Wetenschappelijk brochure UC en pouchitis 2014

Probiotica ter vermindering van flare-ups bij milde ulceratieve colitis en pouchitis
In de Nederlandse gezondheidszorg staat aan de ene kant de beheersbaarheid van de zorguitgaven en aan de andere kant de
kwaliteit van leven van een patiënt centraal. Beide pijlers worden negatief beïnvloed door inflammatoire darmziekten (IBD)
waardoor in Nederland jaarlijks 11.300 gezonde levensjaren (DALY’s) verloren gaan 1. De huidige behandeling van IBD is niet
curatief, maar richt zich vooral op het induceren van remissie en het voorkomen van opvlammingen (remissietijd verlenging) met
medicatie zoals ontstekingsremmers (mesalazinepreparaten en corticosteroïden), immunosuppressiva, antibiotica en diarreeremmers. Dit werkt echter niet voor iedere patiënt en kan bijwerkingen hebben. Er wordt daarom gezocht naar nieuwe, veilige
en effectieve behandelingsopties.
Vermindering van het aantal flare-ups door verlenging van remissietijd is direct gecorreleerd met een hogere kwaliteit van leven
van de patiënt2-4. Verschillende studies hebben laten zien dat probiotica deze remissietijd bij milde ulceratieve colitis (UC) en
pouchitis kunnen verlengen en verschillende experts concludeerden dat hier level ‘A’-bewijs voor is. Level ‘A’-bewijs wordt
hierbij gedefinieerd als: de aanbeveling voor het gebruik van probiotica ter verlenging van remissietijd bij milde UC en pouchitis,
gebaseerd op sterke, positieve, wetenschappelijke studies 5-7.
Ulceratieve colitis en pouchitis
Inflammatory Bowel Disease (IBD) is een chronische
aandoening van het maag-darmkanaal en omvat drie
aandoeningen: de ziekte van Crohn (Crohn’s disease,
CD), colitis ulcerosa (ulceratieve colitis, UC) en pouchitis.
Bij CD kan het hele maag-darmkanaal worden aangetast,
terwijl UC zich beperkt tot de dikke darm en de endeldarm.
Pouchitis is ontsteking van de zogenaamde pouch. Dit is
een kunstmatig aangelegd reservoir om ontlasting in op te
vangen, gemaakt van de dunne darm na chirurgische
verwijdering van de dikke darm. Zowel UC als pouchitis
kennen een patroon van periodes zonder ontstekingen
(remissie) in afwisseling met opvlammingen van de
ontsteking (exacerbatie, flare-ups). Ongeveer 75% van de
UC patiënten heeft minimaal één keer per jaar een
opvlamming. Van de pouchitis patiënten heeft 10-15%
chronische ontsteking van de pouch en gebruikt hiervoor
meerdere antibioticakuren per jaar. Daarnaast treedt bij
46% van de UC patiënten met een pouch, binnen 5 jaar na
aanleg van de pouch ten minste één keer pouchitis op8-10.
Dit gaan gepaard met klachten, zoals diarree, krampen,
urge (aandrang), bloed- en gewichtsverlies en hebben
daarmee grote impact op de levenskwaliteit van de patiënt.
overactivatie van het immuunsysteem (Figuur 1).
Daarnaast is er door een verminderde productie van
defensines en mucus ook een grote blootstelling van de
darmwand aan de darminhoud waardoor de darmwand
beschadigd wordt.
Figuur 1: Door verschillende factoren kan de
barrièrefunctie van de darm verminderen, waarbij
abnormaal grote ruimten tussen de cellen van de
darmwand ontstaan. Door deze openingen, de tight
junctions, kunnen bacteriën, schimmels, parasieten en de
door hun geproduceerde toxinen (zoals LPS), onverteerde
voedseldeeltjes en afvalstoffen de bloedbaan bereiken.
Hierdoor ontstaat er een zware belasting van het
immuunsysteem met o.a. ontsteking tot gevolg.
