Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân
2014
Inhoud
Inleiding4
1.
Opbouw Uitvoeringsprogramma
1.1 Economische Structuurversterking
1.2 Uitwerking maatregelen
1.3 Doelenboom
1.4 Monitoringskader
2. Werkwijze
2.1 Aanvalsplannen
2.2 Quick wins
2.3 Incidentele en Urgente projecten
2.3.1 Incidentele projecten
2.3.2 Urgente projecten
2.4 Communicatie
6
6
9
9
12
14
14
15
17
17
17
18
3. Vergroten Innovatievermogen
20
3.1 Doelstelling
20
3.2 Achtergrond
20
3.2.1 Urgentie tot innovatie
20
3.2.2 Urgentie tot verduurzamen
21
3.3 Aanvalsplan Innovatief Fryslân
22
3.4 Voortgang maatregelen
23
3.4.1 Onderzoeksfaciliteiten agrofood 23
(Maatregel 2)
3.4.2 Demo-/proefopstellingen watertech-
24
nologie (Maatregel 5)
3.4.3 Samenwerking Ondernemers-Overheid- 25
Onderwijs Toerisme & Recreatie
(Maatregel 7)
3.4.4 Innovatie duurzame energiebesparing, 26
hergebruik en energieproductie
(Maatregel 18)
3.4.5 Faciliteit circulaire economie 26
(Maatregel 15)
3.4.6 Innovatief bedrijfsleven 27
(Maatregel 20 en 21)
2 Uitvoeringsprogramma
4. Beschikbaarheid Bedrijfsfinanciering
4.1 Doelstelling
4.2 Achtergrond
4.3 Financieringsstrategie
4.4 Voortgang maatregelen
4.4.1 MKB Kredietfaciliteit “Ondernemersimpuls Fryslân”
4.4.2 Fryslân Fernijt IV
4.4.3 Doefonds
4.4.4 Fûns Skjinne Fryske Energie
4.4.5 Strategische innovatie- en groeifaciliteit (Maatregel 11 en 12)
4.4.6 Prime mover faciliteit (Maatregel 13)
4.4.7 Fund of Funds (Maatregel 14)
28
28
28
29
31
31
32
33
34
34
35
36
5. Versterken Menselijk Kapitaal
38
5.1 Doelstelling
38
5.2 Achtergrond
38
5.3 Aanvalsplan
40
5.4 Maatregelen
41
5.4.1 Innovatief bedrijfsleven 41
(Maatregel 20 en 21)
5.4.2 Arbeidsmarkt: gekwalificeerd personeel 43
(Maatregel 22 en 23)
5.4.3 Onderwijs: hoogwaardige 46
kennisinfrastructuur (Maatregel 24 en 25)
5.4.4 Budget financiering incidentele projecten 48
Menselijk Kapitaal (Maatregel 26)
6. Organiserend Vermogen
50
6.1 Doelstellingen
50
6.2 Achtergrond
51
6.3 Cluster- & netwerkvorming
51
6.3.1 Beleid Cluster- & Netwerkvorming
51
6.3.2 Voortgang maatregelen
53
6.3.2.1 Clusters en netwerken Agrofood 53
(Maatregel 3)
6.3.2.2 Clusters en netwerken Watertechnologie 54
(Maatregel 6)
6.3.2.3 Clusters en netwerken toerisme & 54
recreatie (Maatregel 8)
6.3.2.4 Clusters en netwerken Zorg/Healthy 55
Ageing (Maatregel 19)
6.4 Internationaal ondernemen
55
6.4.1 Aanvalsplan internationaal ondernemen 55
6.4.2 Voortgang maatregelen
57
6.4.2.1 Marketing/exportbevordering agrofood 57
(Maatregel 1)
6.4.2.2 Internationale propositie/acquisitie 58
watertechnologie (Maatregel 4)
6.4.2.3 MKB Internationaal ondernemen 58
(Maatregel 16)
6.4.2.4 Evenementenfonds (Maatregel 9)
59
6.5 Vestigingsklimaat
59
6.5.1 Aanvalsplan vestigingsklimaat
59
6.5.2 Verbeteren vestigingsklimaat 60
(Maatregel 17)
6.5.3 Budgetfinanciering incidentele projecten 61
(Maatregel 10)
7. Verbeteren kwaliteit leefomgeving
62
7.1 Doelstellingen
62
7.2 Aanvalsplan woningmarkt
62
7.3 Voortgang maatregelen
63
7.3.1 Renovatieregeling goedkope
63
koopwoningen (Maatregel 27)
7.3.2 Participatieregeling bijzondere 64
huurprojecten (Maatregel 28)
7.3.3 Corporatieregeling (Maatregel 29)
65
7.3.4 Herbestemmingsregeling bestaande 66
panden (Maatregel 30)
7.3.5 Expeditie Fryslân / Woonoffensief 66
(Maatregel 31)
7.3.6 Projectfinanciering urgente projecten 68
(Maatregel 32)
7.3.7 Aanpassen monumentenregeling 68
(Maatregel 33)
7.3.8 Aanvullen cultuurfonds (Maatregel 34) 69
7.3.9 Inventarisatie karakteristieke bebouwing 70
(Maatregel 35)
7.3.10 Budget financiering incidentele projecten 70
Kwaliteit leefomgeving (Maatregel 36)
8. Financiële Vertaling (aansluiting Berap)
72
Bijlage 1 Conversietabel
78
Wurkje foar Fryslân 3
We geven onze samenwerking met de mienskip vorm door middel van
aanvalsplannen. Samen met betrokken partijen werken we de maatregelen die
we benoemd hebben in de Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân verder uit.
Het aanvalsplan Woningmarkt, waarmee een impuls wordt gegeven aan de Friese
woningmarkt, is al volop in uitvoering en de eerste resultaten worden geboekt.
In dit uitvoeringsprogramma zetten we de volgende stappen in de uitvoering van de
investeringsagenda Wurkje foar Fryslân. Samen met de mienskip werken we aan een
moaier en sterker Fryslân.
Inleiding
Voor u ligt het uitvoeringsprogramma Wurkje foar Fryslân 2014. In november 2013
hebben wij uw Staten bij de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân een eerste
uitvoeringsprogramma voorgelegd. In dit uitvoeringsprogramma 2014 hebben we de
volgende slag met de investeringsagenda gemaakt.
Inmiddels zijn we volop aan de slag en aan het werk voor Fryslân. We zijn op heel
veel fronten in gesprek met de mienskip om er in gezamenlijk overleg ervoor te
zorgen dat onze middelen op een goede manier worden ingebed en structureel ten
goede komen aan de Friese economie. Een nieuwe manier van werken die zorgt voor
nieuwe energie, in de mienskip en in de organisatie.
We boeken de eerste resultaten met de uitvoering van onze quick wins waarmee
we voornamelijk tijdelijke werkgelegenheid realiseren. Die zijn volop in uitvoering.
Voor de subsidieregelingen Talint foar Fryslân, de Friese Energiepremieregeling en de
STINAF II bijvoorbeeld ontvingen we al vele aanvragen. Recent voegden we daar ook
nog de Ondernemersimpuls en de lancering van het Deltaplan Digitalisering aan toe
waarmee we op de korte termijn een effect bereiken voor de Friese economie. Nu
zetten we verder in op het bereiken van structurele arbeidsplaatsen om de economie
in Fryslân omhoog te helpen. Met als hoofddoel de versterking van de economische
structuur van Fryslân.
We bouwen dit uitvoeringsprogramma op aan de hand van de vijf subdoelen die we
in de investeringsagenda hebben benoemd: Vergroten van het innovatievermogen,
Beschikbaar stellen van bedrijfsfinanciering, Versterken van het menselijk kapitaal,
Vergroten van het organiserend vermogen en Verbeteren van de kwaliteit van de
leefomgeving. Met de maatregelen die uw Staten in de investeringsagenda hebben
vastgesteld realiseren we deze subdoelen.
4 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 5
hoofdstuk
1
Opbouw Uitvoeringsprogramma
1.1 Economische Structuurversterking
Duurzaam investeren in tijden van crisis. Dit is het doel van het investeringsprogramma Wurkje foar Fryslân. Dit doel vraagt een tweeledige aanpak die het
midden zoekt tussen aan de ene kant een snel effect voor de Friese mienskip en
aan de andere kant een aanpak die op de langere termijn zorgt voor duurzame
versterking van de structuur van de Friese economie.
Economische structuurversterking definiëren we als duurzame vergroting van
het verdienvermogen, de concurrentiekracht en de samenhang van het regionale
bedrijfsleven. Het verdienvermogen wordt onder meer bepaald door de productiviteit. Productiviteit hangt samen met het opleidingsniveau. Sectoren met veel hoger
opgeleiden kennen over het algemeen een hogere productiviteit en toegevoegde
waarde dan sectoren met veel lager opgeleiden. Innovatie leidt ertoe dat de productiviteit en toegevoegde waarde van een bedrijf toeneemt, de concurrentiekracht
wordt vergroot. Bedrijvigheid met een hoge toegevoegde waarde zet bovendien een
keten in beweging, doordat via toeleveranciers en dienstverleners gezorgd wordt
voor banen elders in de economische keten.
In de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân hebben we op basis van drie thema’s
(economische structuurversterking, versterken menselijk kapitaal en verbeteren
kwaliteit leefomgeving) maatregelen gedefinieerd ter versterking van de economische structuur van Fryslân. Deze maatregelen werken we in dit uitvoeringsprogramma verder uit op basis van vijf voorwaarden voor economische structuurversterking die wij in de investeringsagenda hebben gedefinieerd. Deze voorwaarden
hebben we in dit uitvoeringsprogramma vertaald naar onderstaande subdoelen:
1.
2.
3.
4.
5.
Vergroten van het innovatievermogen
Beschikbaarheid van bedrijfsfinanciering (kapitaal)
Versterking van het menselijk kapitaal
Vergroten van het organiserend vermogen van bedrijven,
kennisinstellingen en overheden (triple helix)
Vergroten van de aantrekkelijkheid van de leefomgeving
Dit uitvoeringsprogramma 2014 is opgebouwd rond de vijf genoemde subdoelen.
Deze keuze maken we omdat hiermee de samenhang tussen de maatregelen en de
(smart)doelen beter tot uitdrukking komt.
De snelle effecten realiseren we met de uitvoering van de quick wins. Met deze acties
realiseren we snel tijdelijke werkgelegenheid in verschillende sectoren. Hiermee
maken we op de korte termijn een verschil voor de mienskip. In juli 2013 hebben uw
Staten enkele projecten benoemd als quick wins. Deze hebben we in een verschillend
tempo tot uitvoering gebracht. De projecten zijn met enthousiasme ontvangen en er
is in een aantal gevallen een overweldigende belangstelling voor de opengestelde
regelingen. In paragraaf 2.2 geven we in een tabel een overzicht van de stand van
zaken van alle quick wins. Over de bijdrage die deze quick wins hebben gehad op de
werkgelegenheid in onze provincie rapporteren we bij de midterm review.
Het doel van Wurkje foar Fryslân is een substantiële versterking te realiseren in
de structuur van de Friese economie. Om als provincie een forse kwaliteitssprong
teweeg te brengen in de structuur van de economie moeten we onze middelen doordacht inzetten, dat is geen actie voor de korte termijn. Een impuls van € 300 mln.
is een grote investering. Om te voorkomen dat we de middelen te snel en zonder
blijvend resultaat inzetten moeten we samen met de betrokken partijen plannen leggen onder onze investeringen die ook gedragen worden door de mienskip. Hiervoor
maken we aanvalsplannen. In hoofdstuk 2 komen we hierop terug.
6 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 7
Per subdoel beschrijven we hoe we in brede zin invulling geven aan dit onderwerp.
Daarnaast beschrijven we de maatregelen waarmee we uitvoering geven aan dit
subdoel en de status en planning daarvan.
1.2 Uitwerking maatregelen
In dit uitvoeringsprogramma werken we de maatregelen die we hebben beschreven
in de investeringsagenda en het vorige uitvoeringsprogramma verder uit en scherpen
ze waar nodig aan. Het programma bouwen we op vanuit het programmadoel
economische structuurversterking (dat moet leiden tot 2.500 – 5.000 structurele
arbeidsplaatsen). Daarna pellen we af via subdoel, smart doel, de maatregelen,
instrumenten en projecten.
Per maatregel hebben we de acties geformuleerd die nodig zijn om de maatregel
tot uitvoering te brengen. Hierbij kijken we steeds terug naar het bestaande beleid
om te bepalen hoe we vanuit Wurkje foar Fryslân de ‘plus’ op het lopende beleid
kunnen zetten. Wanneer we tot de conclusie komen dat het beleid nog onvoldoende
(scherp) is geformuleerd dan doen we hiervoor een inhaalslag. Een voorbeeld hiervan
is het aanvalsplan Menselijk Kapitaal dat we als bijlage bij dit uitvoeringsprogramma
hebben gevoegd.
1.3 Doelenboom
De vijf beschreven subdoelen hebben een relatie met het hoofddoel en de indicatoren die indicatief zijn voor wat we met Wurkje foar Fryslân willen bereiken.
Wanneer we de doelen uit de investeringsagenda ordenen op basis van de subdoelen
en de maatregelen daar aan koppelen, dan komen we tot het overzicht op pagina
10 en 11.
8 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 9
Doelenboom WFF
subdoel
smart doel
maatregel
2 Onderzoeksfaciliteiten agrofood
5 Demo-/proefopstellingen watertechnologie
Vergroten
innovatievermogen
Quick Wins
Stijging innovatie index van
score 72 in 2012 naar nationaal
gemiddelde van 100 in 2020
7 Samenwerking Ondernemers-Overheid-Onderwijs Toerisme & Recreatie
15 Faciliteit circulaire economie
18 Innovatie duurzame energiebesparing, hergebruik en energieproductie
20+21 Innovatief bedrijfsleven
n R&T Projecten
nSTINAF
MKB Kredietfaciliteit "Ondernemersimpuls Fryslân”
n Friese energiepremie
nTraineeregeling
Beschikbaarheid
n Deltaplan digitalisering
bedrijfsfinanciering
In 2020 aan 500 bedrijven voor in
totaal € 100 mln. aan financiering
11+12 Strategische innovatie- en groeifaciliteit
13 Prime mover faciliteit
14 Fund of Funds
n Binnenvaarthaven Drachten
nMonumentenregeling
n MKB kredietfaciliteit
Versterken
menselijk kapitaal
Alle Friese MBO en HBO instellingen
scoren op de scorelijst keuzegids
MBO/HBO voltijds in 2020
bovengemiddeld.
hoofddoel
Werkloosheid neemt af van 10%
tot 5 % in 2030
Economische structuurversterking
20+21 Innovatief bedrijfsleven
22+23 Arbeidsmarkt: gekwalificeerd personeel
24+25 Onderwijs: hoogwaardige kennisinfrastructuur
26 Budget financiering incidentele projecten Menselijk Kapitaal
1 Marketing/exportbevordering agrofood
1. Werkgelegenheidstoename: 1600 tijdelijke
3 Clusters en netwerken Agrofood
arbeidsjaren t/m 2016 en 2000 – 5000 vaste
4 Internationale propositie/acquisitie watertechnologie
arbeidsplaatsen t/m 2020
6 Clusters en netwerken Watertechnologie
2. Revolverendheid: minimaal 115 miljoen
terugvloeiend in 2030
3. Multiplier: in 2020 minimaal 300 miljoen aan
Vergroten
organiserend vermogen
Toename van het aantal
exporterende bedrijven
(van 7% naar 10 & in 2020)
8 Clusters en netwerken toerisme & recreatie
9 Evenementenfonds
10 Budgetfinanciering incidentele projecten
externe financiers
16 MKB Internationaal ondernemen
17 Verbeteren vestigingsklimaat
19 Clusters en netwerken Zorg/Healthy Ageing
Vooruitlopend op investeringsagenda
n Nieuw Thialf
n Investeringsagenda Heerenveen & Smallingerland
n Breedband start-up projecten
Vergroten
aantrekkelijkheid
leefomgeving
Restauratie/herbestemming
85 karakteristieke panden
27 Renovatieregeling goedkope koopwoningen
Kwaliteitsverbetering
1250 woningen
29 Corporatieregeling
28 Participatieregeling bijzondere huurprojecten
30 Herbestemmingsregeling bestaande panden
Doorstroming op de woningmarkt
(500 pers.)
Realiseren 245 – 465
opleidingsplaatsen in de bouw
in 2020
Inzet 60 jongeren in het restauratie
ambacht in 2020
31 Expeditie Fryslân / Woonoffensief
32 Projectfinanciering urgente projecten
33 Aanpassen monumentenregeling
34 Aanvullen cultuurfonds
35 Inventarisatie karakteristieke bebouwing
36 Budget financiering incidentele projecten Kwaliteit leefomgeving
10 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 11
1.4 Monitoringskader
Door monitoring en het uitvoeren van een evaluatie kunnen we achterhalen in welke
mate de doelen van dit programma worden behaald. Binnen Wurkje foar Fryslân
wordt de uit te voeren monitoring geconcretiseerd in een op te stellen monitoringskader door het cluster Beleidsonderzoek van de provinciale afdeling Informatievoorziening. Daardoor kunnen de doelen van het programma Wurkje foar Fryslân
zodanig worden gemonitord dat 3-jaarlijkse evaluaties mogelijk zijn.
Overzicht monitoring Wurkje foar Fryslân
Doel
Kengetal
Werkgelegenheids-toename
Tijdelijke arbeidsjaren
Vaste arbeidsjaren
Bron
Enquêtes onder de deelnemende instellingen
Enquêtes voor Provinciaal
Werkgelegenheidsregister
De monitoring wordt gericht op het hoofddoel economische structuurversterking,
wat leidt tot werkgelegenheidstoename en op de subdoelen (1) vergroten innovatievermogen, (2) beschikbaarheid bedrijfsfinanciering, (3) versterking menselijk
kapitaal, (4) vergroten organiserend vermogen en (5) vergroten aantrekkelijkheid
leefomgeving.
De metingen en rapportages worden ingeregeld via de reguliere P&C-cyclus en
3-jaarlijkse midterm reviews. Aan de subdoelen van het programma worden te meten kengetallen gekoppeld. Die kengetallen worden zoveel mogelijk verkregen uit
bestaande bronnen. Waar nodig worden extra gegevens verzameld. Ook komt een
duidelijke verantwoordelijkheid bij overheden, instellingen en bedrijven te liggen
voor het aanleveren van verantwoordingsgegevens. Het nadeel van deze methode is
het gevaar van subjectiviteit van de aangeleverde informatie. Dit risico wordt opgevangen door steekproefsgewijze controle op de informatie uit te voeren.
De quick wins dragen met name bij aan de tijdelijke werkgelegenheid. De
monitoring ervan zal dus op een andere wijze plaats vinden. Een ex ante evaluatie
van de bereikte doelen vindt in de midterm review van 2016 plaats.
Speciale aandacht wordt gegeven aan de vraag hoe de beleidseffectiviteit van
Wurkje foar Fryslân kan worden vastgesteld, omdat zaken als werkgelegenheid en de
beschikbaarheid van bedrijfsfinanciering voortdurend aan ‘autonome’ nationale en
internationale verandering onderhevig zijn.
12 Uitvoeringsprogramma
van april 2017 en april 2020
Vergroten innovatievermogen
Innovatie index
CBS/ ING
Beschikbaarheid
Verstrekte financiering
Administratie provincie
Fryslân
bedrijfsfinanciering
Versterking menselijk kapitaal
Afhankelijk van het nog te for-
CBS, Staat fan Fryslân
muleren SMART-doel
keuzegids MBO
n
aantal werklozen
n
positie op ranglijst keuzegids
keuzegids HBO
Vergroten organiserend
Toename aantal exporterende
Aanvullende vragen bij
vermogen
bedrijven
enquêtes voor Provinciaal
Werkgelegenheidsregister
Vergroten aantrekkelijkheid
85 karakteristieke panden en
Administratie provincie
leefomgeving
kleinschalige bouwwerken
Fryslân en gegevens Prins
Kwaliteitsverbetering 1250
woningen
Groei verhuismobiliteit met 500
Bernhard Cultuurfonds
Administratie provincie
Fryslân
personen t.o.v. 2012
Kadaster
Realisatie 245- 465 opleidings-
Administratie provincie
plaatsen in de bouw
Fryslân
Inzet 60 jongeren in het restau-
Administratie provincie
ratieambacht
Fryslân
Wurkje foar Fryslân 13
hoofdstuk
2
Werkwijze
2.1Aanvalsplannen
Bij de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân in november 2013 hebben uw Staten
ook het aanvalsplan Woningmarkt vastgesteld. In het aanvalsplan woningmarkt is
op basis van overleggen met alle stakeholders uit de sector een aantal prioritaire
opgaven geformuleerd. Op basis daarvan zijn maatregelen geformuleerd die de
meest urgente opgaven op de Friese woningmarkt op korte termijn aanpakken
en die ook op langere termijn effect hebben. Deze maatregelen maken onderdeel
uit van de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân. Een voorbeeld van hoe de
geformuleerde maatregelen in co-creatie met de mienskip zijn vormgegeven.
