BEKNOPTE INHOUDSTAFEL
Woord vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I.
Schenking en vooroverlijden – de context . . . . . . .
II.
De wettelijke bepalingen i.v.m. anomale erfopvolging .
III. Fiscale implicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 1
. 1
. 12
. 15
Hoofdstuk I. De Romeinsrechtelijke oorsprong van het recht van
terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I.
Oorsprong uit het Romeinse recht over de bruidsschat . . .
II.
Onderzoek van de Digesta . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Onze samenvatting en conclusies . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
. 18
. 18
. 38
370
Hoofdstuk II. Het Ancien Régime
I.
Een arrest van 1268 . . . .
II.
Domat . . . . . . . . . .
III. Arnould De la Rouvière .
IV.
Le Brun. . . . . . . . . .
V.
Bourjon . . . . . . . . .
VI. Pothier . . . . . . . . . .
VII. Lamoignon . . . . . . . .
VIII. Merlin . . . . . . . . . .
IX. Conclusie . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
383
383
389
398
420
436
440
442
444
448
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Hoofdstuk III. De Code civil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I.
Het constitutioneel kader . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II.
De opmerkingen van het Hof van Cassatie en de hoven van
beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. De voorbereidende besprekingen van de Code civil . . . . .
IV.
Maleville . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V.
Bernardi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. Chabot de l’Allier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII. Chabot (bis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII. Chabot (ter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IX. De eerste cassatierechtspraak . . . . . . . . . . . . . . . .
X.
Toullier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XI. Delvincourt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XII. Duranton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIII. Troplong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIV. Demolombe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
knopsbooks.com
. . 451
. . 451
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
458
461
469
475
477
481
486
510
519
524
528
536
541
vii
Het recht van terugkeer
XV. Laurent . . . . . . . . . . .
XVI. Arntz . . . . . . . . . . . .
XVII. De Page. . . . . . . . . . .
XVIII. Dillemans . . . . . . . . .
XIX. Bijzondere regels bij Adoptie
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
554
561
562
570
575
Hoofdstuk IV. De huidige toestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584
I.
De context . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584
II.
De lege lata: stand van zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587
Hoofdstuk V. Successierechten
A.
Vlaanderen . . . . . .
B.
Brussel . . . . . . . .
C.
Wallonië . . . . . . .
D.
Samenvatting . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
613
614
619
620
626
Hoofdstuk VI. Het voorstel Taelman tot wijziging van het erfrecht – en van
het recht van terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627
Hoofdstuk VII. Checklist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634
Hoofdstuk VIII. Conventionele terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . 637
Algemeen besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642
Cassatiearresten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645
Trefwoordenregister . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647
viii
knopsbooks.com
UITGEBREIDE INHOUDSTAFEL
Woord vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
I.
II.
III.
Schenking en vooroverlijden – de context . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Favores ampliandi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Belang van de voorbereidende werken van een wet . . . . . . . . . .
Het Grondwettelijk Hof onderzoekt altijd de voorbereidende werken
van een wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
en ook voor het Burgerlijk Wetboek zou dat zo moeten . . . . . . . .
De DCFR legt op om naar de context van een contract te kijken… . .
…en het verdrag van Wenen zegt hetzelfde voor een verdrag . . . . .
De interpretatie van de voorbereidende werken blijft dus gelden… . .
…tenzij er een reden voor is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Interpretatie en de invulling van het raster . . . . . . . . . . . . . .
Natuurlijke, adoptieve en andere soorten kinderen . . . . . . . . . .
De speurtocht naar de bronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De wettelijke bepalingen i.v.m. anomale erfopvolging . . . . . . .
Artikel 747 BW: het algemeen artikel . . . . . . . . . . . . . . . . .
Voor geadopteerden: artikel 351 (oud) BW . . . . . . . . . . . . . .
Voor natuurlijke kinderen: artikel 766 BW . . . . . . . . . . . . . .
Fiscale implicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lager tarief. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Andere schijven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wallonië en sindskort ook Vlaanderen . . . . . . . . . . . . . . . . .
.1
.2
.3
.4
.4
.5
.6
.6
.7
.8
.9
10
11
12
12
13
13
15
15
15
17
Hoofdstuk I. De Romeinsrechtelijke oorsprong van het recht van
terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
I.
Oorsprong uit het Romeinse recht over de bruidsschat .
Ook de auteurs van het BW wisten dat. . . . . . . . . . .
De dos bestond al bij Hammurabi . . . . . . . . . . . . .
Gaius en zijn instituten . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ulpianus’ regulae: de basis! . . . . . . . . . . . . . . . .
Totstandkoming van de dos . . . . . . . . . . . . . . . .
Terugkeer van de dos bij overlijden van de vrouw- . . . .
Terugkeer bij echtscheiding . . . . . . . . . . . . . . . .
Termijn voor teruggave . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De retentiones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Retentio propter liberos . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Retentio wegens mores van de vrouw… . . . . . . . . .
