Naar een evenwichtig aanbod van dranken in de

ol
ho
Vo
ed
ingsbeleid op
sc
Naar een evenwichtig aanbod
van dranken in de secundaire school
Een evenwichtig drankenaanbod uitbouwen en inbedden past in een bredere schoolwerking en is een geleidelijk proces. In deze fiche vind je concrete tips om stapsgewijs aan de slag te gaan met het aanbod van dranken op school.
1. Breng het huidige aanbod van dranken in kaart.
Wil je weten of jouw school een evenwichtig aanbod van dranken heeft?
Via deze link (correcte link naar analyse-instrument toevoegen) vind je een vragenlijst waarmee je het huidige aanbod
(deur “eetzaal”) van dranken en tussendoortjes kan analyseren. Je krijgt meteen een overzicht en adviezen voor verbetering. Het is ook mogelijk om een analyse te maken van de pijler educatie (deur “klas”) en afspraken (deur “directeur”).
2. Toets het aanbod van de school aan de aanbevelingen van Kieskeurig.
In onderstaande tabel vind je de aanbevelingen voor een evenwichtig aanbod van dranken in het secundair onderwijs..
Aanbodfrequentie
Dranken
Ruim beschikbaar
(basisaanbod)
Water (plat en bruisend)
Halfvolle witte melk
Calciumverrijkte sojadrank natuur
Verse groentesoep
Ongezoet fruitsap (100% puur sap)
Gezoete melkdranken en calciumverrijkte sojadranken (met fruit of chocolade)
Thee, koffie
Minder ruim beschikbaar
(opties voor uitbreiding van het
basisaanbod)
Liever niet
(bij voorkeur niet of beperkt
beschikbaar)
Nooit beschikbaar
(te mijden aanbod)
Light frisdranken
Isotone sportdranken
Probiotische melkdranken
Frisdranken
Gezoet fruitsap (suiker toegevoegd)
Portiegrootte
50 cl
Max 33 cl
Max 33 cl
Max 33 cl
Max 33 cl
Max 33 cl
Max 33 cl
Max 33 cl
Max 33 cl
Eén flesje (65 – 100 ml)
Max 33 cl
Max 33 cl
Alcoholische dranken (bv. tafelbier)
Energiedranken (met cafeïne en/of taurine)
Hypertone sportdranken
Ruim beschikbaar
Deze dranken zijn via verschillende kanalen en op verschillende momenten tijdens de
schooldag beschikbaar.
Minder ruim
beschikbaar
Deze dranken zijn via minder kanalen en/of op beperkte momenten tijdens de schooldag
beschikbaar (bv. er zijn meer aanbodkanalen voor water dan voor light frisdranken).
Liever niet
beschikbaar
Deze dranken biedt de school bij voorkeur niet of (indien de school ze toch aanbiedt) slechts
beperkt aan. Beperk dan de aanbodkanalen en –momenten, beperk de variatie en portiegrootte en zorg voor een hogere prijszetting (bv. frisdranken zijn duurder dan water en
worden enkel tijdens de middagpauze aangeboden).
Nooit beschikbaar
Deze dranken horen niet thuis op school (bv. alcoholische dranken en energiedranken).
ol
ho
Vo
ed
ingsbeleid op
sc
Om te komen tot een evenwichtig drankenaanbod in het secundair onderwijs hou je best met de drie onderstaande
aspecten rekening:
»» Beschikbaarheid
Via welke kanalen en op welke momenten zijn de verschillende dranken beschikbaar? Het secundair onderwijs wil
vooral de bekwaamheid om een gezonde keuze te maken stimuleren en leerlingen aanmoedigen tot een evenwichtig drink- en eetgedrag.
»» Assortiment
Welke dranken biedt de school bij voorkeur aan? De eerste keuze dranken zijn water, halfvolle witte melk, calciumverrijkte sojadranken, ongezoet fruitsap, gezoete melkdranken en verse groentesoep. Deze dranken kunnen bij voorkeur dagelijks door de leerlingen gedronken worden. Water bij voorkeur de hele dag door (dus ook tijdens de lessen).
Meer informatie hierover vind je in de schoolfiche “Naar een (gratis) wateraanbod op school”.
Opmerking: zorg ervoor dat minstens 75% van wat de school aanbiedt producten zijn uit het basisaanbod. Meer informatie over het soort dranken vind je via deze link (link naar waar het op website staat).
»» Portiegrootte
Hoe groot is de portie? Leerlingen die een drankje krijgen of kopen op school, moeten dit in principe onmiddellijk
kunnen consumeren. Vandaar de aanbevolen portiegrootte. Voor water is de aanbevolen portiegrootte 50cl, voor de
andere dranken maximum 33cl.
Ga voor je verder gaat na of de leerlingen, de ouders en het schoolteam voldoende betrokken zijn. Informeer hen en
motiveer waarom je het aanbod wil aanpassen. Waarom zit er bv. voortaan meer water in de automaat dan Cola? Geef
hen voldoende inspraak en voer veranderingen geleidelijk aan door. Zo creëer je een draagvlak en voorkom je dat er
weerstand optreedt tegen een nieuw of aangepaste aanbod. Meer informatie over betrokkenheid vind je op de website
gezonde school (link toevoegen).
3. Pas indien nodig het aanbod en de aanbodkanalen aan.
»» Maak afspraken met de leverancier.
Neem bovenstaande aanbevelingen mee naar onderhandelingen met de leverancier. Wanneer je dranken bestelt,
hou dan rekening met de aanbevolen portiegrootte bv. als je toch frisdranken aanbiedt, doe dit dan in flesjes of
blikjes van maximum 33cl en niet in een fles van 0.5l.
