13_3648 BI FD Hoefbevangenheid_07.indd

Zorg dat het paard een plek krijgt om te liggen:
Paarden die hoefbevangen zijn, hebben pijnlijke
voeten en willen deze graag ontlasten. Ideaal is een
voerbak bij het natte zand met daarnaast een dik
strobed, zodat het paard zoveel als mogelijk kan gaan
liggen.
•
•
•
Ondersteunen van de voet: Zoals hierboven besproken,
kan er veel mis gaan in de ondervoet, wat leidt tot pijn,
‘zakken’ en ‘kantelen’ van het hoefbeen. Soms wordt
de achterzijde van de hoef verhoogd (bijvoorbeeld
met piepschuim), zodat het dier als het ware ‘op hoge
hakken staat’. Op die manier kan het paard wat
makkelijker lopen en trekt de diepe buigpees minder
hard aan het hoefbeen. Speciaal hoefbeslag wordt
nogal eens gebruikt bij paarden waarbij de acute fase
over is.
•
Gebruik van medicijnen: Omdat hoefbevangenheid
een zeer pijnlijke aandoening is, zijn pijnstillers een
heel belangrijk deel van de therapie. Deze medicijnen
hebben naast een pijnstillende werking ook een
belangrijke functie als ontstekingsremmer. Het is
bekend dat bij hoefbevangenheid een doorbloedingsprobleem optreedt in de ondervoet. De dierenarts kan
dit proberen te behandelen met bloedvat verwijdende
medicijnen en middelen die een remmend effect
hebben op de bloedstolling.
•
Neem de oorzaak weg: Vaak is de eerste actie het
stoppen met het geven van krachtvoer en het dier uit
de weide halen. Als het paard lijdt aan een ziekte die
mogelijk de oorzaak is van de hoefbevangenheid, dan
dient deze uiteraard behandeld te worden (bv. PPID of
EMS). Indien de oorzaak overbelasting als gevolg van
ernstige pijn aan het andere been is, dient de therapie
daar ook op gericht te zijn.
Ga niet met het paard lopen: Een acute hoefbevangenheid is zeer pijnlijk, vooral wanneer de hoeven
worden belast. Daarnaast kan iedere stap er voor
zorgen dat het gewicht van het paard het hoefbeen
nog verder laat zakken en kantelen, met alle gevolgen
van dien. Transport naar een kliniek kan al ernstige
gevolgen hebben en daarom zal de dierenarts er
vaak voor kiezen thuis te behandelen.
•
Zorg dat de voeten gekoeld worden: Koelen verandert
de doorbloeding in de ondervoet in positieve zin.
Soms worden de dieren in het natte zand neergezet,
wat een goede optie is, mits er ook een droog stuk is
waar het dier kan gaan liggen. Een goed alternatief
BESTEED BIJ HOEFBEVANGEN PAARDEN
VEEL AANDACHT AAN DE JUISTE VOEDING
EN HOEFVERZORGING
Voorkomen is beter dan
genezen
Vermoedt u dat uw paard
hoefbevangen is?
Paarden die regelmatig hoefbevangen zijn, hebben
goede hoefverzorging nodig. Daarnaast is het
heel belangrijk om er samen met de dierenarts
achter te komen wat de oorzaak is en om
vervolgens deze oorzaak te behandelen. Omdat
hormoonaandoeningen een grote rol spelen bij
het ontstaan van hoefbevangenheid, kan bloedonderzoek veel informatie geven. Het bepalen van
de ACTH-spiegel bij hoefbevangen paarden om
PPID op te sporen, is daar een goed voorbeeld
van. Andere belangrijke voorzorgsmaatregelen
zijn: voorkom dat het paard teveel krachtvoer
krijgt, laat het paard beperkt in een ‘vette’ weide
lopen, laat in geval van EMS het paard afvallen
en stel bij PPID in overleg met de dierenarts een
behandeling in. Zo kan (een nieuwe aanval van)
hoefbevangenheid vaak worden voorkomen.
BLOEDONDERZOEK KAN HELPEN BIJ HET
VINDEN VAN DE OORZAAK
HOEFBEVANGENHEID
Neem direct contact op met
uw dierenarts en betrek uw
hoefsmid bij de verzorging.
Deze folder is beschikbaar gesteld
door Boehringer Ingelheim
Lijdt een paard aan de pijnlijke ernstige acute hoefbevangenheid, dan moet er direct actie worden ondernomen.
Omdat de gevolgen groot kunnen zijn, is het consulteren
van de dierenarts altijd noodzakelijk! Overleg altijd met
uw dierenarts en hoefsmid welke specifieke behandeling
uw paard nodig heeft.
is het verbinden van de hoeven met natte verkoelende
verbanden. De verbanden moeten dan wel elk uur
weer goed koud worden gemaakt, omdat anders het
middel erger is dan de kwaal. Er bestaan ook speciale
‘koelschoenen’.
Versie februari 2014
Behandelen
www.boehringer-ingelheim-ah.nl
www.ppidbijpaarden.nl
informatie voor eigenaren over
hoefbevangenheid bij het paard
Hoefbevangenheid (laminitis) komt regelmatig voor.
Hoeveel paarden in Nederland aan deze aandoening
lijden, is niet exact bekend, maar iedere paardenliefhebber kent wel een paard of pony die er last
van heeft of heeft gehad. Aangezien het een ernstige
en pijnlijke aandoening betreft, is het niet alleen
belangrijk om de hoefbevangenheid zelf te
behandelen, maar ook de oorzaak: voorkomen is
beter dan genezen.
Herkennen
Foto met dank aan D. Rendle
Acute hoefbevangenheid wordt herkend aan
ernstige pijn in de ondervoet. Meestal treedt het
aan meerdere voeten tegelijk op, waarbij de voorbenen vaker aangedaan zijn dan de achterbenen.