… en van de man . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Retentio wegens impensas . . . . . . . . . . . . . . . .
knopsbooks.com
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
18
19
20
21
23
25
26
27
28
28
29
30
30
31
ix
Het recht van terugkeer
II.
x
4. Retentio wegens schenking tussen echtgenoten . . . . . . . . . .
5. Retentio wegens weggemaakte goederen . . . . . . . . . . . . .
Samenvattend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De dos is een doelvermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nog later: de Institutiones van Justinianus . . . . . . . . . . . . .
Onderzoek van de Digesta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tribonianus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pothier en zijn geordende pandecten . . . . . . . . . . . . . . . .
De vertalingen die wij gebruiken . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 1: een dos is in principe voor altijd… . . . . . . . . . . . . . .
…maar er waren misbruiken… . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
…en dus werd het een dos voor de tijd van het huwelijk . . . . . .
Lex 2: Ratio legis: de dos is van openbaar belang . . . . . . . . .
Over welke bedragen ging het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 3: geen huwelijk, geen (echte) dos . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 4: dos in blote eigendom wordt dos in volle eigendom . . . . .
Lex 5: de dos profectitia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De lex haec edictali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 1: let op de juridische schenker . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 2: dos gegeven voor rekening van de vader . . . . . . . . .
Marcellus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 3: dos gegeven door de curator . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 4: dos bevolen door de praetor of praeses provinciae . . .
Lex 5 § 5: dos bij wijze van verwerping in favorem door vader is
niet profectia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De verwerping of de vrijwillig erfenissprong . . . . . . . . . . . .
Julianus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 6: dos met borgstelling door de vader is geen dos
profectitia… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Neratius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 7: …maar dos beloofd door vader, betaald door de borg is
wel profectitia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Betalingen door derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 8: een geval van zaakwaarneming: de dos gegeven door
. . . . . . . . . . . . . . . .
Dos gegeven bij wijze van zaakwaarneming . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 9: …maar een dos gegeven door de dochter met gekregen
geld is niet profectitia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Secundaire schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
"#$
%&
'
'
*
iuris, is profectitia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 11: een dos gegeven aan een geëmancipeerde dochter, is
profectitia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 12: een dos, gegeven door de vader-curator, wordt geacht
als vader gegeven te zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Papinianus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 5 § 13: een dos, gegeven door de adoptieve vader, is profectitia
knopsbooks.com
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
32
33
33
34
35
38
38
39
42
42
44
45
47
49
51
51
52
54
56
57
58
59
59
. 60
. 62
. 64
. 65
. 66
. 66
. 67
. 67
. 69
. 70
. 72
. 73
. 74
. 75
. 76
. 77
Uitgebreide Inhoudstafel
Lex 5 § 14: een dos, beloofd door een derde die erfgenaam wordt
van de vader kan profectitia zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 6: HET RECHT VAN TERUGKEER! . . . . . . . . . . . . . .
Een wettekst is altijd onvolledig . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pomponius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 6 § 1: dos van iemand anders’ goed, te goeder trouw gegeven .
Lex 6 § 2: bedrog / benadeling bij de dos wordt altijd rechtgezet . .
Lex 7: de vruchten van de dos komen toe aan de man… . . . . . .
Lex 7 § 1:… maar enkel vanaf het huwelijk . . . . . . . . . . . . .
Lex 7 § 2: bij een dos van vruchtgebruik moeten de vruchten niet
teruggegeven worden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Celsus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 7 § 3: als de verloving afspringt komt de gegeven dos terug . .
Lex 8: in principe wordt een dos gegeven onder ontbindende
voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fiscale implicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
César Marchal en het huwelijk dat niet doorging . . . . . . . . . .
Hélène en haar twee Nicolas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Callistratus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 9: een schenking die als dos bedoeld is keert terug als het
huwelijk niet doorgaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 9 § 1: als de gever van de dos overlijdt vóór het huwelijk zijn
zijn erfgenamen gehouden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 9 § 2: een dos is wat als dos gegeven wordt . . . . . . . . . .
Lex 9 § 3: Paráferna, op zijn Grieks of op zijn Romeins, zijn geen
dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Le douaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
In het Burgerlijk Wetboek, tot 1976 . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 10: de man heeft er belang bij dat er geen schatting is, want
“estimation vaut vente”! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schatting bij vennootschap. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De staat van schatting bij schenkingen . . . . . . . . . . . . . . .
À juste prix et sans crue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 10 § 1: accessorium sequitur principale . . . . . . . . . . . .
Lex 10 § 2: een kind is geen vrucht… . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 10 § 3: …maar jongen van dieren wel mits de kudde volledig
blijft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Universaliteit van goederen en zaakvervanging . . . . . . . . . . .
Lex 10 § 4: een schatting van de dos heeft maar effect als het
huwelijk volgt… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 10 § 5: …ook wat het risico betreft . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 10 § 6: alternatieve dos, in natura of niet: in principe kiest
de man . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 11: in principe geeft de man de zaak terug zoals ze is . . . . .
Lex 12: een latere verhoging van de schatting heeft geen effect… .
Lex 12 § 1: een te lage schatting moet alleen gecorrigeerd worden
als er bedrog was . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
knopsbooks.com
.
.
.
.
.
.
.
.
77
79
80
82
82
83
84
85
. 86
. 86
. 87
.