Omdat dit proces met de betrokken partijen al heeft plaatsgevonden kunnen deze
maatregelen snel tot uitvoering worden gebracht. In de planning valt daarom op
dat de instrumenten uit het thema ‘Verbeteren kwaliteit leefomgeving’ meestal
als eerste tot besluitvorming komen. Om de structuur van de Friese economie te
versterken is het van belang dat ook voor de andere vier subdoelen een aantal
aanvalsplannen worden opgesteld.
In de volgende hoofdstukken worden de maatregelen uit de investeringsagenda
uitgewerkt binnen de vijf subdoelen voor economische structuurversterking. Voor
iedere bouwsteen wordt in samenspraak met de sector een aanvalsplan opgesteld.
Het subdoel organiserend vermogen is opgebouwd uit de aanvalsplannen
internationaal ondernemen, het aanvalsplan versterken vestigingsklimaat en de visie
op clustervorming.
Bij dit uitvoeringsprogramma leggen wij u het aanvalsplan Menselijk Kapitaal
voor. Dit is een verdere uitwerking van de Beleidsvisie Economie ‘Groen, Slim en
Grensverleggend’ en geeft concrete kaders aan de inzet van de middelen voor
14 Uitvoeringsprogramma
Menselijk Kapitaal die binnen de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân beschikbaar
zijn. Daarnaast wordt op dit moment in samenwerking met de sectoren gewerkt
aan een aanvalsplan Bedrijfsfinanciering. Deze aanvalsplannen zijn nodig om de
maatregelen in te bedden in de betreffende sectoren, draagvlak te creëren en
ervoor te zorgen dat de maatregelen een structureel effect hebben, maar zijn ook
tijdrovende processen.
Om ervoor te zorgen dat we met Wurkje foar Fryslân effect blijven bereiken voor de
mienskip werken wij enkele maatregelen al gedeeltelijk uit, vooruitlopend op deze
aanvalsplannen. In het volgende hoofdstuk beschrijven we per bouwsteen het proces
en daarna per bijbehorende maatregel de geplande acties.
Per subdoel en maatregel beschrijven we in dit uitvoeringsprogramma de fase waarin
de ontwikkeling zich bevindt:
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
n
Beleidsvorming
Dit betreft de vaststelling van het gewenste maatschappelijk effect en/of de op
grond daarvan vast te stellen SMART doelen. We bekijken steeds per maatregel of
het bestaande beleid moet worden aangescherpt dan wel aangevuld. Dit is niet voor
iedere maatregel nodig;
n
(Aanvals)plan
In het aanvalsplan vindt de overgang tussen beleidsvorming en –uitvoering plaats. Er
wordt in samenwerking en overleg met de betreffende stakeholders binnen de sector
een concreet plan van aanpak gemaakt om te komen tot de voorbereiding van de
realisatie van instrumenten en activiteiten;
n
Voorbereiding van de uitvoering
Op basis van het vastgesteld beleid en het gehonoreerde (aanvals)plan wordt de
uitvoering verder voorbereid;
n
Uitvoering
Het instrument/project waarmee uitvoering wordt gegeven aan de maatregel is in
werking. Veelal zullen er meerdere instrumenten worden gerealiseerd waarmee
uitvoering wordt gegeven aan een maatregel.
2.2 Quick wins
In de kadernota 2014 hebben uw Staten een aantal Quick wins vastgesteld waarmee op korte termijn een effect kan worden gerealiseerd voor de Friese economie.
Daarnaast hebben uw Staten besloten over enkele projecten die vooruitlopen op de
investeringsagenda. Over de voortgang van deze Quick wins en de vooruitlopende
projecten rapporteren we via de Planning en Control cyclus in de beraps en de jaarstukken. De resultaten nemen we mee in de driejaarlijkse evaluaties. In het volgende
Wurkje foar Fryslân 15
schema geven we de voortgang van de Quick wins en de vooruit lopende projecten
weer. In de jaarstukken 2013 en in de berap is de voortgang inhoudelijk toegelicht.
Voor wat betreft de investeringsagenda Heerenveen Smallingerlang, Nieuw Thialf en
de quick- win Breedband Achtkarspelen stellen we voor om de verantwoording over
deze projecten plaats te laten vinden in het ontvangende begrotingsprogramma, in
plaats van in programma 11. De achtergrond van dit voorstel is dat de financiering
van deze projecten vanuit Wurkje foar Fryslân aanvullend is op de financiering uit de
reguliere begroting.
Kredietregeling MKB
Ondernemersimpuls Fryslân (QW)
Energiepremieregeling
(inititiatiefvoorstel)
Versterking
menselijk
kapitaal
Digitaliseren cultureel erfgoed (QW)
Uitvoering
Stagnerende projecten Recreatie en
Toerisme (QW)
Voorbereiding
uitvoering
Stimuleringsregeling Toeristisch
Natuurlijk Fryslân (STINAF) (QW)
2.3.1 Incidentele projecten
Binnen de subdoelen vergroten innovatievermogen, versterken menselijk kapitaal,
vergroten organiserend vermogen en vergroten aantrekkelijkheid leefomgeving is
budget voor incidentele projecten. Deze budgetten zijn bedoeld voor incidentele financiering van uitzonderlijke projecten die het verschil kunnen maken en een unieke
kans bieden voor economische structuurversterking, versterking menselijk kapitaal of
verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving.
De projecten die voor deze incidentele financiering in aanmerking komen, moeten
voldoen aan de volgende criteria:
Aanvalsplan
Economische
en maatschappelijke structuurversterking
Quick wins & projecten uit
eerdere besluitvorming
Beleids-vorming
Thema
2.3 Incidentele en Urgente projecten
nEenmalige financiering vanuit Wurkje foar Fryslân;
nGaat in principe om investeringen en niet om bijdrage in exploitatie;
nQua aard, omvang en/of doelgroep uniek voor Fryslân;
nVergt provinciale bijdrage van tenminste € 1 mln.;
nHeeft (overeenkomstig het hele programma Wurkje foar Fryslân) een multiplier van tenminste twee;
nLevert een meer dan gemiddelde extra (directe en/of indirecte) werkgelegenheid op;
nKan niet of onvolledig uit andere bronnen worden gefinancierd;
nLeidt tot een substantiële toename in toegevoegde waarde, marktaandeel en/of
synergie-effecten voor de Friese economie, menselijk kapitaal of gebouwde
omgeving.
In uitzonderlijke gevallen kunnen Gedeputeerde Staten beargumenteerd van één of
meer van deze criteria afwijken.
Traineeships (Talint foar Fryslân) (QW)
Kwaliteits
verhoging
leefomgeving
Monumentenregeling (QW)
Verbetering Binnenhaven Drachten
(QW)
Investeringsagenda Smallingerland
Investeringsagenda Heerenveen
Nieuw Thialf
Breedband start-up projecten
(QW: Quick Wins)
16 Uitvoeringsprogramma
Gedeputeerde Staten kunnen partijen gericht uitnodigen om een aanvraag in te
dienen. Hierbij wordt in eerste instantie gekeken naar de ideeën zoals wij die in 2013
hebben ontvangen.
2.3.2 Urgente projecten
Daarnaast zijn er urgente projecten binnen de verschillende maatregelen. Het gaat
hierbij om projecten waarbij initiatiefnemers in de startblokken staan en die snel gerealiseerd kunnen worden. Hiermee wordt op korte termijn een impuls gegeven aan
de economische structuurversterking.
In de omschrijving van de maatregelen in dit uitvoeringsprogramma benoemen
we op een aantal plekken initiatieven die wij op dit moment begeleiden naar een
aanvraag tot financiering. In een aantal gevallen is het vanwege bedrijfsgevoelige
informatie of omdat nog onvoldoende zekerheden bestaan voor een project nog niet
wenselijk om hiervan al melding te maken. Dat betekent dat er op dit moment meer
projecten begeleid worden dan benoemd worden in dit uitvoeringsprogramma. Binnen Verbeteren kwaliteit leefomgeving is het eerste urgente project al beschikt en is
voor 4 projecten een lening onder opschortende voorwaarden toegezegd.
Wurkje foar Fryslân 17
Deze projecten worden beschikt vooruitlopend op regelingen waarmee we de
maatregelen uitwerken. Op deze projecten zijn criteria van toepassing die later in de
regeling worden uitgewerkt. Dit kan alleen voor regelingen waarvoor uw Staten ons
College mandaat hebben gegeven, d.w.z. maatregelen met een omvang tot en met
€ 5 mln. Voor regelingen die vallen binnen maatregelen met een omvang groter dan
€ 5 mln. geldt dat uw Staten de bevoegdheid hebben om de kaders voor de regeling vast te stellen. In die gevallen kunnen wij niet beschikken vooruitlopend op een
regeling.
2.4 Communicatie
Met de inzet van communicatie over het programma Wurkje foar Fryslân willen we
draagvlak creëren bij de Friese Mienskip voor de besteding van de € 300 mln. Nuonmiddelen. Gerichte communicatie draagt eraan bij dat Wurkje foar Fryslân duidelijk
zichtbaar en herkenbaar wordt voor burgers, bedrijven en medeoverheden. Ons uitgangspunt hierbij is dat verschillende doelgroepen in Fryslân weten dat de provincie
Fryslân met het programma een extra investering doet van € 300 mln. om mensen
aan het werk te krijgen. Dit willen we bereiken door te communiceren over de verschillende projecten die voortvloeien uit de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân.
en uitvoering van projecten mogelijk maakt. Met samenwerkingspartners maken we
afspraken over de communicatie zodat, wanneer zij naar buiten treden, Wurkje foar
Fryslân ook genoemd wordt. We maken hier duidelijke afspraken over voordat het
project van start gaat. Op bouwborden van samenwerkingspartners wordt bijvoorbeeld ook Wurkje foar Fryslân als medefinancier genoemd.
In dit Uitvoeringsprogramma noemen wij i.v.m. de (concurrentie)gevoeligheid geen
ideeën en plannen van initiatiefnemers die nog in procedure zijn en nog niet zijn
beschikt. Er is in dit uitvoeringsprogramma wel een kalender opgenomen waarop
duidelijk is aangegeven welke instrumenten en beschikte grotere projecten onder de
vlag van Wurkje foar Fryslân zijn uitgevoerd en gepland staan. Daarnaast sluiten we
communicatief aan bij programma’s binnen de provincie die een duidelijke link hebben met de doelstellingen van Wurkje foar Fryslân, zoals de financieringsinstrumenten Fryslân Fernijt en het Doefonds.
Voorbeelden van een aantal communicatiemiddelen Wurkje foar Fryslân
Sociale media
Twitter
(@FryslanWurkje)Facebook.com/fryslanwurkje
Voor onze eigen communicatie kiezen we een vorm waardoor de projecten van
Wurkje foar Fryslân door iedereen als zodanig worden herkend. Hierbij sluiten we
aan bij de huisstijl van de provincie Fryslân. Wurkje foar Fryslân wordt dan ook altijd
getoond in de huisstijl van de provincie. De vormgeving en overige huisstijlelementen
van de provincie zijn leidend in alle uitingen van Wurkje foar Fryslân.
Daarnaast brengen we mensen in beeld die vertellen wat Wurkje foar Fryslân voor
hen betekent. In persberichten die wij of onze partners versturen wordt duidelijk het
achterliggende doel van Wurkje foar Fryslân gecommuniceerd. Bij persmomenten
of toespraken wordt het programma genoemd en toegelicht. Onze opdrachtgevers,
partners, subsidieontvangers en eigen medewerkers kennen onze missie en visie en
dragen deze uit. We zorgen voor regelmatige exposure in de lokale, regionale en
landelijke media.
Nieuwsbrief Publicaties (advertenties bijv.)
De succesmomenten van Wurkje foar Fryslân vieren we met betrokkenen en pers.
Bij de start en uitvoering van de diverse projecten benadrukken we dat dit (mede)
mogelijk is gemaakt door het programma Wurkje foar Fryslân.
We passen de volgende middelen toe:
nDe website www.fryslan.nl/wurkjefoarfryslan. Hierop staan een totaaloverzicht en het laatste nieuws, de regelingen en andere relevante informatie. Ook worden hier filmpjes getoond van projecten die lopen;
nWe zetten in op social media zoals Twitter en Facebook;
nEr komt maandelijks een digitale nieuwsbrief uit met de belangrijkste
ontwikkelingen.
Bouwbord /Posters etc.
Naast de inzet van onze eigen communicatiemiddelen is onze strategie er vooral
op gericht onze samenwerkingspartners het platform te bieden om de provincie en
Wurkje foar Fryslân te etaleren en te promoten als de organisatie die de financiering
18 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 19
hoofdstuk
3
Vergroten Innovatievermogen
We zetten in op het vergroten van het innovatievermogen (kennisintensiteit,
arbeidsproductiviteit) van met name het MKB, waarbij wij ons vooral richten op
het scheppen van randvoorwaarden voor samenwerking, kennisuitwisseling en (co)
financiering van bedrijfsinstrumenten.
3.1 Doelstelling
nUitbreiding van het innovatieve vermogen van ondernemingen, onderzoek en onderwijs door een toename van valorisatieprojecten in de agrofood sector;
nOntwikkeling van grootschalige voorbeeld/icoonprojecten van nieuwe concepten en technieken in de watertechnologiesector;
nStimuleren van samenwerkingsinitiatieven tussen ondernemers, onderzoek en onderwijs om het innovatievermogen van toeristisch recreatieve ondernemers te bevorderen;
nVersterking innovatievermogen Fries Midden- en Kleinbedrijf (MKB).
communicatiemiddelen dan vroeger. Naast private opbrengsten genereert innovatie
aanvullende sociale opbrengsten bij anderen zonder dat het betreffende bedrijf
hiervoor voldoende wordt beloond. Zo maakt kennis nieuwe kennis en leidt het ene
product tot weer andere producten.
Door hun schaalomvang hebben MKB-bedrijven beperkte mankracht en eigen
financiële middelen om te innoveren. Zo ontberen zij de benodigde schaal om
innovatie investeringen te kunnen doen, of kan het voor komen dat zij gezien
hun omvang minder interessant lijken voor private financiers van risicovolle
innovatieprojecten. Daarnaast hebben MKB-bedrijven vaak meer moeite om de weg
te vinden naar kennisinstellingen en daar hun relevante kennis te vergaren. Deels
komt dit door hun beperkte mankracht, doordat zij niet gezien worden of niet
interessant genoeg lijken.
3.2.2 Urgentie tot verduurzamen
Veel bedrijven vinden dat zij een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben
op het gebied van mens, maatschappij en milieu. Zes van de tien Nederlandse
bedrijven vinden dat ze nu al een belangrijke duurzame bijdrage leveren. Een grote
meerderheid vindt dat het Nederlandse bedrijfsleven wereldtop moet zijn op het
gebied van duurzaamheid. De urgentie tot het verduurzamen van onze economie
wordt iedere dag groter. Het verbruik van grondstoffen, energie en water en de
uitstoot van schadelijke stoffen staan in geen verhouding tot wat de aarde kan
dragen. Wereldwijde bevolkingsgroei, armoede en de afname van biodiversiteit zijn
vraagstukken waarvoor we dringend oplossingen moeten vinden. Steeds duidelijker
wordt dat de omslag naar een groene en sociale economie voor bedrijven en
investeerders allerlei kansen biedt. Wie nu investeert in een duurzame en sociale
toekomst, plukt daar op korte en lange termijn de vruchten van. Bedrijven die de
omslag maken zijn zuiniger met dure grondstoffen, innoveren meer, zijn socialer
en hebben betrokken medewerkers. Dat maakt hen sterker en slagvaardiger.
Veel duurzame oplossingen vergen in eerste instantie hogere investeringen, waar
3.2 Achtergrond
3.2.1 Urgentie tot innovatie
Het MKB in Fryslân is relatief klein en blijft achter qua dynamiek (starters), innovatie
en export. Bedrijven hebben belang bij investeringen in innovatie, omdat dat
betere en/of nieuwe producten oplevert met winstmogelijkheden en/of leidt tot
behoud van hun marktpositie. Ook de maatschappij in brede zin heeft belang
bij innovatie. Innovaties leiden bijvoorbeeld tot betere zorg en betere/meer
20 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 21
later lagere exploitatiekosten tegenover staan. Bovendien brengen dergelijke
oplossingen vaak hogere risico’s met zich mee, omdat ze minder bekend zijn
voor de markt, relatief duurder zijn, andere technische specificaties hebben, niet
geheel passen in de huidige wet- en regelgeving, etc. Bovendien vragen duurzame
producten en processen om andere partners en samenwerking in de keten, met
andere verdienmodellen en verdeling van kosten en toegevoegde waarde. Het gaat
daarbij onder andere om life cycle analyse en costing, hergebruik van reststromen,
het sluiten van kringlopen (reststoffen van het ene bedrijf als grondstoffen voor
andere, ofwel Cradle-to-Cradle), zoveel mogelijk regionale verzameling, productie
en verwerking van grondstoffen en producten en allianties tussen partijen die
normaliter niet met elkaar samenwerken.
3.3 Aanvalsplan Innovatief Fryslân
De Economische beleidsvisie ‘Groen, slim en grensverleggend’ van de provincie Fryslân (2012) benadrukt het belang van innovatie voor de regionale economische ontwikkeling. De provincie richt zich daarbij zowel op versterking van speerpuntsectoren
als agrofood en watertechnologie, als op stimulering van innovatie bij het MKB.
Innovatieve ondernemers zijn de motor van de slimme economie: zij introduceren
producten of diensten die voor de markt nieuw of sterk verbeterd zijn. In Fryslân zijn
innovatieve ondernemers geconcentreerd rondom de speerpuntsectoren agrofood
en watertechnologie en de maakindustrie zoals machine/productiesystemen en de
jachtbouw. Ook in de sterke sectoren duurzame energie en zorgtechnologie is een
concentratie van innovatief MKB zichtbaar. De ondernemers in deze sectoren versterken de Friese economie en concurrentiekracht en ontwikkelen oplossingen voor
maatschappelijke opgaven als gezond ouder worden, duurzame agrofoodketens,
slimme mobiliteit en duurzame energie. Deze uitdagingen gaan hand in hand met
economische kansen.
Innovatie komt steeds minder van bedrijven die in het isolement van hun eigen R&Dafdeling nieuwe vindingen doen, maar juist in toenemende mate van samenwerking
tussen innovatief MKB, grote bedrijven, onderzoeksinstituten en maatschappelijke
organisaties. Bedrijven innoveren het best waar expertise, infrastructuur, financiële
middelen, kenniswerkers en een netwerk van partners voorhanden zijn: in een ‘ecosysteem’ van (open) innovatie.
Met geld alleen bereik je niets, is uit ervaring van experts gebleken. Toegang tot
kapitaal is echter wel een basisvoorwaarde voor een succesvol ecosysteem en een
belangrijke katalysator voor innovatief ondernemerschap.
De provincie Fryslân heeft hier een noodzakelijke rol, maar er ligt ook een kans.
Enerzijds is sprake van marktfalen: het innovatieve MKB heeft moeite voldoende
kapitaal te verkrijgen voor grote investeringen met lange looptijden en hoge risico’s,
veelal zonder inkomsten gedurende het innovatieproces. Overheidsstimulering biedt
een kans: een ecosysteem van (open) innovatie met goede toegang tot kapitaal trekt
ondernemers uit alle windstreken en investeerders in hun kielzog. Een dergelijke
magneet voor bedrijvigheid, kapitaal, kennis en partners versnelt de verwezenlijking
van de visie van Fryslân.
22 Uitvoeringsprogramma
In samenwerking met het bedrijfsleven ontwikkelen wij het aanvalsplan innovatief
Fryslân door middel van de organisatie die ontstaan is uit het Innovatiepact Fryslân
(IPF). Het IPF verbindt innovatiebevordering en hoogwaardig onderwijs. Het aanvalsplan innovatief Fryslân kent “open” innovatie als basisuitgangspunt. Open innovatie
is in het aanvalsplan gebaseerd op het “outside in” principe en gaat uit van de kracht
van samenwerking. Daarom wordt het succesvolle koplopersproject als lopend proces
van (open) innovatie in het aanvalsplan betrokken en verder uitgebreid. Er is geen
sprake van één voorgeschreven model om te komen tot innovatie. Er wordt wel
gekeken of de huidige versnippering van cluster- en netwerkorganisaties met haar
“innovatiemakelaars” en “aanjagers”, kan worden gestroomlijnd en de stimulering
en begeleiding van innovatieprocessen naar het bedrijfsleven effectiever en efficiënter kan worden georganiseerd.
In juli 2014 is het aanvalsplan gereed voor uitvoering.