Ondanks intensief onderzoek is de precieze oorzaak van
IBD niet bekend. Het gaat om een multifactoriële
aandoening waarbij de darmmicrobiota, het
immuunsysteem, de genetische achtergrond, voeding en
omgevingsfactoren een rol spelen. Daarbij lijkt het erop dat
een verminderde darmbarrièrefunctie, en daarmee een
verhoogde doorlaatbaarheid (permeabiliteit) van de
darmwand, een belangrijke rol speelt bij (het in stand
houden van) de ontstekingen10-12.
Probiotica
Probiotica worden gedefinieerd als mono- of gemengde
culturen van levende micro-organismen (veelal
lactobacillen en bifidobacteriën) die, wanneer in voldoende
hoeveelheden worden toegediend aan mens of dier, een
gunstig effect hebben op hun gastheer13. Verschillende
studies hebben aangetoond dat probiotica de remissietijd
van UC en pouchitis kunnen verlengen en bij UC mogelijk
kunnen induceren14. De belangrijkste werkingsmechanismen waarop dit gezondheidsbevorderende effect
lijkt te berusten, zijn het beïnvloeden van de samenstelling
en activiteit van de intestinale microbiota, het beïnvloeden
van het immuunsysteem en het versterken van de
darmbarrière.
Oorzaken verminderde darmbarrièrefunctie
De permeabiliteit van de darmwand wordt o.a. gereguleerd
door tight junctions. Dit zijn eiwitstructuren die de
epitheelcellen met elkaar verbinden. Onder normale
omstandigheden zijn deze tight junctions gesloten en
kunnen schadelijke stoffen niet tussen de epitheelcellen
door, men noemt dit paracellulair, het lichaam in komen.
Bij een verminderde darmbarrièrefunctie gaan deze tight
junctions open staan, waardoor de darmwand meer
doorlaatbaar wordt (verhoogde permeabiliteit) en niet
alleen voedingsstoffen maar ook toxische stoffen en
ziekteverwekkers in de bloedbaan komen, hetgeen leidt tot
Winclove Probiotics White Paper IBD, januari 2014
pagina 1
Hulstweg 11, 1032 LB Amsterdam, www.winclove.nl
Probiotica kunnen de darmbarrière beïnvloeden op een
aantal verschillende manieren. Naast de indirecte effecten
die probiotica hebben op de darmbarrière, zoals remming
van de groei van pathogenen in de darm zijn er een aantal
directe effecten aangetoond. Zo kunnen probiotica de
secretie van mucus door de darmwand vergroten, wat de
epitheelcellen beschermt tegen schadelijke moleculen en
bacteriën. Daarnaast kunnen probiotica de secretie van
defensines door de darmepitheelcellen induceren. Deze
kleine eiwitten bestrijden pathogenen, schimmels en
virussen, wat verder bijdraagt aan de stabilisatie van de
darmbarrière5. Daarnaast hebben verschillende studies
aangetoond dat probiotica de expressie, structuur en
distributie van tight junctions gunstig kunnen beïnvloeden7
en daardoor de darmbarrièrefunctie versterken.
darmbarrièrefunctie te versterken. Daarnaast zijn ze
geselecteerd op hun in vitro vermogen om de groei van
C. difficile en E. coli, twee pathogenen die verhoogd lijken
voor te komen bij IBD, te remmen en op hun vermogen tot
inductie van anti-inflammatoire cytokines. Het effect van
Ecologic® 825 is onder meer onderzocht in het proefschrift
van Lutgendorff (2009), waarbij in vitro onderzoek
aantoonde dat Ecologic® 825 een significante reductie van
het schadelijke ß-hexosaminidase (een stof die de
permeabiliteit van de darm vergroot) veroorzaakte.
