Verschijnt 8x per jaar – nr. 25 – jaargang 4 / 2014 (maand april) – 30 april 2014 – Brugge X – P912873
2014 | nr. 25
HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZORGSECTOR
DOSSIER: Slimmer zorgen voor morgen
en verder
3Studiebezoek focust op E-health in Italië 14
3 Zorgwerkgever 2014
26
3Eenheidsstatuut hervormt carensdag en
hertekent ontslagregeling 28
3 Krijgt mondzorg in uw organisatie de aandacht die ze verdient? 30
Cerussa,
het complete softwareplatform
voor de zorgsector
In het nieuwe softwareplatform Cerussa vormen Homeplus/Careplus en Geracc.net de basis voor het beheer van
uw woonzorgcentrum. Deze basis kan u aanvullen met verschillende modules zoals:
• MyCerussa & Cerussa Mobile: zorgregistratie apps op smartphone, tablet of pc
• Cerussa Document Flow: administratieve vereenvoudiging: opvolgen bestellingen, scannen en boeken van facturen
• Cerussa Fin en PartnerPlan: bewaking, prognose en simulatie van uw RIZIV-inkomsten
Surf naar www.corilus.be voor meer informatie en schrijf u in op onze Meet & Greet events dit voorjaar!
Corilus • Mastboomstraat 4 • 2630 Aartselaar • Tel +32 (0)3 870 84 60
Uw account manager Xavier De Laet • GSM 0479 99 21 18 • [email protected]
Uw account manager Peter Vergauwen • GSM 0499 25 36 51 • [email protected]
Inlassing Zorgmagazine - maart 2014.indd 1
28/02/2014 9:10:23
Lees alle edities van ZORG Magazine online met de QR-code
De Quick reponse barcode is een tweedimensionele datamatrix, die de “oude”
streepjescode overtroeft. De QR-code linkt
uw gsm of smartphone rechtstreeks met
een internetlocatie. Hiervoor heeft u uw
gsm camera en internet nodig. Enkel op
gsm’s met Apple software, Android en Windows mobile is deze applicatie te gebruiken.
Hoe gaat u te werk? Download eerst de gratis applicatiesoftware (zoekterm: QR-scan),
na activering hiervan richt u uw camera op
de QR-code en uw gsm opent meteen de
gekozen website, namelijk de online versie
van ZORG Magazine.
Alle edities (ouderenzorg, thuiszorg én de
editie ziekenhuizen), zijn steeds gratis raadpleegbaar via:
www.zorganderstv.be/zorgmagazine.
Of rechtstreeks via onderstaande code.
ZORG Magazine,
het onafhankelijk tijdschrift
voor de Vlaamse ziekenhuizen
wordt per kwartaal uitgegeven
door:
• Ablecare BVBA
Consultancy, Research & Education
Antwerpsesteenweg 781
9040 Sint-Amandsberg
[email protected]
of www.ablecare.be
• Jaargang 4 - nummer 25
editie april 2014
ISSN: 2033-7582
P 912873 PB 779
• Eindredactie:
Michael Van Buggenhout
• Oplage:
2500 exemplaren
• Abonnementen, adreswijzigingen en
annuleringen:
ZORG Magazine wordt gratis bedeeld,
bij adres­wijziging kunnen oud én nieuw
adres worden door­gegeven via
[email protected]
• Redactie: [email protected]
+32 477 41 17 00
• Drukkerij:
die Keure, Brugge
• Vormgeving:
Bart Delva (die Keure, Brugge)
• Advertenties:
Advertentieruimte kan besproken
worden met de redactie
(zie bovenstaande contactgegevens)
• © Schriftelijke toestemming van de
redactie is vereist voor eventuele
overname van tekst en beeldmateriaal
uit de publicatie
• Alle artikels kunnen afzonderlijk
en gratis gedownload worden
via de website van ZorgAndersTv
(www.zorganderstv.be) en deze
van Ablecare (www.ablecare.be)
VOORWOORD
Verpleegkundige upgrade?
Na het een bezoek aan de Italiaanse regio Veneto, streek onze
redactie neer in Edinburg, Schotland. En wees gerust, de Schotse
Highlands hebben meer te bieden dan geestrijke drank en schapen. Een bezoekje aan het Call center van het NHS24 toonde
alvast dat de Schotten op heel wat vlakken hun tijd ver vooruit zijn.
De spreiding van de bevolking verplicht hen immers om tijdig na
te denken over een nieuw zorgmodel en bijhorende voorzieningen
en diensten. Mensen uit veraf gelegen gebieden moeten soms het
vliegtuig nemen voor een consultatie in een gespecialiseerd ziekenhuis in één van de grote steden. Het zorgt ervoor dat consultaties met meerdere artsen – die via skype met elkaar in verbinding
staan – eerder regel is dan uitzondering. Toch was het iets totaal
anders dat er vooral mijn aandacht trok, namelijk de positie van
de verpleegkundige.
In Schotland kent men een algemeen nummer waarop je 24/7
terecht kan met medische problemen en vragen. Je komt er terecht
in één van de vier grote call centers van de NHS. In een eerste fase
wordt er naar je probleem geluisterd en krijg je een label, je kan
deze fase vergelijken met de typische triage op een spoedgevallenafdeling. Afhankelijk van het toegekende label geeft de telefoniste aan wanneer je een telefoontje terug mag verwachten. De
dringende gevallen worden meteen afgehandeld, niet-dringende
gevallen worden later terug gecontacteerd, dit tussen een half uur
en drie uur na het eerste contact. Het telefoontje terug komt van
een verpleegkundige van het NHS die via een assessment jouw probleem verder in kaart brengt, een diagnose stelt én een doorverwijzing meegeeft. Inderdaad, een verpleegkundige… De Ita­liaanse
NKO-arts die de rondleiding mee volgde met ons, reageerde onthutst. Volgens hem was deze werkwijze absoluut onverantwoord
ook al konden de verpleegkundigen bij twijfel en na overleg met
hun teamoverste (ook een verpleegkundige) steeds een arts contacteren. De knappe cijfers van het Schotse NHS bewijzen alvast
dat de verpleegkundigen in het call center op hun plaats zitten…
én dat ze er een mooie aanvullende rol spelen in de eerstelijnsgeneeskunde. Ook uw dienaar is verpleegkundige en had de reactie
van de Italiaanse arts dus wel zien aankomen.
Dergelijk upgrade van het verpleegkundig beroep zie ik in onze setting ook nog niet meteen gebeuren. Daarvoor is de rolverdeling
tussen de verschillende professies historisch te nauw vastgelegd.
Toch tonen de Schotten dat het ook anders kan en er ook echt
multidisciplinair kan samengewerkt worden. Misschien een aanzet voor Slimmer zorgen voor morgen? Flanders’ Care kende vijf
Flanders’ Care labels toe aan zorgorganisaties en bedrijven die
net zoals de Schotten succesvol andere paden bewandelen. In dit
nummer kan u alvast kennis maken met het opzet van de projecten die in de prijzen vielen. 
Wenst u nog sneller op de hoogte te zijn
van nieuws en evoluties in de zorgsector?
Surf dagelijks naar www.zorganderstv.be
of volg de redactie van ZORG Magazine
via Twitter (@ZORGMagazine).
Hebt u zelf een nieuwsbericht of aankondiging?
Stuur ze door naar [email protected].
april 2014
3
Michael
Van Buggenhout
Hoofdredacteur
Geert Uytterschaut
nieuwe voorzitter VLOZO
INHOUD
3
Voorwoord
Geert Uytterschaut,
de nieuwe voorzitter
van VLOZO
VLOZO, het Vlaams Onafhankelijk Zorgnetwerk, heeft Geert
Uytterschaut verkozen tot nieuwe voorzitter. VLOZO is de
nieuwe naam van FOS (Federatie Onafhankelijke Seniorenzorg). Onder meer met deze nieuwe naam maar ook met een
nieuwe structuur en een nieuw bestuur is de federatie klaar
voor de toekomst. Lode Van den Brande, uittredend voorzitter,
werd verkozen tot gedelegeerd bestuurder. VLOZO vertegenwoordigt als werkgeversfederatie de belangen van de onafhankelijke residentiële ouderenvoorzieningen in Vlaanderen.
In de nieuwe naam VLOZO zitten drie elementen: Vlaams,
onafhankelijk en zorgnetwerk. VLOZO gaat voluit voor een
Vlaamse sectorfederatie, wat gelet op de nakende regionalisering van de ouderenzorg een logische stap is. VLOZO blijft
een onafhankelijke sectorfederatie, wat wil zeggen dat de federatie zich niet verbindt aan een politieke partij of religieuze
strekking en open staat voor alle zorgactoren in Vlaanderen.
VLOZO wordt een zorgnetwerk. “Ook dit ligt in de lijn met
de nieuwe filosofie rond zorg: het doorbreken van de silo’s
tussen thuiszorg, ouderenzorg, eerstelijnszorg, en dergelijke
meer. Voortaan kunnen alle zorgaanbieders voor hun vertegenwoordiging terecht bij VLOZO,” aldus Geert Uytterschaut.
VLOZO heeft ook een nieuwe raad van bestuur. Voorzitter is
Geert Uytterschaut, COO van Armonea. Een aantal onafhankelijke experten maakt ook deel uit van de raad van bestuur:
An Kint, Lieven De Maesschalck, Prof. Jan De Lepeleire, Prof.
Chantal Van Audenhove en Johan Van Belle. Er is eveneens
een nieuw directiecomité samengesteld, dat bestaat uit gedelegeerd bestuurder Lode Van den Brande, die de voorbije
22 jaar het algemeen voorzitterschap van VLOZO (toen nog
FOS) op zich nam. Andere leden van het directiecomité zijn:
Kurt Stabel (ondervoorzitter), Sven Vandendriessche (secretaris), An Viaene (penningmeester) en Marc Vanderlinden (bestuurslid). Directeur van VLOZO is Luc Griep. Tevens werden er
vijf provinciale besturen verkozen. De provinciale voorzitters
zijn: Frank Foucart (West-Vlaanderen), Liesbet Ooghe (OostVlaanderen), Anouchka Mersch (Vlaams-Brabant), Sonia Tondeur (Antwerpen) en Guy Henkens (Limburg).
In zijn eerste toespraak beklemtoonde voorzitter Uytterschaut het belang van de onafhankelijke ouderenvoorzieningen: “De toenemende vergrijzing, de uitvoering van de zesde
staatshervorming en de wil om elke actor binnen de ouderenzorg constructief te laten samenwerken, zijn de uitdagingen
waar wij voor staan om een kwalitatieve toekomstige ouderenzorg in Vlaanderen te garanderen.”
“Eenmaal de parlementsverkiezingen van 25 mei achter de
rug, begint voor onze sector een belangrijk tijdperk,” aldus
Lode Van den Brande, de nieuwe gedelegeerd bestuurder van
VLOZO: “Door de staatshervorming zal onze sector, en bij uitbreiding de gehele samenleving, een historische verandering
meemaken. VLOZO zal er nauwgezet op toezien dat in die
omwenteling de belangen van de onafhankelijke voorzieningen gerespecteerd worden.” 
4
ZORG magazine
4
Geert Uytterschaut nieuwe voorzitter
VLOZO
5
Korte berichten
Zorg op Twitter
8
DOSSIER: Slimmer zorgen voor
morgen
14
Studiebezoek focust op ehealth
in Italië
18
Tip van de maand
19
ZorgAndersTv:
reportages & informatie
24
Solutions for Care
26
Plaatsen uw medewerkers de cliënt
centraal?
28
Eenheidsstatuut hervormt carensdag
en hertekent ontslag en recht op
outplacement
30
Krijgt mondzorg in uw organisatie de
aandacht die ze verdient?
33
Hoe communiceert u met de
generatie 50-65?
HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZORGSECTOR
KORTE
BERICHTEN
Proefprojecten voor kortverblijf
in groepen van assistentiewoningen
Als proefproject krijgen 4 centra voor kortverblijf de
toelating om één of meer woongelegenheden kortverblijf in te zetten in een groep van assistentiewoningen. Deze proefprojecten moeten eventuele knelpunten opsporen vooraleer het concept ingang kan
vinden in de hele sector. De proefprojecten duren een
jaar en starten op 1 april 2014. Concreet gaat het om
4 proefprojecten in WZC Maria Middelares in Moorslede, WZC solidariteit voor het gezin in Gent, WZC De
Goede Tijd in Antwerpen en WZC Wommelgheem in
Wommelgem. De proefprojecten vinden plaats binnen de bestaande erkenningen. Bijkomende programmatie wordt niet voorzien. De deelnemers aan de projecten zullen na afloop hun ervaringen, onder meer
over het garanderen van crisis- en overbruggingszorg,
bezorgen aan Zorg en Gezondheid. Succesvolle 40ste Week van
­Verpleegkundigen en Vroedvrouwen
NVKVV
Meer dan 3.600 bezoekers, tientallen nieuwe leden,
prijzen uitgereikt én gewonnen … en een bezoek van
Herman Van Rompuy maken dat de 40ste Week van
Verpleegkundigen en Vroedvrouwen – een organisatie
van het Nationaal Verbond van Katholieke Vlaamse
Verpleegkundigen en Vroedvrouwen (NVKVV) – opnieuw een succes genoemd mag worden. Onder de tal
van interessante lezingen en druk bijgewoonde studiedagen pakte ook de nieuwe projectgroep Verpleegkundigen Palliatieve Zorg – pas opgestart in December – nu al uit met een eerste studiedag. De Week
werd trouwens afgesloten met een bezoekje van
de voorzitter van de Europese Raad Herman Van
­Rompuy, die op de slotdag een toespraak voor de aan­
wezige leidinggevenden uit de sector in petto had.
Tijdens de Week werden naar goede gewoonte ook
weer verschillende prijzen uitgereikt. Zo ging het WitGele Kruis West-Vlaanderen lopen met de titel van
‘Slimste Thuisverpleegkundige’ en werden onder alle
deelnemers aan de enquête vijf prijswinnaars uitgeloot. Ook onder de nieuwe leden viel een gelukkige in
de prijzen. Dit jaar viel ook het NVKVV zelf in de prijzen. Het ontving de Gouden Zandkorrel 2014: een
award die jaarlijks door Horeca Middenkust uitgereikt
wordt aan een persoon of organisatie die op een fijne
manier het verblijfstoerisme aan de kust stimuleert.
Europese Zorgdenktank PRoF
­ontvangt de ‘unieke prijs voor Zorginnovatie 2014’
Op 25 maart overhandigde de Duitse minister van
Volksgezondheid op de Altenpflege Messe in Hannover
de eerste prijs voor Zorginnovatie aan het PRoF Consortium (Projects for a Demographic Future), een multidisciplinaire denktank voor Zorg. De Duitse jury loofde vooral “het intergenerationeel concept dat in
Europa ongeëvenaard is”. Deze belangrijke erkenning
vanuit Duitsland is een opsteker voor dit in Poperinge
gestichte unieke samenwerkingsverband in de Zorg.