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
3.4 Voortgang maatregelen
3.4.1 Onderzoeksfaciliteiten agrofood (Maatregel 2 (€ 5 mln.))
Omschrijving
Om de slag van kennis naar kassa te maken in de keten van grondstof tot
consumentenproduct zijn mogelijkheden voor het doen van onderzoek, proeven
en (vertrouwelijke) experimenten noodzakelijk. Om hierin te voorzien is het
initiatief genomen om de Dairy Campus op te richten. Toegepast onderzoek voor
de ontwikkeling van agro food producten vindt op Dairy Campus plaats, in nauwe
samenwerking met fundamenteel onderzoek (proof of principles) op de Wageningen
Universiteit enorganisaties zoals de NIZO. Er is een onderzoek onder Friese agrofood
bedrijven uitgevoerd of en welke behoefte er is aan faciliteiten voor bijvoorbeeld
het testen van prototypes in “up-scale” omgevingen en het delen van kennis en
apparatuur en of deze bedrijven financieel willen bijdragen aan de investering.
Status
In het kader van Wurkje Foar Fryslân heeft het samenwerkingsverband Dairy Chain
een plan ingediend waarin o.a. een voedingsapplicatiecentrum is opgenomen. De
provincie heeft in 2013 het deel (1e fase) gehonoreerd wat betrekking heeft op de
opstart van tal van zuivel-gerelateerde opleidingen bij Nordwin College en Van Hall
Larenstein, een werkbudget voor internationale activiteiten van een nieuwe lector
zuiveltechnologie, een verbeteringsprogramma voor docenten om de goede opleidingen te kunnen geven en het profileren van de zuivelsector om voldoende nieuwe
studenten aan te kunnen trekken.
Wurkje foar Fryslân 23
Momenteel is het haalbaarheidsonderzoek naar de behoefte en vorm van een voedingsapplicatiecentrum (2e fase) als leer-werkomgeving afgerond en in september
2014 wordt het subsidieverzoek van Dairy Chain Friesland voor de realisatie van het
voedingsapplicatiecentrum beoordeeld op de criteria van Wurkje Foar Fryslân.
Beoogd resultaat
De beoordeling van de aanvraag voor een bijdrage in het voedingsapplicatiecentrum
heeft eind 2014 plaatsgevonden.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
3.4.2 Demo-/proefopstellingen watertechnologie (Maatregel 5 (€ 4 mln.))
Omschrijving
Na de fase van productontwikkeling is er voor marktintroductie behoefte aan een
(fysieke) omgeving waar demonstraties van technologie en processen kunnen worden gegeven. Op demo-sites kunnen demonstraties verzorgd worden van best cases
en best practices met ‘state of the art’ producten en technologieën aan klanten,
leveranciers en stakeholders in de sector watertechnologie. Op deze wijze wordt de
aanwezige kennis zichtbaar gemaakt en kunnen best practices een ondersteunende
rol hebben bij innovatie- en educatieprogramma’s. Ook kunnen bedrijven en kennisinstellingen ten behoeve van innovatieprojecten (testen, opschalen) gebruik maken
van de demo-faciliteiten.
Status
Samen met de gemeente Leeuwarden, de Wateralliantie, kennisinstellingen en andere belanghebbende organisaties laten we onderzoek doen naar de vorm, investeringsomvang en financiering en vooral uitvoering van de demonstratiefaciliteiten.
Een aandachtspunt daarbij is hoe launching customers (de eerste klant die een nieuw
product of een nieuwe dienst afneemt) en demonstratieprocessen aan kunnen sluiten bij de bestaande campussen en het waterapplicatiecentrum. De behoefte van de
markt is leidend.
Wij begeleiden in samenwerking met de dijkbeheerder en een onderneming op dit
moment 1 demo- project voor de monitoring van de kwaliteit- en stabiliteitsbewaking van waterkerende dijken.
Beoogd resultaat
Eind 2014 is het onderzoek afgerond.
3.4.3 Samenwerking Ondernemers-Overheid-Onderwijs Toerisme & Recreatie
(Maatregel 7 (€ 0,5 mln.))
Omschrijving
Binnen Fryslân is de economische betekenis van de toeristisch-recreatieve sector
groot. De sector staat echter onder druk door grote concurrentie en (kleinschalig)
aanbod dat onvoldoende aansluit op de behoefte van de consument. De uitdaging
is specifieke niches te optimaliseren door (bij voorkeur gezamenlijke) innovatieve
productontwikkeling en gerichte promotie. Deze transitie is noodzakelijk maar tegelijkertijd ook niet eenvoudig. De branche onderscheidt zich op een aantal fronten:
kleinschaligheid, opleidingsniveau, sterke gebiedsgebondenheid en weinig innovatief vermogen.
Status
De Hiswa en Recron hebben gezamenlijk een plan ingediend om te komen tot een
innovatieagenda ter stimulering van innovaties in de toerisme en recreatie sector.
Het European Tourism Future Institute (ETFI) heeft voor de verdere ontwikkeling
van het ETFI als internationaal centre of expertise een “living lab”. De gemeente
Súdwest-Fryslân, met toerisme en recreatie als een belangrijke economische
sector, heeft in het kader van de quick win streekagenda een aanvraag ingediend
voor het ontwikkelen van het toeristisch huis. Dit denkbeeldige huis beoogt
een werkmaatschappij te worden voor stakeholders (ondernemers, onderwijs,
overheid, theater en cultuur). Dit plan is ontwikkeld door een groep ondernemers
en wordt gesteund door de gemeente Súdwest-Fryslân. Alhoewel de drie plannen
op hoofdlijnen dezelfde intentie lijken te hebben (het werken aan een sterke
innovatieve toerisme en recreatie sector) is het op dit moment onduidelijk of ze
elkaar daadwerkelijk gaan versterken. Wanneer geen samenhang ontstaat, of de wil
om samen te werken onvoldoende leidend is, ontstaat een risico voor de branche.
Onduidelijkheid en versnippering van de initiatieven kunnen leiden tot een gebrek
aan draagvlak bij de ondernemers en uiteindelijk onvoldoende samenhangende
uitkomsten. Daarom gaan we de afstemming tussen de drie partijen en projecten
faciliteren om de initiatieven verder te professionaliseren en aan elkaar te verbinden.
Beoogd resultaat
Een verbonden, samenhangend en gedragen plan wat het innovatieve denken van
alle relevante partijen in de sector moet bevorderen.
Planning
In september 2014 is het plan gereed en in het najaar van 2014 kunnen de eerste
projecten worden beoordeeld.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Actuele fase
Beleidsvorming
24 Uitvoeringsprogramma
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Wurkje foar Fryslân 25
3.4.4 Innovatie duurzame energiebesparing, hergebruik en energieproductie
(Maatregel 18 (€ 1,15 mln.))
Omschrijving
Binnen de Friese samenleving bestaan veel initiatieven om maatschappij en
economie te verduurzamen. Zo zijn er tal van plannen voor energiebesparing en
lokale opwekking van duurzame energie (biogas, zonnestroom, windenergie,
warmte- en koudeopslag, energy service companies, etc.), stimulering van duurzame
mobiliteit (o.a. elektrisch rijden en varen, inzet van biobrandstoffen, e.d.), duurzame
bedrijventerreinen (o.a. Ecomunitypark Oosterwolde), Friese Kansen-initiatieven als
Friese fosfaatkansen, en nieuwe duurzame ontwikkelingen rond de Afsluitdijk. De
ideeën zijn afkomstig uit verschillende hoeken, zoals burgers/bewonersgroepen,
ondernemers(verenigingen), corporaties, belangengroepen en/of gemeenten. De
provincie wil de Friese samenleving ondersteunen bij de transitie naar duurzame
vormen van energievoorziening. Dit heeft naar verwachting een economische groei
tot gevolg voor de bedrijven in dit segment. Het gaat dan om kansrijke projecten
welke niet in aanmerking komen voor financiering uit andere fondsen zoals het FSFE.
Status
Wij begeleiden enkele projecten die vooruitlopen op de ontwikkeling van een regeling. Het betreft een businessinitiatief van een aantal Friese bedrijven van hoogwaardig hergebruik van kunststof uit huishoudelijk afval (Closing the Loops).
Status
Op dit moment begeleiden wij een aantal projectinitiatieven op het gebied van recycling van afval- en grondstoffen. Daarnaast is de provincie samen met de gemeente
Leeuwarden betrokken bij de mogelijke vestiging van een nieuw bedrijf op het
gebied van duurzame energieproductie. Er is een regeling in ontwikkeling.
Actuele fase
Beoogd resultaat
De regeling wordt in oktober 2014 vastgesteld.
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Daarnaast zijn wij betrokken bij de vestiging van een fabriek voor de productie van
bioplastics in Fryslân. Dit project voorziet in een onderzoek naar de meest geschikte
regio voor de realisatie van een full scale installatie voor de productie van afbreekbare biopolymeren.
Op dit moment wordt een regeling voor de circulaire economie uitgewerkt.
Beoogd resultaat
De faciliteit circulaire economie is eind 2014 in voorbereiding.
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
3.4.6 Innovatief bedrijfsleven (Maatregel 20 en 21 (€ 5 mln.))
Actuele fase
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
3.4.5 Faciliteit circulaire economie (Maatregel 15 (€ 5 mln.))
Omschrijving
De circulaire en biobased economy heeft betrekking op waardecreatie uit allerlei vormen van afval, grondstoffen en biomassa, zoals kunststofrecycling, hergebruik van
metalen, vergisting van mest tot biogas, vervanging van fossiele grondstoffen door
hernieuwbare alternatieven, bioraffinage van gewassen en tal van andere verwaardingsmogelijkheden. De Ellen MacArthur Foundation, voortrekker van de mondiale
Circular Economy gedachte, is realistisch: met schema’s van stijgende grondstofprijzen is het geen idealisme om afval te willen verminderen, maar realisme om de
aanschafsprijs van grondstoffen zo laag mogelijk te maken. De provincie Fryslân
heeft sterke sectoren die een rol spelen in deze kringloop. Het principe van de circulaire economie is eenvoudig, hoewel de businessmodellen er heel anders uit gaan
zien. Deze transitie vraagt om een andere marktbenadering dan voorheen en vraagt
samenwerking tussen in de keten en tussen uiteenlopende sectoren, zoals landbouw,
chemie, energie en maakindustrie. De afgelopen jaren zijn tal van ideeën ontwik-
26 Uitvoeringsprogramma
keld en uitgetest en het is nu zaak de kansrijke opties (verder) te verbeteren en op te
schalen op basis van realistische business cases.
Omschrijving
Deze maatregel is opgenomen in hoofdstuk 5.4.1. van het onderdeel Menselijk Kapitaal. Hierin nodigen we het bedrijfsleven (niet de instellingen) binnen de speerpuntensectoren uit om met initiatieven te komen om inhoud te geven aan ontwikkeling
en opleiding van het zittende personeel. Doel is de kennis- ontwikkeling en -toepassing in deze bedrijven en branches te versterken om daarmee het innovatiepotentieel te vergroten. Een belangrijke voorwaarde hierbij is de ontwikkeling van sociale
innovatie binnen bedrijven. Ruimte geven aan en een klimaat scheppen voor de ontwikkeling van medewerkers is een voorwaarde voor het vergroten van het innovatie
potentieel van bedrijven.
Wurkje foar Fryslân 27
hoofdstuk
4
Beschikbaarheid
Bedrijfsfinanciering
We realiseren bedrijfsfinanciering (kapitaal) voor situaties waarbij de markt tekort
schiet, zoals voor jonge startende ondernemingen, groei en export. Hierbij spelen
we niet zelf ‘bankje’, maar we verlagen de drempel voor het MKB tot de financiële
sector.
4.1 Doelstelling
nBehoud en uitbreiding van bedrijven en werkgelegenheid door verstrekking van kredieten aan circa tenminste 500 ondernemers;
nFryslân heeft een aanzuigende werking op bedrijven in de watertechnologie en agro/food;
nOntwikkeling van projecten voor hergebruik van grondstoffen, sluiten van kringlo
pen en cross-overprojecten (high tech, green tech of biobased) gericht op de ont
wikkeling van concrete businesscases;
nInzet middelen voornamelijk revolverend;
nQua multiplier wordt op fondsniveau het aantrekken van tenminste € 50 mln. aan fondsvolume van derden, zijnde een verdubbeling van de gealloceerde middelen, voor bedrijfsfinanciering voorzien.
4.2 Achtergrond
In de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân is de terughoudendheid van de banken
in kredietverstrekking beschreven en is de noodzaak uitgesproken om in te springen
op de toenemende kapitaalbehoefte van het Friese bedrijfsleven. De kapitaalbehoefte is uiteengezet in de tabel op pagina 29.
28 Uitvoeringsprogramma
Risicokapitaal
Werkkapitaal
Uitbreidingskapitaal
Type investering
Belang overheid
Innovatie
Structuurversterking
Starters
Structuurversterking
Crisis financiering
Behoud (gezonde) bedrijven
in zwaar weer
Bedrijfsovername
Bedrijfscontinuïteit
Export/groeifinanciering
Marktuitbreiding
Wurkje foar Fryslân streeft economische structuurversterking na, zowel op korte als
op lange termijn.
nOp de korte termijn ligt er een uitdaging om concurrerende bedrijven, welke momenteel (tijdelijk) in financieel zwaar weer verkeren, te behouden voor de Friese economie.
nVoor de lange termijn ligt de uitdaging om zoveel mogelijk kansrijke
bedrijfsinvesteringen los te weken, door financiële middelen naar Fryslân te halen.
De invloed van de provincie op de ontwikkeling van de regionale economie is
beperkt, maar niet onbelangrijk. We investeren niet vanuit winstoogmerk maar
kiezen voor een financieringsrol met focus op witte vlekken in het aanbod. Hierbij
is de provincie geen commerciële financier, maar versterken we marktpartijen door
markt-falen aan te pakken. Het gaat vooral om het creëren van de juiste randvoorwaarden, het stimuleren van samenwerking, het aanjagen van initiatieven en het
ontsluiten en ontwikkelen van financieringsinstrumenten. Met als stelregel: subsidies
waar nodig en (revolverende) investeringen waar mogelijk. Van subsidiëren naar
investeren in bedrijven vraagt specifieke kennis en kunde. Het gaat hierbij om het
kunnen beoordelen van een bedrijf en de beoogde investering. Daarnaast gaat het
om het toevoegen van waarde en vervolgens weer tijdig ontdoen van het belang. Op
projectniveau is het van belang dat de investering samen met andere partijen onder
gelijke voorwaarden plaats vindt. Gezien de verschillende revolverende fondsen
die momenteel binnen de provincie in ontwikkeling zijn, en de hiervoor benodigde
expertise en afwegingen (soms financieel boven maatschappelijk), lijkt een speciaal
hiervoor ingerichte uitvoeringsstructuur wenselijk. In de volgende paragraaf geven
we aan hoe dit vorm gegeven kan worden.
4.3 Financieringsstrategie
Omschrijving
Bij verschillende provincies zijn revolverende fondsen in oprichting, veelal gevuld met
opbrengsten uit de verkoop van aandelen in energiebedrijven. Niet meer subsidiëren,
maar revolverend investeren waardoor financiële middelen worden ingezet en weer
terugkomen om vervolgens opnieuw te kunnen worden ingezet.
In de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân zijn circa 30 verschillende financieringsinstrumenten opgenomen, onder andere voor bedrijfsfinanciering, exportbevordering, onderzoeks- en demonstratiefaciliteiten, netwerkvorming, opleidingstrajecten,
Wurkje foar Fryslân 29
monumentenzorg en het aanjagen van de woningmarkt. Het gaat zowel om subsidies, als om kredieten, garanties en participaties. Uw Staten hebben in 2013 de Nota
Financieringsinstrumenten vastgesteld, waarin een algemeen kader wordt gegeven
voor het inzetten van (de voor de provincie meest gebruikelijke) subsidies, dan wel
voor het gebruik van andere financieringsinstrumenten, zoals krediet, garantie of
participatie. Eind 2013 hebben uw Staten de Nota Samenwerkingsrelaties vastgesteld, waarin de vraag centraal staat wanneer de provincie er goed aan doet om
taken en activiteiten op afstand te zetten en hoe in dat geval de samenwerking
organisatorisch het beste vorm kan worden gegeven. Beide nota’s geven belangrijke
kaders voor de financieringsstrategie van Wurkje foar Fryslân, maar zijn niet specifiek
genoeg om de vragen te beantwoorden welk instrument voor welk doel wordt ingezet, of de uitvoering van het betreffende instrument het best door de provincie zelf
kan plaatsvinden dan wel beter op afstand kan worden gezet en wat de consequenties van de gekozen vorm van financiering zijn voor de eigen organisatie.
4.4 Voortgang maatregelen
Zoals in de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân is beschreven willen we de gehele
keten (zie figuur hieronder) bedienen met een specifieke financieringsrol op de
lacunes in het aanbod van de financiering van commerciële marktpartijen. Het doel is
om een totaal palet aan risico-, werk- en uitbreidingskapitaal aan te kunnen bieden,
aanvullend op de financiering van marktpartijen.
De fondsen Fryslân Fernijt IV, het Doefonds en het Fûns Skjinne Fryske Energie
worden niet vanuit Wurkje foar Fryslân gefinancierd maar worden wel betrokken bij
de positionering (risico-, werk- en uitbreidingskapitaal) van het totaal aan financieringsinstrumenten welke in het kader van Wurkje foar Fryslân aan de markt worden
aangeboden. Hieronder beschrijven we deze instrumenten.
Het is nu zaak om te anticiperen op een fundamentele transitie van subsidiëren naar
revolverend investeren en te voorkomen dat de ad-hoc ontwikkeling van financieringsinstrumenten leidt tot een inefficiënte versnipperde beheersituatie in 2015. Een
financieringsstrategie is onlosmakelijk verbonden met het inzichtelijk maken van de
uitvoeringsstructuur, competenties, capaciteit en controlemechanismen.
Status
Wij hebben in april 2014 een quick scan financieringsstrategie uitgevoerd om te komen tot een volwaardige en efficiënte strategie en uitvoeringstructuur, met bijbehorend pakket aan uitgewerkte instrumenten.
Beoogd resultaat
Een heldere strategie als uitgangspunt voor op te stellen financieringsinstrumenten.
Voor wat betreft de strategie m.b.t. de vormgeving en aansturing van fondsen zullen
de geformuleerde uitgangspunten aan PS ter besluitvorming worden voorgelegd.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
4.4.1 MKB Kredietfaciliteit “Ondernemersimpuls Fryslân”
Omschrijving
Gezien de economische situatie is het wenselijk om snel maatregelen te nemen om te
voorkomen dat MKB bedrijven in Fryslân omvallen. In het huidige provinciale beleid
is geen enkele regeling beschikbaar voor het verstrekken van gewoon werkkapitaal,
dan wel uitbreidingsfinanciering voor het reguliere bedrijfsleven. Op 3 juli 2013
hebben uw Staten € 5 mln. beschikbaar gesteld voor het oprichten van een kredietfaciliteit waaruit geldleningen kunnen worden verstrekt aan ondernemers in het
midden- en kleinbedrijf. Als gevolg van de krediet- en eurocrisis en Europese regels
omtrent het moeten aanhouden van reserves door commerciële banken verstrekken
banken nagenoeg of in het geheel geen geldleningen meer aan ondernemers in het
MKB tot een bedrag van € 250.000 per lening. Het is hierdoor voor deze ondernemers moeilijk, zo niet onmogelijk, een lening te krijgen voor het starten van een
bedrijf, het doen van investeringen en het voorfinancieren van orders en opdrachten.
De kredietfaciliteit is nadrukkelijk niet bedoeld voor het verstrekken van leningen
30 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 31
aan ondernemers in het midden- en kleinbedrijf die in financiële problemen zijn
geraakt en daardoor niet kredietwaardig zijn, maar voor ondernemers die onder
normale omstandigheden een geldlening verstrekt zouden krijgen door een commerciële bank. De kredietverstrekking geschiedt op basis van een solide beoordeling
van de potentiële levensvatbaarheid van de onderneming. Deze beoordeling zal
worden gedaan door het IMK. Er wordt maximaal € 150.000 per lening uitgekeerd.
De maximale default is 20%. Dit betekent dat maximaal € 1 mln. (20% van 5 miljoen)
aan niet terug te vorderen leningen, niet hoeven te worden terugbetaald aan de
provincie Fryslân.
Status
Op 1 april 2014 is de eerste tender geopend waarvoor € 1,2 mln. beschikbaar is.
Beoogd resultaat
Eind 2014 zijn er 10 projecten positief beoordeeld.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Status
Op 17 april 2014 is de MKB kredietfaciliteit “Ondernemersimpuls Fryslân” open gesteld. Begin mei werden met ca. 10 aanvragers gesprekken gevoerd.
4.4.3 Doefonds
Beoogd resultaat
Eind 2014 zijn ca. 25 kredieten aan het Friese MKB verstrekt.
