de-kosten-van-verschillende

ministerie van verkeer en waterstaat
rijksdienst voor de ijsselrneerpolders
I
werkdocument
De kosten van verschillende energiebronnen
door
J. Nicolai
me i
1983-109 Cdw
postbus 6 0 0
8 2 0 0 AP lelystad
Smedinghuis
zuiderwagenplein 2
tel. (03200) 99111
telex 40115
I. INLEIDING
2. TOELICHTING BIJ DE TABELLEN
3. OPMERKINGEN
4. SAMENVATTING
5. TABELLEN
1. INLEIDING
Enige t i j d geleden i s gevraagd, de k o s t e n van v e r s c h i l l e n d e energiebronnen eens op een r i j . t e z e t t e n . Dat g e b e u r t i n deze n o t i t i e .
E e r s t worden de t a b e l l e n i n deze n o t i t i e t o e g e l i c h t . Vervolgens worden
daaraan een a a n t a l opmerkingen o n t l e e n d . De bevindingen worden, tens l o t t e , samengevat.
2. TOELICHTING B I J DE TABELLEN
Tabel 1 en 2 melden de gemiddelde inkoopwaardes van v e r s c h i l l e n d e energ i e d r a g e r s voor r e s ~ e c t i e v e l i j kde i n d u s t r i e en voor openbare c e n t r a l e s .
De gegevens z i j n op verzoek v e r s t r e k t door h e t C.B.S.
I n de t a b e l l e n 3 t / m 6 z i j n deze c i j f e r s verwerkt.
Tabel 3 meldt voor e l k v i j f d e j a a r de gemiddelde inkoopwaardes p e r energie-eenheid van v e r s c h i l l e n d e e n e r g i e d r a g e r s voor de indus t r i e . B i j de
berekening van deze inkoopwaardes z i j n de volgende h e r l e i d i n g s f a c t o r e n
gebruikt :
I ton kolen l e v e r t
29,3
GJ
I ton cokes l e v e r t
28,5
GJ
1 ton zware s t o o k o l i e l e v e r t
41,O
GJ
1000 l i t e r gas-, d i e s e l - en l i c h t e s t o o k o l i e l e v e r t 35,868 G J
1000 kwh e l e t r i c i t e i t l e v e r t
3,6
GJ
1000 m3 aardgas l e v e r t
31,65 G J
Bron: C.B.S.
Tabel 4a meldt op i n d e x b a s i s (1960 = 1,00) voor e l k e energiedrager de
gemiddelde inkoopwaardes p e r energie-eenheid voor de i n d u s t r i e .
Tabel 4b meldt eveneens i n d e x c i j f e r s , maar nu met a l s index 1970 = 1 , O O .
Tabel 4c meldt ook i n d e x c i j f e r s voor e l k v i j f d e j a a r , nu met a l s index1980 = 1 , O O .
Tabel 5 meldt voor e l k v i j f d e j a a r de gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid van v e r s c h i l l e n d e e n e r g i e d r a g e r s voor openbare c e n t r a l e s .
B i j de berekening van deze inkoopwaardes z i j n d e z e l f d e h e r l e i d i n g s f a c t o ren a l s i n tabel 3 gebruikt.
Tabel 6a meldt op indexbasis (1960 = 1,OO) voor e l k e energiedrager de
gemiddelde inkoopwaarde p e r energie-eenheid voor openbare c e n t r a l e s .
Tabel 6b meldt deze waarden met a l s index 1970 = 1 , O O .
Tabel 6c meldt deze waarden met a l s index 1980 = 1,OO.
I. Bij vergelijking van de tabellen 3 en 5 valt het op, dat de gemiddelde inkoopwaardes voor de industrie en voor openbare centrales soms
weinig, sons veel verschillen.
Zo zijn in 1975 de kolen voor de industrie + 30% duurder dan de kolen voor openbare centrales, is de inkoopwaZrde voor mare stookolie
tot 1975 voor de industrie + 10% hoger dan die voor openbare centrales, geldt voor gas-, diesei- en lichte stookolie, dat tot 1975 de
industrie 10-20% meer betaalt dan openbarecentrales enbetaaldedeindustrie in 1960 bijna 60% meer voor het aardgas dan openbare centrales, in de jaren 1965 t/m 1970 ongeveer evenveel en na 1970 ongeveer
10% minder.
