̵έΫϩ߮ζই ϞϪ࢖ω ϥ௉΋Χ cÔ£ cZ¬Ì¬ve ¹ZÆq ÃZ¼ ¹Â µZ Ê°y ¶¼ve ÉZÅyZ ZY ] ¹ÁÁ{ ¹|À³ Äf§Ìa ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ê]ZËY É|¼v» Z Á §{Z§ Ä·Y c , Z¯Zy ºÌ¿ D I ,ÃZ¿Z»¯ ÉY ÃZ´¿Y{ ÉÁZ¯ Ã|°¿Y{ cZeZ^¿ sÔY Á dY ÃÁ³ {ZfY Á Éf¯{ ÉÂn¿Y{ \Ìee Ä] Á ÃZ¿Z»¯ {ÁY ÃZ´fËY ,Â¯ ºË{ ÉÁZ¯ cZ¬Ì¬ve Ä Ä R» d¿ÁZ » ZË{ZfY S f o e Ë~a xËZe d§ZË{ xËZe Ã|Ì°q v i h `ÌeÂ¿ ,¹ÁÁ{ ¹|À³ { Ê°y Àe Ä] ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÊËZZÀ Á Ê°y ¶¼ve ÉZÅ yZ Ê] ÂÀ» Ä] { ½Z¿ ¹|À³ |ÅZ ÉY{ º« Á ¹ÁÁ{ ¹|À³ ÉZÅ|ÅZ ÊmZ Á { ¹Z«Y ,|ÅZ ÃY¼Å Ä] ¹ÁÁ{ ¹|À³ Äf§Ìa ÄÂ» d¿ÁZ » { µZ { Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ËY Á{ { Y°e Ä Z] Ê§{Ze ¶»Z¯ ÉZÅÂ¸] s \·Z« Ê¼¯ ÉZÅ yZ Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ {°¸¼ ÉZÀ^» ] |Àf§³ Y« ËZ»M {Â» {ÁY Â¯ ºË{ ÉÁZ¯ÊeZ¬Ì¬ve dÌZu yZ ,®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,¶¼ve yZ ,ÉÁÃÆ] ¾Ì´¿ZÌ» ¶Ì^« Y Ê°y Ä] ¶¼ve , , , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ |¿| Ä^Zv» {°¸¼ ÉY|ËZa yZ Á {°¸¼ yZ ,Àe ¶¼ve yZ ,Àe Ä] Ä] ¶¼ve Á ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] ¾Ì´¿ZÌ» ÉZÅ yZ Y|¬» ¾ËeÓZ] ÉYY{ Á ÊmZ Á Àe Ä] dZu ÉZÅ yZ Y|¬» ¾Ëf¼¯ Z] Á , { , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ä¯ Ê·Zu { |¿{Â] Àe cÁZn» { Á , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ä¯ {Y{ ½Z¿ cÔa ÉZ] ÄËne |¿{Â] Éf¼¯ Ê°y Ä] dÌZu ÉYY{ ¶¼ve Y« Àe Ä] ¶¼ve Á ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] ¾Ì´¿ZÌ» ÉZÅ yZ Ä] Â]» ÉZÅY{] ¾Ì] Y Ä¯ {Y{ ½Z¿ Ê] ¾ËY Y ¶Zu lËZf¿ É|À] ¼m ¼ |¿| ÊËZZÀ Ê°y Ä] ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ½YÂÀ Ä] Á |Àf§³ |¿{Â] Ê°y Ä] ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ Á , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ä ·Z» {Â» ÉZÅ`ÌeÂ¿ c r A ¹ÁÁ{ ¹|À³ ,Ä¿Y{ {°¸¼ ,Ê°y ¶¼ve ÉZÅyZ ,Ê°y Àe É|Ì¸¯ ÉZÅÃYÁ [email protected] µÂX» Ã|ÀËÂ¿ www.SID.ir Ê°y ¶¼ve ÉZÅyZ ZY ] ¹ÁÁ{ ¹|À³ Äf§Ìa ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ê]ZËY ½YZ°¼Å Á Z¯Zy Á Ì§ Âe SSI=Stress Susceptibility Index ZÆY Á | {ZÆÀÌa Fisher and Maure, 1978 Â» d»ÁZ¬» Ã|ÀÅ{ ½Z¿ ®Ë Y f¼¯ SSI Y|¬» Ä¯ |ÀfY{ Äq Å yZ ¾ËY ZY ] dY Ê°y Ä] `ÌeÂ¿ ½Á|] ËY { {°¸¼ Ä] Àe ËY { {°¸¼ Y|¬» dY f¼¯ Ê°y Ä] º« dÌZu |Z] e®Ë{¿ Àe |¿ÂÊ» ÀË³ yZ ¾ËY Âe Ä¯ ÊËZÅ`ÌeÂ¿ ZÅ½M {°¸¼ Àe ËY { Z»Y |¿Y{ Ê¼¯ ÃÂ¬·Z] {°¸¼ ÓZ] {°¸¼ Z] ½ZÅZÌ³ |¿YÂeÊ» ¬§ yZ ¾ËY dY {ZË Ê]Zzf¿Y ÉZÅ`ÌeÂ¿ Á |À¯ [Zzf¿Y Y Àe Ìv» { ¾ËY Á dY{ |ÀÅYÂz¿ Àe ½Á|] Ìv» { Ê]Ây ÅZe ¶¼ve yZ dY Ã| {YÁ ½M ] Ä¯ {Â] É{YËY Âf» ÉÁÃÆ] yZ Á TOL=Tolerance µ{Z » \Ìee Ä] Ä¯ MP=Mean Productivity ¾Ì´¿ZÌ» Á Àe ½Á|] Á Àe Ìv» {°¸¼ ¥ÔfyY Âe |ÀfÅ Àe ½Á|] Á Àe Ìv» Á{ { {°¸¼ Rosielle and Hamblin, 1981 ¾Ì¸^»ZÅ Á ¶ÌÁ {Â» Á Y|]Y Àe ]Y] { ZÅ`ÌeÂ¿ ¶¼ve Ê]ZËY ÉY] ½Z¿ ¶¼ve yZ ÉÓZ] Ë{Z¬» d§³ Y« Ã{Z¨fY yZ dY Àe Ä] ZÅ`ÌeÂ¿ Ê^¿ dÌZu Ã|ÀÅ{ É^m ¼m Âf» cÂ Ä] Ì¿ Âf» ÉÁÃÆ] ¦Ë e Àe ½Á|] Á Àe ËY { `ÌeÂ¿ ®Ë {°¸¼ STI=Stress Àe ¶¼ve yZ |¿Z¿§ {ÂÊ» ÀË³ ÉY] ÉZÌ » ½YÂÀ Ä] Y Tolerance Index {Â¼¿ {ZÆÀÌa Ê°y Àe Ä] ¶¼vf» ¹Z«Y ½Z¿ yZ ¾ËY ÉÓZ] Ë{Z¬» Fernandez, 1992 { ÉÁ dY ÓZ] ÃÂ¬·Z] {°¸¼ Á Àe {ZË ¶¼ve Ã|ÀÅ{ Àe ½Á|] Á Àe Ìv» Á{ { ZÅ`ÌeÂ¿ {°¸¼ Ê] ¦·Y {Â¼¿ ºÌ¬e ÃÁ³ ZÆq Ä] Y ½ZÅZÌ³ À¯YÁ {°¸¼ ÉYY{ Ìv» Á{ Å { Ä¯ A ÃÁ³ ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÊËÓZ] {°¸¼ Ä¯ B ÃÁ³ ÉZÅ`ÌeÂ¿ [ |ÀfÅ ÊËÓZ] Ä¯ C ÃÁ³ ÉZÅ`ÌeÂ¿ k |¿Y{ Àe ½Á|] Ìv» { ÃÁ³ ÉZÅ`ÌeÂ¿ { |¿Y{ Àe Ìv» { Ê]Ây {°¸¼ yZ |¿Y{ Ìv» Á{ Å { ÊÀÌËZa {°¸¼ Ä¯ D GMP=Genomic Mean ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» Fernandez, 1992 |¿Z¿§ Âe Productivity {ZÆÀÌa Ê°y Àe Ä] ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ê]ZËY ÉY] ®Ì°¨e { Âf» ÉÁÃÆ] Z] ÄËZ¬» { yZ ¾ËY | Ä»|¬» A { ¾ÌXeÁa Á É¿Y ¾Ì»Pe Ã| ÄfyZÀ ]ZÀ» Y Ê°Ë Triticum Ê¿ÁZ¯Z» ¹|À³ ZË ¹ÁÁ{ ¹|À³ ½ZÆm ¹|À³ |Z]Ê» turgidum L. subsp. Durum Desf {ÂÊ» d¯ ZÌ¿{ Ìy ¹|À³ ÊuYÂ¿ |{ { ¹ÁÁ{ { Ã| d¯ ¹ÁÁ{ ¹|À³ Y Zf°Å ½ÂÌ¸Ì» Y Ì] cYu Äm{ Á Ê³|¿Z] ËY dve ÉY Ä¿YfË|» ÊuYÂ¿ ZÅµZ ¹Z¼e { Y Ê³] Á ÊÀÌ] Ìa ¶]Z« Ì£ cYÌÌ¤e Z] ¹ÁÁ{ ¹|À³ Nachitet al., 1998 |¿{Y{ ½Z¿ Ê¿ZÆm |Ì·Âe ½YÌ» ÉYY{ d¯ Ë t Zf°Å ½ÂÌ¸Ì» { ¾e Ê¿ZÆm {°¸¼ Âf» Á ¾e ½ÂÌ¸Ì» ¹|À³ USDA, 2009 |Z]Ê» µZ { Zf°Å ZÅ¹|À³ ËZ Á ½Z¿ ¹|À³ Ê·Â¼ » ¹|À³ Ä] d^¿ ¹ÁÁ{ e¹ÁZ¬» Ê°y 0ZÂy ÊËYÂÅ Á [M |Z»Z¿ ËY Ä] dY eZ³Z ®y Ä¼Ì¿ ÊËYÂÅ Á [M ËY Z] Á dY Ì£ Á Ã|¿ ÉZÅÀe Ä¼Å Äq ³Y Srivastava, 1984 Z»Y |¿ÂÊ» [Âv» |Ì·Âe ÅZ¯ ºÆ» ¶»YÂ Y Ã|¿ {°¸¼ ] Ä¯ dY ÉY Ã|¿ Ì£ ¶»Z ¾ËeºÆ» Ê°y [M Ä] Êf{ Arauset al., 2002 {Y{ ÌiPe ¹|À³ Ê°y |ÀËM§ Á dY {Á|v» ½ZÆm Z¬¿ Y ÉZÌ] { ÊÌv» Àe ¾ËeËZ ´Ë{ ÊÌv» ¶»Z Å Y fÌ] ºË{ ÉZÅÌv» ÊY Äyq Y Ê¿Z» Å { Ä¯ dY ¿ Ä] Rajaram et al., 1996 |f¨Ì] ©Z¨eY |¿YÂeÊ» dve ÉZÅÌv» { ZÅ`ÌeÂ¿ Ê^¿ {°¸¼ |Ê» { ÊÁ Ä¬¿ [Â¸» ËY Á Ê°y Àe ËY ¶]Z« Ì£ ºË{ ËY ÉY] [Â¸» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÊËZZÀ ¶Ì¿Zfa Ä¯ {Y{ {ÂmÁ ª§YÂe ¾ËY |Z] ÊÀÌ] Ìa Ä¯ Ê·Zu { dY |À»{Â ºËÔ» Àe dve ÓZ] {°¸¼ ÓZ] Ê°y ¶¼ve Á º¯ {°¸¼ ¶Ì¿Zfa Z] ÊËZÅ`ÌeÂ¿ |ÀZ]Ê» |À»{Â dY |Ë| Àe Ä¯ Ê»Z´ÀÅ 0ÓZ¼fuY Voltas et al. Panthuwan et al., 2002 À¯YÁ Ê]ZËY ÉY] Ê¨¸fz» ÉZÅÁ ½ÂÀ¯ Ze {Â» Á Ã| Y|]Y ZÅÀe YÂ¿Y Ä] d^¿ ÊY ½ZÅZÌ³ Ê¨¸fz» ÉZÅ yZ Á Äf§³ Y« ½Y³{Y¿Ä] Ã{Z¨fY Á Àe ËY dve ¾Ì » `ÌeÂ¿ ®Ë Zf§ tËe ÉY] Ì¿ \ZÀ» [Zzf¿Y yZ dY Ã| {ZÆÀÌa Àe Ì£ Á{ Å { Y ÓZ] {°¸¼ Z] ÊËZÅ`ÌeÂ¿ Ä¯ dY ÊyZ |À¯ ËZ¼f» ZÅ`ÌeÂ¿ ËZ Y Àe ½Á|] Á Àe ËY Àe Ä] dÌZu yZ Fernandez, 1992 D I S f o e v i h c r www.SID.ir ¹ZÆq ÃZ¼ ¹Â µZ cÔ£ cZ¬Ì¬ve |Àf§ZË{ Á Ã{Y{ Y« Ê] {Â» Ê°y ¶¼ve Ê]ZËY Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,Àe Ä] dÌZu ÉZÅ yZ Ä¯ ÉY] ZÅyZ ¾Ëe\ZÀ» Àe ¶¼ve Á ÉÁÃÆ] Àe ½Á|] Á Àe ËY Á{ Å { ¹ÁZ¬» ¹Z«Y ÊËZZÀ Yahoueian et al., ½YZ°¼Å Á ½ZÌËÂÅZË |ÀfÅ Á ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ÉZÅ yZ Ì¿ 2006 e] ÉZÅ yZ ½YÂÀ Ä] Y Ê°y Ä] ¶¼ve yZ ½YZ°¼Å Á É|¼v» Âe Ä¯ ÉY Ä ·Z» { |¿{¯ Ê§ » z» d§³ ¹Zn¿Y ¹ÁÁ{ ¹|À³ ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÉÁ ] Á Âf» ÉÁÃÆ] ,Àe ¶¼ve ÉZÅ yZ Ä¯ |Ë{³ Z] ÊËZÅ`ÌeÂ¿ ÊËZZÀ Ä] {Z« ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» Ê»Z´ÀÅ Àe ½Á|] Á Àe ËY Á{ Å { ÓZ] {°¸¼ Âf» ÉÁÃÆ] yZ Á |ÀfÅ ,dY Âf» Àe Ä¯ ÉZÅ`ÌeÂ¿ [Zzf¿Y ÉY] yZ ¾Ëe\ZÀ» ½YÂÀ Ä] | ÊËZZÀ Âf» Àe ËY Ä] Z³Z ½YZ°¼Å Á Ê^·Z Mohammadi et al., 2010 ¹|À³ ÉZÅ¾ËÓ ÉÁ Ä ·Z» Z] Ì¿ Talebi et al, 2009 ¾Ì´¿ZÌ» ÉZÅyZ Ä¯ |¿|Ì ÄnÌf¿ ¾]Y Ä] ¹ÁÁ{ ¶¼ve yZ Á Âf» ÉÁÃÆ] ,ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ÉZÅ ¾ËÓ ÊËZZÀ ÉY] Ê]Â¸» ÉZÅ yZ Ê°y ZY ] |ÀfÅ Àe ½Á|] Á Àe ËY dve ¹|À³ { Falahi et al., 2011 ½YZ°¼Å Á ÊuÔ§ ÉZÅÄf§ZË ¹ÁÁ{ ¹|À³ ÉZÅ ¾ËÓ Ê°y Àe ¶¼ve Ê]ZËY µZ]£ ÉY] ZÅyZ ¾Ëe\ZÀ» Ä¯ |Ë{³ z» ÉZÅ yZ Àe ½Á|] Á Àe ËY { ZÅ ¾ËÓ ½{¯ Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,Ê°y Ä] ¶¼ve ,Âf» ÉÁÃÆ] Á Ê Ä ·Z» { |ÀfÅ ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÃÆ] {°¸¼ ¶«Y|u eÓZ] YSI Z] Ê»Z«Y ½YZ°¼Å Á Ã{» Ä ËY { Y {°¸¼ ¾ËeÓZ] Á Àe ½Á|] ËY { Y Siosehmardeh et al., 2006 |¿{Y{ ½Z¿ Àe ½ZÅZÌ³ | Ã|ÀÀ¯ {Á|v» ¶»Z ¾ËeºÆ» 0ÓÂY Á ®y ÊuYÂ¿ { ½YËY ÊYY fÌ] |Z]Ê» [M {Â^¼¯ Ä¯ ÊËZÅ`ÌeÂ¿ ¾ÌÌ e ¾ËY]ZÀ] Á |¿YÃ| «YÁ ®y Ä¼Ì¿ ¶]Z« 0Zf^¿ {°¸¼ ÄWYY Ä] {Z« Ê]M º¯ ËY dve 0DWVXR dY ÉÁ É»Y ,|ÀZ] Ê·Â^« YÅ Ä·Z Å ½YËY { Islami et al., 2004 {Á|u Ä¯ {Y{ ZfyY ¹ÁÁ{ ¹|À³ dZ¯ Ä] Zf°Å ¹|À³ dZ¯ ªZÀ» j¯Y Á dY ºË{ cÂ Ä] ½M |{ Ã| «YÁ Â¯ µ|f » Á Ì»³ Ä¼Ì¿ ªZÀ» { ¹ÁÁ{ D I A S f o e v i h c r ¾ÌÀr¼Å dY Y{Ây] ÉeÓZ] c|« Y ZÅ`ÌeÂ¿ ¹Z¿ Ä] Y É´Ë{ yZ Fernandez, 1992 |¿Z¿§ ÄWYY HAM=Harmonic Mean ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» {Â» Àe ËY { ZÅ`ÌeÂ¿ [Zzf¿Y ÉY] Ä¯ {Y{ {°¸¼ ÉY|ËZa yZ {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY Á Z»ÔÂ] Âe YSI=Yield Stability Index ½YÂÀ Ä] Bouslama and Schapaugh, 1984 ZaZ Ä] ¹ÁZ¬» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÊËZZÀ ÉY] Ê^ZÀ» yZ Àe ËY { {°¸¼ yZ ¾ËY | {ZÆÀÌa Ê°y |À¯Ê» Ê]ZËY ½M Àe Ì£ {°¸¼ Ä] Äf]YÁ Y º« ®Ë Zf¿Y eÓZ] {°¸¼ ÉY|ËZa yZ Z] Ê»Z«Y ¾ËY]ZÀ] {°¸¼ Àe ½Á|] Á Àe ËY Á{ Å { Ä¯ {ÁÊ» YI=Yield {°¸¼ yZ |ÀZ] ÄfY{ ÉeÓZ] É|À] Ä^e Àe {°¸¼ ZY ] ¬§ Y ¹Z«Y index Á{ Å { ÓZ] {°¸¼ Z] ÉZÅ`ÌeÂ¿ ¾ËY]ZÀ] |À¯Ê» |Å{Ê¼¿ Ìze Y Àe ½Á|] Á Àe ËY ½YZ°¼Å Á ZÌ¿ÉË Siosehmardeh et al., 2006 Á ÊÂÀ» ¹Z«Y Ê] Z] Azizinia et al., 2005 Ä¯ {Y{ ½Z¿ Àe ½Á|] Á Àe ËY { ¹|À³ Ê»Â] Á Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] ¾Ì´¿ZÌ» ÉZÅ yZ ÉZÅyZ ¾ËfÆ] ½YÂÀ Ä] Ê°y ¶¼ve yZ ÉYY{ Á ¶¼vf» ¹Z«Y [Zzf¿Y ÉY] Ê°y Ä] d»ÁZ¬» Khezri ½YZ°¼Å Á ÉÁY¨ Éy |Z]Ê» ÓZ] {°¸¼ ¹Z«Y Y É{Y| e Ê] ÂÀ» Ä] Afravi et al., 2010 ,®ËÂ·ÂÀ§ cZ¨ Êy] ¿ Y ¹ÁÁ{ ¹|À³ ÉZne Á Ê»Â] Ê°y Ä] d»ÁZ¬» Z] ^e» ®ËÂ·Â§Â» Á ®ËÂ·ÂËÌ§ yZ Ä¯ |¿{Y{ ½Z¿ µZ»¿ Á Ê]M Àe ËY dve ¾Ì´¿ZÌ» ,Âf» ÉÁÃÆ] ,®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» ÉZÅ ZÌ] Á d^j» Ê´f^¼Å Ê°y ¶¼ve yZ Á Ê|ÀÅ Ä] Á |¿Y{ Àe ½Á|] Á Àe ËY { {°¸¼ Z] ÊËÓZ] Á Ê|¬» |¿| ÊËZZÀ ZÅyZ ¾ËfÆ] ½YÂÀ Ê]ZËY ÂÀ» Ä] Moghadasi et al., 2009 ½YZ°¼Å ¹|À³ ÉZÅ ¾ËÓ ®ËÂ·Â§Â» cZ¨ Êy] Á Ä¿Y{ {°¸¼ ¾Ì´¿ZÌ» ,Àe ¶¼ve ÉZÅ yZ Ä¯ |¿{Y{ ½Z¿ ¹ÁÁ{ Z] ÊËÓZ] Ê´f^¼Å Âf» ÉÁÃÆ] Á ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾ËY]ZÀ] |¿Y{ Àe ½Á|] Á Àe ËY dve Ä¿Y{ {°¸¼ ¶¼vf» ÉZÅ ¾ËÓ ÀË³ ÉY] ZÅyZ ¾ËY Y ½YÂeÊ» Hatim et ½YZ°¼Å Á ºÌu {Â¼¿ Ã{Z¨fY Ê°y Ä] ÉY] Y ½Z¿ ¹|À³ ¦¸fz» ÉZÅ ¾ËÓ Á ¹Z«Y al., 2008 www.SID.ir Ê°y ¶¼ve ÉZÅyZ ZY ] ¹ÁÁ{ ¹|À³ Äf§Ìa ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ê]ZËY ½YZ°¼Å Á Z¯Zy ÉY] Ì¿ ÉY{ |ÅZ º« Y ºË{ cZ¬Ì¬ve ÄÂ» º« ½Z¿ ¹|À³ {ÂÊ» Ã{Z¨fY ¹ÁÁ{ ¹|À³ sÔY Ê¼Ë|« ZÌ] ÊuÔY Ä¬]Z Ä¯ dY Ê»Z«Y Y ÉY{ Á [Zzf¿Y Â¯ [£ Ê»Â] ÉZÅ Ã{Âe ¾Ì] Y Á ÄfY{ { d¯ {Â» ½Z¿ ¹|À³ º« ¾ËeºÆ» Á dY Ã| Ê§ » dY Â¯ ºË{ Ì{ ªZÀ» Sadeghzadeh Ahari, 2006 Z] Ê§{Ze ¶»Z¯ ÉZÅÂ¸] s \·Z« { ËZ»M ÃZ´fËY { Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ËY Á{ { Y°e ÃZ¿Z»¯ { «YÁ {ÁY Â¯ ºË{ ÉÁZ¯ cZ¬Ì¬ve ÊËZÌ§Y¤m µÂ ,Ä¬Ì«{ Á Äm{ ÊËZÌ§Y¤m Z] ,ZË{ t Y f» Z¨eY ,Ä¬Ì«{ Á Äm{ d§Z] Á f» Ê¸Ì» Ä¿ZÌ·Z Âf» Ê³|¿Z] ½YÌ» | YmY ÊY µZ { Ê Ê»Â· Zy Â¯ ºË{ ÉÁZ¯ cZ¬Ì¬ve ÃZ´fËY ÊËYÂÅ Á [M ËY Ã|»M µÁ|m { ÊY µZ { {ÁY Âf» µZ ÊZÀYÂÅ Z»M ª]Z» dY ÃZ» {Y{y { {Y³Êf¿Z Äm{ ª¸» ÉZ»{ ¾ËeÓZ] ]Y] ÃZ» ¾¼Æ] { ª¸» ÉZ»{ ¾Ëe¾ÌËZa Âf» Á yYÁY ¶§ yYÁY { Z»{ ËY§Y dY {Y³Êf¿Z Äm{ « Z] 0ÓÂ¼ » Ä¯ Ä¬À» ¾ËY { ÃZ» Ìe Ze dÆ^Ë{Y ÄmYÂ» Ê°y Àe Z] Y ºË{ dY dY ÃY¼Å Ê³|¿Z] ¹Ó ËY ½{ÁM ºÅY§ ÂÀ» Ä] ¾ÌÀr¼Å {ZÊ» Ä¿Â³ pÌÅ Y ºË{ d¯ { Ê°y Àe µZ¼Y ÉY] ÉZÅ½YZ] Ä] Z°eY Z] ZÆÀe d¯ Á |Ë{´¿ Ã{Z¨fY ÉZÌ]M Ä¸u» ½Âq ºË{ ËY { ¾ËY]ZÀ] | ¹Zn¿Y ÌËZa ¶§ ÊËZÆf¿Y ÉZÅÀe Z] ÃZÌ³ ®ËÂ·ÂËÌ§ ½|Ì Ze ÊÅ|¸³ { {ÂÊ» ÄmYÂ» {°¸¼ d§Y Z] ÃZÌ³ a dY ¥{Z» Z] ¥{Z» Ä¯ ÃZÌ³ ÊËZÆf¿Y Àe Ä¸u» { Ê]M d¯ dY ®ËÂ·ÂËÌ§ ½|Ì Ze Ä¸^À ÂÆ ÊÅ|¸³ Ä¸u» ½YÌ» Ä] Ä¸u» Å Á Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Ä¸u» Á{ Ä] ¹Y|«Y { ¾ËY]ZÀ] |Ë{³ Ê¿YZ] ÉZÌ]M Á Ä] f»Ê¸Ì» { ÉZÌ]M Z] ÃZÌ³ {°¸¼ d§Y Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY Z] ÃZÌ³ Á {ÂÊ» ½Y^m Ê³|Ì Á ÊÅ|¸³ Ä¸u» {ÂÊ¼¿ ÄmYÂ» ÊËZÆf¿Y ÉZÅÀe Êf{ cÂ Ä] µZ ½Z]M ¶ËYÁY { ~] dZ¯ Z] d¯ ¦Ë{ ¶»Z ÊËZ»M |uYÁ Å Á | ¹Zn¿Y µÂ Á ºË{ ËY { f» µÂ Á f»Êf¿Z Ä¸Z§ dZ¯ º¯Ye Z] Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY { f» Ministry of Jehad-E-Agriculture, 1997 dY ¹|À³ d¯ Ë t ¾ËfÌ] Ä¯ ¾ËY Ä] ÄmÂe Z] ¾ËY]ZÀ] ÅÁa ¾ËY Y ¥|Å ½YÂeÊ» |Z]Ê» ºË{ ÊuYÂ¿ { ¹ÁÁ{ ¿ Y ¹ÁÁ{ ¹|À³ ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ê°Ìf¿ ÂÀe Ê]ZËY Y ¶¼ve ÉZÅ yZ ¾Ëe\ZÀ» [Zzf¿Y ,Ê°y ¶¼ve Ê°y Àe Ä] ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÊËZZÀ Á Ê°y {¯ ½YÂÀ ZÅÁ Á {YÂ» A Á Àe ¶¼ve ÉZÅ yZ Ê] ÂÀ» Ä] { Ê°y Àe ËY Ä] ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÊËZZÀ º« ,¹ÁÁ{ ¹|À³ Äf§Ìa `ÌeÂ¿ Y ,¹ÁÁ{ ¹|À³ º« ®Ë Á ÊmZ Á { |ÅZ ½YÂÀ Ä] ¹ÁÁ{ ¹|À³ ÉZÅ`ÌeÂ¿ | Ã{Z¨fY ÉY{ ½Z¿ ¹|À³ |ÅZ «YÁ { ªÌ¬ve ¾ËY { Ê] {Â» ¹ÁÁ{ ¹|À³ Äf§Ìa ÊuÔY ÉZÅ Ä»Z¿] { Ä¯ |ÀfÅ ÊuÔY {YÂ» Y ÊWm ÉY] {ÁY Â¯ ºË{ ÉÁZ¯ cZ¬Ì¬ve ÄÂ» [Zzf¿Y ªÌ¬ve ¾ËY ÉY] Á Ã{Â] Ê] dve ºË{ ËY { µ|f » ªZÀ» { Ê»Â] ¹Z«Y Y { º« |¿| {Y{ ²¿ Ä] Ê^¿ d»ÁZ¬» Á dY ÃZ¿Z»¯ ½ZfY ½YËY ÉY{ º« Y Éf¼¯ {°¸¼ Ä¯ dY Ê·Zu { ¾ËY {ÂÊ» d¯ 0Z ] {Á|v» ZÌ] t { ¾ËY]ZÀ] ÄfY{ ÄÂ» d¿ÁZ » Âe µZ { ÊmZ º« \ZÀ» º« ¾ËY |Ë{³ Ê§ » ºË{ ÉÁZ¯ cZ¬Ì¬ve ËY ÉY] ¹³ µ|f » Á { µ|f » ªZÀ» { d¯ ÉYY{ Ä¿Y{ {°¸¼ ¿ Y Á Ã{Â] Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ¾ËY |Z]Ê» ÉY{ Á { ¹Z«Y Z] ÉÌ´¼q ¥ÔfyY ,[Ây dÌ¨Ì¯ ,fÌ] |Ì·Âe ¶Ì¿Zfa ¾fY{ ¶Ì·{ Ä] º« d»ÁZ¬» Á Ê³|Ì]YÂy Ä] d»ÁZ¬» ,Ê°y Àe Ä] ¶¼ve dZ¯ Á Ê§ » ÉY] ®ÅZÌ Á ²¿ ZÅÉZ¼Ì] ¶]Z¬» { ÉZÅºÌ¸«Y ½YZ]a ªZÀ» Á Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY { Á É|¼v» |Ë{³ [Zzf¿Y ºË{ ¹³ µ|f » Á { ªZÀ» Ê§ » Á e] ¹ÁÁ{ ÉZÅ¹|À³ Ê§ » ,½YZ°¼Å Z] Á Ã{Â] ½Z¿M Âe ½M Ë~a ¹¸f» ½YÁZ¯ Ä] ½M ¹|À³ Z] Y Ã| Ê§ » ÉZÅ¹|À³ ½YÁZ¯ Ä°ÀËY Ä] ÄmÂe { µ|f » ªZÀ» { Á |ÀÀ¯Ê» ÄËZ¬» ÉY{ º« ½Z¿ ÄÌ¬] Y e µÂv»a ÉY{ º« ½Z¿ ¹|À³ ÃZ¿Z»¯ ¶j» ¹|À³ Ä] d^¿ ¹ÁÁ{ ÉZÅ¹|À³ dËZ]Ê» ,dY ¹Z«Y É{Y¿ Ä] ÉZÅ Ä»Z¿] { Y~· |Z] ÄfY{ Ée] ÉY{ D I S f o e v i h c r www.SID.ir ¹ZÆq ÃZ¼ ¹Â µZ cÔ£ cZ¬Ì¬ve Ä ·Z» {Â» ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ê³ËÁ µÁ|m Table 1. The characteristic of studied genotypes ¹Z¿ |¯ PÀ» `ÌeÂ¿ ÃZ¼ ¹Z¿ |¯ `ÌeÂ¿ ÃZ¼ PÀ» * Genotype No. Code/Name Origin* Genotype No. Code/Name Origin 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ADYT106-1-1D ADYT106-4-1D ADYT106-15-1D ADYT106-18-1D ADYT106-20-1D ADYT206-1-1D ADYT206-4-1D ADYT206-3-1D ADYT206-5-1D ADYT206-9-1D DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 ADYT206-18-1D ADYT206-20-1D ADYT306-4-1D ADYT306-5-1D ADYT306-9-1D ADYT306-10-1D ADYT306-13-1D ADYT306-14-1D Saji Zardak DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI DARSI 11 12 ADYT206-11-1D ADYT206-15-1D DARSI DARSI 23 Sardari DARSI * DARSI= Dryland Agricultural Research Sub-Institute D I ÊY µZ { {ÁY ºË{ ÉÁZ¯ cZ¬Ì¬ve ÃZ´fËY ÊZÀYÂÅ Z»M µÁ|m Table 2. Meteorological details in Dray land Agricultural Research Sub-Institute (Sararood) for 2010-2011 cropping season Ê³|¿Z] {Y³Êf¿Z Äm{ ª¸» ÉZ»{ Äm{ Z»{ Âf» Á {Y| e d]Â Ê¸Ì» Ìz^e 0 Absolute temperature (C ) f»Ê¸Ì» Ê^¿ f» {Y³Êf¿Z ½Y|À^zË º¼ÌÀÌ» º¼Ë¯Z» Precipitatio Mean No. Relative Evaporation Month ÃZ» n (mm) Æ» ½Z]M }M É{ ¾¼Æ] |À¨Y ¾Ë{Á§ dÆ^Ë{Y {Y{y October 0.8 November 23.8 December 24.1 January 45.5 February 69.4 March 35.3 April 50.7 May 92.5 June 0.4 Min 34.2 28.6 21 13.4 13.6 23.2 25.8 29 39 v i h c r A o e Max 4 0 -4 -6 -10 -7 -2.4 3.4 5.2 Ä] ÄmÂe Z] Zy ÊfyYÂÀ°Ë Ì£ ËY Á Ã{Â] µfÀ¯ dve ¾ËY]ZÀ] |f§YÊ» ©Z¨eY f¼¯ ZÅÃZ´fËY tÌv dËË|» µZ { Á {Ì³Ê» ¹Zn¿Y Z]®Ë µZ |Àq Å Zy ½Â»M Zy ½Â»M d§³ cÂ Ê] ¾ËY Ä¯ dY Ã|¿ ¹Zn¿Y Á ¿ZËYÁ ÄËne ¹Zn¿Y ÉY] MSTAT-C Y§Y ¹¿ Y { ¾°¿Y{ ÉYÄÀ»Y{ |Àq ½Â»M Á Ä] ZÅ¾Ì´¿ZÌ» ÄËZ¬» yZ ¾Ì] Ê´f^¼Å ¶Ì¸ve ÉY] Á µZ¼fuY t º ,Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ {°¸¼ Á Ã| Ä^Zv» ÉZÅ Y cÔa ÉZ] Á Ê¸Y ÉZÅÄ¨·R» Ä] ÄËne ,É| ] Ä Y{Â¼¿ ¾Ì] ]YÁ Ä ·Z» ÉY] | Ã{Z¨fY SPSS Y§Y ¹¿ ÉZ] | Ã{Z¨fY cÔaÉZ] Ê°Ì§Y³ ºÌe Y ZÅyZ S f temperature freezing days moisture (%) (mm) 19.9 13.4 8.2 3.8 2.1 7.2 11.4 15.7 22.5 0 0 21 16 22 15 3 0 0 37 46.5 47 68.5 69.3 53 48.6 59.3 26.3 204 110.5 0 0 0 0 93.4 117 335.5 Ây µÂ ½{Â] f¼¯ ¶Ì·{ {Â] ]» f» { ÄeÂ] ,ºË{ ËY Ä] d^¿ Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY { dZ¯ ºfÌ {ÂmÁ ,ÊËZ»M Ã{Z» Ä¸¼m Y ]ZÀ» dË{Á|v» ÃZ´fËY { cZËZ»M {ZË {Y| e Á {Á|v» ÉZÌ]M ÄËZ¬» ÉZÀ^» Ä¯ dY Ê·Zu { ¾ËY Á Ã{Â] ÊeZ¬Ì¬ve ®Ë ,Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ËY Á{ Å { {°¸¼ ÉY] {Â] ]» f» Á{ ½YÌ» Ä] [Â°¿Z» ¯ oZ« Z] dZ¯ Y ¶^« Á~] Zy ½Â»M lËZf¿ Ä] ÄmÂe Z] |¿| Ê¿Â¨| YÅ { ,½ÁfÌ¿ ^À» ½M { Ä¯ N30P30 É{Â¯ µÂ»§ ,Ä» | Ã{Z¨fY ,{Â] ¶bËe cZ¨§ aÂ ,cZ¨§ ^À» Á ÃÁY ÉÁZ¯ cZ¬Ì¬ve ÉZÅ ÃZ´fËY ËY Ä¯ ÊËZn¿M Y www.SID.ir Ê°y ¶¼ve ÉZÅyZ ZY ] ¹ÁÁ{ ¹|À³ Äf§Ìa ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ê]ZËY ½YZ°¼Å Á Z¯Zy ZY ] Ê°y ¶¼ve Ê¼¯ ÉZÅyZ (YP) Ê¸Ì¼°e |¿| Ä^Zv» ¶Ë} ]YÁ ZfyZ Ê]ZËY Á cZÔY ÄËne ÉY] É|Ì¨» Y]Y cÔa Y Ã{Z¨fY Z] Gabriel, 1971 dY Ä§ Á{ ËeZ» ÉZÌ]M Á (YS) ºË{ ËY { ZÅ`ÌeÂ¿ Ä¿Y{ {°¸¼ ଵିሺଢ଼ ିଢ଼ ሻ ൌ ଵିሺଢ଼തതതത౏ିଢ଼തതതതౌ ሻ ሺ ǡ ͳͻ͹ͺሻ ౏ ౌ ሺ ǡ ͳͻͺͳሻ ൌ ୔ െ ୗ ൌ ൌ ଢ଼౏ ାଢ଼ౌ ଶ ଢ଼౏ ൈଢ଼ౌ തതതതത ሺଢ଼ౌ ሻమ ଢ଼ ౌ ଢ଼ ሺ ǡ ͳͻͻʹሻ ଶሺଢ଼ౌ ൈଢ଼౏ ሻ ଢ଼ౌ ାଢ଼౏ ൌ ଢ଼౏ ሺ ǡ ͳͻͺͳሻ ൌ ඥሺୗ ൈ ୔ ሻ ൌ ሺ ǡ ͳͻͻʹሻ ሺ ǡ ͳͻͻʹሻ ሺ ǡ ͳͻͺͶሻ ൌ ଢ଼ഥ౏ D I ሺ Ǥ ǡ ͳͻͻ͹ሻ ౏ Ê°y ¶¼ve |ÀZ] e®qÂ¯ Àe Ä] dÌZu Á ¶¼ve ZÅyZ ¾ËY ZY ] Y~· dY fÌ] ZÅ`ÌeÂ¿ [Zzf¿Y Á , { , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ {°¸¼ Âf» ¾fY{ º£Ì¸ { º« ¾ËY]ZÀ] |¿| ½YÂÀ Ä] ZÅyZ ¾ËY Z] Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY { ¾ÌËZa ¶ÌÁ |Ë{³ Ê§ » Ê°y ¶¼vf» ÉZÅ `ÌeÂ¿ Y Ê°Ë ¶¼ve yZ Äq Å Ä¯ |¿{Â¼¿ {ZÆÀÌa ¾Ì¸^»ZÅ Á Á f¼¯ `ÌeÂ¿ Ê°y Ä] dÌZu |Z] e®qÂ¯ ] Rosielle and Hamblin, 1981 dY e[Â¸» Á ÉÁÃÆ] ¾Ì´¿ZÌ» ,Àe Ä] ¶¼ve ÉZÅ yZ ZY , , , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» yZ ZY ] Á Á ÊmZ Á , , ÊmZ , , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÉZÅ`ÌeÂ¿ º« ¾ËY]ZÀ] |¿{Y{ ZfyY {Ây Ä] Y Y|¬» ¾ËeÓZ] Á ºË{ ËY Á{ Å { ÓZ] 0Zf^¿ {°¸¼ ¾fY{ Z] ÊmZ Z] Ä¿Y{ {°¸¼ ¿ Y Ì´¼q ¥ÔfyY Á Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Y Ê°Ë ½YÂÀ Ä] ZÅyZ ¾ËY Z] ÉY{ Á { ¹Z«Y |Ë{³ Ê§ » Ê°y ¶¼vf» ÉZÅ `ÌeÂ¿ ÃZ³ Å Ê] ¾ËY { Äf§ Z°] ÉZÅÁ ZY ] ¾Ì´¿ZÌ» ,Àe Ä] ¶¼ve ÉZÅ yZ ÉYY{ ÊbÌeÂ¿ ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] Àe Ä] dÌZu Á ¶¼ve Ë{Z¬» Y Á Ã{Â] ÉfÌ] ¶¼ve |Z] Y{Ây] ZÅ`ÌeÂ¿ ËZ Ä] d^¿ Éf¼¯ Ä] ÄmÂe Z] dY{ |ÅYÂy Àe ËY Ä] d^¿ ÉfÆ] A S f { {°¸¼ \Ìee Ä] തതത ୗ Á തതത ୔ ,ୗ ,୔ ,]YÁ ¾ËY { ¾Ì´¿ZÌ» ,ºË{ ËY { {°¸¼ ,Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY ¾Ì´¿ZÌ» Á Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY { ZÅ`ÌeÂ¿ {°¸¼ |Z]Ê» ºË{ ËY { ZÅ`ÌeÂ¿ {°¸¼ o e v i h c r hv] Á lËZf¿ ½Z¿ µÁ|m { Ä ·Z» {Â» ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ê³ËÁ ÉY] ¿ZËYÁ ÄËne lËZf¿ ZY ] dY Ã| Ã{Y{ t { ÉY{ ÊÀ » ¥ÔfyY , µÁ|m Ä¿Y{ {°¸¼ ËY Á{ Å { Ä ·Z» {Â» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ¾Ì] µZ¼fuY ¶Zu lËZf¿ dY{ {ÂmÁ Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ÊÌv» µÁ|m { Àe Ä] ¶¼ve ¦¸fz» ÉZÅ yZ {ÁM] Y ºË{ ËY { Ä¿Y{ {°¸¼ Âf» ¾ËfÌ] dY Ã|»M Ä] Á ÊmZ , , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ä] ª¸ f» { ¹³ ,]» f» { ¹³ Ë{Z¬» Z] \Ìee f» { ¹³ Á ]» f» { ¹³ ,]» f» Y« b Á a Ô¯ { ¾Ì´¿ZÌ» ÄËZ¬» { Á |Z]Ê» ]» ]» f» { ¹³ Z] Ì¿ ÃZ¼ `ÌeÂ¿ |¿Y{ Y« j Ô¯ { Á dY{ Y Ä¿Y{ {°¸¼ Âf» ¾Ëf¼¯ {°¸¼ Âf» ¾ËfÌ] Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY { {Y{ ]» f» { ¹³ Z] ÃZ¼ `ÌeÂ¿ Ä] ª¸ f» Ä¿Y{ Ä] Â]» Ä¿Y{ {°¸¼ Âf» ¾Ëf¼¯ Á a Ô¯ ]» f» { ¹³ Z] { ÃZ¼ `ÌeÂ¿ ÉZÅ yZ Äq Å Ä¯ ¾ËY Ä] ÄmÂe Z] {Â] g Ô¯ www.SID.ir ¹ZÆq ÃZ¼ ¹Â µZ cÔ£ cZ¬Ì¬ve Ä ·Z» {Â» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÉY] Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ËY dve Ä¿Y{ {°¸¼ ¿ZËYÁ ÄËne µÁ|m Table 3. Analysis of variance of grain yield under rainfed and supplemental irrigation conditions for studied genotypes S.O.V. ÌÌ¤e ]ZÀ» É{YM Äm{ cZ ]» ¾Ì´¿ZÌ» df. Y°e `ÌeÂ¿ Zy cYÌÌ¤e \Ë Replication Genotype Error C.V.