Daarnaast toonde Lutgendorff aan dat de behandeling met
Ecologic® 825 voor een significant verlaagde darmpassage
van pathogenen zorgde en dus in staat was om de
darmbarrièrefunctie te versterken17. Recent klinisch
onderzoek aan de Universiteit van Linköping (Zweden)
bevestigde deze positieve effecten van Ecologic® 825. In
deze studie werden 16 patiënten met actieve pouchitis in
remissie gebracht met een standaard 4 weken
antibioticumtherapie. Als onderhoudsbehandeling werd
vervolgens 8 weken lang 2 x daags 3 gram Ecologic ® 825
(in totaal 1,5 x 1010 CFU) ingenomen. Tijdens pouchitis, na
inductie van remissie en na behandeling met probiotica
werden biopten afgenomen, om de darmbarrièrefunctie te
meten. Als controle werden er ook biopten genomen bij 13
pouch-patiënten zonder pouchitis (Figuur 2). Alle patiënten
bleven in remissie gedurende de 8 weken dat zij Ecologic ®
825 gebruikten. Daarnaast herstelde probiotica-inname de
darmbarrièrefunctie naar het niveau van de controle
patiënten. De auteurs concludeerden dat dit “een
belangrijk mechanisme kan zijn achter het verlengen van
de remissietijd bij deze inflammatoire aandoening”.
Winclove Probiotics
Winclove Probiotics is een Nederlands bedrijf dat al meer
dan 20 jaar gespecialiseerd is in onderzoek, ontwikkeling
en productie van probiotica. Volgens de meest recente
wetenschappelijke inzichten worden hier indicatiespecifieke multispecies probiotica ontwikkeld. Dit houdt in
dat voor elke aandoening een specifieke combinatie van
probiotische stammen wordt geselecteerd. Multispecies
probiotica zijn probiotica bestaande uit verschillende
bacteriën van diverse soorten met verschillende
functionele eigenschappen. Door de eigenschappen van
verschillende stammen te combineren kan de effectiviteit
worden vergroot15-16. Winclove Probiotics doet dit in nauwe
samenwerking met gerenommeerde ziekenhuizen,
universiteiten en kennisinstellingen in zowel Nederland als
daarbuiten. Het doel is om de gezondheid en de kwaliteit
van leven van mensen te verbeteren door het ontwikkelen
van bewezen effectieve, indicatiespecifieke probiotica.
Daarnaast liet een open label studie met 40 UC patiënten
zien dat 77% zich beter voelde na 2 maanden gebruik van
Ecologic® 825. De grootste winst werd behaald op
vermindering van diarreeklachten, opgeblazen gevoel en
kramp18. Van de patiënten gaf 68% aan dat dit effect al 1
maand na inname merkbaar was.
Omdat verschillende studies hebben aangetoond dat
multispecies probiotica, zoals Ecologic® 825, de
remissietijd van UC en pouchitis kunnen verlengen,
worden deze dan ook geadviseerd in de richtlijnen van de
Europese Crohn en Colitis patiëntenorganisatie.
Ecologic® 825 - indicatiespecifieke probiotica bij UC en
pouchitis
Om de remissietijd bij UC en pouchitis te verlengen heeft
Winclove Probiotics het multispecies probioticum
Ecologic® 825 ontwikkeld. De bacteriën in Ecologic® 825
zijn specifiek geselecteerd op hun vermogen om de
Figuur 2: Studiedesign Persborn et al. 2013
Praktijk
Ecologic® 825 wordt al vele jaren verkocht in diverse landen in Europa en is in Nederland verkrijgbaar als Ecologic® PRO•IB. Het
bevat per dagdosering minimaal 7,5 x 109 probiotische bacteriën uit 9 verschillende stammen.
Zorgverleners kunnen voor wetenschappelijke informatie over en verkrijgbaarheid van Ecologic® PRO•IB terecht bij Winclove
Probiotics, www.winclove.nl
Patiënten kunnen voor vragen over en bestellingen van Ecologic® PRO•IB terecht bij de medische hulpmiddelen specialist
MediReva, www.medireva.nl
Winclove Probiotics White Paper IBD, januari 2014
pagina 2
Hulstweg 11,1032 LB Amsterdam, www.winclove.nl
Literatuur
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
(Accessed at http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/sterfte-levensverwachting-en-daly-s/ziektelast-in-daly-s/verlorenlevensjaren-ziekte-en-ziektelast-voor-56-geselecteerde-aandoeningen/.)
