Farmacotherapie van psychotische stoornissen Prof. dr. Peter N van Harten + Disclosure+belangen+spreker + (poten'ële)+belangenverstrengeling+ Geen+/+Zie+hieronder++ Voor+bijeenkomst+mogelijk+relevante+ rela'es+met+bedrijven+ Bedrijfsnamen+ • Sponsoring+of+onderzoeksgeld+ • Honorarium+of+andere+(financiële)+ vergoeding+ • Aandeelhouder+ • Andere+rela'e,+namelijk+…+ ++ •++ •Lundbeck+ ++ •+ •+ Eerste grote ontdekking Largactil ’Large Action’ –Ontdekt door Deniker & Delay in 1952 –Antipsychotisch effect zonder ernstige sedatief –Antimanisch en antipsychotisch effect – Euforie in de psychiatrie – Sterke afname aantal opgenomen patiënten van der Meer & van ’t Hof Tijdschrift voor psychiatrie 50 (2008) jubileumnummer 1959-2008: p9-17 Krachtigste argument: antipsychotisch effect van een middel hangt samen met D2 blokkade © PN van Harten • http://www.thirteen.org/closetohome/science/ html/animations.html 6 D2 en 5-‐HT2 ANTIPSYCHOTIC DOSING: INDIVIDUALIZING MEDICATION TREATMENT, PRESENTED BY MARTHA SAJATOVIC, http://www.medscape.org/viewarticle/463775 7 Tweede grote ontdekking http://www.cnschronicle.com/2013/02/review-of-the-evidence-of-clozapines-anti-aggressive-effects/# 8 Clozapine • Treatment resistent psychotic disorders • 30-‐75% kans op verbetering/herstel met clozapine • Clozapine plus werkgroep 9 D2/D3 receptor occupancy in the putamen (y-axis, filled circles, solid line) and in the inferior temporal cortex (open circles, dashed line) http://www.nature.com/npp/journal/v31/n5/pdf/1300931a.pdf 10 ! PET Scan Voor behandeling! ! ! MRI PET Scan Na haldol 2mg 11 12 Clozapine geeft geen parkinsonisme • Anticholinergisch • D2 bezetting temporale cortex > putamen • Transient bezetting 13 Effectiviteit Leucht et al. The Lancet, 2013 14 Starten antipsychoticum • Optimale dosering vinden 15 Zoek de juiste dosering Haan et. al Am J Psychiatry 2003 16 ‘Receptor occupancy between 60% and 70% was associated with optimal subjective experience’ De Haan et al. Am J Psychiatry 2003 © PN van Harten Enzymsysteem CYP450 Traag Vertraagd Normaal Versneld 50% van de antipsychotica gaan via dit systeem © PN van Harten Workshop Zondagmiddag: 15.30-17.00h Dosering*op*maat* op*basis*van*een* gene1sch*profiel? ! Het!metabolisme!van! geneesmiddelen!bij!An2llianen! Drs.!A.B.!Koopmans!&!Drs.!I.!Poulina,!aios!psychiatrie!Parnassia!&!psychiater!Dr.!D.J.!Vinkers,!psychiater!! Drs.!P.!Gelan,!i.s.m.!psychiater!Prof.!dr.!P.N.!van!Harten,!Maastricht!University,!psychiater!Prof.!H.W.!Hoek,!! UMCG!&!Columbia!University! © PN van Harten Starten antipsychoticum • Optimaal AP vinden • Optimale dosering vinden 20 Bijwerkingen • • • • Bewegingsstoornissen Gewichtstoename Prolactine verhoging Sedatie © PN van Harten Leucht et al. The Lancet, 2013 23 Akathisie • Meten met actometer voor en na het starten antipsychotica Janno et al: Neuroleptic-induced movement disorders in a naturalistic schizophrenia population: diagnostic value of actometric movement patterns, BMC Neurology 2008 Electronic measurement with wireless sensors Electronic measurement 34 40 30 20 Totale score UPDRS bradykinesie sub-schaal 10 0 0 10 20 Elektronische Meting dag 1 30 