NHG-Jaarplan 2014
Huisartsenzorg in samenwerking
Nederlands Huisartsen Genootschap
Mercatorlaan 1200
Postbus 3231
3502 GE Utrecht
Telefoon
e-mail
internet
: 030-2823500
: [email protected]
: www.nhg.org
1
Inhoud
Voorwoord .......................................................................................................................................................................... 3
1. Inleiding .......................................................................................................................................................................... 4
2. Speerpunten 2014 ........................................................................................................................................................... 6
2.1 GGZ ......................................................................................................................................................................... 6
2.2 Inzicht in kwaliteit ................................................................................................................................................... 7
2.3 Arts-patiëntrelatie: versterking eigen inbreng van de patiënt in de zorg .................................................................. 7
2.4 Samenwerking in de keten ....................................................................................................................................... 9
3. Richtlijnontwikkeling en samenwerking rond richtlijnen ............................................................................................. 10
3.1 Richtlijnontwikkeling ............................................................................................................................................ 10
3.2 NHG-Standaarden internationaal ........................................................................................................................... 11
4. Wetenschapsbeleid ....................................................................................................................................................... 11
5. Implementatie ............................................................................................................................................................... 12
5.1 Scholing ................................................................................................................................................................. 12
5.2 Preventie en publieks- en patiënten voorlichting ................................................................................................... 13
5.3 Praktijkautomatisering ........................................................................................................................................... 14
5.4 Ontwikkeling Kwaliteitsinstrumenten en Evaluatie ............................................................................................... 14
6. Beleid, Marketing en Communicatie ............................................................................................................................ 15
6.1 LHV, VHN en LOK ............................................................................................................................................... 15
6.2 Concilium voor de Huisartsopleiding (CHO) ........................................................................................................ 15
6.3 Interfacultair Overleg Huisartsgeneeskunde (IOH) ............................................................................................... 15
6.4 Andere beroeps- en brancheorganisaties en VWS ................................................................................................. 15
6.5 NHG-erkende expertgroepen ................................................................................................................................. 16
6.6 Marketing, communicatie en PR ............................................................................................................................ 16
6.6.1 Marketing ....................................................................................................................................................... 16
6.6.2 Communicatie en PR ...................................................................................................................................... 17
7. Projecten ....................................................................................................................................................................... 17
7.1 Spoed/Acute Ketenzorg ......................................................................................................................................... 17
7.2 NHGDoc ................................................................................................................................................................ 18
7.3 Project patiëntenparticipatie ................................................................................................................................... 18
8. Huisarts en Wetenschap en Tijdschrift voor praktijkondersteuning ............................................................................. 19
8.1 Huisarts en wetenschap .......................................................................................................................................... 19
8.2.Tijdschrift voor praktijkondersteuning .................................................................................................................. 19
9. Bedrijfsondersteunende afdelingen ............................................................................................................................... 20
9.1 Algemene en Interne zaken (AIZ).......................................................................................................................... 20
9.2 Personeel, Opleiding & Organisatie (PO&O) ........................................................................................................ 21
9.3 Financiële zaken/Planning, Advies en Control (FZ/PAC) ..................................................................................... 22
Bijlage A
Overzicht activiteiten en producten ........................................................................................................ 23
Bijlage B
Organigram ............................................................................................................................................. 47
Bijlage C
Lijst van gebruikte afkortingen............................................................................................................... 48
2
Voorwoord
Voor u ligt het jaarplan 2014 van het Nederlands Huisartsen Genootschap, de wetenschappelijke vereniging
van huisartsen met als motto Huisartsenzorg in samenwerking. Het jaarplan is een verdere uitwerking van
het Meerjarenbeleidsplan 2013-2017 dat in de loop van 2013 is vastgesteld en dat een vertaling is van de
Toekomstvisie Huisartsenzorg 2022. Binnen de Toekomstvisie is samenwerking een thema dat telkens
terugkomt. Samenwerking tussen huisartsen onderling, tussen huisarts en het ondersteunend team, tussen
huisarts en kaderhuisarts, tussen huisarts en management van de zorggroep, tussen huisarts en patient, tussen
huisarts en andere zorgverleners in de eerste lijn en tussen huisarts en zorgverleners in de tweede lijn.
‘Nieuw’ in 2014 is ook de samenwerking tussen huisartsen(netwerken) en de gemeenten en GGD’en. Ook
bij samenwerking blijven de kernwaarden van de huisartsenzorg leidend, namelijk kwalitatief goede
generalistische, persoonsgerichte en continue zorg. De vaste relatie tussen huisarts en patiënt is hierbij
essentieel.
Het NHG maakt voor de huisarts(enpraktijk) een breed palet aan producten, diensten en activiteiten, onze
zogenaamde core-business. Denk hierbij aan: standaarden, standpunten, (na)scholingsproducten, materialen
voor patiëntenvoorlichting en preventie, materialen voor optimalisering praktijkvoering waaronder
huisartsenautomatisering en indicatoren en NHG-Praktijkaccreditering. De ontwikkeling hiervan gaat ook in
2014 onverminderd.
Daarnaast benoemt het NHG ook jaarlijks een of meerdere speerpunten, thema’s waar extra menskracht en
middelen voor beschikbaar worden gesteld. In 2014 zijn dit: GGZ, de arts-patiëntrelatie, inzicht in kwaliteit
en samenwerking. Dit laatste thema is ook het thema voor het NHG-Congres 2014.
Het jaarplan begint met het benoemen van omgevingsfactoren die van invloed zijn op het NHG-beleid en
bespreekt vervolgens uitgebreid in hoofdstuk 2 de speerpunten. De reguliere activiteiten staan beschreven in
de hoofdstukken 3 tot en met 9, gevolgd door de bedrijfsvoeringactiviteiten in hoofdstuk 10.
Veel leesplezier gewenst.
Dr. R.F. Dijkstra, huisarts,
Bestuursvoorzitter NHG.
3
1. Inleiding
Vorig jaar schreven wij in de inleiding dat de gezondheidszorg volop in de politieke en maatschappelijke
belangstelling stond. Voor de komende jaren zal dit onverminderd het geval blijven.
Het Nederlandse gezondheidsstelsel is gebaseerd op solidariteit, maar door diverse ontwikkelingen zoals
vergrijzing (rond 2040 bereikt de vergrijzing haar hoogtepunt), technologische innovaties en culturele
aspecten (‘recht’ op zorg) nemen de zorgkosten zodanig toe dat de solidariteit van het zorgstelsel onder druk
komt te staan. Zonder nadere maatregelen stijgen de zorguitgaven in de periode 2012-2017 naar verwachting
met 18 miljard euro van ruim 64 miljard tot 82 miljard en neemt het zorgvolume jaarlijks met 4-5% toe.
De overheid probeert de stijging van de zorgkosten te pareren door veranderingen in de
bekostigingsstructuur, meer eigen verantwoordelijkheden voor de burgers (zelfmanagement) en eigen
bijdragen. Alle politieke bewegingen die we op dit moment zien zijn erop gericht ‘de houdbaarheid van het
zorgstelsel te bevorderen met verbetering van de kwaliteit van de zorg voor de patiënt’. De maatregelen
grijpen in op:
a. Het individu
- Hoewel er steeds meer verantwoordelijkheden bij de burgers zelf komen te liggen, er meer nadruk ligt op
keuzevrijheid en er meer oog komt voor de behoeften van de patiënten staat het recht op zorg steeds meer ter
discussie. Niet alles wat kan moet, zoals blijkt uit de pakketverkleiningen, toename eigen risico en de recente
discussie over het onnodig doorbehandelen. Waar in het verleden sprake was van een recht op een
voorziening wordt dit tegenwoordig vertaald in een plicht van bijvoorbeeld gemeenten om mensen te
compenseren voor de belemmeringen die ze ondervinden bij deelname aan de samenleving.
- Mensen worden gewezen op hun eigen verantwoordelijkheden. Zo is de discussie gestart over de
gedifferentieerde zorgpolis, het sparen voor de zorg voor later, en de (verplichte) inzet van mantelzorgers.
- Verschuivingen in definitie van gezondheid en ziekte. In de afgelopen decennia is de definitie van ziekte en
gezondheid veranderd: Ziektedefinities zijn opgerekt en nieuwe ziektes zijn gedefinieerd als gevolg van
grote demografische, sociaal-culturele en epidemiologische verschuivingen van risico-factoren (bijvoorbeeld
obesitas). Daarnaast kunnen ziekten in een steeds vroeger stadium gediagnosticeerd worden en verschuiven
afkappunten voor behandeling omdat betere medicatie beschikbaar is. Gezondheid is een meer dynamisch en
multidimensionaal begrip geworden.
b. Het stelsel
- Decentralisatie van delen van de zorg. Wat betreft de jeugdzorg is er een ontwikkeling gaande van
provincie naar gemeenten. De jeugdzorg valt per 1 januari 2015 onder de Wmo en vanaf dat moment zijn
gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering. De zorg die de huisarts aan jeugdigen verleent blijft wel
onder de zorgverzekeringswet vallen. Ook delen van de langdurige zorg zullen vanuit de AWBZ verplaatst
worden naar de Wmo. Op gemeentelijk niveau worden samenwerkingsverbanden aangegaan met lokale
zorg- en welzijnspartijen.
- De thuisverpleging zal uit de AWBZ gehaald worden en ondergebracht worden in de zorgverzekeringswet.
Dit geldt ook voor de langdurige geestelijke gezondheidszorg.
- Het bedrijfsrisico van de zorgverzekeraars neemt toe waardoor zij steeds bewuster en scherper zullen
inkopen. Er bestaat steeds meer behoefte aan inkoopparameters/indicatoren.
- Substitutie van zorg vanuit de tweede lijn naar de eerste lijn en vanuit de eerste lijn naar de nulde lijn. De
4
zorg daar leveren waar die het goedkoopste en kwalitatief goed kan worden uitgevoerd. Verschuiving van
macrobudgetten binnen de zorg.
- Integrale inkoop van huisartsenzorg en verpleegkundige zorg, waarbij ook gekeken wordt naar de populatie.
Deze nieuwe bekostigingssystematiek wordt per 1 januari 2015 ingevoerd en bestaat in hoofdlijnen uit drie
segmenten, te weten een segment dat een basisvoorziening huisartsenzorg ondersteunt, een segment gericht
op (programmatische) multidisciplinaire samenwerking bij chronische zorg en een segment dat het belonen
van (gezondheids)uitkomsten en vernieuwing stimuleert.
- Het afsluiten van meerjarige convenanten tussen VWS en de verschillende zorgaanbieders waaronder de
huisartsenzorg. Partijen worden hierbij zelf verantwoordelijk voor hun budget en kunnen aangesproken
worden op onder- of overschrijdingen. Voor de periode 2014 tot en met 2017 mag het huisartsenbudget in
2014 stijgen met 1,5% ten opzichte van 2013, daarna jaarlijks met 1%. Daarnaast wordt jaarlijks 1,5% groei
toegestaan ten behoeve van substitutie, innovatie en incentives (in 2014 echter 1%).
- Financiering van de ketenzorg/programmatische zorg is onderdeel van het tweede segment. Voor een goede
afstemming van de zorg is een goed en toegankelijk patiëntendossier van belang. De Vereniging van
Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie (VZVZ) spant zich in om te komen tot een systeem waarmee
zorgverleners zorggegevens bij elkaar kunnen inzien.
c. De organisatie
- De patiënt staat centraal. De zorg wordt rondom de patiënt georganiseerd. De patiënt is leidend en niet de
professional of het aanbod. Dit resulteert nu in ziektespecifieke ketenzorg, en zal in de nabije toekomst
leiden tot een multidisciplinair, op de patiënt afgestemd zorgplan. Hierbij is de scheiding tussen care en cure,
tussen gezondheidszorg en welzijn opgeheven.
- De zorg vindt in de buurt van de patiënt plaats. Het uitgangspunt is de wens van de mens om zo lang
mogelijk in de eigen omgeving te kunnen blijven functioneren, thuis te kunnen blijven wonen en te kunnen
participeren in de maatschappij. Een van de uitwerkingen hiervan is de consultatiefunctie van de tweedelijn
in de eerste lijn en ook de poortwachtersfunctie van de huisarts.
- Taakdelegatie binnen de huisartsenpraktijk naar POH, POH-GGZ en POH-jeugd.
- Taakherschikking, de zorg wordt zo laag mogelijk in de keten georganiseerd, geleverd door de goedkoopste
zorgverlener met behoud van kwaliteit van zorg. VWS ziet een belangrijke taak weggelegd voor de
wijkverpleegkundige die een coördinerende rol vervult tussen care, cure en welzijn. Volgens VWS is de
wijkverpleegkundige van toegevoegde waarde bij zelfredzaamheid, preventie en het opzetten van sociale
wijkteams. Ook een belangrijke rol voor de huisarts die zorg uit het GGZ-domein en de ouderenzorg naar
zich toe haalt. Ook ziet VWS een grotere rol weggelegd in de eerste lijn voor de nurse practioner en de
physician assistant. In de acute zorg zien we een dergelijke ontwikkeling ook. Huisartsenposten die
gesitueerd worden in een ziekenhuis voor de Spoedeisende Hulp (SEH).
d. Het consult
- Doelmatig (zinnig en zuinig) voorschrijven. Zinnige en zuinige zorg is het uitgangsprincipe van de NHGStandaard. Zinnige en zuinige zorg zijn voorwaarden voor duurzame kwalitatief hoogwaardige zorg. De
huisartsenzorg speelt hierbij een belangrijke rol onder andere als poortwachter naar de tweedelijn. Hierbij is
het van belang dat huisarts en patiënt elkaar goed kennen. Voorwaarden hiervoor zijn de inschrijving op
naam, maar ook een voortdurende investering van de huisarts(enpraktijk) in de arts-patiëntrelatie.
5
- Uit de NZa monitor huisartsenzorg blijkt dat er steeds meer langere consulten gegeven worden en dit geldt
ook voor de visites.
- Uit onderzoek van TNS-NIPO blijkt dat patiënten nog steeds veel waarde hechten aan de eigen huisarts.
Toch blijkt ook dat service-aspecten steeds belangrijker worden. Denk aan de bereikbaarheid (telefonisch,
fysiek) van de huisarts. Het aantal telefonische consulten neemt toe.
- Voor enkele chronische aandoeningen waarvoor geprotocolleerde begeleiding ter voorkoming van
secundaire complicaties een meerwaarde heeft zijn en worden zorgprogramma’s ontwikkeld, Preventie
maakt deel uit van disease management. Programmatisch georganiseerde secundaire preventie en
vroegdiagnostiek zijn belangrijke middelen om de impact van deze aandoeningen voor patiënt en
samenleving te beperken.
- Bevorderen zelfredzaamheid patient. Door medische vooruitgang zijn bepaalde ziekten, zoals kanker steeds
beter te behandelen en sterven minder mensen aan deze ziekten. Dit geldt ook voor kinderen die genezen van
ziekten (zoals kanker) waaraan ze vroeger overleden zouden zijn. Steeds meer mensen met een chronische
aandoening bouwen veel ervaring op bij het omgaan met de aandoening. Patiëntenparticipatie wordt dan ook
steeds belangrijker evenals voorlichting en zelfzorg. Door verbeteringen op het gebied van ICT, zoals EPD,
maar ook e-consult en internetbehandelingen zijn hiervoor steeds meer mogelijkheden beschikbaar.
2. Speerpunten 2014
Op basis van bovenstaande ontwikkelingen kiest het NHG in 2014 voor de volgende speerpunten.