.
.
.
.
90
91
91
93
95
. 97
. 99
101
102
106
106
108
110
110
112
113
114
115
116
117
118
120
121
122
123
xi
Het recht van terugkeer
Wilsgebreken toen en nu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Lex 12 § 2: een kwijtschelding als dos . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Lex 13: bij hertrouwen herleeft de dos automatisch . . . . . . . . . 128
+
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Lex 14: bij vertraging in de levering van een geschatte dos behoudt
de vrouw het risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Risico-overdacht in ons recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Toepassing op de conventionele terugkeer in waarde . . . . . . . . 131
Lex 15: als er geen vertraging in de levering was, heeft de man het
risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Lex 16: al wat de man bekomt na een vordering wegens uitwinning
is ook dotaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Lex 17: de man is aansprakelijk voor bedrog en nalatigheid . . . . 133
Toepassing in ons vennootschaprecht . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Lex 17 § 1: ook een schatting is maar gegeven onder voorwaarde
dat het huwelijk volgt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Geen terugkeer als er geen schenking was . . . . . . . . . . . . . 135
Geen combinatie van conventionele en wettelijke terugkeer . . . . 136
Lex 18: kinderen van een geschatte slavin blijven bij de man . . . . 137
Lex 19: een dos aan (of door?) een derde gegeven verbindt de man
ook . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Lex 20: een dos post mortem van de vader is geldig, maar niet post
mortem van de vrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
1092 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Lex 21: op grond van een stipulatio dotis kan maar in rechte
gevorderd worden vanaf het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Lex 22: na een verbroken verloving kan de dos niet herleven,
zelfs niet bij huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
Lex 23: dat het over een dos gaat, moet niet uitdrukkelijk gezegd
worden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
;<$
'
'
*
%'=>
teruggegeven worden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Lex 25: ruil bij de totstandkoming van de dos . . . . . . . . . . . . 147
Tien aurei? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Recht van terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Lex 26: ook tijdens het huwelijk kan een dos geruild worden… . . . 149
Lex 27: … en dan is er zaakvervanging! . . . . . . . . . . . . . . . 150
Lex 28: de vader kan de situatie van zijn dochter na het huwelijk
niet verslechteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Lex 29: het legaat van de dos door de vader aan de man is nietig;
maar aan de dochter is het geldig . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Lex 30: de dos van het eerste huwelijk geldt in principe automatisch
voor het tweede huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Lex 31: door een ruzie gaat de dos niet teniet . . . . . . . . . . . . 156
Lex 32: bij verkoop van (een deel van) de dos is de prijs dotaal . . 157
Lex 33: als de schuldenaar van de dos insolvabel wordt is het risico
voor de man, tenzij de schuldenaar ook de gever was . . . . . . . . 158
xii
knopsbooks.com
Uitgebreide Inhoudstafel
Salvius Julianus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Conventionele terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Lex 34: als vader een dos geeft met goud van de moeder, en zonder
haar toestemming, is hij aansprakelijk tegenover de man . . . . . . 162
Lex 35: als de man schuldvernieuwing bedingt, is het risico daarna
voor hem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Lex 36: door kwijtschelding vóór het huwelijk verdwijnt de dos;
na het huwelijk niet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Lex 37: een kwijtschelding van de dos (door de man) vóór het
huwelijk heeft maar uitwerking als het huwelijk volgt . . . . . . . . 166
Lex 38: na kwijtschelding van de dos krijgt de man een exceptio
mandati tegen de actio de dote. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Lex 39: als een slavin een quasi-dos geeft, en het koppel vrijgelaten
wordt, wordt het een echte dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Slaven hadden het niet altijd even slecht . . . . . . . . . . . . . . 169
Lex 39 § 1: een dos in een huwelijk met een homo is geldig,
met een castraat niet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Lex 40: bij hertrouwen met dezelfde man, vóór teruggave, herleeft
de dos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
In ons recht: wat met nietige schenkingen die uitgevoerd worden? . 173
De zaak Julémont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Herleeft ook bij ons het huwelijkscontract bij hertrouwen? . . . . . 175
Putatief huwelijk dat bevestigd wordt . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Lex 41: een eenvoudige belofte van dos is bindend, voor iedereen . 176
Een dos is een schenking in uitvoering van een natuurlijke
verbintenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
De rente voor Blanche Losseau: Cassatie 8 mei 1890 . . . . . . . . 177
Lex 41 § 1: ook op grond van een stipulatio als dos kan maar geëist
worden na het huwelijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Lex 41 § 2: ook een kwijtschelding van schuld kan een dos zijn . . 180
Lex 41 § 3: als de debiteur onder opschortende voorwaarde van
de dos insolvabel wordt vooraleer de man hem kan opeisen, is het
risico voor de vrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Lex 41 § 4: de vrouw, die erfgenaam is van wie de dos beloofde,
treedt in zijn plaats en er is schuldvergelijking . . . . . . . . . . . 183
Lex 42: van generieke goederen moet de man evenveel en gelijke
kwaliteit teruggeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Lex 43: ook een formele kwijtschelding als dos krijgt maar
uitwerking bij het huwelijk... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Lex 43 § 1: …tenzij ze bedoeld was als een onvoorwaardelijke
schenking aan de vrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Lex 43 § 2: bij echtscheiding krijgt de vrouw dan een vordering op
de man, tenzij de derde voor zichzelf een terugkeer bedongen heeft;