De Europese denktank PRoF (professionals in de gezondheidszorg, research centra, universiteiten en bedrijven) pakte in een speciale tentoonstelling op de
beurs Altenpflege – de grootste beurs in Europa voor
Ouderenzorg en Zorg in het algemeen – uit met baanbrekende concepten voor zowel lokale klinische en poliklinische zorg, als voor de particuliere woonomgeving.
Al 5 jaar brengt dit Consortium spelers uit de industrie
aan tafel die in dialoog nadenken over de sfeer en de
evolutie van thuisverpleging, verplegings- en ziekenhuiskamers. In deze zogenaamde ‘brainwaves’ ontstaan ideeën, die na verwerking verder ontwikkeld
worden door een creatief team en tenslotte omgezet
worden in concrete projecten.
Vlnr: Magda Vermeulen – algemeen voorzitster NVKVV,
Herman Van Rompuy – voorzitter Europese Raad,
Michel Foulon – algemeen coordinator NVKVV
april 2014
5
Zorg Op Twitter
3 kandidaten voor de medische
­verkiezingen 2014
3 representatieve beroepsorganisaties van artsen zullen kandidaat zijn voor de medische verkiezingen
2014, die plaatsvinden van 6 tot 23 juni. Het gaat om
de Belgische Vereniniging van Artsensyndicaten
(BVAS / ABSyM), het Kartel / le Cartel, samengesteld
uit het Algemeen Syndicaat van Geneeskundigen van
België (ASGB), le Groupement Belge des Omnipraticiens (GBO) en le Monde des Spécialistes (MoDeS), en
ten slotte de Alliantie Artsenbelang – Domus Medica
/ Alliance Avenir des Médecins. De directeur-generaal
van de Dienst voor geneeskundige verzorging van het
RIZIV heeft de 3 kandidaturen aanvaard. Op 6 juni
zal het RIZIV de documenten om te stemmen opsturen naar elke arts waarvan de naam voorkomt op de
kiezerslijst. De artsen zullen hun stem kunnen uitbrengen tot 23 juni, ofwel elektronisch via internet, ofwel
via een aangetekende brief. De telling van de stemmen zal plaatsvinden op 27 juni. Prof. dr. Christine Van Broeckhoven
(Universiteit Antwerpen en VIB)
krijgt eredoctoraat UHasselt
Op woensdag 28 mei 2014 worden Thomas Friedman, Bijoy Jain, S. Tamer Cavusgil en Christine Van
Broeckhoven eredoctor aan de Universiteit Hasselt.
“Onze vier nieuwe eredoctoren komen uit uiteenlopende disciplines: journalistiek, architectuur, economie en moleculaire biologie. Maar wat ze gemeen
hebben, is dat ze hun blik stevig gericht houden op de
wereld en tegelijkertijd, dichtbij, uitdagingen en kansen zien”, aldus prof. dr. Luc De Schepper, rector van
de UHasselt.
Het is al sinds enkele jaren de traditie dat de Universiteit Hasselt op haar Dies Natalis (‘geboortedag’) eredoctoraten uitreikt. Dit academiejaar gebeurt dat
onder het thema ‘Think global, connect local’: de universiteit wil haar nieuwe doctores honoris causa eren
voor de manier waarop zij, via hun werk en onderzoek,
kennis ontwikkelen die alle grenzen overschrijdt en
lokale opportuniteiten creëert. Prof. dr. Christine Van
Broeckhoven (Universiteit Antwerpen en VIB), een
voordracht van de faculteit Geneeskunde en levenswetenschappen, behoort tot de wereldtop wat betreft
onderzoek naar de genetische basis van o.m. de ziekte
van Alzheimer, manisch-depressieve psychose en
andere zenuwziekten bij volwassenen. In Vlaanderen
is professor Van Broeckhoven bovendien een uiterst
gezaghebbende stem in het maatschappelijke debat
over o.m. (onderzoek naar) dementie. 
6
ZORG magazine
140 tekens om je boodschap te verkondigen? Niet
veel, maar toch genoeg … De Vlaamse ondernemers, academici, zorgprofessionals & politici die
zich dagelijks bezighouden met zorg en welzijn
worden er steeds beter in. In de rubriek ‘Zorg op
Twitter’ lijsten we vanaf nu opmerkelijke tweets op
van prominenten uit het Vlaamse zorglandschap.
Lon Holtzer @Zorgambassadeur 10 apr.
Techniek gaat te paard, presentie in de zorg gaat
te voet, dixit Trees Coucke #interregg
ignace leus @leuske 6 apr.
Misschien is de wettelijke norm te laag, dat is
alleszins zo bij de rustoorden, wie het doet tegen
deze norm biedt geen kwaliteit
Domus Medica @Domus_Medica 4 apr.
“De commercialisering van de zorg is nooit een
goede zaak.” dixit Jan De Maeseneer http://ow.ly/
vpRWh Ingrid Lieten @ingridlieten 3 apr.
Eens met voorstel @CMziekenfonds. Verzorgde
tanden mogen geen voorrecht zijn voor wie het
zich kan permitteren.
Frederik Deman @frederikdeman 3 apr.
Taalgrens is ook zorggrens... Het valt niet tegen
te spreken dat zorg anders ingevuld wordt langs
beide kanten Vd taalgrens #grootdebat
sanconet @sanconet 2 apr.
Mondige patiënten zijn een aanwinst voor de
maatschappij.
iMinds @iMinds 31 mrt.
The Care Living Labs show us a glimpse into the
Future of Elderly Care: #zorgproeftuinen #AZoB
#LiCalab #CareVille
Sofie Staelraeve @VOKA_SofieStael 31 mrt.
20% vd persoonlijke design-oplossingen zijn
ook opschaalbaar naar de markt. #designinzorg
nieuwe #maakindustrie in Vlaanderen?
Tom Vandenkendelaere @tomvdkendelaere 27 mrt.
Geert Houben @cubigo
”Onze markt is kleiner dan Amerikaanse of
Chinese. Daarom is het zo belangrijk onze kennis
hier te verankeren” #JCI14
Kris Vanhaecht @krisvanhaecht 27 mrt.
@daveallegaert belangrijk om niveau managers
verder te verhogen. Zorgorganisaties verdienen
topmensen met master als basis ➝ specialisatie
Kim Van Asch @kimvanasch 25 mrt.
Het Protocol 3-project van Solidariteit voor het
Gezin wint een van de drie European Awards
‘Social Innovation in Ageing’. #zorg #innovatie
jan deleu @DeleuJan 11 mrt.
zorg bundelen als nieuwe uitdaging voor de
regionale ziekenhuizen, alsof er nog niet duchtig
gefusioneerd is...we staan niet meer aan tbegin
Jo Vandeurzen @JoVandeurzen 11 mrt.
Gap tussen nood en vraag aan zorgpersoneel is
nu gedicht, maar instroom blijft nodig voor de
toekomst #ikgaervoor
Ook ZORGMagazine en ZorgAndersTv staan met
samen meer dan 2300 volgers meer dan hun mannetje in het social media landschap. Volg ons via @
zorganderstv en @zorgmagazine en blijf voortaan elke seconde op de hoogte van wat er reilt en
zeilt in de zorgsector.
Zij kozen voor ING … En u?
Het is niet toevallig dat twee derde van de Belgische organisaties ING heeft gekozen
als financiële partner. Philippe Dehaspe, financieel directeur van het Universitair
Ziekenhuis Saint-Luc en cliënt bij ING, getuigt:
Het financiële beheer van een
ziekenhuisinstelling vereist zowel
een strikte aanpak als een grondige kennis van de Belgische gezondheidszorg.
Philippe Dehaspe
Financieel directeur van het
Universitair Ziekenhuis Saint-Luc
Boven op onze complexe en
streng gereglementeerde factura­
tiecyclus is er nog de wachttijd voor
de vereffening van de werkingssub­
sidies die de FOD Volksgezondheid
toekent. Aangezien deze subsidies
een kwart van onze inkomsten
vertegenwoordigen, kan dat onze
cashflow zwaar onder druk zetten.
Elke dag moeten we onze cash­
flowpositie bepalen, om de over­
schotten te kunnen beleggen te­
gen een gunstige rentevoet of de
tekorten te kunnen compenseren
tegen voordelige voorwaarden. In
dat verband is de online beheertool
die ING aanbiedt via Telelink Online
echt bijzonder praktisch. We loggen
in, tikken een bedrag en een loop­
tijd in, en ING biedt ons onmiddel­
lijk een rentevoet. Als we die goed­
keuren, komt het geld rechtstreeks
op de rekening van het ziekenhuis.
Wat de langetermijnfinanciering
betreft, moet u weten dat wij voor
de terugbetaling van de kredieten
die we afsluiten voor de renovatie
van onze gebouwen afhankelijk
zijn van subsidies. De ontvangst van
deze subsidies is echter gebaseerd
op de traditionele looptijd van een
afschrijving, d.w.z. 33 jaar. Dit is
helaas moeilijk verzoenbaar met
de klassieke horizon die de banken
hanteren. Maar ING heeft ons ech­
ter een creatieve oplossing aange­
boden, waardoor we de ontvangen
subsidies en onze betalingen op
elkaar kunnen afstemmen, zon­
der ons te moeten engageren voor
33 jaar.
Lees de volledige getuigenis
van Philippe Dehaspe en ook
die van andere cliënten op
ing.be/getuigenissen.
Wilt u ook kiezen voor ING als financiële partner? Maak een afspraak met een
van onze ING Relationship Managers via ing.be/business.
Advertentie uitgegeven door ING België nv – Bank/Kredietgever – Marnixlaan 24, B-1000 Brussel – RPR Brussel – Btw: BE 0403.200.393 – BIC: BBRUBEBB – IBAN: BE45 3109 1560 2789
Verzekeringsmakelaar ingeschreven bij de FSMA onder het nummer 12381A. Verantwoordelijke uitgever: Inge Ampe – Sint-Michielswarande 60, B-1040 Brussel – 708383N – 03/14
Het goede voorbeeld
in 5 projecten
DOSSIER
Slimmer zorgen voor morgen
Dat we de zorg in de toekomst slimmer
moeten aanpakken staat als een paal
boven water. En dus stelde Flanders’
Care in 2013 al 14 actielijnen op (onder
andere via de Zoekconferentie en de ron­
detafel ‘Slimmer zorgen voor morgen)
om de uitdagingen van de toekomst aan
Benedicte De Koker (onderzoeker te gaan en te zorgen
voor een geïntegreer­
Zicht op mantelzorg HoGent):
“Vanuit de opleiding ergotherapie de zorg. Die actielij­
bleek dat hulpverleners weinig
nen zijn intussen ver­
handvaten hebben om zicht te
taald naar een aantal
krijgen op de noden van mantelbeleidsadviezen voor
zorgers.”
de volgende regering
die op 22 april werden voorgesteld op
het forum ‘Slimmer zorgen voor mor­
gen’. Tijdens dat forum werden de vijf
inspirerende projecten extra in de kijker
gezet, die nu al slimmer zorgen voor
morgen en daarvoor onlangs ook be­
loond werden met het gelijknamige
Flanders’ Care label.
Zorg om talent vormt één van de belangrijkste pijlers
van Flanders’ Care, speerpunt van Vlaanderen in Actie. De Vlaamse overheid is zich sterk bewust van de
nood aan voldoende goed opgeleide medewerkers in
de zorgsector, maar is er tegelijk ook van overtuigd
dat dat zorgpersoneel in de toekomst slimmer moet
ingezet worden. Met die aandachtspunten in gedachten leveren de 5 geselecteerde ‘Slimmer zorgen voor
morgen’-projecten stuk voor stuk het bewijs dat het
mogelijk is om ook op grotere schaal zorg en welzijn
anders te organiseren, met de beschikbare medewerkers en vooral ook met het oog op het behoud van de
zorgkwaliteit.
Zicht op mantelzorg
Aandacht voor de mantelzorger
Mantelzorgers zijn onmisbare partners in de zorg voor
thuiswonende ouderen. Zonder de zorg die zij verlenen zou het voor vele ouderen eenvoudigweg niet mogelijk zijn om (op een kwalitatieve manier) thuis te
blijven wonen. Nochtans wordt er weinig stil gestaan
bij het feit dat het verlenen van die intensieve zorg
ook zwaar kan wegen op het welzijn van de mantelzorger zelf. Zeker naarmate de zorg langer duurt
neemt men, vaak ongemerkt, steeds meer zorgtaken
op en neemt de belasting toe.
Het Vlaamse Woonzorgdecreet (2009) roept in één
van zijn werkingsprincipes op om maximaal een beroep te doen op het zelfzorgvermogen en de zelfredzaamheid van de gebruiker en zijn mantelzorgers, rekening houdend met hun draagkracht. Tegelijk pleit
het decreet ervoor om de noden van de mantelzorger
zelf te detecteren en er aan te beantwoorden.
Lieve De Vos (projectcoördinator Zicht op Mantelzorg /
lector ergotherapie HoGent):
“Via het instrument én
­aanvullende lesmodules geven
we de studenten competenties
mee in het omgaan met
mantelzorgers.”
DOSSIER
8
ZORG magazine
Driejarig PWO
En net dat detecteren van die noden gebeurt op dit
moment te weinig expliciet en systematisch. Gezien
de diversiteit in de behoeften van mantelzorgers is
het echter onmogelijk om hier via één enkele organisatie of discipline een antwoord op te formuleren. Het
ondersteunen van mantelzorgers vergt een geïndividualiseerde en geïntegreerde aanpak waarbij diverse
organisaties en disciplines hun ervaringen op elkaar
afstemmen en een gedeelde visie ontwikkelen. Vanuit
deze vaststelling, werd dan ook een nieuw driejarig
Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek (PWO)
opgezet binnen HoGent dat loopt van 2013 tot 2016.
De doelstelling van dit project is om samen met diverse partners uit de thuiszorg en eerstelijnsgezondheidszorg een draaiboek voor trajectbegeleiding van
mantelzorgers te ontwikkelen. Dit draaiboek bevat
handvaten voor de invulling van de verschillende
stappen in de trajectbegeleiding, gebaseerd op recente wetenschappelijke inzichten en good practices.
Leidraad om noden te detecteren
In een eerste fase van het PWO ontwikkelde HoGent
– in nauwe samenspraak met het werkveld en mantelorganisaties – het instrument ‘Zicht op Mantelzorg’.
Dat werkinstrument moet professionele hulpverleners
een leidraad bieden met richtinggevende vragen om
de situatie en noden van mantelzorgers van ouderen
met een chronische zorgnood in kaart te kunnen bren-
gen en beter te kunnen inschatten. Gekoppeld aan
het overkoepelende draaiboek rond trajectbegeleiding van mantelzorgers wordt nu ook een digitale applicatie van het instrument ‘Zicht op mantelzorg’ uitgetest. Die moet dan toelaten om informatie van en
over de mantelzorger digitaal te bewaren en te delen
binnen teams.
Zorgnetwerken
Lokaal aanvullend dienstenaanbod
Een zorgnetwerk is een lokale voorziening die een aanvullend dienstenaanbod brengt bij kwetsbare mensen.