2.1 GGZ
Met ingang van 2014 is de GGZ anders georganiseerd. Hierbij is een centrale rol weggelegd voor de huisarts
voor de eerste opvang en begeleiding van patiënten met psychische problematiek en als poortwachter voor
verwijzing naar generalistische Basis GGZ of gespecialiseerde GGZ indien sprake is van een (vermoeden
van) stoornis volgens de DSM-criteria. De huisartsenzorg wordt daarvoor versterkt met extra ondersteuning
van de POH-GGZ. Ook komen er mogelijkheden om psychiaters of psychologen te consulteren en wordt er
veel verwacht van ondersteuning via e-health.
Herziening Standpunt GGZ
Vanwege de ontwikkelingen in de GGZ zal het Standpunt GGZ in de huisartsenzorg uit 2007 worden
geactualiseerd. Hiermee wordt een inhoudelijk kader gegeven voor de veranderde taakverdeling en
organisatie van de GGZ. Hierbij wordt nauw samengewerkt met de expertgroep PsyHAG. Het speerpunt
sluit aan bij het NHG-Meerjarenbeleidplan 2013- 2017 waarin het ondersteunen van geïntegreerde
eerstelijnszorg voor patiënten met psychische problematiek als resultaatsdoelstelling staat genoemd.
Ondersteuning vanwege veranderende eisen die worden gesteld
In het kader van dit speerpunt wordt gewerkt aan verschillende producten en diensten om de
huisarts(enpraktijk) te ondersteunen bij de veranderende eisen die worden gesteld, zoals de ontwikkeling van
richtlijnen en protocollen, samenwerkingsafspraken en patiënten- en publieksvoorlichting via Thuisarts.nl.
Zo zal in 2014 het NHG trekker zijn van de ontwikkeling van een samenwerkingsafspraak tussen huisartsen
en disciplines werkzaam in de basis GGZ en specialistische GGZ, waarin criteria worden geformuleerd voor
consultatie, verwijzing, terugverwijzing en monitoring bij gedeelde zorg.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
6
2.2 Inzicht in kwaliteit
De kwaliteit van de huisartsgeneeskundige zorg in Nederland staat op een bijzonder hoog peil. Goede
kwaliteit uit zich in patiëntgerichtheid, effectiviteit, veiligheid, doelmatigheid, tijdigheid, gepaste zorg en
gelijkheid. De huisartsenpraktijk werkt continu en zichtbaar aan de monitoring en verbetering van de
kwaliteit van patiëntenzorg en praktijkvoering. De verbetercyclus vraagt om inzicht in eigen handelen.
Daarom wordt in 2014 extra aandacht gegeven aan ondersteuning en instrumenten om dit inzicht
eenvoudiger te verkrijgen.
Binnen het speerpunt inzicht in kwaliteit bevordert het NHG de ontwikkeling en implementatie van diverse
kwaliteitsinstrumenten, waaronder het visitatieprogramma.
Het visitatieprogramma is een onderbouwd, veilig en eenvoudig te gebruiken programma waarvan het
instrument Individueel Functioneren Huisartsen (IF-H) de kern is. Doel is de huisartsen te helpen het eigen
functioneren te onderzoeken en te verbeteren. IF-H is een instrument voor zelfevaluatie, ontwikkeld door het
NHG in samenwerking met IQ Healthcare en gebaseerd op het Individueel Functioneren Medisch
Specialisten (IF-MS). IF-H geeft een beeld van de sterke kanten en de minder sterke kanten van het eigen
functioneren. Het programma biedt de gelegenheid verbeterpunten op te stellen en veranderingen in gang te
zetten. De pilot van het visitatieprogramma is afgerond; opmerkingen en verbeteringen worden meegenomen
bij de implementatie van het gehele visitatieprogramma dat medio 2014 beschikbaar komt. Vanaf 2016 zal
het afronden van het visitatieprogramma als eis gehandhaafd worden door de Registratiecommissie
Geneeskundig Specialisten (RGS).
Het NHG streeft er naar dat voor de zorg noodzakelijke registraties met zo weinig mogelijk extra
handelingen uit het HIS gehaald kunnen worden om inzicht te geven in de prestaties. Naast goede ICT
voorzieningen is het noodzakelijk om hiervoor indicatoren te bepalen. Indicatoren zijn een hulpmiddel om
een indruk te krijgen van de kwaliteit van zorg en bieden de mogelijkheid om te monitoren hoe deze zich
ontwikkelt in de tijd. Ook kunnen ze helpen om aan derden, zoals patiënten en zorgverzekeraars, informatie
te bieden over de kwaliteit van de geleverde zorg. Gebruik van indicatoren dient functioneel en doelmatig te
zijn wat onder andere inhoudt dat toepassing ervan leidt tot verbetering van de kwaliteit van zorg.
De expertise van het NHG bevindt zich voornamelijk op het gebied van zorginhoudelijke indicatoren,
indicatoren over het zorgproces en zorguitkomsten. Daarnaast stimuleert het NHG het gebruik van
indicatoren als onderdeel van de kwaliteitscyclus om de implementatie van richtlijnen inzichtelijk te maken.
NHG ondersteunt het idee dat indicatoren gericht op uitkomsten, inclusief patiëntgerelateerde uitkomstmaten
(patientreportedoutcomemeasures of PROM’s) hierbij onontbeerlijk zijn en bij voorkeur worden verankerd
in de richtlijnen, maar alleen daar waar het relevante informatie oplevert.
Het speerpunt Inzicht in kwaliteit sluit aan bij de voorwaarden van VWS en ZN voor het verstrekken van
kwaliteitsgelden (gelden die we tot dusver structureel jaarlijks van ZN ontvingen), zoals genoemd in het
‘Onderhandelaarsresultaat eerstelijn 2014 2017’.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
2.3 Arts-patiëntrelatie: versterking eigen inbreng van de patiënt in de zorg
De kracht en toegevoegde waarde van de huisartsgeneeskunde in de zorg liggen in de langdurige artspatiëntrelatie, de deskundigheid van de huisarts en de opgebouwde vertrouwensrelatie. Dit speerpunt is
gerelateerd aan de kernwaarden van de huisartsgeneeskunde en gericht op de modernisering van de relatie
huisarts – patiënt. Er ligt in de zorg meer nadruk op het actief betrekken van de patiënt bij de zorg en de
eigen verantwoordelijkheid voor de gezondheid en ziekte. Dit is ook een uitgangspunt van de Toekomstvisie
Huisartsenzorg 2022. Hier is door de beroepsgroep ook de ambitie uitgesproken om waar mogelijk de patiënt
te betrekken bij het opstellen van doel en invulling van het behandelplan en zelfmanagement te bevorderen .
7
De diversiteit in de samenleving ziet de huisarts dagelijks terug in uiteenlopende behoeften en wensen van
patiënten aan zorg en service in de verschillende fasen van het leven. Speciale aandacht vraagt de groeiende
groep patiënten met een chronische aandoening en de kwetsbare ouderen met complexe zorgvragen. Het is
de uitdaging om deze patiënten te betrekken bij het behandelbeleid. Mensen met een chronische aandoening
voeren een groot deel van de zorg die ze nodig hebben zelf uit. Daarom is het ondersteunen en versterken
van zelfmanagement van groot belang.
Gepaste en geëigende zorg wordt gerealiseerd door rekening te houden de wensen, mogelijkheden en
motivatie van de patiënt. Gezamenlijke besluitvorming over het behandelplan heeft een positief effect op
onder meer risicoperceptie van patiënten, hun kennis over voor- en nadelen van behandelopties en de
tevredenheid over het besluitvormingsproces.1 Dit draagt bij aan het patiëntenvertrouwen en zinnige en
doelmatige zorg. Denk aan de mogelijkheid om het beloop van de klachten gecontroleerd af te wachten in
plaats van direct te behandelen en het weloverwogen afzien van behandeling met het oog op de kwaliteit van
leven. Het versterken van de eigen inbreng van de patiënt vraagt naast tijdsinvestering om een proactieve
attitude van de huisarts en om goede communicatievaardigheden van de huisarts. Betrouwbare
informatievoorziening/publieksinformatie speelt in dit proces een ondersteunende rol. Hiervoor wordt in
toenemende mate gebruik gemaakt van Thuisarts.nl. Het NHG blijft investeren in dit medium ter
ondersteuning van het werk van de huisarts(enpraktijk).
Met dit speerpunt beoogt het NHG om huisartsen(praktijken) te ondersteunen op het punt van de artspatiëntrelatie met de focus op patiëntempowerment. Dit gebeurt met een breed palet aan activiteiten.
Aandacht voor gedeelde besluitvorming in de richtlijnen
De afgelopen jaren is er veel geïnvesteerd in het vernieuwen van het proces van richtlijnontwikkeling. Zo is
er onder andere een methodologie ontwikkeld om het patiëntenperspectief hierin een plaats te geven.
Ervaringsdeskundigheid van patiënten is een zinvolle aanvulling op ‘evidence based medicine’ en draagt bij
aan zorg op maat.
Er wordt nu ook gewerkt aan de ondersteuning van gedeelde besluitvorming via de richtlijnen. Het gaat
hierbij om die richtlijnen waarbij sprake is van ‘gelijkwaardige’ behandelopties en waarmee rekening kan
worden gehouden met de voorkeur van de patiënt. De richtlijn geeft informatie over de voor- en nadelen van
de verschillende opties op basis waarvan de huisarts in samenspraak met de patiënt kan komen tot het
behandelplan. Hiervoor zijn al diverse Keuzehulpen beschikbaar. De bestaande Keuzehulp Prostaat zal
worden geactualiseerd naar aanleiding van de herziene NHG-Standaard Mictieproblemen evenals de
Keuzehulp over trommelvliesbuisjes. Daarnaast worden nieuwe Keuzehulpen gemaakt. Realisatie ervan is
mede afhankelijk van subsidiemogelijkheden.
De implementatie van het gebruik van Keuzehulpen wordt gestimuleerd door hier aandacht aan te besteden
in andere NHG-producten als PraktijkWijzers en scholing.
Ontwikkeling generiek Individueel Zorgplan
Het werken met een Individueel Zorgplan (IZP) wordt algemeen gezien als een belangrijk middel om
samenhangende en op de patiënt afgestemde zorg en zelfmanagement te bevorderen. Het NHG ziet het IZP
als de dynamische set van afspraken van de patiënt en de zorgverlener(s) over zorg en zelfmanagement. Deze
afspraken zijn gebaseerd op de individuele doelen, behoeften en situatie van de patiënt. Die vormen de kern
van het proces van de individuele zorgplanning dat deel uit maakt van het IZP. In feite kan onderscheid
worden gemaakt naar het proces (het gesprek over doelen, behoeften en motivatie en het proces van
gezamenlijke besluitvorming) en het ‘product’ (de weergave van de feitelijke afspraken tussen patiënt en
1
Faber, M, Harmsen M, Van der Burg, S, van der weijden T. Gezamenlijke besluitvorming & zelfmanagement. IQ
Scientific Institute for Quality of Healthcare, UMC St Radboud 2013.
8
zorgverlener(s).
Uitgangspunt is dat het IZP niet aandoeninggericht is, maar generiek. Zo klein als mogelijk en zo groot als
nodig. In 2013 is een programma van eisen voor een generiek Individueel Zorgplan ontwikkelt, in
samenwerking met alle relevante partijen. Tevens ligt er een format voor het vastleggen van afspraken tussen
patiënt en de zorgverlener(s) over zorg en zelfmanagement die zijn gebaseerd op de persoonlijke situatie van
de patiënt. In 2014 zal zowel het product, het digitale format voor doelen en afspraken, als de proceskant
verder worden ontwikkeld. Dit betreft bijvoorbeeld scholing voor zorgverleners, voorlichting voor patiënten
en standaarden voor gegevensuitwisseling.
Digitale ondersteuning arts – patiëntrelatie: Thuisarts.nl en apps
Mede dankzij de succesvolle publiekswebsite Thuisarts.nl wordt de goed geïnformeerde patiënt een
volwaardiger gesprekspartner voor de huisarts. Betrouwbare adviezen die gebaseerd zijn op
wetenschappelijke richtlijnen zijn daarbij van belang. Om die reden is deze website een belangrijke pijler
voor de modernisering van de arts-patiënt relatie en het bevorderen van zelfredzaamheid. Deze website
wordt met informatie en toepassingsmogelijkheden uitgebreid, zoals zelftriage en zelfzorg, en een serie
nieuwe Thuisarts.nl films. Daarnaast wordt in samenwerking met specialisten gewerkt aan uitbreiding van
hun patiënteninformatie op Thuisarts.nl wat ook de afstemming en samenhang in de zorg ten goede komt. De
kracht van Thuisarts.nl is de eenvoudige structuur, begrijpelijke taal, steeds meer ondersteund met beeld en
filmpjes.Het streven is dat Thuisarts.nl dé entree wordt voor de Nederlandse publieksinformatie op het
internet ook voor alle Keuzehulpen, nu de website kiesbeter.nl verdwijnt.
Om de website Thuisarts.nl verder te integreren in het werk van de huisartsenpraktijk, wordt digitaal
materiaal ontwikkeld dat kan worden gebruik op schermen in de wachtkamer. Daarnaast wordt de digitale
ondersteuning uitgebreid met een Thuisarts-app en samenwerking met de app ‘Moet ik naar de dokter?’.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
2.4 Samenwerking in de keten
De komende jaren krijgen we te maken met een groeiend aantal kwetsbare ouderen tot ruim één miljoen in
2030. Nu al leven in Nederland circa 4,5 miljoen mensen met een chronische ziekte en bijna één derde van
deze mensen heeft multimorbiditeit. De verwachting is dat het aantal mensen met chronische ziekten en ook
het aantal mensen met multimorbiditeit nog verder zal toenemen. Om aan de groeiende zorgvraag het hoofd
te kunnen bieden, is een efficiënte organisatie van de zorg nodig2.
Vanaf 2015 zal de jeugdzorg ondergebracht zijn bij gemeenten. In dat jaar wordt ook de extramurale
verpleging overgeheveld naar de Zvw evenals de langdurige GGZ. Vanaf 2016 krijgen cliënten met een
lichtere zorgvraag (ZZP 4) de zorg in de eigen omgeving (scheiden wonen en zorg). Met deze
ontwikkelingen zal de druk op de eerstelijnsvoorzieningen vanaf 2015 explosief toenemen en vragen om
meer samenwerking, taakdelegatie en een hogere organisatiegraad.
Met het oog op deze ontwikkelingen is samenwerking gekozen als een speerpunt en thema voor het NHGCongres 2014. Het optimaliseren van samenwerking is een belangrijk issue om te zorgen dat de patiënt de
juiste zorg krijgt op de juiste tijd door de juiste zorgverlener. Het is de ambitie van de beroepsgroep dat de
patiënt zoveel mogelijk zorg ontvangt in de eigen woonomgeving door maximaal gebruik te maken van de
huisartsenvoorziening, samenwerking met andere zorgverleners en het stimuleren van zorginnovatie.
2
Ontwikkelingen in de zorg voor chronisch zieken Rapportage 2012 Nivel
9
Samenwerking binnen het team
Een deel van de zorgvraag wordt binnen de huisartsenpraktijk opgevangen door de huisarts en andere leden
van het team. Door taakdelegatie en taakdifferentiatie kan een toenemende zorgvraag opgevangen worden.
Hierbij is goede samenwerking met praktijkondersteuners (POH-somatiek en POH-GGZ) en kaderhuisartsen
van groot belang. Het NHG biedt ondersteuning aan samenhangende zorg op basis van de
huisartsgeneeskundige uitgangspunten binnen het team. Speciale aandacht gaat het komende jaar uit naar de
samenwerking met de POH-GGZ vanwege de grotere rol van de huisartsen op het gebied van GGZ gaat
bieden (zie ook speerpunt GGZ) en de inzet van kaderhuisartsen voor consultatie binnen
samenwerkingsverbanden van huisartsenpraktijken.