voorwaarde en termijn herleven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Lex 44: emancipatie van de dochter heft de dos-verplichting niet op;
ook de dood van de vader niet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
knopsbooks.com
xiii
Het recht van terugkeer
<<"$
*
'
%'
'
*
%
moet gewaardeerd worden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Haloander voegde toe aan de tekst . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Wijziging van huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Herroepelijke en onherroepelijke schenkingen tussen echtgenoten . 194
Lex 45: een vordering op de aanstaande echtgenoot zelf wordt
gewaardeerd bij het huwelijk… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
Tryphoninus en de disputatio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Lex 45 § 1: …een vordering op een derde wordt echter gewaardeerd
bij het beloven van de dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
Lex 46: een dos aan een slaaf beloofd verbindt de meester niet . . . 198
Lex 46 § 1: bij een alternatieve dos mag de vrouw in principe kiezen
wat ze geeft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
De verkoop met handgeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
Lex 46 § 2: vader geeft een niet-bestaande vordering op zijn
dochter als dos, maar is toch verbonden. . . . . . . . . . . . . . . 202
Lex 47: een schenking of legaat aan een slaaf, in dos gegeven,
wordt ook dotaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Lex 48: bij een dos, binnen het jaar te geven, wordt gerekend vanaf
het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Lex 48 § 1: een legaat aan de schoonzoon, als dos, kan door hem
opgeëist worden… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
… maar ook de vrouw kan dat legaat opeisen! . . . . . . . . . . . 206
Lex 49: als de man een dotale vordering kwijtscheldt, blijft de dos
tegenover zijn vrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Lex 50: voor het hertrouwen wordt de dos in grond geldig
vervangen door een dos in geld… . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Q . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
Dos permutari potest? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
Lex 50 § 1: … zoals dat ook bij een pand kan . . . . . . . . . . . . 211
Lex 51: wat vader aan de dochter gaf, geeft hij nadien in dos: dos
adventicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
Artikel 9 en de bedekte bevoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . 212
Recht van terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Lex 52: ook wat uit een strafbeding bij de dos bekomen wordt,
hoort bij de dos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Accessorium sequitur principale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Marcianus en zijn leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Lex 53: de man aanvaardt bewust een vordering op een insolvabele
debiteur als dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
Deels dos, deels schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Lex 53 versus lex 33? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
De causa in het Romeinse recht… . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
… en later, bij Domat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Het verval van de oorzaak bij de schenking vroeger… . . . . . . . 223
… en nu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Neratius en het arrest van Gent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
xiv
knopsbooks.com
Uitgebreide Inhoudstafel
Lex 54: goederen met dotaal geld gekocht, zijn ook dotaal:
zaakvervanging! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
Lex 55: bij schuldovername blijven de oorspronkelijke bepalingen
van de dos gelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Traditio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Expromissio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
Terug naar lex 55 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Andere interpretatie van Pothier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
Lex 56: de vrouw draagt het risico op tenietgaan van de dos . . . . 232
Periculum est emptoris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
Recht van terugkeer bij tenietgaan? . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Lex 56 § 1: waar de lasten van het huwelijk zijn moet ook de
dos zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Lex 56 § 2: na het overlijden van de pater familias gaat de dos over
naar de echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Lex 56 § 3: noodzakelijke kosten ‘verminderen’ de dos . . . . . . . 238
De ‘eigendom’ van de dos – de man als trustee . . . . . . . . . . . 241
Kosten bij wettelijke en conventionele terugkeer . . . . . . . . . . 241
X$
*
'
'
>
nominale waarde waard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
Javolenus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
En de schatting moet nu gebeuren bij de belofte!? . . . . . . . . . 245
Lex 58: als het huwelijk eerst niet en dan toch doorgaat is de dos
verschuldigd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Schenking ten voordele van het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . 247
Lex 58 § 1: kan een kwijtschelding als dos beschouwd worden als
een betaling en teruglevering als dos? . . . . . . . . . . . . . . . 248
Step transaction en ontdubbeling van rechtshandelingen . . . . . . 251
Recht van terugkeer bij step transaction . . . . . . . . . . . . . . . 252
Lex 59: dos kan gegeven worden met delegatie . . . . . . . . . . . 253
Y"$
*
>*
=
Z
de vrouw kan het wel opeisen en zelf in dos geven . . . . . . . . . 255
Lex 59 § 2: een dos voor een slavin kan een voorwaardelijke of een
gewone schenking zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Lex 60: de waarde van de dos moet in verhouding zijn tot de
mogelijkheden van de echtgenoten. . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
Lex 61: als de curator een te grote dos beloofde, wordt het teveel
verminderd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Clementius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Lex 61 § 1: de curator geeft de dos in natura – tenzij met toelating
van de rechter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Lex 62: als de titel van de dos verdwijnt, moet de man vergoed