De fondsen Fryslân Fernijt IV, het Doefonds en het Fûns Skjinne Fryske Energie
worden niet vanuit Wurkje foar Fryslân gefinancierd maar worden wel betrokken bij
Actuele fase
de positionering (risico-, werk- en uitbreidingskapitaal) van het totaal aan financieringsinstrumenten welke in het kader van Wurkje foar Fryslân aan de markt worden
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
4.4.2 Fryslân Fernijt IV
De fondsen Fryslân Fernijt IV, het Doefonds en het Fûns Skjinne Fryske Energie
worden niet vanuit Wurkje foar Fryslân gefinancierd maar worden wel betrokken bij
de positionering (risico-, werk- en uitbreidingskapitaal) van het totaal aan financieringsinstrumenten welke in het kader van Wurkje foar Fryslân aan de markt worden
aangeboden.
Omschrijving
Met de subsidieregeling Fryslân Fernijt IV, wil de provincie Fryslân een impuls geven
aan de innovatiemogelijkheden voor ondernemers in Fryslân. Hiervoor is in totaal
€ 5 mln. beschikbaar voor de periode 2014-2017. De regeling steunt vernieuwende
experimentele samenwerkingsprojecten die een zinvolle en onderscheidende bijdrage leveren aan de volgende maatschappelijke uitdagingen:
1. Gezondheid, demografie en welzijn;
2. Voedselzekerheid, duurzame landbouw en bio-economie;
3. Zekere, schone en efficiënte energie;
4. Schone, veilige watervoorziening.
De bijdrage is maximaal 50% van de totale subsidiabele kosten. Per project bedraagt
de minimale subsidiebijdrage € 50.000 en de maximale€ 200.000.
32 Uitvoeringsprogramma
aangeboden.
Omschrijving
Doelstelling van Doefonds BV (ondergebracht bij de NOM) is een versterking van de
economische structuur en uitbouw van de werkgelegenheid in Fryslân door stimulering van innovatie bij het midden- en kleinbedrijf (MKB). Het midden- en kleinbedrijf
vormt de stuwende kracht van de Friese economie (ruim 90% van het Friese bedrijfsleven valt onder het MKB), de kleine en middelgrote bedrijven missen soms echter de
middelen om hun ideeën uit te kunnen voeren voor innovatie, aanboren van nieuwe
markten of de verdere ontwikkeling van producten. Anders dan Fryslân Fernijt IV
verstrekt het Doefonds geen subsidies maar is het een revolverend innovatiefonds
dat leningen, garanties/borgstellingen en aandelenkapitaal verstrekt. Deze financieringsinstrumenten maken het mogelijk dat het Doefonds de uitgezette middelen
weer terugkrijgt in geval bedrijven succesvol zijn en daardoor opnieuw kunnen worden ingezet. Looptijd van het fonds is in eerste instantie 15 jaar waarbij de beoogde
effecten onder andere gemeten worden aan de hand van de prestatie-indicatoren:
werkgelegenheid, kennisontwikkelingen (patenten) en maatschappelijke baten.
Status
Op 14 april 2014 is het publieke startmoment geweest van de Doefonds BV.
Beoogd resultaat
In 2014 zijn 5 innovaties van bedrijven gefinancierd door de Doefonds BV.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Wurkje foar Fryslân 33
4.4.4 Fûns Skjinne Fryske Energie
De fondsen Fryslân Fernijt IV, het Doefonds en het Fûns Skjinne Fryske Energie
worden niet vanuit Wurkje foar Fryslân gefinancierd maar worden wel betrokken bij
de positionering (risico-, werk- en uitbreidingskapitaal) van het totaal aan financie-
Beoogd resultaat
In oktober 2014 zal een regeling voor innovatiesubsidies worden opengesteld die
aanvullend is op Fryslân Fernijt. Eind 2014 zijn de eerste 5 aanvragen beoordeeld.
Actuele fase
ringsinstrumenten welke in het kader van Wurkje foar Fryslân aan de markt worden
aangeboden.
Beleidsvorming
Omschrijving
Er wordt een Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) opgericht met als primaire doelstelling een bijdrage te leveren aan onze ambitie van duurzame energie in 2020. Het
FSFE doet dit door het ter beschikking stellen van financiële middelen aan investeringsprojecten op het gebied van duurzame energie en energiebesparing. De looptijd
van het fonds is in eerste instantie tot en met 2020 en het budget is maximaal € 90
mln. Dit budget wordt revolverend ingezet en moet, naast het maatschappelijke
rendement, financieel renderen. De instrumenten die het fonds daarbij gebruikt zijn
leningen, garanties en participaties.
Status
De planning is dat voor de zomer de aanbestedingsprocedure voor het fondsmanagement is afgerond en dat na de zomer het fonds van start kan gaan.
Beoogd resultaat
In 2020 is 16% procent van onze energie duurzame energie.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
4.4.5 Strategische innovatie- en groeifaciliteit (Maatregel 11 (€ 3 mln.) en 12 (€ 7 mln.))
Omschrijving
Wij willen subsidie, kredietsubsidie, en garantiesubsidie instrumenten ontwikkelen
die gericht zijn op de (co)financiering van met name grotere (bedrijfs)investeringen.
Het gaat om innovatie en valorisatie van producten en procedés. Initiatieven van
samenwerkende bedrijven in Fryslân en van bedrijven in de keten van de genoemde
speerpuntsectoren hebben de voorkeur. Per faciliteit kan maximaal € 1 mln. worden
verstrekt. Tevens willen wij actief ondersteunen dat innovatiekansen van het MKB,
toegang krijgen tot landelijke regelingen ter stimulering van innovatie en valorisatie.
Status
Wij willen voorstellen om deze faciliteit op te delen in een faciliteit van € 6,5 mln.
voor groei/uitbreidingskapitaal en een faciliteit van € 3,5 mln. gericht op innovatie
en valorisatie. Het deel gericht op innovatie en valorisatie willen we als subsidie
wegzetten, omdat dit voor in de investeringsketen zit. Het deel gericht op groei- en
uitbreiding gaat gepaard met een verdienmodel, zodat we die middelen revolverend,
in de vorm van een kredietsubsidie weg kunnen zetten.
34 Uitvoeringsprogramma
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
4.4.6 Prime mover faciliteit (Maatregel 13 (€ 5 mln.))
Omschrijving
De economische beleidsvisie van de provincie Fryslân (2012) benadrukt het belang
van innovatie voor de regionale economische ontwikkeling. De provincie richt zich
daarbij zowel op versterking van speerpuntsectoren als agrofood en watertechnologie, als op stimulering van innovatie bij het MKB.
Regelmatig geven jonge, snel groeiende bedrijven of bedrijven buiten de provincie
aan bezig te zijn met de keuze van een nieuwe vestigingsplaats, waarbij Fryslân
wordt afgewogen tegen andere locaties. Zo kunnen bijvoorbeeld spin-offs van
Wetsus die te groot worden voor hun locatie in de kerk, voor een nieuwe vestiging
kiezen tussen onder andere Twente, Wageningen, Delft of Fryslân. Ook kunnen
Nederlandse of buitenlandse zuivelbedrijven die willen profiteren van het loslaten
van de melkquota, kiezen tussen een productievestiging in Zuid-, Midden- of NoordNederland. Een van de factoren die bij de afweging een rol speelt, is de beschikbaarheid van lokale faciliteiten en financiering. Deze bedrijven kunnen uiteraard gebruik
maken van de beschikbare fysieke infrastructuur en financiële instrumenten, maar in
bepaalde gevallen is een extra impuls gewenst om ’een toonaangevend bedrijf voor
Fryslân te behouden of binnen te halen.
De provincie Fryslân wil toonaangevende en beloftevolle bedrijven in met name
de speerpuntsectoren agrofood en watertechnologie aantrekken en binden om de
economische structuur verder te versterken en extra werkgelegenheid te creëren. In
het verleden bestonden voor grootschalige vestigings- of uitbereidingsinvesteringen
nationale instrumenten als IPR en BSRI. Deze zijn vanwege bezuinigingen stopgezet.
Als onderdeel van de ‘rode loper benadering’ om krachtige en innovatieve bedrijven
aan Fryslân te binden, is een prime mover faciliteit wenselijk, die binnen de geldende
regelgeving het bedrijf sterker in Fryslân verankert.
Status
Deze maatregel geeft invulling aan een uitgangspunt van het aanvalsplan vestigingsklimaat (zie hoofdstuk 6.4.1) om een financieringsinstrument te ontwikkelen welke
het binnen de wettelijke kaders mogelijk maak om een bedrijf dat zich in Fryslân wil
vestigen, financieel te ondersteunen. De ontwikkeling van de uitgangspunten en
voorwaarden van de prime mover faciliteit vindt plaats in het kader van het aanvalsplan vestigingsklimaat.
Op dit moment zijn wij vooruitlopend op de realisatie van deze regeling in gesprek
Wurkje foar Fryslân 35
met 1 aanvrager voor een kredietsubsidie voor de vestiging van een nieuw bedrijf
dat naar verwachting 55 structurele fte oplevert.
Beoogd resultaat
De prime mover faciliteit is eind 2014 in voorbereiding.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
de vormgeving van het landelijke instrument ‘vroege fase financiering’ zodat die
goed aansluit bij de vraag van starters en het bestaande bedrijfsleven in de provincie
Fryslân. Ook zijn de eerste contacten gelegd over de mogelijkheid van financiering
door de Europese Investeringsbank en het Europese Investeringsfonds.
Naast deze publieke middelen en fondsen is het van groot belang dat ook marktpartijen mee investeren. Dit is geen sinecure, maar de vooruitzichten zijn een stuk beter
dan driekwart jaar geleden.
Beoogd resultaat
Eind 2014 zal de ontwikkeling van een fund of funds starten.
Actuele fase
4.4.7 Fund of Funds (Maatregel 14 (€ 30 mln.))
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Omschrijving
De afgelopen jaren heeft de provincie enkele eigen fondsen opgezet, met name het
Doefonds voor stimulering van innovatie binnen het MKB en het FSFE. In de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân is ook een bedrag van € 30 mln. gereserveerd voor
het uitlokken van fondsen van marktpartijen, EU en/of rijk, die samen met de provincie willen investeren in innovatiestimulering binnen Friese speerpuntsectoren en/
of het Friese MKB. Dit bedrag wordt ingezet via een zogenaamd Fund of Funds, een
dakfonds met ruime kaders waarmee andere financiers worden gestimuleerd om (extra) in Fryslân te investeren. Het doel is meer revolverende middelen op te halen bij
andere overheden en marktpartijen (multiplier) voor Friese bedrijfsfinanciering. Het
is hierbij nadrukkelijk de bedoeling om derden uit te dagen. Vraag gestuurd meeinvesteren, waarbij de markt (publiek en privaat) het voortouw neemt. Dit betekent
overigens niet dat de achterover leunt en kijkt wat op haar afkomt. De aankomende
periode zal er actief geschakeld (moeten) worden met belangrijkste partners zoals
banken, Venture Capitalists, Business Angels, rijk, EIB, etc.
Mochten er de komende 3 jaar niet voldoende goede initiatieven van derden (EU,
rijk, pensioenfonds, bank, etc.) langs komen waarop ingespeeld kan worden, dan
treedt de terugvaloptie in werking. Deze terugvaloptie houdt in dat de gereserveerde middelen niet ingezet worden voor nieuwe fondsontwikkelingen door derden,
maar voor het aanvullen/versnellen van eigen provinciale fondsvormingstrajecten die
nu nog volop in ontwikkeling zijn (Doefonds, FSFE, etc.). Echter, wel onder de voorwaarde dat deze fondsen succesvol blijken, een aanvulling/versnelling nodig hebben
en leiden tot een gelijke multiplier door derden. Mocht eind 2017 blijken dat dit niet
aan de orde is, dan vallen de middelen vrij, waarbij na politieke besluitvorming een
andere bestemming kan worden gezocht.
Status
In 2014 ligt de focus op het snel en efficiënt tot uitvoering brengen van de ca. 30
financieringsinstrumenten. Deze financieringsinstrumenten dienen ook te worden
betrokken bij de opzet van een Fund of Funds om dit fonds uit te laten groeien tot
een grootschalig multi-management fonds, met inbreng van privaat en publiek (Europees en rijk) kapitaal. In de afgelopen periode is overleg gevoerd met verschillende
partijen. Zo is er met het ministerie van Economische Zaken intensief overlegd over
36 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 37
hoofdstuk
5
Versterken Menselijk Kapitaal
We zetten in op het Versterken van het Menselijk Kapitaal (gekwalificeerd arbeids-
benutten en nieuwe waarden creëren in grensverleggende netwerken. Hierbij sluiten
we aan bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) die wijst
op het sleutelbegrip: responsiviteit bij het organiseren van het verdienvermogen:
de vaardigheid om snel in te spelen op nieuwe omstandigheden. De WRR bepleit
daarom het versterken van de veerkracht, adaptiviteit en pro-activiteit van de
economie. Dit wordt bereikt door het menselijk kapitaal zodanig toe te rusten dat
het kan inspelen op veranderende omstandigheden. De WRR bevestigt daarmee de
waarde van de kenniseconomie (kennis en innovatie) maar vraagt tevens aandacht
voor kenniscirculatie: het beter gebruiken van bestaande kennis en het ontwikkelen
van het absorptievermogen daarvoor. In dit verband spreekt de WRR van de lerende
economie waarin nieuwe en beschikbare kennis vrijelijk circuleert tussen onderwijs
en bedrijfsleven.
De provinciale visie op de ontwikkeling van het menselijk kapitaal in relatie tot
het Europees, Landelijk en Noordelijk beleid hebben we uitgeschreven in het
aanvalsplan “Menselijk Kapitaal”. Hierin hebben we de maatregelen die we
hadden geformuleerd binnen het thema Versterken Menselijk Kapitaal in de
investeringsagenda verder handen en voeten gegeven.
In overleg met betrokken partijen (onderwijsinstellingen en bedrijfsleven) hebben
we bepaald hoe we de middelen het beste in kunnen zetten om in gezamenlijkheid
met alle partijen te zorgen voor goed gekwalificeerd personeel in een goed
functionerende arbeidsmarkt. In dit aanvalsplan gaan we uitgebreid in op de
noodzaak van innovatiebevordering. Dit aanvalsplan hebben we als bijlage bij dit
uitvoeringsprogramma gevoegd.
aanbod) en de kennisinfrastructuur (onderzoek en ontwikkeling), waarbij de primaire verantwoordelijkheid ligt bij het bedijrfsleven en onderzoeks- en onderwijsinstellingen, maar waarbij wij ondersteuning bieden in de vorm van afstemming,
stimulering, advies en in bepaalde gevallen cofinanciering.
5.1 Doelstelling
nZoveel mogelijk werkzoekenden aan het werk helpen door het stimuleren van tijdelijke en structurele werkgelegenheid;
nDe kwaliteit van de arbeidsmarkt sluit zo nauw mogelijk aan op de huidige en toekomstige wensen van het bedrijfsleven;
nHet beschikken over een hoogwaardige kennisinfrastructuur leidend tot
verbetering van de innovatie en de kennisvalorisatie tussen bedrijfsleven en onderwijs.
5.2 Achtergrond
We streven versterking van de economische structuur na door het vergroten van
de innovatiekracht van de Friese economie. In onze economische beleidsvisie
Groen, Slim en Grensverleggend gaan we uit van een duurzame economische
ontwikkeling van Fryslân, op Frysk eigen wijze, waarbij we nadrukkelijk inzetten
op een transitie naar een op kennis en innovatie gebaseerde economie waarin
ondernemers, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en overheden talenten volop
38 Uitvoeringsprogramma
Goed gekwalificeerd personeel valt daarbij uiteen in drie categorieën: toekomstig,
beschikbaar en zittend personeel. Al deze categorieën verdienen aandacht in het
kader van de gewenste schaalsprong in de economische structuur. Om zover te
komen is een hoogwaardige kennisinfrastructuur een vereiste.
Om voldoende focus te vinden voor de inzet van onze middelen leggen we het
accent op de bedrijven die al innovatief zijn, de koplopers, de ontwikkelaars en in
mindere mate de toepassers. Het centrale idee daarachter is dat we sterker maken
wat al sterk is. De kopgroep die zo ontstaat kan dan als motor fungeren voor
de gewenste ontwikkeling en trekt uiteindelijk indirect ook het minder of niet
innovatieve deel van het Friese bedrijfsleven mee. Daarbij concentreren wij ons op de
koplopers binnen de speerpunten:
nAgrofood
nWatertechnologie
nRecreatie en Toerisme
nZorgeconomie en
nDe maakindustrie en gerelateerd innovatief MKB.
Schematisch weergegeven komen we dan tot het volgende overzicht, waarin de drie
kolommen onderwijs, arbeidsmarkt en bedrijfsleven zijn weergegeven. De pijl gaat
van linksonder vanuit de hoogwaardige kennisinfrastructuur via het gekwalificeerd
personeel en het innovatieve bedrijfsleven naar versterking van de structuur van de
Friese economie.
Wurkje foar Fryslân 39
van de beroepsbevolking en haar indeling in categorieën personeel uit en vraagt
apart aandacht. Om te zorgen dat acties draagvlak hebben bij alle belanghebbenden
en voldoende aansluiten bij economische en maatschappelijke opgaven dienen ze
geborgd te worden binnen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid. Voorstellen
van initiatiefnemers dienen in alle gevallen gebaseerd te zijn op samenwerking tussen partijen in de “triple helix”.
Een tweede voorwaarde voor succes is “vraagsturing”, resulterend in een goede
aansluiting van de vraag vanuit het bedrijfsleven en het aanbod van personeel: het
toekomstige, het beschikbare en het zittende. Het blijft zinvol deze opgaven per programmalijn te onderscheiden. Immers: ze leiden tot andere maatregelen. Echter, om
een goede start te kunnen maken met dit agendapunt en partijen daadwerkelijk te
activeren om met goede projectvoorstellen te komen kan in de “triple helix” worden
gestart met een voorstudie “vraagsturing”. Dit project stijgt in eerste instantie boven
de programmalijnen uit maar in de afronding wordt een verbijzondering gemaakt
naar elk van de drie programmalijnen. Het bedrijfsleven neemt in de “triple helix”
het initiatief voor deze voorstudie. Haar vraag naar competenties, kennis en vaardigheden is leidend in deze studie.
Vanuit de basisvoorwaarde “samenwerking in de triple helix” ontstaat een 3-tal
prioritaire opgaven met afzonderlijke maatregelen binnen het aanvalsplan Menselijk
Kapitaal. Deze maatregelen worden in de volgende paragrafen verder uitgewerkt en
ingevuld.
Beleidsvorming
5.3 Aanvalsplan
Op basis van het aanvalsplan Menselijk Kapitaal stellen we voor om de maatregelen
die we hadden geformuleerd voor het thema Versterken Menselijk Kapitaal aan te
scherpen.
We concentreren ons op drie lijnen:
1. Innovatief bedrijfsleven (met name gericht op het huidige personeel)
2. Gekwalificeerd personeel (met name via het beschikbare personeel)
3. Hoogwaardige kennisinfrastructuur (met name via het toekomstige personeel)
Het aanvalsplan Menselijk Kapitaal gaat over investeren in mensen. Het zijn mensen
die uiteindelijk het innovatief vermogen van bedrijven dragen en een krachtige
economische structuur creëren.
Voor een effectieve uitvoering van het aanvalsplan Menselijk Kapitaal dient aan twee
voorwaarden te worden voldaan. De belangrijkste is de samenwerking en samenhang tussen partijen in de “triple helix” (onderwijs, overheid en ondernemingen):
de intersectorale integratie. Deze prioritaire opgave gaat boven de doelgroepen
40 Uitvoeringsprogramma
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
5.4Maatregelen
5.4.1 Innovatief bedrijfsleven (het huidige personeel) (Maatregel 20 & 21 (€ 5 mln.))
Omschrijving
nVoorstudie “vraagsturing”
Het binnen de “triple helix” vertegenwoordigde bedrijfsleven neemt het
initiatief tot een voorstudie “vraagsturing”. Van belang zijn de volgende vier
hoofdvragen:
1. Wat zijn de benodigde competenties, kennis en vaardigheden van het huidige,
het beschikbare en het toekomstige personeel van het Friese bedrijfsleven?
2. Welke bestaande middelen en financiële maatregelen zijn er reeds en hoe
verhouden die zich tot de vraag vanuit het bedrijfsleven? Wat zijn de witte
vlekken?
3. Hoe vertaalt dit zicht op de vraag zich in een programma dat leidt tot een passend aanbod?
4. Hoe kan vraagsturing permanent worden verankerd in de samenwerking tussen partijen binnen de “triple helix”?
Wurkje foar Fryslân 41
nOpleiding binnen bedrijven
In de voorstudie “vraagsturing” ontstaat zicht op de investeringsopgave ten
aanzien van benodigde competenties, kennis en vaardigheden van het zittende
personeel. De resultaten van de voorstudie leiden vervolgens tot een programma “bedrijfsopleidingen”.
