Lesoni Ni Wilivola Vakasigatabu
JANUERI - MAJI 2015
NA VOSA
VAKAIBALEBALE
Vola: JACQUES
DOUKHAN
Lotu Kavitu Lesu Vakarua Mai
All scripture quotations are taken from the Vakavakadewa Makawa Fijian Bible
Copyright © 1974 by the Bible Society of the South Pacific. Used by Permission.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
1
Ulutaga Ni Veimacawa
1 “Na Kaci Ni Vuku”
Tiseba 27–Janueri 2............................................................5link
2 Mai Na Daliga Ki Na Yava
Janueri 3–9........................................................................12link
3 E Ka Ni Bula Kei Na Mate
Janueri 10–16....................................................................19link
4 Vuku Vakalomalagi
Janueri 17–23....................................................................26link
5 Nodra Kalougata Na Yalododonu
Janueri 24–30....................................................................33link
6 O Na Sega Ni Taura Na Ka O Raica
Janueri 31-Feperueri 6.....................................................40link
7 Na i Wali Ni Veivala
Feperueri 7–13..................................................................47link
8 Vosa Ni Vuku
Feperueri 14–20................................................................54link
9 Vosa Dina
Feperueri 21–27 ...............................................................61link
10 E Na Daku Ni Matavulo
Feperueri 28-Maji 6 .........................................................68link
11 Bulataka Na Vakabauta
Maji 7–13..........................................................................75link
12 Yalomalumalumu Nodra Na Vuku
Maji 14–20........................................................................82link
13 Yalewa Kei Na Waini
Maji 21–27........................................................................91link
* Wili Vola Tabu Vakayabaki, Vakatawa Ni Mataka
Dromu Ni Siga Kei Na Wiligusu Ni AY...........................98link
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
2
Na i Kau Ni Lesoni
Nona Vosa Na Vuku
Dina ga ni levu na i vola e na Vola Tabu e sinai kina na dina titobu vakayalo kei
na veika me baleta na Kalou, na Vosa Vakaibalebale e sinai e na vakasala e kovuta na
noda bula e na veisiga.
Na vosa vakaibalebale e leleka, e sega ni vakabi e na dua na yasana, e vaka na
serekali, e tuituina, ka so na gauna e lasa, e rabailevu, rawarawa ni da wiligusutaka,
ka matata na ka e via tukuna, ka so na gauna e yaga vakalevu mai na matuavosa e
vosataki kei na vosa e tuvani vakamatau.
Dua na kena i vakaraitaki: “Mo lako vua na qasikalolo, ko iko na
dauvucesa; Mo nanuma mada na nonai valavala, mo vuku” (VBale. 6:6). Se: “Sa
vinaka ni tiko mai lekutu, Ka ca ni tiko kaya na yalewa dauveileti ka daucudru”
(VBale. 21:19). Se: “Kevaka sa viakana na nomu meca, mo vakania e na madrai;
Kevaka sa viagunu, mo solia vua na wai ni gunu: Ni ko na binia kina na qilaiso sa
waqa tu ki na uluna, Ia ena sauma vei iko ko Jiova.” (VBale. 25:21, 22). O cei e rawa
ni guilecava vakarawarawa e so na i yaloyalo vakaoqo?
Na Vosa Vakaibalebale e vakadinadina ni vuku e sa kumuni tiko mai e na
veitabagauna sa oti. O ira era vola e wili kina na Tui o Solomone (VBale. 1:1–9:18,
10:1–22:16, VBalebale 25–29); e so na “tamata vuku” mai na vei matanitu makawa
e na Tokalau (VBale. 22:17–24:22, 24:23–34); kei Akuri, e dua na turaga ka sega ni
Iperiu (VBale. 30:1-33). Na i vola oqo e ciqoma na cakacaka vaka edita e cau mai
kina o Tui Esekaia (VBale. 25:1). E na so na tikina, na i vola oqo e basika kina e so
na vosa mai na vei matanitu makawa e na Tokalau, vakabibi mai Ijipita.
Ia na i vola ni Vosa Vakaibalebale e Vosa ni Kalou, baleta ni o ira e ra vola e ra a
ceguvi vaKalou e na nodra biutavata na ka era vola. Dina ga ni sega ni levu sara na
cavuti ni yaca ni Kalou e na kena vei tikina, E tiko kina o Koya: ni Kalou E tiko e na
vei vanua kece, e na makete, ni da veitalanoa, kana, gunu, cakacaka, volivoli, volitaki
ka, veimaliwai, se da vakaraitaka na noda loloma. Na Kalou e na Vosa Vakaibalebale
E sega walega ni Kalou nodra na tamata lotu, se e dua na bête se dua na lewe ni
vavakoso. E vakaisulutaki eke na i Tovo vaKalou e na i sulu ni tamata cakacaka.
Na Vosa Vakaibalebale e vakatavulica na i balebale ni noda rerevaka na Kalou
(VBale. 1:7, 31:30), sega e na loma ga ni lotu, ia e na noda bula e na veisiga, baleta
na i vakarau ni noda bula e rogolevu cake na ka e tukuna mai na ka e da vunautaka,
masulaka se sorovaka (VBale. 28:9, 15:8).
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
3
E na Vosa Vakaibalebale, na “vuku” e vakatakilai ni da vakaliuca na Turaga “e
na nomu sala kece ga” (VBale. 3:6); oqori ni bulataki na vuku e na vakabauta kei na
talairawarawa; ka vakaibalebale kina na noda bula vakatamata e na mata ni Kalou
Dauveibuli.
