PDF MyTown - Wetering Verbetering

MY
TOWN
Laboratorium voor Nieuwe Economie
en Lokale Democratie
Over het duurzaam hergebruik
van “Maison Descartes” en “De Bak”
In de Zuidelijke Binnenstad van Amsterdam zijn mogelijkheden ontstaan voor een
centrum voor duurzame economische, bestuurlijke en sociale vernieuwing.
Bewoners van de Weteringbuurt streven in dat kader naar (her)ontwikkeling van
twee locaties: Maison Descartes (het Franse Consulaat en Culturele Instituut aan de
Vijzelgracht dat op termijn leeg komt en door Frankrijk verkocht wordt) en De Bak
(de lege ruimte boven het toekomstige metrostation Vijzelgracht).
In dit stuk worden deze initiatieven beschreven en toegelicht.
2
_
M
Y
T
O
W
N
Inhoud
1.Lokale democratie in Weteringbuurt 5
Decentraal
5
2.Maison Descartes en De Bak
8
2.1 Maison Descartes in het bijzonder
8
Eigendom en exploitatie
8
Werkruimten
10
Vergaderruimten
11
Ruimte voor Lokale Democratie
11
Ontmoetingsruimten
12
Zorgvoorzieningen
12
2.2 De Bak in het bijzonder
12
Park
14
Voedselvoorziening: markt
14
3.Laatste stand
16
4.Colofon
18
3
_
M
Y
T
O
W
N
1.
Lokale democratie in
Weteringbuurt
De Weteringbuurt van het bestuurlijke gebied de Zuidelijke Binnenstad in Amsterdam (tussen Amstel, Singel, Leidsegracht en Singelgracht) is een goed georganiseerde buurt met betrokken bewoners die een visie delen over duurzaamheid en de
kracht van het lokale. Die visie heeft betrekking op economische én bestuurlijke
vernieuwing. Ze is uitgemond in een groot aantal projecten, omdat de initiatiefnemers voorbij het ‘praten over’ tot handelen willen overgaan. Zelf doen, zelf beginnen en zelf laten zien dat het kan.
5
_
De initiatieven hebben zich geschaard onder de paraplu van de buurtvereniging
Wetering Verbetering (WeVe) en vormen in samenhang met elkaar “My Town”. De
M
Y
initiatieven bestrijken allemaal een facet van het leven, een basisbehoefte, in de
buurt. Duurzame ontwikkeling draait immers om duurzame voorziening in de basisbehoeften. Voorbeelden zijn: ‘Mobiliteit’, ‘Zorg’, ‘Energie’, en ‘Groenvoorziening’.
Ook ‘Voedselvoorziening’, ‘Afvalverwerking’, ‘Water’, ‘Vastgoed’ en een ‘Buurtfonds’
staan op het programma. Het is in dit verband dat de Initiatiefgroep Maison Descartes (IMD, één van de initiatiefgroepen uit het samenwerkingsverband My Town)
aan Maison Descartes een bestemming wil geven die de grootst mogelijke meerwaarde heeft voor buurt en stad.
Deze initiatieven zijn gericht op het herwinnen, voor zover mogelijk, van de regie
en zeggenschap over het leven in de eigen buurt, vooral op economisch en bestuurlijk gebied. De schaal waarop voorzieningen georganiseerd worden is van
belang. Het credo is: Zo klein als mogelijk, zo groot als nodig. Ook buiten de buurt
groeit het aantal coöperaties en andere samenwerkingsverbanden waarbinnen eigendom en zeggenschap door de gebruikers worden gedeeld. Ook kan hier de landelijke (en internationale) beweging voor de ontwikkeling van de Lokale Democratie
worden genoemd.
Decentraal
De gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014 hebben voor de bestuurlijke verhoudingen in de stad Amsterdam grote gevolgen. Stadsdelen worden afgeschaft, de
centrale stad krijgt meer bevoegdheden in beleidszaken, uitvoering en beleidsvoorbereiding gaan naar de bestuurscommissies.
Gecentraliseerde bestuursstructuren liggen al ruime tijd onder vuur. Bewoners staan
T
O
W
N
te zeer aan de kant en hebben met de bestaande inspraakprocedures onvoldoende
greep op de ontwikkelingen. In reactie hierop vragen ze om meer eigen regie en
eigen beheer. Verschillende buurten in de stad kennen een groeiende actieve bewonersbeweging.