In het verlengde van het adagium van Wurkje foar Fryslân: “sterker maken wat
al sterk is”, wordt door de programmaorganisatie proactief ingezet op de innovatieve bedrijven binnen de speerpuntsectoren. Proactief betekent in dit verband dat vanuit de resultaten van de voorstudie “vraagsturing” voornamelijk
“projectverwerving” wordt gedaan. Bij voorkeur in clusterverband en uiteraard
in afstemming met de huidige clusterorganisatie. Maatwerk is daarbij nodig nu
de mate van clusterorganisatie per sector zo verschilt.
Ten aanzien van de niet – speerpuntsectoren wordt in het kader van Wurkje
foar Fryslân een reactieve houding gekozen. In navolging van het OP EFRO
komen bedrijven uiteindelijk in aanmerking voor medefinanciering op basis
van hun activiteiten. Een cluster van bedrijven uit de niet – speerpuntsectoren
dat zelf een HC-agenda ontwikkelt, gericht op het versterken van haar
innovatief vermogen of het “vraaggestuurd” ontwikkelen van de benodigde
competenties, kennis en vaardigheden kan in principe rekenen op steun van
Wurkje foar Fryslân.
Status
Wij nodigen het bedrijfsleven (niet de instellingen) binnen de speerpuntensectoren
uit om met initiatieven te komen om inhoud te geven aan ontwikkeling en opleiding
van het zittende personeel. Doel is de kennis- ontwikkeling en -toepassing in
deze bedrijven en branches te versterken om daarmee het innovatiepotentieel
te vergroten. Een belangrijke voorwaarde hierbij is de ontwikkeling van sociale
innovatie binnen bedrijven. Ruimte geven aan en een klimaat scheppen voor de
ontwikkeling van medewerkers is een voorwaarde voor het vergroten van het
innovatie potentieel van bedrijven.
Beoogd resultaat
Binnen de speerpuntsectoren watertechnologie, agrofood en toerisme:
nVoorstudies vraagarticulatie/-sturing i.s.m. clusterorganisaties
nVoor de drie speerpuntsectoren een gerichte Human Capital Agenda opstellen
(HCA) en deze in uitvoering nemen en ondersteunen.
Voor de zorgeconomie, maakindustrie/innovatief MKB (de koplopers):
nVoorstudie vraagarticulatie/-sturing en intersectorale netwerkvorming in samenwerking met innovatieve bedrijven en instellingen. Specifieke vraag daarbij is
welke maatregelen op het gebied van Menselijk Kapitaal nodig zijn om de kleinere innovatieve (maak)bedrijven een schaalsprong te kunnen laten maken. Goed
voorbeeld hiervan is Ondernemers coachen Ondernemers van VNONCW/KvK.
nVoor het innovatieve MKB een gerichte Human Capital Agenda opstellen en deze
vervolgens in uitvoering nemen en ondersteunen.
42 Uitvoeringsprogramma
Voor het MKB breed:
nIndien daar vraag naar is bij MKB ondernemers of brancheorganisaties het starten
van regionale of thematische programma’s.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
5.4.2 Arbeidsmarkt: gekwalificeerd personeel (het beschikbare personeel)
(Maatregel 22 (€ 5 mln.) & 23 (€ 5 mln.))
De problematiek op de Friese arbeidsmarkt is samen te vatten in de volgende knelpunten:
nMeer dan 50% van de werkzoekenden beschikt niet over een startkwalificatie,
MBO niveau-2;
n35% van de werkzoekenden is MBO geschoold. Voor iedere MBO vacature is een
aanbod van 6,4 werkzoekenden; 14% van de werkzoekenden is HBO geschoold;
nBij bedrijven in bepaalde branches ontstaan knelpunten doordat vacatures niet
vervulbaar zijn;
nIn een aantal branches is sprake van een mis match tussen vraag en aanbod.
A.Werkloosheidsbestrijding
(investeren in competenties, kennis en vaardigheden van het beschikbare personeel)
Omschrijving
Om een extra impuls te geven om werkzoekenden weer aan een baan te helpen
kiezen wij voor de volgende lijn. We richten ons op het vervullen van tot nu toe niet
vervulbare vacatures door gerichte her- of bijscholing en begeleiding. Het mes snijdt
aan twee kanten, we helpen mensen aan een baan en we verbeteren de productiecapaciteit van bedrijven die onvoldoende geschoold personeel kunnen vinden, zoals
het geval is in de technische sector.
We hanteren hiervoor de volgende uitgangspunten:
nOnze middelen zetten we in voor maatregelen die een direct effect hebben op
herplaatsing in de arbeidsmarkt zoals bij- en omscholing en zo nodig een bijdrage
in niet productieve uren als aanloopkosten;
nProvincie, gemeenten e.a. dragen ca. 50% van de kosten;
nEr moet sprake zijn van plaatsingskans (“afnamegarantie”) door bedrijven en
instellingen. Met andere woorden, er zijn afspraken met ondernemingen met
betrekking tot opleiding en plaatsing;
nBij de verwerving van nationale en Europese middelen door initiatiefnemers wordt
de provinciale bijdrage niet gekort, met een stimulans voor een multiplier effect
als doel.
Wurkje foar Fryslân 43
nEr dient specifieke aandacht te zijn voor de categorie werkloze werkzoekenden
met een “grote afstand tot de arbeidsmarkt”, zijnde werkzoekenden:
nmet een beperking, behorend tot de doelgroep gedeeltelijk arbeidsongeschik
ten ten gevolge van een fysieke of verstandelijke handicap,
ndie minimaal één jaar geregistreerd staan als werkloos werkzoekend,
ndie minimaal 45 jaar oud zijn,
ndie werkzaam zijn in een SW instelling.
Per projectaanvraag dient 20% van de werkloze werkzoekenden te behoren tot
de hierboven beschreven doelgroep “werkloze werkzoekenden met een grote
afstand tot de arbeidsmarkt”.
nVoor het reduceren van de werkloosheid onder jongeren plegen we geen specifieke inzet omdat hiervoor via het Actieplan Jeugdwerkloosheid al middelen beschikbaar zijn gesteld, naast de uitgevoerde trainee regeling.
Status
We kiezen voor de inzet van onze middelen voor het subsidie instrument waarop
initiatiefnemers een beroep kunnen doen. We kiezen hierbij voor een vaste bijdrage
per geplaatste werkzoekende. De nadere uitwerking van deze regeling geven wij
vorm in overleg met gemeenten en samenwerkingsverbanden van gemeenten zoals
Pastiel en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. We zetten hiervoor € 4 mln. in.
We zetten vooruitlopend hierop € 1 mln. in via een bijdrage aan concrete initiatieven waarover we in gesprek zijn.
Beoogd resultaat
De regeling is in september 2014 operationeel. Wij verwachten ca. 500 - 600 werkzoekenden te kunnen plaatsen.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
B. Praktijkgericht opleiden
Omschrijving
Uit de gesprekken die tot nu toe zijn gevoerd met opleidingsinstellingen en de
werkgeversorganisaties blijkt dat in een aantal branches sprake is van niet vervulbare
vacatures, bijvoorbeeld in de techniek en de zuivel:
nEr zijn te weinig technische mensen in opleiding (kwantitatief).
nDe opleiding stagneert door een gebrek aan leer-werkbanen (BBL) en
stageplekken (BOL).
nDe opleiding sluit onvoldoende aan bij de vraag (kwaliteit).
Wij kiezen voor een benadering waarin we initiatieven voor praktijkgericht opleiden
uit de markt ondersteunen, om te komen tot voldoende gekwalificeerd personeel.
Initiatiefnemers zijn bedrijven en brancheorganisaties die samen met onderwijsinstellingen een vorm van praktijkgerichte opleiding organiseren met als doel beschikbaar
personeel (weer) aan een baan te helpen. In tegenstelling tot de vorige maatregel
ligt het initiatief hier niet bij overheden, maar bij de markt.
44 Uitvoeringsprogramma
Status
Wij zijn over deze maatregel inmiddels in overleg met VNO/NCW en het MKB. Financiering vindt plaats vanuit de brancheorganisaties (O en O fondsen) en de provincie
waarbij we ook gebruik willen maken van eventuele rijksmiddelen die in het kader
van werkgelegenheidsstimulering en samenwerking publiek-privaat (PPS) beschikbaar komen. We vragen gemeenten om een bijdrage te leveren door mensen in staat
te stellen zich met behoud van uitkering te scholen.
Een initiatief waarover wij in gesprek zijn in dit verband komt voort uit het Fries
Technisch Opleidingsplatform (F-TOP). Dit is een samenwerking tussen de branches
Metaalbewerking en Technische Installaties, UWV en gemeenten. Doel van deze
samenwerking is een betere matching tussen vraag en aanbod en het bieden van
ontwikkelingskansen voor werkloze technici. Daarbinnen wordt speciale aandacht
gegeven aan:
n45+ werkzoekende technici, die in meer of mindere mate arbeidsfit gemaakt
moeten worden of bij- of omgeschoold moeten worden voor een baan in één van
de technische sectoren.
nVersnelling van de herinstroom van recent uitgestroomde technici.
nOndersteuning van jongeren die vanuit het VMBO kiezen voor een leerwerkbaan
in de technische sectoren. De ondersteuning richt zich er op ervoor te zorgen dat
bedrijven voldoende leerwerkplekken beschikbaar stellen en op de begeleiding
van deze jongeren. Hierbij vindt afstemming plaats met het Actieplan Jeugdwerkloosheid Fryslân en de sectorplannen.
nVoor de werkzoekenden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt worden
specifieke trajecten ontwikkeld. De criteria om in aanmerking te komen voor
deze trajecten worden nader gedefinieerd. Gedacht kan worden aan langdurig
werklozen en werkzoekenden waarbij opleiding en/of werkervaring onvoldoende
aansluiten bij de eisen van het bedrijfsleven.
Wij ondersteunen dit proces en vergelijkbare initiatieven die gericht zijn op
vraaggestuurde praktijk gerichte opleidingen. Wij verwachten binnenkort een besluit
te nemen over een voorstel van de F-TOP en reserveren daar een bedrag voor van
ca. € 1,2 mln. Bij succes kan dit concept mogelijk uitgerold worden naar andere
sectoren.
Daarnaast zijn we met MBO instellingen in gesprek over de problematiek van
onvoldoende stageplaatsen en leerbanen. We zoeken initiatieven die er op gericht
zijn om werkgevers bewust te maken en actie te ondernemen om stage/werkplekken
beschikbaar te stellen voor jongeren om ze een regulier diploma te laten behalen.
Om werkgevers te helpen stage- en opleidingsplaatsen beschikbaar te stellen denken
wij aan een financiële stimulans.
Beoogd resultaat
De regeling is in september 2014 operationeel.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Wurkje foar Fryslân 45
5.4.3 Onderwijs: hoogwaardige kennisinfrastructuur (het toekomstige personeel)
(Maatregel 24 (€ 5 mln.) & 25 (€ 10 mln.))
A.Doorstroming bevorderen tussen de verschillende onderwijsniveaus in de onderwijskolom (investeren in competenties, kennis en vaardigheden van het toekomstige personeel)
Omschrijving
De behoefte aan hoger opgeleiden stijgt (fors) en de behoefte aan middelbaar en
lager opgeleiden daalt. Er zullen dus meer MBO-studenten en afgestudeerden een
kwalificatie in het hoger onderwijs (HBO en WO) moeten halen. Een belangrijke
ontwikkeling in het HBO is de introductie van Associate degree programma’s: een
tweejarig programma binnen de HBO-bachelor opleiding dat leidt tot een nieuwe
wettelijke graad: de Associatie degree (Ad).
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Tweejarig Associate degree (Ad) programma’s zijn in het Nederlands stelsel voor hoger onderwijs nog relatief nieuw en onbekend. Voor velen is de drempel om een reguliere 4-jarige HBO opleiding te starten te hoog. Het 2-jarig Ad programma verlaagt
B.Verbeteren van de innovatie en kennisvalorisatie in onderlinge uitwisseling tussen bedrijfsleven en onderwijs (praktijkgerichte onderwijsstructuur)
deze drempel en bevordert daarmee de toegankelijkheid van het hoger onderwijs.
Overigens is er ook belangstelling voor Ad vanuit zittend personeel en stroomt de
helft van de Ad-gediplomeerden alsnog (direct of na enige tijd) door naar een HBObachelor opleiding.
Omschrijving
De voorstudie “vraagsturing” (maatregel 20) zal uitspraken moeten doen over de
gewenste praktijkgeoriënteerde inrichting van de onderwijskolom: “hoe kan het
aanbod van toekomstig personeel in termen van competenties, kennis en vaardigheden, zowel kwalitatief als kwantitatief, zo goed mogelijk aansluiten bij de vraag van
het Friese bedrijfsleven?”.
Samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven is een essentiële voorwaarde om te
komen tot de gewenste onderlinge aansluiting. Nieuwe en beschikbare kennis circuleert dan vrijelijk tussen onderwijs en bedrijfsleven (“lerende economie”), waardoor
het innovatief vermogen van bedrijven een impuls krijgt en de kennisinfrastructuur
in hoogwaardigheid kan toenemen. Vraagsturing is een expliciet onderdeel van deze
manier van (samen)werken.
Bij deze maatregel kiezen we vanuit Wurkje foar Fryslân voor focus op de drie
prioritaire speerpunten en de technische sectoren (maakindustie). Bij de totstandkoming van een praktijkgerichte onderwijsinfrastructuur in elk van deze sectoren kan
gedacht worden aan:
nvormen van duaal onderwijs: werken en leren, de werkplek als leerplaats;
nvormen van “een leven lang leren”;
nvraagfinanciering voor hoger onderwijs;
npubliek-private samenwerking, bijvoorbeeld bij masteropleidingen en
promotietrajecten
nvormen van online onderwijs;
n“leeruitkomsten gestuurd” onderwijs in plaats van vaststaande
onderwijsprogramma’s.
De commissie Rinnooy Kan heeft in haar adviesrapport een aantal aanbevelingen
gegeven voor extra aandacht voor de Ad. Wij nodigen partijen in de “triple helix”
nadrukkelijk uit met plannen te komen die invulling geven aan deze aanbevelingen:
nvergroot de bekendheid
nzorg voor brede verankering in het beleid van hogescholen
nfaciliteer versterking van de samenwerking tussen MBO en HBO rond de Ad’s
Ook de doorstroming van HBO naar WO en post doctoraal onderwijs verdient aandacht. UCF richt zich als academische netwerkorganisatie vooral op het inrichten en
aanbieden van masteropleidingen en promotieplaatsen voor de hiervoor genoemde
innovatieve speerpunt sectoren. Om te komen tot doorlopende leerlijnen voor deze
sectoren worden initiatieven voor schakelprogramma’s die de aansluiting HBO-WOpost doc faciliteren ondersteund. Daar waar het pakket van UCF niet volledig is
ten aanzien van de speerpuntsectoren worden clusterinitiatieven, om ontbrekende
schakels in het stelsel van masteropleidingen en post doctorale trajecten in te vullen,
in principe ondersteund.
Status
De onderwijsinstellingen hebben het voortouw. Wij verwachten van hen initiatieven
om binnen de speerpuntenbenadering te komen tot een verbetering van de verticale
doorstroming binnen de onderwijskolom. Er zijn grote verschillen binnen de speerpunten, erzijn meerdere initiatieven nodig.
Een goed voorbeeld is het project Dairy Chain waaraan wij € 1,3 mln. bijdragen uit
deze maatregel voor de eerste fase gericht op het onderwijs gerelateerde deel.
46 Uitvoeringsprogramma
Beoogd resultaat
De maatregel die we voorstellen moet leiden tot verhoging van de kwaliteit van het
onderwijsniveau in de gehele onderwijskolom. We willen de structurele doorstroming tussen de verschillende niveaus in de onderwijskolom versterken en de excellentie binnen de niveaus, o.a. via Associate degree’s (Ad’s) en Mentoring opgebouwd
door collectieve programma’s. Het initiatief ligt bij de markt en de onderwijsinstellingen. Generieke verhoging van de kwaliteit van het onderwijsniveau leidt tot algehele
verhoging van het innovatievermogen.
Status
We delen deze maatregel op in een onderdeel ‘praktijkgerichte onderwijsstructuur’
en een onderdeel ‘innovatieve vaardigheden’.
Praktijkgerichte onderwijsstructuur:
Om deze maatregel tot uitvoering te brengen nemen wij het initiatief om samen
met bedrijfsleven en kennisinstellingen plannen te ontwikkelen in het kader van het
Wurkje foar Fryslân 47
Innovatiepact Fryslân. Zowel deze maatregel als de voorgaande dienen in de “triple
helix” tot stand te komen. Wij richten ons hierbij op een praktijkgerichte en meerjarige aanpak. Een goed voorbeeld dat wij actief ondersteunen is het initiatief van het
Fryslân College en 10 - 15 grote werkgevers in Fryslân om vorm en inhoud te geven
aan het project “Experimenteel en ondernemend leren in Fryslân”, zogenaamde Wiegelgroep. Dit initiatief richt zich op een nieuwe vorm van praktijkgericht onderwijs in
de samenwerking tussen bedrijven en het MBO. Na een intentieverklaring wordt er
nu een businessplan opgesteld, dat aan de provincie wordt voorgelegd voor medefinanciering. In het vervolgstadium zal met de andere ROC’s en de HBO-instellingen
worden verkend of een vergelijkbare aanpak bij hen ook is te introduceren of dat via
een andere werkwijze dezelfde doelen kunnen worden bereikt.
Status
Een nadere keuze uit de projectvoorstellen dient nog te worden gemaakt.
Beoogd resultaat
In 2014 een aantal structuurversterkende projecten financieren en uitvoeren.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Innovatieve vaardigheden:
Daarnaast heeft Fryslân behoefte aan een aantal specifieke vaardigheden waarmee
het innovatievermogen nadrukkelijk wordt versterkt. In samenwerking met het
werkveld worden programma’s opgezet waaruit deze specifieke ambitie blijkt. Elke
student op MBO en HBO moet in nauwe relatie met het bedrijfsleven in aanraking
komen met:
nOndernemerschap of ondernemendheid
nInternationalisering (in relatie tot o.a. internationaal ondernemen)
nDigitalisering (in alle sectoren)
nEnabling technology (smart industry en factory)
Integrale benadering van deze cruciale thema’s tot herkenbare kenmerken van
Fryslân vragen een structurele versterking binnen de onderwijsprogramma’s (een
plus). Dit dient in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven te worden uitgevoerd
waardoor er ook een vorm van reprociteit ontstaat. De impuls vanuit Wurkje foar
Fryslân richt zich op de facilitering en verbinding van deze integraliteit. (verbindende
activiteiten aanjagen rondom thema’s en zorgdragen voor coördinatie op structurele
inbedding binnen onderwijsprogramma’s).
Beoogd resultaat
Uiteindelijk wordt beoogd de kennisinfrastructuur (nog) meer dienstig te maken aan
innovatie en kennisvalorisatie in het bedrijfsleven.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
5.4.4 Budget financiering incidentele projecten Menselijk Kapitaal
(Maatregel 26 (€ 3,5 mln.))
Omschrijving
Binnen het subdoel menselijk kapitaal is een budget gereserveerd voor financiering
van incidentele projecten. Dit budget is bedoeld voor uitzonderlijke projecten die
een bijdrage leveren aan de versterking aan het menselijk kapitaal en de economische structuurversterking volgens de criteria zoals beschreven in par. 2.3.1.
48 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 49
hoofdstuk
6
Organiserend Vermogen
Internationaal Ondernemen:
n Agrofood: vergroten van de internationale zichtbaarheid en internationale handel.
n Watertechnologie: kansen voor internationale marktontwikkeling (via
proeftuinen/demo’s, aanwezigheid van lead users, inclusief overheid t.b.v.
launching customers en exportmogelijkheden).
n Toename van het aandeel exporterende bedrijven van 7% in 2012 naar 10% in
2020.
n Maximale economische spin-off behalen uit culturele hoofdstad 2018.
6.2 Achtergrond
Organiserend vermogen betreft hier verschillende vormen van samenwerking bij
vernieuwing van producten, processen en markten waardoor schaal- en synergieeffecten te bereiken zijn. Een bedrijf is door een dergelijke samenwerking sterker
verankerd zijn in de regio, waardoor ze minder snel zal vertrekken als zich elders
marktkansen voordoen. Dit betreft:
n Clusters & netwerken: de aansluiting van relevante clusters & netwerken, waaronder onderwijs, onderzoek en arbeidsvoorziening, op de uiteenlopende vraag van
bedrijven. Ook de aanwezigheid van een publieke Research & Development -infrastructuur is van doorslaggevend belang voor de aantrekkingskracht op bedrijven
en mensen.