Belsey J, Greenfield S, Candy D, Geraint M. Systematic review: impact of constipation on quality of life in adults and children. Aliment
Pharmacol Ther 2010;31:938-49.
Gralnek IM, Hays RD, Kilbourne A, Naliboff B, Mayer EA. The impact of irritable bowel syndrome on health-related quality of life.
Gastroenterology 2000;119:654-60.
Simren M, Svedlund J, Posserud I, Bjornsson ES, Abrahamsson H. Health-related quality of life in patients attending a gastroenterology
outpatient clinic: functional disorders versus organic diseases. Clin Gastroenterol Hepatol 2006;4:187-95.
Floch MH, Walker WA, Madsen K, et al. Recommendations for probiotic use-2011 update. J Clin Gastroenterol 2011;45 Suppl:S168-71.
Balakrishnan M, Floch MH. Prebiotics, probiotics and digestive health. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 2012;15:580-5.
Sanders ME, Guarner F, Guerrant R, et al. An update on the use and investigation of probiotics in health and disease. Gut 2013;62:787-96.
McLaughlin SD, Clark SK, Tekkis PP, Ciclitira PJ, Nicholls RJ. Review article: restorative proctocolectomy, indications, management of
complications and follow-up--a guide for gastroenterologists. Aliment Pharmacol Ther 2008;27:895-909.
Schouten WR. Pouchitis. Mediators Inflamm 1998;7:175-81.
Persborn M, Gerritsen J, Wallon C, Carlsson A, Akkermans LM, Soderholm JD. The effects of probiotics on barrier function and mucosal
pouch microbiota during maintenance treatment for severe pouchitis in patients with ulcerative colitis. Aliment Pharmacol Ther 2013.
Hering NA, Fromm M, Schulzke JD. Determinants of colonic barrier function in inflammatory bowel disease and potential therapeutics. J
Physiol 2012.
Salim SY, Soderholm JD. Importance of disrupted intestinal barrier in inflammatory bowel diseases. Inflamm Bowel Dis 2011;17:362-81.
FAO/WHO. Evaluation of health and nutritional properties of probiotics in food including powder milk with live lactic acid bacteria.
2001;Report of a Joint FAO/WHO Expert Consultation. Available at: ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/009/a0512e/a0512e00.pdf
Jonkers D, Penders J, Masclee A, Pierik M. Probiotics in the management of inflammatory bowel disease: a systematic review of
intervention studies in adult patients. Drugs 2012;72:803-23.
Timmerman HM, Koning CJ, Mulder L, Rombouts FM, Beynen AC. Monostrain, multistrain and multispecies probiotics--A comparison of
functionality and efficacy. Int J Food Microbiol 2004;96:219-33.
Chapman CM, Gibson GR, Rowland I. In vitro evaluation of single- and multi-strain probiotics: Inter-species inhibition between probiotic
strains, and inhibition of pathogens. Anaerobe 2012.
Lutgendorff F. Defending the barrier: Universiteit utrecht; 2009.
Winclove, Probiotics. Ecologic® 825 - A multispecies probiotic food supplement for IBD. Nutrafoods 2008;7(2/3).
Winclove Probiotics White Paper IBD, januari 2014
pagina 3
Hulstweg 11,1032 LB Amsterdam, www.winclove.nl
Het onderzoeksproduct Ecologic® 825
is in Nederland verkrijgbaar als Ecologic® PRO•IB
Voor meer informatie over Ecologic® kunt u contact opnemen met:
Patiënten:
Zorgprofessionals:
MediReva
Weerhuisweg 4
6226 NC Maastricht
0800-0201 201 (gratis)
[email protected]
www.medireva.nl
Winclove Probiotics
Hulstweg 11
1032 LB Amsterdam
020-435 02 35
[email protected]
www.winclove.nl
Winclove Probiotics White Paper IBD, januari 2014
pagina 4
Hulstweg 11,1032 LB Amsterdam, www.winclove.nl

Download Report