E da na vulica mai na Vosa Vakaibalebale na sala me da vuku kina, ia e na sala e
tudei ka bulataki e na veisiga. E na sauma na i vola oqo e so na taro me vaka, Na cava
kei na sala au rawa ni vakavulica kina na luvequ? Rawa vakacava me’u bula marau
ka rawa ka vakalevu? Cava na vuna au sotava tiko kina na leqa vakailavo? Rawa
vakacava me toso cake na noqu i tutu vakacakacaka? Rawa vakacava me’u vorata na
veitemaki ni garogaro ca? Rawa vakacava me’u vakamaravutaka na noqu cudru se
na yamequ?
Kena i otioti, na vuku e sega ni kaukauwa ni vuku ni vakasama. E kena veibasai,
baleta ni o koya e nuitaka na kaukauwa ni nona vuku ni vakasama e tu e na tikina
rerevaki nodra na lialia, baleta ni o koya mada ga na tamata vuku duadua, e se lailai
ga na ka e kila. Sa rawa vua e dua me okati koya ni sa vuku, ka sega ni gadreva o
koya me vakuria na nona kila ka. Na ka taumada me taukeni me rawa ni da taukena
na vuku, sai koya me da yalo malumalumu, me da vakila ni da gadreva dina, ka da
kerea na vuku.
Na Vosa Vakaibalebale e titobu ka vutuniyau, ka vosa e na ulutaga duidui e vuqa.
E na vuku ni yalani ga na vuli oqo me dua ga na vula tolu, sa digitaki ga kina e so na
ulutaga me da na vulica. E sega ni rawa ni da vulica taucoko, ia na ka e da sa na rawa
ni vulica vata, e na gadreva na noda masu vagumatua ni tomani tiko noda vulica.
O Jacques B. Doukhan e parofesa ni Iperiu kei na kena Tasereki na Veiyalayalati
Makawa ka daireketa ni Institute of Jewish-Christian Studies e na Seventh-day
Adventist Theological Seminary, e na Andrews University. O Doukhan e turaga ni
Varanise (sucu mai Algeria), ka tiko vua na koroi ni vuku na doctorate e na vosa
vaka-Iperiu mai na University of Strasbourg kei na doctor ni theology degree mai na
Andrews University.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
4
LESONI 1
Tiseba 27–Janueri 2
NA KACI NI VUKU
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: VBale. 1–3, Vakatekivu 1:1, Lako Yani 19:16,
20:20, VBale. 11:30, 13:12, 15:4.
Wiligusu: “Na rerevaki Jiova sa vu ni lomavuku: Ia ko ira na lialia era sa cata na
vuku kei nai vakavuvuli.” (Vosa Vakaibalebale 1:7).
Na digidigi cala sai koya na wakatu e da kune rarawa ka sotava kina na leqa na
kawa tamata me tekivu sara mai Iteni. “Sa vakayalia kece na tamata baleta ni digitaka
me vakarorogo vua na dauveivakacalai, ka sega ni vakarorogo vei Koya na Dina, na i
taukei ni lomavuku. Sa veilecayaki na nona vakasama ni rau sa mai veiwaki na ca kei
na vinaka.”—Ellen G. White, Education, p. 25.
Na Vosa Vakaibalebale e vukei keda me da digidigi donu, me da digitaka na sala
ni Kalou ka sega ni nona sala na dauveivakacalai. Ni vosa e dua na tamanigone se
tinanigone vua na luvena, e na sega walega ni vakasalataki koya me kakua ni digidigi
cala, ia e na vakauqeti koya me digidigi donu. Sa rui ka bibi na tikina oqo baleta ni
digidigi e da cakava e basika kina na bula kei na mate.
Na matai ni tolu ni wase ni Vosa Vakaibalebale e vakatakila na i vakarau ni
veivakavulici oqo. Ni oti na kena vakamacalataki na i naki ni vola: “me kilai na
vuku” (VBalebale 1:2), ka sa vakadavori na yavu ni vola: “na rerevaki Jiova sa vu ni
lomavuku” (VBale. 1:7, 9:10), sa qai veiladeyaki toka o koya e volavola, mai na nona
vakasalataki keda me da kakua ni vakarorogo ki na lialia, ka vakauqeti keda me da
rogoca na kaci ni vuku vakalomalagi.
*Vulica na lesoni oqo ka mo vakarau e na Sigatabu, Okotova 4.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
5
SADE
Tiseba 28
Na i Tekitekivu Ni Vuku
E na Vosa Vakaibalebale 1:1–6, na ulutaga “A vosa vakaibalebale i Solomoni
na luve i Tevita” (VBale 1:1) e vakataudeitaka na i sema e tiko e na vosa
vakaibalebale oqo kei na 1 Tui 3:5–14. E na kedra i vola na Tui (me vaka ga na Vosa
Vakaibalebale), e vakatakilai e ke o Solomoni me vaka e dua na gone e vakasaqara
tiko na vuku mai Vua na Kalou. Na i vola ruarua e vakaraitaka ni o Solomoni na
“luve i Tevita,” ka rau vakayagataka talega na vosa: “vakila, lomavuku kei na
veilewai.” E sega walega ni vakaraitaka na tautauvata oqo ni o Solomoni e vola nai
vola, e vakaraitaka talega ni Vosa Vakaibalebale, e vosa me baleta na sasaga ni tamata
me rawata na vuku mai Vua na Kalou.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 1:7. Na cava na vuku? Na cava na rerevaki Jiova?
