Presentatie Ton Jongbloed

Prof. mr. A.W. Jongbloed
WAAROM ER NAUWELIJKS
RECHTSPRAAK IS OVER BESLAGEN OP
LEVENSVERZEKERINGEN
Plaats in het systeem van de wet
•  Boek 2, titel 2 (gerechtelijke tenuitvoerlegging op goederen
die geen registergoederen zijn), tweede afdeling C
(executoriaal beslag op rechten uit een sommenverzekering)
•  § 1 algemene bepalingen (art. 479ka-479kc Rv)
•  § 2 beslag ten laste van de verzekeringsnemer op diens
rechten uit een levensverzekering (art. 479l-479r Rv)
•  Art. 724a Rv conservatoir beslag op recht uit
sommenverzekering conform derdenbeslag (art. 718-723
Rv), tenzij rechten aan order/toonder dan beslag in handen
van de schuldenaar (art. 711 e.v. Rv)
•  Sinds 1988 in de wet (invoering wsnp); eerst alleen in
executoriale vorm en betrekking hebbende op
levensverzekering
•  Wetswijziging per 1 januari 2006 (invoering titels 7.17 en 18
NBW): 'Het is wenselijk dat de wet apart melding maakt van de
mogelijkheid om conservatoir beslag te leggen op de rechten van de
verzekeringnemer of een begunstigde uit een sommenverzekering, nu deze
rechten niet alle vallen onder de omschrijving van goederen in artikel 475
waarop volgens artikel 718 conservatoir derdenbeslag kan worden gelegd.‘
•  Verwijzing naar regels cons. derdenbeslag → schuldenaar
vantevoren horen (vgl. art. 720 slot Rv)
Hoofdlijnen
•  onder voorwaarden is beslaglegging door de schuldeisers van de
begunstigde op een uitkering uit een sommenverzekering mogelijk
• 
•  in beginsel kunnen de aan de beslaglegger toekomende
bevoegdheden slechts worden uitgeoefend op de wijze zoals de
verzekeringnemer dat jegens de verzekeraar kan
• 
•  → uitwinning door de schuldeiser t.l.v. de verzekeringnemer is
onmogelijk als (i) een als begunstigde aangewezen derde dat heeft
aanvaard of (ii) de verzekering tot uitkering komt, want dan wordt
de begunstiging onherroepelijk, vervallen de rechten die voor de
verzekeringnemer uit de verzekering voortvloeien en krijgt de
derde-begunstigde een zelfstandig recht op uitkering
•  Is onder de verzekeraar conform art. 475 beslag gelegd, dan moet
ex art. 476a verklaring worden gedaan van de door het beslag
getroffen levensverzekeringen. Is die verklaring afgelegd dan kan
de beslaglegger (i) de levensverzekering afkopen en (ii) de
begunstiging wijzigen t.b.v. de beslagene mits de begunstiging
niet al onherroepelijk was
•  Ex art. 479n lid 1 Rv mededeling door de beslaglegger aan de
beslagene bij deurwaardersexploot (met afschrift aan de
verzekeraar) welke bevoegdheid wordt uitgeoefend
•  Cfm. art. 479n lid 3 eerste zin Rv geldt een 'wachtperiode' van
twee weken voordat de door hem voorgenomen bevoegdheid kan
worden uitgeoefend
•  Art. 479p: tijdens de 'wachtperiode' kan de beslagene c.q.
begunstigde bij de Vzr. een verbod tot uitoefening van de
voorgenomen bevoegdheid vorderen, als zij menen door deze
uitoefening onredelijk te worden benadeeld
•  Art. 479n lid 3 tweede zin Rv: de 'wachtperiode' van twee weken
kan door de beslagene met nog eens vier weken worden verlengd
als het de bevoegdheid tot afkoop van de levensverzekering betreft
door tijdens de wachtperiode bij aangetekende brief aan de
beslaglegger en de verzekeraar mede te delen dat hij de
levensverzekering conform art. 479m lid 2 Rv wil belenen
•  Geschiedt de belening niet binnen vier weken dan kan de
beslaglegger alsnog tot afkoop overgaan.