worden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Elk een vierde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
Het declaratief karakter van de verdeling . . . . . . . . . . . . . . 269
Zaakvervanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
Tijdstip van waardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
knopsbooks.com
xv
Het recht van terugkeer
Lex 63: een dos met conventionele terugkeer herleeft niet bij
hertrouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Lex 64: de dos herleeft na een intermezzo-huwelijk . . . . . . . . . 275
Verbroken en herstelde relaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Lex 65: een legaat aan een slaaf tijdens het huwelijk komt aan de
meester toe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
Lex 66: vruchtgebruik van een derde kan alleen als persoonlijk recht
aan de vrouw worden overgedragen . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
Lex 67: een quasi-dos in geld wordt geen echte dos bij navolgend
huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
Lex 68: als vader pas later met het huwelijk instemt, wordt de dos
op dat moment van kracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
Lex 69: als de man de vrouw na de echtscheiding in het bezit laat
van de dos, verjaart zijn vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
Lex 69 § 1: terugbetaling stipuleren van kapitaal én interest is
geldig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
Lex 69 § 2: geen interest op de dos tijdens ander huwelijk . . . . . 295
Lex 69 § 3: huwelijk met een afwezige man; geen interest op de
dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Lex 69 § 4: een onduidelijke dos, door de vader van de bruid
beloofd, is toch geldig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
Op de scheidingslijn tussen recht en moraal. . . . . . . . . . . . . 301
Lex 69 § 5: als het meisje trouwt met de zoon van haar voogd
bepaalt de voogd de dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
Lex 69 § 6: een dos is niet herroepelijk wegens ondankbaarheid . . 302
Lex 69 § 7: bij beding van teruggave impliceert schatting geen
verkoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
En fait de mariage, trompe qui peut? . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Lex 69 § 8: geschatte en geleverde zaken zijn van de man, ook al
worden ze door de vrouw gebruikt . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
Lex 69 § 9: kinderen van een slavin horen bij de dos . . . . . . . . 309
Lex 70: de favor dotium! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Lex 71: als de man krediet geeft voor een dotale vordering, is dat
op zijn risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Lex 72: als de vrouw al haar goederen overdraagt is dat netto te
begrijpen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
Lex 72 § 1: ook vader is aansprakelijk voor bedrog of nalatigheid . 314
Lex 72 § 2: wat moeder in naam van de dochter bedongen heeft,
kan de dochter wijzigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
Lex 73: wie bekwaam is om te trouwen, kan ook een dos geven . . . 316
Lex 73 § 1: tijdens het huwelijk mag de dos teruggegeven worden
om een goede reden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
Lex 74: een dos gegeven bij de verloving of bij een ongeldig
huwelijk kan ook van het voorrecht genieten . . . . . . . . . . . . 317
Hermogenianus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
Lex 75: als de dos uitgewonnen wordt, kan de vrouw onmiddellijk
ageren voor haar belang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
xvi
knopsbooks.com
Uitgebreide Inhoudstafel
III.
Uitwinning en het recht van terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 76: een dos, gegeven mortis causa, kan herroepen worden,
ook door de vader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 77: bij een dos, gesteld bij wijze van compensatio, zijn de
interesten niet dotaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 78: een dos in vruchtgebruik vervalt bij het overlijden van de
vrouw… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Begrafeniskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 78 § 1: maar niet als het door de vader gegeven werd . . . .
Lex 78 § 2: de vrouw kan ook vruchtgebruik geven op een goed dat
ze in volle eigendom heeft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
\
'*
*>
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Het voordeel voor de vrouw in concreto: zij beslist!. . . . . . . . .
En nu voor het recht van terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 78 § 3: de vrouw verkoopt de blote eigendom aan de man . . .
Lex 78 § 4: ook een onverdeeld aandeel kan in dos gegeven worden
Lex 78 § 5: de per ongeluk beloofde dos. . . . . . . . . . . . . . .
Lex 79: het recht van terugkeer vererft niet van grootvader naar
vader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Servius Sulpicius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Recht van terugkeer – adoptie en natuurlijke kinderen . . . . . . .
Lex 79 § 1: “als het mij past” betekent niet: nooit! . . . . . . . . .
Lex 80: een vordering, in dos gegeven, kan de vrouw niet meer
opeisen, ook niet vóór het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 81: als vader een dos geeft uit geleende of ontvangen gelden,
wordt deze profectitia bij verbruik . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 82: men moet in concreto nagaan of de dos in naam van vader
of van moeder gegeven werd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 83: een vordering, in dos gegeven, kan de vrouw niet meer
opeisen, ook niet vóór het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 84: tegenover de schoonvader moet de actio dotis met
gematigheid ingesteld worden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lex 85: een dotale grond mag verkocht worden als dat
economische verantwoord is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Scaevola vader en zoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De wondere wereld van het Romeinse recht . . . . . . . . . . . . .
De auteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De volgorde van de Digestenfragmenten volgens Bluhme . . . . . .
Zoësius’ kijk op de zaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De juridische gevolgen van een kus . . . . . . . . . . . . . . . . .