Hoefwand
Foto met dank aan W. Jahn
De hoef
De ondervoet van het paard bestaat, net als onze
vinger, uit allerlei verschillende onderdelen. Het laatste
vingerkootje lijkt op het hoefbeen en de nagel op de
hoefwand. De hoorn van de hoefwand wordt, net als
bij onze nagel, aangemaakt door de onderliggende
lederhuid. De lederhuid en het hoefbeen zitten met de
zogenaamde lamellen aan elkaar vast. Deze lamellen
zorgen er voor dat het paard ‘stevig in zijn
hoefschoenen staat’. Het gebied van de lamellen bevat
zeer veel bloedvaten en zenuwen die deze regio van
voedingsstoffen, zuurstof en gevoel voorzien. Wanneer
er in dit gebied iets misgaat, kunnen de gevolgen voor
het paard groot zijn.
Oorzaken
EEN ACUUT HOEFBEVANGEN PAARD WIL
ZIJN VOORBENEN ONTLASTEN
Lamellen
DE HOEFLAMELLEN VERBINDEN DE LEDERHUID
AAN HET HOEFBEEN
Er zijn paarden die zoveel pijn hebben dat ze gaan liggen
en niet meer op willen staan. Bij de chronische vorm van
hoefbevangenheid is de kreupelheid vaak minder duidelijk
of helemaal niet aanwezig. Als we hoefbevangen hoeven
betasten, dan zijn deze over het algemeen warmer dan
normaal. In de acute fase is het ‘kloppen’ van bloedvaten
in de kootholte vaak goed te voelen. Als met een hamertje
op de hoeven wordt geklopt of er wordt met een
visiteertang in de hoeven geknepen, dan zal het paard
daar op meerdere plaatsen pijnlijk op reageren.
In ernstige gevallen van hoefbevangenheid kan er een
zoolbreuk optreden. Het hoefbeen is dan zover in de
hoornschoen naar beneden gezakt dat het een scheur
in de zool veroorzaakt en uiteindelijk door de zool naar
buiten komt. Ook kan de kroonrand loslaten, wat
‘ontschoenen’ wordt genoemd. In meer chronische
gevallen kan de hoefbevangenheid worden herkend
aan de kenmerkende ringen op de hoefwand die niet
evenwijdig aan de kroonrand lopen.
Het paard staat vaak met de voorbenen naar voren
of ‘trippelt’. In sommige gevallen willen de paarden
niet meer van hun plaats komen. Indien ze toch
gaan lopen lijkt het of het paard ‘op eieren loopt’.
KENMERKENDE RINGEN OP DE HOEF
BIJ CHRONISCHE HOEFBEVANGENHEID
Om wat meer inzicht te krijgen over de stand van het
hoefbeen binnen de hoornschoen kan een röntgenfoto
worden genomen. Op deze manier kan het ‘zakken’ en
‘kantelen’ van het hoefbeen worden waargenomen.
Helaas geeft een röntgenfoto niet altijd informatie over
de ernst van de situatie.
Foto met dank aan D. McFarlane
PPID en EMS
Een verstoring van de hormoonbalans is de meest
voorkomende oorzaak van hoefbevangenheid. Dit kan
optreden door de opname van bepaalde medicijnen of
doordat het dier aan een bepaalde ziekte lijdt. Bekende
ziekten bij het paard die voor een dergelijke verstoring
van de hormoonhuishouding zorgen zijn pituitary pars
intermedia dysfunction (PPID, voorheen de ziekte van
Cushing genoemd) en het equine metabole syndroom
(EMS). Sommige onderzoeken laten zien dat ongeveer
90% van de hoefbevangen paarden lijdt aan één van
deze aandoeningen. Het exacte mechanisme dat leidt
tot hoefbevangenheid is nog niet bekend. Waarschijnlijk
zorgen de verhoogde spiegels van bepaalde hormonen
in het hoefgebied voor verandering in de doorbloeding
en suikerstofwisseling, met als gevolg een ontsteking
van de lamellen.
kootbeen
Overige oorzaken
Ziekten op een andere plaats in het lichaam kunnen ook
leiden tot hoefbevangenheid. Het achterblijven van een
deel of de gehele nageboorte, een ernstige longontsteking
of ernstige diarree zijn hier een voorbeeld van. Ook het
opnemen van een plotselinge grote hoeveelheid
krachtvoer of een verblijf op een ‘sappige’ weide kunnen
leiden tot hoefbevangenheid. Overbelasting is ook nog
wel eens de oorzaak. Paarden met ernstige pijn aan één
van de benen verplaatsen een deel van het gewicht naar
het tegenoverliggende been. Het gevolg is dat zij de
niet-pijnlijke hoef overbelasten. Een vergelijkbare vorm
kan ook optreden aan beide voorbenen bij paarden die
langdurig op de harde weg lopen.
kroonbeen
straalbeen
hoefgewricht
SYMPTOMEN VAN ACUTE
HOEFBEVANGENHEID:
hoefbeen
hoefwand
zakken
kantelen
HET ‘ZAKKEN’ EN ‘KANTELEN’
VAN HET HOEFBEEN
• Met de voorbenen naar voren staan
• 'Trippelen'
• 'Op eieren lopen'
• Niet meer willen lopen
• Veel liggen
• Niet meer willen staan
• Hoeven zijn warmer dan normaal
• 'Kloppen' van de bloedvaten in de kootholte
PAARD MET PPID, EEN ZIEKTE DIE VAAK DE
OORZAAK IS VAN HOEFBEVANGENHEID
Hoefbevangenheid wordt in de meeste gevallen
veroorzaakt door een verstoring van de
hormoonbalans als gevolg van PPID of EMS.