Dit gebeurt via een nauwe samenwerking tussen de
netwerkcoördinator, vrijwilligers en lokale actoren. De
netwerk­coördinator stuurt de werking en bouwt bruggen tussen de verschillende partijen. Vrijwilligers ondersteunen kwetsbare mensen door voor hen allerlei kleine
(zorg)taken uit te voeren zoals vervoer, boodschappen doen, kookactiviteiten, de was
op hangen, huiswerkbegeleiding, Isabelle Dispersyn (netwerkcovoorlezen, … ook (verjaardags)be- ördinator ZOHRA Avelgem):
zoekjes op regelmatige basis wor- “Als een vrijwilliger iets
den enorm geapprecieerd. Die be- signaleert, kunnen wij daar
zoekjes of het uitvoeren van kleine heel snel op inspelen.”
klusjes aan huis stelt vrijwilligers
tegelijk ook in staat om eventuele verborgen noden
op te merken en te signaleren aan de netwerkcoördinator. Die verwijst op zijn of haar beurt door naar een
relevante dienst die aan de niet-beantwoorde noden
kan voldoen.
Ondertussen zijn er reeds een 35-tal zorgnetwerken
aan de slag, verspreid over gans Vlaanderen, maar wel
vooral geconcentreerd in West-Vlaanderen.
Samenlevingsopbouw
? Hoe slimmer zorgen voor morgen?
De vzw Samenlevingsopbouw ondersteunt deze zorgnetwerken al enkele jaren via projectontwikkeling,
projectondersteuning (bv. via de uitwisselingstafel
zorgnetwerken voor netwerkcoördinatoren) en beleidswerk. Met een draaiboek, vormingsmodules rond
deontologie en de signaalfunctie voor zorgnetwerkvrijwilligers en www.ontknoop.be (de website over en
voor de zorgnetwerken) heeft het al het nodige ondersteunend materiaal in huis om lokale besturen te
helpen met zorgnetwerken aan de slag te gaan.
Dit project sluit in sterke mate aan bij de actielijnen van Flanders’ Care. Mantelzorgers worden
benaderd als gelijkwaardige partners in de zorg
met hun eigen competenties en expertise. Toekomstige en huidige zorgverleners ontvangen
handvaten om het volledige ‘cliëntsysteem’ te
ondersteunen en te versterken. Het project mikt
op het verhogen van de competenties van studenten in het ondersteunen van mantelzorgers.
Dit wordt concreet uitgewerkt binnen vier pistes:
het ontwikkelen van lesmodules rond mantelzorg, het inzetten van studenten in dataverzameling bij mantelzorgers, het uitwerken van
­bachelorproeven en de inbreng van de onderzoeksresultaten in de opleidingen verpleegkunde, ergotherapie en sociaal werk.
april 2014
9
DOSSIER
Van een vrijwilligersnetwerk voor senioren in
landelijke gebieden …
De zorgnetwerken zijn oorspronkelijk gegroeid in
functie van de ondersteuning van senioren in landelijke dorpen waar tendensen als een verdwijnend
voorzieningennetwerk, afbrokkelende sociale cohesie,
verdoken problematiek,... de nood aan een nabij ondersteunend netwerk van vrijwilligers blootlegden. Tegelijk werd daarmee ook voorzien in de broodnodige
tussenschakel tussen zorgbehoevende senioren en de
gepaste dienst- en zorgverlening.
… tot ondersteuning van kwetsbare groepen
Sedert 2012 loopt in samenwerking met Cera een verdiepend project waarin onderzocht wordt of deze
zorgnetwerken ook kunnen
Nancy Van Landegem (Samenleingezet worden naar andere
vingsopbouw West-Vlaanderen vzw): maatschappelijk kwetsbare
groepen toe. Dit is intussen
“Zorgnetwerken kunnen ook in
andere contexten zoals grootsteden lokaal uitgetest in Avelgem,
Ieper en Poperinge naar de
ingezet worden, én voor andere
doelgroep maatschappelijk
doelgroepen zoals allochtonen of
kwetsbare gezinnen en kinpersonen met een handicap.”
deren, en senioren in armoede. Op basis van deze ervaringen wordt momenteel
een draaiboek uitgewerkt.
? Hoe slimmer zorgen voor morgen?
Zorgnetwerken mobiliseren sociaal kapitaal in
dorpen en buurten. Zo zijn ze een instrument
om senioren en zorgbehoevenden langer kwaliteitsvol te laten thuis wonen via aanvullende
hulp- en dienstverlening. Tegelijk bieden ze ook
de nodige ondersteuning aan maatschappelijk
kwetsbare gezinnen, kinderen, jongeren (armoedebestrijding) via bv. Huiswerkbegeleiding, het
organiseren van laagdrempelige ontmoetingen,
kookactiviteiten, voorleessessies bij kleuters, …
De netwerken maken het mogelijk om pro-actief
beleid te voeren, onderbescherming tegen te
gaan en verborgen noden sneller te detecteren.
Uitbouw Zorgzame buurt Hof Ter Beke
Lokaal woonzorgnetwerk
Om aan alle bewoners van Hof ter Beke zorg op maat
te kunnen bieden, startte Zorgbedrijf Antwerpen er
in 2013 met de uitbouw van een Zorgzame Buurt
(of m.a.w. een lokaal woonzorgnetwerk) op en rond
de site. Op de site in de Wijk Zuid-Museum/Brederode van de stad Antwerpen wonen diverse kwetsbare
doelgroepen naast elkaar, waarvan de grootste groep
ouderen zijn, daarnaast ook sociaal kwetsbare personen en personen met een psychiatrische problematiek (beschut wonen). Alles bij elkaar omvat de site
464 wooneenheden, waarvan 335 assistentiewoningen, 124 sociale woningen (OCMW) en 5 woningen
Beschut Wonen (psychiatrie), een lokaal dienstencentrum en een sociaal centrum van het OCMW.
DOSSIER
10
ZORG magazine
Zorg op maat
Met de klassieke bloksystemen van één of meer
aansluitende uren op één of meerdere dagen per
week kon geen zorg op maat afgeleverd worden.
Die conclusie was de aanleiding om te sleutelen aan
de zorgorganisatie binnen Hof Ter Beke om zo alle
bewoners van de site zo lang mogelijk zelfstandig en
kwaliteitsvol thuis te laten wonen, zelfs tijdens periodes dat hun zorgafhankelijkheid hoger ligt. Flexibele
zorg staat daarbij centraal. Concreet komt het erop
neer dat elke bewoner van (en later ook rond) de site
Hof Ter Beke de nodige zorg krijgt op de momenten
die het best aansluiten bij zijn of haar persoonlijke
behoeften, en dit 24/7, op elk moment van de dag
of nacht en in het weekend. In Hof Ter Beke zijn
bewoners daarmee zeker van zorg en de continuïteit
ervan. Daarbij wordt afgeweken van de klassieke ‘1
op 1 relatie in gezinszorg’. In dit project biedt een
team verzorgenden de gezinszorg aan een grote
groep ‘klanten’, 24/7, over alle dagdelen heen.
Doelmatiger en efficiënter inzetten personeel
Die flexibele zorg op maat is enkel mogelijk door het
personeel doelmatiger en efficiënter in te zetten.
Stefan Van Eeckhout (zorgstrateeg
directie Zorgbedrijf Antwerpen):
“Met de klassieke manier van
­werken binnen de gezinszorg bleek
het onmogelijk om zorg op maat af
te leveren.”
Zo wordt de verloren tijd door verplaatsingen en loopafstanden tot een minimum beperkt. Die nieuwe personeelsinzet en bij uitbreiding ook organisatie van de
zorg in Hof Ter Beke vereist daarnaast ook een goede
afstemming, coördinatie en samenwerking tussen
alle zorgverleners en welzijnswerkers onderling die er
aan de slag zijn. Automatisch wordt zo ook de synergie geoptimaliseerd tussen zorg en welzijn, tussen de
diverse zorgdomeinen (ouderenzorg, psychiatrie, personen met een handicap, …) en tussen de diversie
dienstverleningsvormen en actoren uit de eerstelijnsgezondheidszorg (SEL, huisartsen, …).
? Hoe slimmer zorgen voor morgen?
De bewoners van Hof Ter Beke kunnen rekenen
op zorg op maat en bovendien worden ook de
mogelijkheden voor crisiszorg en overbruggingshulp geoptimaliseerd. Zorgverleners zijn dankzij
de nieuwe organisatie ook beter aanspreekbaar
voor de bewoners en kunnen makkelijker toezicht
houden (wat vaak een geruststelling is voor de
mantelzorgers). De toegang tot de zorg en ondersteuning is hierdoor ook veel laagdrempeliger.
Onder het personeel blijkt een grotere arbeidstevredenheid. Het is voor hen ook makkelijker om
zich in te werken in het informele netwerk van
de bewoners, waardoor ze ook daar beter kunnen op inspelen. Verder is er ook sprake van een
betere afstemming tussen het thuiszorgteam en
blijkt dit een interessant leertraject met betrekking tot zelfsturende teams: basiswerkers krijgen
meer autonomie en regelmogelijkheden bij het
uitvoeren van hun opdrachten.
Guy Plas (Manager zorgzame
buurt Hof Ter Beke):
“Wij werken 24/7 met een team
van 14 verzorgenden, aangevuld
met het 24-uurs zorgsteunpunt
voor acute crisissituaties.”
Duobanen in de zorg
De aanleiding: onvrijwillig deeltijds werken
Door de toenemende vergrijzing van zowel de bevolking als de zorgverleners, heeft de Limburgse arbeidsmarkt te kampen met een groot tekort aan
zorgverleners. Bovendien zijn veel
werknemers tewerkgesteld op basis
Patrick Claes (directeur WZC
van een deeltijds contract. SommiBessemerberg):
gen kiezen daar bewust voor, maar
“Onze ervaring met duobanen
anderen, veelal jonge zorgverleners,
werken onvrijwillig deeltijds. Uit is heel positief. We zien daar
een onderzoek van de FOD Econo- echt een meerwaarde in.”
mie (2010) blijkt dat maar liefst
22,4% van de deeltijds werkenden op de Belgische arbeidsmarkt onvrijwillig deeltijds werkt, omdat ze geen
voltijdse job v­ inden of omdat de job enkel deeltijds
wordt aangeboden. Uit bevragingen van de Provinciale Ont­wikke­lingsmaatschappij (POM) Limburg blijkt
dat Limburgse zorgorganisaties heel wat medewerkers
in dienst hebben die onvrijwillig deeltijds werken. FOD
Economie becijferde zelfs dat er in Limburg meer dan
5000 werknemers in de zorgeconomie onvrijwillig deeltijds werken. Zorgorganisaties wijzen meteen ook op
het probleem dat onvrijwillig deeltijdse, vooral jonge
of alleenstaande, werknemers vaak overstappen naar
een andere, voltijdse job buiten de zorgsector. Een studie van SD Worx uit 2012 bevestigt dat en toont aan
dat daar vaak financiële motieven mee gemoeid zijn.
Van deeltijds naar voltijds met een duobaan
Om een antwoord te bieden op deze problematiek,
heeft POM Limburg samen met haar partners het
project ‘DUObanen in de zorg’ opgezet. Daarmee
wordt gemikt op een evolutie naar – indien dat organisatorisch haalbaar is – meer voltijdse jobs in de gezondheidssector en / of door zorgverleners de mogelijkheid te geven om op een haalbare manier volgens
twee deeltijdse contracten tewerk gesteld te worden
in de zorgsector.
Ook is er de wens om binnen de zorgsector jobs aan
te bieden met een breder en meer gevarieerd takenpakket, zodat zorgverleners de motivatie vinden om
binnen de gezondheidssector actief te blijven.
april 2014
11
DOSSIER
Van juridisch draaiboek tot beleidsaanbevelingen
Op vraag van de Limburgse zorgorganisaties, die stuitten op juridische en organisatorische problemen rond
de combinatie van twee of
Veerle Couvée (zorgkundige WZC meerdere deeltijdse jobs,
startte POM Limburg in okBessemerberg / Familiehulp):
tober 2012 met een juridisch
“Ik vind het vooral interessant om
onderzoek rond de haalbaarde dingen die ik hier leer in het
heid van DUObanen in de
woonzorgcentrum mee te nemen in zorgsector, gevoerd door de
de thuiszorg en andersom.”
UHasselt (faculteit rechten)
en PXL Business. Het resultaat van dit onderzoek, dat in maart 2013 afliep, is
een juridisch draaiboek rond DUObanen in de zorg.
In een volgende fase werd de organisatorische haalbaarheid van DUObanen in de zorg nagegaan door
middel van proeftuinen onder begeleiding van PXL
Health Care en KHLim Quadri. Op basis van de resultaten van de proeftuinen zal er een organisatorisch
draaiboek opgesteld worden.
In de derde fase (tot juni 2014) zullen de draaiboeken gefinaliseerd worden en zal er een rapport met
beleidsaanbevelingen opgesteld worden.
? Hoe slimmer zorgen voor morgen?
Met het project ‘DUObanen in de zorg’ kan de
uitstroom van ervaren zorgverleners tegengegaan worden, met het oog op een gezondere
mix van jonge en ervaren zorgverleners. Deze
samenstelling laat de zorgverleners toe om van
elkaar te leren, wat de efficiëntie van de zorgsector ten goede komt. Tenslotte wil POM Limburg
door middel van een DUObaan gedeelde aanstellingen tussen het onderwijs en het werkveld
aanmoedigen, zodat er meer kruisbestuiving
mogelijk is tussen beide.
DOSSIER
12
ZORG magazine
Totale reconciliatie van het genees­
middelenbeheer in het ziekenhuis
Herverpakking tot eenheidsdosis
ACA Pharma gelooft in een totale hereniging van het
geneesmiddelenbeheer in het ziekenhuis dankzij een
unieke technologie om blisters in een eenheidsdosis
te verpakken.
Koen Meerseman (sales manager ACA Pharma):
“Het hele medicatietraject begint steeds bij het elektronisch voorschrift. Op basis daarvan worden de
voorgeschreven geneesmiddelen door de apotheek
gevalideerd, maar dan wordt de herverpakking uitbesteed.”
Herverpakking uitbesteed
Die herverpakking tot eenheidsdoses gebeurt niet in
het ziekenhuis zelf, maar wordt uitbesteed zodat dit
machinaal kan gebeuren. Dankzij een unieke technologie worden de aangeleverde geneesmiddelen verknipt en herverpakt zonder de primaire verpakking te
beschadigen. Mooi meegenomen is de optie om meteen ook alle bijkomende of ontbrekende informatie
toe te voegen. Tegelijk wordt op de unieke verpakking
ook een 2D-barcode toegevoegd wat scannen op
stukniveau mogelijk maakt en de toegediende geneesmiddelen ook traceerbaar maakt tot aan het bed
van de patiënt.
Robot versterkt ziekenhuisapotheek
Eens de geneesmiddelen tot unitdoses herverpakt zijn,
komen die terug naar het ziekenhuis waar die in de
apotheek in een robot gestockeerd worden om automatisch onder de verschillende afdelingen te verdelen.