2. Wanneer men de gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid (tabel 3
en 5) rangschikt van laag naar hoog, krijgt men de volgende reeksen:
- voor industrie:
1960: zw. stookolie/kolen/cokes/aardgas (291431~4)~
1965: m. stookolie/aardgas/kolen/ gas- en 1. stookolie (24113139)
1970: aardgaslzw. stookolie/kolen/gas- en 1. stookolie (17124154)
1975: aardagslzw. stookolie/kolen/cokes (39114171)
1980: kolen/aardgas/cokes/zw. stookolie (81/16/2).
1982: kolenlzw. stookolielaardgas (55/5)
- voor openbare centrales:
1960: zw. stookolie/kolen/aardgas (44111)
1965: zw. stookolie/aardgas/kolen (3913)
1970: aardgaslzw. stookolielkolen (21121)
1975: aardgas/kolenlzw. stookolie ( 13114)
1980: kolenlaardgaslzw. stookolie (9718)
1982: kolenlzw. stookolie/aardgas (5515).
Naar aanleiding van deze reeksen kunnen de volgende aantekeningen
worden gemaakt :
- mare stookolie, in 1960 relatief goedkoop, werd tot 1980 relatief
steeds duurder, om na 1980 weer relatief goedkoper te worden;
- aardgas was in 1960 relatief duur, in 1970 relatief goedkoop en is
nu weer relatief duur;
- kolen namen in 1960 een middenpositie in, werden later iets duurder en iijn nu relatief goedkoop;
- het prijsverschil tussen de nu goedkoopste energiedrager (kolen)
en de daarop in prijs volgende drager (aardgas of zware stookolie)
is' in'.deafgelopen 2 jaar aanmerkelijk kleiner geworden.
3. Wanneer men de geindexeerde gemiddelde inkoo~waardesuit de tabellen
4a t/m 4c bekijkt, valt het op, dat in 1982 bij de industrie:
- vergeleken met de situatie in 1960de ~rijsstijginghet grootst is
bij de F a r e stookolie en aanmerkelijk geringer bij elektriciteit,
aardgas en kolen;
- vergeleken met de situatie in 1970 de prijsstijging het grootst is
bij mare stookolie en aanmerkelijk geringer bij elektriciteit en
kolen; gas-, diesel- en lichte stookolie nemen een tussenpositie
in, terwijl de aardgasprijs nog daarboven ligt;
. ..
- vergeleken met de situatie in 1980 de prijsstijging het gro&st
%at wil zeggen de inkoopwaarde van kolen is 29% hoger dan die van zware
stookolie, de inkoopwaarde van cokes is 43% hoger dan die van kolen en
de inkoopwaarde van aardgas is 24% hoger dan die van cokes.
i s b i j zware s t o o k o l i e en k o l e n en aanmerkelijk g e r i n g e r b i j elekt r i c i t e i t e n b i j gas-, d i e s e l - en l i c h t e s t o o k o l i e . De p r i j s s t i j ging van aardgas neemt een t u s s e n p o s i t i e i n .
4. Wanneer men de geindexeerde gemiddelde inkoopwaardes u i t de t a b e l l e n
6 a t / m 6 c b e k i j k t , v a l t h e t op, d a t i n I982 b i j openbare c e n t r a l e s :
vergeleken met de p r i j z e n i n 1960 de p r i j s s t i j g i n g h e t g r o o t s t i s
b i j zware s t o o k o l i e , gas- en l i c h t e s t o o k o l i e en aanmerkelijk ger i n g e r b i j kolen. De p r i j s s t i j g i n g van aardgas neemt een tussenpos i t i e in;
vergeleken met de p r i j z e n i n 1970 de p r i j s s t i j g i n g h e t g r o o t s t i s
b i j aardgas en aanmerkelijk g e r i n g e r b i j k o l e n , De p r i j s s t i j g i n g e n
van zware s t o o k o l i e en van gas- en l i c h t e s t o o k o l i e nemen een tussenpositie 'in;
vergeleken met de p r i j z e n i n 1980 de p r i j s s t i j g i n g h e t g r o o t s t i s
b i j kolen e n d u i d e l i j k g e r i n g e r b i j gas- en l i c h t e s t o o k o l i e en b i j
m a r e s t o o k o l i e . De p r i j s s t i j g i n g van aardgas neemt nu een tussenpositie in.