»» Sta stil bij de aanbodkanalen op school.
Hiervoor kan je gebruik maken van de schoolfiche “aanbodkanalen voor dranken en tussendoortjes” en stel je de
vragen uit de tabel “het overwegen waard”. Meer informatie over een aanbod van gratis water vind je in de schoolfiche “Naar een (gratis) wateraanbod op school”.
4. Zet het vernieuwde aanbod in de kijker!
Wanneer je alles in het werk gesteld hebt om te zorgen voor een gevarieerd en evenwichtig aanbod, is het van belang
dat je dit aanbod ook in de kijker zet.
»» Informeer de leerlingen, de ouders en het schoolteam over de keuzes van de school, de aanpassingen in het aanbod
en het gratis aanbod van water.
»» Hang affiches op de plaats waar de dranken beschikbaar zijn.
»» Plaats een afbeelding van water in plaats van frisdrank op de fronten van een automaat.
»» Stel steeds het voorkeursaanbod ter beschikking: voorzie regelmatig momenten tijdens de lesdag om water te drinken, bied gratis water aan in de leraarskamer/tijdens vergaderingen/tijdens het oudercontact, bied de mogelijkheid
om een kom verse groentesoep te drinken tijdens de pauze(s), …
»» Maak gezonde alternatieven goedkoper (bv. spuitwater is goedkoper dan frisdrank).
»» Heb aandacht voor de voorbeeldfunctie van het personeel (bv. als leraar water drinken tijdens de lesdag, soep eten
bij een broodmaaltijd, dezelfde regels naleven die voor de leerlingen gelden, …). Zorg dus dat de leerkrachten het
voorbeeld kunnen geven.
»» De school kan de voorbeeldfunctie ondersteunen door stimuli voor het personeel te voorzien (bv. een watertap in de
leraarskamer).
ol
ho
Vo
ed
ingsbeleid op
sc
5. Geef het een plaats in het voedingsbeleid van de school.
Denk er ook aan om het drankenaanbod en de gemaakte keuzes van de school aan bod te laten komen:
in educatie (in de klas)
Het secundair onderwijs wil vooral de bekwaamheid om een gezonde keuze te maken stimuleren en leerlingen aanmoedigen tot een evenwichtig drinkgedrag. Dit kan je doen door de schoolomgeving zo in te richten dat jongeren zelf
keuzes leren maken. Daarnaast is het ook belangrijk om te werken aan educatie.
Materialen kan je vinden op de website www.gezondeschool.be, klik door naar “acties”. Hieronder vind je alvast enkele
voorbeelden van materialen om in de klas te gebruiken.
»» Om leerlingen vanaf 12 jaar bewust te maken van hun drinkgewoontes kan je gebruik maken van de volgende gezondheidstest: de vochttest en de zuiveltest.
www.gezondheidstest.be
»» De lesmodule etiketten lezen (vanaf 12 jaar) leert leerlingen kritisch om te gaan met de informatie op het voedingsetiket. De aandacht gaat hierbij vooral naar dranken en tussendoortjes. Met een handleiding voor de leraar, een
PowerPointpresentatie voor in de klas en werkbladen voor de leerlingen.
»» Gezonde voeding in het algemeen (de actieve voedingsdriehoek)
»» PowerPointpresentatie met bespreking van de verschillende groepen.
»» Praktische voedings- en bewegingsgids: gids met achtergrondinformatie bij de actieve voedingsdriehoek.
»» Mijn actieve voedingsdriehoek: leerlingen kunnen de test invullen en zien hoe hun persoonlijke driehoek er uit
ziet!
www.mijndriehoek.be
in afspraken met de leerlingen, de ouders en het schoolpersoneel
In het secundair onderwijs ligt de nadruk op het stimuleren van keuzebewustzijn en keuzebekwaamheid, wat inhoudt
dat het ongezonde alternatief niet noodzakelijk verboden moet worden.
»» Zorg zoveel mogelijk voor stimulerende afspraken. Stimuleren werkt beter dan verbieden.
»» Bv. sta toe dat de leerlingen in de klas van een (hervulbaar) flesje water mogen drinken en dat ze dit tijdens de pauzes kunnen (bij-)vullen.
»» Ontmoedig het gebruik van frisdranken.
Bv. frisdranken zijn enkel toegelaten op afgesproken momenten die beperkt zijn in tijdsduur. Het schoolwinkeltje
gaat enkel open tijdens de voormiddag- en namiddagpauze, de automaten staan in de refter en zijn enkel tijdens de
pauzes toegankelijk.
»» Toch is het aangewezen om voor bepaalde dranken een verbod op te stellen. Energiedranken en alcoholische dranken horen niet thuis in het aanbod van de school.
Meer informatie over energiedranken en hoe je ermee kan omgaan op school vind je in de schoolfiche “Hoe omgaan
met energiedranken op school?”.
»» Maak afspraken met het schoolteam over bv. het inlassen van drinkmomenten, de voorbeeldfunctie, …
»» Hou bij het opstellen van afspraken rekening met de leerlingen met bijzondere behoeften. Een leerling met diabetes
moet bijvoorbeeld bij een hypoglycemie (te laag suikergehalte in het bloed) een suikerrijke drank kunnen drinken.
De school kan ook te maken krijgen met obese kinderen, jongeren met eetstoornissen of andere voedingsgerelateerde problemen. In alle gevallen is een goede communicatie met de leerling en de ouders belangrijk. Werk hiervoor samen met het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB).
Voor meer informatie kan je terecht op de website van Kieskeurig (link toevoegen).

Download Report