Waar vroeger de verpleegkundigen de medicatie
klaarzetten op de afdeling, wordt die nu dus individueel per patiënt door de robot aangeleverd vanuit de
apotheek. De nieuw ontworpen machine die dit werkje
voor zijn rekening neemt kan zo de distributie optimaliseren waardoor in het ziekenhuis probleemloos een
24-uurs aflevering kan uitgevoerd worden en waardoor medicatiefouten volledig uitgesloten worden. 
Jan Blontrock (directeur
verpleging Jan Yperman
ziekenhuis):
“Door de apotheek medicatie te laten klaarzetten,
­kunnen verpleegkundigen
zich optimaal op hun kerntaak focussen.”
? Hoe slimmer zorgen voor morgen?
Doordat alle geneesmiddelen extern bewerkt
worden, is er geen beperking en kunnen alle
producten los van een investering uniform als
unit dosis bewerkt worden. Deze worden correct
omgepakt terug aangeleverd aan het ziekenhuis. Dit zorgt ervoor dat er een besparing zal
optreden in het verbruik (vervallen medicatie en
retours zullen nauwelijks nog aan de orde zijn)
door een volledige track en tracing. Daarnaast
zal de hoeveelheid medicatiefouten bij toediening tot een minimum beperkt worden. Dit heeft
heel wat economische schaalvoordelen, wat tot
een daling van 15% kan betekenen in het medicatiebudget van het ziekenhuis. Bovendien is de
kwaliteit superieur door een volledige opvolging
en controle, wat in functie van een ziekenhuisaccreditatie een relevante meerwaarde (of zelfs
voorwaarde) kan zijn. En ook niet onbelangrijk:
verpleegkundigen zullen minder tijd moeten
besteden aan de distributie van medicatie op
hun afdeling, waardoor ze zich meer kunnen
concentreren op een kwalitatieve zorg voor de
patiënten.
Meer informatie over de Slimmer zorgen
voor morgen projecten vindt u op:
• www.flanderscare.be
• www.zichtopmantelzorg.be
• www.ontknoop.be
• www.zorgbedrijf.antwerpen.be
• www.platformzorglandschaplimburg.be/home.aspx/Projecten/
Limburg/Duobanen
• http://www.acapharma.be/nl/UDP-EAV-Verpakking
april 2014
13
DOSSIER
Studiebezoek focust op
ehealth in Italië
Van 11 tot 13 december 2013 reisde een
70-koppige delegatie vanuit 14 verschil­
lende Europese landen naar Italië, voor
een studiereis in het kader van het Euro­
pese CASA (Interreg IVC) project. Dit
keer stond een bezoek aan de regio’s
Veneto en Friuli – Venezia Giulia op het
programma, twee regio’s in Noord-Ita­
lië waar Venetië en Treviso de bekend­
ste steden zijn. ZORG Magazine en Zor­
gAndersTv volgden het bezoek in Italië
en legden er hun oor te luister bij spre­
kers en deelnemers.
CASA: HET PROJECT
Dit studiebezoek vond plaats binnen het CASAproject. Kernboodschap van het CASA-project is dat
Europese regio’s via goede praktijken en samenwerking van elkaar kunnen leren en standaarden kunnen ontwikkelen voor de bredere ontplooiing van
AAL-oplossingen (Ambient Assisted Living), waarbij
een horizontale aanpak in de supply chain doorheen
verschillende departementen en ministeries centraal
moet staan. Deelnemende regio’s zijn o.a. Vlaanderen (België) als hoofdpartner, Noord-Brabant
(Nederland), Kent County en Schotland (Verenigd
Koninkrijk) , regio Veneto en Friuli – Venezia Giulia
(Italië), Zuid-Denemarken, Wielkopolska (Polen) ,
Catalonië en Andalusië (Spanje), Timis County (Roemenië), Oost-Zweden en de regio Halland (Zweden).
Via wederzijdse bezoeken aan elk van de in total 13
14
ZORG magazine
regio’s kunnen de deelnemende organisaties (voor
Vlaanderen is dat Flanders’ Care) kennis delen en
krijgt men de kans om te leren uit de verschillende
innovatieve projecten binnen de zorgsector. En dat
met één doel voor ogen: de levenskwaliteit van ouderen in heel Europa verhogen.
In oktober 2013 deed het CASA-project ook Vlaanderen aan. Toen bezocht de Europese delegatie
het Woonzorgcentrum Weverbos, de kennisinstelling iMinds en het inititiatief ProF.
Het bezoek aan de regio’s Veneto en Friuli – Venezia
Giulia stond dit keer in het teken van een specifiek
thema: het managen van chronische ziekten met
een specifieke focus op de integratie van gezondheid en sociaal welzijn in de regio’s. Op de eerste
studiedag werd het gezondheidszorgsysteem voorgesteld en werd er dieper ingegaan op de uitdagingen voor zorgorganisaties en overheid.
ZORGVERLENING IN ITALIË
Kunnen we überhaupt iets leren van Italië op het
vlak van gezondheidszorg en de organisatie ervan?
Deze vraag spookt ongetwijfeld door het hoofd
van elke deelnemer bij het begin van dit intensieve
studiebezoek. Uit de inleidende presentaties leren
we alvast dat de situatie in Italië sterk op die in
Vlaanderen gelijkt. De regionale overheden moeten
duidelijk de riem aanhalen en worden anderzijds
geconfronteerd met een toenemende zorgvraag
vanuit een steeds ouder wordende populatie. Daarbij komt dat een aanzienlijk deel van die bevolking
geconfronteerd wordt met een multiple chronische
pathologie. Ook opvallend is het historisch gegroeide, grote aantal ziekenhuisbedden in de regio en
de dringende noodzaak om deze af te bouwen. Die
afbouw gaat net zoals in Vlaanderen gepaard met
extra inspanningen op het vlak van de thuiszorg, de
opstart van multidisciplinaire teams en het digitaal
delen van informatie.
Italië is in Europa zeker niet de slechtste leerling van
de klas. Nochtans kende het land de afgelopen jaren
heel wat, vooral financiële én politieke problemen.
Met een dreigend bankroet en een premier die de
laatste jaren met de regelmaat van de klok op vaak
clowneske wijze het journaal haalde, is het trouwens
niet eens zo vreemd om meteen het ergste te verwachten. Toch spendeert Italië jaarlijks 3.268 dollar per jaar per persoon aan gezondheidszorg. Met
deze gemiddelde uitgave per inwoner neemt Italië
een plaats in de middenmoot van Europa in.
De laatste drie jaar heeft de regering getracht om
die uitgaven op peil te blijven houden. Desondanks
ontvangen de regio’s vandaag beduidend minder
middelen. Ze zijn dan ook verplicht om zelf te werken aan kostenefficiëntie. In 2012 werd een nieuw
plan uitgewerkt (the regional healh and social care
plan 2012-2014) om het hoofd te bieden aan de
toegenomen behoeften van zorgvragers enerzijds
en de budgettaire beperkingen anderzijds. Eén van
de centrale peilers in dit plan is het reduceren van
het aantal ziekenhuisbedden (en de ligduur). Daarnaast is ook de verdere uitbouw van de thuiszorg
een prioriteit.
Veneto, Vlaanderen op zijn Italiaans
Dr. Maria Chiari Corti schetste, namens het Regional Secretariat of Health and Social Care, bij aanvang van het tweedaagse studiebezoek de huidige
situatie in de regio Veneto. Net zoals in Vlaanderen
treft ook deze regio een dubbele vergrijzing. De regio Veneto telt 21 lokale zorgorganisaties met 70
ziekenhuizen en 2 universitaire campussen, goed
voor 15.000 ziekenhuisbedden. Hier werken meer
dan 70.000 zorgprofessionals en 4.000 artsen, met-
een de belangrijkste sector in deze regio. Veneto telt
4.960.336 inwoners. Zorg en welzijn wordt aangestuurd door the regional health service (Servizio Sanitario Regionale, SSR).
Naast een hervorming van de ziekenhuissector,
staat er momenteel eveneens een hervorming van
de eerstelijnszorg op stapel. Zo wordt er bij voorkeur
gewerkt met multidisciplinaire teams in afgebakende regio’s bestaande uit vier à vijf artsen, een administratieve kracht en een sociaal werker.
GOEDE PRAKTIJKEN
Ook in Italië kreeg het CASA-reisgezelschap enkele
‘good practices’ voorgeschoteld: stuk voor stuk projecten die moeten illustreren wat zorginnovatie in
deze regio concreet inhoudt.
Renewing Health – ‘REgioNs of Europe
­WorkINg together for HEALTH’
Eén van de projecten die op de eerste dag van de
studiereis onder de loep worden gehouden, is het
Renewing Health project waarbij – over de landsgrenzen heen – verschillende
Europese Regio’s samenwerken rond Telemonitoring-diensten.
Claudio Saccavini (Technisch
directeur Arsenal.IT): “Dit project draait rond de integratie
van telegeneeskunde en diensten op het vlak van telezorg.
In Veneto wordt de studie
gecoördineerd door Arsenal.
IT, een onderzoekscentrum
waarbinnen lokale overheden
en ziekenhuizen in de regio
samenwerken met als doel het
Claudio Saccavini,
technisch directeur Arsenal IT:
“Wij coördineren de i­ntegratie
van telegeneeskunde en diensten op het vlak van telezorg”
april 2014
15
gebruik van IT- en ehealth- applicaties te verhogen
en te integreren in het bestaande zorg- en welzijnssysteem.”
Telemonitoring
Concreet loopt momenteel een proefproject waarbij patiënten vanop afstand gevolgd worden in hun
thuisomgeving. Zij worden thuis uitgerust met een
digitale weegschaal en een
draagbare ‘wristclinic device’
waarmee patiënten tal van
parameters zoals hartritme en
bloeddruk zelf kunnen meten
door middel van medische sensoren. Die sensoren sturen de
data draadloos door naar het
regionale
ehealth-centrum,
waar een groep van gespecialiseerde operators deze nauwkeurig en continu opvolgen.
Renewing Health focust specifiek op diabetes, COPD
en CHF (Chronic Heart Failure). Niet onlogisch als je
weet dat chronisch hartfalen elk jaar 3,5 miljoen
nieuwe gevallen telt in Europa. Het percentage heropnames in het ziekenhuis is heel hoog en dat komt
in Italië zelfs neer op 3% (500 miljoen euro) van de
totale kost voor de nationale gezondheidszorg. Dit
initiatief moet dan ook uitwijzen of telemonitoring
een alternatieve oplossing kan bieden om de kosten
te drukken, maar tegelijk ook om de levenskwaliteit
van patiënten te verbeteren.
eHealth Center: de kracht van een call center
Telezorg
Telecare, een sociale dienst
die al 20 jaar loopt in Veneto,
is ontworpen voor het 24/7 opFranco Scolari,
sporen van alarmsituaties bij
thuis wonende (vaak chronisch
Alg. Directeur Polo Tecnolozieke) ouderen. Naast het mogico di Pordenone:
nitoren op afstand, is ook deze
“Technologie is hét middel bij
telezorg intussen in hetzelfde
uitstek om de kwaliteit van het
proefplatform geïntegreerd.
leven te verhogen tegen een
Michela Colle van Telemedicilage kost”
ne Products&Services (TeSAN)
noemt het dan ook een uniek
platform, net omwille van het
onderscheid tussen het gewoon monitoren van parameters en het ‘alarm management’. Dankzij de
integratie van die 2 luiken, worden chronische patiënten volledig opgevolgd, afhankelijk van hun noden en kunnen zij ononderbroken genieten van de
zorg die ze nodig hebben, terwijl ze toch thuis kunnen blijven wonen.
16
ZORG magazine
Het regionale ehealth center speelt een centrale
rol in het van op afstand monitoren van patiënten
aangezien het de link is tussen de patiënten thuis
en de belangrijkste actoren uit de gezondheidszorg.
Medische data uit het telemonitoring-systeem en
reeds bestaande gegevens komen samen in het
ehealth platform. Die data zijn raadpleegbaar door
zorgprofessionals in het ziekenhuis, maar ook door
de huisartsen en sociale diensten. TESAN is een
privé-bedrijf dat een geïntegreerde dienst ontwierp
rond telegezondheid en telezorg, gericht naar de
patient: thuiszorg met monitoring vanop afstand,
gepersonaliseerde zorgtrajecten en geïntegreerde
ICT systemen worden centraal opgevolgd in een call
center, waarmee ook snel kan ingespeeld worden op
noodsituaties, de agenda van huisartsen beheerd
wordt en thuiszorgdiensten de nodige ondersteuning genieten.
Wetenschappelijke protocols brengen het
effect van telezorgdiensten in kaart
Om de juiste mensen te overtuigen om in de gedemonstreerde telemonitoring diensten te investeren,
blijkt ook hier dat een ‘evidence based’ benadering
een duidelijke meerwaarde heeft. Iets wat ook in
Vlaanderen hoog op de agenda staat op wanneer
we spreken over zorginnovatie. Een wetenschappelijk onderbouwde evaluatie van het effect van telezorgdiensten blijkt dus geen overbodige luxe. Toch
moet ook hier een kanttekening geplaatst worden.
De verbetering van de levenskwaliteit bij de van op
afstand gevolgde ouderen is erg moeilijk te objectiveren. De verhalen van de patiënten en hun familie
spreken anderzijds boekdelen en zijn unaniem lovend over het project.
De rol van domotica in de thuiszorg
Om een eenduidige visie te krijgen op technologische innovatie met het oog op langer thuis wonen,
werkte de regio Friuli een regionale strategie uit:
‘System of actions for the promotion of Accessibility
and Home Living’. In dit kader werd een ‘Living Lab’
opgericht, een omgeving voor open innovatie, aangepast aan reële leefsituaties. Eindgebruikers worden daarbij actief betrokken in de ontwikkeling. Ook
op dag twee van de studiereis kregen de bezoekers
verschillende domoticasystemen voorgesteld: oa
het LAK-project, waar verschillende slimme technologieën worden ingebouwd in de keuken, het Presto
a Casa project rond domotica in sociale woningen,
of het Help – Key TV project dat een communicatieplatform ontwikkelt met behulp van een eenvoudige
interface voor tablets en televisietoestellen.
POLO TECNOLOGICO DI PORDENONE
Nog op de tweede studiedag wordt een bezoek
gebracht aan het “Polo Tecnologico di Pordenone”,
een researchinstituut met een geheel eigenzinnige,
maar verrassende werking. Het instituut werpt zich
op als een ideale broedkast voor creatieve ideeën,
dit zowel in de zorg als in geheel andere sectoren
zoals de voedingsindustrie, autotechnologie, biomedische wetenschappen, etc. Organisaties die dat
wensen kunnen kantoor & laboruimte innemen in
het Park “Andrea Galvani”. Belangrijk is dat organisaties die willen toetreden moeten voldoen aan
enkele eisen zoals:
• actief zijn op het gebied van technologie
• het uitvoeren van onderzoeksactiviteiten;
• de uitvoering van innovatieve projecten en onderzoeksprogramma’s met een duidelijke focus op
marktimplementatie;
• bijdragen aan de economische groei van de regio
(incl. werkgelegenheid);
• beschikken over een financieel draagvlak.