% ** Ms Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M {°¸¼ ºË{ {°¸¼ 2 YP 19339.78 YS 2538.57 22 39147.75** 3878.02** 44 4593.32 366.92 16.12 9.77 |{ µZ¼fuY t { Y{ÊÀ » ** : Significant at 1% probability level. {°¸¼ Z] Y{ ÊÀ » Á d^j» Ê´f^¼Å {°¸¼ yZ ¬§ Y ZÅ`ÌeÂ¿ yZ ¾ËY dY{ ºË{ ËY { Ä¿Y{ Á {¯ É|À] Ä^e ºË{ ËY { {°¸¼ ZY ] Y ËY Á{ Å { ÓZ] {°¸¼ Z] ÉZÅ`ÌeÂ¿ d¿YÂf¿ ÉYY{ Ì¿ {°¸¼ ÉY|ËZa yZ |À¯ ÊËZZÀ Á ºË{ ËY { {°¸¼ Z] ÉY{ÊÀ » Á d^j» Ê´f^¼Å {Â] Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY { {°¸¼ Z] Ê¨À» Ê´f^¼Å Z] Á ºË{ ËY { ÓZ] {°¸¼ Z] ÉZÅ`ÌeÂ¿ ¾ËY]ZÀ] [Zzf¿Y Y Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY { ¦Ì {°¸¼ Z] ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÊËZZÀ Ä] {Z« yZ ¾ËY |À¯Ê» {Â^¿ Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ËY Á{ Å { ÓZ] {°¸¼ ½YZ°¼Å Á Ã{» Ä Á Ê lËZf¿ Z] \·Z» ¾ËY ½YZ°¼Å Á É|¿ÁY³ Á Siosehmardeh et al., 2006 ºË{ ËY { {Y{ d¬]Z» Garavandi et al., 2010 Z] ¶¼ve Á Àe Ä] dÌZu ÉZÅyZ Ê´f^¼Å Ë{Z¬» Z] ÊËZÅ`ÌeÂ¿ Ä¯ Zn¿M Y {Â] Ê¨À» Ä¿Y{ {°¸¼ Ä] ¶¼ve Á Àe Ä] dÌZu ÉZÅyZ e®qÂ¯ ] [Zzf¿Y |¿ÂÊ» ÄfyZÀ ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ½YÂÀ Ä¯ {ÂÊ» ÊËZÅ`ÌeÂ¿ ÀË³ hZ] yZ ¾ËY ZY { ZÅ½M {°¸¼ Ê·Á ,{Y{ ºË{ Ìv» { ÊËÓZ] {°¸¼ Falahi et al., 2011 dY º¯ Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Ìv» Ã{Y{ Y Ã{Z¨fY Z] PCA Ê¸Y ÉZÅÄ¨·R» Ä] ÄËne Ä] ¹ÁZ¬» ÉZÅ yZ Á `ÌeÂ¿ Y ¶Zu ÉZÅ | Ä^Zv» ZÅ½M Ê ¼ne ºÆ Á ZÅÄ¨·R» ºÆ ,Ê°y Ê¸Y Ä¨·R» Á{ Âe ZÅÃ{Y{ cYÌÌ¤e ¶¯ |{ µÁY Ä¨·R» Á{ ZY ] Y~· ,| ½ZÌ] PC1, PC2 µÁY Ä¨·R» ¾Ì·ÁY Ê] ¾ËY { ¶° | ºÌe cÔa ÉZ] cYÌÌ¤e Y |{ ¹Á{ Ä¨·R» Á |{ Ê¸Y D I A S f o e v i h c r , , , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ä¯ | z» µÁ|m ,Àe Ä] ¶¼ve ÉZÅ yZ ¿ Y Á ÊmZ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] ¾Ì´¿ZÌ» Y Á Ã{Y{ ZfyY {Ây Ä] Y Ë{Z¬» ¾ËfÌ] ®Ì¿Â»ZÅ [Âv» ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ Lm ZÅyZ ¾ËY ¿ ÉZÅ yZ ZY ] [Zzf¿Y Ä¯ ÊËZn¿M Y |¿ÂÊ» Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] ¾Ì´¿ZÌ» ,Àe Ä] ¶¼ve { Á dY{ ÊÆ]Z» lËZf¿ ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÃÆ] Á ÊmZ , , , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ cÓZu ¹Z¼e ÂÀ» Ä] ,|¿| ÄfyZÀ ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ½YÂÀ Ä] ¾Ì] Y Àe ËY { {°¸¼ LZ¬] Y ½ZÀÌ¼Y µÂu Ë{Z¬» ¾ËfÌ] Ä¯ ÊËZÅ½M Ã| [Zzf¿Y ÉZÅ`ÌeÂ¿ ¾ËY ] |¿| [Zzf¿Y |ÀfY{ Y ºË{ ËY { {°¸¼ , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ {ÂmÂ» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ¾Ì] Y ZY |¿| [Zzf¿Y ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ½YÂÀ Ä] Á ÊmZ yZ {ÂÊ» Ã|ÅZ» µÁ|m { Ä¯ Â ½Z¼Å Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] ¾Ì´¿ZÌ» ,Àe Ä] ¶¼ve ÉZÅ Á d^j» Ê´f^¼Å ÉYY{ ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÃÆ] ÉZÌ]M Á ºË{ ËY { Ä¿Y{ {°¸¼ Z] ÉY{ ÊÀ » ¾ËfÆ] Â¯~» ÉZÅ yZ ¾ËY]ZÀ] ,|¿{Â] Ê¸Ì¼°e lËZf¿ |ÀfÅ e] ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÊËZZÀ ÉY] ZÅyZ Sio-SehMardeh et Ã{» Ä Á Ê lËZf¿ Z] Â¯~» Falahi ½YZ°¼Å Á ÊuÔ§ ,¹|À³ Ê] { al., 2006 Á ÃZ¬¿Zy Ê·ZÀË ,¹ÁÁ{ ¹|À³ Ê] { et al., 2011 { Zeinaly Khanghah et al., 2004 ½YZ°¼Å Choukan et al., ½YZ°¼Å Á ½Z³Âq ,ZËÂ Ê] ½YZ°¼Å Á Ê¸ nÀ³ Á ÉY Ä¿Y{ c} Ê] { 2006 {Y{ d¬]Z» {Âz¿ Ê] { Ganjali et al., 2009 www.SID.ir !"#$% "#$%& &'( ( !" !"#$ %&'( !" #$%&' ! "#$%& $%&'( ! ! !"# !"# "#$%& '( %&'( / % * >!A% - % * !"# #$% !"# #$% "#$ #$% !" ! #$% $% #$% !"# !"# #$% !"# #$% !"# ! % #$% -G# % * D I o e v i h c r A -., ')'04 )#2#) 1/'+% !CH@"F ->A7 -G# 0D% E# 0D% E# ->A7 % * % * % * ,C ,C ?F "# D8@ ":% ,4 "A&) (6. BC H@ ". -# H&. -F E#"2@ -) "FB!C"!@ S f #+/ '+ #!& !,)1*+ $,)),3#" 4 0&# /'*'). )#00#./ .# +,0 /'%+'$'!+0 0 0&# #+,04-# E8="6@ H@ "F!%HC -# 2+ <A*% "F3+"1 - ";@ >!A% "!# ? 5 -1 EC ->A7 B!C"!@ ,' )# #+ ,$ %.'+ 4'#)" 1+"#. .'+$#" +" /1--)#*#+0) '..'%0',+ !,+"'0',+/ +" 2)1#/ ,$ ".,1%&0 0,)#.+!# '+"'!#/ $,. /01"'#" %#+,04-#/ ? ->A7 "!# ->A7 B!C"!@ .,DF B!C"!@ B!C"!@ <A*% 3+"1 $!."/) 3+"1 3+"1 , " 3+"1 <A*% !%HC 2+ <A*% "F3+"1 ". -# ,D E&9-2! "F!%HC #" "AF "/"+ 2+ <A*% "F3+"1 ". -# ,D E&9-2! "F!