Onze samenvatting en conclusies . . . . . . . . . . . . . . . . .
Risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Decisiones Brabantiae over de dos . . . . . . . . . . . . . . . . .
Enkele slotbeschouwingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Evenwichtig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Andere rechtsstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inbreng van de dos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
knopsbooks.com
325
326
328
330
332
332
333
336
336
337
338
341
344
346
347
347
348
349
350
351
352
353
355
356
357
358
361
362
368
370
373
374
377
378
379
381
xvii
Het recht van terugkeer
Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Hoofdstuk II. Het Ancien Régime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
I.
II.
III.
IV.
xviii
Een arrest van 1268 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gilbert de Malbuisson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Plaatsvervulling in de zijlijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De Belgische grondwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Domat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ook voor de moeder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alleen als de begiftigde geen kinderen heeft . . . . . . . . . . .
Niet beschikken per testament . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Romeinsrechtelijk of niet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Domat en zijn leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Arnould De la Rouvière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Iure succursum est – maar alleen zonder kinderen . . . . . . .
Ook de moeder heeft het recht van terugkeer… . . . . . . . . .
…maar zijverwanten in de regel niet, tenzij bedongen . . . . .
Statim, non ex intervallo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bevestiging van handgift of bankgift . . . . . . . . . . . . . . .
Voorwaarde van overleven – Orde van Malta . . . . . . . . . .
Testament van de begiftigde verhindert de terugkeer niet.. . . .
Afstand van het recht van terugkeer . . . . . . . . . . . . . . .
Verzaking als schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kinderen van de begiftigde uit een eerste huwelijk . . . . . . .
Commorientes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Moord en overspel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schenking aan natuurlijke dochters . . . . . . . . . . . . . . .
Verzaken aan een voorbehoud is geen schenking . . . . . . . .
Conventionele terugkeer – ook met kinderen . . . . . . . . . .
]
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Onwaardigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Beding van conventionele terugkeer is geldig . . . . . . . . . .
Schenking aan mijn zoon en zijn mannelijke afstammelingen . .
Vooroverlijden met kleinkinderen die nadien ook vooroverlijden
De begiftigde mag verkopen maar niet schenken . . . . . . . .
Grootvader gaat voor op vader . . . . . . . . . . . . . . . . .
Conclusie bij De la Rouvière. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Le Brun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pays de droit écrit en Pays de droit coutumier . . . . . . . . .
Propres ne remontent; in principe dan toch . . . . . . . . . . .
Overlijden of vooroverlijden? De oom uit Quercy . . . . . . . .
Kleinkind sterft na het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Schenkingen buiten huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . .
Het niet-uitoefenen van een voorbehoud is toch een schenking .
Roerende goederen en de zaak Largentier de Troyes . . . . . .
knopsbooks.com
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
383
384
387
387
389
390
390
392
392
395
398
398
400
401
402
404
404
405
405
406
407
408
408
409
409
411
411
412
413
413
414
415
416
417
420
421
422
429
430
430
430
431
Uitgebreide Inhoudstafel
VI.
Doorschenking aan de echtgenote breekt het recht van terugkeer
Gevolgen van de terugkeer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bourjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Het recht van terugkeer is een vorm van erfrecht . . . . . . . . .
Conventioneel beding met recht tot beschikken . . . . . . . . . .
Pothier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII.
Lamoignon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442
V.
.
.
.
.
.
.
433
434
436
436
437
440
VIII. Merlin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Kleinkind overlijdt nadien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
IX. Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448
Hoofdstuk III. De Code civil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
I.
II.
III.
IV.
V.
Het constitutioneel kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De wettelijke terugkeer wordt afgeschaft! – de nivosewet . . .
De ontwerpen van Code civil . . . . . . . . . . . . . . . . .
Continuïteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De opmerkingen van het Hof van Cassatie en de hoven van
beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
Chabot de l’Allier . . . . . . . . . . . . .
Zaakvervanging . . . . . . . . . . . . . .
Kleinkinderen overlijden nadien . . . . . .
Kinderen uit een vorig huwelijk . . . . . .
VII. Chabot (bis) . . . . . . . . . . . . . . . .
Kleinkinderen die verzaken . . . . . . . .
Kleinkinderen die nadien overlijden . . . .
Teruggekeerde goederen . . . . . . . . . .
Verwerping van de gewone nalatenschap .
VIII. Chabot (ter) . . . . . . . . . . . . . . . .
Restrictief . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aan grootvader-schenker of aan zijn zoon?
Aan de vader van een natuurlijk kind… . .
knopsbooks.com
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
451
452
453
455
. . . 458
De voorbereidende besprekingen van de Code civil . . . . .
1802: het compromis van Cambacérès over de zaakvervanging
1803: het recht van terugkeer voor de natuurlijke kinderen . . .
Nog in 1803: het conventioneel recht van terugkeer . . . . . .
Schenking van het recht van terugkeer. . . . . . . . . . . . . .
Maleville . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De burgerlijke maatschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vooroverlijden nodig bij conventionele terugkeer . . . . . . . .
Hypotheek voor de gehuwde vrouw . . . . . . . . . . . . . . .