E rau veiwekani vakacava na vakasama e rua oqo?
Na “Vuku” e tukuni e ke e vakamacalataki me vakarau ni bula vakalotu. E
veiwekani kei na rerevaka na Turaga. Na vakasama bibi oqo mai na nodra rai na
Iperiu e ki ni Vosa Vakaibalebale. E sega walega ni yaco vakawasoma, ia e duru ni
vola taucoko (VBale. 1:7, 31:30).
Na rerevaka na Turaga e sega ni ka me baleta nai tukuni se veika e da dau
rerevaka ni da se gonelalai e na vuku ni noda rerevaka nai totogi vakalomalagi. Ia,
e dodonu me da vakataudeitaka ni tiko na Kalou e na keda maliwa e na veigauna
kecega kei na veivanua kecega. Na rerevaka na Turaga e kune votu e na nodra bula na
Isireli e na Nona vakatakilai Koya na Kalou e Sainiai (Lako Yani 19:16, 20:20), me
vaka talega na nodra yalataka me ra yalodina ka lomana na Kalou me i dole ni Nona
veiyalayalati kei ira (Vakarua 10:12).
Kena vakalekaleka, na noda rerevaka na Kalou, e kena i balebale me da
yalodina Vua ka lomani Koya.
Na yatuvosa “na rerevaka na Turaga, e tekitekivu ni vuku, ” e kenai balebale ni
vuku e basika mai e na “rere” oqo. Na vosa vaka Iperiu reshit se “tekitekivu” e dusia
na matai ni vosa e vakayagataki me dolava na talanoa ni Veibuli (Vakatekivu 1:1). E
da raica eke, ni matai ni lesoni me baleta na vuku, e vosa me baleta na noda vakila
ni Noda Dauveibuli na Kalou, o Koya e solia nai cegu kei na bula, ka tiko vata kei
keda—E Kalou loloma, ka lewa dodonu, ka dauveivolilesu (Joni 3:16, Same 89:14,
Iperiu 9:12).
E da vakasalataki me da lomana na Kalou ka da rerevaki Koya. O
vakaveiwekanitaki rau vakacava na vakasala oqo e na nomu bula ni veiwekani
kei na Turaga?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
6
MONITI
Tiseba 29
Na Vuli Dina
Wilika na Vosa Vakaibalebale 1:8–19. Na cava e rua nai vakarau ni “vuli” e
vakaraitaki e na tikina oqo? Na tukutuku cava e kune eke e noda raraba, ka
sega walega ni yaga vei ira nai tubutubu, ia vei ira kece era rerevaka na Turaga?
Matai duadua, na vuli e ka ni matavuvale, ka vuli dina e yaco ka tekivu mai vei ira
na noda i tubutubu. E na vei tikina oqo, na vuli oqo e vakatokai me “vakavuvuli” se
“vunau.” Na vosa vaka Iperiu na torah se lawa, e kena i balebale na “sala me muri.”
O ira nai tubutubu me ra dusia donu vei ira na luvedra na sala donu me ra muria. E na
yasana kadua, nai karua ni vakarau ni “vuli” e sega ni vakatakilai, se vakayacani. E
sa ciqomi ga me domodra na tamata valavala ca, ka vakagolea nai lakolako ki na sala
cala.
Me nanumi talega, ni tau na vosa ni vakasala mai vei ira na i tubutubu ka
vakayagataki na vosa “na luvequ,” e okati ruarua kina na luveda tagane kei na
yalewa. E ra vakatokai na i tubutubu me “tamamu” se “tinamu” —ia e na yasana
kadua, e ra vakatokai na tamata tawakilai me ra “tamata ca.”
“E na Nona vuku na Turaga, sa vakadavora oti na Nona lewa me yaco na
matavuvale me koronivuli ni veivakavulici levu duadua. Me yaco na lomanivale me
i tekitekivu ni vanua e ra vakavulici kina o ira na gonelalai. Oqo na matai ni nodra
koronivuli. E ke, ni sa yaco na i tubutubu me daunivakasala, me ra vulica kina na
lesoni e na tuberi ira e na nodra bula taucoko. . . . Na i dre ni veivakavulici e na loma
ni vale, sai koya na kaukauwa e na vakatulewataki kina na vinaka se ca. . . . Ke sega
ni vakasalataki vakadodonu e ke, o Setani e na vakavulici koya e na vei koronivuli e
na digitaka.”—Ellen G. White, The Adventist Home, p. 182.
Na i tukutuku vinaka duadua e rawa ni basika me baleta na veivakavulici e vale
sai koya na mawena. Na kena kunei na i tovo uasivi e yavutaki tu e na bula, ka vaka
na vatu talei e ukutaka na ulu ka taubeni e na domo. E na nodra bula na kai Tokalau
E Loma, e ra dau solia sobu mai o ira na i tubutubu e so na qato kei na i ukuuku
talei sau levu ni matavuvale, vei ira na luvedra. Na vuli e ka bibi cake mai na i yau
vakavuravura. E levu cake na kena yaga na gauna e da taura me da vakavulici ira kina
na luveda, ka sega so na gauna eda vakayagataka e na noda bisinisi. Ni cavuti tiko na
ulu kei na domo- na matana e dua, e vakatututaka tiko ni vuli e na bulia ka tara cake
na nona i tovo e dua. Ia e na nona sala na lialia se tamata ca, na yavana ga e cavuti
(VBale. 1:15), ni sa vakayalia o gone cidroi na ka e kilai tani kina.