In de Zuidelijke Binnenstad zoekt WeVe actief naar samenwerking met andere
buurt- en bewonersorganisaties, om samen de Lokale Democratie in het gebiedsdeel
tot ontwikkeling te brengen. De onafhankelijk bestaande beweging voor Lokale
Democratie heeft, onder meer, in het Centrum de Stichting Bewoners en Buurtbelangen Binnenstad (BBB) opgericht om daarmee deel te nemen aan de verkiezingen
voor de bestuurscommissie. BBB komt, als samenwerkingsverband van verschillende
buurtorganisaties, voort uit een gemeenschappelijk streven naar de ontwikkeling
van de Lokale Democratie. Zij streeft naar de grootst mogelijke directe zeggenschap
voor bewoners van de binnenstad en naar samenwerking in de Centrale Stad met
partijen die de ontwikkeling van de Lokale Democratie willen bevorderen.
My Town volgt de ontwikkelingen met belangstelling, maar kiest daarnaast een
6
_
eigen koers voor lokale ontwikkeling in eigen regie. Buurtinitiatieven nemen zo
veel mogelijk hun eigen verantwoordelijkheid en bepalen zelf de inhoud, voor zover
mogelijk los van, maar in overleg met, de gecentraliseerde bestuursstructuren.
M
Y
My Town kiest daarnaast uitdrukkelijk voor de circulaire processen van de Nieuwe
Economie.
T
O
W
N
2.
Maison Descartes
en De Bak
“My Town” streeft ernaar dat Maison Descartes en De Bak:
l
h
uisvesting bieden aan tal van lokaal en coöperatief georganiseerde bedrijven
die zich richten op voorziening in de (basis)behoeften van de bewoners van de
Zuidelijke Binnenstad;
l
functies herbergen die verbonden zijn met bedoelde bedrijven: De Bak krijgt
onder meer een marktfunctie, en de tuin van Maison Descartes speelt een rol in
de groenontwikkeling;
l
ruimte bieden aan vergaderingen in het kader van de duurzame ontwikkeling
(economisch, sociaal en bestuurlijk) van de Zuidelijke Binnenstad;
l
8
_
ruimte bieden voor sociale en culturele activiteiten van de buurt en de Zuide-
M
Y
lijke Binnenstad.
Daarnaast biedt Maison Descartes huisvesting aan buurtgenoten die om medische
redenen niet langer thuis kunnen blijven wonen: ouderen in het laatste stadium
van hun leven, wanneer ook intensieve hulp aan huis niet langer voldoende is om
zelfstandig te kunnen blijven wonen.
2.1 Maison Descartes in het bijzonder
Eigendom en exploitatie
De initiatiefgroep wil onderzoeken of en in hoeverre de aankoop van Maison
Descartes door een eigen buurtcoöperatie (of een andere, vergelijkbare, juridische
vorm) haalbaar en realistisch is. Voldoende deelnemers in een coöperatie moeten
daarvoor, binnen een haalbaar financieringsmodel, voldoende geld bijeen brengen.
Voor de ontwikkeling van een financieringsmodel is contact gelegd met adviseurs
die de ‘Nieuwe Economie’ - een duurzaam circulair alternatief voor de “Oude Economie” - tot werkgebied hebben gemaakt.
Ook de exploitatie (zonder winstoogmerk) wordt bij voorkeur door de buurtcoöperatie gedaan. Ook in het geval WeVe/IMD (of de beoogde coöperatie) de eigendom
niet kan verwerven gaat de voorkeur uit naar exploitatie in eigen beheer.
De exploitatie wordt eventueel (maar niet noodzakelijk) gekoppeld aan de exploitatie van De Bak, waarvoor een bestemming gezocht wordt met een eveneens
coöperatief georganiseerd exploitatiemodel.