Structurele samenwerking binnen de keten en multidisciplinaire samenwerking
Structurele samenwerking met ketenpartners in de eerste en tweede lijn en de verbinding tussen preventie,
cure en care vragen speciale aandacht voor kwetsbare patiënten met chronische aandoeningen, voor ouderen
met een complexe zorgvraag en palliatieve zorg. De gemeente wordt hierbij ook een steeds belangrijker
partner, met name op gebied van preventie en de zorg voor kwetsbare ouderen en jeugd.
Dit vraagt om de ontwikkelingen van samenwerkingsverbanden en netwerken waarvoor organisatorische
competenties en speciale samenwerkingsvaardigheden van het team van de huisartsenpraktijk (inclusief
kaderhuisartsen) noodzakelijk zijn. Goed afgestemde zorgketens en multidisciplinaire zorgpaden zijn hiervan
afhankelijk. De multidisciplinaire richtlijnen en samenwerkingsafspraken bieden hiervoor de basis.
Consultatie
Op diverse plaatsen wordt eerste ervaring opgedaan in onderlinge consultatie van huisarts en specialist.
Deze nieuwe vorm van samenwerking past binnen de vorming van multidisciplinaire zorgpaden en
samenwerkingsnetwerken. Op basis van good practices wordt onderzocht op welke wijze het NHG hier
(digitale) ondersteuning aan kan bieden.
Ondersteuning ICT
ICT is van fundamenteel belang om de samenwerking tussen zorgverleners te ondersteunen en faciliteren,
zoals ict-richtlijnen en afspraken over adequate dossiervorming in multidisciplinaire samenwerking.
Het Individueel Zorgplan is een belangrijk instrument om samenhangende zorg op het individuele niveau
van de patiënt te bevorderen. Het in 2013 ontwikkelde plan van eisen geeft de leidraad voor het ontwikkelen
van scholing, standaarden voor gegevensuitwisseling, patiënteninformatie en een format voor digitaal
vastleggen van de doelen en afspraken van de patiënt met verschillende zorgverleners.
Het NHG beoogt met het speerpunt samenwerking ondersteuning te bieden aan samenwerking binnen binnen
de eerste en tweede lijn, met aandacht voor zorggroepen, substitutie van taken van de tweede naar eerste lijn
en consultatie van huisarts en specialist.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
3. Richtlijnontwikkeling en samenwerking rond richtlijnen
3.1 Richtlijnontwikkeling
Sinds 2012 wordt gewerkt aan het versnellen van de actualisering van de NHG-Standaarden. De herziening
richt zich op ervaren knelpunten, waardoor sommige standaarden niet meer volledig hoeven te worden
herzien. Er wordt bij elke standaard samengewerkt met andere partijen ten behoeve van het draagvlak en om
de zorg in de eerste en tweede lijn beter op elkaar af te stemmen. Ook wordt structureel aandacht besteed aan
het patiëntperspectief. Voor 2014 staat publicatie van tenminste 12 standaarden gepland, waarvan 10
herziene versies en twee over nieuwe onderwerpen (ADHD en Traumatisch hoofdletsel). Tevens zal gestart
10
worden met de actualisering van de NHG-Standaard Cardiovasculair risicomanagement volgens het model
van de ‘levende richtlijn’. Hiervoor zal een werkgroep bestaande uit huisartsen, internisten en cardiologen
het commentaar op de standaard en de nieuwe ontwikkelingen beoordelen en de tekst hierop zo nodig
aanpassen. Ook zal hierbij de herziening van de LTA Chronische nierschade worden meegenomen. Tot slot
zal samenwerking gezocht worden met de redactie van de boeken over ‘Kleine kwalen’, waarin de
onderwerpen van NHG-Standaarden en kleine kwalen beter op elkaar worden afgestemd, om duplicatie te
voorkomen.
3.2 NHG-Standaarden internationaal
In 2013 is een aanvang gemaakt met het vertalen van de NHG-Standaarden in het Engels. Diverse landen
(onder andere Turkije, Japan, Ecuador) hebben reeds interesse getoond in gebruik van de NHG-Standaarden.
In 2014 zullen opnieuw standaaden worden vertaald. Er is een marketingplan ontwikkeld om de standaarden
internationaal onder de aandacht te brengen. Het WONCA netwerk en het Guidelines International Network,
waar het NHG founding member van is, zullen worden benut om potentieel geïnteresseerde partijen te
benaderen.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
4. Wetenschapsbeleid
Bij het maken van standaarden wordt structureel gebruik gemaakt van het ‘HARING-format’ om
kennislacunes te formuleren. Dit format blijkt niet alleen goed bruikbaar door de richtlijnmakers, maar sluit
ook beter aan op de behoeften van onderzoekers. De lacunes worden voortaan integraal met de standaard
gepubliceerd. Daarnaast worden van alle standaarden die de afgelopen vijf jaar zijn gepubliceerd lacunes
gemaakt volgens het nieuwe format.
Er is gestart met de ontwikkeling van een overzichtswebsite van kennislacunes en lopend
huisartsgeneeskundig onderzoek. Hierdoor zullen de kennislacunes doorzoekbaar zijn op de website en is er
een helder overzicht van het lopende onderzoek.
Afgelopen jaar zijn er gesprekken geweest met geïnteresseerde partners om te kijken of European General
Practice Research Network (EGPRN) in Nederland kan worden georganiseerd in samenwerking met het
NHG. Dit zal worden voortgezet in 2014.
Momenteel is het NHG voorzitter van de programmacommissie Huisartsgeneeskunde en
Ouderengeneeskunde. Het programma richt zich op de versterking van onderzoek en onderwijs. ZonMw
voert deze opdracht uit voor de SBOH.
Het NHG wetenschapsbeleid voor de komende jaren wordt in een visie verwoord. Deze visie zal worden
voorgelegd aan en besproken met verschillende betrokken partijen, zowel intern als extern (o.a. het IOH(-R)
en CWO), en met hen worden afgestemd. Afgelopen jaar is binnen IOH verband een eerstelijns research
consortium opgericht. In de uitwerking van de visie zal het NHG bekijken of dit consortium ondersteund kan
worden.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
11
5. Implementatie
Een kernactiviteit van het NHG is bevorderen dat recente kennis ook daadwerkelijk wordt toegepast in de
huisartsenpraktijk. Hiervoor ontwikkelt het NHG diverse producten waaronder nascholingsproducten,
PraktijkWijzers, boeken over geprotocollerd werken, enz. Naast huisartsen zijn praktijkondersteuners en –
verpleegkundigen een belangrijke doelgroep voor deze materialen omdat zij een steeds groter deel van met
name de chronische en complexe zorg voor hun rekening nemen.
Bij de papieren NHG-PraktijkWijzers en Protocollaire boeken hoort een digitaal deel dat op de NHG-website
staat. Behalve het maken van nieuwe NHG-PraktijkWijzers/Protocollaire boeken en het maken van
herzieningen is continue aandacht nodig voor onderhoud, het beantwoorden van vragen en het up-to-date
houden van de informatie. Om de kwaliteit van de NHG-PraktijkWijzers/Protocollaire boeken te vergroten
wordt bij de ontwikkeling gewerkt met werkgroepen en een HAwebgroep. Zo wordt bereikt dat de inhoud
beter aansluit op de behoeften die er bestaan in het veld.
Naast verbetering van de NHG-PraktijkWijzers/Protocollaire boeken en het productieproces wordt gewerkt
aan verbreding van het aanbod en met name aan betere tools om de praktische kennis beschikbaar te maken
voor de gebruikers. Een idee is de ontwikkeling van een van de Protocollair CVRM afgeleide
stroomdiagrammentool/app. Dit instrument moet het mogelijk maakt tijdens het spreekuur snel praktische
informatie te raadplegen.
Vast onderdeel van het ontwikkelproces van implementatiematerialen is het in kaart brengen van mogelijke
knelpunten bij de implementatie van een richtlijn. Hiervoor is een implementatiecoordinator aangesteld die
samen met de richtlijnmaker een overzicht maakt van bestaande knelpunten in de praktijk. Daarnaast wordt
in een latere fase van de te ontwikkelen richtlijn een focusgroep met huisartsen georganiseerd. Doel is een zo
goed mogelijk op de praktijk toegesneden richtlijn met aanpalende implementatieproducten te hebben. Ook
besteedt het NHG speciale aandacht aan etnisch-culturele aspecten in de richtlijn en het
implementatiemateriaal met het doel de toepasbaarheid in de praktijk te vergroten. Zo worden er speciale
materialen voor laaggeletterden ontwikkeld, vindt op dit gebied samenwerking met universiteiten en
huisartsopleidingen plaats en wordt de website huisartsenmigrant.nl onderhouden.
5.1 Scholing
Nascholing
NHG-Scholing ontwikkelt en organiseert nascholing voor huisartsen, POH’s en DA’s over actuele en
geactualiseerde wetenschappelijke NHG-Standaarden en andere NHG-producten, en over actuele
onderwerpen. De scholing wordt vraaggericht ontwikkeld en aangeboden of aanbodgericht, wanneer het
NHG het als zijn taak ziet het onderwerp onder de aandacht te brengen. De scholing is praktijkgericht,
resulterend in concrete handvatten en verbeterplannen, en wordt onafhankelijk van commerciële sponsors
georganiseerd. Er wordt structureel samengewerkt met de NHG-erkende expertgroepen. In beginsel wordt
het aanbod voorgelegd en georganiseerd i.s.m. regionale nascholingsorganisaties (WDH’s, ROS’en, HDS’en
etc.) die voor het NHG regionale partners zijn, met inzet van regionale experts op het vakgebied. Wanneer
een regionale partner geen samenwerking wenst rond een bepaald onderwerp terwijl verwacht wordt dat
leden wel interesse hebben wordt de scholing georganiseerd als Open aanbod. NHG-Scholing stelt het
aanbod vast, doet de acquisitie bij de regionale partners, voert de scholing uit en is verantwoordelijk voor de
inhoud en de uitvoering.
De focus ligt in 2014 op StiP-cursussen (Standaard in de Praktijk) over nieuwe standaarden die zo mogelijk
worden ontwikkeld in samenwerking met expertgroepen en op het vergroten van het volume van bestaande
en veel gevraagde leergangen en cursussen.
12
Individuele nascholing
Leden van het NHG kunnen een abonnement nemen op het Programma’s voor Individuele Nascholing
(PIN’s). Hiervoor ontvangen zij tien PIN’s per jaar. In 2014 zullen vijf e-learning-programma's deel
uitmaken van het abonnement. Hiervoor is een nieuw software programma, "articulate", aangeschaft dat veel
mogelijkheden biedt voor interactieve werkvormen en makkelijker in gebruik is voor zowel ontwerper als
cursist. Daarnaast zal er zowel een kwalitatief onderzoek (interview onder de gebruikers) als een kwantitatief
onderzoek (genereren van gebruikerscijfers) gedaan worden om conclusies te kunnen trekken over het al dan
niet uitbreiden van het aantal e-learnings. Er zal ook onderzocht worden in hoeverre het mogelijk is om een
educatieve toets te verbinden aan de e-learning (PIN). Dit gebeurt tot op heden niet.
Een andere ontwikkeling is het uitbrengen van korte educatieve filmpjes over nieuwe of herziene
standaarden als voorloper voor een e-learning. Ook voor de POH worden webprogramma’s gemaakt.
Huisartsen en POH's die individuele supervisie en coaching wensen, gericht op versterking van professioneel
gedrag, worden in contact gebracht met NHG-erkende superivisoren. Deze vormen van beroepsgerichte
begeleiding wordt overigens ook in kleine groepen aangeboden, evenals de mogelijkheid tot begeleide
intervisie.
NHG-Kaderopleidingen
Het NHG is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en kwaliteitsbewaking van NHG-Kaderopleidingen.
Momenteel zijn er 11 kaderopleidingen, en enkele daarvan kennen expertgroepen waarin de afgestudeerden
verenigd zijn. Leden van deze expertgroepen treden op als freelance (‘externe’) docent in de door het NHG
ontwikkelde scholing. Ook werken de expertgroepen mee aan de totstandkoming van Asklepion leergangen.
In 2014 zal een nieuwe kaderopleiding starten, namelijk Spoedzorg.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
5.2 Preventie en publieks- en patiëntenvoorlichting
De ondersteuning van huisartsen bij preventie en patiëntenvoorlichting in de praktijk is een van de kerntaken
van het NHG. De in 2012 succesvol gelanceerde en drukbezochte publiekswebsite Thuisarts.nl is hiervoor
een belangrijk instrument, zoals ook blijkt uit het veelvuldig gebruik door en de grote waardering van
huisartsen. Thuisarts.nl is een belangrijk instrument om richtlijnen goed te helpen implementeren.
In 2014 zal Thuisarts.nl verder worden ontwikkeld en uitgebreid met nieuwe functionaliteiten: inbedding van
informatie van derden (o.a. specialisten, gezondheidsfondsen), uitbreiden van audio-visuele materialen
(afbeeldingen, films) en zelftriage. Ook zal Thuisarts.nl huisarts, patiënt en publiek ondersteunen bij actuele
medische onderwerpen, die via de media veel vragen oproepen. Deze ondersteuning vindt plaats door
nieuwsberichten en nieuwe Thuisartsteksten. Het NHG-folderrek zal beperkt worden vernieuwd in de
Thuisarts.nl-stijl.
Op het gebied van preventie gaat, samen met de LHV en het RIVM-Centrum voor Gezond Leven (CGL),
een project van start over wijkgerichte preventie door huisarts en gemeenten; dit is een concretisering van
een van de ambities uit de Toekomstvisie Huisartsenzorg 2022. Ook worden de mogelijkheden van nieuwe
modules van het PreventieConsult op het gebied van psychische aandoeningen (speerpunt GGZ) en Kanker
onderzocht en blijft het NHG participeren in diverse partnerships en projecten op het gebied van preventie.
Het project De patiënt als informatiedrager, in samenwerking met VSOP, VSN en NFK, loopt door. Van
2013 tot 2015 zullen twaalf nieuwe huisartsenbrochures over zeldzame ziekten worden ontwikkeld.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
13
5.3 Praktijkautomatisering
Bij praktijkautomatisering gaat het om standaardisatie, communicatie en consultondersteuning. Binnen deze
focus zal in 2014 speciale aandacht uitgaan naar multidisciplinaire samenwerking, ketenzorg, Individueel
Zorgplan, e-health en privacy en beveiliging.
Diverse thema’s overlappen elkaar en kennen elementen van standaardisatie en communicatie. Sommige
onderwerpen hebben niet alleen betrekking op de werkwijze en ondersteuning daarbij op het niveau van de
huisartsenpraktijk, maar raken eveneens aan werkwijzen en afspraken op het niveau van een zorggroep.
Bij het aandachtspunt multidisciplinaire samenwerking willen we onderzoeken en uitdiepen hoe huisarts en
andere zorgverleners, in casu apotheker en wijkverpleegkundige, samenwerken, welke informatie hierbij een
rol speelt en hoe de samenwerking kan worden ondersteund.
Meerdere zorgverleners zijn betrokken bij de zorg rond een patient en een toenemend aantal zorgverleners
heeft toegang tot patiëntgegevens. Los van privacy-vraagstukken is het van belang om een eerste beeld te
schetsen hoe het dossier zo kan worden ingericht dat voor verschillende disciplines het overzicht behouden
blijft, terwijl tegelijkertijd ieder wel vanuit het eigen perspectief kan vastleggen wat nuttig en noodzakelijk is.
We willen in 2014 een dergelijke schets opstellen en toetsen.