•  Art. 479m lid 2 Rv: door belening kan afkoop door de
beslaglegger worden voorkomen, maar dan moet de beslagene
voldoen wat hij aan de beslaglegger is verschuldigd
•  Art. 479m lid 3 Rv: wat de verzekeraar conform de belening
verschuldigd is valt onder het beslag, zodat het bedrag van de
belening aan de beslaglegger ten goede komt, zodat de verzekeraar
het bedrag van de belening aan de deurwaarder moet betalen
•  Art. 479o Rv: het beslag vervalt als de beslaglegger de
verzekering afkoopt c.q. de verzekering beleent en de verzekeraar
het uit de afkoop c.q. belening verschuldigde bedrag aan de
deurwaarder heeft voldaan
Wanneer kan beslag op het recht uit een
sommenverzekering worden gelegd?
•  Art. 479ka lid 1 Rv: Ten laste van degene die als begunstigde
derde tot het ontvangen van een uitkering uit een
sommenverzekering is aangewezen kan beslag worden gelegd
onder de verzekeraar, indien:
•  a.
de aanwijzing is c.q. kan worden aanvaard;
•  b.
de aanwijzing onherroepelijk is volgens art. 7:968 sub b-d
BW en deze zijn aanwijzing niet heeft afgewezen.
•  NB Afgezien van aanvaarding wordt een aanwijzing
onherroepelijk indien: het risico is geëindigd door overlijden van
de verzekerde, indien de uitkering opeisbaar wordt, of indien zulks
voortvloeit uit de overeenkomst
Art. 479kb Rv
•  Hoofdregel is dat onder een verzekeringnemer of een begunstigde
geen beslag kan worden gelegd met betrekking tot enig hen
toekomend recht uit hoofde van een verzekeringsovereenkomst.
•  De uitzondering hierop is als het gaat om rechten uit een
verzekering die aan order of toonder zijn gesteld. In dat geval is
beslag mogelijk volgens de regels van artikel 474a Rv, dat beslag
op dergelijk papier regelt.
Art. 479kc Rv
•  Zowel ten laste van de verzekeringnemer als van de
onherroepelijk aangewezen begunstigde uit een
verzekeringsovereenkomst kan onder de verzekeraar beslag
worden gelegd. Nadat dit beslag is gelegd kunnen
rechtshandelingen door of namens de verzekeringnemer
respectievelijk die begunstigde verricht met betrekking tot
de verzekering niet meer aan de beslaglegger worden
tegengeworpen.
•  → ook sommenverzekeringsbeslag blokkeert
•  Hoe te oordelen als de verzekeringnemer na de beslaglegging de
premiebetaling staakt?
•  Kan een begunstigde uit een niet onherroepelijke aanwijzing die
van de verzekeringnemer al toestemming heeft verkregen die te
aanvaarden maar dat nog niet heeft gedaan, na het beslag met
gebruik maken van die toestemming de aanwijzing alsnog
aanvaarden?
§ 2 Beslag ten laste van de
verzekeringnemer op diens rechten uit een
levensverzekering
•  Het executoriale beslag op de rechten die voor de geëxecuteerde
voortvloeien uit een overeenkomst van levensverzekering (vgl. art.
7:975 BW) wordt gelegd als een derdenbeslag onder de
verzekeraar en ook op die wijze vervolgd.
•  Eventuele afwijkingen moeten met zoveel woorden in afdeling 2C
staan.
•  Beslag onder de verzekeringnemer is niet mogelijk, tenzij de
rechten van de verzekeringnemer aan toonder of order zijn gesteld.
•  NB onder de definitie vallen ook begrafenis- en
uitvaartverzekeringen, maar die zijn krachtens wetsbepaling
(artikel 7:976 slot BW) niet vatbaar voor beslag
•  Art. 479l e.v. Rv zijn geschreven voor een beslag onder de
verzekeraar ten laste van de verzekeringnemer, niet ten laste
van de begunstigde (daarvoor geldt art. 479ka Rv)
•  De algemene regels voor exploten in art. 45 e.v. Rv zijn van
toepassing; evenals de algemene beslagartikelen 430 e.v. en
700 .v. Rv
•  Het beslag komt tot stand op het moment dat de
deurwaarder het beslagexploot betekent aan de verzekeraar,
maar er dient nog wel overbetekening aan de geëxecuteerde
plaats te vinden
Welke rechten kan de beslaglegger
uitoefenen?
• 
• 
• 
• 
uitkering
afkoop
belening
wijziging van de begunstiging
•  de beslaglegger kan in de uitoefening niet verder kan gaan
dan de verzekeringnemer kon doen, want door de
beslaglegging verkrijgt de beslaglegger geen betere positie
dan de beslagene/geëxecuteerde.