T
O
W
N
Werkruimten
Op dit moment zijn de vele initiatieven die in en rondom de Weteringbuurt de
voorziening in de basisbehoeften in eigen hand nemen nog beginnende initiatieven. Bedrijfsmatige ontwikkeling ervan ligt voor de hand, zij het in coöperatievorm
of een vergelijkbare juridische vorm, om de eigendom en de zeggenschap van de
voorziening aan de gebruikers ervan te laten.
l
W
eVe/IMD streeft ernaar dat Maison Descartes huisvesting biedt aan de verschillende betrokken lokale bedrijven. De gedeelde bedrijfsruimte stimuleert
de samenhang en de samenwerking tussen de verschillende lokale bedrijven en
versterkt de buurtcohesie;
l
H
et concept van gedeelde flexibele werkruimte voor werkers in de Nieuwe
Economie heeft al eerder vorm gekregen in het bedrijvenpand ‘De Groene Bocht’,
in ‘The Hub’, in ‘Places’ en in ‘Seats2Meet’. WeVe/IMD onderzoekt voor de
ontwikkeling van werkruimtes in Maison Descartes op welke wijze de genoemde
concepten gebruikt kunnen worden;
l
10
_
V anzelfsprekend worden de werkruimtes verhuurd/gebruikt door anderen, zolang
bij de beoogde lokale bedrijven nog geen behoefte bestaat aan werkruimte in
Maison Descartes.
Voorbeelden van bestaande Buurtinitiatieven in de Weteringbuurt:
a. Wetering Duurzaam is een, door Platform 31 gesubsidieerd, energieproject dat
zich richt op energieneutraliteit in de buurt. Energieneutraliteit wil zeggen dat
je de energie die je zelf gebruikt ook zelf opwekt. Wetering Duurzaam werkt
samen met Stichting De Groene Grachten en tal van andere organisaties (Zuiderlicht, NDSM-Energie, Windvogel, LENS) die zich richten op duurzaamheid bij
energie besparen en opwekken. Contactpersoon: Caro Niestijl, 06 41 04 93 09
b. Stadsdorp Wetering + is één van de vele Stadsdorp-initiatieven in en om
Amsterdam, dat zich richt op zorgvoorziening voor en door buurtbewoners om
zo lang mogelijk zo zelfstandig mogelijk te zijn en te blijven. Contactpersoon:
Gerrit de Jager, 020 622 40 64
c. Wetering Groen richt zich op eigen regie over de groenvoorziening in en om de
Weteringbuurt. Er is keuze uit een scala aan projecten waaronder een moestuinproject, een (gesubsidieerde) kruidenpluktuin, en project voor zelfbeheer van de
grote plantenbakken in de buurt. Wetering Groen werkt met een gesubsidieerde
haalbaarheidsstudie mee aan de ontwikkeling van “De Rijkskas”, de verticale kas
op het landje naast Paradiso. Contactpersoon: Karen Gamester, 06 25 01 88 48
d. Wetering Mobiel doet een haalbaarheidsstudie naar alternatieve duurzame
mobiliteitsconcepten. Te denken valt aan het gebruik van deelauto-systemen,
flexibel gebruik van fijnmazig openbaar vervoer, zelfsturende auto’s. Wetering
Mobiel ontwikkelt momenteel een praktijkexperiment voor de Weteringbuurt en
Zuidelijke Binnenstad: Contactpersoon: Douwe Jan Joustra, 06 81 43 41 70
e. Wetering Voedsel wil een duurzame lokale voedselvoorziening opzetten, met
rechtstreekse aanvoer van lokaal geproduceerde producten. Wetering Voedsel
M
Y
T
O
W
N
wil daartoe een coöperatie aangaan met duurzaam producerende boeren uit het
achterland van Amsterdam. Aanvoer van de producten neemt mogelijkerwijs
via de metro plaats. In De Bak wordt een marktfunctie ontwikkeld. Voorlopige
contactpersoon: Maartje Romme, 06 20 01 02 19
f. Wetering Water staat op het programma voor ontwikkeling van een systeem voor duurzaam gebruik van water. Te denken valt aan grijs water systemen en opslag van regenwater. Voorlopige contactpersoon:
Maartje Romme, 06 20 01 02 19
g. Wetering Afval en Compostering: splitsing van organisch afval en nietorganisch afval. Compostering van het organisch afval. Afzet van de compost. Hergebruik van de grondstoffen uit het restafval… Dat alles is de focus