We zetten in op het vergroten van het organiserend vermogen van bedrijven,
kennisinstellingen en overheden (triple helix), waarbij wij een stimulerende en
coördinerende rol vervullen. Het hoofdstuk Organiserend Vermogen is opgebouwd
uit de onderdelen Clustervorming, Internationaal Ondernemen en Versterken
Vestigingsklimaat.
n Internationaal ondernemen: landelijk, regionaal, provinciaal en intergemeentelijk
zijn samenwerking- en afstemmingsactiviteiten bevorderlijk voor internationaal
ondernemen en internationaal handelsverkeer.
n Vestigingsklimaat: de samenwerking tussen ondernemers, overheid, onderzoek en
onderwijs op het gebied van de gezamenlijke aantrekkelijkheid van ondernemingen, educatie, faciliteiten, wet- en regelgeving, personeel en het vestigingsgebied.
6.1.Doelstellingen
Cluster- en netwerkvorming:
n Vergroten van de kennisvalorisatie in nieuwe en bestaande regionale netwerken
in de agrofood sector.
n Aanjagen en (mede)financieren van bestaande en passende netwerkinitiatieven in
de Agrofood sector, zoals Innexus, Food Circle en Food Future en blijvende participatie in regionale en nationale netwerken.
n Het onverminderd verder uitbouwen van het watertechnologie cluster is een
belangrijke succesfactor voor het realiseren van het doel om meer kenniswerkers
aan te trekken in onderzoek, maar zeker ook in de zich vestigende en groeiende
bedrijven in de regio.
n Versterking van de samenwerking binnen de toeristische sector, gericht op kwaliteitsverbetering, een meer samenhangend aanbod, uitbouw van kennis en innovatie en gerichte marketing richting specifieke doelgroepen.
n Meer innovatie en kennisvalorisatie in de zorg via uitbreiding en verankering van
de netwerken en de kennisuitwisseling tussen bedrijven en kennisinstellingen op
het terrein van zorgeconomie en healthy ageing.
50 Uitvoeringsprogramma
n Proactieve en meer gestroomlijnde aanpak om de aantrekkelijkheid van Fryslân als
vestigingsplaats voor bestaande en nieuwe bedrijven te versterken.
6.3 Cluster- & netwerkvorming
6.3.1 Beleid Cluster- & Netwerkvorming
Omschrijving
De investeringsagenda Wurkje foar Fryslân kent een visie op de versterking van de
economische structuur waarin onder andere wordt ingezet op het vergroten van het
organiserend vermogen van bedrijven, kennisinstellingen en overheden (triple helix).
Voor Fryslân worden een aantal speerpuntsectoren gezien als stuwers van de economie. We denken voor deze bedrijfssectoren het meeste effect te kunnen bereiken
door via een clusteraanpak het innovatievermogen en de marktpositie van bedrijven
duurzaam te versterken. Sterker maken wat al sterk is door gericht mee te investeren
in maatregelen waar met beperkte investeringsomvang toch verschil kan worden
gemaakt, in drie prioritaire sectoren:
Wurkje foar Fryslân 51
1.Agrofood;
2.Watertechnologie;
3. Toerisme & Recreatie.
partijen (onderwijs en onderzoek, overheid en ondernemers), het tot stand
brengen van netwerken en het stimuleren van samenwerking;
n Genereren van ideeën en draagvlak, informatieoverdracht door het organiseren
van netwerkbijeenkomsten, congressen, symposia, beurzen en lobby-activiteiten;
n Adviseren en ondersteunen van initiatiefnemers bij projectvoorstellen, subsidieaanvragen en de totstandkoming van projecten.
De sectoren duurzame energie en zorgeconomie/healthy ageing zijn eveneens
sterke sectoren met een behoorlijk aandeel in de Friese werkgelegenheid. Echter,
wij beschouwen in de investeringsagenda deze sectoren niet als sectoren, waar
met structuurversterkende maatregelen en een clusteraanpak prioriteit aan wordt
gegeven. Wij zullen met Wurkje foar Fryslân in deze sectoren vooral duurzaamheid
en innovaties stimuleren.
De bovengenoemde vier functies zijn voor de drie speerpuntsectoren beschreven en
beleidsmatig zijn de doelstelling en criteria voor financiering beschreven.
Actuele fase
Via het investeringsprogramma Wurkje foar Fryslân geven we in onze regio aan,
de ambitie te hebben om kennisuitwisseling en innovatie door samenwerking te
versterken. Dit is niet alleen een zaak van onderwijs en overheid, maar in de eerste
plaats van het bedrijfsleven. Binnen het bedrijfsleven gaat het verder niet alleen om
de zogeheten kennisintensieve bedrijvigheid, maar in principe om alle bedrijven.
Innovatie en kennis bieden immers voor alle bedrijven de beste mogelijkheden om in
de huidige en toekomstige economie te overleven.
Voor alle genoemde sectoren zijn de bestaande clusters en netwerken benoemd in
de nota Economie en de beleidsdocumenten die specifiek gericht zijn op de verschillende clusters en netwerken. Daarin zijn echter nut en noodzaak van de clusters en
netwerken niet (altijd) voldoende onderbouwd. Dat de provincie in wil zetten op de
verschillende clusters en netwerken wordt beschreven, maar de ‘hoe’-vraag wordt
vaak onvoldoende beantwoord. Onduidelijk is welke rol de provincie in de toekomst
heeft om de clusters en netwerken te ondersteunen en welke taken daarbij horen.
Status
De beleidsmatige visie, koers en voorwaarden ten aanzien van het stimuleren van
cluster- en netwerkvorming voor de speerpuntsectoren wordt in juli 2014 opgeleverd.
Inmiddels is het financieringsverzoek voor Healty Ageing Network Noord Nederland
voor 50% gehonoreerd (zie maatregel 19). De beoordeling van het gevraagde restbedrag zal op basis van de beleidscriteria, in kwartaal 4 van dit jaar plaatsvinden. Ook
heeft de Wateralliantie een businessplan met financieringsverzoek ingediend (zie
maatregel 6). Dit plan zal ook in kwartaal 4 van 2014 worden beoordeeld.
Beoogd resultaat
Voor alle clusters en netwerken in de speerpuntsectoren is van belang dat de meerwaarde wordt aangetoond. Zijn nut en noodzaak helder, wat leveren deze clusters
en netwerken op? Indien de clusters / netwerken aantoonbare meerwaarde bieden,
wordt een beleidskader geformuleerd. Vervolgens kan bepaald worden welke doelen
behaald moeten worden en hoe die doelen behaald kunnen worden, op basis van de
vier basisfuncties van clusters en netwerken 1:
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
6.3.2 Voortgang maatregelen
6.3.2.1 Clusters en netwerken Agrofood (Maatregel 3 (€ 2 mln.))
Omschrijving
Food Circle, Innexus, de Agro-alliantie en Dairy Chain zijn voorbeelden van netwerken en samenwerkingsverbanden welke belangrijke schakels vormen tussen
onderzoek, onderwijs en ondernemers. Wij moedigen zullen de sector aan om te
komen met voorstellen om de meerwaarde van de clusters en netwerken verder te
vergroten.
Status
De Dairy Chain aanvraag is voor de 1e fase in februari 2014 gehonoreerd. Van de
overige clusters en netwerken zijn (nog) geen aanvragen ontvangen.
Beoogd resultaat
Meer georganiseerd vermogen van de activiteiten in de agrofood sector. Minder
versnippering van alle initiatieven binnen de sector op het vlak van (inter)nationale
profilering en branding, makelen en schakelen, innovatiestimulering, informatieoverdracht, advisering en belangenbehartiging.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Namelijk:
n Branding (reclame-functie): promotie van de regio;
n ‘Makelen en schakelen’ (intermediërende functie): het bij elkaar brengen van
1
In het rapport “naar een noordelijke kenniseconomie” van de Noordelijke Rekenkamer worden vier taken
(functies) benoemd voor de provincie Fryslân ten aanzien van cluster- en netwerkvorming.
52 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 53
6.3.2.2 Clusters en netwerken Watertechnologie
(Maatregel 6 (€ 5 mln.))
van een sterke toekomstbestendige T&R sector verbonden worden. Dit proces wordt
in juli 2014 afgerond.
Omschrijving
De Wateralliantie is een belangrijke schakel in het organisatiemodel van het
watertechnologiedomein. Het cluster watertechnologie richt zich op de branding
van Fryslân/Leeuwarden als de European Water Techology Hub met als fysieke
kern de watercampus in Leeuwarden. Samen met partners als Wetsus verkent de
Wateralliantie de internationale netwerken om de businessactiviteiten in Fryslân
te versterken. De Wateralliantie is de verbindende schakel tussen onderzoek,
onderwijs en ondernemers en focust zich vooral op de stimulering en vestiging van
de nationale en internationale bedrijvigheid. De Wateralliantie is gefinancierd vanuit
Koers Noord vanaf 2009 tot medio 2015. Na 2015 is het cluster op dit moment niet
gefinancierd.
Beoogd resultaat
Het proces moet leiden tot voldoende draagvlak en eensgezindheid tussen bedrijven,
overheden, onderzoek en onderwijs om op structurele basis de ambities, risico’s en
belangen voor de T&R branche in Fryslân afgestemd te krijgen.
Status
In het kader van Wurkje Foar Fryslân heeft de Wateralliantie een verzoek gedaan
voor vervolgfinanciering voor de periode medio 2015 – medio 2020. De provincie
6.3.2.4 Clusters en netwerken Zorg/Healthy Ageing
(Maatregel 19 (€ 2 mln.))
heeft het financieringsverzoek beoordeeld en heeft de Wateralliantie opdracht
geven om te komen met een businessplan. Dit businessplan is inmiddels ontvangen
en de beoordeling zal in september 2014 plaatsvinden op basis van de beleidscriteria.
(6.3.1.)
Omschrijving
Subsidie ten behoeve van clusters en de netwerken HANNN, LIMIS, ZIF en Springboard zijn voorbeelden van organisaties en netwerken welke belangrijke schakels
vormen tussen onderzoek, onderwijs en ondernemers. Wij moedigen de sector aan
om te komen met voorstellen om de meerwaarde van de clusters en netwerken verder te vergroten.
Beoogd resultaat
Continueren georganiseerd vermogen van de Wateralliantie, binnen de sector watertechnologie.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
6.3.2.3 Clusters en netwerken toerisme & recreatie
(Maatregel 8 (€ 0,5 mln.))
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Status
In februari 2014 is het financieringsverzoek voor Healty Ageing Network Noord
Nederland voor 50% gehonoreerd. De beoordeling van het gevraagde restbedrag
zal op basis van de nieuw geformuleerde beleidscriteria, in kwartaal 4 van dit jaar
plaatsvinden.
Beoogd resultaat
Continueren/vergroten georganiseerd vermogen van de activiteiten binnen de sector
Zorg/Healthy Ageing.
Actuele fase
Omschrijving
De meeste bedrijven in de toerisme & recreatie sector (T&R sector) zijn locatiegebonden: de omgeving bepaalt grotendeels de mogelijkheden en de aantrekkelijkheid
voor de toerist. Dit wil echter niet zeggen dat samenwerking van bedrijven binnen
(gebieden in) Fryslân vanzelfsprekend is. Het tegendeel is waar; concurrentiegevoelens en de kleinschaligheid van de bedrijven lijken gedegen samenwerking in de weg
te staan. Het verbeteren van het organiserend vermogen kan een breed gedragen
kwaliteitslag in de sector mogelijk maken. Verbeterd georganiseerd vermogen van
de bedrijven moet zich vertalen in een verbeterd en meer samenhangend productaanbod, ontwikkelingen in de relatie met de openbare ruimte en de daaruit voortvloeiende private investeringen.
Status
Er is een proces in uitvoering waar alle relevante partijen die de ruggengraat vormen
54 Uitvoeringsprogramma
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
6.4 Internationaal ondernemen
6.4.1 Aanvalsplan internationaal ondernemen
Omschrijving
Internationale handelsbevordering moet een belangrijke bijdrage leveren aan de
ambitie van Wurkje foar Fryslân. Uit onderzoek is gebleken dat bedrijven die internationaal actief zijn, sneller groeien qua werkgelegenheid, toegevoegde waarde en
Wurkje foar Fryslân 55
arbeidsproductiviteit. Ondanks de risico’s van internationale handel hebben import
en export macro-economisch een positieve impact en ook bevorderen internationale
handel en samenwerking de overlevingskansen van een onderneming .
Naast deze brede inzet, zijn internationale zichtbaarheid en internationaliseringsactiviteiten voor de drie Friese speerpuntsectoren agrofood, watertechnologie
en toerisme & recreatie, belangrijke economische dragers in de strategische
ontwikkeling van deze internationaal georiënteerde bedrijfssectoren. Voor deze
sectoren liggen er kansen en vooral voor agrofood en watertechnologie is onze
uitgangssituatie goed, door sterke clusters van bedrijvigheid en kennis. Met een
verhoogde inzet op internationale handel willen we deze kansen verzilveren. Door
de kleinschaligheid heeft het Friese MKB vaak minder mogelijkheden voor export
en ligt de drempel om te gaan exporteren hoger. Vanwege het belang van export
voor (stuwende) groei van de bedrijvigheid en het effect op innovatie en structuurversterking, wil de provincie het internationaal ondernemen verder stimuleren en
ondersteunen.
Onze conclusie is dan ook dat het nu het moment is om middelen van Wurkje foar
Fryslân in te zetten op internationale handelsbevordering MKB-breed en Friese
bedrijven te stimuleren en te versterken in hun internationaliseringsactiviteiten.
Voor de drie speerpuntsectoren zijn binnen Wurkje foar Fryslân specifieke doelen
en maatregelen benoemd. De strategie om deze doelstellingen te bewerkstelligen
hangt af van de “volwassenheid” cq “ontwikkelingsfase” van de bedrijfssector.
De sector watertechnologie heeft behoefte aan initiatieven die de bedrijven
kunnen helpen buitenlandse businesskansen te identificeren en te verzilveren.
Voor dit relatief “jonge” cluster betekent dit dat in de komende jaren vooral moet
worden ingezet op promotie en pro-filering gecombineerd met internationale
acquisitieprogramma’s.
Status
Het aanvalsplan internationaal ondernemen, wordt opgesteld en ontwikkeld in
nauw overleg met een aantal partijen die actief zijn op het gebied van internationaal
ondernemen, waaronder het SNN, de KvK, de NOM en de Friesche Compagnie. De
reikwijdte van dit plan is MKB breed, de behoefte van het Friese bedrijfsleven staat
centraal. De opdracht is een succes als het Friese bedrijfsleven heeft ingestemd met
de uitkomsten van het aanvalsplan en de activiteiten en (financierings)instrumenten
succesvol zijn uitgevoerd.
De missie van de provincie Fryslân is het versterken van de exportkracht van
het Friese Bedrijfsleven. Exporterende MKB-bedrijven versterken de Friese economie.
Het verbeteren van de internationale concurrentiepositie van de speerpuntsectoren
agrofood, watertechnologie en toerisme en recreatie, is de komende jaren de focus
van het provinciale economische beleid.
In juni 2014 is het aanvalsplan gereed voor uitvoering. Beoogd resultaat
Eind 2014 willen we een samenhangend pakket aan (financierings)instrumenten
en activiteiten tot uitvoering laten komen, wat voldoet aan de behoefte van
ondernemers en dat aanvullend is op bestaande activiteiten en instrumenten.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
6.4.2 Voortgang maatregelen
De agrofood sector is in Fryslân het sterkst ontwikkeld en staat internationaal
duidelijk op de kaart. Het investeringsprogramma Wurkje foar Fryslân zet in op een
versterking van deze bedrijfssector, wat moet leiden tot een versterkt internationaal
imago. Verdere uitbouw van ons imago als zuivelprovincie is daarin een logische
eerste stap. Daartoe willen we internationale programma’s ontwikkelen die gericht
zijn op een aantal strategisch gekozen landen. Deze programma´s moeten gericht
zijn op internationale profilering van Fryslân en de Friese bedrijven, en ondersteunen
gerichte acquisitieprogramma’s.
Voor de sector toerisme & recreatie is internationaal ondernemerschap en
profilering van belang vanwege het grote aantal buitenlandse toeristen dat onze
provincie bezoekt. Branding en promotie van Fryslân in samenhang met Noord
Oost Nederland, gericht op de juiste internationale doelgroepen is op dit moment
de uitdaging. We onderkennen dat internationaal ondernemen in deze sector,
vanwege de relatie met het landschap en het belang van een gezamenlijk aanbod
van mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding, een enigszins afwijkend karakter heeft
in vergelijking met de andere bedrijfssectoren.
56 Uitvoeringsprogramma
6.4.2.1 Marketing/exportbevordering agrofood (Maatregel 1 (€ 5 mln.))
Omschrijving
Wij zijn van mening dat de internationale zichtbaarheid van expertise (bijv. Dairy
Campus/Wageningen Universiteit en Van Hall Larenstein) en de Friese bedrijvigheid
(met name MKB) verder kan worden versterkt. Marketingprocessen, exportbevordering en het intensiveren van internationale handelsbetrekking met kansrijke landen
en sectoren (bijv. de BRICS landen) worden in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven (Dairy Chain), WTC Leeuwarden, Dairy Campus, Van Hall, en andere belanghebbende partijen inhoudelijk vormgegeven.
Status
De maatregel wordt uitgewerkt in het kader van het aanvalsplan internationaal
ondernemen.
Beoogd resultaat
Activiteiten en instrumenten die bijdragen aan verbetering van de internationale
zichtbaarheid en leiden tot meer export en internationale handelsbetrekkingen.
Wurkje foar Fryslân 57
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Status
De maatregel wordt uitgewerkt in het kader van het aanvalsplan internationaal
ondernemen.
Beoogd resultaat
De uitkomsten van het aanvalsplan internationaal ondernemen vormen het vertrekpunt voor de uitvoering van deze maatregel.
6.4.2.2 Internationale propositie/acquisitie watertechnologie
(Maatregel 4 (€3 mln.))
Actuele fase
Omschrijving
In de watertechnologie sector is het duidelijk dat het ontwikkelen van een innovatief product slechts een eerste stap is. Deze innovatieve producten leveren pas geld
en werkgelegenheid op als zij succesvol in de markt gezet worden. Het op de markt
kunnen zetten is echter niet eenvoudig. De reden hiervoor is dat de afzetmarkt een
complexe sector is met verschillende spelers, lange doorlooptijden en grote dynamiek
zodat omstandigheden kunnen wijzigen en processen kunnen stagneren. De opsporing van marktkansen en de marktvraag en het in kaart brengen van de behoefte
en problemen van publieke en private partijen op het gebied van drink- afval- en
proceswater is daardoor een complex proces. Samen met relevante partijen willen
we onderzoeken op welke wijze het acquisitieproces gefaciliteerd kan worden zodat
uiteindelijk leads en vraagspecificaties kunnen worden gevonden om tot de ontwikkeling van commerciële business cases te kunnen komen.
Status
De maatregel wordt uitgewerkt in het kader van het aanvalsplan internationaal
ondernemen.
Beoogd resultaat
Activiteiten en instrumenten die bijdragen aan verbetering van de internationale
zichtbaarheid en leiden tot meer export en internationale handelsbetrekkingen.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
6.4.2.4 Evenementenfonds (Maatregel 9 (€ 4 mln.))
Omschrijving
Deze maatregel draagt bij aan de totstandkoming van een evenementenfonds, bedoeld voor de grote evenementen uit het bidbook KH18. Daarnaast biedt het fonds
de mogelijkheid kleinere evenementen in de aanloop hier naar toe te ondersteunen.
De inzet is om de provinciale middelen aan te vullen met externe middelen uit
andere (particuliere)fondsen en Europa. We streven daarbij naar een multiplier van 2.
De middelen zijn voor 20% revolverend, die op termijn terug vloeien naar
programma 11.
Status
De maatregelen wordt nader uitgewerkt in het kader van KH18.
Beoogd resultaat
Een provinciale bijdrage aan het fonds van € 4 mln., in te zetten voor KH18 en
evenementen daaraan voorafgaand.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Beleidsvorming
6.4.2.3 MKB Internationaal ondernemen
(Maatregel 16 (€ 2 mln.))
Omschrijving
De precieze invulling en de provinciale rol wordt samen met ondernemersorganisaties, WTC, NOM, Kamer van Koophandel en zo mogelijk regionale en nationale
organisaties nader uitgewerkt. De provinciale rol is enerzijds gericht op het ontwikkelen van een consistente aanpak, die moet leiden tot afstemming en samenhang
in de reguliere internationale activiteiten. Het stimuleren en faciliteren van de rol
en activiteiten van het WTC Leeuwarden speelt in dit proces een belangrijke rol.
Centraal staat het ondersteunen van het MKB door het beter toegankelijk maken
van de beschikbare faciliteiten, zodat ondernemingen de weg naar de benodigde
expertise en financiering (garanties, e.d.) eenvoudiger kunnen vinden.