%HC #" "AF "/"+ www.SID.ir ¹ZÆq ÃZ¼ ¹Â µZ cÔ£ cZ¬Ì¬ve ¹|À³ ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÉY] Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ËY { Ä¿Y{ {°¸¼ Z] Ê°y ¶¼ve ÉZÅyZ ¾Ì] Ê´f^¼Å ÄËne µÁ|m Ä ·Z» {Â» ¹ÁÁ{ Table 5. Correlation analysis between drought tolerance indices and grain yield under rainfed and supplemental irrigation conditions for studied durum wheat genotypes yZ {°¸¼ {°¸¼ ¾Ì´¿ZÌ» ¾Ì´¿ZÌ» ¾Ì´¿ZÌ» ¶¼ve yZ yZ yZ TOL ÉY|ËZa ºË{ ÉZÌ]M ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ®Ì¿Â»ZÅ Ä] ¶¼ve dÌZu {°¸¼ Ys MP HAM YI {°¸¼ Ê¸Ì¼°e ÉÁÃÆ] Àe Àe Ä] ºË{ {°¸¼ (Ys) ÉZÌ]M {°¸¼ (Yp) Ê¸Ì¼°e 1 Yp 0.262n.s 0.44* GMP 0.672** 0.878** -0.147n.s STI 0.659** SSI -0.145n.s 1** YSI 0.444* 1 0.935** 0.853** 0.661** 0.865** 0.865** 0.865** 0.261n.s -0.662** Á µZ¼fuY t { Y{ÊÀ » Á Y{ÊÀ »Ì£ \Ìee Ä] **Á ,ns ns * , and ** Not significant and significant at 5% and 1% probability levels, respectively. D I S f o e v i h c r µÁY Ä¨·R» Á{ ZY ] ¹ÁÁ{ ¹|À³ ÉZÅ`ÌeÂ¿ Á Ê°y ¶¼ve ÉZÅ yZ cÔaÉZ] Ê°Ì§Y³ ºÌe ¶° A Figure 1. Biplot of drought tolerance indices and durum wheat genotypes based on first two components. ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] {°¸¼ Ä] Â]» Y{] Ä] ÃZ¼ `ÌeÂ¿ |Àf§³ Y« ¾ËY ´¿ZÌ] ¾ËY Á dY{ ¶ËZ¼e Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY { ¾ËY { Ê°y ¶¼ve yZ ÉY] ÓZ] Ë{Z¬» Ä¯ dY ÉZÌ]M ËY { ½M ÉÓZ] {°¸¼ d¸ Ä] fÌ] `ÌeÂ¿ { Ì¿ Á ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ dY Ã{Â] Ê¸Ì¼°e Y« ¶¼ve Á Àe Ä] dÌZu ÉZÅ yZ cÁZn» Á Ã{Â] Ê°y Ä] Zu ZÅ`ÌeÂ¿ ¾ËY ¾ËY]ZÀ] |Àf§³ ÄËÁY |ÀfÅ Ê]M ÉZÅÌv» Ä] ÊÂy ÉZ³Z ÉYY{ ,ÉÁÃÆ] ¾Ì´¿ZÌ» ,Àe Ä] ¶¼ve ÉZÅ yZ ¾Ì] Ã{Zu d·Ó{ ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÃÆ] Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ÊeYÌÌ¤e µÁY Ä¨·R» Ä¯ ÊËZn¿M Y {¯ ÄÌmÂe Y ZÅÃ{Y{ ¶¯ Á {ÂÊ¼¿ ¾ÌÌ^e ¹Á{ Ä¨·R» Âe Ä¯ {Ì³Ê» ] { Y Á{ cÂ Ä] ½YÂeÊ» Y Ä¨·R» Á{ dÆm ¾ËY Y ,° ·Z] ¾ËY ZY ] Y ZÅ`ÌeÂ¿ Á {Y{ ËZ¼¿ ºÅ ] {Â¼ Âv» cÔa ÉZ] { {Â¼¿ z» cÔa ÉZ] t { Ä¨·Â» Á{ ¶° ¹Á{ Á µÁY Ê¸Y ÉZÅ Ä¨·Â» ÉZÀ^» ] Ã| ºÌe ¾Ì´¿ZÌ» Z] Ä¯ Äf§³ Y« ÊËZÅÃÁ³ ½Á{ { ZÅ`ÌeÂ¿ ÉZ] Y{Â¼¿ |ÀfÅ ^e» ZÅ½M Àe Ä] ¶¼ve Á {°¸¼ , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ä¯ {Y{ ½Z¿ ¶° cÔa yZ Ä] Â]» ÉZÅY{] cÁZn» { Á ÊmZ ¾Ì´¿ZÌ» ,Àe Ä] ¶¼ve Ê°y Ä] d»ÁZ¬» ºÆ» ÉZÅ www.SID.ir Ê°y ¶¼ve ÉZÅyZ ZY ] ¹ÁÁ{ ¹|À³ Äf§Ìa ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ê]ZËY ½YZ°¼Å Á Z¯Zy (STI) Àe ¶¼ve yZ Y Ã{Z¨fY Z] Ê°y Àe Ã|ÀÀ¯ ¶¼ve ÉZÅ`ÌeÂ¿ ÀË³ ¶° Figure 2. Selection of drought tolerant genotypes using stress tolerance index (STI). Á Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ËY Á{ Å { ÓZ] {°¸¼ |¿Z¿§ A ÃÁ³ { ÓZ] Àe Ä] ¶¼ve ¾fY{ Ê°y Ä] ¶¼vf» Á Äf§³ Y« Fernandez, 1992 A ÃÁ³ Ìze ÉY] É| ] Ä Y{Â¼¿ Y Ã{Z¨fY |¿{Â] Ganjali et ½YZ°¼Å Á Ê¸ nÀ³ Âe ZÅÃÁ³ ËZ Y ½YZ°¼Å Á {§ Ê¿Z¼Ì¸ ,{Âz¿ { al., 2009 ½YZ°¼Å Á É|m] Á Soleymanifard et al., 2010 Ã| Y³ ¹ÁÁ{ ¹|À³ { Zebarjadi et al., 2013 |Å{Ê» ½Z¿ Ê] ¾ËY Y ¶Zu lËZf¿ É|À] ¼m dY { Ä¿Y{ {°¸¼ Ê´f^¼Å Y ¶Zu lËZf¿ Ä] ÄmÂe Z] Ä] ¶¼ve ÉZÅ yZ Z] Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ËY ,cÔa ÉZ] Y{Â¼¿ Á Ê¸Y ÉZÅÄ¨·R» Ä] ÄËne ,Àe ¹|À³ ÉZÅ`ÌeÂ¿ ½{¯ µZ]£ ÉY] yZ ¾Ëe\ZÀ» yZ Ê°y Ä] ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ¾ÌÌ e Á ¹ÁÁ{ Ê|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÃÆ] ¾Ì´¿ZÌ» ,Àe Ä] ¶¼ve ÉZÅ ¾ËY ZY ] Ä¯ |ÀfÅ ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÃÆ] Ä] Á ÊmZ , ÃZ¼ ÉZÅ`ÌeÂ¿ ZÅyZ |¿ÂÊ» Ê§ » Ê°y Ä] ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ¿ ½YÂÀ D I A S f o e v i h c r ¾ÌÀr¼Å dY ZÅyZ ¾ËY ¾Ì] ÓZ] Ê´f^¼Å {ÂmÁ ] Á{ Å { {°¸¼ Z] d^j» Ê´f^¼Å ÉYY{ ZÅyZ ¾ËY ÓZ] Ê´f^¼Å {ÂmÁ |¿{Â] Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ Ìv» Á ´Ë|°Ë Z] ¶¼ve Á Àe Ä] dÌZu yZ Á{ ¾Ì] { {°¸¼ Z] ZÅyZ ¾ËY ÉÓZ] Á Ê¨À» Ê´f^¼Å Ì¿ { {°¸¼ Z] ZÅ½M ÉÓZ] Á d^j» Ê´f^¼Å Á ºË{ ËY {Â] {ÂÆ» cÔa ÉZ] Y{Â¼¿ { Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M ËY cÔa ÉZ] Y{Â¼¿ Á Ê¸Y ÉZÅÄ¨·R» Ä] ÄËne Y Ã{Z¨fY Âe ¹ÁÁ{ ¹|À³ { ¹ÁZ¬» ÉZÅ`ÌeÂ¿ [Zzf¿Y ÉY] , Mohammadi et al., 2010 ½YZ°¼Å Á É|¼v» Soleymanifard et al., ½YZ°¼Å Á {§ Ê¿Z¼Ì¸ Khezri Afravi et al., ÉÁY¨ Éy Á 2010 dY Äf§³ Y« |ÌËZe {Â» 2010 ÊËÓZ] Ê´f^¼Å Ä¯ ÊËZÅyZ Ë{Z¬» Y Ã{Z¨fY Z] |ÀfY{ Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Á ºË{ ËY Á{ Å { {°¸¼ Z] Y{Â¼¿ ¾ËY { ¶° | º É| ] Ä Y{Â¼¿ Á ºË{ ËY { {°¸¼ ¶]Z¬» { Àe Ä] ¶¼ve yZ ÉZÅ`ÌeÂ¿ Y~· -dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ Ê¸Ì¼°e