40 Association between Electronic measurement and the UPDRS bradykinesia sub-scale (r2 = 0.55, p < 0.01) The ICC was 0.79 (p < 0.01) 27 28 Leucht et al. The Lancet, 2013 Gynaecomastie 30 Verlies van libido 31 Zie www.ggzcentraal.nl 32 Osteoporose 33 34 Leucht et al. The Lancet, 2013 Oorzaken gewichtstoename • Antagonisme histamine-1 en/of serotonine-2C receptoren • Krachtigste antagonisten meeste gewichtstoename • clozapine • olanzapine • thioridazine • (quetiapine) • chlorpromazine • risperidon • Bij gewichtstoename moet je de dosering verlagen • (juist/onjuist)? Moleman Praktische psychofarmacologie Leucht et al. The Lancet, 2013 Antipsychotica • Antipsychotica algemene populatie • 40% voor niet psychotische indicatie • Autisme • Gedragsstoornissen • Slaapstoornissen • Stemmingsstoornissen • Agressie 38 Antipsychotica oudere leeftijd • Vaak voor niet psychotische indicaties • Gedragsstoornissen • Slaapstoornissen • Misselijkheid/braken • Gevoelig voor bijwerkingen 39 Risico Tardieve Dyskinesie bij ouderen • Incidentie tardieve dyskinesie bij 60+ met first generation antipsychotics? Tardieve dyskinesie © PN van Harten Incidentie 60+ Studie 1 jaar (%) 2 jr (%) % TD eind van de studie Commentaar Saltz e.a. 1991 - - 31 (0,8 jr) Yassa e.a. 1992 - - 35,4 20,7 maanden follow-up Harris e.a. 1992 - - 27 (0,5 jr) 1-3 mg haloperidol Jeste e.a. 1995 26 52 60 (3 jr) Paulsen e.a. 1996 38,5 65,7 - Jeste e.a. 1999 30 / 5 - - Woerner e.a. 1998 25 34 53 (3 jr) haloperidol 1mg versus risperidone 1mg 9 mnd follow-up © PN van Harten Second Generation antipsychotics bij ouderen • Hogere mortaliteit • Hogere kans op cardiovasculaire aandoeningen 42 AKI identified a median increase in serum creatinine level of 98 mmol/L (1.11 mg/dL) at the time of hospital presentation from the most recent value before hospitalization. 43 Methods • >65 years (mean age 80.7yrs) • n=97.777 • outpatient new use of a second generation antipsychotic • matched 1:1 with outpatients without antipsychotics • Primary outcome variable • Hospitalization within 90 days • with Acute Kidney Injury Annals of Internal Medicine 2014;161:242-8 44 Gebruikte atypische antipsychotica • Risperidone 45.7% • (startdosis median 0,5mg) • Quetiapine 35.3% • (startdosis median 25mg) • Olanzapine 19% • (startdosis median 2,5mg) Annals of Internal Medicine 2014;161:242-8 45 Results Second Generation Antipsychotics versus non use • Risk on • Acute Kindney Injury (increase in serum creatinine level) • RR 1.73 (1.55-‐1.92) • Hypotension • RR 1.91 • Acute urinary retention • RR 1.98 • All cause mortality • RR 2.39 (2.28-‐2.50) Annals of Internal Medicine 2014;161:242-8 46 © PN van Harten 48 49 50 51 © PN van Harten 53 54 55 56 57 58 59 60 61 Harten, PN van (2008) De medicamenteuze behandeling van Psychosen www.farmacotherapie.org Conclusies Farmacotherapie psychose • Kies in overleg met de patiënt antipsychoticum • Effectiviteit • Bijwerkingen • Zoek naar de juiste dosering • In de toekomst: • Optimale dosering met elektronische meetmethoden • Gebruik de juiste websites • Never forget clozapine • Bij ouderen: cave somatische complicaties 63 64
© Copyright 2024 ExpyDoc