58 Uitvoeringsprogramma
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
6.5 Vestigingsklimaat
nProactieve en meer gestroomlijnde aanpak om de aantrekkelijkheid van Fryslân als
vestigingsplaats voor bestaande en nieuwe bedrijven te versterken.
nUnieke structuurversterkende projecten in de toerisme en recreatiesector
faciliteren.
6.5.1 Aanvalsplan vestigingsklimaat
Omschrijving
De provincie wil een aanjager zijn van de versterking van de Friese economie en het
bevorderen van werkgelegenheid. Fryslân moet werken aan een gunstig onderne-
Wurkje foar Fryslân 59
mersklimaat en een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven. Ook ons woonklimaat, onderwijsfaciliteiten, voldoende en geschikt personeel en onze aanpak om
(buitenlandse) kenniswerkers en werknemers te faciliteren bij de komst naar Fryslân, zijn belangrijke vestigingsfactoren voor bedrijven welke zich in Fryslân willen
vestigen. In vergelijking met de meeste andere Nederlandse provincies blijft Fryslân
de afgelopen jaren duidelijk achter bij het aantrekken van buitenlandse bedrijven,
geregistreerd door de NFIA.
De provincie hecht een groot belang aan acquisitie voor Fryslân, omdat de komst van
nieuwe bedrijvigheid een belangrijke bijdrage kan leveren aan de werkgelegenheid.
Ook bieden nieuwe bedrijven kansen voor verdere groei van Friese bedrijven door
de mogelijkheid op toeleveranties. Nieuwe bedrijven kunnen daarnaast een bijdrage
leveren aan de innovatiekracht van Fryslân. Tenslotte neemt de internationale concurrentie tussen regio’s steeds verder toe, een ontwikkeling waar Fryslân op in kan
en moet spelen.
De beleidsdoelstelling in het investeringsprogramma Wurkje foar Fryslân gaat uit van
een meer gestructureerde en proactieve aanpak om bedrijven en publieke instellingen aan te trekken en te behouden. Daarbij ligt een focus op agrofood en watertechnologie. Dit vraagt om meer coördinatie tussen partijen die hier een rol in spelen
zoals de vier grotere Friese Gemeenten, de NOM en VNO/NCW. Ook het NFIA en
internationaal georiënteerde Friese bedrijven spelen een belangrijke rol bij het optimaliseren van proposities en het acquisitieproces (aanbod van faciliteiten, toegang
tot financiering, etc.).
Status
In samenwerking met de hierboven genoemde partijen ontwikkelen wij het aanvalsplan vestigingsklimaat. De opdracht is een succes als de betrokken partijen de
activiteiten en (financierings)instrumenten succesvol tot uitvoering hebben gebracht.
De opdracht zal in het derde kwartaal 2014 tot uitvoering worden gebracht.
Beoogd resultaat
Eind 2014 willen we een samenhangend en gedragen pakket aan (financierings)
instrumenten en activiteiten tot uitvoering laten komen, wat aanvullend is op bestaande activiteiten en instrumenten.
de motieven en vestigingsfactoren. Het doel is om afstemming en samenhang in de
activiteiten te krijgen, die gericht zijn op vestigingsfactoren en het aantrekken van
nieuwe bedrijvigheid, nationaal en internationaal.
Status
De maatregel wordt uitgewerkt in het kader van het aanvalsplan vestigingsklimaat.
Beoogd resultaat
De uitkomsten van het aanvalsplan vestigingsklimaat vormen het vertrekpunt voor
de uitvoering van deze maatregel.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
6.5.3 Budgetfinanciering incidentele projecten Economische structuurversterking
(Maatregel 10 (€ 6 mln.))
Omschrijving
Naast de inzet van maatregelen en instrumenten voor de speerpuntsectoren is een
overkoepelend budget binnen de speerpuntsectoren beschikbaar voor incidentele financiering van uitzonderlijke projecten die het verschil kunnen maken en een unieke
kans bieden voor economische structuurversterking volgens de criteria zoals beschreven in par 2.3.1.
Status
In het kader van Wurkje Foar Fryslân is een plan ingediend voor de uitbreiding van
de haven in Harlingen voor grotere cruiseschepen. Besluitvorming hierover vindt na
de zomer 2014 plaats.
Beoogd resultaat
Eind 2014/ begin 2015 start het werk in de Harlinger Haven.
Actuele fase
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
april - juni 2014
Voorbereiding
uitvoering
juli-november 2014
Uitvoering/
beheer
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
januari 2015 en verder
6.5.2 Verbeteren vestigingsklimaat (Maatregel 17 (€ 3 mln.))
Omschrijving
De precieze invulling en de provinciale worden samen met stakeholders in het
bedrijfsleven, gemeenten en NOM nader uitgewerkt. De provinciale rol is enerzijds
gericht op het ontwikkelen van een consistente aanpak om adequaat in te spelen op
60 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 61
hoofdstuk
7
Verbeteren kwaliteit leefomgeving
7.1 Doelstellingen
De doelstellingen/opgaven voor de kwaliteitsverbetering van de leefomgeving zijn
onveranderd ten opzichte van het Uitvoeringsprogramma 2013-2014.
n Verbeteren kwaliteit bestaande woningvoorraad;
n Zorgen voor continuïteit in de bouw- en installatiesector;
n Bevorderen doorstroming;
n Stimuleren financierbaarheid woningen;
n Stimuleren voldoende aanbod geliberaliseerde huur;
n Inspelen op veranderende behoefte (doelgroepen);
n Een bijdrage leveren aan het handhaven van Fryslân als mooiste provincie van
Nederland;
n Een kwaliteitsimpuls voor de karakteristieke bebouwde omgeving;
n Stimuleren van de economie door middel van werkgelegenheid, toerisme/recreatie
en vestigingsplaatsfactoren;
n Behoud kennis in het restauratievak.
7.2 Aanvalsplan woningmarkt
Binnen het speerpunt kwaliteitsverbetering van de leefomgeving vallen de verbetering van de woningmarkt en het behoud karakteristieke panden. Voor de verbetering van de woningmarkt is het Aanvalsplan Woningmarkt opgesteld (vastgesteld
door uw Staten d.d. 6 november 2013). De maatregelen in het aanvalsplan zijn in
uitvoering of in voorbereiding (paragraaf 7.3.1 tot en met 7.3.6). Ten aanzien van het
62 Uitvoeringsprogramma
behoud van de karakteristieke panden is aanpassing van de monumentenregeling
20 mei vastgesteld in ons college en is het aanvullen van het bestaande cultuurfonds
in voorbereiding (paragraaf 7.3.7 en 7.3.8). Onder de lijn verbetering van kwaliteit
van de leefomgeving valt ook het budget voor financiering van incidentele projecten
(paragraaf 7.3.9).
7.3 Voortgang maatregelen
7.3.1 Renovatieregeling goedkope koopwoningen
(Maatregel 27 (€ 5 mln.))
Omschrijving
Binnen Wurkje foar Fryslân is in het Aanvalsplan Woningmarkt door uw Staten
€ 5 mln. gereserveerd voor een renovatieregeling voor goedkope koopwoningen.
Deze regeling heeft tot doel de kwaliteitsverbetering van goedkope koopwoningen te stimuleren. Het aankoopbedrag is maximaal € 150.000. Het wordt hierdoor
aantrekkelijker voor potentiële kopers om een huis in deze prijsklasse te kopen. Dit
bevordert de doorstroming vanuit de huursector en brengt daarmee de verhuisketen
op gang. Voor de Waddeneilanden wordt een hoger aankoopbedrag voorgesteld
(€ 265.000) vanwege de afwijkende woningmarkt op de Wadden.
Status
Vooruitlopend op de renovatieregeling goedkope koopwoningen is een tijdelijke
renovatiesubsidie in het leven geroepen (GS besluit d.d. 4 februari 2014). Deze
subsidie is gelanceerd tijdens het woonoffensief op 15 februari (zie onder
woonoffensief, par. 7.3.5). De regeling startte op 17 februari en liep tot en met 30
april 2014. Kopers die in de periode 17 februari – 17 maart besloten hebben een
woning te kopen konden een beroep doen op deze subsidie voor renovatie en
comfortmaatregelen in de woning. Het ging om maximaal 25% subsidie tot een
maximum van € 5.000. Inmiddels hebben 82 kopers een aanvraag ingediend. De
beoordeling en afwikkeling van deze aanvragen is in volle gang. Nu deze tijdelijke
renovatiesubsidie is afgelopen wordt de maatregel “renovatieregeling goedkope
koopwoningen” voorbereid en in juli gelanceerd. De insteek is om naast een
subsidiedeel ook de mogelijkheid te bieden een leningsdeel daaraan te koppelen.
Deze renovatieregeling wordt voorbereid met de Stichting Volkshuisvesting
Nederland (SVN). Als gekozen wordt voor een leningsdeel zal SVN dit uitvoeren.
Beoogd resultaat
De renovatiesubsidie is afgerond. De renovatieregeling is in voorbereiding en wordt
uiterlijk juli 2014 opengesteld.
Renovatie en doorstroming vanuit de huur van 250 woningen en het op gang brengen van de verhuisketen voor circa 5.000 woningen.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Wurkje foar Fryslân 63
7.3.2 Participatieregeling bijzondere huurprojecten (Maatregel 28 (€ 20 mln.))
Omschrijving
Vanuit het Aanvalsplan Woningmarkt is door uw Staten € 20 mln. gereserveerd
voor de financiering van bijzondere huurprojecten. Deze maatregel heeft tot doel
het stimuleren van rendabele woningbouwprojecten in de huursector ten behoeve
van bijzondere doelgroepen (w.o. zorg) of geliberaliseerde huur. Hiervoor wordt als
instrument een financieringsregeling opengesteld voor investeerders/beleggers met
als titel: Participatieregeling bijzondere huurprojecten.
Status
De uitgangspunten en randvoorwaarden voor de regeling zijn op 23 maart 2014 vastgesteld door ons college en op 21 mei 2014 worden de uitgangspunten en voorwaarden voor de regeling ter besluitvorming aangeboden aan uw Staten. Op 6 november
2013 hebben uw Staten besloten dat instrumenten met een omvang groter dan
€ 5 mln. worden voorgelegd aan uw Staten met het verzoek de voorwaardelijke
beschikbare middelen voor dat instrument vrij te geven. Uw Staten worden daarom
gevraagd het voorwaardelijk beschikbare budget voor de Participatieregeling bijzondere huurprojecten ter grootte van € 20 mln. vrij te geven voor de op te stellen
regeling.
Uitgangspunten en voorwaarden participatieregeling:
1. Ondersteuning in de vorm van een lening of garantstelling. Bij een lening bedraagt de hoogte van de subsidie 25% van de projectkosten tot een maximum
van € 2.500.000.
Bij garantie bedraagt de hoogte van de subsidie 80% van de lening tot een
maximumvan € 2.500.000;
2. Het moet gaan om ten minste 10 wooneenheden of een investeringsbedrag
van tenminste € 1 mln. (excl. verwerving);
3. Inzetten van opleidingsplaatsen bij de realisatie van een project (1 opleidingsplaats per € 500.000 voor een lening of garantie);
4. Project moet kunnen voldoen aan verplichtingen ten aanzien van rente en
aflossing;
5. Project moet obstakelvrij zijn en op korte termijn kunnen worden gerealiseerd.
Beoogd resultaat
Realisatie van 700 woningen buiten het reguliere aanbod van de corporaties (bijzondere doelgroepen zoals zorg, studentenhuisvestiging, en geliberaliseerde huur).
Planning en actuele fase
Na vrijgave van het budget voor de maatregel en een positief besluit over uitgangspunten en randwoorden door uw Staten op 21 mei 2014 zal door GS zo spoedig
mogelijk daarna (planning 27 mei 2014) een uitvoeringsregeling worden vastgesteld.
Vanaf 15 t/m 30 september 2014 kunnen aanvragen worden ingediend.
Beleidsvorming
64 Uitvoeringsprogramma
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
7.3.3 Corporatieregeling (Maatregel 29 (€ 20 mln.))
Omschrijving
Vanuit het Aanvalsplan Woningmarkt is door uw Staten € 20 mln. gereserveerd als
leenfaciliteit (100% revolverend) voor de Corporatieregeling. Het doel van deze regeling is het vrijmaken van vastgelegd kapitaal van corporaties in grond en vastgoed
ten behoeve van de inzet in kwaliteitsverbetering en verduurzaming van de sociale
huurvoorraad. Hiervoor wordt als instrument een financieringsregeling opengesteld.
Inmiddels heeft de Vereniging Friese Woningcorporaties een voorstel gedaan voor de
volgende drie subdoelen:
1. Financiering overname corporatiebezit;
2. Financiering energiemaatregelen corporatiebezit;
3. Financiering huurprojecten in relatie tot rotte kiezen.
Status
Met de Vereniging Friese Woningcorporaties is eind april een definitieve uitwerking
van de corporatieregeling opgesteld. De uitgangspunten en randvoorwaarden voor
de regeling worden in mei 2014 door ons college behandeld en op 24 september
2014 worden de uitgangspunten en voorwaarden voor de regeling ter besluitvorming aangeboden aan uw Staten. Ook worden uw Statengevraagd het voorwaardelijk beschikbare budget voor de Corporatieregeling ter grootte van € 20 mln. vrij te
geven voor de op te stellen regeling.
Beoogd resultaat
n Kwaliteitsverbetering en verduurzaming van de kernvoorraad sociale huurwoningen;
n Realisatie van 220 tot 880 arbeidsplaatsen in de bouw;
n Realisatie van 40 tot 160 opleidingsplaatsen.
De bandbreedte is afhankelijk van de eigen inzet van corporaties en derden.
Planning en actuele fase
Na vrijgave van het budget voor de maatregel en een positief beluit over uitgangspunten en voorwaarden door uw Staten op 24 september zal GS zo spoedig mogelijk
daarna een uitvoeringsregeling opstellen. De planning is om de regeling begin oktober 2014 te publiceren, met een periode voor vragen en informatie t/m november.
Hierna kunnen vanaf november 2014 aanvragen worden ingediend voor een:
a. financiering van wijk/dorpscoöperaties die corporatiebezit of rotte kiezen
overnemen;
b. vangnetfinanciering van energiemaatregelen (via ESCO’S) bij corporatiebezit
(aanvulling op Fûns Skjinne Fryske Enerzjy);
c. financiering van sociale huurprojecten door derden.
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Uitvoering/
beheer
Wurkje foar Fryslân 65
7.3.4 Herbestemmingsregeling bestaande panden (Maatregel 30 (€ 2 mln.))
Omschrijving
In het Aanvalsplan Woningmarkt is € 2 mln. gereserveerd als subsidie voor herbestemming en functiewijziging van bestaande panden (bedrijfspanden, kantoren, etc.)
naar een woonfunctie in de geliberaliseerde huur en voor bijzondere doelgroepen
(w.o. zorg) buiten het reguliere aanbod van de corporaties.
Status
De regeling wordt op 27 mei 2014 door ons college besproken, waarna deze samen
met de participatieregeling eind mei 2014 gepubliceerd kan worden. Deze regeling
loopt gelijk op met de Participatieregeling om daarmee alle partijen gelijke kansen
te geven aangaande projecten in het geliberaliseerde huursegment of voor bijzondere doelgroepen.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Beoogd resultaat
nToevoeging van aanbod bijzondere doelgroepen;
nAanpak Leegstand kantoor- en bedrijfspanden;
nRealisatie van circa 110 arbeidsplaatsen en 20 opleidingsplaatsen.
Expeditie Fryslân
Actuele fase
Publicatie van de regeling eind mei 2014 waarna deze gelijk oploopt met de participatieregeling.
Omschrijving
In het Aanvalsplan Woningmarkt is een budget van € 200.000 gereserveerd voor de
imagoverbetering van Fryslân ten behoeve van beleggersinvesteringen.
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
7.3.5 Expeditie Fryslân / Woonoffensief (Maatregel 31 (€ 0,5 mln.))
Woonoffensief
Omschrijving
Tijdens het woonoffensief op 15 februari 2014 hebben Friese gemeenten, makelaars,
woningcorporaties, financiële instellingen en de bouwsector zich ingezet om zoveel
mogelijk doorstroom in de Friese woningmarkt te realiseren. Om zoveel mogelijk
mensen te interesseren voor het woonoffensief en een laatste duwtje in de rug te
geven om tot de aankoop van een woning over te gaan zijn door alle partijen acties
bedacht. De provincie heeft de tijdelijke renovatiesubsidie aangeboden (zie onder
7.3.1.).
Status
De actieperiode van het Woonoffensief is afgerond. De evaluatie met gemeenten en
makelaars vond plaats op 17 april 2014. Partijen zijn positief over het woonoffensief.
De rapportage van de evaluatie is inmiddels aan uw Staten aangeboden.
Resultaat
Met het versturen van de evaluatie aan uw Staten is dit onderdeel afgerond.
Alle gemeenten hebben op 15 februari 2014 een woondag in hun gemeente georganiseerd, samen met de makelaars en bedrijven werkzaam in deze branche.
66 Uitvoeringsprogramma
De bezoekersaantallen varieerden van 30 tot 500 per gemeente. De woondagen
waren erg succesvol, het heeft de woningmarkt in Fryslân positief in het nieuws gebracht en weer een impuls gegeven. Het samen optrekken en organiseren is door alle
deelnemers als zeer positief ervaren. Tijdens de actieperiode zijn in vier weken tijd
398 woningen verkocht. Vorig jaar zijn in dezelfde periode 140 woningen verkocht
(gegevens NVM). De NVM geeft aan dat in ieder geval 30% van de extra verkopen
toe te schrijven is aan het woonoffensief. Gezien het succes wordt nog een vervolg
gegeven aan de info dagen wonen. Onlangs heeft ons college besloten om in 2015
het woonoffensief te herhalen.
Status
Gemeenten bereiden zich gezamenlijk met partijen voor op het maken van mandjes
met projecten om beleggers te interesseren om te investeren in de provincie Fryslân.
In de maanden mei tot en met juli vindt overleg plaats met een aantal gemeenten. In
september organiseert de provincie Fryslân samen met gemeenten en sectororganisaties een bijeenkomst voor potentiële investeerders.
Beoogd resultaat
Toegenomen interesse van investeerders in Friese woningprojecten in de huursector.
Institutionele beleggers richten zich op dit moment met name op de randstad, deels
vanuit inhoudelijke overwegingen (te geringe omvang van beleggingsmogelijkheden
in Fryslân), deels uit onbekendheid met de mogelijkheden elders. In samenwerking
met de sector en Friese gemeenten werkt de provincie Fryslân aan het stimuleren van
voldoende beleggingsobjecten met de vereiste omvang (groter dan € 100 miljoen). In
samenhang met de maatregel ’participatieregeling bijzondere huurprojecten’ wordt
voor deze doelgroep een handelsmissie richting Fryslân georganiseerd met voldoende gewicht, waarin de marktvraag, aanbod en de rol van de provincie aan de orde
komen. Dit vindt plaats in nauwe samenwerking met gemeenten, corporaties en het
Friese bedrijfsleven. We brengen concrete projecten met voldoende volume onder de
aandacht.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Wurkje foar Fryslân 67
7.3.6 Projectfinanciering urgente projecten (Maatregel 32 (€ 13,4 mln.))
Omschrijving
In het Aanvalsplan Woningmarkt is € 13,4 mln. gereserveerd voor bouwprojecten die
snel gerealiseerd kunnen worden in de geliberaliseerde huur of voor bijzondere doelgroepen (zorg en studentenhuisvesting). Het gaat om bouwprojecten die op korte
termijn tot uitvoering kunnen komen.
Status
Inmiddels is één lening verstrekt aan een woonzorgcombinatie van de PI groep voor
32 woon-zorg eenheden voor een bedrag van € 842.500. Voor 4 projecten is door ons
college het besluit genomen om een lening te verstrekken onder opschortende voorwaarden. Het betreft projecten voor bijzondere doelgroepen (woon-zorg), studentenhuisvesting en geliberaliseerde huur. Op dit moment vinden onderhandelingen
plaats over de voorwaarden waaronder deze leningen kunnen worden verstrekt. Het
volume van de leningen (inclusief PI groep) is circa € 7,5 mln.
Beoogd resultaat
We beogen een versnelde uitvoering van bouwprojecten. Daarnaast is het doel om
circa 505 arbeidsplaatsen en 25-125 opleidingsplaatsen te realiseren.
Planning
De definitieve leningsovereenkomsten en beschikkingen zullen naar verwachting in
mei en juni aan ons college worden aangeboden.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
7.3.7 Aanpassen monumentenregeling (Maatregel 33 (€ 2 mln.))
Omschrijving
Het stimuleren van restauratie, herbestemming en ouderhoud van karakteristieke
gebouwen en kleinschalige bouwwerken middels een investeringsimpuls. Binnen
Wurkje foar Fryslân is € 2 mln. gereserveerd voor het aanvullen van de bestaande stimuleringsregeling monumenten ten behoeve van de restauratie en herbestemming
van categorieën gemeentelijke monumenten en karakteristieke gebouwen. Het gaat
om een subsidiepercentage van 50% van de subsidiabele kosten. In de jaren 2014 t/m
2017 wordt er jaarlijks € 500.000 beschikbaar gesteld.