5. I n h e t gedrag van de gemiddelde inkoopwaardes v a l t a c h t e r a f we1 een
zekere l i j n t e onderkennen; h e t l i j k t e c h t e r m o e i l i j k , zo n i e t onmog e l i j k , d a t gedrag t e v o o r s p e l l e n . Wanneer men b i j voorbeeld de gemiddelde inkoopwaardes voor openbare c e n t r a l e s b e k i j k t , kan men (mee
met behulp van de c i j f e r s i n opmerking 2 ) b i j voorbeeld opmerken,
dat :
- i n 1965 h e t p r i j s v e r s c h i l ( i n %) t u s s e n aardgas en zware s t o o k o l i e
k l e i n e r i s dan h e t p r i j s v e r s c h i l t u s s e n k o l e n e n zware s t o o k o l i e
i n 1960 ( r e s p . 39% en 44%). I n 1970 b l i j k t dan, d a t h e t aardgas de
r o l van goedkoopste energiedrager h e e f t overgenomen van de zware
stookolie;
- eenzelfde v e r s c h i j n s e l v a l t waar t e nemen i n de periode 1970-1980:
i n 1975 i s h e t p r i j s v e r s c h i l tussen kolen e n aardgas k l e i n e r dan
h e t p r i j s v e r s c h i l t u s s e n zware s t o o k o l i e en aardgas
i n 1970
( r e s p . 13% en 21%). I n 1980 b l i j k t , d a t kolen de r o l van goedkoops t e energiedrager h e e f t overgenomen van aardgas.
O f eenzelfde v e r s c h i j n s e l z i c h ook i n de periode 1980-1990 z a l a f s p e l e n , v a l t m o e i l i j k t e voorspellen. U i t de c i j f e r s b l i j k t a l l e e n
d a t i n 1982 h e t p r i j s v e r s c h i l t u s s e n zware s t o o k o l i e en kolen aanm e r k e l i j k k l e i n e r i s dan t u s s e n aardgas en k o l e n i n 1980 ( r e s p e c t i e v e l i j k 55% en 9 7 % ) . Bovendien, d a t i n h e t begin van de j a r e n '80 h e t
p r i j s v e r s c h i l t u s s e n aardgas en zware s t o o k o l i e minder bedraagt dan
10%.
6. I n deze n o t i t i e i s voor de v e r s c h i l l e n d e e n e r g i e d r a g e r s a l l e e n aandacht geschonken aan de gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid.
B i j h e t k i e z e n van een e n e r g i e d r a g e r voor de i n d u s t r i e of voor een
openbare c e n t r a l e z a l men n i e t a l l e e n n a a r de inkoopwaarde k i j k e n ,
m a r ook naar de k o s t e n van de i n s t a l l a t i e d i e de energiedrager moet
omzetten. De indruk b e s t a a t , d a t de i n s t a l l a t i e k o s t e n , gerekend per
energie-eenheid, s t e r k afhangen van de g e b r u i k t e energiedrager. Het
l i j k t aannemelijk, t e v e r o n d e r s t e l l e n d a t de i n s t a l l a t i e voor h e t
omzetten van kolen of cokes i n e n e r g i e , duurder i s dan een i n s t a l l a t i e waarin men aardgas omzet.
-
-
Wanneer men de gemiddelde inkoopwaardes van v e r s c h i l l e n d e e n e r g i e d r a g e r s
voor de i n d u s t r i e en voor openbare c e n t r a l e s , z o a l s d i e over de afgelopen 20 j a a r z i j n verzameld, op enkele manieren op een r i j z e t , kunnen
d a a r u i t de volgende f e i t e n worden a f g e l e i d :
I . De gemiddelde inkoopwaardes van e n e r g i e d r a g e r s z i j n , gerekend per
energie-eenheid, voor de i n d u s t r i e en voor openbare c e n t r a l e s soms
g e l i j k , soms v e r s c h i l l e n d . Het v e r s c h i l was i n 66n j a a r b i j aardgas
z e l f s 60%.