E rawa vakacava me da vorata na veitemaki e bacani keda kina na noda i tovo
vakavanua, bula vakaitikotiko, tokani se na matavuvale?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
7
TUSITI
Tiseba 30
Na Kaci Ni Vuku
Wilika na Vosa Vakaibalebale 1:20, 21. E vakaraitaki vakacava e ke na vuku?
Na cava e tukuni tiko vei keda?
E na gauna e ra “koto lawaki” ka “koto lo” kina o ira na tamata ca (VBale. 1:11,
18), o vuku e “dauvunau e tautuba” (VBale. 1:20), “sa kaci e na vanua era dau soqoni
kina na tamata” (VBale. 1:21), ka “cavuta na nona vosa” (VBale. 1:21). Sa vaka me
tamata eke o vuku, ka sa dulaki koya yani vei ira kece na tagane se yalewa e ra tu e
na vei gaunisala. E soli tu yani vei ira kece e ra vakaitavi e na bisinisi dina ni bula. E
na maliwa ni rorogo kei na veiqati ni kacikacivaki ni veika e volitaki, na kaci ni vuku
e dodonu me rogolevu; ke sega, e na sega ni rogoci e na maliwa ni tatamosamosa
rogolevu ni vuqa na veidomo tale eso.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 1:22–32. Na cava e yaco ni sega ni ciqomi na
vuku?
Na vuna e sega kina ni ciqomi na vuku, e vu mai na nodra i tovo o ira era sega ni
ciqoma, ka sega ni baleta ni leqa na vuku. E ra vakatokai me ra vakawaletaka ka sega
ni vinakata (VBale. 1:25, raica talega na tikina 30), me vaka sara ga ni levu cake na
ka era kila. Sa boroya na i yaloyalo ni vuku me nodra ga na sega ni vuli vinaka kei ira
na tamata wale. Ia o ira sara ga e ra sega ni ciqoma na vuku era sega ni vuli vinaka ka
tamata wale; e ra sesewa ni ra “cata na vuku” (VBale. 1:22; dikeva vata kei na tikina
29).
O ira era sega ni ciqoma na vuku e ra na tauca na vua ni nodra biliraka. Ni ra
sa sega ni digitaka na rerevaka na Turaga, e ra na “vakamamautaki e na veika e ra
nanuma” ni ra sa nuitaka ira ga (VBale. 1:31). Ni da biliraka tani na vuku mai cake,
e da na tini ki na tukuni kei na lasu eda bulia ga o keda, se na tukuni kei na lasu era
bulia vei keda na tamata, ka da ciqoma vakarawarawa. E na sala oqo, e da sa kauta
mai na matakau me sosomitaka na Kalou. E ka ni rarawa, ni o ira era cata na lotu, ka
ra vakalialiai ira e ra vakatoka me tamata wale ka sega ni vuli vinaka; e laurai ni ra
vakabauta vakalevu na i tukuni ka ra vakabibitaka na veika e sega ni tudei ka sega ni
yaga, ka na sega ni vakamamautaka na gagadre levu ni yalodra.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 1:33. Ni tauri mai na veika e tukuni e na tikina
mai liu, na vosaniyalayala cava kei na nuinui cava e kune kina? E vakavotukana
vakacava na vosaniyalayala oqo e na noda bula?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
8
VUKELULU
Tiseba 31
Na Yaga Ni Vuku
Wilika na Vosa Vakaibalebale 2:1–5. Na cava na ka me taukeni me rawa kina ni
da kila na “rerevaka na Turaga”? Na digidigi cava me da cakava e na vuku ni
ulutaga oqo?
E vakatolu na kena curu mai na veitalanoa oqo na vosa “kevaka,” ka vakaraitaka
e tolu na kabakaba ni vuli. Na matai ni “kevaka” e dusia na vakatagedegede ni
vakarorogo vakagumatua, o ya na noda vakila ka ciqoma na vosa ni vuku e da rogoca
(VBale. 2:1, 2). Na karua ni “kevaka” e vakatakila na noda tagica ka kerea na vuku
(VBale. 2:3). Na katolu ni “kevaka” e basika kina na vakasama ni noda mosita na
kena vakasaqarai na vuku, me vaka ga na noda vakasaqara na i yau e “vunitaki
tu”(VBale. 2:4).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 2:6–9. Na cava na ka me da vakayacora me rawa
ni da kila na yalododonu? Na cava na Nona i tavi na Kalou e na kena rawata na
vuku?
Mo kila, ni yatuvosa “sa solia o Jiova” e na tikina 6, e sema ki na yatuvosa “ko na
qai…kunea ka kila na Kalou” e na tikina 5. Na vuku, me vaka ga na veivakabulai, e
solisoli ni Kalou. Dina ga ni matai ni wasewase e vakamacalataki na sasaga ni tamata,
na i wasewase oqo e vakamacalataki na cakacaka vakalomalagi: E solia na vuku, E
maroroya na vuku; E yadrava ka maroroya na nodra sala na vuku.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 2:10–22. Na cava e yaco ni sa vakaitikotiko na
vuku e na yalo ni tamata?