In het kader van ketenzorg werkt het NHG samen met Nictiz aan het ontwikkelen van nieuwe
berichtstandaarden die van belang zijn voor de gegevensuitwisseling tussen HIS en KIS. Daarnaast wil het
NHG een aanzet geven tot het formuleren van functionele eisen voor ketenzorg-informatiesystemen.
Het project ‘opstellen plan van eisen bij een generiek individueel zorgplan en het toetsen van een eerste
model van het Individueel Zorgplan’ is eind 2013 afgerond. In 2014 zal het NHG zich beijveren voor de
implementatie van het IZP in de systemen van zorgverleners, HIS’en en KIS’en. Daarnaast zal het NHG met
Nictiz overleg voeren over de gewenste gegevensuitwisseling hieromtrent. Mede naar aanleiding van de
uitkomsten van de pilot uit 2013 zal het NHG het model voor het IZP aanscherpen of aanvullen.
In 2014 zal het NHG een notitie publiceren waarin nader wordt ingegaan op de wijze waarop met ICT de
communicatie tussen huisarts en patiënt kan worden ondersteund. Deze notitie is een nadere uitwerking van
het thema e-health.
In samenwerking met Nictiz en enige andere koepels werkt het NHG aan het formuleren van toetsbare eisen
voor informatiesystemen over privacy en informatiebeveliging. Dit bevordert onder andere een meer
uniforme aanpak bij softwareleveranciers en kan ook het niveau van beveliging naar een hoger plan tillen. In
2013 is gestart met het onderdeel ‘logging’. Dit loopt door in 2014. In 2014 zal daar het onderdeel
‘autorisaties’ bij komen.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
5.4 Ontwikkeling Kwaliteitsinstrumenten en Evaluatie
Inzicht in kwaliteit is een speerpunt in 2014. Indicatoren spelen daarbij een belangrijke rol. Er zijn al diverse
indicatorensets ontwikkeld bij de NHG-Standaarden en hiermee zal in 2014 worden doorgegaan. Voor de
ontwikkeling van indicatoren is een procedure ontwikkeld. Hierin staat onder andere dat de inbreng van
belangrijke stakeholders in de ontwikkelingsfase en bij de implemantatie van de indicatoren wordt
meegenomen. Een deel van de indicatoren wordt gebruikt voor externe transparantie met name als het gaat
om zorg die geleverd wordt door zorggroepen. Bij de implementatie van de indicatoren voor externe
verantwoording worden stakeholders betrokken, waarvan de LOK, de koepelorganisaties, de expertgroepen
en de patiënten de belangrijkste zijn. De vraag om indicatoren zal de komende jaren alleen maar toenemen.
Met de komst van het Kwaliteits Instituut worden bovendien bestaande indicatoren, voor zover relevant voor
landelijke transparantie, tegen de toetsingscriteria uit de nieuwe Indicatorstandaard gehouden.
14
Praktijken doen een beroep op het NHG om inhoudelijk aan de eisen van het nieuwe schema van de NHGPraktijkaccreditering® te kunnen voldoen. De NHG-PraktijkWijzer Kwaliteit & Veiligheid en de helpdesk
voorzien hierin. De PraktijkWijzer zal doorlopend actueel gehouden worden.
Ook is het NHG een helpdesk voor de praktijkconsulenten die de praktijken begeleiden in het
accrediteringstraject.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
6. Beleid, Marketing en Communicatie
Het NHG onderhoudt contacten met een groot aantal partijen, al dan niet via vertegenwoordiging in
samenwerkingsverbanden. Een aantal daarvan, maar zeker niet alle, wordt hieronder toegelicht.
6.1 LHV, VHN en LOK
NHG, LHV en VHN werken als huisartsenorganisaties intensief met elkaar samen. Op gezamenlijke dossiers
vindt regelmatig afstemming plaats en periodiek vindt bureauoverleg plaats, directie-overleg en bestuurlijk
overleg. In 2012 is een intentieverklaring tussen LHV, VHN en LHV getekend die tot doel heeft de
samenwerking verder te versterken en op gemeenschappelijke dossiers intensiever te gaan samenwerken. Dit
met respect voor ieders identiteit en zelfstandigheid. Per 2014 fuseert de VHN met de LVG en de LOK en dit
zal ongetwijfeld tot een nieuwe dynamiek leiden.
De betrokkenheid van het NHG bij het LOK uit zich in deelname in twee werkgroepen, namelijk de
werkgroepen transparantie en kwaliteit. Het NHG steeft er naar de samenwerking met de nieuwe organisatie
(VHN, LVG, LOK) te intensiveren.
6.2 Concilium voor de Huisartsopleiding (CHO)
De leden van het CHO zijn Huisartsopleiding Nederland, LHV en NHG. Het CHO werkt aan samenhangend
beleid ten aanzien van de huisartsopleiding. Op de agenda staan onder andere de capaciteit/instroom en het
programma van de huisartsopleiding. Het CHO onderhoudt structureel contacten met de RGS, SBOH, en
CBOG. Het CHO-functiegebied Inhoud (LHV en NHG) wordt geadviseerd door het Interfacultair Overleg
Huisartsgeneeskunde (IOH) en LOVAH.
6.3 Interfacultair Overleg Huisartsgeneeskunde (IOH)
Als wetenschappelijke vereniging onderhoudt het NHG nauwe banden met de academie, onder andere door
deelname aan het IOH. Dit gremium bestaat uit de hoofden van de afdelingen huisartsgeneeskunde. Vanuit
het NHG is een secretaris toegevoegd en de NHG-bestuursvoorzitter neemt deel aan het IOH. Het
IOH vergadert vier maal per jaar bij het NHG. Daarnaast organiseert het IOH, met ondersteuning vanuit het
NHG, jaarlijks de IOH-dagen, waarvoor een brede kring hoogleraren en aiotho's, medewerkers van het NHG
en het LHV-bestuur met elkaar in debat gaan rond een aantal thema's. De IOH-dagen vinden in 2014 plaats
op 17 en 18 april.
Onder het IOH ressorteren het IOH-R en het IOH-N (voorheen LSUNH genaamd). In het IOH-R zijn de
hoofden onderzoek verenigd. Het NHG verzorgt het secretariaat. Het IOH-N betreft de 'academische
netwerken'. In deze netwerken van huisartspraktijken komen onderzoek, onderwijs en praktijk samen.
6.4 Andere beroeps- en brancheorganisaties en VWS
Het NHG onderhoudt contacten met andere beroeps- en branchorganisaties in de eerste en tweede lijn.
Regelmatig vindt bestuurlijke afstemming plaats. Met de Orde en de verschillende specialistische
verenigingen bijvoorbeeld vindt inhoudelijke afstemming plaats over het beleid ten aanzien van
zorgstandaarden.
15
Het NHG heeft regelmatig overleg met het ministerie van VWS. Het NHG maakt zich ook bij VWS blijvend
sterk voor de huisartsgeneeskunde in Nederland. Het NHG becommentarieert beleidsnotities van VWS en
probeert de beleidsagenda te beinvloeden door het voeden van beleidsmedewerkers van kamerleden. Dit
gebeurt vaak in samenwering met de LHV.
6.5 NHG-erkende expertgroepen
Expertgroepen zijn zelfstandige organisaties bestaande uit kaderartsen. Zij kunnen een NHG-erkenning
aanvragen. Leden van de expertgroepen vertegenwoordigen het NHG (en soms ook de LHV) in
verschillende beleidsvormende gremia. Periodiek vindt bestuurlijke afstemming plaats. In 2014
vertegenwoordigt de DiHAG het NHG weer in de Nederlandse Diabetesfederatie (NDF). De CAHAG
vertegenwoordigt het NHG in de Long Alliantie Nederland (LAN). De HartVaatHAG vertegenwoordigt het
NHG in het Platform Vitale Vaten (zorgstandaard CRM), de PsyHAG zit o.a. in het Platform POH-GGZ. De
PALHag is o.a. betrokken bij het Nationaal Plan Palliatieve Zorg, en de Laego bij het Nationaal Plan
Ouderenzorg. De kaderhuisartsen Bewegingsapparaat zijn in 2013 gestart met de voorbereiding voor een
expertgroep bewegingsapparaat. De verwachting is dat deze in 2014 zijn beslag krijgt.
6.6 Marketing, communicatie en PR
Marketing bij het NHG richt zich op het verhogen van de toegevoegde waarde van producten en diensten
voor leden en andere doelgroepen. Marketingcommunicatie zorgt ervoor dat de producten en diensten
bekend worden gemaakt bij de betreffende doelgroepen.
Communicatie en PR richt zich op de (pro-actieve)communicatie van niet product-of diensten gerelateerde
informatie (zoals actualiteiten, standpunten, beleid) met pers, media, leden en andere externe doelgroepen.
Daarnaast draagt communicatie zorg voor interne communicatie.
6.6.1 Marketing
Naast uitvoerende marketingcommunicatie over nieuwe en bestaande NHG producten en diensten is per
1-3-2013 marketing ook op beleidsniveau actief binnen het NHG. Naast het gevraagd en ongevraagd
adviseren over marketing- sales en service vraagstukken is het primaire aandachtspunt van marketing om de
toegevoegde waarde voor leden en andere stakeholders te vergroten. Daarnaast zal marketing focus leggen
op het (verbeteren van) imago positionering (wetenschappelijke vereniging), naamsbekendheid en afzet van
producten en diensten.
Onderzoek, behoeftenpeiling en trends
Het NHG zal op basis van divers intern en externe onderzoeken adviseren over nieuwe producten en diensten
en over aanpassing of stopzetting van huidige producten. Hiervoor worden in 2014 twee ledenpanels
gehouden. Alleen de ledenraadpleging is niet voldoende en dus zal het NHG de leden/stakeholders op andere
wijze gaan benaderen. Niet alleen om (latente) behoefte in kaart te brengen, maar ook om de band met de
leden te versterken. Daarnaast willen we de kwaliteit van NHG-producten beter waarborgen. Hierbij wordt
gedacht aan bijvoorbeeld het meesturen (of digitaal) van een vragenlijst (geef je mening) bij bepaalde
producten.
Marketingcommunicatie (uitvoerend)
Marketingcommunicatie is het bekend maken van het aanbod van producten en diensten. Deze
werkzaamheden zullen in 2014 continueren, maar op basis van het marketingbeleidsplan zal meer
doelgroepgericht (en dus ook behoefte gedreven) worden gewerkt. Hierbij zal in het bijzonder gelet worden
op de kosten van uitingen in relatie tot het doel en het bereik.
16
6.6.2 Communicatie en PR
Communicatie is een instrument om de missie uit te dragen en de doelstellingen van het NHG te helpen
bereiken. Met communicatie en PR wordt uitgedragen wie we zijn, wat we doen en waar we voor staan. Met
de Toekomstvisie 2022 en het Meerjarenbeleidplan 2012-2017 is een basis gelegd voor het lange
termijnbeleid van het NHG. Tevens is marketing en communicatie nu goed belegd binnen het NHG en wordt
een strategisch communicatie – en marketingplan voor de lange termijn nog in 2013 vastgesteld.
Persvoorlichting
Het protocol Persbeleid dat stamt uit 2006 behoeft actualisering. Met name door de komst van Thuisarts.nl is
het interessante medialandschap van het NHG verbreed en is een pro-actiever persbeleid nodig om
bekendheid te genereren voor de publiekswebsite.
Externe communicatie
De speerpunten voor 2014 vereisen ieder apart en in samenhang (actuele) voorlichting op maat naar de
verschillende doelgroepen. Naast de speerpunten is het belangrijk ons te laten zien aan stakeholders.
Belangrijke partijen die ons beleid, werkwijzen en producten en diensten kunnen beïnvloeden (inhoudelijk,
financieel) kunnen wij ook proberen te beïnvloeden (agendasetting, imago). Dit kan met communicatie en
PR. Er komt extra aandacht om onze stakeholders te laten zien wie wij zijn, waar we goed in zijn en wat dat
oplevert.
Interne communicatie
Naast het persoonlijk contact blijft HAweb.nl, groep medewerkers (intranet), het belangrijkste
communicatiekanaal voor de interne communicatie. De afgelopen jaar is weer meer gebruik gemaakt van de
mogelijkheden berichten te plaatsen en te reageren op berichten. Het interne blog van de voorzitter gaat ook
naar de leden van de Verenigingsraad en de directie van NPA bv. Het in- en aanvullen en de vindbaarheid
van de profielen op intranet vereisen nog aandacht.
De interne lunchbijeenkomsten zullen worden geëvalueerd. Tevens zal daarbij bekeken worden of het vaker
organiseren van kleinere lunchbijeenkomsten effectiever is, ook om het personeel beter en sneller te
informeren over strategisch beleid en besluiten van het managementteam.
Last but not least zullen wijzingen in het personeelsbeleid begeleid moet worden met een zorgvuldige interne
communicatie. In dat licht is het goed om het gehele interne communicatieplan uit 2009 te evalueren en waar
nodig bij te stellen.
7. Projecten
7.1 Spoed/acute ketenzorg
Nadat 2013 is geëindigd met het presenteren van het herziene NHG-Standpunt over spoedzorg, en het NHGCongres, dat geheel aan spoedzorg was gewijd, zal 2014 in het teken staan van het verder beschikbaar maken
van spoedzorgonderwijs en het in de steigers zetten van de nieuwe NHG-Kaderopleiding Spoed.
Een belangrijke activiteit zal daarnaast zijn het beschikbaar maken van een triage-instrument voor de
dagzorg.
Het NHG zal betrokken blijven bij onderzoeken op het gebied van spoedzorg en een bijdrage blijven leveren
aan goede samenwerking met de ketenpartners in de spoedzorg.
17
7.2 NHGDoc
NHGDoc is een beslissingsondersteunende webservice en helpt de huisarts om ‘zorg op maat’ in de
huisartspraktijk te leveren. NHGDoc bevat een automatische alert melding en biedt de mogelijkheid tot een
online specialistisch consultatie.
Na 2014 zal NHGDoc als product zelfstandig door NHG en ExpertDoc aangeboden moeten worden. In 2014
zal daarom veel aandacht uitgaan naar duurzame financiering van NHGDoc.
De zorgverzekeraars CZ en Menzis hebben NHGDoc opgenomen in de huisartscontracten 2014, waarbij de
huisarts het gebruik van NHGDoc vergoed krijgt als te contracteren module.
Het aantal ziektedomeinen zit goed op schema. Momenteel zitten voor de alert service de domeinen CVRM,
Diabetes, Leverziekte, Schildklier, COPD, Astma, Hartfalen, Atriumfibrilleren, Chronische Nierschade,
Subfertiliteit en de revisie van CVRM in NHGDoc. In 2014 worden Osteoporose, Dementie,
Maagbescherming en Polyfarmacie toegevoegd.
In 2011 is een wetenschappelijk evaluatieonderzoek gestart naar het effect van NHGDoc op het werken in de
praktijk (op het proces van de zorgverlening) en het effect op de uitkomsten van de zorg. In opdracht van en
onder regie van het NHG wordt dit onderzoek uitgevoerd door IQHealthcare. In 2014 zal het resultaat van dit
onderzoek bekend zijn.
Eind 2013 zijn aangesloten: Promedico, MicroHis, TetraHis, OmniHis, Zorgdossier en Mira. In 2014 zijn
alle HIS-sen gekoppeld met uitzondering van Medicom.
Ter bevordering van het functioneel gebruik van NHGDoc vinden in 2014 ongeveer 40 workshops plaats en
het jaarlijks symposium.
7.3 Project patiëntenparticipatie
Het streven is dat dit innovatieproject een basis legt voor gezamenlijke besluitvorming in de contacten tussen
patiënten en zorgverlener in de huisartspraktijk d.m.v. heldere, communiceerbare informatie bij
preferentiegevoelige aanbevelingen in de NHG-Standaarden. Tot nu toe boden NHG-Standaarden weinig
ondersteuning voor gezamenlijke besluitvorming tussen arts en patiënt in het behandeltraject van de patiënt.