ÉZÌ]M Z] ÊËZÅ`ÌeÂ¿ ½YÂÀ Ä] Á ÊmZ , ÃZ¼ References Araus, J. L., Slafer, G. A., Reynolds, M. P. and Royo, C. 2002. Plant breeding and drought in C3 cereal should we breed for? Annals of Botany 89: 925-940. Azizinia, Sh., Bihamta, M., Zali, A., Yazdi-Samadi, B. and Ahmadi, A. 2005. Evaluation of quantitative traits related to drought resistance in synthetic genotypes of bread wheat under water stressed and non-stressed conditions. Iranian Journal of Agricultural Sciences 36: 281-295. (In Persian). www.SID.ir ¹ZÆq ÃZ¼ ¹Â µZ cÔ£ cZ¬Ì¬ve Bouslama, M. and Schapaugh, W. T. 1984. Stress tolerance in soybean. Part 1. Evaluation of three screening techniques for heat and drought tolerance. Crop Science 24: 933-937. Choukan, R., Taherkhani, T., Ghanndha, M. R. and Khodarahmi, M. 2006. Evaluation of drought tolerance in grain maize inbred lines using drought tolerance indices. Iranian Journal of Agricultural Sciences 8 (1): 79-89. (In Persian). Falahi, H. A., Alat Jafarbai, J. and Sayedi, F. 2011. Evaluation of drought tolerance in durum wheat genotypes using drought tolerance indices. Seed and Plant Improvement Journal 27-1 (1): 1522. (In Persian). Fernandez, G. C. J. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Proceeding of Crop Symposium, 13-18 Aug., Taiwan, pp: 257-270. Fisher, R. A. and Maurer, R. 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars: I. Grain yield responses. Australian Journal of Agricultural Research 29: 897-912. Gabriel, K. R. 1971. The biplot graphical display of matrices with applications to principal component analysis. Biometrica 58: 453-467. Ganjali, A., Bagheri, A. and Porsa, H. 2009. Evaluation of chickpea (Cicer arietinum L.) gemplasm for drought resistance. Iranian Journal of Field Crop Research 7 (1): 183-194. (In Persian). Garavandi, M., Farshadfar, E. A. and Kahrizi, D. 2010. Evaluation of drought tolerance in bread wheat advanced genotypes in field and laboratory conditions. Seed and Plant Improvement Journal 26-1 (2): 223-252. (In Persian). Hatim, M., Majidian, M. and Babaie, T. 2008. Evaluation of drought tolerance in bread wheat cultivars and inbred lines using drought tolerance indices. Archive of SID. 1: 25-39. (In Persian). Islami, M., Arzani, A. and Meybodi, A. M. 2004. Evaluation of agronomic traits and inheritance ability their in tolerance to salty durum wheat genotypes in without stress field conditions. Journal of Agricultural Sciences 27 (2): 101-112. Khezri Afravi, M., Hoseinzadeh, E. A., Mohammadi, V. A. and Ahmadi, E. 2010. Evaluation of drought resistance in local durum wheat cultivars in Iran under drought stress and natural irrigation conditions. Iranian Journal of Agricultural Sciences 41 (4): 741-753. (In Persian). Matsuo, R. R. 1998. Durum wheat: its unique pasta-making properties. P 169-178, In: Bushuk, W. and Rasper, V. F. (Eds.), Wheat production, properties and quality. Chapman and Hall. Ministry of Jehad-E-Agriculture. 1997. Cereal in statistics mirror. Statistics and information office, ministry of Jehad-E-Agriculture. Tehran, Iran. (In Persian). Moghadasi, L., Rashidi, V. and Razban, A. 2009. Effect of drought stress on grain yield and some morphological traits in durum wheat inbred lines. Journal of Science and Technology in Agricultural Sciences of Islamic Azad University-Tabriz Branch 12: 41-53. (In Persian). Mohammadi, R., Armion, M., Kahrizi, D. and Amri, A. 2010. Efficiency of screening techniques for evaluating durum wheat genotypes under mild drought conditions. International Journal of Plant Production 4 (1): 11-24. Mohammadi, R. 2010. Saji, a new durum wheat cultivar adapted to rainfed and supplementary irrigation conditions of moderate cold and moderate warm areas of Iran. Seed and Plant Improvement Journal 26-1 (4): 561-564. (In Persian). Nachit, M. M., Baum, M., Poreciddu, E., Monneveux, P. and Picard, E. 1998. SEWANA (South Eroupe, West Asia and North Africa) Durum Research Network. Proceeding of the SEWANA Durum Network Workshop, 20-23 March 1995. ICARDA, Aleppo, Syria. Vii + 354 p. Panthuwan, G., Fukai, S., Cooper, M., Rajatasereekul, S. and Otoole, J. C. 2002. Yield respond of rice (Oryza sativa L.) genotype to different types of drought under rainfed lowlands. Part I. Grain yield and yield components. Field Crops Research 73: 