Bernardi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
461
461
464
465
467
469
472
473
474
475
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
477
479
479
479
481
482
482
483
484
486
486
487
487
xix
Het recht van terugkeer
IX.
X.
xx
… maar niet aan de natuurlijke grootvader . . . . . . . . . . . . . 488
Twee echtgenoten die samen geven . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
Het recht van terugkeer vererft als het ontstaan is . . . . . . . . . 488
Verzaking aan het recht van terugkeer is ongeldig . . . . . . . . . 489
Burgerlijke dood en afwezigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489
Kinderen uit een eerste huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489
Kleinkinderen die onwaardig zijn of verwerpen . . . . . . . . . . . 491
Kleinkinderen die nadien overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
Adoptief kleinkind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497
Natuurlijk kleinkind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
Gevolgen van de terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
Verwerping van de anomale erfopvolging . . . . . . . . . . . . . . 499
De rechtsvordering tot terugneming . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
Testament verhindert terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
Terugverworven goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
Wederbeleggingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504
Geld - Geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505
Effecten - geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505
Geld - effecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
Andere wederbeleggingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
Goederen ingebracht in gemeenschap . . . . . . . . . . . . . . . . 507
Nietige vervreemding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
Accessio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
De eerste cassatierechtspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510
Cassatie 17 december 1812: Pierre Noalhes en het testament . . . 510
Cassatie 30 juni 1817: Bruno Lemarchand en de zaakvervanging . 511
Cassatie 18 augustus 1818: Félicie Desprades en het vooroverleden
kleinkind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512
Cassatie 27 juni 1822: mevrouw Lancel en haar adoptief kind . . . 513
Cassatie 7 februari 1827: de successie Angélique Sorain en de
zaakvervanging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
Cassatie 23 februari 1829: de successie Ferdinand D.:
een natuurlijk kind van de begiftigde verhindert de terugkeer . . . 516
Samenvattend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517
Toullier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519
Accessio, meer- en minderwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . 520
Terugverworven goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520
Gelegateerde goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521
Deelname aan de schulden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521
Afzonderlijk verwerpen kan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521
Adoptieve en natuurlijke kleinkinderen . . . . . . . . . . . . . . . 522
Kleinkinderen die verzaken, of die nadien overlijden . . . . . . . . 523
Zaakvervanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523
Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523
knopsbooks.com
Uitgebreide Inhoudstafel
XI.
Delvincourt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Recht van overgang bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . .
Erfrecht ab intestato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaakvervanging? Ja! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Terugverworven goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Natuurlijk kleinkind – adoptief kleinkind . . . . . . . . . . .
Kleinkind overlijdt nadien . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XII. Duranton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kleinkinderen die vooroverlijden . . . . . . . . . . . . . . .
Adoptieve en natuurlijke kleinkinderen . . . . . . . . . . . .
Natuurlijk kind of kleinkind als begiftigde . . . . . . . . . . .
In natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De reserve van de ascendenten . . . . . . . . . . . . . . . .
Terugverkregen goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaakvervanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vergoeding voor waardevermeerderingen en -verminderingen
Slotbeschouwing bij Duranton . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIII. Troplong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alleen voor de schenker zelf . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adoptief en natuurlijk kind van de begiftigde . . . . . . . . .
Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIV. Demolombe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Een of twee successies? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Het recht van terugkeer vererft niet - voor het ontstaan is . .
Adoptieve en natuurlijke kinderen . . . . . . . . . . . . . . .
Overlijden zonder afstammelingen. . . . . . . . . . . . . . .
Kleinkinderen die nadien overlijden . . . . . . . . . . . . . .
Geschonken goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Terugkeer van de niet-betaalde prijs . . . . . . . . . . . . . .
De vordering tot terugneming . . . . . . . . . . . . . . . . .
Terugverworven goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gevolgen van de terugkeer. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De conventionele terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Een verwerpend kind is ook een kind . . . . . . . . . . . . .
Verzaking aan de conventionele terugkeer . . . . . . . . . . .
Gevolgen van de conventionele terugkeer . . . . . . . . . . .
Slotbedenkingen bij Demolombe . . . . . . . . . . . . . . . .
XV. Laurent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kleinkinderen die nadien overlijden . . . . . . . . . . . . . .
Begiftigde – natuurlijk kind . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kleinkinderen die verwerpen. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Soorten kleinkinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
In natura – de zaakvervanging . . . . . . . . . . . . . . . . .
Erfrecht maar geen erfgenaam! . . . . . . . . . . . . . . . .
Vergoedingen en schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
knopsbooks.com
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
524
524
524
525
525
526
526
528
528
529
529
529
529
534
534
535
535
536
538
539
539
541
542
543
544
545
545
546
546
547
548
549
550
551
552
552
553
554
555
555
556
556
557
558
559
xxi
Het recht van terugkeer
Slotbeschouwingen bij Laurent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560
XVI. Arntz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561
XVII. De Page . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De schenker is wél erfgenaam . . . . . . . . .
Afzonderlijke nalatenschap . . . . . . . . . .
Zonder nakomelingschap . . . . . . . . . . .
Geschonken goederen – in natura . . . . . . .