2. De e n e r g i e d r a g e r s s c h i j n e n wat hun p r i j s b e t r e f t e e n stoelendans u i t
t e voeren. I n de j a r e n '60 was s t o o k o l i e de goedkoopste energiedrag e r , i n de j a r e n '70 had aardgas d i e r o l en nu z i j n kolen h e t goedkoopst
3 . De l a a t s t e p a a r j a a r i s de g l a n s van kolen a l s goedkope e n e r g i e d r a g e r s n e l verminderd.
4. Het p r i j s v e r s c h i l t u s s e n aardgas en zware s t o o k o l i e i s thans g e r i n g .
.
Tabel 1 . Gemiddelde inkoopwaardes 1) i n d u s t r i e 2)
Kolen
Cokes
Zw. stookolie
Gas-, d i e s e l
en l i c h t e
s t o o k o l i e 3)
Elektriciteit
Aardgas
3
gld/lO l t r
I ) = e x c l u s i e f B.T.W. en a c c i j n s , i n c l u s i e f h e f f i n g e n en kortingen
2) = industriEle 0ndernemi.nce.n met over h e t aloemeen 5n o f veer werknemers
3) = vanaf 1977 e x c l u s i e f d i e s e l o l i e
4) = gemiddeld voor i n d u s t r i e en openbare c e n t r a l e s
Bron: C . B . S .
Tabel 2. Gemiddelde inkoopwaardesl) openbare centrales
Kolen
Zware stookolie
Gas- en lichee
stookolie3)
2)
Aardgas
1) = exclusief B.T.W. en accijns, inclusief heffingen en kortingen
2) = exclusief kerncentrales
3) = vanaf 1977 exclusief dieselolie
4) = gemiddeld voor industrie en openbare centrales
Tabel 3. Gemiddelde inkoopwaardes*) per energie-eenheid voor de i n d u s t r i e
van v e r s c h i l l e n d e e n e r g i e d r a g e r s
Jaar
Kolen
Cokes
Zw. stookolie
Gas-, d i e s e l en l i c h t e
stookolie
Elektriciteit
Aardgas
*) Zie de noten d i e z i j n vermeld b i j t a b e l 1 .
Tabel 4a. Gemiddelde inkoopwaardes p e r energie-eenheid
geindexeerd (1960 = 1,OO)
voor de i n d u s t r i e ,
Zw. stookolie
Aardgas
Jaar
Kolen
Cokes
Gas-, d i e s e l en l i c h t e
stookolie
Elektriciteit
Tabel 4b. Gemiddelde inkoopwaardes p e r energie-eenheid
geindexeerd (1970 = 1,OO)
Jaar
Kolen
Cokes
Zw. stookolie
Gas-, d i e s e l en l i c h t e
stookolie
voor de i n d u s t r i e ,
Elektriciteit
Aardgas
Tabel 4c'. Gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid voor de i n d u s t r i e ,
geindexeerd (1980 = 1,OO)
Jaar
Kolen
Cokes
ZW. stookolie
Gas-, d i e s e l en l i c h t e
stookolie
Elektriciteit
Aardgas
Tabel 5. Gemiddelde inkoopwaardes*) p e r energie-eenheid voor openbare
c e n t r a l e s van v e r s c h i l l e n d e energiedragers
Jaar
Kolen
Zw'. stookolie
Gas- en l i c h t e
stookolie
Aardgas
*) Zie de noten d i e z i j n vermeld i n t a b e l 2.
Tabel 6a. Gemiddelde inkoopwaardes per energie--eenheid voor de openbare
c e n t r a l e s , geindexeerd ( 1960 = 1,OO)
Jaar
Kolen
. Zw. stookolie
Gas- e n l i c h t e
stookolie
Aardgas
Tabel 6b. Gemiddelde inkoo~waardesper energie-eenheid voor openbare
c e n t r a l e s , gebdexeerd (1970 = 1,00)
Jaar
Kolen
Zw. stookolie
Gas- en l i c h t e
stookolie
Aardgas
Tabel 6 c . Gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid voor openbare
c e n t r a l e s , geindexeerd (1980 = 1,OO)
Jaar
Kolen
Zw. stookolie
Gas- en l i c h t e
stookolie
Aardgas

Download Report