Binnen het project patiëntenparticipatie wordt een generiek format opgesteld om bij gelijkwaardige
behandelopties de voor- en nadelen te presenteren, aanbevelingen te herformuleren en waar nodig de
paragraaf voorlichting aan te passen. Op basis van dit generieke format worden enkele voorbeelden
uitgewerkt. De omvang en duur van het project worden mede bepaald door het aantal aanbevelingen en
standaarden die binnen de scope van dit project concreet worden uitgewerkt.
De uitkomst van het project is een methode om NHG-Standaarden te ontwikkelen die handvatten bieden
voor gezamenlijke besluitvorming van huisartsen en patiënten bij preferentiegevoelige aanbevelingen. Dit
komt tegemoet aan een steeds duidelijker gevoelde maatschappelijke behoefte, criteria voor goede richtlijnen
(Regieraad Kwaliteit van Zorg, RVZ) en aan de Toekomstvisie huisartsenzorg 2022. Naar verwachting zal
voor deze innovatie een groot extern, maatschappelijk draagvlak aanwezig zijn.
18
8. Huisarts en Wetenschap en Tijdschrift voor praktijkondersteuning
8.1 Huisarts en wetenschap
Huisarts en Wetenschap (H&W) is een onafhankelijk wetenschappelijk tijdschrift. Het wordt uitgegeven
door het NHG en wordt 12 keer per jaar onder de leden verspreid. De missie van het NHG en van H&W is
overeenkomstig.
De website van H&W is herzien en gaat eind 2013 online. De nieuwe website biedt meer dynamiek,
meerdere malen per week wordt er voor de huisarts relevant wetenschappelijk nieuws op de website
gepubliceerd. In 2014 zullen de mogelijkheden van de nieuwe website verder worden uitgebouwd.
In 2014 zal H&W extra aandacht besteden aan de NHG-speerpunten arts- patiëntrelatie en samenwerking.
Een serie beschouwingen behandelt de verschillende vormen waarin de patiënt een centrale rol kan spelen in
zijn eigen zorg. In het kader van samenwerking willen wij in 2014 de banden met auteurs, referenten en
lezers verder versterken. Aan GGZ-gerelateerde onderwerpen besteedt H&W door het grote spontane aanbod
nu al veel aandacht.
Plannen:
- Hoewel voor de lezers de papieren vorm van H&W nog centraal staat, wil het NHG de (interactieve)
mogelijkheden die de vernieuwde website biedt verder uitwerken. De nieuwe site biedt de mogelijkheid om
lezers sneller te informeren en in nauwer contact te staan met de achterban. Met dit doel zal H&W ook op het
NHG-Congres en op de Wetenschapsdag zichtbaar aanwezig zijn.
- De herziening van de website zal in 2014 een vervolg krijgen. Hierbij worden de mogelijkheden om
informatie uit H&W via smartphone en tablet aan de leden beschikbaar te stellen verder ontwikkeld. Ook zal
voor leden het archief toegankelijk gemaakt worden waardoor alle H&W-artikelen vanaf de oprichting in
1957 online zijn in te zien.
- Starten van nieuwe series, waaronder een serie over patient-empowerment. Ook wil H&W een serie
artikelen opzetten waarin de standaard naar de praktijk wordt vertaald zodat de huisarts er de volgende dag
mee aan de slag kan gaan.
8.2.Tijdschrift voor praktijkondersteuning
Tijdschrift voor praktijkondersteuning (TPO) is een tijdschrift voor praktijkondersteuners, en in brede zin
voor alle ondersteunend medewerkers in de huisartsenpraktijk met vergelijkbare taken (zoals
praktijkverpleegkundigen en praktijkassistenten). Het blad is gebaseerd op wetenschappelijke grondslag en
publiceert artikelen die de vertaalslag maken tussen de wetenschap (NHG-Standaarden bijvoorbeeld) en de
praktijk. De artikelen bieden praktijkondersteuners praktische handvatten voor het werk van alledag.
In 2013 is de praktijkondersteuner tot specifieke doelgroep van het NHG benoemd. TPO is een belangrijke
spreekbuis van het NHG voor deze doelgroep. TPO wil dat gebruiken om een impuls te geven aan het verder
verbeteren van de inhoudelijke kwaliteit en het uiterlijk van TPO. De positie van TPO binnen het NHG zal
worden geformaliseerd door het opstellen van statuten. In 2014 wordt meer dialoog met de lezer gezocht.
Hiervoor worden onder andere bijeenkomsten met POH’s georganiseerd waar in klein verband over TPO
gebrainstormd kan worden. De banden met de opleidingen en expertgroepen worden aangehaald en met hen
wordt onderzocht hoe de onderlinge samenwerking verder kan verbeteren. Met de uitgever BSL zal worden
onderzocht hoe het bereik van TPO verder kan worden vergroot.
TPO zal in 2014 aandacht besteden aan de speerpunten arts-patient relatie, GGZ, samenwerking en inzicht in
kwaliteit. De arts-patientrelatie is een belangrijk aandachtspunt voor praktijkondersteuners. In 2014 zal TPO
met enkele artikelen inhoudelijk ingaan op het belang van de arts-patientrelatie. TPO wil op termijn ook de
praktijkondersteuners-GGZ tot zijn doelgroep rekenen. Dat betekent dat het tijdschrift ook voor deze groep
19
aantrekkelijk moet worden gemaakt. Aan de samenwerking van de POH met de huisarts en de
praktijkassistente, en met ketenzorgpartners zoals diëtist, case managers of intramurale verpleegkundigen zal
in enkele artikelen in TPO aandacht worden besteed.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
9. Bedrijfsondersteunende afdelingen
9.1 Algemene en Interne zaken (AIZ)
AIZ kent een aantal taken, namelijk:
1. Ondersteunen van facilitaire processen van het NHG. Daarbij denken aan receptie, post,
automatisering, huisvesting en de ledenadministratie.
2. Het organiseren van symposia, bijeenkomsten, congressen etc.
3. De productie en verkoop van NHG-producten.
4. Het maken van digitale producten zoals webcasts en e-learning.
5. Alle uitvoerende taken gerelateerd aan de diverse websites, zoals HAweb, Publiekswebsite,
corporate website en websites van expertgroepen.
Voor AIZ ligt in 2014 de nadruk op:
Websites
Met nhg.org, HAweb.nl en Thuisarts.nl heeft het NHG drie krachtige websites ontwikkeld die goed
aansluiten op de behoeften van de leden en stakeholders. In 2014 zullen deze websites verder worden
verbeterd en zullen extra functionaliteiten worden toegevoegd zodat het NHG aan de verwachtingen kan
blijven voldoen.
E-learning
De e-learningomgeving is verouderd en in 2013 is daarom een begin gemaakt met de herinrichting daarvan.
Deze omvat: nieuwe lay-out, koppeling met HAweb.nl en nhg.org, integratie van de winkel van de
leeromgeving met de winkel van nhg.org en het onderzoek van een mobiele variant. De herinrichting zal in
2014 worden voortgezet.
Inzet van apps en/of mobiele websites
In 2012 is de eerste NHG-app verschenen met daarop de samenvattingskaarten en de volledige teksten van
de NHG-Standaarden. Deze app is een groot succes en voorziet duidelijk in een behoefte. In 2013 is op de
ingeslagen weg doorgegaan met een app van het Spoedboekje, een app met informatie over het NHGCongres 2013 en een Thuisarts.nl app. Ook is een samenwerking aangegaan met de ‘Moet ik naar de dokter?’
app waarbij het NHG de beschikking heeft gekregen over de functionaliteiten om die te kunnen inbouwen in
Thuisarts.nl. In 2014 zal de lijn van ontwikkelen van apps zich voortzetten met concrete plannen voor een
app met de Engelse vertalingen van de NHG-Standaarden en een app van het Formularium.
Interne automatisering
In 2014 zal het accent liggen op het verder optimaliseren van de stabiliteit van het netwerk en het doorvoeren
van wijzigingen in de organisatie. Hiermee wordt gerealiseerd dat activiteiten op het gebied van de interne
automatisering aansluiten bij de doelstellingen van het NHG en zijn medewerkers.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
20
9.2 Personeel, Opleiding & Organisatie (PO&O)
De afdeling PO&O heeft als kerntaken de ontwikkeling van medewerkers en daarmee de organisatie, de
ondersteuning en advisering aan het bestuur en het managementteam over de cultuur en structuur die passend
is voor de huidige en toekomstige organisatie, de ontwikkeling en uitvoering van trajecten die de door het
bestuur en managementteam gekozen cultuur en structuur ondersteunen en de naleving, administratieve
verwerking en correcte toepassing van arbeidsvoorwaarden en de daaruit voortvloeiende regelingen.
Voor 2014 heeft de afdeling PO&O de onderstaande onderwerpen geagendeerd.
Onderzoek werkvorm
Na een evaluatie over de invoering en het gebruik van PRO3 onderzoekt PO&O hoe de projectorganisatie
staat ten opzichte van de lijnorganisatie. De afgelopen jaren heeft de organisatie ervaring opgedaan met het
projectmatig werken (PRO3). Dit is de interne samenwerking ten goede gekomen. Het onderzoek zal op 1
april 2014 afgerond zijn waarna de resultaten hiervan inclusief de advisering aan het bestuur, het
managementteam en de ondernemingsraad gepresenteerd worden. Het onderzoek wordt door de afdeling zelf
uitgevoerd.
Competentiebeschrijving
Binnen het speerpunt ‘samenwerking intern en extern’ voegt PO&O de competentie ‘ samenwerking’ toe
aan de selectiecriteria. De beschrijving van de competentie wordt in het eerste kwartaal van 2014 gedaan.
Vaststelling ervan gebeurt in de vergadering van het managementteam. Ter kennisgeving wordt de
beschrijving gedeeld met de ondernemingsraad. In arbeidsmarktuitingen zal de competentie vanaf het tweede
kwartaal worden opgenomen. In dezelfde periode zal de competentie toegepast worden in selectiegesprekken.
Loopbaanbeleid
Een definitie voor de competentie samenwerken is bijdragen aan een gezamenlijk resultaat door een optimale
afstemming tussen de eigen kwaliteiten en belangen en die van een groep of collega. Weten wat de eigen
kwaliteiten zijn en hoe die ingezet kunnen worden ten gunste van de organisatie en van het individu is
onderdeel van het loopbaanbeleid. Concreet betekent dit dat elke medewerker samen met de leidinggevende
aandacht besteed aan de onderdelen binnen de reguliere gesprekkencyclus die gaan over de persoonlijke
ambitie en hoe die te verwezenlijken zijn.
Samenwerking extern
PO&O zal in 2014 contact maken met de acht huisartsenopleidingen in ons land. Doel van dit contact is het
scheppen van mogelijkheden voor loopbaanontwikkeling voor de medewerkers. We denken aan (tijdelijke)
uitwisselingen en stages. Daarnaast zal er specifiek gekeken worden naar nieuw, jong talent voor het NHG.
PO&O zal gedurende het jaar de acht huisartsenopleidingen bezoeken. Voorafgaand aan het bezoek is in
kaart gebracht welke uitwisselingsmogelijkheden nodig zijn en welke mogelijkheden er zijn om jong talent
(tijdelijk of voor langere tijd) op te nemen in de organisatie.
Actualisering functieboek en introductie competentiehandboek
Voor medewerkers en leidinggevenden is een goede functiebeschrijving de basis voor explicitering van
wederzijdse verwachtingen. Daarnaast is de beschrijving een handvat voor de ontwikkeling van een
medewerker. Het functieboek van het NHG is aan vernieuwing toe. Daarnaast is een goede beschrijving van
de competenties bij elke functie nodig. Aan de hand van beide beschrijvingen kan het gesprek tussen
medewerker en leidinggevende gevoerd worden en kan inzicht in eigen kwaliteiten en handelen daardoor
ondersteund worden. Hier wordt in het begin van 2014 mee gestart.
21
Een nieuw introductieprogramma
Een bezoek aan de huisartsenpraktijk voor niet-huisarts medewerkers, de beschrijving van het eigen
loopbaanplan, kennis over de organisatie en productkennis zijn de onderwerpen voor een nieuw op te zetten
introductieprogramma. Het nieuwe programma zal in de tweede helft van 2014 uitgevoerd gaan worden.
Strategische formatieplanning
Hoe weten we of de juiste persoon nu en in de toekomst op de juiste plek zit? Wat heeft de organisatie nodig
binnen de gestelde doelen? PO&O is in 2013 gestart met strategische formatieplanning. Het doel is dat deze
vorm van planning vast onderdeel gaat uitmaken van de jaarcyclus.
Nieuw personeelssysteem
Vanwege het niet langer ondersteunen van het huidige personeelssysteem zal een nieuw systeem gekocht
worden. De migratie van gegevens en het leren werken met het nieuwe systeem is een stevige taak. Het
onderzoek naar het juiste systeem is in 2013 afgerond.
Managementdevelopment teamleiders
Opgenomen in het loopbaanbeleid is de ontwikkeling van (persoonlijk) leiderschap en
managementvaardigheden voor alle leidinggevenden. Binnen het managementdevelopment traject voor
teamleiders, dat 18 maanden in beslag zal nemen en dat zich op een aantal punten afspeelt binnen de
dagelijkse werkzaamheden, is er interactie tussen top- en middenmanagement waar het gaat over strategische
zaken.
Great Place To Work (GPTW)
Het NHG vindt het belangrijk om jaarlijks een cultuurmeting te doen en is drie jaar geleden gestart met het
internationale GPTW. Ook in 2014 zal een meting worden gedaan.
Zie bijlage A voor een schematisch overzicht van activiteiten.
9.3 Financiële zaken/Planning, Advies en Control (FZ/PAC)
Financiële zaken (FZ) heeft als doel alle financiële handelingen van het NHG, NPA bv en NTS volledig,
juist en tijdig vast te leggen. Daarnaast is FZ verantwoordelijk voor facturering, debiteurenbeheer en incasso,
salarisadministratie, projectadministratie, crediteurenbeheer en liquiditeits- en vermogensbeheer.
Planning, Advies en Control (PAC) heeft als doel directie, hoofden en teamleiders van het NHG, NPA bv en
NTS te ondersteunen en te adviseren op financieel gebied. Tevens stelt PAC de begrotingen en de
jaarrekeningen op, is verantwoordelijk voor de beschrijving van de administratieve organisatie en houdt zich
bezig met het opstellen en controleren van contracten.
In 2014 zal net als in 2013 vooral aandacht worden besteed aan de administratieve organisatie en compliance,
met als doel het verbeteren van de kwaliteit van het werk. Compliance betekent (intern) toezicht op naleving
van wet- en regelgeving en het werken volgens de normen en regels die een organisatie zelf heeft opgesteld.
Tevens wordt in 2014 het nieuwe betalingssysteem SEPA geïntroduceerd. Hieraan zijn door de afdeling FZ
en externe partijen in 2013 voorbereidende werkzaamheden verricht en zullen in het komende jaar ook de
nodige extra inspanning vergen.
22
Bijlage A
Overzicht activiteiten en producten
2.1 Speerpunt GGZ
Onderwerp
Resultaat
Actualisering Standpunt GGZ in de
Huisartsenzorg.
Geactualiseerd Standpunt in samenwerking met
o.a. PsyHAG.
Richtlijn Generalistische diagnostiek en
behandeling.
- MDR (komt uit in 2015).
Samenwerkingsrichtlijnen voor huisarts en
generalistische basis-ggz en huisarts en
gespecialiseerde GGZ.