Waardevermeerderingen en -verminderingen .
Rechtvordering tot terugneming . . . . . . . .
Zaakvervanging en traceerbaarheid! . . . . .
Gevolgen van de terugkeer – saisine, schulden
Bijdrage in de legaten? . . . . . . . . . . . .
Beschouwing bij De Page . . . . . . . . . . .
XVIII. Dillemans . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zonder nakomelingschap . . . . . . . . . . .
Goederen in natura aanwezig . . . . . . . . .
Beoordeling door Dillemans . . . . . . . . . .
Anomale nalatenschap en reserve . . . . . . .
XIX. Bijzondere regels bij Adoptie . . . . . . . . .
De Code civil . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De wet van 21 maart 1969 . . . . . . . . . . .
Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
562
563
564
564
565
566
566
567
568
568
569
570
570
571
571
572
575
575
576
582
Hoofdstuk IV. De huidige toestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584
I.
II.
xxii
De context . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De geschiedenis: drie maal afgeschaft en toch herleefd .
De terugkeer voor de armen . . . . . . . . . . . . . . .
De lege lata: stand van zaken . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
584
584
586
587
Eerste voorwaarde: bloedverwanten in de opgaande lijn . . .
Ascendenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vaststelling van de afstamming . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tweede voorwaarde: door hen geschonken zaken . . . . . .
Schenking bij wijze van verzaking . . . . . . . . . . . . . . . .
Gebruikelijke geschenken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Natuurlijke verbintenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Derde voorwaarde: aan hun kinderen of afstammelingen . .
Natuurlijk kind (of kleinkind) als begiftigde . . . . . . . . . . .
Adoptief kind als begiftigde . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vierde voorwaarde:
die zonder nakomelingschap gestorven zijn . . . . . . . . . .
Natuurlijk kleinkind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adoptieve kleinkinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kleinkinderen die onwaardig zijn, onterfd werden of verwerpen
Kleinkind dat nadien overlijdt . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
588
588
588
589
590
590
590
591
591
592
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
593
593
594
595
595
knopsbooks.com
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Uitgebreide Inhoudstafel
Kinderen uit een vorig huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596
Vijfde voorwaarde: de goederen moeten nog in natura
aanwezig zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De niet-betaalde prijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De rechtsvordering tot terugneming . . . . . . . . . . . . . . . .
Terugverworven goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Het recht van terugkeer is een vorm van erfrecht . . . . . . . .
Eerste gevolg: de schenker moet in leven zijn . . . . . . . . . .
Tweede gevolg: de schenker mag niet onwaardig zijn . . . . .
Derde gevolg: het goed keert terug naar de schenker… . . . .
Vierde gevolg: … in de staat waarin het zich bevindt . . . . . .
Vijfde gevolg: de schenker deelt ook in de schulden . . . . . .
Zesde gevolg: geen verzaking aan het recht van terugkeer . . .
Zevende gevolg: successierechten! . . . . . . . . . . . . . . . .
Het recht van terugkeer is een vorm van erfrecht ab intestato .
Testamenten gaan voor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Het recht van terugkeer vormt geen aparte nalatenschap . . .
Afzonderlijk verwerpen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
+=
*
*
. . . . . . . . . . . . . . .
Luik 13 november 1907, de successie Bodart . . . . . . . . . . .
De anomale erfgenaam heeft de saisine . . . . . . . . . . . . . .
Samenvattend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
598
600
600
601
602
602
602
603
604
604
605
606
606
606
607
607
608
608
610
611
Hoofdstuk V. Successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613
A.
B.
C.
D.
Vlaanderen .
Ontwerptekst .
Decreet . . .
Brussel . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
614
614
615
619
Wallonië . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Europees recht . . . . . . . . . . . . . . .
Registratie betaald aan een ander gewest .
Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
620
623
625
626
Hoofdstuk VI. Het voorstel Taelman tot wijziging van het erfrecht –
en van het recht van terugkeer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627
Hoofdstuk VII. Checklist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634
Hoofdstuk VIII. Conventionele terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . 637
Ex intervallo .
Nietig beding .
Drie soorten .
Beschikking. .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
knopsbooks.com
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
637
637
638
638
xxiii
Het recht van terugkeer
Afstand voor en na het overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639
Teruggave van registratierechten – terugvordering binnen het jaar 640
Clausule van conventionele terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . 640
Algemeen besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642
Cassatiearresten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645
Trefwoordenregister . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647
xxiv
knopsbooks.com

Determinisme en Wetmatigheid

141016 Flyers Colloque - Portail pouvoirs locaux

Dit boek inkijken

Publicatie april 2014: partneralimentatie

Stemming BW/Algemene wet gelijke behandeling

Overzicht rangorde der preferenties

Energie- en kostenbesparend dankzij een motor van

Werkplan 2014 - Stichting Wereldhuis Eindhoven

Column 508, JIB Maastricht, Macht artikel 1 88 BW

Uitleg abonnementen VGT Portal Veiligheidsinformatiebladen

VERZOEKSCHRIFT AANSTELLING BEWINDVOERDER

WWb: Home