153-168. Rajaram, S., Varughese, G., Abballa, O., Pferiffer, W. H. and Van Ginkel, M. 1996. Accomplishments and challenges in wheat and triticale breeding at CIMMYT. Plant Breeding 63 (2): 131-139. Rosielle, A. A. and Iambling, J. I. 1981. Theoretical aspects of selection for yield in stress and nonstress environments. Crop Science 21: 943-946. Sadeghzadeh Ahari, D. 2006. Evaluation for tolerance to drought stress in promising dryland durum wheat genotypes. Iranian Journal of Agricultural Sciences 8 (1): 30-45. (In Persian). D I S f o e v i h c r A www.SID.ir Ê°y ¶¼ve ÉZÅyZ ZY ] ¹ÁÁ{ ¹|À³ Äf§Ìa ÉZÅ`ÌeÂ¿ Ê]ZËY ½YZ°¼Å Á Z¯Zy Siosehmardeh, A., Ahmadi, A., Poustini, K. and Mohammadi, V. 2006. Evaluation of drought resistance indices under various environmental conditions. Field Crops Research 98: 222-229. Soleymanifard, A., Fasihi, KH., Nasrirad, H. and Naseri, R. 2010. Evaluation of stress tolerance indices in durum wheat genotypes. Journal of Plant Production 17 (2): 39-58. (In Persian). Srivastava, J. P. 1984. Durum wheat: its world status and potential in the middle east and north Africa. Rachis 3: 1-8. Talebi, R., Fayaz, F. and Mohammadnaji, A. 2009. Effective selection criteria for assessing drought stress tolerance in durum wheat (Triticum aestivum L.). Plant Physiology 35: 64-74. USDA. 2009. Office of global analysis. Global durum area. Production and yield. USDA. Voltas, J., Romagosa, I., Lafarga, A., Armesto, A. P., Sombrero, A. and Araus, J. L. 1999. Genotype by environment interaction for grain yield and carbon isotope discrimination of barley in Mediterranean Spain. Australian Journal of Agricultural Research 50: 1263-1271. Yahoueian, S. H., Ghannadha, M. R., Babaie, H. R. and Habibi, D. 2006. Evaluation of soybean genotypes in drought stress conditions. Iranian Journal of Agronomy and Plant Breeding 2: 5772. (In Persian). Zebarjadi, A. R., Tavakoli Shadpei, S., Etminan, A. R. and Mohammadi, R. 2013. Evaluation of drought stress tolerance in durum wheat genotype using drought tolerance indices. Seed and Plant Improvement Journal 29-1 (1): 1-12. (In Persian). Zeinaly Khanghah, H., Izanloo, A., Hoseinzadeh, A. H. and Majnoon Hoseini, N. 2004. Determination of the suitable drought resistance indices in commercial soybean varieties. Iranian Journal of Agricultural Sciences 35 (4): 875-885. (In Persian). D I S f o e v i h c r A www.SID.ir 279 Cereal Research, Vol. 3, No. 4, 2014 (267-279) Evaluation of durum wheat advanced genotypes based on drought tolerance indices Nasim Khaksar1*, Ezatollah Farshadfar2 and Reza Mohammadi3 1 and 2. Ph. D. Student and Prof., respectively, Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Razi University, Kermanshah 3. Assist. Prof., Dryland Agricultural Research Sub-Institute, Sararood Station, Kermanshah D I (Received: May 29, 2013- Accepted: December 9, 2013) Abstract To investigate drought tolerance indices and identify drought tolerant genotypes in durum wheat, 20 advanced durum wheat genotypes along with three checks, Zardak and Saji (durum wheat checks) and Sardari (bread wheat check) were assessed in a randomized complete block design with 3 replications under two rainfed and supplemental irrigation conditions in the Drayland Agricultural Research Sub-Institute (Sararood, Kermanshah, Iran) in 2010-11 cropping season. Drought tolerance indices i.e. mean productivity (MP), tolerance index (TOL), genomic mean productivity (GMP), harmonic mean (HAM), stress susceptibility index (SSI), stress tolerance index (STI), yield index (YI) and yield stability index (YSI) were calculated on the basis of grain yield in the both stress and nonstress conditions. The genotypes No. 2, 4, 8, 21 (Saji) and 18 with the highest values of MP, GMP, HAM and STI were found to be tolerant genotypes, while the genotypes 12, 21 (Zardak), 16 and 19 with the lowest values of TOL and SSI had the least susceptibility to drought stress. Biplot analysis indicated that the genotypes No. 8, 21 (Saji) and 18 were characterized by the indices of MP, GMP, HAM and STI as drought tolerant genotypes. The results of this research showed that in all of the genotypes, genotypes No. 8, 21 and 18 were tolerant genotypes. S f o e v i h c r Keywords: Drought stress, Drought tolerance indices, Durum wheat, Grain yield A *Corresponding author: [email protected] www.SID.ir