van Wetering Afval en Compostering. In de toekomst. Het project bestaat
nog niet in de praktijk van de Weteringbuurt. Voorlopige contactpersoon:
Maartje Romme, 06 20 01 02 19
h. Wetering Vastgoed wil bestaand en vrijkomend vastgoed in de Weteringbuurt
en omgeving verwerven om het een bestemming te geven met de grootst moge-
11
_
lijke duurzame meerwaarde voor buurt en stad. Wetering Vastgoed wil zich als
coöperatie ontwikkelen en streeft ernaar eigendom en gebruik van het vastgoed
zoveel mogelijk in dezelfde coöperatieve structuur onder te brengen. De be-
M
Y
stemming van Maison Descartes en De Bak behoren tot de eerste projecten van
Wetering Vastgoed. Voorlopige contactpersoon: Maartje Romme, 06 20 01 02 19
i. Wetering Buurtfonds voor al uw duurzame financiering! De crisis in de financiële sector heeft bij iedereen de ogen geopend voor de vergaand ongezonde
praktijken waaraan de banken en andere instellingen uit die sector zich schuldig
maken. Wetering Buurtfonds wil een gezond alternatief ontwikkelen. Zo snel
mogelijk, want voor de financiering van verschillende projecten in de buurt is
geld nodig. Wetering Buurtfonds gaat een samenwerking aan met andere spelers
in het veld. Duurzame financiering is een zaak van ons allemaal. Voorlopige
contactpersoon: Maartje Romme, 06 20 01 02 19
Vergaderruimten
De verschillende initiatieven en projecten in de Zuidelijke Binnenstad hebben met
regelmaat vergaderruimte nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Buurtbetrokkenheid is de basis voor buurtprojecten, vergaderingen en ontmoetingen van de
betrokkenen is een voorwaarde. Momenteel is er een gebrek aan beschikbare vergaderruimte. Zodra een project de omvang van de keukentafel ontgroeit, ontstaat
behoefte aan grotere ruimten voor vergaderingen en ontmoetingen. Die ruimte
wordt gevonden in Maison Descartes. Vergaderruimte wordt ook verhuurd aan buitenstaanders. Seats2Meet heeft daarvoor een werkend concept.
Ruimte voor Lokale Democratie
De ontwikkeling van lokaal gewortelde democratische processen heeft ruimte nodig
waarin de initiatieven kunnen vergaderen en samenwerken. Een samenwerking met
T
O
W
N
de gemeente krijgt eveneens in die ruimte gestalte. De centrale ligging van Maison
Descartes in de Zuidelijke Binnenstad maakt het pand ideaal als trefpunt voor de
verschillende buurt- en bewonersorganisaties in het gebiedsdeel. Coördinatie van
bestuurlijke processen in de Zuidelijke Binnenstad geschiedt in Maison Descartes.
Ontmoetingsruimten
Een buurt gaat zich als buurt gedragen wanneer de bewoners elkaar kennen en
samen het gemeenschappelijke leven en de verantwoordelijkheden daarvoor delen.
Ruimte voor ongedwongen sociale ontmoeting is daarvoor essentieel. Maison Descartes biedt die ruimte met een grote zaal voor feesten en partijen, een grote ruimte waarin een horecagelegenheid ontwikkeld wordt, en een ruimte waarin een scala
aan culturele activiteiten (lezingen/muziek/theater/film, etc.) plaats heeft. Deze
voorzieningen worden tevens commercieel geëxploiteerd. Ook wordt onderzocht of
onderkomen kan vinden in Maison Descartes.
12
_
Zorgvoorzieningen
M
Y
een culturele instelling, met toegevoegde waarde voor buurt en stad, wellicht een
Mensen met een zorgbehoefte moeten steeds meer zo lang mogelijk thuis blijven
wonen. Maar wanneer thuis wonen werkelijk niet langer kan, dient een zorgvoorziening noodzakelijk onderdak te bieden. Maison Descartes heeft ooit als ‘Walen
Weeshuis’ huisvesting geboden aan oude mannen en vrouwen. Er was een mannenvleugel en een vrouwenvleugel. WeVe/IMD wil een deel van het gebouw opnieuw
ontwikkelen tot een huis voor zorgafhankelijke buurtbewoners die werkelijk niet
langer thuis kunnen wonen. Gedacht wordt tevens aan een hospicefunctie.