“Ni sa curu na vuku ki na nomu bula,” sa vakatakilakilataka nai otioti ni kabakaba
ni veisau. E na sega walega ni da na marautaka na noda kila na Turaga, ia e na dua
na ka e na rekitaka na yaloda (VBale. 2:10). E da na taqomaki talega mai na sala ni
ca (VBale 2:12), mai na vei bacani ni ca (VBale. 2:16), ka da na lako e na sala ni
yalododonu (VBale. 2:20).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 2:13, 17. Na cava nai matai ni kalawa ni ca, ka e
vei na vanua e liutaki keda kina?
Dina ga ni da tamata valavala ca, e sega ni dodonu me da bale ki na ca. O ira e ra
vakatokai me ra sa tiko e na sala cala, e ra biuta taumada na sala donu. Na i tovo ca e
siqemi taumada me lailai na yalodina. Na valavala ca e dau tekivu vakamalua ka vaka
me sega ni cala, ia e sega ni dede, sa tekivu me vakayacora nai tovo ca na tamata
valavala ca, ka na marautaka talega.
Na cava e tukuna me baleti iko, ke o taleitaka na cakava na ka ca? Sa na ca
vakalevu, ke sa sega ni o qai okati me ca?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
9
LOTULEVU
Janueri 1
Kakua Ni Guilecava!
Wilika na Vosa Vakaibalebale 3:7. Na cava na i cori e tiko ke da sa nanuma ni da
sa vuku?
Ni da sa nanuma ni da sa vuku, e na bucina vei keda na vakasama ni da sega ni
gadreva na Kalou me da taukena na vuku. Oqo e dua na tuvaki ni bula e sega kina
na i nuinui. “E tiko cake nai nuinui vua na tamata lialia ka sega o ira oqo” (VBale.
26:12). Me tukuni tale, na vuku e ka ni tutaki na bula vakalotu. Ni dua e vuku, e kena
i balebale ni na muria na vunau ni Kalou (VBale. 3:1), me bulataka na “yalololoma
kei na dina”(VBale. 3:3), ka me “vakararavi Vua na Turaga”(VBale. 3:5). Na vuku
e wili kina na noda veiwekani veimositi kei na Kalou. Dikeva na kena cavuti tiko na
yalomu (VBale. 3:1, 3, 5), na i dabedabe ni noda vakatulewa e na veika e vinakata na
Kalou. (Na yaloda e sa cavuti oti e na Vosa Vakaibalebale 2:10, me vanua e curu yani
kina na vuku.)
Wilika na Vosa Vakaibalebale 3:13–18. Na cava e na rawati ni taukeni nai
solisoli ni vuku?
Na vuku e veiwekani voleka kei na bula kei na mate (VBale. 3:2, 8, 16, 18, 22).
Na “kau ni bula” (VBale. 3:18) e dua nai yaloyalo ka vosaniyalayalataki vakavuqa
e na vola oqo (VBale. 11:30, 13:12, 15:4). Na vosa vakatautauvata oqo e kauti keda
ki na Were o Iteni. Na vosaniyalayala oqo e sega ni kena i balebale ni rawati na bula
tawamudu e na vuku; ia na vakasama ni rawa ni kune vei keda na talei ni bulavata
kei na Kalou, ka rau marautaka o Atama kei Ivi e Iteni. Ni da bulavata kei na Kalou,
e na basika mai vei keda eso na vakanananu me baleti Iteni; ia e na cecere sara, ni da
na vulica me da nuitaka na vosaniyalayala me baleta na kena vakasukai lesu mai na
matanitu sa yali (raica na Taniela 7:18).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 3:19, 20. Na cava sa rui gadrevi kina vakabibi na
vuku?
Na kena curumaki mai na talanoa ni Veibuli e vaka me sega ni sota kei na
vakasama sa vakamuri tiko mai. Ia na kena vakayagataki na vuku e na Veibuli e
vakadeitaka na vakasama e tiko e na tikina 18, ka veiwekanitaka na vuku kei na kau
ni bula. Ke vakayagataka na Kalou na vuku me bulia na lomalagi kei na vuravura,
kenai balebale ni sega ni ka me vakawaletaka na vuku. Na vuku e rabailevu na vanua
e tara, ka sivia na i yalayala ni bula e vuravura. Na vuku e ka talega ni noda bula
tawamudu, ka basika kina na Were o Iteni kei na kau ni bula. Na rai oqo e umani tiko
e na vosaniyalayala e mai tini tiko kina na noda tikina: “O ira na vuku e ra na taukeni
lagilagi” (VBale. 3:35).
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
10
VAKARAU
Janueri 2
Kuri Ni Vuli: “O ira na tabagone e dodonu me ra kila na dina titobu e vakaraitaka
na Vola Tabu ni Kalou e “mataniwai ni bula” (Same 36:9). E sega walega ni vu ni ka
kecega, ia E vu ni bula ni ka kecega e bula. E da ciqoma na Nona bula e na cila ni
matanisiga, e na cagi savasava, e na kakana e vakabulabulataka na yagoda ka solia
vei keda na kaukauwa. E da bula tiko e na vei aua, vei tiki ni gauna, e na vuku ni
Nona bula. Na Nona solisoli kece e solia na bula, bula vinaka kei na reki, ke sega ni
vakacacani e na valavala ca.”—Ellen G. White, Education, pp. 197, 198.
