presentatie

03/11/14
Werk gezocht voor
walvisvaarders!
!
Het belang van de Noord-Nederlandse walvisvaart!
in de negentiende eeuw!
!
!
!
!
Jurjen R. Leinenga!
Jaar Werk gezocht!
Naar Straat Davis Totaal Jaar Naar Groenland Naar Straat Davis Totaal 1725 1 1 1746 2 1 3 1728 2 2 1747 2 1 3 1729 3 3 1749 1 1 2 1730 Naar Groenland 2 3 1750 1 1 1731 1 3 3 1751 1 1 1732 3 3 1768 1 1 1734 1 2 3 1769 2 2 1735 1 2 3 1770 2 2 1737 1 2 3 1771 2 2 1741 2 1 3 1772 1 1 1742 2 1 3 1773 1 1 1743 2 1 3 1774 1 1 1744 2 1 3 1
03/11/14
Uit: Jacob van Lennep, Dagboek
van mijn reis in 1823!
Maandag , 9 juni 1823: We wandelden
de stad door die alle tekenen van
verval draagt. In haar schitterende
grachten en in de haven vindt men in
plaats van al de soorten schepen die er
vroeger in lagen, nu slechts
beurtschepen en half gesloopte
vaartuigen.!
Uit: Jacob van Lennep, Dagboek
van mijn reis in 1823!
We keerden … terug bij de heer Rodenhuis.
… Bovendien bezit de heer R. onnoemelijk
veel boerderijen, wei- en bouwlanden, en hij
heeft een groot kantoor. Hij handelt namelijk
in boter, die in grote partijen naar Engeland
verzonden wordt, maar slechts met Engelse
schepen, wat aan de zeevaart van Harlingen
een niet te schatten schade toebrengt. Ook
bezit hij enige touwslagerijen.!
Totaal Jaar 1822 Jaar Naar Groenland 1 1843 2 1823 1 1844 2 1 1845 1824 Naar Straat Davis 1 1825 Naar Groenland Naar Straat Davis Totaal 2 2 1846 2 2 1826 1 2 4 1847 2 2 1827 1 1 2 1848 2 2 1828 1 1849 2 1829 1 1850 2 2 1851 2 1830 1 1 1831 2 2 1852 2 1832 2 2 1853 2 1833 2 2 1854 1 1834 2 2 1855 1 1835 1 1 1856 1 1836 1 1 1857 1 1837 1 1 1858 1 1838 2 2 1859 1 1839 2 2 1860 1 1840 2 2 1861 1 1841 2 2 1862 1 1842 2 2 1863 1 2
03/11/14
Herkomst bemanningsleden!
Herkomst bemanningsleden Dirkje Adema (1863)!
Gemeente Aantal Harlingen 17 Terschelling 15 Het Bildt 6 Franekeradeel 5 Zuidwest_Friesland 3 Dongeradeel 2 Menameradeel 2 Sneek 1 Leiden 1 Duitsland 1 53 Loopbaan bemanningsleden Dirkje Adema (1863)!
Rang in 1863 Loopbaan Vervulde rangen Na vangstseizoen ter koopvaardij commandeur Johannes Alkema half partvaarder 1859-­‐1873 half p.v., matroos, stuurman ja stuurman Klaas Lucas Bakker half partvaarder 1861-­‐1874 half p.v., matroos ja 1863 stuurman Dirk Oepkes half partvaarder 1863-­‐1868 half p.v., matroos speksnijder 1858-­‐1863 harpoenier, speksnijder Arie de Beer half partvaarder 1859-­‐1876 half p.v., matroos, kok harpoenier 1863 harpoenier Gerrit Zuidmuller half partvaarder 1863 half p.v. Sytse de Vries harpoenier 1863 harpoenier Jacob Spitz half partvaarder 1861-­‐1865 half p.v., kok Nanne Wiersma harpoenier 1859-­‐1863 half p.v., harpoenier Jacob Jelles Spitz half partvaarder 1861-­‐1869 half p.v., matroos, kok Jacob Dijkstra harpoenier 1859-­‐1865 half p.v., harpoenier, matroos Jacob Klaas Andringa half partvaarder 1863 half p.v. Gerrit Gerrits Bosje harpoenier 1858-­‐1863 schieman, harpoenier Willem Leeman half partvaarder 1858-­‐1863 half p.v., matroos ja Pieter Leijstra schieman 1863 schieman Jan K. Volbeda half partvaarder 1862-­‐1865 half p.v., matroos ja Jouke Droogsma eerste Ymmerman 1863 eerste Ymmerman Hendrik de Vries half partvaarder 1863 half p.v. Ryk Kerkhof tweede Ymmerman 1863 tweede Ymmerman, matroos Maevius Bakker kok 1859-­‐1866 Ymmerman, matroos, kok Rang in 1863 Loopbaan Vervulde rangen Hendrik Wildts commandeur 1863 Hendrik Stenbecker eerste stuurman 1858-­‐1867 Johannes Cornelis (der Laar) tweede stuurman Cornelis Wortel Tiete Sjoordema Na vangstseizoen ter koopvaardij Loopbaan bemanningsleden Dirkje Adema (1863)!
Naam Naam ja ja ja Loopbaan bemanningsleden Dirkje Adema (1863)!
Loopbaan bemanningsleden Dirkje Adema (1863)!