De haalbaarheidsstudie/herontwikkelingsstudie wordt in het voorjaar afgerond.
2.2 De Bak in het bijzonder
De Bak heeft reusachtige afmetingen waarin vele functies een plaats krijgen.
De plannen, die door de Initiatiefgroep ‘Een Goeie Bak’ (EGB) op haalbaarheid
(technische-, financiële-, en gebruikshaalbaarheid) worden onderzocht, houden,
voor de ontwikkelfase en conceptueel, deels/geen rekening met de gemeentelijke
plannen om in een deel van De Bak een bewonersparkeergarage te vestigen. In
de uitvoering kunnen de plannen eventueel worden aangepast: zij worden in de
gehele bak, maar ook in de halve bak toegepast. De gemeentelijke plannen voor
een parkeergarage doen naar de mening van EGB evenwel ernstig afbreuk aan een
duurzame ontwikkeling. Zij zijn achterhaald met het oog op de te verwachten
ontwikkeling van alternatieve mobiliteitsconcepten en zij zijn onwenselijk vanwege
de ernstige overlast.
De hieronder geformuleerde ideeën komen voort uit de gedeelde behoefte om de
toekomst van de bewoners van de binnenstad tot een duurzame te maken, uit de
T
O
W
N
behoefte om de ontwikkeling van de gehele binnenstad een impuls te geven richting duurzaamheid, en uit de behoefte om een overtuigend en aantrekkelijk bewijs
te leveren voor het bestaansrecht en de mogelijkheid van een duurzaam alternatief.
Park
Voor de invulling en ontwikkeling van De Bak wordt in de eerste plaats gedacht
aan de uitbreiding van de openbare ruimte met een parkfunctie voor bewoners
en bezoekers. Het beoogde park dient als ontmoetings- en verblijfsruimte met
mogelijkheden van wifiverbinding, kleine horecavoorzieningen, bankjes, beelden,
speeltoestellen, etc. Zie voor inspiratie http://www.thelowline.org
Een ondergronds park zou een welkome en spectaculaire voorziening zijn die met
een uitbreiding van de al te schaarse openbare ruimte een uitgesproken positieve
werking heeft op de buurtcohesie.
14
_
Het park zou tevens het begin vormen van een “Groene Loper”, een beoogde toeristische wandelroute naar het Museumplein. Plannen voor de Groene Loper worden
momenteel ontwikkeld door een team van landschapsarchitecten in overleg met
M
Y
EGB en Wetering Groen. Een duidelijke en aantrekkelijke toeristische wandelroute
is van groot belang om de toeristenstromen om de Weteringbuurt heen te geleiden.
Een verdere groei van de aantallen toeristen in de buurt ondermijnt de gezonde
ontwikkeling van de cohesie in de buurt.
Voedselvoorziening: markt
Voor lokale producten wordt een (dagelijkse) biologische markt ontwikkeld voor
de bewoners van de Binnenstad en voor alle reizigers per metro. Een van de eerste
basisbehoeften waarin (binnen het streven naar duurzaamheid) voorzien dient te
worden is natuurlijk die van voedsel. De voedselvoorziening is één van de meest
belastende en één van de meest zorgelijke in deze wereld, met haar groeiende
bevolking, uitputting van landbouwgronden, geïndustrialiseerde voedselproductie
in monoculturen, et cetera.
Duurzame voedselproductie voor de lokale bevolking is het antwoord op geïndustrialiseerde productie op grote afstand. Verbinding is nodig met het directe achterland, waar het voedsel voor de lokale bevolking wordt geproduceerd. De verbinding
met het achterland is door de aanwezige metrolijn eenvoudig te maken.
De markt wordt geplaatst in de beschreven parksetting, waar het voor bewoners
aantrekkelijk is om te verblijven. Koffietafels, bankjes en andere voorzieningen
maken de markt tot een aantrekkelijke ontmoetingsplek.
De haalbaarheidsstudie wordt in maart afgerond.
T
O
W
N
3.