“E lewe vuqa era katona na vakasama ni noda qaravi Kalou e vakaleqa na noda
bula vinaka ka kauta tani na bula marau e na noda bula ni veimaliwai. Ia o ira era
lako voli e na sala ni vuku kei na bula savasava e ra kunea ni “bula vaKalou e yaga e
na ka kecega, ka taukena na ka e yalataka e na bula oqo, kei na bula sa bera mai.” E
ra bula me ra marautaka na marau dina ni bula oqo”—Ellen G. White Comments, The
SDA Bible Commentary, vol. 3, p. 1156.
Taro Ni Veiwasei:
1. Na cava na kedrau duidui na vuku kei na kila ka? Rawa vakacava me dua e
levu na ka e kila ia e sega ni vuku? O kila beka e so na tamata kila ka, ka vaka
me sega vei ira na vuku?
2. Dabe mada e na vakasama ni “rerevaka na Turaga.”Ke “sega na rere e na
loloma”(1 Joni 4:18), e rawa vakacava me da rerevaka na Turaga ka lomani
Koya talega? E da vakasotari rau vakacava na lewa dodonu kei na loloma e na
“rerevaka na Turaga?”
3. Na cava e sa rui ka rerevaki kina ni dua e “e vuku e na nona rai ga” vakabibi
ni da kila ni veivakaisini na yalo ni tamata, kei na rawarawa ni noda vakadonui
keda vakaikeda?
Vakasamataki ira era vakadonuya eso nai tovo ca. Rawa vakacava me da
qarauna me da kakua ni sikalutu e na noda vakadonuya eso nai tovo ca?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
11
LESONI 2
Janueri 3–9
MAI NA DALIGA KI NA YAVA
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: Vosa Vakaibalebale 4, 1Tui 3:9,
Maciu 13:44, Vosa Vakaibalebale 5, 1Koronica 10:13, VBale. 6:1–19.
Wiligusu: “Mo lewa deivaka nai lakolako ni yavamu, Ia na nomu sala kecega ena
vakadodonutaki. Kakua ni ko gole tani ki nai matau se ki nai mawi: Tarova na
yavamu mai na ca.” (Vosa Vakaibalebale 4:26, 27).
O ira na daunivakadidike sa vakadinadinataka ni noda i rogorogo e tara na noda
lakolako, ka rawa ni tara talega na tudei ni yagoda taucoko na ka eda rogoca. Eda
raica eke, ni vakasala se vuli—o ya na ka eda rogoca—e ka bibi e na vuku ni vakarau
ni noda bula. E vakaraitaka na Vosa Vakaibalebale ni “Ka levu duadua na vuku.”
Ia, se vakacava na vinaka ni vakasala, o koya na gonevuli e dodonu me
vakarorogo vakagumatua. E na rogorogo lasa beka, ia e kaya e dua na qasenivuli e
na gauna makawa sara mai Ijipita ni “daligadra na gonetagane e tiko e dakudra; e
vakarorogo ni tau vei ira na kuita.”(E na nodra droini na kai Ijipita, e dau matataki na
gonevuli ni tiko na daligadra lelevu e dakudra.)
E sega ni rauta me da kila na ka e donu kei na cala; e dodonu me da kila ka me da
digitaka na ka dina ka sega ni ka e cala. Na noda vuli me da vuku, e wili kina na noda
rogoca vinaka na vakasala, muria ka talairawarawa na ka e vulici, me da kakua kina
ni tini e na sala cala.
*Vulica na lesoni oqo, ka mo vakarautaki iko e na Siga Tabu, Janueri 10.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
12
SADE
Janueri 4
Rogoca!
Wilika na Vosa Vakaibalebale 4. Na dina cava e kune eke, ka rawa vakacava me
da bulataka, e na noda sasaga me da yalodina e na noda bula Vua na Kalou?
Na cakacaka ni “vakarorogo” e dusia na i matai ni kalawa ni vuli. E na vakasama
vaka Iperiu, na daligada ka sega ni noda mona, e dabedabe ni vuku se vakasama
vinaka. Oqo e via kaya tiko ni bera ni da raitayaloyalotaka se walia na leqa, me liu
taumada na noda rogoca. Kena i balebale ni dodonu me da vakarorogo. Ni kerea o
Solomoni na vuku, e kerea vakabibi o koya na “yalo e vakarorogo” (1 Tui 3:9).
Nai matai ni kalawa me rawati na vuku sai koya “na vakarorogo,” ka rawa ni da
kaya ni vuku e lako mai e taudaku ( e na kisi oqo e lako mai vei rau na i tubutubu).
E sega ni rawa ni da kunea na vuku vakaikeda ga. E na vuravura ni vuku vaka Vola
Tabu, e dredre me kunei kina e dua e rawata na vuku vakaikoya ga. Na vuku e dua na
ka eda ciqoma, ka sega ni dua na ka eda bulia e na noda maqosa ni cakacaka, se dua
na ka eda cereka e na vuku ni noda kilaka se vakasama vinaka. Na kaukauwa ni noda
“gumatua ni vakarorogo” (Iperiu, “me solia na yalona”) e vakaitavi kina na yaloda.
Sa matata kina ni kena vakasaqarai na vuku e sega ni dua walega na i tavi batabata. E
vakaitavi e na kena vakasaqarai na vuku na yaloda, na usutu ni dua na tamata, ka (e
na vakasama vaka Iperiu) dabedabe ni vakarau ni yaloda.