Landelijke GGZ Afspraken (LGA) (komt uit in
2015) en ontwikkeling implementatiematerialen.
Ontwikkeling en operationalisatie van een
indicatorenset over GGZ t.b.v. registratie en
evaluatie van de zorg.
- Herziene indicatorenset GGZ, ook ter
ondersteuning van POH-GGZ.
- Meetbare elementen zorginkoop.
Boek protocollaire GGZ: Dit komt begin
februari 2014 uit. Dit wordt een levend
document en zal worden onderhouden.
Actueel boek Protocollaire GGZ.
Doorontwikkeling en vernieuwing Thuisarts.nl.
Nieuwe onderwerpen op Thuisarts.nl op gebied
van GGZ, meer tweedelijns info, afbeeldingen
en filmpjes, inbouwen zelftriage, gedeelde
besluitvorming (shared decison making).
Thuisarts.nl
-Nieuwe thuisartsteksten bij NHG-Standaarden
ADHD, Problematisch Alcoholgebruik en
Delier, Slaapproblemen en Angst.
Patiëntenvoorlichtingsmateriaal
- Zelftriage bij enkele onderwerpen.
- Inbedding teksten specialistenverenigingen.
- Ontsluiting van de info op Thuisarts.nl via de
publiekswebsite van het Kwaliteitsinstituut,
voorheen Kiesbeter.nl.
- Teksten over taakverdeling HA/POH-GGZ.
- Verwijzing naar e-health, bijvoorbeeld
suïcidepreventie 113online.nl.
Gesprekspartner landelijke discussie.
- Aanvullen producten met recente uitkomsten.
- Up-to-date webdossier om de huisarts te
informeren.
NHG-Scholing
- Stip-cursus Angst
- StiP-cursus Depressie
23
- StiP-cursus SOLK
-NHG-Leergang Asklepion GGZ , i.s.m.
PsyHAG (nieuw)
- Scholing op basis van boek Protocollaire GGZ
- Scholing over taakverdeling Huisarts en POHGGZ
H&W/TPO
Artikel over taak POH-GGZ en structurering
van GGZ zorg.
2.2 Speerpunt inzicht in kwaliteit
Onderwerp
Resultaat
Ontwikkeling van indicatoren bij alle NHGStandaarden die worden herzien of bij nieuwe
standaarden (exclusief operationalisatie).
Inhoudsvalide conceptindicatoren bij 12 NHGStandaarden.
Onderhoud, revisie en doorontwikkeling en
operationalisatie van de huidige sets
noodzakelijk. In 2014 in elk geval van de
indicatoren CVRM, DM, COPD, Astma, Astma
bij kinderen en Prescriptie.
Actuele sets over de onderwerpen die
geïmplementeerd zijn.
Start pilot bij 2 standaarden om na te gaan of er
gevalideerde vragenlijsten moeten worden
opgenomen in de standaard ter verbetering van
(monitoren van) patiëntenuitkomsten en de evt.
ontwikkeling van patiëntgerelateerde outcome
measures.
Uitgeprobeerd bij 2 NHG-Standaarden en
rapportage over ervaring.
Ontwikkeling en evtueel operationalisatie van
een indicatorenset over ouderen.
Inhoudsvalide set over ouderenzorg.
Ontwikkeling en operationalisatie van een
indicatorenset over GGZ.
Herziene indicatorenset GGZ.
Ontwikkeling indicatoren en instrumenten die
passen bij de behoefte van ZN en de leden over
diagnostiek en verwijzing. Eventueel tevens
testen en informatie voor interpretatie.
Set conceptindicatoren over diagnostiek en
verwijzen.
Inzicht in eigen praktijk aan de hand van NHGindicatoren en mogelijk dan daarna ook
rapportage-mogelijkheden voor externe
verantwoording en benchmark in samenwerking
met Expertdoc.
24
Onderwerp
Resultaat
Uitbouwen GRADE en gebruik Agree.
- Onderdeel procedure standaarden.
- Geschoolde stafleden.
- Stakeholders geïnformeerd.
- Meer transparantie over het proces
richtlijnontwikkeling.
- Herzien procedureboek.
- Bijdragen aan externe scholing.
Bijdrage aan landelijke initiatieven/discussie.
Registratie van de (belangrijkste?)
indicatorensets bij het Kwaliteitsinstituut.
Bijdrage aan externe multidisciplinaire
indicatoren-ontwikkeling/afstemming met NHGindicatoren, in ieder geval daar waar het gaat om
ketenzorg chronische ziekten ism met NDF,
LAN, PlVV e.a.
Nieuwe/herziene sets indicatoren DM, astma,
COPD en HVZ.
Bijdrage aan werkgroepen en bijeenkomsten
over kwaliteit.
Afstemming, goede samenwerking en daardoor
goede samenhangende set producten
(indicatoren, meetinstrumenten, keurmerk).
Bijdrage aan ontwikkeling van
meetinstrumenten door derden, zoals CQ-index,
PROMS.
Samenwerking met LINKH.
Feedback op standaarden levert betere
standaarden op.
Bijdrage aan herziening huidige indicatorensets,
namelijk dm, astma, COPD, evt GGZ (angst,
depressie) en CVRM.
Actuele indicatorensets op genoemde gebieden.
Ontwikkeling en onderhoud indicatoren
huisartsenzorg en zorggroepen.
Specificaties: DM, HVZ, CVRM, rationeel
voorschrijven/medicatieveiligheid (GGZ en
ouderenzorg afhankelijk van inhoudelijke input).
HIS Standaardisatie: Tabellen
Nieuwe versies van bestaande tabellen,
eventueel nieuwe tabellen.
Werkt op detailniveau diverse aspecten uit die
van belang zijn in de samenwerking met andere
disciplines binnen of buiten de praktijk of voor
het samenstellen van indicatoren inclusief export
specificaties, hulpmiddelen bij invoer.
25
Onderwerp
Resultaat
ICPC
Afronden specificaties en demo ICPC-ICD
dubbel codeer module; helpdesk, aanname is dat
versie 2013 klaar is.
Scholing
Scholing Erkende Kwaliteits Consulent.
EKC basiscursus en –vervolgcursussen.
Scholing Individueel Functioneren Huisartsen.
(IF-H)
Cursus voor gespreksleiders IF-H inclusief
organisatie.
Kwaliteitsinstrumenten
Kwaliteitseisen aan de beroepsgroep
vereenvoudigen.
Inventariseren kwaliteitscriteria en wat zijn
goede toetsinstrumenten.
Quick wins voor opleiders uitwerken.
Naar bevindingen fase 1: uitwerken.
Instrumenten aan elkaar laten schuiven tot één
kwaliteits model (individueel en praktijkniveau).
Positionering NPA uitwerken.
Voorwaarde voor NPA als onafhankelijk
kwaliteitssysteem is dat de ontwikkelaar van
kwaliteitsschema onafhankelijk is van de
toetsende instantie. Strategische keuzes
uitwerken.
NHG-PraktijkWijzer Kwaliteit en Veiligheid
meer onder de aandacht brengen.
Implementatie van kwaliteit en veiligheid
bevorderen: gebruik PW vergroten.
Implementatie Individueel Functioneren
Huisartsen (IF-H).
Toenemende implementatiegraad van IF-H
vanaf 2014.
INTERN - BEDRIJFVOERING
Evaluatie van producten van sectie
Implementatie.
Evaluatieverslag.
Behoeftepeiling.
- Twee ledenpanels waarbij we de behoefte van
leden peilen.
- Productgerichte peilingen.
- Peiling onder POH.
Kwaliteitscyclus bij NHG-producten.
- Waarborgen kwaliteit van NHG-producten.
Vragenlijst meesturen of digitaal.
- Factsheet per product op HAweb.nl.
- Continu jaarlijks meten van de afname/gebruik
van producten en mede op basis daarvan
26
Onderwerp
Resultaat
behoeftepeiling doen.
Leden- en abonnementen-administratie.
Administratie volledig en op elk moment up-todate.
Wat is de toegevoegde waarde van het
lidmaatschapschap? Actief achterhalen en
vastleggen redenen om lidmaatschap op te
zeggen.
Actualiseren functieboek.
Nieuw functieboek en competentiehandboek.
Introductieprogramma.
Nieuw programma.
Strategische formatie planning.
SFP is geintegreerd in cyclus.
2.3 Speerpunt arts – patiëntrelatie
Onderwerp
Resultaat
Richtlijnen
Richtlijnen
Gezamenlijke besluitvorming (Shared decision
making):
Er wordt een basis gelegd voor gezamenlijke
besluitvorming in de contacten tussen patiënten
en zorgverlener in de huisartspraktijk d.m.v.
heldere, communiceerbare informatie bij
preferentiegevoelige aanbevelingen in de NHGStandaarden.
Patiëntenperspectief:
Evaluatie van verschillende in 2013 geteste
methodieken patiëntenperspectief in
standaarden: patiënten focusgroepen, een
website patiëntenperspectief
standaardontwikkeling en het gebruik van een
patiëntenpanel. Afleverdatum evaluatie: april
2014.
Patiënten- en publieksvoorlichting
Patiënten- en publieksinformatie.
Thuisarts.nl
Zelftriage en zelfzorg.
Uitbreiding thuisarts.nl met afbeeldingen, enkele
series van 10 nieuwe Thuisartsfilms en
instrumenten voor zelftriage en zelfzorg.
Doorontwikkeling van de Thuisarts-app die eind
2013 verschijnt. Hierbij zal worden
samengewerkt met de makers van de app Moet
ik naar de dokter?
27
Zelfmanagement (keuzehulpen, o.a. update van
de keuzehulp prostaat), Individueel Zorgplan en
patiëntenperspectief maken hier deel van uit.
Het project ‘Huisarts, patiënt en ICT’ (vanuit
sectie Aut) draagt bij aan de invulling van
patiëntenportals.
Keuzehulpen.
Deelname aan het Platform Gedeelde
Besluitvorming i.s.m. CBO, TNO, NPCF e.a.
Actualisatie van bestaande keuzehulpen op basis
van actualisatie standaarden (in 2014:
trommelvliesbuisjes).
Update van de keuzehulp Testen op
prostaatkanker, incl. publicatie op Thuisarts.nl,
scholing (samen met A&S) en
implementatietool voor huisartsen.
Individueel Zorgplan.
In samenwerking met Vilans, Vitavalley en de
NPCF (mede namens de leden NFK,
Hart&Vaatgroep, DVN en Longfonds patiënten
vereniging) en in opdracht van
Kwaliteitsinstituut wordt met subsidie van
ZonMW gewerkt aan een programma van eisen
voor een generiek Individueel Zorgplan.
In aansluiting hierop bij de relevante
onderwerpen op Thuisarts.nl teksten toevoegen.
Implementatiematerialen en (na)scholing
NHG-Praktijkwijzers/Protocollaire boeken.
In de Praktijkwijzers/boeken Palliatieve zorg,
GGZ, CVRM, Diabetes, Astma/COPD en
Ouderenzorg komt het versterken van de eigen
inbreng van de patiënt in de zorg aan de orde in
de vorm van bevorderen van zelfmanagement en
werken met individuele zorgplannen.
Programma’s voor Individuele Nascholing.
(PIN’s)
Ook in PIN's zal indien relevant voor het
onderwerp aandacht zijn voor zelfmanagement
Handboek Communicatie.
Handboek Effectieve communicatie
Scholing team huisartsenpraktijk.
-StiP-cursus en vervolgcursus Starten met
Stoppen (met roken)
-NHG-Leergang Asklepion
Zelfmanagementondersteuning (voor huisarts en
praktijkondersteuner)
-Scholing op basis van Handboek Effectieve
communicatie.
28
2.4 Speerpunt samenwerking in de keten
Onderwerp
Resultaat
Samenwerking astma-COPD-zorg,
Protocollaire COPD-zorg (update/aanvulling).
Boek Protocollaire astma- en COPD-zorg.
Samenwerking GGZ,
Boek Protocollaire GGZ.
Aanvulling/aanpassing van in 2014 verschenen
boek.
Samenwerking CVRM,
Boek Protocollair CVRM.
Onderhoud van het in 2013 verschenen boek, de
website en de HAwebgroep.
Boek Protocollaire Diabeteszorg.
Gezamenlijke uitgave met Langerhans.
(Protocollaire Diabeteszorg).
LTA Chronische nierschade
LTA
Webtool/app CVRM
Een webtool of app waarmee de info uit het
boek op een snelle manier toegankelijk is.
Samenwerking ouderenzorg.
Boek, bijbehorende webpagina’s en HAweb.nl
groep komen waarschijnlijk in tweede helft 2015
ter beschikking.
Update/ omzetting PW Ouderenzorg → Boek
Protocollaire Ouderenzorg.
Samenwerking palliatieve zorg.
Boek/ PraktijkWijzer Palliatieve zorg
Definitief product afhankelijk van inventarisatie
van aan passende ondersteuning.
Substitutie
Samenwerking oncologie.
Ontwikkeling 2014, oplevering 2015.
Herziening NHG-Standaard Mammacarcinoom
met nadruk op nazorg (samenwerking specialist
bij nacontroles).
Implementatie Standpunt Oncologie in de
huisartsenzorg.
Project wijkgerichte preventie
Bijeenkomsten en best practices op gebied van
preventie in de wijk.
Contacten met VNG.
Relatiebeheer.
Samenwerking-ondersteuning via ICT
Vervolg model Individueel Zorgplan (HIS
Referentiemodel.
Aanzet eisen ketenzorg/KIS.
Notitie.
Schets multidisciplinair dossier (ADEPD).
Notitie.
29
Huisarts, patiënt en ICT.
Handreiking.
HIS-Referentiemodel.
Versie 2014.
Werkt op detailniveau diverse aspecten uit die
van belang zijn in de samenwerking met andere
disciplines binnen of buiten de praktijk oa.
ondersteuning programmatische zorg.
HIS Standaardisatie: Beveiliging
Toetsbare eisen.
Bij alle vormen van gebruik van systemen,
multidisciplinair samenwerken en bij
elektronische communicatie, inclusief met de
patiënt, speelt het aspect van beveiliging en
privacy een rol.
2013: logging.
HIS Standaardisatie: Tabellen
Nieuwe versies van bestaande tabellen, evt.
nieuwe tabellen.
2014: inloggen (identificatie, authenticatie),
autorisatie.
Werkt op detailniveau diverse aspecten uit die
van belang zijn in de samenwerking met andere
disciplines binnen of buiten de praktijk of voor
het samenstellen van indicatoren inclusief export
specificaties, hulpmiddelen bij invoer.
ICPC
Afronden specificaties en demo ICPC-ICD
dubbel codeer module; helpdesk, aanname is dat
versie 2013 klaar is.
Elektronische communicatie
Onderhoud communicatie richtlijnen zoals
WDH, HASP, ketenzorg.
ADEPD en Beveiliging
Uitwerking EGiZ bij ketenzorg.
Richt zich op de zorgverlener: juist en gepast
gebruik.
Toelichting EGiZ.
Scholing
- Training Medisch Leiderschap (i.s.m. LHV en
Platform Medisch Leiderschap).
- Scholing Spoedeisende geneeskunde (met het
oog op transparantie keten).
- Scholing Werken met thuisarts voor POH en
DA.
- Ontwikkeling nieuwe scholing i.s.m.
kaderhuisartsen.