Zo vonden laboratoria en bedrijven onderdak die
werken aan bijvoorbeeld technieken om DNA-analyse te optimaliseren, een chirurgische robot verder
te optimaliseren of een nieuwe techniek te ontwikkelden om fruit vacuüm te verpakken. Op het eerste
gezicht stuk voor stuk items die weinig met elkaar te
maken hebben. Toch verklaren de onderzoekers van
de verschillende entiteiten dat samen gehuisvest
worden op één campus extra voordelen met zich
mee brengt. Internationale contacten, samenwerking tussen verschillende organisaties, etc. zouden
zonder het Polo Tecnologico di Pordenone niet mogelijk zijn. 
Ook ZorgAndersTv was erbij en bracht het studie­bezoek in beeld.
De reportageploeg sprak er met Claudio Saccavini (Technisch directeur
­Arsenal.IT), Peter Raeymaekers (Zorgnet Vlaanderen) en Dr. Franco
­Scolari (Algemeen Directeur polo ­technologico di Pordenone).
Bekijk de reportage via www.zorganderstv.be of via het eigen kanaal
van ZorgAndersTv via Telenet Digital Tv (extra knop ➝ diensten ➝ Zorg­
AndersTv)
april 2014
17
TIP
VAN DE
MAAND
Treed preventief op tegen
­accidentele bloedcontacten
Wist u dat er jaarlijks in Europa 1.200.000 accidentele bloedcontacten plaatsvinden in de ziekenhuisen gezondheidssector? In België zijn dat er in de
ziekenhuizen alleen al 12.000 per jaar. Deze ongevallen vormen een risico voor de gezondheid omdat
aandoeningen zoals hepatitis B, hepatitis C, HIV en
nog andere infecties kunnen worden overgedragen.
e TIP
Vergeet dus niet om uw medewerkers voldoende op te leiden, zodat zij op de hoogte zijn van:
• wat een accidenteel bloedcontact is
• welke risico’s en gevaren eraan verbonden
zijn
• wat na een ongeval moet gebeuren
• hoe te voorkomen
• hoe om te gaan met afval
In mei 2013 wijzigde de regelgeving op het vlak van
preventie van scherpe letsels in de ziekenhuis- en
gezondheidssector (ziekenhuizen, woonzorgcentra,
thuisverpleging, ...). Deze is bij uitbreiding ook geldig voor de hulpdiensten, zoals de politie- en brandweerdiensten.
Met scherpe letsels bedoelt men het accidentele
bloedcontact (ABC) en bijgevolg dus de prik- en snijongevallen, maar ook bijt- en spatongevallen. Het
K.B. verplicht u als werkgever om een risicoanalyse
uit te voeren en preventiemaatregelen te nemen
wanneer blijkt dat er gevaar is voor verwonding en/
of infectie. Verder moeten medewerkers opgeleid
worden over het correct gebruik van het materiaal,
de risico’s en de preventiemaatregelen, de te volgen
procedure en de te nemen maatregelen wanneer
het toch tot een letsel komt. Hierbij moet er vooral
extra aandacht gaan naar nieuwe en tijdelijke werknemers.
18
ZORG magazine
Meer informatie:
Groep IDEWE ontwikkelde een e-learning tool die
voorziet in deze opleiding.
www.idewe.be/ABC
[email protected].
ZorgAndersTv
het productiehuis
voor de zorg
ZorgAndersTv gelooft heel sterk in de kracht van beelden. Dat één beeld
soms meer zegt dan duizend woorden is voor ons geen cliché.
Wij willen vooral zaken uit de zorgsector in beeld brengen die anders
onopgemerkt voorbijgaan. Naast het beheren van ons online
zorgplatform, is ZorgAndersTv ook een productiehuis voor de zorg.
Communicatie via beelden,
ook voor u een haalbare kaart
ZorgAndersTv is een sterke groeier op de audiovisuele markt.
Vele zorgorganisaties en bedrijven doen een beroep op ZorgAndersTv
voor de aanmaak van reportages en bedrijfsfilms.
Ons productiehuis denkt met u mee en levert reportages op maat.
Om deze uitdaging aan te gaan beschikt ZorgAndersTv over
videoreporters die uitgerust zijn met high definition opname- en
montagemateriaal.
Ons aanbod
• (Nieuws)reportages en bedrijfsfilms op maat
• Introductiefilms nieuwe producten in de zorgsector
• Informatiereportages voor patiënten: In beeld brengen van behandelingen en
diagnostiek
• Documentaires en vormings-dvd’s
• In beeld brengen en opvolgen van innovatieve projecten
• Verwerken en aanpassen van reeds bestaand videomateriaal die door de
opdrachtgever wordt aangeleverd
• Inzetten / verhuur van onze videoreporter(s) voor specifieke projecten in binnen
-en buitenland
• Jobreportages die ondersteuning kunnen bieden bij recruteringscampagnes
ZorgAndersTv zorgt voor meer zichtbaarheid. Behalve het uitwerken van uw
reportage, zorgt ZorgAndersTv ook voor de verspreiding van uw beeldmateriaal.
Via Telenet Digital TV en via www.zorganderstv.be (met meer dan 10000 views per
dag) bereikt u dagelijks duizenden zorgprofessionals. Kortom, ZorgAndersTv zorgt
dat het algemeen bekend wordt.
Enkele voorbeelden
Vormings-dvd ‘een stagiair moet je verdienen’, Vroegtijdige zorgplanning in
AZ Maria Middelares, reportage over wachtlijsten in woonzorgcentra, Jobspot in
wzc Brembloem te Evergem, Hoe word ik zorgkundige, Mantelluisteren, de Mobiele
tandartsenpraktijk, Geriatrisch dagziekenhuis, Werkgelegenheid in de zorgsector,
een interview met Minister Jo Vandeurzen, Dag van de Verpleegkunde,…
april 2014
19
Reportages
E-health in Schotland
ISO Zorg en Welzijn
Half maart kwamen talrijke delegaties uit gans Europa samen
in Edinburg, Schotland. Dit opnieuw in het kader van het
Europese CASA (Interreg IVC) project. Ook vanuit Vlaanderen
kwamen zorgprofessionals en ondernemers naar Schotland
afgezakt om er kennis te maken met E-health en de nationale
organisatie van het gezondheidszorgsysteem.
Tele-health is in Schotland een nationaal project, waarvan de
kosten voor alle NHS-diensten (National Health Service)
volledig door de overheid gedragen worden. Een bewuste keuze
zo blijkt, want het systeem levert natuurlijk ook besparingen op.
Als mensen zichzelf beter kunnen helpen en beter geïnformeerd
zijn, komt dat de hele maatschappij ten goed, zo gaat men er in
Schotland van uit.
E-Health is een wezenlijk onderdeel van de toekomststrategie
van de Schotse NHS. Om dit in de verf te zetten, werd tijdens
deze studiereis een bezoek georganiseerd aan het hoofdkwartier van ‘NHS 24’. De deelnemers konden er kennis maken met
de 24-uurs afstandszorg via bijvoorbeeld telefoon en internet.
NHS 24 creëerde een verregaande vorm van telezorg waarbij
patiënten 24u/dag kunnen inbellen met vragen over gezondheidsproblemen. Na een eerste triage word je op basis van de
zorgvraag in een wachtrij geplaatst en krijg je een telefoontje
terug van een zorgprofessional. Hij of zij voert op dat ogenblik
telefonisch een anamnese uit, waaruit een diagnose volgt en
een aanbeveling of verwijzing.
Op dag twee van het CASA-studiebezoek werd het Digital
Health Institute (DHI) voorgesteld, het nieuwe Schotse
innovatiecentrum dat in oktober 2013 boven de doopvont
gehouden werd. Het innovatiecentrum focust op de integratie
van nieuwe (digitale) producten en diensten in de gezondheidsen welzijnssector en volgt alles op van conceptontwikkeling tot
uitwerking én implementatie in de zorgsector.
Ook ZorgAndersTv was erbij en bracht het studiebezoek in
beeld. We spraken met prof. Jim Ferguson (Clinical Lead, SCTT),
Chaloner Chute (Programme Manager Digital Health Institute),
Sofie Staelraeve (coördinator VOKA Health Community), Fabian
Dominguez (International Policy coördinator – Vlaamse
overheid), Ronny Broeckx (project manager E-point) en Robert
Stewart (Clinical Design Director, Kent County Council).
De ISO9001-kwaliteitsnorm bewees al eerder zijn nut en
meerwaarde in verschillende sectoren, maar helaas was
daarvan tot dusver nog geen relevante vertaling naar de
zorgsector voor handen. Met de nieuwe norm ISO Zorg en
Welzijn is die er nu wel gekomen onder impuls van zorgprofessionals op Europees niveau. Daarom organiseerde Kleemans
Organisatieadvies op vrijdag 28 maart een eerste van
2 infonamiddagen over de nieuwe kwaliteitsnorm voor de
zorgsector. Naast de theorie kwamen daarbij ook enkele
getuigenissen uit de praktijk aan bod.
Zorg wordt een steeds internationaler gegeven en dus was er
duidelijk nood aan een specifieke kwaliteitsnorm voor de sector.
Dat blijkt ook uit de nieuwe Europese regelgeving die daar
steeds meer rekening mee gaat houden. De nieuwe ISO-norm
bidet dan ook een volwaardig alternatief voor de bestaande
accreditaties, vooral omdat die wijd verspreid is en zorgorganisaties er dus ook hun kwaliteitsniveau kunnen mee verzekeren.
De nieuwe ISO-norm is niet enkel weggelegd voor ziekenhuizen,
maar kan ook op afdelingsniveau van een ziekenhuis zijn nut
bewijzen, of zelfs in een thuiszorgorganisatie met slechts vijf
werknemers, voor woonzorgcentra en huisartsenpraktijken,
noem maar op. Eigenlijk is die van toepassing op alle mogelijke
sectoren binnen de zorg.
Het mooiste bewijs dat de norm niet alleen voor grote ziekenhuizen of organisaties weggelegd is, was de uitreiking van het
allereerste kwaliteitslabel ISO Zorg en Welzijn aan de nierkliniek
van het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen (ZNA). De aanwezige
diensthoofden wezen daarbij op de vele positieve gevolgen voor
zowel medewerkers als patiënten, maar legden de nadruk
vooral op de grotere patiëntentevredenheid als rechtstreeks
gevolg van het behalen van het kwaliteitslabel.
ZorgAndersTv was aanwezig op deze eerste van 2 infonamid­
dagen over de nieuwe kwaliteitsnorm voor de zorgsector.
We spraken er met Peter Adam (Kleemans Organisatieadvies),
Johan Haelterman (Voorzitter directiecomité NBN), dr. Ronny
Daelemans (Medische leiding nierkliniek ZNA) en Jan
­Mattheeussen (Vpk bedrijfsleider Nefrologie ZNA).
Bekijk de reportage op www.zorganderstv.be of op het eigen
kanaal van ZorgAndersTv via Telenet Digital Tv. 
Bekijk de reportage op www.zorganderstv.be of op het eigen
kanaal van ZorgAndersTv via Telenet Digital Tv. 
20
ZORG magazine
ZorgAndersTv 24/24u
Slimmer zorgen voor morgen
ZorgAndersTv bekijken op je televisie?
Dat we de zorg in de toekomst slimmer moeten
aanpakken staat vast. En dus stelde Flanders’
Care in 2013 al 14 actielijnen op (onder andere
via de Zoekconferentie en de rondetafel ‘Slimmer
zorgen voor morgen) om de uitdagingen van de toe­komst aan
te gaan en te zorgen voor een geïntegreerde zorg. Die actielijnen zijn intussen vertaald naar een aantal beleidsadviezen voor
de volgende regering die op 22 april werden voorgesteld op het
forum ‘Slimmer zorgen voor morgen’. Tijdens dat forum werden
de vijf inspirerende projecten extra in de kijker gezet, die nu al
slimmer zorgen voor morgen en daarvoor ook het gelijknamige
Flanders’ Care label binnenhaalden.
ZorgAndersTv is niet enkel een webplatform maar ook een heus
televisiekanaal. Via Telenet Digital Tv kan je dagelijks het
zorgnieuws volgen & up-to-date reportages bekijken, dit op het
moment dat het je best past én kosteloos. Aangezien Zorg
AndersTv één van de televisiekanalen is in de ‘extra’-omgeving
van Telenet digital Tv, moest je vroeger enkele stappen volgen
om de reportages te bekijken. In de nieuwe Telenet-interface
wordt het allemaal véél
makkelijker. Hoe herkent u de
nieuwe interface? Als u op uw
afstandsbediening op ‘het
huisje’ drukt en er verschijnt
een balk met mogelijkheden
onderaan in beeld (zie foto),
dan beschikt u reeds over de nieuwe interface, wanneer er links
in uw televisiebeeld een menu verschijnt, dan kijkt u nog via de
oude omgeving.
Zicht op Mantelzorg: HoGent ontwikkelde dit instrument als
leidraad om de noden te dectecteren van mantelzorgers van
thuiswonende ouderen met een chronische zorgnood.
Duobanen in de zorg: POM Limburg startte het project ‘van
deeltijds naar voltijds werken in de zorgsector’ op vraag van
Limburgse zorgorganisaties die stuitten op juridische en
organisatorische problemen rond de combinatie van twee of
meer deeltijdse jobs.
Zorgnetwerken: Samenlevingsopbouw ondersteunt lokale netwerken met een aanvullend dienstaanbod voor kwetsbare
mensen.
Hof ter Beke: Zorgbedrijf Antwerpen biedt zorg op maat aan
alle bewoners door de uitbouw van een Zorgzame Buurt (of
m.a.w. een lokaal woonzorgnetwerk).
ACA Pharma gelooft in een totale hereniging van het geneesmiddelenbeheer in het ziekenhuis dankzij een unieke technologie om blisters in een eenheidsdosis te verpakken.
De vijf reportages van die projecten kan u ook bekijken op
www.zorganderstv.be of via het eigen kanaal van ZorgAndersTv
via Telenet Digital Tv. 
ZorgAndersTv event-agenda
Wenst u meer informatie over één van de events in deze
agenda? surf dan naar www.zorganderstv.be.
15 mei
Symposium oncologie: urgenties en integrale zorg
19 mei
Omgaan met agressie in de zorgsector
22 mei
18e Colloquium ICT & Gezondheidszorg NVKVV
10 juni
Workshop: arbeidsreglementering in de zorgsector
13 juni
Zorgdossier, een noodzakelijk kwaad?
16 juni
Dementiespel
17 juni
Seminarie ‘Telecare / telehealth’: Wat kunnen we
leren van de partnerregio’s uit het VK?
Een overzicht van de verschillende mogelijkheden
om Zorg AndersTv te ontvangen:
Ja, ik heb de nieuwe interface reeds geïnstalleerd én:
Ik beschik over een oude (grijze)
& nieuwe (zwarte) afstandsbediening
Stap 1. Druk op het huisje
Stap 2. Ga in de balk naar ‘mijn media’ en kies ‘mijn apps’
Stap 3. Selecteer ZorgAndersTv
Neen, ik blijf kijken via de oude interface:
Ik beschik over een oude (grijze) afstandsbediening
Stap 1. Druk op de extra knop
Stap 2. Selecteer diensten
Stap 3. Kies voor ZorgAndersTv 
Natuurlijk kan u de nieuwe omgeving (met heel wat extra
mogelijkheden) ook kosteloos installeren op uw televisie.