Rang in 1863 Loopbaan Vervulde rangen Na vangstseizoen ter koopvaardij Egbert Struiksma maandvaarder 1861-­‐1863 koksmaat, scheepsjongen, m.v. ja Albert Baron maandvaarder 1862-­‐1876 scheepsjongen, kok, m.v., matroos, stuurman ja kwart p.v., p.v., matroos, kok Gerben Herlinga maandvaarder 1863 m.v. 1860-­‐1876 kwart p.v., p.v., bootsman Tjalling Hibma maandvaarder 1863 m.v. 1863 p.v. Pieter Visser maandvaarder 1863 m.v. partvaarder 1863-­‐1876 p.v., matroos, kok Pieter Y. Bruinsma maandvaarder 1863-­‐1866 m.v., lichtmatroos, matroos Cornelis Grond partvaarder 1862-­‐1863 m.v., p.v. Klaas de Breed maandvaarder 1863-­‐1865 m.v., kok Klaas Kuiken partvaarder 1862-­‐1867 m.v., p.v., lichtmatroos, matroos ja Franciscus Bouma maandvaarder 1863 m.v. Lieuwe Hovinga partvaarder 1862-­‐1863 m.v., p.v., lichtmatroos Klaas Tot maandvaarder 1863-­‐1873 m.v., scheepsjongen, lichtmatroos, matroos Geert Bakker partvaarder 1863 p.v. Gerrit Woudsma maandvaarder 1863-­‐1866 m.v., lichtmatroos, matroos, kok ja Teunes Klein partvaarder 1863-­‐1871 p.v., kok Klaas Souverein maandvaarder 1863 m.v. Douwe de Boer partvaarder 1862-­‐1867 scheepsjongen, p.v., lichtmatroos, matroos Lyds Wouda maandvaarder 1863 m.v. Cornelis A. van Keulen partvaarder 1863-­‐1864 p.v., lichtmatroos, matroos Jan Veersma maandvaarder 1863-­‐1866 m.v., lichtmatroos, kok Douwe Bakker partvaarder 1863 p.v. Pieter Boonstra maandvaarder 1862-­‐1863 scheepsjongen, m.v., kok Naam Rang in 1863 Loopbaan Vervulde rangen Rommert Radema partvaarder 1863 p.v. Klaas Marten Rijpstra partvaarder 1863 p.v. Cornelis van Rees partvaarder 1861-­‐1876 Jan Groendijk partvaarder Cornelis Zuitmuller partvaarder Willem Schroo Na vangstseizoen ter koopvaardij ja ja Naam ja ja 3
03/11/14
Jaar Kosten schip Kosten bemanning Totale kosten Vangsten (robben) Totale inkomsten NeHo resultaat Rendement in % Schip Totaal 1858 ? 2.488 2.488 100 929 -­‐1.559 -­‐62,3 1859 ? 3.066 3.066 1.000 8.579 5.513 183,7 1860 ? 2.680 2.680 1861 ? 2.890 2.890 560 8.839 5.949 205,1 1862 ? 2.845 2.845 > 400 3.479 634 22,6 1863 ? 1.670 1.670 900 7.729 6.059 362,8 ? 15.639 15.639 2.960 29.555 13.916 89,2 Som uitdeling in fl Vrouw Fenna 1.400,00 Vriendschap Onverdeelde winst in fl Verkoop in fl 663 Jaren Inleg in fl Rendement in % 5.011,00 2 6.000,00 9 24.953,16 4.500,00 14 12.561,00 9,6 Hunse 23.607,28 5.000,00 7 13.700,00 4,1 Hoop 13.564,49 7.157,00 12 15.776,00 2,7 165 Werk gezocht!
Uit: H. Sandmann,
Lebenserinnerungen eines alten
Seemannes (1896)!
Uit: H. Sandmann,
Lebenserinnerungen eines alten
Seemannes (1896)!
“Anfangs Januar 1831 hatte mein Vormund
eine Stelle auf einem der gröβten
Papenburger Schiffe für mich gefunden und
teilte mir dieses mit. Als ich mich darauf
dem Kapitän vorstellte, wurde ich recht
freundlich empfangen und erfuhr von ihm,
daβ sein Schiff in Harlingen in Winterlage
läge.”!
“Da meine geringe Arbeitskraft noch selten
oder nie in Anspruch genommen wurde,
hatte ich viel freie Zeit und benutzte
dieselbe, die Sehenswürdigkeiten der Stadt
und namentlich die groβen Dreimaster,
welche für den Wallfischfang nach Grönland
ausgerüstet wurden, in Augenschein zu
nehmen.”!
4
03/11/14
Conclusies!
!
!
!
!
Walvisvaart tijdelijk van groot belang voor het
westen van Friesland!
Voor zover waarneembaar kozen vele
bemanningsleden voor de koopvaardij, misschien
na een verhuizing naar Holland!
Reders en ondernemers konden binnen het
maritieme cluster naar andere activiteiten omzien,
binnen de eigen financiële perken!
Harlingen verloor haar glamour als haven met een
sterke walvisvaarttraditie!
Met dank aan:!
!
Fries Scheepvaartmuseum, Sneek!
!
Gemeentearchief, Harlingen!
!
Gemeentemuseum Het Hannemahuis, Harlingen!
5