30
3.1 Richtlijnontwikkeling
Onderwerp
LESA Laboratoriumdiagnostiek
Doorlopend
Landelijke Samenwerkingsafspraken GGZ
In voorbereiding
LTA Chronische nierschade
In voorbereiding
LTA CVRM
Publicatie in 2014
Modules Leefstijl
Doorlopend
Zorgstandaard Oncologie
Publicatie in 2014
Zakboekje/app Farmacotherapie
Doorlopend
NHG-Standaardenboek
Doorlopend
Vertaling standaarden
Doorlopend
Indicatorenontwikkeling
Doorlopend
Advisering NHGDoc
Doorlopend
3.2 NHG-Standaarden
Onderwerp
Hoofdpijn
Publicatie in 2014
Perifeer arterieel vaatlijden
Publicatie in 2014
Astma bij kinderen
Publicatie in 2014
Psoriasis
Publicatie in 2014
Delier bij ouderen
Publicatie in 2014
31
Eczeem
Publicatie in 2014
Slechthorendheid
Publicatie in 2014
Slaapproblemen en slaapmiddelen
Publicatie in 2014
Acute diarree
Publicatie in 2014
ADHD*
Publicatie in 2014
Stabiele angina pectoris
Publicatie in 2014
Vaginaal bloedverlies
Publicatie in 2014 of 2015
Problematisch alcoholgebruik
Publicatie in 2014 of 2015
Rhinosinusitis
Publicatie in 2014 of 2015
Anemie
Publicatie in 2014
Otitis media acuta bij kinderen
Publicatie in 2014
Otitis media met effusie
Publicatie in 2014
Pijnbestrijding*
Publicatie in 2014 of 2015
Traumatisch hoofdletsel*
Publicatie in 2014 of 2015
Diepe veneuze trombose
Publicatie in 2015 en 2016
Visusklachten
Publicatie in 2015 en 2016
Astma bij volwassenen
Publicatie in 2015 en 2016
COPD
Publicatie in 2015 en 2016
Acute keelpijn
Publicatie in 2015 en 2016
Urinesteenlijden
Publicatie in 2015 en 2016
Niet-traumatische Knieproblemen bij
Volwassenen
Publicatie in 2015 en 2016
32
Decubitus
Publicatie in 2015 en 2016
Aspecifieke lage rugpijn
Publicatie in 2015 en 2016
Astma bij volwassenen
Publicatie in 2015 en 2016
Erectiestoornissen
Publicatie in 2015 en 2016
Incontinentie voor urine
Publicatie in 2015 en 2016
Infectiepreventie*
Publicatie in 2015 en 2016
Lumbosacraal radiculair syndroom
Publicatie in 2015 en 2016
CVRM
Publicatie in 2015 en 2016
Diagnostiek van mammacarcinoom
Publicatie in 2015 en 2016
Enuresis nocturna
Publicatie in 2015 en 2016
Fluor vaginalis
Publicatie in 2015 en 2016
Kinderen met koorts
Publicatie in 2015 en 2016
Rectaal bloedverlies
Publicatie in 2015 en 2016
* Nieuwe onderwerpen
4. Wetenschapsbeleid
Onderwerp
Resultaat
Kennislacunes
- Onderhoud en vernieuwing
- Ontwikkeling database kennislacunes/lopend
onderzoek
Organisatie NHG-Wetenschapsdag
Zie Evenementen NHG
Commissie Wetenschappelijk Onderzoek (CWO)
Secretariaat en ondersteuning
European General Practice Research Network
(EGPRN)
Vertegenwoordiging
33
Primary Care Field Cochrane Collaboration
Secretariaat door afdeling Huisartsgeneeskunde
UMC St Radboud te Nijmegen, in samenwerking
met andere afdelingen huisartsgeneeskunde en
NHG.
Deelname aan Nederlandse adviesraad.
IOH-R
Secretariaat en ondersteuning
5 Implementatiematerialen producten/procesmatig
Onderwerp
Resultaat
Etnisch culturele diversiteit
Samenwerking met universiteiten
(NHG-Werkgroep Diversiteit)
Naslagwerk Diversiteit
Website huisarts-migrant.nl
Workshop LHV-congres Laaggeletterdheid
Projectgroep onderzoek SOLK&ECD - Pharos
OMTG
Kant en klaar onderwijsmateriaal voor
toetsgroepen, waar relevant gericht op
speerpunten.
Innovatie e-learning/apps
Kwalitatief hoog staande e-learning, waar
nuttig apps.
Programma’s voor Individuele Nascholing (PIN’s)
10 nieuwe PIN’s, deels in de vorm van elearning.
(waar relevant aandacht voor speerpunten)
NHG-Standaardenboek voor de praktijkassistent
Jaarlijkse update alle standaarden voor de
prakassistenten.
Instructiefilms
Huisartsen worden vaardiger in verrichtingen
Webprogramma POH/PVP
Drie webprogramma’s op chronische zorg
onderwerpen.
Chronische en complexe zorg
Focusgroep
Input leden voor implementatie van 12
standaarden.
Productevaluatie
Bij de afdeling Implementatie worden
producten gemaakt met het doel het
standaardenbeleid te implementeren. Een
34
product is goed als het ervoor zorgt dat
gebruikers beter met de desbetreffende
standaard kunnen werken (1). Aan de andere
kant moet het product ook ‘goed’ zijn voor het
NHG. Een product is ‘goed’ voor het NHG als
het past binnen de missie, het financieel
haalbaar is om het te maken (2), de
medewerkers er lol aan hebben (3) en er goed
wordt samengewerkt rond dit product (4).
1, 2, 3 en 4 zijn onderdelen van de Balanced
Score Card, het model aan de hand waarvan
producten van de sectie Implementatie worden
geëvalueerd.
5.1.Scholing
Onderwerp
Focus op:
StiP-cursus en Vervolgcursus Starten met Stoppen
(met roken)
StiP-cursussen Verrichtingen
1. Injectietechnieken en 2.Wondbehandeling
StiP-cursus Borstkanker
StiP-cursus Melanoom
StiP-cusus Dermatologie
StiP-cursus Seks en SOA
Stip-cursus Angst
StiP-cursus Depressie
StiP-cursus SOLK
NIEUW: StiP-cursus Verrichtingen
3. Hechttechnieken
NIEUW: StiP-cursus Darmkanker (projectsubsidie)
NIEUW: StiP-cursus E-spreekuur
NHG-Leergangen Asklepion Ouderengeneeskunde
en Palliatieve Zorg
NHG-Leergangen Asklepion
Zelfmanagementondersteuning (voor HA en POH)
35
NIEUW: NHG-Leergang Asklepion GGZ
Cursussen Triage (1 en 2)
EKC basiscursus en –vervolgcursussen
Cursus voor Gespreksleiders IFH
incl. organisatie
NIEUW: Training Medisch Leiderschap (ism LHV
en Platform Medisch Leiderschap)
NIEUW: Scholing Spoedeisende geneeskunde
NIEUW: Cursus Coachend leidinggeven
Evt. NIEUW: Scholing ‘Werken met Thuisarts’
voor POH en DA
Leergang Intervisiebegeleiding voor DA’s
Samenwerken met Expertgroepen d.m.v.
gezamenlijk ontwikkelen van scholing
Training Medisch Leiderschap (ism LHV en
Platform Medisch Leiderschap)
Bestaande scholingen op vraag van leden en/of
regionle partijen.
NHG-Leergang Asklepion CVRM
NHG-Leergang Asklepion Effectief in de praktijk
Cursus Motiverende gespreksvoering
Cognitieve gedragstherapeutische technieken
NHG-Leergang Asklepion Op weg in je praktijk
NHG-Leergang Asklepion Ervaren in de praktijk
Masterclass Achterstandswijken
Scholing binnen projecten
Project Polyfarmacie
Project PATz (palliatieve thuiszorg)
Project darmkanker screening
Ontwikkelen keuzehulp Prostaatkankerscreening
NHG-Voorjaarscongres 2014
36
NHG-Kaderopleidingen
1) Momenteel 11 kaderopleidingen, daarnaast
ontwikkeling van de Kaderopleiding Spoed
(besluitvorming in IOH).
2) Werkgroep onderzoekt de noodzaak van een
Kaderopleiding Verstandelijke Beperking.
3) Ten behoeve van de NHG-Kaderopleidingen
structureel overleg met alle coördinatoren en
opleidingscommissies afzonderlijk.
De teamleider Scholing neemt vanwege haar
expertisegebied deel aan de redactiecommissie van
het Handboek Effectieve Communicatie in de
Huisartspraktijk (Prelum uitgevers).
5.2 Preventie en publieks- en patiëntenvoorlichting
Onderwerp
Resultaat
Externe contacten
Deelname aan WONCA-netwerk Europrev.
Contact met relevante organisaties: VWS,
CVZ, RIVM, LVG/ROS-netwerk, CBO,
ZonMw e.a.
Deelname aan Partnerships rond
preventiethema’s: Stoppen-met-roken /
Alliantie Nederland rookvrij, Vroegsignalering
alcohol (mogelijke voortzetting na formeel
einde per 1-1-2014);
Deelname aan diverse commissies RIVMCentrum voor Bevolkingsonderzoek:
Zwangerschap, Prenatale screening, Perinatale
voorlichting, Baarmoederhalskanker,
Influenzavaccinatie, Darmkanker.
Alliantie Gezondheidsvaardigheden; Platform
Gedeelde Besluitvorming.
Voorzetting / uitbreiding samenwerking met
WinAp over ziektebeschrijvingen /
thuisartsteksten voor Apotheek.nl.
Publieksvoorlichting
Medewerking aan NHG-project Patiënt,
huisarts en ICT: zelftriage, patiëntenportalen,
gebruikersrichtlijnen.
37
Praktijkinfo.nl
Onderhoud en uitbouw en betere integratie van
NHG-voorlichting; doorontwikkeling econsult, links naar websites voor patiënten
(i.s.m. BSL).
Patiëntenvoorlichtingsmateriaal
Redactie Voorlichting; uitbreiding met extra
patiëntenvertegenwoordiger.
Patiëntenfolders
Onderhoud NHG-folderrek, betere koppeling
aan Thuisarts.nl, onderzoek naar
mogelijkheden nieuw folderrek.
Bewerken van Thuisartsinfo voor ontsluiting
via wachtkamerschermen.
Thuisartsteksten
Maken thuisartsteksten bij in 2014 te
verschijnen (geactualiseerde) standaarden e.a.
(samenwerkings)richtlijnen.
Speciale aandacht voor GGZ (Delier bij
ouderen, Slaapproblemen, ADHD, Angst,
Problematisch alcoholgebruik).
Doorontwikkeling en uitbreiding Thuisarts.nl
met informatie van andere beroepsgroepen, in
samenwerking met Orde.
Uitbreiden afbeeldingen, filmpjes en zelftriage
en zelfzorg.
Verdere marketing van Thuisarts.nl.
Ontsluiting van de publieksinfo op Thuisarts.nl
via de nieuwe consumemtenwebsite van
Kwaliteitsinstituut.
PreventieConsult
Doorontwikkeling PreventieConsult COPD
i.v.m. herziene Standaard COPD.
Plan voor ontwikkeling nieuwe modules: GGZ
(i.s.m. Trimbos) en kanker (i.s.m. KWF);
onder voorbehoud van externe financiering.
Preventie maatwerk cervix/griep/darmkanker
Voortzetting ondersteuning huisartsen bij 3
preventieprogramma’s (griep, cervix,
darmkanker).
Vervolg vroegsignalering alcohol
Stopt per 1-1-2014 ivm beëindigen subsidie
VWS voor partnerships, orientatie op mogelijk
vervolg via Trimbosinstituut.
Patiënt als informatiedrager
Ontwikkelen 12 huisartsenbrochures over
zeldzame ziekten van 2013-2015.
38
Ontwikkeling nieuwe keuzehulp
prostaatkankerscreening
Update van de keuzehulp Testen op
prostaatkanker, incl. publicatie op Thuisarts.nl,
scholing en implementatietool voor huisartsen.
5.3 Praktijkautomatisering
Onderwerp
Resultaat
NHG-LiteratuurWijzer
Onderhoud inhoud.
Uitrol product.
Uitvoeren fase 2: verrijken van de online
functies.
Prodigmo
Onderhoud, evt. nieuwe protocollen.
5.4 Ontwikkeling Kwaliteitsinstrumenten en Evaluatie
Onderwerp
Resultaat
Bijdrage aan werkgroepen en bijeenkomsten over
kwaliteit
Afstemming, goede samenwerking en daardoor
goede samenhangende set producten.
(indicatoren, meetinstrumenten, keurmerk)
Onderhoud PraktijkWijzer Kwaliteit en veiligheid
Actuele NHG-PraktijkWijzer.
Ontwikkeling van indicatorensets of instrumenten
voor NPA voor praktijken, zorggroepen
Indicatorenset NPA.
Zorg voor veilig (begroting met extern geld)
Goed onderhouden website ZvV.
CMR: veilig incidenten melden
Mogelijk project.
Bijdrage aan Richtlijn POCT 1e lijn ism NVKC /
SAN enRichtlijn infectiepreventie
Protocol voor afhandeling uitslagen
Protocol in NHG-PraktijkWijzer Kwaliteit en
Veiligheid.
Kennistoetsen H&W
IQ R&D praktijkaccreditering
Effectiviteitsonderzoek NHGDoc
Deelname aan begeleidingscie en
klankbordgroep.
39
7.1. Spoed/Acute Ketenzorg
Onderwerp
Ontwikkelen Triageproduct dagzorg
Redactieraad NTS
Beheer TriageWijzer
Kaderopleiding Spoed
Afstemming onderwijs Spoedzorg
Bijdrage aan div. onderzoeken Spoedzorg
Initiëren onderzoeken Spoedzorg
Bijdrage aan en afstemming met NHG-Standaarden
Spoedzorg en ketenpartners
Redactieraad NTS
Afstemming onderwijs Spoedzorg
Bijdrage aan div. onderzoeken Spoedzorg
Bijdrage aan en afstemming met NHG-Standaarden
Spoedzorg en ketenpartners
8.1 Huisarts en Wetenschap
Onderwerp
Resultaat
Verschijnen H&W.
12 nummers H&W.
Herziening website.
- Toegang jaargangen H&W vanaf 1957.
- H&W ook toegankelijk maken op tablet (en
evt smartphone).
8.2 TPO
Onderwerp
Resultaat
Verschijnen Tijdschrift voor praktijkondersteuning.
(TPO)
Zes nummers TPO.
Statuten TPO opstellen.
Statuten.
Contacten met expertverenigingen uitbreiden.
Ten minste een nieuwe serie artikelen
(waarschijnlijk van de HVZHag).
40
Contacten met opleidingen uitbreiden.
Artikelen van afstudeerders.
Meer planmatig werken.
Plan per nummer, jaarplannen voor de lange
termijn met aandacht voor de speerpunten.
Meer gebruik maken van communicatie via
website.
In ieder geval archieffunctie.
9.1 Algemene en Interne zaken
Onderwerp
Resultaat
Webbeheer producten/procesmatig
HAweb.nl.
Verbeteren ontsluiting content. Migratie
Drupal 8, Koppeling met GAIA, helpdesk
Intranet/ kennis-management oppakken/herzien.
E-learning.
Afronding migratie, nieuwe lay-out, integratie
winkel leeromgeving met winkel nhg.org.
10 PIN’s.
3 nieuwe webprogramma’s voor POH.
4 nieuwe PraktijkWijzers waaronder aantal in
de serie van protocollaire boeken.
2 vernieuwingen van bestaande PraktijkWijzers.
Thuisarts.nl.
3 Keuzehulpen.
Zoekmachine verbeteren.
(Geen budget opgenomen voor zelftriage of
migratie Drupal)
Corporate website.
Helpdesk. Optimalisering bestaande omgeving,
verbeterde zoekfunctie, online afrekenen,
verdere integratie met andere omgevingen.
Websites expert-groepen, huisartsen-genetica, zorg Ondersteuning bij dagelijks beheer.
voor veilig.
Apps.