Ga naar zendernummer 444.
Druk op de rode knop.
Volg de stappen.
april 2014
21
ZorgAndersTv:
• Bouwt mee aan het positief imago van de zorgsector.
• Informeert iedereen over wat er leeft binnen de zorg­
wereld.
• Bewijst via getuigenissen dat er een alternatief bestaat
voor gestandaardiseerde zorg; zorg op maat
• Laat zowel zorgprofessionals, als mantelzorgers en vrijwilligers aan het woord.
• Sensibiliseert zowel jongeren als volwassenen om te
kiezen voor de zorgsector.
• Functioneert als “brug” tussen enerzijds de verschillende
zorginstanties onderling, maar anderzijds ook tussen
onderwijs, instellingen en overheid.
• Kaart pijnpunten binnen de sector aan en zoekt mee
naar een oplossing.
• Zet innovatieve ideeën of activiteiten extra in de kijker.
• Is een aanspreekpunt voor iedereen die met “welzijn,
gezondheid en zorg” te maken heeft.
Wij kunnen voor u:
• Uw organisatie, activiteiten, producten of diensten in
de kijker zetten door middel van een reportage.
• Vacatures plaatsen of een jobvideo laten maken.
• Nieuws van uw zorgorganisatie in onze zorgagenda
opnemen.
• Een reportage op dvd aanleveren zodat u ze kan gebruiken als didactisch materiaal.
• Uw team ondersteuning bieden door onze vorming en
begeleiding.
Volg ZorgAndersTv ook op Twitter:
via @ZorgAndersTv
Schrijf u nu in op onze nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van de activiteiten
van ZorgAndersTv en nieuws uit de zorgsector.
22
ZORG magazine
Contact ZorgAndersTv
Hilde Taillieu
Mail: [email protected]
GSM: 0479 625 004
m
ee
ri
nf
or
m
at
ie
Workshop:
ARBEIDSREGLEMENTERING
IN DE ZORGSECTOR
DAGOPLEIDING
Opzet
Reeds
meerdere
malen
organiseerden
Anders vzw samen met Ablecare met succes
studiedagen over het opmaken van een
uurrooster in de zorgsector. Op vraag van
deelnemers én zorgorganisaties wordt in
het voorjaar van 2014 opnieuw een vorming
georganiseerd over arbeidstijdreglementering
en het opmaken van uurroosters.
Ook deze sessie staat onder deskundige leiding
van Franky Blomme (directiehoofd van de
inspectie Toezicht op de Sociale wetten te
Gent) en auteur van meerdere boeken over
arbeidstijdreglementering.
Thema’s
- De wettelijke regeling rond arbeidsduur
- De arbeidsduurvermindering en de toekenning van
compensatiedagen
- Vermindering van prestaties voor oudere
werknemers
- De fases bij het opstellen van de roosters
- De opname van de roosters in het arbeidsreglement
- Het naleven van de roosters
- Tewerkstelling op zon -& feestdagen & Nachtarbeid
Doelgroep
Leidinggevenden* die actief bezig zijn met het
opmaken van een uurrooster in de zorgsector
(ziekenhuizen, thuiszorg, gehandicaptenzorg &
woonzorgcentra,...).
Datum & Locatie
Huis vd Bouw - Gent
Dinsdag 10 juni van 9 tot 17u (met broodjesmaaltijd)
Dit is een opleiding
in het kader van hetwerd
functiecomplement
* erkenning
voor het functiecomplement
aangevraagd P14dsN103
Inschrijven & meer info:
via de banner op www.zorganderstv.be
18e colloquium ICT & gezondheidszorg gaat opnieuw op zoek
naar innovaties in de zorg
Solutions for Care
© Foto’s: NVKVV –
Michaël Rosseel
Dit jaar organiseert de werkgroep infor­
matiesysteemverpleegkundigen van het
NVKVV voor de achttiende keer een col­
loquium ICT & gezondheidszorg. Intus­
sen is men toe aan de 10de editie onder
de titel ‘Solutions for Care’. Dit colloqui­
um heeft drie belangrijke doelstellingen:
professionalisering in de hand werken,
netwerken én zorgprofessionals kennis
laten maken met de voornaamste markt­
spelers.
De ingrediënten zijn intussen meer dan gekend. Op
deze dag komen immers de belangrijkste trends in
ICT en gezondheidszorg aan bod. Kortom, een uitgelezen kans om op de hoogte te zijn van de allerlaatste
inzichten bij het kiezen, ont“Dit jaar wordt ook uitgebreid wikkelen en implementeren
stilgestaan bij patiëntveiligheid van een elektronisch patiënen de wijze waarop ICT accredi- tendossier (EPD) en andere
tatie kan helpen ondersteunen.” toepassingen voor de zorg.
Dit jaar wordt ook uitgebreid
stilgestaan bij patiëntveiligheid en de wijze waarop
ICT accreditatie kan helpen ondersteunen. Zo komt
Tom Vanden Berk (managing partner van Mobitrace)
spreken over “Bedside registratie van diverse processen in het kader van accreditatievereisten”. An Willems (Infoland) & Stephanie Reynaert (coördinator
accreditatie AZ Klina, Brasschaat) nemen deelnemers
dan weer mee in hun accreditatietraject.
Natuurlijk is het colloquium een unieke gelegenheid
om met collega’s van diverse disciplines contacten te
leggen om een optimaal ICT-beleid voor uw zorgorganisatie verder uit te stippelen. Maar naar jaarlijkse
traditie kan er ook kennis gemaakt worden met de
voornaamste marktspelers en is het mogelijk om in de
24
ZORG magazine
verschillende exposantenzalen softwareleveranciers,
hardwareproducenten, verdelers en consultancybedrijven te ontmoeten.
In het hoofdprogramma wordt er stilgestaan bij de
uitdagingen voor de nieuwe informatiesystemen. De
ziekenhuisinformatiesystemen zijn immers volop in
beweging en worden in de toekomst steeds meer virtueel. Een EPD moet de patiënt centraal stellen en moet
gedragen worden door alle gebruikers over alle sectoren heen. De federale overheid belicht vervolgens de
evoluties m.b.t. eHealth en de Nursing Related Groups
(NRG). Daarnaast komen ook technologieën, HRM en
medicatiebeheer aan bod in de parallelle sessies.
In de namiddag krijgt u de keuze uit 9 parallelle sessies. Kort samengevat gaan deze over het elektronisch
patiëntendossier, diverse technologieën, ICT ter ondersteuning van accreditatie en patiëntveiligheid,
evoluties in ICT binnen de ouderenzorg en woonzorgcentra, de eerstelijnszorg en de geestelijke gezondheidszorg. Nog in één van de namiddagsessies komen
ook de initiatieven van de overheid aan bod. Voor de
deelnemers die zich graag willen toeleggen op de
technische kant is er – net als vorig jaar – een volledig
dagprogramma technologieën voorzien. 
CONGRESGEGEVENS:
Datum: 22/5/2014
Locatie: Congrescentrum De Montil – Affligem
Organisatie: werkgroep informatiesysteemverpleegkundigen van het NVKVV
U kan zich inschrijven vóór 14 mei 2014
• bij voorkeur via de website www.nvkvvisv.be.
U krijgt automatisch een bevestiging na uw online
inschrijving.
• door het inschrijvingsformulier, dat u kan downloaden op www.nvkvvisv.be, op te sturen naar NVKVV,
colloquium ISV, Vergote Square 43, 1030 Brussel
18deColloquium
Automatisering en zorgverlening
ICT en gezondheidszorg Solutions for Care
Congresprogramma
Accreditering
Informatie-en
communicatietechnologie
Algemene
ziekenhuizen
HRM
Eerstelijnszorg
e-health
Patiëntveiligheid
Ouderenzorg
Geestelijke
gezondheidszorg
Donderdag 22 mei 2014
Werkgroep informatiesysteemverpleegkundigen
www.nvkvvisv.be | www.isvcongres.be
De Montil - Affligem
ZORGwerkgever focust in 2014
op patient-centered-care
Plaatsen uw medewerkers
de cliënt centraal?
Denken en handelen vanuit de resident,
de klant, de cliënt of wie je dan ook
maar bedient. Steeds meer zorgorgani­
saties zijn voor het idee gewonnen. Het
concept leeft niet enkel in ziekenhuizen,
maar ook in woonzorgcentra, centra
voor gehandicaptenzorg & psychiatri­
sche verzorgingstehuizen. Zorg waarin
de cliënt of resident
“Dé zorgvrager bestaat niet,
centraal staat, leidt
zorg op maat is dan ook nood­
immers tot minder
zakelijk maar in welke mate
vraag naar directe
heerst er op de afdeling een
klimaat waarin medewerkers
zorg, een hogere kwa­
deze persoonlijke benadering
liteit van de zorg, een
kunnen eigen maken?”
toename van het
zelfmanagement én een aanzienlijke
kostenreductie. Redenen genoeg om ook
bij ZORGwerkgever – naast de jaarlijkse
werknemerstevredenheidsmeting – ook
te focussen op patient-centered-care.
26
ZORG magazine
ZORGwerkgever2014 pakt dit jaar uit met drie nieuwigheden. Een nieuw partnership, nieuwe onlinemogelijkheden en een jaarlijks wisselend extra thema naast de basisbevraging. Natuurlijk blijft het
basisconcept van ZORGwerkgever behouden. Het
blijft een laagdrempelige audit om de werknemerstevredenheid van zorgorganisaties in kaart te brengen, dit zowel qua financiële impact als op het vlak
van te besteden tijd binnen de organisatie. De afgelopen jaren gingen de organisatoren een samenwerking aan met de vakgroep verpleegkunde en vroedkunde van de Universiteit Antwerpen. Deze
samenwerking blijft bestaan en wordt uitgebreid
met Kleemans Organisatieadvies.
De reden hiervoor is erg simpel. ZORGwerkgever
barstte letterlijk uit haar voegen, vandaar dat de initiatiefnemers een extra partner aan boord hebben
genomen. “De respons is overweldigend, om kwaliteit te kunnen blijven leveren én om voor elke genomineerde zorgorganisatie een extra communicatieplan op maat te kunnen creëren, zijn we op zoek
gegaan naar een betrouwbare en ervaren partner.”
stelt Michael Van Buggenhout.
De keuze viel op Kleemans organisatieadvies. Een
van oorsprong Nederlands bedrijf, gespecialiseerd
in kwaliteitsmanagement en met jarenlange erva-
ring in tevredenheidsmetingen. Zij zullen de rapportering op zich nemen en het ganse proces mee ondersteunen. “Met Kleemans organisatieadviseurs
hebben we een betrouwbare partner in huis gehaald
voor de komende jaren. Al meer dan vijftien jaar helpen ze bedrijven en zorgorganisaties om het beste in
zichzelf naar boven te halen. Naast het begeleiden
bij het opzetten van kwaliteitsmanagementsystemen (zoals de ISO norm voor de zorg) zijn zij tevens
geaccrediteerd als meetbureau voor het uitvoeren
van CQI-metingen.” Deze samenwerking moet toelaten ZORGwerkgever naar een hoge niveau te tillen
als managementinstrument met een vlekkeloze
snelle rapportering en een goed uitgebouwde onlinemodule.
groeid tot een echte gala-avond waar elke genomineerde zorgorganisatie voorgesteld wordt aan de
hand van een televisiereportage gedraaid door ZorgAndersTv. De genomineerden ontvangen deze reportage ook nadien en kunnen die blijvend gebruiken in hun communicatie. De samenwerking met
Kleemans organisatieadviseurs laat ook toe om nog
meer in te zetten op externe communicatie. Voor
elke genomineerde zorgorganisatie zal dan ook een
gepast communicatieplan worden uitgewerkt om
de nominatie in de verf te zetten.
De slotavond van ZORGwerkgever2013 gemist? Herbeleef dit event via een uitgebreide televisiereportage op www.zorganderstv.be/zorgwerkgever of
via Telenet Digital Tv. 
Patient-Centered-Care
Zoals reeds aangegeven viel de keuze voor een extra
thema dit jaar op patient-centered-care. Zorgorganisaties die de cliënt of patiënt altijd centraal stellen, bewijzen de meerwaarde van deze aanpak. Ze
scoren hoger op algemene patiëntentevredenheid
en de kosten die met de geleverde zorg gepaard
gaan zijn aanzienlijk lager.
Zorg verlenen volgens het principe van het centraal
stellen van de zorgvrager wordt vaak gedefinieerd
als: ‘zorg waarin respect wordt getoond voor en gehandeld wordt naar de voorkeuren, behoeften,
waarden en doelen van individuele zorgvragers.’
Misschien denkt u nu als leidinggevende: “Dit doen
we al jaren”, maar is dat ook echt zo? Om dit principe om te zetten in de dagelijkse zorg moeten uw
medewerkers uw cliënten ook echt kennen en weten
welke de behoeften en voorkeuren van elke individuele cliënt zijn. ZORGwerkgever wil leidinggevenden
dan ook inzicht geven in hoe medewerkers het person-centered-care klimaat op de afdeling of in het
zorgcentrum inschatten. Vanzelfsprekend doen we
dit met een wetenschappelijk gevalideerd instrument dat rekening houdt met de drie dimensies van
person-centered-care, zijnde:
• sociaal: de persoonlijke relatie en het vertrouwen
tussen zorgvrager en (het team van) zorgprofes­
sionals;
• klinisch: de daadwerkelijke zorg;
• structureel: de gebouwen, faciliteiten en systemen die worden gebruikt bij het verlenen van zorg.
SCHRIJF NU IN!
Elke Vlaamse erkende zorgorganisatie (woonzorgcentrum,
PVT of centrum voor gehandicaptenzorg) kan zich inschrijven
voor de tevredenheidsbevraging van ZORGwerkgever2014.
De voorwaarden en optionele mogelijkheden kan u terugvinden
via ­volgende link: www.zorganderstv.be/zorgwerkgever
Op deze webpagina’s kan u ook de inschrijvingsmodule terugvinden
net als meer informatie over de inhoud van de audit, de werkwijze,
de partners, etc.
U kan voor alle extra info ook rechtstreeks contact opnemen met
Hilde Taillieu (Ablecare), [email protected] of 0479 625 004.
Op het slotevent van ZORGwerkgever wordt eenmalig een extra award uitgereikt voor die zorgorganisatie die ook op dit item het beste scoort. Vanzelfsprekend krijgt elke leidinggevende ook voor dit item
een rapport ter beschikking. Dit extra deelaspect
wordt exclusief én kosteloos aangeboden aan alle
deelnemers van ZORGwerkgever2014.
Gala-avond
Zoals gebruikelijk wordt ook dit jaar ZORGwerkgever
afgesloten met een slotevent waar zorgorganisaties
én hun medewerkers op een passende wijze in de
bloemetjes worden gezet. De slotavond is uitgeapril 2014
27
Eenheidsstatuut hervormt
carensdag en hertekent
­ontslag en recht
op outplacement
Filip Tilleman (Advocaat)
Advocatenkantoor Tilleman - Van Hoogenbemt
Meir 24 bus 6 – 2000 Antwerpen
T 03 220 64 00 – [email protected]
Carensdag afgeschaft
Op de valreep is op 31 december 2013 de wetgeving gepubliceerd die het arbeidsrechtelijk statuut
van arbeiders en bedienden wil gelijkschakelen.