Laatste stand
WeVe en IMD hebben over het thema Lokale democratie een serie gesprekken
gevoerd met het Stadsdeel. Bij het voorlopig laatste gesprek uit de serie, op 3
december jl., heeft David Beekhuis aan WeVe/IMD toegezegd dat, met betrekking
tot de ontwikkeling van Maison Descartes, WeVe/IMD, in de samenwerking met het
Stadsdeel, leidend is.
Het Stadsdeel heeft WeVe/IMD financieel ondersteund met D 5.000 voor de aanvraag van een BMA-subsidie (Bureau Monumentenzorg en Archeologie) van
D 25.000 ter bekostiging van een herbestemmingsonderzoek voor Maison Descartes.
16
_
WeVe/IMD heeft ten behoeve van de subsidieaanvraag en het herbestemmingsonderzoek de samenwerking gezocht en gevonden met Stadsherstel. De subsidie is
M
Y
door Stadsherstel en WeVe/IMD aangevraagd. Het herbestemmingsonderzoek wordt,
langs de lijnen, en in de context van het grotere plan “My Town”, door genoemde
partijen, waar nodig aangevuld met andere partijen, uitgevoerd.
Voor het geval WeVe/IMD de door haar beoogde aankoop van Maison Descartes niet
kan financieren, zal Stadsherstel in overleg en samenwerking met WeVe/IMD als
mogelijk eigenaar en exploitant naar voren treden.
T
O
W
N
4.
Colofon
Bij “My Town” zijn betrokken:
Buurtvereniging Wetering Verbetering:
My Town is een project onder de “paraplu” van Buurtvereniging Wetering Verbetering (WeVe). WeVe stimuleert en faciliteert waar nodig en waar mogelijk. WeVe
heeft inhoudelijk geen bemoeienis met de projecten en initiatieven van bewoners.
Bestuur WeVe: Maartje Romme, voorzitter; Ad van Zwieten, secretaris; Bart Kruijver,
penningmeester; Jan Fraijman, lid; Jolien van Gulik, lid.
18
_
Herbestemmingsonderzoek Maison Descartes:
a.De “Stuurgroep My Town” (Maartje Romme, Eva de Klerk, Renée Hoogendoorn,
S usanne Heering, Monica Blok, Caroline Bos, Marc a Campo, Maud Dahmen,
M
Y
Barnaby Dunning, Evelien Eshuis, Karen Gamester, Jolien van Gulik, Ilse
Hughan, Veronique Landshoff, John Lonsdale, Stanja van Mierlo, Caro Niestijl,
Nicole de Taeye);
b.Stadsherstel, Paul Morel;
c.Tal van samenwerkingspartners.
Bestemming De Bak:
d.“Stuurgroep My Town” (zie hierboven);
e.ADP architecten, Marc a Campo;
f.John Lonsdale, landschapsarchitect;
g.Tal van samenwerkingspartners.
Buurtinitiatieven:
a.Wetering Duurzaam Contactpersoon: Caro Niestijl, 06 41 04 93 09
b.Stadsdorp Wetering + Contactpersoon: Gerrit de Jager, 06 23 42 05 88
c.Wetering Groen Contactpersoon: Karen Gamester, 06 25 01 88 48
d.Wetering Mobiel Contactpersoon: Douwe Jan Joustra, 06 81 43 41 70
e.Wetering Voedsel Voorlopige contactpersoon: Maartje Romme, 06 20 01 02 19
f.Wetering Water Voorlopige contactpersoon: Maartje Romme, 06 20 01 02 19
g.Wetering Afval en Compostering: Voorlopige contactpersoon: Maartje Romme,
06 20 01 02 19
h.Wetering Vastgoed Voorlopige contactpersoon: Maartje Romme, 06 20 01 02 19
i.Wetering Buurtfonds Voorlopige contactpersoon: Maartje Romme,
06 20 01 02 19
T
O
W
N
Samenwerkingspartners:
My Town hecht grote waarde aan samenwerking en maakt voor de uitwerking en
de implementatie van het concept gebruik van een groeiend netwerk aan partners,
waaronder Gemeente Amsterdam, Stadsdeel Centrum, Pakhuis de Zwijger.
Datum: 5 februari
Tekst: Maartje Romme en de stuurgroep My Town
Redactie: Linus Hesselink
19
_
M
Y
T
O
W
N

Download Report