•  door het beslag mag de derde beslagen verzekeraar niet in
een ongunstiger positie kunnen komen
Art. 479m Rv
•  Na het leggen van het derdenbeslag dient de verzekeraar op de
gebruikelijke wijze (vgl. art. 476a en 477a Rv) verklaring te doen
van hetgeen hij aan de geëxecuteerde uit de levensverzekering
verschuldigd is of zal worden.
•  De afgelegde verklaring hoeft niet als juist te worden aanvaard.
•  Is de twee maanden-termijn voor aantasting van de verklaring
ongebruikt voorbij laten gaan, dan kan men nogmaals onder de
verzekeraar beslag doen leggen (zie HR 21 januari 2005, NJ 2006,
310 (Ontvanger/De Vlaanderen)).
•  Conform HR 30 november 2001, NJ 2002/419 (De Jong/
Carnifour) kan de derde op zijn verklaring terugkomen
Twee belemmeringen
•  Is de beslaglegger tegenover de verzekeraar bevoegd tot het
doen afkopen van de levensverzekering c.q. tot wijziging
van de begunstiging, dan zijn er nog twee belemmeringen:
•  (i) ex art. 479n lid 1 Rv is de beslaglegger verplicht bij
deurwaardersexploot aan de geëxecuteerde eerst
mededeling te doen welke van de beide bevoegdheden
(afkoop dan wel wijziging begunstiging) hij wil uitoefenen.
•  (ii) art. 479p Rv geeft de verzekeringnemer (of de
begunstigde) de mogelijkheid in rechte een verbod tot
afkoop of wijziging van de begunstiging te vorderen als
benadeling wordt gevreesd
•  Art. 479n Rv is in feite een stappenplan om tot de executie te
geraken. Als het exploot is uitgebracht en na twee weken geen
reactie van de geëxecuteerde is ontvangen, dan kan de executant
vervolgstappen zetten als afkopen of wijzigen van de
begunstiging.
•  Als binnen de twee weken een executiegeschil aanhangig is
gemaakt, moet de uitkomst van dit geschil worden afgewacht (art.
479p lid 1 Rv).
•  Als het om afkoop gaat moet tevens twee weken worden gewacht
of binnen die termijn geen aangetekende brief over de belening
wordt ontvangen.
•  En als die brief er is, heeft de geëxecuteerde weer vier weken na
zijn mededeling over dit voornemen de tijd om tot belening te
geraken. Lukt hem dat, dan valt de belening onder het beslag, is er
geen sprake van belening, dan kan de executant na die vier weken
het beslag verder vervolgen.
Vertraging
•  de geëxecuteerde heeft diverse mogelijkheden de procedure
te vertragen.
•  (i) in kort geding een verbod vorderen, waarna de uitkomst
van die procedure moet worden afgewacht
•  (ii) op een zo laat mogelijk moment laten weten dat hij wil
belenen.
•  (iii) de geëxecuteerde kan ervan afzien zijn wil omtrent
belening te verklaren en zich op het standpunt stellen dat
eerst over de afkoopmogelijkheid duidelijkheid moet komen
•  (iv) is die duidelijkheid er dan kan hij een nadere termijn
vragen (vgl. art. 479p lid 3 Rv).
Art. 479o Rv: verval van het beslag
•  Heeft de executant de verzekering afgekocht of heeft de
verzekeringnemer de verzekering uiteindelijk beleend, dan is de
verzekeraar gehouden (cfm. de hoofdregel van art. 477 Rv) aan de
deurwaarder te voldoen de verschuldigde geldsom, dat wil zeggen
de afkoopsom dan wel het bedrag der belening minus eventuele
voor verrekening vatbare tegenvorderingen
•  Deze voldoening geldt op de voet van art. 477b Rv als betaling
aan de beslagdebiteur (verzekeringnemer/ geëxecuteerde)
•  Na ontvangst door de deurwaarder van het verschuldigde, vervalt
het beslag m.b.t. de levensverzekering in kwestie
Andere wijzen van verval
•  door opheffing van het beslag (vgl. art. 479p Rv)
•  betaling van of zekerheidstelling voor het verschuldigde
(d.w.z. voor de vordering waarvoor het beslag is gelegd)
door de verzekeringnemer (of een derde)
Art. 479q Rv: oudste beslaglegger
executeert
•  Ook op een levensverzekering is cumulatief beslag
mogelijk. In een dergelijk geval vervolgt de oudste
beslaglegger het beslag. Als de oudste beslaglegger niet
verder vervolgt komt de eerstvolgende aan bod.
•  Art. 478 Rv (botsende beslagen) bevat een regeling voor dit
soort situaties

Download Report