Het onderscheid tussen arbeider ( hoofdzakelijk
handenarbeid) en bediende ( hoofdzakelijk hoofdarbeid) was nochtans meer dan 100 jaar het fundamentele criterium dat dwars doorheen het ganse arbeidsrecht liep ( vb. aparte ontslagregeling,
aparte vakbondscentrales, aparte paritaire comités…). Zo ook werd tot 31 december 2013 de eerste werkdag afwezigheid wegens ziekte of ongeval
van een arbeider noch betaald door de werkgever,
noch door de mutualiteit. Dit op voorwaarde dat
de arbeidsongeschiktheid van de arbeider minder
dan 14 kalenderdagen bedroeg. Het systeem van
die ‘carensdag’ was blijkbaar ingesteld om een arbeider tweemaal te doen nadenken vooraleer zich
zomaar ziek te melden. De bediende daarentegen
ontving vanaf de eerste dag arbeidsongeschiktheid gewaarborgd loon vanwege de werkgever. Dit
ook indien de arbeidsongeschiktheid minder dan
14 kalenderdag bedroeg. Vanaf 1 januari 2014
moet zowel voor arbeiders als bedienden vanaf de
eerste kalenderdag arbeidsongeschiktheid gewaarborgd loon betaald worden door de werk­
gever. Voor bedrijven met een sterke populatie arbeiders, zal dit dus een hogere kost met zich
mee­brengen. Als tegenprestatie wordt nu in de wet
duidelijk gepreciseerd dat een werknemer de betaling van z’n gewaarborgd loon op z’n minst tijdelijk
28
ZORG magazine
verliest indien hij niet onmiddellijk verwittigt in geval ziekte of het medisch getuigschrift niet tijdig
binnenbrengt of zich onttrekt aan de controle door
de controlearts. Het recht op gewaarborgd loon
herleeft vanaf het moment dat de zieke werknemer alsnog deze verplichtingen in orde brengt.
Daarenboven kan nu in het arbeidsreglement of in
een collectieve arbeidsovereenkomst op sector- of
ondernemingsvlak een periode van de dag aangeduid worden, waarbinnen de zieke werknemer zich
thuis of op een aan de werkgever meegedeelde
verblijfplaats ter beschikking moet houden van de
controlearts. De werknemer kan echter maximaal
vier aaneengesloten uren tussen 7u en 20 u aldus
“geblokkeerd” worden. Hierbij wil de wetgever inspelen op de veelvuldige situatie dat de controlearts voor een gesloten deur staat omdat de zieke
werknemer de woning mag verlaten. Indien tijdens
deze standby-periode de zieke werknemer zonder
geldige reden toch niet aanwezig is, verliest hij het
recht op het gewaarborgd loon.
Motivering Ontslag!
Sinds mensenheugenis is er in het Belgisch arbeidsrecht geen algemene wettelijke verplichting om als
werkgever bij het ontslag van een werknemer een
formele motivering te geven van het waarom van
het ontslag. Een werknemer kon perfect mondeling
of schriftelijk ontslagen worden met de koude mededeling dat hij of zij ontslagen was vanaf een bepaalde datum. Dit zonder enig detail over de drijf-
veren die hebben meegespeeld bij dit ontslag. Dit
in tegenstelling tot andere landen, zoals bijvoorbeeld Frankrijk, waar voorafgaandelijk aan het ontslag zelfs een formeel onderhoud moet plaatsvinden tussen werkgever en werknemer om de redenen
van het ontslag toe te lichten. Op 12 februari 2012
werd de Nationale Cao 109 betreffende de motivering van het ontslag afgesloten die vanaf 1 april
2014 voor alle sectoren nieuwe verplichtingen ingevoerd heeft. Het uitgangspunt blijft dat een
werkgever zoals vandaag geen verplichting heeft
om uit eigen beweging een ontslag te gaan motiveren. Maar een ontslagen arbeider of bediende
heeft dan wel het recht om binnen de twee maanden na het ontslag via een aangetekend schrijven
de ex-werkgever te vragen naar de concrete redenen die geleid hebben tot dit ontslag. Indien de exwerkgever het vertikt om hierop te reageren, kost
hem dit een schadevergoeding gelijk aan twee weken loon. De ex-werkgever kan los van deze verplichting tot informeren ook nog eens extra tegen
de lamp lopen indien achteraf blijkt dat het ontslag van de arbeider of bediende kennelijk onredelijk was. Er is sprake van kennelijk onredelijk ontslag indien het ontslag geen verband hield met de
geschiktheid of het gedrag van de ontslagen werknemer, of niet gemotiveerd is door de noodwendigheden inzake de werking van de onderneming.
Daarenboven moet blijken dat geen enkele normale en redelijke werkgever in gelijkaardige omstandigheden zou overgegaan zijn tot het ontslag
van de arbeider of bediende in kwestie. Indien het
ontslag kennelijk onredelijk is kan dit de ex-werkgever 3 weken tot maximaal 17 weken loon gaan kosten, bovenop de normale verbrekingsvergoeding.
De arbeidsrechtbank zal de effectieve hoogte van
de schadevergoeding moeten bepalen in functie
van de gradatie van kennelijke onredelijkheid van
het ontslag. Deze vergoeding kan gecumuleerd
worden met de eerste vergoeding van twee weken
bij brutale weigering om in te gaan op het verzoek
van de ex-werknemer om de redenen van het ontslag kenbaar te maken. In het slechtste geval kan
de motiveringsproblematiek een ex-werkgever dus
19 weken loon gaan kosten. Voornoemde regels
zijn niet van toepassing indien het ontslag gebeurt
tijdens de eerste 6 maanden tewerkstelling. Tevens
spelen deze motiveringsregels niet bij een beëindiging van een arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid, studentenarbeid of ingeval van een ontslag
met het oog op brugpensioen of wettelijk pensioen. Tenslotte geldt deze motiveringsplicht niet in
het kader van herstructureringen, gezien daar wettelijk de motivering moet bekendgemaakt worden
aan de ondernemingsraad.
aan ontslagen werknemers o.a. psychologische begeleiding verstrekt, hulp bij het opstellen van een
curriculum vitae en sollicitatiebrief en de concrete
zoektocht naar een nieuwe job, voorbereiding
sollicitatiegesprekken, … Vanaf 1 januari 2014
­
heeft een arbeider of een bediende, die onmiddellijk ontslagen wordt met een verbrekingsvergoeding van minimaal 30 weken loon (= vanaf 9 jaar
anciën­niteit in de nieuwe regeling) recht op een
outplacementbegeleiding van 60 uren gedurende
maximaal één jaar. Dit ter waarde van minimum
1800 euro en maximum 5500 euro. De werkgever
moet dit binnen de vijftien kalenderdagen na het
ontslag aanbieden. Indien de ontslagen werknemer
ingaat op het aanbod van outplacement, dan mag
de werkgever vier weken loon in mindering brengen
op de uit te betalen verbrekingsvergoeding. Tot
31 december 2015 kan een ontslagen werknemer
echter dit outplacementaanbod weigeren en er
voor opteren om zijn volledige verbrekingsvergoeding te ontvangen, zonder dat dit enig negatief gevolg heeft. Vanaf 1 januari 2016 wordt de verbrekingsvergoeding van rechtswege verminderd met
vier weken loon, dus ook wanneer de werknemer
het outplacementaanbod niet heeft aanvaard.
Zelfs indien aan de ontslagen werknemer daarentegen een te presteren opzeggingstermijn van minimaal 30 weken wordt betekend, heeft men eveneens recht op hetzelfde outplacementpakket van
60 uren. De werkgever moet dit uiterlijk binnen de
vier weken na de aanvang van de opzeggingstermijn aanbieden. In deze ontslagsituatie gebeurt er
geen financiële verrekening. De tijd die wordt besteed aan de outplacement wordt echter wel aangerekend op het sollicitatieverlof van de werknemer
( dit is één werkdag of twee halve werkdagen per
week). Naast deze gloednieuwe situaties waarin
het recht op outplacement ontstaat vanaf 1 januari 2014, blijft ook de oude regeling gelden. Deze
voorziet dat een werknemer die op het ogenblik van
het ontslag minstens 45 jaar oud is en daarenboven minstens één jaar anciënniteit heeft, van z’n
werkgever een outplacementbegeleiding moet
aangeboden krijgen. Indien een werknemer zonder
enige motivering dit outplacementaanbod weigert
of hierop niet reageert, kan betrokkene uitgesloten
worden van het voordeel van werkeloosheidsvergoedingen voor een periode van vier weken tot 52
weken. Men denkt dus beter goed na, vooraleer
men bijt in een helpende hand… 
Outplacement hertekend !
De wet op het éénheidsstatuut voor arbeiders en
bedienden dd. 31 december 2013 heeft niet alleen
het ontslagrecht fundamenteel hertekend, maar
ook het recht op outplacement. In het kader van
outplacement worden door erkende professionals
april 2014
29
Pilootproject rond mondzorg­
netwerken focust op bewustmaking
Krijgt mondzorg
in uw organisatie de aandacht
die ze verdient?
iets aan te doen bleef dan ook niet uit. Onderhandelingen met zowel het RIZIV als de mutualiteiten over
honoraria en terugbetalingen voor deze specifieke
zorgverlening konden op begrip rekenen, maar ketsten af op de vraag naar concrete bewijzen van de
zorgnood op dit vlak en naar mogelijke haalbare oplossingen om hier aan tegemoet te komen.”
Wetenschappelijke studie
Personen met beperkingen en kwetsbare
ouderen hebben bijzondere noden als
het op mondzorg aankomt. Zo bleek in
2010 uit een nationaal onderzoek van
de Verbond der Vlaamse Tandartsen
(VVT), in opdracht van het RIZIV. Om de
knelpunten op dat vlak te kunnen aan­
pakken werd in 2011 een globaal plan
opgemaakt met concrete voorstellen. In
2012 werden die voorstellen ook ‘in het
veld’ op hun haalbaarheid getest in een
pilootproject rond ‘mondzorgnetwerken’.
Die testfase is intussen afgerond en dus
stelt zich ook meteen de vraag of hier
daadwerkelijk een vervolg op komt.
Noden en knelpunten in kaart gebracht
Stefaan Hanson (coordinator project ‘bijzondere noden’ VVT): “Reeds lang krijgen we uit verschillende
hoeken te horen dat de tandheelkundige zorg bij fragiele ouderen en mensen met een beperking te wensen over laat. Onze vraag naar meer middelen om hier
30
ZORG magazine
Dit probleem werd destijds dan ook bij de overheid
aangekaart en in 2009 kreeg het VVT een wetenschappelijke studie toegewezen. Daarin becijferden
Dr.Dent Luc Devisschere (Gent) en Dr.Dent Roos Leroy
dat de vooropgestelde doelgroep van fragiele ouderen en mensen met een beperking maar liefst 700.000
personen telde. Dat de nood aan een degelijke mondzorg groter was dan aanvankelijk gedacht bleek ook
uit de knelpunten die in deze studie werden blootgelegd. Er was duidelijk sprake van een sterke onderverzorging en in instellingen werd te weinig aandacht
besteed aan mondzorg. Bewoners van woonzorgcentra hebben nu meer dan vroeger ook nog hun eigen
tanden en willen die ook zo goed mogelijk verzorgen.
Helaas bleek ook bij huis(tand)artsen weinig kennis
aanwezig rond mondproblemen binnen die specifieke
doelgroep.
Christine Van Meir (coördinerend raadgevend tandarts mondzorgnetwerk): “Instellingen waren zich natuurlijk wel bewust van het probleem. Het personeel
deed wel moeite, maar vaak gebeurde dat niet altijd
correct. Daarbij komt dan nog dat ook de patiënten
zelf meestal niet correct poetsten. Een slechte mondhygiëne kan nochtans tot heel nare gevolgen leiden
zoals ondervoeding, chronische ontstekingen of longontstekingen (door slikpneumonie) … heel vaak komen residenten daardoor in een vicieuze cirkel van
complicaties terecht.”
Er bleek dus wel degelijk ruimte voor verbetering en
bewustmaking bij het personeel in woonzorgcentra
omtrent het belang van een gezonde mond voor het
algemeen welzijn van de bewoners. Ondervoeding
krijgt in de sector nu eenmaal veel aandacht, maar
over mond- en gebithygiëne blijft het vaak nog angstvallig stil.
Globaal plan: aanbevelingen en haalbaarheids­
studie
Stefaan Hanson: “Met de resultaten van de studie op
zak, werd ons gevraagd om ook voorstellen te doen
om aan de blootgelegde zorgnoden en knelpunten te
verhelpen. Daarom hebben wij een Globaal Plan opgesteld met concrete aanbevelingen. Dat werd in een
laatste fase dan, ook weer op vraag van het RIZIV, in
een pilootproject gegoten dat in 5 verschillende
­regio’s in het land uitgetest werd.”
Pilootproject: virtueel mondzorgnetwerk
De testfase hield de opstart van een piloot mondzorgnetwerk in: gespreid over de 5 pilootregio’s werden
door de coördinerend raadgevend tandarts, een tandartsassistente en een logistieke cel – in samenwerking
met de lokale tandartsen – in een eerste fase liefst
3000 zorgvragers gescreend op mondproblemen.
Daarnaast was het vooral de bedoeling om ook het
personeel van woonzorgcentra te sensibiliseren en de
aandacht te vestigen op de problematiek en het belang van preventieve mondzorg. En uiteindelijk werd
ook in de praktijk getest hoe de behandeling van de
gescreende patiënten het best te organiseren viel.
of meer ‘referente mondzorg’ onder de verpleegkundigen aangesteld.”
Aan hen om via een werkgroep binnenshuis ook de
collega’s warm te maken en bij te scholen om een correcte mondzorg te kunnen toedienen.
Stefaan Hanson: “Niet alleen worden op die manier
de juiste zorgen toegediend, maar worden residenten
ook van nabij opgevolgd en kunnen tand-, mond- en
tandprotheseproblemen sneller opgespoord en efficiënter aangepakt worden.”
Vanuit het mondzorgnetwerk werden dan ook de nodige opleidingen voorzien om die referente verpleegkundigen te briefen over hoe dagelijkse mondzorg het
best aangepakt wordt.
Christine Van Meir: “Na de theoretische opleiding
door Professor Dr. Luc Devisschere, kwamen wij – de
coördinerend tandarts en tandartsassistente – zelf ter
plaatse om hen in de praktijk verder op te leiden. We
legden hen aan de hand van concrete voorbeelden uit wat de
meest voorkomende tandheelkundige problemen zijn en hoe die te
herkennen. En we lieten hen zien
welke dagdagelijkse zorg zij voor
eigen rekening kunnen nemen.”