Status
De aanpassing van de monumentenregeling is 20 mei door ons college vastgesteld. In
2014 worden de middelen weggezet voor uitvoeringsgerede plannen.
Beoogd resultaat
De subsidieregeling voor 2014 wordt in mei van dit jaar gepubliceerd waarna de
openstelling voor eigenaren/gebruiksgerechtigden in de maand september plaatsvindt.
68 Uitvoeringsprogramma
Restauratie, herbestemming en onderhoud van 40 karakteristieke panden/bouwwerken in de periode 2014 – 2017. Daarnaast is de inzet om het restauratieambacht
te behouden door de verplichte inzet van jongeren als leerling (in totaal 75 jongeren
ingezet voor het restauratieambacht).
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
7.3.8 Aanvullen cultuurfonds (Maatregel 34 (€ 2 mln.))
Omschrijving
Het stimuleren van restauratie, herbestemming van karakteristieke gebouwen (waar
onder woningen, niet zijnde rijksmonumenten. In de jaren 2014 t/m 2017 wordt
jaarlijks € 500.000 toegevoegd aan het Cultuurfonds voor Monumenten Fryslân. Met
dit fonds kunnen laagrentende leningen worden verstrekt voor restauratie en onderhoud van:
n Gemeentelijke monumenten;
n Karakteristieke gebouwen die staan op de Cultuurhistorische Kaart van de provincie Fryslân;
n Karakteristieke gebouwen in beschermde gezichten.
Status
Nadat dit fonds jarenlang nagenoeg leeg was, is in 2013 via de quick win Monumenten door de provincie al een eerste storting gedaan van € 500.000. Over het vervolg
voor de periode 2014-2017 zijn we in overleg met het Prins Bernhard Cultuurfonds
en het Nationaal Restauratiefonds. Het fonds is in eigendom van het Prins Bernhard
Cultuurfonds en wordt beheerd door het Nationaal Restauratiefonds. Dit fonds ondersteunt onder meer gemeentelijk monumentenbeleid.
Beoogd resultaat
De bijdrage aan het cultuurfonds krijgt medio 2014 zijn beslag.
Restauratie, herbestemming en onderhoud van 45 karakteristieke panden/bouwwerken in de periode 2014-2017. Na 2017 zijn dit jaarlijks structureel 15 panden door de
revolverende werking van het cultuurfonds. De middelen revolveren niet op programmaniveau van Wurkje foar Fryslân maar binnen het Cultuurfonds.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Wurkje foar Fryslân 69
7.3.9 Inventarisatie karakteristieke bebouwing (Maatregel 35 (€ 0,1 mln.))
Omschrijving
Samen met gemeenten wordt een quick scan inventarisatie van karakteristieke gebouwen uitgevoerd. Kosten € 0,1 mln. Voor de periode 2015 t/m 2017 wordt samen
met gemeenten de subsidiabele groep karakteristieke bouwwerken nader bepaald
door een nieuw te maken inventarisatielijst. Deze lijst wordt gemaakt op basis van
bestaande informatie en beperkt aanvullend en actualiserend onderzoek. Beschikbare gegevens zijn in ieder geval gemeentelijke monumenten, het Monumenten
Inventarisatie Project (MIP), inventarisatie industrieel erfgoed (Steunpunt Monumentenzorg Fryslân, St. Industrieel Erfgoed Fryslân, DBF) en zuivelfabrieken (zie Cultuurhistorische Kaart). Op basis van deze inventarisatie kan een selectie worden gemaakt
van de projecten die in aanmerking kunnen komen voor subsidie uit de monumentenregeling.
bouwstenen voor het projectplan in ontwikkeling, het projectplan zal ter bespreking
aan Wurkje foar Fryslân worden voorgelegd.
Beoogd resultaat
Verwacht wordt dat de beschikkingen in 2014 kunnen worden afgegeven.
Uit de projectplannen moet blijken welke substantiële werkgelegenheid (direct en/of
indirect) de twee projecten opleveren.
Actuele fase
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
Status
Gemeenten zijn benaderd om met de provincie te overleggen over het opstellen van
een inventarisatielijst voor karakteristieke bouwwerken.
Beoogd resultaat
Stimuleren van restauratie, herbestemming en onderhoud van karakteristieke
panden/bouwwerken in de periode 2014-2017 en het stimuleren van gemeentelijk
monumentenbeleid.
Planning en fasering
De quick scan wordt voor de zomer 2014 uitgevoerd.
Beleidsvorming
(Aanvals)plan
Voorbereiding
uitvoering
Uitvoering/
beheer
7.3.10 Budget financiering incidentele projecten Kwaliteit leefomgeving
(Maatregel 36 (€ 7 mln.))
Omschrijving
Binnen de lijn verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving is een budget gereserveerd voor financiering van incidentele projecten. In dit uitvoeringsprogramma is
hiervoor € 7 mln. opgenomen. Dit budget is bedoeld voor uitzonderlijke projecten
die een bijdrage leveren aan de opwaardering van de bebouwde omgeving en de
economische structuurversterking volgens de criteria zoals beschreven in par. 2.3.1.
Twee projecten komen voor een bijdrage uit dit budget in aanmerking. De Blokhuispoort en het bezoekerscentrum van de Afsluitdijk. Deze projecten moeten voldoen
aan de criteria voor incidentele financiering zoals opgenomen in paraaf 2.3.1. Voor
de Blokhuispoort is € 4 mln. gereserveerd en voor de Afsluitdijk € 3 mln.
Status
Voor de Blokhuispoort wordt het concept-projectplan opgeleverd. Dit wordt
ter bespreking aan Wurkje foar Fryslân voorgelegd. Voor de Afsluitdijk zijn de
70 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 71
hoofdstuk
Beschikbaarheid bedrijfsfinanciering (bedragen x € 1.000,-)
8
Nr. Maatregel
11 Strategische innovatiefaciliteit(en)
(65%)
4.555
Ja
1.000
(80%)
4.000
ja
30.000
7.000
5.000
30.000
21.150
20
n
Voorstudie vraagsturing
21
n
Bedrijfsopleidingen
Arbeidsmarkt:
In bijlage 1 is een conversietabel opgenomen om de relatie met de besluiten van uw
Staten bij de kadernota 2014 en de begroting 2013 transparant te houden.
Vergroten innovatievermogen (bedragen x € 1.000,-)
Revolverend
In(ge)zet
Totaal
Ja
3.750
5.000
(25%)
1.250
Ja
3.000
(25%)
1.000
15 Faciliteit circulaire economie
Nee
5.000
5.000
18 Innovatie duurzame energiebesparing, hergebruik en energieproductie
Nee
1.150
1.150
Ja
1.600
6.000
(75%)
4.400
Revolverend
Project
financiering
5.000
Nee
10.000
Werkeloosheidsbestrijding
5.000
23
n
Praktijkgericht opleiden
5.000
n
Doorstroming onderwijskolom
25
n
Praktijkgerichte onderwijsstructuur
Nee
26 Budget financiering incidentele projecten Nee
Totaal
Totaal
5.000
n
24
In(ge)zet
Nee
22
Hoogwaardige kennisinfrastructuur:
72 Uitvoeringsprogramma
2.450
3.000
Versterking menselijk kapitaal (bedragen x € 1.000,-)
groting 2014 beschikbaar gestelde middelen.
Totaal
Ja
Totaal
uw Staten bij de vaststelling van het uitvoeringsprogramma 2013 – 2014 en de be-
Economische structuurversterking (vergroten innovatie- & organiserend vermogen en
bedrijfsfinanciering)
1.950
Totaal
(100%)
Onderstaand zijn voor de 5 subdoelen de maatregelen vermeld en de in 2013 door
10 Budget financiering incidentele projecten
(65%)
14 Fund of Funds
Innovatief bedrijfsleven:
5 Demo-/ proefopstellingen Watertechnologie
1.050
13 Prime movers faciliteit
Nr. Maatregel
2 Onderzoeksfaciliteiten Agrofood
In(ge)zet
Ja
12 Strategische groeifaciliteiten
Financiële Vertaling
(aansluiting Berap)
Nr. Maatregel
Revolverend
15.000
5.000
10.000
3.500
1.340
3.500
33.500
4.000
21.150
Wurkje foar Fryslân 73
Vergroten organiserend vermogen (bedragen x € 1.000,-)
Nr. Maatregel
1
Marketing-/ exportbevordering
Agrofood
Vergroten aantrekkelijkheid leefomgeving (bedragen x € 1.000,-)
Revolverend
Ja (40%)
In(ge)zet
3.000
Totaal
5.000
Nr. Maatregel
27
Renovatieregeling goedkope koopwoningen
Revolverend
Ja
(75%)
2.000
Clusters en netwerken Agrofood
Nee
2.000
2.000
4
Internationale propositie / acquisitie
Ja (50%)
1.500
3.000
6
1.500
7
Clusters en netwerken
Watertechnologie
Nee
5.000
Samenwerking OndernemersOverheid-
Nee
500
1.250
Totaal
1.250
5.000
20.000
20.000
3.750
3
Watertechnologie
In(ge)zet
28
Participatieregeling bijzondere
Ja
(90%)
huurprojecten
29
Corporatieregeling
30
2.000
18.000
Ja
(100%)
20.000
20.000
Herbestemmingsregeling bestaande panden
Nee
2.000
2.000
31
Expeditie Fryslân / Woonoffensief
Nee
500
32
Projectfinanciering urgente projecten
Ja
(80%)
2.680
5.000
500
195
500
Onderwijs Toerisme en Recreatie
8
Clusters en netwerken Toerisme en
Recreatie
9
Evenementenfonds
Ja (20%)
500
500
3.200
4.000
800
16
MKB internationaal ondernemen
Nee
2.000
2.000
17
Verbeteren vestigingsklimaat
Nee
3.000
3.000
19
Clusters en netwerken
Zorg / Healthy Ageing
Nee
2.000
Totaal
520
10.720
33
Aanpassen monumentenregeling
34
Aanvullen cultuurfonds
35
36
2.000
27.000
13.400
4.890
Nee
2.000
Ja
(100%)
2.000
Inventarisatie karakteristieke
bebouwing
Nee
100
100
Budgetfinanciering incidentele
projecten
Nee
7.000
7.000
2.000
2.000
*1
Totaal
72.000
* 1 De provinciale bijdrage aan het cultuurfonds is voor de provincie zelf niet revolverend. De middelen worden vanuit het cultuurfonds echter wel revolverend ingezet.
Verwachte plankosten 2014
Soort plankosten
74 Uitvoeringsprogramma
Bedrag
Kernteam programmaorganisatie
€
756.680
Flexibele uitbreiding programmaorganisatie vanuit flexpool en afdelingen
€
260.470
Inhuur externe capaciteit
€
287.060
Inhuur kennis
€
362.500
Informatievoorziening, Beleidsmonitoring & Communicatie
€
100.000
Totaal
€ 1.766.710
Wurkje foar Fryslân 75
De plankosten bevatten tevens een deel van de voorbereidingskosten, omdat het
project nog niet in uitvoering is en het budget nog niet is vrijgegeven, maar er
vooruitlopend daarop toch al kosten worden gemaakt. Een ander deel van de voorbereidingskosten komen al rechtstreeks ten laste van de betreffende budgetten. Zo
worden bijvoorbeeld de uitvoeringskosten van het SNN voor STINAF II rechtstreeks
ten laste van het STINAF II budget gebracht.
Budgetwijzigingen
De in de investeringsagenda begrote plankosten ( € 5,7 mln.) voor de periode
2013 – 2017 zijn afgeroomd van de budgetten financiering incidentele projecten
voor elk van de drie thema’s van de investeringsagenda. Gevolg hiervan is dat
de budgettaire ruimte voor de financiering van deze incidentele projecten is
gereduceerd. Dit leidt tot een knelpunt bij het budget voor incidentele projecten
voor het thema verbetering kwaliteit van de leefomgeving. Hierdoor dreigen de
projecten voor dit thema (Blokhuispoort en Afsluitdijk) in de knel te komen. Om
dit op te lossen stellen we een verschuiving voor tussen de budgetten incidentele
projecten van economische structuurversterking naar kwaliteit van de leefomgeving.
We vragen uw Staten ons college te mandateren om tussen deze budgetten te
schuiven en daarover via de beraps en jaarrekening aan uw Staten verantwoording
af te leggen.
Verhouding niet-revolverende versus revolverende middelen
Onderstaande tabel geeft inzicht in de mate van revolverendheid van de middelen
uit de Nuon-reserve die uw Staten voor Wurkje foar Fryslân beschikbaar hebben
gesteld. Uw Staten hebben bij de besluitvorming over de bestemming van de inzet
van de Nuon-middelen voor Wurkje foar Fryslân bepaald dat deze in combinatie met
de inzet van Nuon-middelen voor Breedband en het FSFE tezamen minimaal 50%
revolverend dienen te zijn. In onderstaande tabel zijn de percentages van het nietrevolverende en van het revolverende deel vermeld. Dit geldt voor het Uitvoeringsprogramma 2013 – 2014 en het nieuwe Uitvoeringsprogramma 2014. De verschuiving
van de percentages is veroorzaakt door ten eerste de afroming van de (niet revolverende) plankosten van de (deels revolverende) drie budgetten financiering incidentele projecten en ten tweede door een herschikking van deze drie budgetten.
In onderstaande cijfers is de bijdrage van € 2 mln. aan het cultuurfonds, net als in het
uitvoeringsprogramma 2013 – 2014, als revolverend meegenomen. Worden de cijfers
voor deze post gecorrigeerd (zie * 1) dan bedraagt het revolverende aandeel 57,9 %.
Bestemming
NUONreserve
Uitvoeringsprogramma 2013 - 2014
Totaal
x €1000
Niet-revolverend
x €1000
Uitvoeringsprogramma 2014
Revolverend
%
x €1000
Niet-revolverend
%
x €1000
Revolverend
%
x €1000
%
Breedband
60.000
0
0
60.000
100
0
0
60.000
100
FSFE
90.000
0
0
90.000
100
0
0
90.000
100
WFF
300.000
184.990
61,7
115.100
38,4
62,5
62,5
112.420
37.5
Totaal
450.000
184.000
41,1
265.100
58,9
41,7
41,7
262.420
58,3
76 Uitvoeringsprogramma
Wurkje foar Fryslân 77
Bijlage 1 Conversietabel
Economische structuurversterking
Maatregel was
Maatregel was
(bedragen x € 1.000,-)
Maatregel wordt
Revolverend
Stimuleren strategische
innovatiefaciliteiten
Stimuleren van projecten
ter ondersteuning en stimulering van het MKB voor
marketing- en exportactiviteiten en internationale
programma’s
1. Marketing- /
Exportbevordering Agrofood
Stimuleren van onderzoeksfaciliteiten voor het
ontwikkelen van prototypes, proefopstellingen en
opschalingsfaciliteiten.
2. Onderzoeksfaciliteiten
Agrofood
Ja
(25%)
5.000
Financiering van clusters en
netwerken
3. Clusters en netwerken
Agrofood
Nee
2.000
5.000
Watertechnologie
Acquisitie en propositieontwikkeling van commerciële
businesscases
4. Internationale propositie /
acquisitie Watertechnologie
Ja
(50%)
3.000
Stimuleren van onderzoek
5. Demo- / proefopstellingen
vorm en haalbaarheid van
Watertechnologie
faciliteiten voor demonstratiedoeleinden
Nee
4.000
Financiering van clusters en
netwerken
Nee
6. Clusters en netwerken
Watertechnologie
Fries evenementenfonds
voor investeringen die
bijdragen aan Culturele
Hoofdstad 2018
78 Uitvoeringsprogramma
11. Strategische innovatiefaciliteit(en)
Prime- movers faciliteit
13. Prime movers faciliteit
Fund-of-funds
14. Fund of Funds
Bedrag
3.000
7.000
Ja
(80%)
5.000
Ja
(100%)
30.000
Stimuleren MKB
Stimuleren hergebruik,
kringloop en crossoverprojecten
15. Faciliteit circulaire economie
Nee
5.000
Stimuleren internationaal ondernemen
16. MKB internationaal ondernemen
Nee
2.000
Verbetering vestigingsklimaat
17. Verbeteren vestigingsklimaat
Nee
3.000
Duurzame energie
18. Innovatie duurzame energiebesparing, hergebruik en energieproductie
Nee
1.150
Zorgeconomie
19. Clusters en netwerken Zorg /
Healthy Ageing
Nee
2.000
Ja
(75%)
6.000
Algemeen
5.000
Budget financiering
incidentele projecten
10. Budget financiering incidentele
projecten Economische structuurversterking
* Bijdrage aan plankosten
7. Samenwerking OndernemersOverheid-Onderwijs Toerisme en
Recreatie
Nee
500
8. Clusters en netwerken
Toerisme & Recreatie
Nee
500
Ja
(20%)
4.000
9. Evenementenfonds
Ja
(65%)
12 Strategische groeifaciliteit(en)
Toerisme en Recreatie
Samenwerkingsinitiatieven
tussen ondernemers, onderzoek en/of onderwijs
Revolverend
Bedrijfsfinanciering
Bedrag
Agrofood
Ja
(40%)
Maatregel wordt
Totaal
3.000
96.150
Wurkje foar Fryslân 79
Versterken menselijk kapitaal
Maatregel was
Maatregel wordt
Revolverend
Werkloosheidsbestrijding
Innovatief bedrijfsleven:
20. Voorstudie vraagsturing
21. Bedrijfsopleidingen
Nee
Projectfinanciering
Arbeidsmarkt:
22. Werkeloosheidsbestrijding
23 .Praktijkgericht opleiden
Nee
Voldoende gekwalificeerd personeel
Hoogwaardige kennisinfrastructuur
Aansluiting onderwijs en
arbeidsmarkt
Budget financiering
incidentele projecten
Totaal
Vergroten aantrekkelijkheid leefomgeving
(bedragen x € 1.000,-)
Hoogwaardige kennisinfrastruc- Nee
tuur :
24. Doorstroming onderwijskolom
25. Praktijkgerichte onderwijsstructuur
26. Budget financiering incidentele projecten Menselijk
kapitaal
Nee
* Bijdrage aan plankosten
Nee
Bedrag
5.000
10.000
Maatregel was
Maatregel wordt
Renovatieregeling
goedkope koopwoningen
27. Renovatieregeling goedkope
koopwoningen
Ja
(75%)
5.000
Participatieregeling
bijzondere huurprojecten
28. Participatieregeling bijzondere
huurprojecten
Ja
(90%)
20.000
Corporatieregeling
29. Corporatieregeling
Ja
(100%)
20.000
Revolverend
Bedrag
Herbestemmingsregeling
bestaande panden
30. Herbestemmingsregeling
bestaande panden
Nee
2.000
Expeditie Fryslân/
Infodagen Wonen/
Startersdagen
31. Expeditie Fryslân / Woonoffensief
Nee
500
Projectfinanciering
urgente (pilot) projecten
32. Projectfinanciering urgente
projecten
Ja
(80%)
13.400
Nee
2.000
34. Aanvullen Cultuurfonds
Nee
100
Quick scan inventarisatie
monumenten
35. Inventarisatie karakteristieke
bebouwing
Nee
2.000
Budget financiering
incidentele projecten
36. Budget financiering incidentele
projecten Kwaliteit leefomgeving
Nee
7.000
* Bijdrage aan plankosten
Nee
800
15.000
3.500
1.500
35.000
Karakteristieke bebouwing 33. Aanpassen monumentenregeling
(karakteristieke bebouwing)
Totaal
80 Uitvoeringsprogramma
(bedragen x € 1.000,-)
72.800
Wurkje foar Fryslân 81
Colofon
Uitgave
Provincie Fryslân
Postbus 20120
8900 HM Leeuwarden
e-mail: [email protected]
Foto’s
Hoge Noorden,
Stadsmarketing Leeuwarden
Vormgeving
Camerik Voortman
communicatie- en pr-adviseurs

Fryslân Fernijt IV - Europa decentraal

Algemeen bestuur Veiligheidsregio Fryslân Postbus 612 8901 BK

Fryslân Foar de Wyn Agora 6 8934 CJ Leeuwarden Datum

07.0 DS - Voortgang Blokhuispoort

24-03 Deelnemerslijst Minisymposium OK-ventilatie, 31

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University

Presentatie zonnestroom JP Ensing

01.0 DS - Regiovariant sluis Kornwerderzand

Overzicht van keuze masterproefonderwerpen LOBW 1415

marketingfisy regiomarketingorganisaasje