Wilika na Maciu 13:44 kei na Jeremaia 29:13. Nai sema cava o kunea
e na kedrau maliwa na tikina oqo, kei na kena vakasaqarai na vuku e
vakamacalataki e na Vosa Vakaibalebale 4?
Na i vakarau ni yaloda e vakaraitaka e dua nai tavi levu e na noda bula
vakatamata, ka sega ni dodonu me da vakawaletaka e na noda veiwekani kei
na Kalou. E da vulica vakacava na vanua dodonu me dabe kina kei na bibi ni
vakarau ni yaloda e na noda bula vakayalo? E vakagolei iko e na yasana dodonu
(se cala) nai vakarau ni yalomu, ka cava o vulica e na veika e yaco vei iko?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
13
MONITI
Janueri 5
Taqomaka Na Nomu Matavuvale
E dodonu me da qarauna na noda i lakolako baleta ni levu na vatu ni
veivakatarabetaki e da na sotava (1 Pita 5:8), ni da sa digitaka me da muria na sala
ni vuku. E dua na leqa rerevaki duadua e da na sotava e na basika mai e na noda
matavuvale, na ka vakamareqeti, talei ka mosimosi duadua e na noda bula.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 5. Na ka rerevaki cava e dodonu me da yadrava
tiko?
Na matai ni ka rerevaki e tekivu vei keda; ka davo koto e na noda vosa. Me da
qarauna na yameda, me da kakua ni cavuta e dua nai tukutuku e sega ni matata se na
tauri cala. Na tebe ni gusuda e dodonu me salavata kei na noda kila ka, ka dodonu me
seraka na noda rai vakayalo.
Na karua ni ka rerevaki e basika mai vua na yalewa se tagane kadua (dina ga ni
tikina oqo e vosa me baleta na ka rerevaki e lako mai vua e dua na “yalewa tani,” na
vosa e vakayagataki e dodonu me kilai e na vakasama ni veitemaki e rawa ni basika
mai vua na tagane se yalewa) e curutakoso mai e na matavuvale. E rawa ni dua vei
rau e veitemaki me voroki na vosa ni bubului ni vakawati, ka o cei vei keda e sega ni
raica se sotava, na vakacaca e vakayacora na valavala ca vakaoqo?
Na tikina oqo e vakaraitaka na sala vinaka duadua me da vorata kina na veitemaki,
me da vakarorogo ki na vosa ni vuku e na gauna e tekivu vanataki mai na vosa ni
veibacani. Na noda rogoca ka muria na vakasala vakalomalagi, sa na rawa vei keda
me da vakanamata ki na veika e bibi vei keda, ka taqomaki mai na dauyalewa/tagane
se veitemaki cava ga e basika mai.
Sa dodonu kina me da taqomaki keda mai na dauyalewa se dautagane, ka me da
kakua ni lakova na vanua e tiko kina o koya na “dauveitemaki” (VBale. 5:10); se toro
voleka yani ki na noda mata ni katuba (VBale. 5:8).
Kena i otioti, na veitaqomaki vinaka duadua me da kakua ni sikalutu vua e dua
tale na tagane se yalewa: sai koya me da lomana na watida, “na watimu o digitaka ni
o cauravou se goneyalewa” (VBale. 5:18). O koya e vola na Dauvunau e vakasala:“
Mo drau reki vata tiko kei na watimu ko koya ko sa lomana e na veisiga kece ni
nomu bula ga, sa lesia vei iko ko koya e ruku ni mata-ni-siga” (Dauvunau 9:9). Ni o
vakavinavinakataka na veika o taukena, o na sega ni vakasaqaqara tale e tautuba.
Wilika na 1 Koronica 10:13. Ni o rogoca na vosaniyalayala oqo, na cava e
dodonu mo cakava nikua, me rawa ni taqomaki iko mai na garogaro ca sa tekivu
me buebue cake tiko mai e lomamu?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
14
TUSITI
Janueri 6
Taqomaka Nomu i Tokani
E dua e a cavuta na vosa oqo: “Turaga, ni taqomaki au mai vei ira na noqu i
tokani; ka ni rawa vei au me’u maroroi au mai vei ira na noqu meca.” Na Vosa
Vakaibalebale e kauwai e nai tuvaki ni veitokani; e vakasalataki keda me baleta na
noda maroroya na noda i tokani, ka vosa talega e na sala me rawa ni da taqomaki
keda mai vei ira. Na vosa vaka Iperiu ka vakadewataki ma “tokani” e kenai balebale
talega me “kai nomu,” e dua e tiko volekati keda, e dua sa nomu tokani rawa tiko se
vakarau me nomu tokani. Na vuku vaka Vola Tabu e okati me ka bibi na veiwekani
vakatamata ka vakamamasu me kunei na veinanumi kei na veidokai e na veiwekani
vakaoqo.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 6:1–5. Na leqa cava e dusia tiko eke o Solomoni,
ka cava na kenai wali? Na yavu vakayalo bibi cava e da kunea talega eke?
Na i Vunau e vakadreti ira na tamata me ra vukei ira na dravudravua ka solia na
dinau vei ira me kakua ni vakatubu (Lako Yani 22:25), ia na vuku e vakasalataki
me da yalomatua e na noda tokoni ira na noda tokani era vesuki tu e na dinau. Na
cakacaka ni loloma e wili talega kina nai tavi me da lewa dodonu (Lako Yani 23:2, 3).