Doorontwikkelen van bestaande apps en
ontwikkeling van nieuwe apps.
Filmen.
Filmmateriaal ten behoeve van PIN’s en
webprogramma’s.
Filmen kleine verrichtingen.
41
Filmen NHG-standaarden.
Filmen Thuisarts , 2 series van 10 filmpjes.
Wachtkamer-schermen.
Digitaal materiaal te gebruiken op
wachtkamerschermen.
Interne automatisering
Aanschaf hard- en software.
Voornamelijk aanschaf van PC’s, servers etc en
aanschaf /onderhoud op licenties van software.
Overgang naar Microsoft omgeving.
I.p.v. een Novell & Microsoft omgeving een
volledige microsoft omgeving.
Organisatorische inrichting.
Tweede helft 2013 wordt de organisatie van IA
ingevuld mede in relatie tot ondersteuning door
een externe partij.
Helpdesk.
Goede ondersteuning medewerkers en goed
werkende incidentensysteem.
Netwerk- en systeembeheer.
Stabiel netwerk met weinig storingen.
Verkoop en Marketing producten/procesmatig
Behoefte peiling.
Twee ledenpanels waarbij we de behoefte van
leden peilen.
Productgerichte peilingen.
Peiling onder POH.
Omzet verkoop.
Het grootste deel van de omzet komt uit PIN’s,
NHG-Praktijkwijzers (Protocollaire boeken) en
NHG-TriageWijzer.
Copyright.
Bewaking dat NHG-materiaal niet ten onrechte
door derden wordt gebruikt. Indien nodig met
inschakelen van de jurist.
Begeleiden divers drukwerk en uitvoering geven
aan marketing activiteiten zoals advertenties,
mailings, nieuwsbrief. DTP en ontwerpen.
Drukwerk, mailings, advertenties,
nieuwsbrieven, ontwerpen etc.
Kwaliteit van en behoefte aan NHG-producten.
Waarborgen kwaliteit van NHG-producten.
Vragenlijst meesturen of digitaal.
Factsheet per product op HAweb.nl.
Continu jaarlijks meten van de afname/gebruik
van producten en mede op basis daarvan
behoeftepeiling doen.
42
POH-account.
POH-account goed in de markt zetten.
Productaanbod daarop aanpassen.
Werkzaamheden NPA.
Drukwerk, mailings, ontwerpen, advertenties
etc.
Organisatie marketing en communicatie.
Nieuwe organisatie marketing en communicatie
binnen het NHG.
Interne zaken producten/procesmatig
Gebouw en werkplek gerelateerde zaken.
Meubilair.
Bouwkundige aanpassingen.
Onderhoud planten.
Mooie kunst.
Leden- en abonnementen-administratie.
Administratie volledig en op elk moment up-todate.
Wat is de toegevoegde waarde van
lidmaatschapschap? Actief achterhalen en
vastleggen redenen om lidmaatschap op te
zeggen.
Postactiviteiten.
Goed lopende inkomende en uitgaande post
tegen concurrerende prijs.
Reserveren van vergaderingen.
Efficiënt lopende reserveringssysteem.
Aanschaf kantoorartikelen.
Ledenservice.
Klantgerichte telefoonafhandeling en ontvangst
van bezoekers.
Adequate afhandeling van bestellingen binnen
de afgesproken levertijden.
Gedegen productkennis om vooral vragen van
leden goed te beantwoorden.
Parkeerkosten
Organisatie sectie
Bij het nieuw inrichten van de marketing en
communicatie binnen het NHG meenemen of
onderdelen van Interne zaken daarin
meegenomen moeten worden. Denk aan Ledenen abonnementenadministratie en de
verkoopfunctie bij ledenservice.
Overige
43
Inhuur derden; jurist, ondersteuning huisstijl,
YBO, AIZ algemeen, externe ondersteuning IA,
etc.
Per onderdeel de juiste ondersteuning.
Document Management Systeem (DMS).
In 2013 is breed uitzetten DMS gestopt en
wordt eerst onderzocht of NHG-breed project
nodig is of dat niet volstaan kan worden met
probleempunten apart op te lossen.
Zorgvuldig werken.
Rapportage over bepaalde uitgaven, vooral op
kantoorgebied, en te bezien of door een meer
zorgvuldige manier van werken kostenreducties
te behalen zijn.
CE Markering.
CE markering voor NTS, NHGDoc en
onderdeel van NHG-ConsultWijzer.
CRM.
Verdere uitrol binnen het NHG.
Evenement
Locatie
Datum
IOH-dagen
Landgoed Huize Bergen, Vught
17 en 18 april
NHG-Voorjaarscongres
Locatie nog onbekend
22 mei
NHG-Wetenschapsdag
Universitair Medisch Centrum
Groningen
13 juni
Nederlandse bijeenkomst
WONCA World samen met de
LHV
Lissabon, Portugal
2, 3 of 4 juli
NHG-Congres Samenwerking
Amsterdam RAI
21 november
Diverse bijeenkomsten: heidagen, ledenvergaderingen, kerst- en nieuwjaarsbijeenkomst
Nieuwe banners, achterwand stand aanschaffen
Prijzen
De Jan van Esprijs
(jaarlijks)
Wordt toegekend voor de beste presentatie van een ‘Critically
Appraised Topic’ (CAT) gemaakt door een arts in opleiding tot
specialist huisartsengeneeskunde.
Heert Dokterprijs
Voor het beste artikel verschenen in H&W.
Casuïstiekprijs
Voor de beste huisartsgeneeskundige gevalsbeschrijving of
klinische les in H&W.
44
Thelesphorusprijs
Voor het beste proefschrift in een bepaalde periode (van twee
jaar).
9.2 PO&O
Onderwerp
Resultaat
Onderzoek werkvorm
Advies aan managementteam over werkvorm(en)
Competentiebeschrijving
samenwerking
Volledige beschrijving
Loopbaanbeleid
Eind 2014 is de loopbaan paragraaf in het gespreksformulier
ingevuld
Samenwerking extern
Uitwisselingsprogramma stageplekken; nieuw talent
Actualiseren functieboek
Nieuw functieboek en
introductie competentiehandboek
Competentiehandboek
Introductieprogramma
Nieuw programma
Strategische formatieplaning
SFP is geintegreerd in cyclus
Personeelssysteem
Nieuw systeem
Management Development
Teamleiders
Stevige kundige teamleiderslaag
Arbobeheer
RI&E uitgevoerd
9.3
FZ/PAC
Onderwerp
Resultaat
Grootboekadministratie
De financiële administratie van NPA, NHG en Stichting zijn
wekelijks bijgewerkt.
Inkoopfacturen
Betalingen worden verricht binnen de betaalperiode.
Aanmaningen komen alleen voor bij een dispuut.
Verkoopfacturen
De facturen zijn iedere twee weken verstuurd.
Incasso is wekelijks gedaan en debiteuren zijn maandelijks
gemaand.
Urenregistratie
Medewerkers zijn tijdig geïnformeerd.
Urenstaten zijn tijdig verwerkt.
45
Salarisadministratie
Salarissen zijn tijdig en juist verwerkt en betaald.
Werkkostenregeling
WKR is uitgevoerd conform voorschriften belastingdienst.
Invoering SEPA
In januari de testen afronden en eventuele aanpassingen
verwerken. Vanaf februari werken volgens het nieuwe systeem.
Jaarrekeningen
De jaarrekeningen zijn goedgekeurd door de accountant en
vastgesteld in de diverse gremia.
Aangiften
De aangiften zijn tijdig en juist ingediend en betaald.
Begrotingen
Begrotingen zijn tijdig en juist opgesteld.
Managementrapportage
Maandelijks is de afdelingsrapportage gemaakt en besproken met
de teamleiders.
Advisering
Maandelijks zijn de overzichten besproken met de teamleiders.
Administratieve organisatie
Gestart met de werkzaamheden.
VVH
46
Bijlage B
Organigram
Algemene Ledenvergadering
Organigram NHG
Raad van Toezicht
lijn
Verenigingsraad
Bestuurssecretaris
Staf/adviesorgaan
Bestuur
Raad van Advies
Huisarts en
Wetenschap
MT
Directiesecretariaat
secretariaat
Implementatie
•Praktijkautomatisering
•Ontwikkeling
Kwaliteitsinstrumenten en
Evaluatie
•Preventie & Patiëntenvoorlichting
•Advies en Scholing
•Implementatiematerialen
secretariaat
R&W
•Richtlijnen
secretariaat
Beleid
•Beleid
•Marketing &
communicatie
Algemene en
Interne Zaken
secretariaat
Fin. Zaken/Planning
Advies & Control
Personeel, Org. en
Opleiding
Huisarts en
Wetenschap
•Evenementenorganisatie
•Interne automatisering
•Interne zaken
•Productbegeleiding &
Website
47
Bijlage C
Lijst van gebruikte afkortingen
ADEPD
ADHD
AIZ
AV-materialen
AWBZ
BSL
CAHAG
CBOG
CAT
CGL
CHO
CHVG
CMR
COPD
CRM
CQ-index
CVRM
CVZ
CWO
DA
DiHAG
DVN
ECD
EGPRN
EKC
EPD
Europrev
FZ
GAIA
GGD
GGZ
GPTW
GRADE
HARING
HASP
HAweb
HDS
H&W
HIS
HVZ
Adequate Dossiervorming met het Elektronisch
Patiënten Dossier
Attention Deficit Hyperactivity Disorder
NHG-afdeling Algemene en Interne Zaken
Adio visuele
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
Bohn Stafleu van Loghum
COPD en Astma HuisartsenAdviesgroep
College voor beroepen en opleidingen in de
gezondheidszorg
Critically Appraised Topic
Centrum voor Gezond Leven
Concilium voor de Huisartsopleiding
College voor Huisartsgeneeskunde,
Verpleeghuisgeneeskunde en medische zorg voor
verstandelijk gehandicapten
Cardiometabool Risico
Chronic Obstructive Pulmonary Disease
Customer Relationship Management
Consumer Quality Index
Cardiovasculair risicomanagement
College voor zorgverzekeringen
Commissie Wetenschappelijk Onderzoek
Doktersassistent
Diabetes Huisartsen Advies Groep
Diabetes Vereniging Nederland
Etnische en culturele diversiteit
European General Practice Research Network
Erkend kwaliteitsconsulent
Elektronisch Patiënten Dossier
European Network for Prevention and Health
Promotion in Family Medicine and General Practice
Financiële Zaken
Gemeenschappelijke Accreditatie Internet Applicatie
Gemeentelijke Gezondheidsdienst
Geestelijke GezondheidsZorg
Great Place to Work
Grading of Recommendations Assessment,
Development and Evaluation
Handleiding Richtlijnontwikkeling voor de
Nederlandse Gezondheidszorg
NHG-Richtlijn Informatie-uitwisseling tussen huisarts
en specialist bij verwijzingen
Huisartsenweb
Huisartsen Diensten Structuur
Huisarts en Wetenschap
Huisartsinformatiesysteem
Hart- en vaatziekten
48
HVRC
ICD
ICPC
ICT
IF-H
IF-MS
IOH
IOH-R
IOH-N
IQ-Healthcare
IZP
KIS
KWF
LAN
LESA
LHV
LINH
LOK
LOVAH
LSUNH
LTA
LVG
MDR
NDF
NFK
Nictiz
NIVEL
NHG
NHGDoc
NPA
NPCF
NTS
NVKC
NZa
PAC
PALHag
PIN
PVV
POH
POH-GGZ
PO&O
PRO-3
PROM’s
PsyHAG
PW
R&W (afdeling)
Huisarts, Verpleeghuisarts en arts voor verstandelijk
gehandicapten Registratie Commissie
International classification of disseases
International Classification of Primary Care
Informatie en Communicatietechnologie
Individueel Functioneren Huisartsen
Individueel Functioneren Medisch Specialisten
Interfacultair Overleg Huisartsengeneeskunde
Interfacultair Overleg Huisartsengeneeskunde-Research
Interfacultair Overleg Huisartsengeneeskundeacademische Netwerken
Scientific Institute for Quality of Healthcare
Individueel Zorgplan
Keten Informatie Systeem
Koningin Wilhelmina FondsLAEGO
Landelijke
Adviesgroep Eerstelijnsgeneeskunde voor ouderen
Long Alliantie Nederland
Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak
Landelijke Huisartsen Vereniging
Landelijk Informatienetwerk Huisartsenzorg
Landelijke Organisatie voor Ketenzorg
Landelijke Organisatie Van Aspirant Huisartsen
Landelijke stuurgroep universitaire netwerken
huisartsgeneeskunde
Landelijke Transmurale Afspraak
Landelijke Vereniging Georganiseerde eerste lijn
Multidisciplinaire Richtlijn
Nederlandse Diabetes Federatie
Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties
Nationaal ICT Instituut in de Zorg
Nederlands Instituut voor onderzoek van de
gezondheidszorg
Nederlands Huisartsen Genootschap
Beslissingsondersteunende webservice
NHG Praktijk Accreditering
Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie
Nederlands Triage Systeem
Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie
Nederlandse Zorgautoriteit
Planning & Control
Huisartsen Adviesgroep Palliatieve zorg
Programma voor Individuele Nascholing
Platform Vitale Vaten
Praktijk Ondersteuner Huisarts
Praktijk Ondersteuner Huisarts Geestelijke
Gezondheidszorg
NHG-afdeling Personeel, Organisatie en Opleidingen
Project Proces Professionals
Patientreportedoutcomemeasures
NHG-expertgroep Kaderhuisartsen GGZ
Praktijkwijzer
NHG-afdeling Richtlijnontwikkeling en Wetenschap
49
RIVM
ROS
RP
RVZ
SAN
SBOH
SEH
SEPA
SFP
STIP
SOA
SOLK
TNO
TNS-NIPO
TPO
UMC
VHN
VSN
VSOP
VVH
VWS
VZVZ
WDH
WINAp
Wmo
Wonca
ZN
ZonMw
Zvw
ZZP
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Regionale ondersteuningsstructuur
Regionale partners
Regieraad Kwaliteit van Zorg
Stichting Artsenlaboratoria Nederland
Stichting voor artsen in opleiding
Spoed Eisende Hulp
Single Euro Payments Area
Strategische formatie planning
Steun- en Informatiepunt in de Geestelijke
Gezondheidszorg
Seksueel Overdraagbare Aandoening
Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke
Klachten
Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek
Taylor Nelson Sofres- Nederlands Instituut voor
Publieke Opinie
Tijdschrift voor praktijkondersteuning
Universitair Medisch Centrum
Vereniging Huisartsenposten Nederland
Vereniging Spierziekten Nederland
Vereniging Samenwerkende Ouder- en
Patiëntenorganisaties
Vereniging van Huurders Domus Medica
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Vereniging van Zorgaanbieders voor
Zorgcommunicatie
Werkgroep Deskundigheidsbevordering Huisartsen
Wetenschappelijk Instituut Nederlandse Apothekers
Wet maatschappelijke ondersteuning
World Organisation for Family Doctors
Zorgverzekeraars Nederland
ZorgOnderzoek Nederland/Medische Wetenschappen
Zorgverzekeringswet
Zelfstandige zonder personeel
50

Rentelijst VijfSterrenHypotheek

Rente | Hypotrust

BRIEF GGD MN - GGD Midden Nederland

overzicht - Vereniging Eigen Huis

ALGEMENE HUURVOORWAARDEN (AHV) NHG BV (d.d. 15-09

140714 Actievoorwaarden_rentekorting bos_

Reactie GGZ Nederland op Waarschuwingsregister

Aanbiedingsbrief bij het Advies verkorting doorlooptijd GGZ/FZ

29) Zelfregie met Resource-ACT binnen (F)ACT

magazine april