Screenings bepalen specifieke zorgnood
De screening van voorzieningen en hun bewoners uit
de regio was voor elk coördinerend raadgevend tandarts in het mondzorgnetwerk een eerste referentie om
een staat op te maken van de concrete noden en vereiste behandelingen. Die informatie werd doorgeven
aan de coördinatiecel van het pilootproject die op
haar beurt een afspraak maakte om een behandeling
op te starten.
Referente mondzorg en opleidingen
Al uit het oorspronkelijk wetenschappelijk onderzoek,
maar zeker ook uit de screenings bleek de nood aan
een betere bewustmaking en aan preventieve instructies op het vlak van mondzorg bij zowel verpleeg- als
zorgkundigen in woonzorgcentra.
Stefaan Hanson: “Mondhygiëne, preventieve behandeling en correcte mondzorg promoten is een heel
belangrijke factor in heel dit opzet, anders is het dweilen met de kraan open. Willen we op lange termijn
goeie resultaten bekomen, dan is dit de basis. Daarom werd in de deelnemende instellingen telkens één
Tinne Van Loock (referente verpleegkundige WZC ter Bleeke):
“Tijdens de opleidingen werd
vooral gefocust op het belang
van een goede mondhygiëne.
Het komt er vooral op aan om
eventuele problemen te kunnen
opsporen en herkennen, maar
daarnaast kregen we vooral heel
wat concrete praktijktips over hoe Stefaan Hanson:
we de dagdagelijkse mondzorg “De bewustmaking rond
best aanpakken: hoe hou je een mondhygiëne en preventieve
tandenborstel juist vast, hoe mondzorg bij verpleeg- en
wordt een prothese gepoetst
zorgkundigen is cruciaal in
(met neutrale zeep in plaats van
dit pilootproject”
met tandpasta!) en opgeborgen,
waarom is het zo belangrijk om
de tong te schrapen na het poetsen, … Dankzij die
opleidingen hebben we toch een stevige basiskennis
opgebouwd om door te geven aan de rest van de collega’s.”
april 2014
31
Behandeling op maat van de patient?
Dat degelijk opgeleide verpleeg- en zorgkundigen in
woonzorgcentra inderdaad al heel wat tandproblemen kunnen voorkomen door de juiste preventieve
hulp te bieden, is niet meer dan logisch. Maar wanneer zich toch een behandeling door een tandarts opdringt, stelt zich de vraag hoe patiënten met bijzondere noden het best geholpen kunnen worden. Na de
screening werden de deelnemende organisaties in
het kader van dit pilootproject dan ook opnieuw gecontacteerd om te overleggen hoe residenten die zorg
nodig hadden ook effectief
Stefaan Hanson:
geholpen konden worden.
“Per provincie zijn 2 à 3 mond- Kon de resident in kwestie
niet extern op bezoek bij zijn
zorgnetwerken nodig om het
reguliere tandarts, of werd er
hele land te bestrijken”
geen lokale tandarts bereid
gevonden om langs te komen, dan was er nog de mobiele tandartseenheid die per mondzorgnetwerk kon
uitrukken.
Tim Koyen (hoofdverpleegkundige WZC ter Bleeke):
“Een bezoek aan de huistandarts is voor heel wat residenten geen sinecure. Begeleiding door een familielid
is één optie, maar als het gaat om iemand met dementie is dat al helemaal niet evident.” En daar komt
dan nog bij dat heel wat tandartskabinetten niet toegankelijk zijn voor rolstoelpatiënten.
Jan Flament: “Bij ons vond de mobiele tandartspraktijk een plaatsje in het kapperslokaal, dat toch enkele
dagen per week vrij was. Wij hebben door het bezoek
van de tandarts aan huis heel wat bewoners kunnen
laten verzorgen en dus was dit voor onze instelling
een schot in de roos. Van de meeste collega’s die aan
het pilootproject deelnamen vernam ik trouwens ook
dat dit de beste oplossing is, zeker in minder toegankelijke regio’s. Zelf vind ik dat dit vooral op korte termijn een uitstekend initiatief is om de eerste en hoogste nood te lenigen. Maar er is op langere termijn
meer nodig. Het zou bijvoorbeeld ideaal zijn mochten
de huispraktijken van reguliere tandartsen open staan
en toegankelijk zijn voor deze mensen en mocht alles
van vervoer en begeleiding voor extern tandartsbezoek geregeld kunnen worden.”
Evaluatie pilootproject
Een andere mogelijkheid is om de tandarts naar de
instelling te laten komen waar de behandeling kan
plaats vinden.
Jan Flament (directeur WZC ter Bleeke): “Je moet als
organisatie het geluk hebben dat lokale tandartsen
daar voor open staan. In de praktijk vonden wij daar maar één
tandarts uit de streek bereid toe.”
Bovendien – zo vult Tim Koyen aan
– kan die tandarts enkel langskomen voor of na de uren die hij in
zijn eigen praktijk staat. Trouwens,
ook niet elke behandeling kan op
de kamer gebeuren: een gebit nakijken lukt nog, maar verder dan
dat gaat het vaak niet. En ten slotte is het voor een reguliere tandarts – vanwege weinig ervaring op
dat vlak – niet altijd evident om de
juiste zorg te verlenen aan patiënten met dementie of een psychische of motorische beperking.
En dan blijft er nog de optie om in
Jan Flament:
langs te gaan
“Vooral op korte termijn is woonzorgcentra
met een ‘mobiele tandartseende mobiele tandarts­eenheid heid’. Iets dat dan ook uitvoerig
een uitstekend initatiagetest werd tijdens het pilootprotief op de hoogste nood te
ject. Met de mobiele unit ter
plaatse is alvast de installatie be­lenigen”
schikbaar om patiënten te behandelen in de zorginstelling zelf. Onder de lokale tandartsen werden vrijwilligers bereid gevonden om een
poule samen te stellen om die unit te bemannen.
32
ZORG magazine
Stefaan Hanson: “Dat er extra budget nodig is om de
structuur van de mondzorgnetwerken over heel het
land uit te rollen, staat vast. Net als voor de bijkomende vergoeding voor tandartsen voor de behandeling
van deze specifieke doelgroep.”
Ook het concept van de mobiele tandartsunit kost
geld om uit te werken en ook logistiek brengt dit heel
wat met zich mee. Vandaar dat daarnaast al het idee
geopperd werd voor een minimale – vaste – installatie in zorgvoorzieningen.
Concrete voorstellen
Stefaan Hanson pleit voor een gestructureerde opzet
in verschillende provincies met de oprichting van provinciale mondzorgnetwerken (per provincie zouden er
zo 2 à 3 nodig zijn om het hele land te bestrijken). Die
zouden op hun beurt begeleid kunnen worden door
een algemeen overkoepelend Mondzorgplatform Bijzondere Noden.
“Het uiteindelijk doel is om zoveel mogelijk mensen
uit de doelgroep met bijzondere noden bij de huistandarts te krijgen. Een coördinerend raadgevend
tandarts kan daarbij de missing link zijn tussen de
zorgorganisaties, huistandartsen en thuiszorg”, aldus
nog Hanson. 
Meer info over het pilootproject mondzorgnetwerk
vindt u op www.specialdent.be
Hoe communiceert
u met de generatie
50-65?
Bereikt u één van de steeds belang­­rijker wordende bevolkingsgroepen
op een concrete en efficiënte manier?
De generatie 50-plussers vandaag
­vertegenwoordigen immers 5 miljoen
vermogende, kapitaalkrachtige en
­actieve consumenten. Ook u kan ze
­ontmoeten tijdens dé nationale beurs
voor actieve levensgenieters, Zenith.
Reeds 20 jaar is Zenith een succes. Elk jaar opnieuw
bieden 200 exposanten een gevarieerd aanbod dat
aansluit bij de levensvisie van de 30000 bezoekers.
Ook dit jaar gaat Zenith door in Brussels Expo (paleizen 3 en 8) van zondag 16 tot donderdag 20 november 2014.
Comfortabel leven en zorgeloos genieten!
Het succes van de beurs is te verklaren doordat zij
inspeelt op de ‘leefwereld’ van deze babyboomers
en niet op de leeftijd. Zij ontwikkelt concepten die
aansluiten bij een generatie die: economisch sterk
is, investeert in relaties, geniet van verworven ervaring en nieuwe levensprojecten heeft.
Zenith, goed voor 2 beurshallen van samen 18.000 m2,
draait rond drie zones: Leven, Zorgen en Genieten.
In het deel leven kunnen bezoekers onder andere
terecht in een Finance-zone (Bank & verzekeringsinstellingen, pensioenen, financiën & werkgelegenheid & erfenissen…) en kunnen ze informatie inwinnen over de aanschaf van ene tweede verblijf. Bij
genieten gaat het vanzelfsprekend over mode, lekker eten, reizen en vrije tijd, beauty en wellness, etc.
Tot slot kunnen bezoekers zich in de zone zorg informeren over de zorg voor (klein)kinderen en ouders.
Maar denken ze ook na over hun eigen gezondheid
en verzorging. Meer concreet gaat het over: Healthy
Food, huisliften en trapliften, aangepast wonen,
hoorapparaten en nog veel meer. Yakult, CM, Lapperre, de Socialistische Mutualiteiten en Plus Magazine zijn slechts enkele van de exposanten. De organisatoren willen in de komende editie nog een stap
verder gaan. Uit voorgaande edities blijkt immers
dat bezoekers gericht naar de beurs komen op zoek
naar antwoorden op pertinente zorgvragen. Vragen
over aandoeningen, opnames en behandelingen,
zorgvoorzieningen en hun aanbod,…
Welzijnsdorp
Het Welzijnsdorp biedt een antwoord op vragen in
verband met gezond ouder worden, langer actiever
blijven, comfortabel thuis blijven wonen. Met een
aantal interessante voordrachten door specialisten
wordt praktisch ingegaan op heel wat vraagstukken
rond zorg, gezondheid en welzijn. Het welzijnsdorp
wordt een visueel afgebakende zone binnen het ZORG
30000 50-plussers zijn op
gedeelte van de beurs. Ook
­Zenith gericht op zoek naar
u kan als (zorg)organisatie
informatie.
of bedrijf deel uitmaken van
het Welzijnsdorp op Zenith.
Naast een stand binnen de afgebakende zone kan
u er eveneens informatiesessies organiseren voor
de aanwezige bezoekers en kan u als organisatie
of bedrijf genieten van een uitgebreide communicatiestrategie naar bezoekers én niet-bezoekers van
Zenith.
april 2014
33
Overkoepelend wordt er immers geïnvesteerd in een
uitgebreide communicatiecampagne en een uitgebalanceerd mediaplan. FISA (de organisator van
Zenith) is de grootste beursorganisator van grootpublieksbeurzen in België.
Deze sterke positie creëert een
marktvoordeel en een stevige
Het Welzijnsdorp wordt
onderhandelingsmarge met de
georganiseerd samen met
betrokken media.
ZorgAndersTv, een extra
troef voor elke exposant.
Over Zenith wordt gecommuniceerd via: radiospots, advertentiecampagnes, affichage, sociale media en de
communicatiekanalen van partners en exposanten.
Meer concreet gaat het om: het eigen Zenith magazine (120000 exemplaren), Het Nieuwsblad, De
Standaard, La Libre Belgique, Radio 2, Bel RTL, Plus
Magazine, Knack, Le Vif, Trends/Tendances, Télépro,
Nest, en Femmes d’ajourd’hui.
Specifiek voor het Welzijnsdorp werd een intensieve
samenwerking opgezet met ZorgAndersTv en ZORG
Magazine. Centraal in het Welzijnsdorp komt immers
de studio van ZorgAndersTv en is er ruimte voor interviews en voorstellingen van services en producten.
Via het eigen televisiekanaal van ZorgAndersTv (op
Telenet Digital Tv) worden de reportages ook verspreid naar het brede publiek. Kortom, een event die
uw bedrijf of (zorg)organisatie niet kan missen. 
Meer informatie over het Welzijnsdorp
(en de verschillende formules) kan u verkrijgen bij:
Hilde Taillieu ([email protected]
of 0479 625 004.
Uitnodiging Kennismaking Welzijnsdorp
Zenith/FISA & ZorgAndersTv nodigen u uit voor een kennismaking met het ‘Welzijnsdorp’.
Bea Sablon (projectmanager Zenith) en Hilde Taillieu (ZorgAndersTv) lichten dit initiatief graag
toe op 13 mei te Brussel. Vanzelfsprekend is deze kennismaking kosteloos én vrijblijvend. U kan uw aanwezigheid bevestigen via mail: [email protected].
Datum & locatie: dinsdag 13 mei, 14-15u (FISA nv, Lenniksebaan 451, 1070 Brussel)
34
ZORG magazine
www.dewitte.be
Samen bouwen aan
de ZorgSector van
morgen
Kinderdagverblijven, ziekenhuizen
of woonzorgcentra. Allemaal
hebben ze wel eens nood aan
uitbreiding, aanpassingen of een
grondige vernieuwing.
Machiels Building Solutions,
betrokken in Zorg
Wij bieden zowel voor nieuwbouw als renovatie
(semi-) permanente oplossingen aan in
houtstructuurbouw die zich kenmerken door:
een snelle bouwtijd
flexibele maatvoeringen
energiezuinige materialen
een geïndustrialiseerde bouwmethode
duurzaamheid
de beste energieprestaties
hoge kwaliteit
oplossingen op maat
een offerteprijs zonder verrassingen
Elia Green Building,
Brussel
NV
CL
O
Voor EEn supErsnEllE
En flExiBElE Bouw Van
uw zorGVoorziEninG.
SI
LE









NG
I
TH E C
RC
MACHIELS BUILDING
SOLUTIONS
Olmsesteenweg 55 I BE-3583 Paal-Beringen
Tel.: +32 11 230 500
[email protected]
www.machielsbuildingsolutions.be
NIEUWE UITGAVE
ARBEIDSREGLEMENTERING & UURROOSTERPLANNING
UIT DE REEKS WERKPLANNING IN DE ZORGSECTOR
DEEL 2
DEEL 4
ZELFROOSTEREN
EEN WETTIG UURROOSTER
OP MAAT OPSTELLEN
z met oa: Overstappen op zelfroosteren?
z met oa: opname in het arbeidsreglement
z strafrechtelijke aansprakelijkheid
z opstellen roosters & praktijkgedeelte
z informatisering & onderzoeksresultaten
€
45
€
35
Deze boeken maken deel uit van een reeks over werkplanning in de zorgsector. Ontdek de kortingen
bij het bestellen van de volledige reeks (en bijwerkingen) of meerdere exemplaren via de website.
BESTEL VANDAAG NOG ONLINE:
WWW.ZORGANDERSTV.BE/BOEKEN

Healthcare Tender Day

Lees verder - Bouwend Nederland

VORMGEVER TIJDSCHRIFT

Meesterklasse Poll: Witte Huis of Onstein? Bridge Magazine IMP

Uitgeverijplus.nl

OUT CO Ontslagbegeleiding bij collectief of meervoudig ontslag

WAT VERANDERT ER IN HET ARBEIDSRECHT?

Download (PDF, 210KB)

MAGAZINE ON THE SPOT