Dina ga ni dodonu me da dausoli ka kevaka e rawa, e da na vuku ke da raica ni noda
cakacaka ni loloma e na sega ni yaco kina na veileti (raica na VBale. 22:27).
Sa da raica eke na vakasala vuku e tiko e na vosa vakaibalebale. Na matai ni
vakasala e baleta na noda vosa. Sa rui bibi na noda dikeva nai tuvaki ni leqa ka da
vakadeitaka ni rawa vei keda me da vukea na noda tokani. Ke rawa, mo qai vosa ka
vosaniyalayala. Vuqa na gauna, na katakata ni noda veiwekani, se yavalati na yaloda
e vakavuna na noda bole me da veivuke, ka da veivutuni e muri sa bera.
Se vakacava na kena savasava tu na lomamu, sa rui bibi na nomu vakasama vinaka
ni bera ni o cakava e dua na ka, ka bolea e dua na ka o na sega ni rawa ni vakayacora.
Na usutu ni vakasama eke, ke mani yaco me da vesuki e na dua na bolebole e da sega
ni rawa ni dinata, e dodonu me da cakava na ka e rawa ni vakavinakataka, wili kina
na noda vakayalomalumalumutaki keda, vakatusa na noda cala, ka kerea na loloma.
E da vulica vakacava me da biuta e na vakarau bibi na noda gagadre me da
colata na nodra i colacola na tamata (Kalatia 6:2) kei na vosa e soli vei keda e na
vosa vakaibalebale oqo?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
15
VUKELULU
Janueri 7
Taqomaka Na Nomu Cakacaka
Wilika na Vosa Vakaibalebale 6:6–8. Na cava e rawa ni da vulica mai na
qasikalolo?
Sega walega ni ra dau cakacaka vakaukauwa na qasikalolo (kaukauwa cake mai
vei keda na tamata, ke da vakatautauvatataka nai colacola era laveta rawa kei na bibi
ni yagodra mai vei keda na tamata), ia o ira na qasikalolo era cakacaka vakaiira ka ra
sega ni gadreva me dua me liutaki ira. Nai naki levu ni nodra cakacaka vakaukauwa,
na nodra vakarau ki na veisiga sa tu mai liu. Sa ra “vakarau” ki na gauna ni leqa
(vula i liliwa). E da raica ni vakavulici keda na qasikalolo e na vakasama vuku, ni
vakavakarau ki na veisiga ni mataka ke da tuvatuvaka se da vakarau cakava e dua na
cakacaka. “Oqo e dua na taro e dodonu me vakasamataka vakabibi na vei tubutubu,
qasenivuli, gonevuli—na tamata kece, gone se qase. E sega ni dua na i tuvatuvaka ni
bisinisi se tuvatuvaka ni noda bula e na vinaka se taucoko, ke kovuta walega na gauna
lekaleka ni bula oqo, ka sega ni vakarau ki na gauna tawamudu sa tu mai liu.”—Ellen
G. White, Education, p. 145.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 6:9–11. Na cava e rawa ni da vulica mai vua na
dauvucesa?
O koya na dauvucesa me vuli mai vua na qasikalolo, sega ni kena veibasai: “Mo
lako vua na qasikalolo, ko iko na dauvucesa; Mo nanuma mada na nonai valavala,
mo vuku” (VBale. 6:6). Ni ra cakacaka na qasikalolo, e ra moce na dauvucesa. Ni ra
sokumuna na vua ni qele e na gauna ni tatamusuki o ira na qasikalolo, e ra roqoliga
vakadinamati tu ga o dauvucesa, nai vakatakilakila ni loma wele. O ira na qasikalolo
e ra uasivi ni ra colata nai colacola e bibi cake mai na kedra bibi e na nodra vakarau
ki na veisiga sa tu mai liu; o dauvucesa e bula me baleta ga na siga ni kua, ka ogaoga
ga e na veika e baleti koya.
Dina ga ni vatonaki eke na loma wele kei na vucesa, me da nanuma deivaki ni
bula e sega walega ni ka ni cakacaka kei na vakasaqara na i lavo. E yaco rawa
vakacava na Siga ni Vakacecegu, ni da raica e na vakasama ni cakacaka e na
dua na macawa, me vukei keda ni da vakarautaka e na vakarau bibi na taro
oqo?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
16
LOTULEVU
Janueri 8
Taqomaki Iko
Na Vosa Vakaibalebale e vakaraitaka vei keda na i yaloyalo ni ca— ni oti
na noda vakasalataki e na vuku ni ca e rawa ni tara na tolu na yasana ni noda
bula— noda bula vakamatavuvale, bula ni veimaliwai, kei na noda cakacaka. E
vakamacala vakaibalebale ka Sinai e na rai ni vakadidike vakavuku. Na serekali e rua
(Vakaibalebale 6:12–15 kei na 16–19) e rau salavata ka vakasotari e na kumukumu
ya vitu. Na ca e tu e na yalona na tamata ca e vakasotari kei na vakamacala ni ka e
vakasamataka e na lomana; e na gauna vata o ya, e vakamatanataki e na ka e cakava e
taudaku.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 6:14, 18 kei na Maciu 15:19. Na tikina bibi cava e
tukuni tiko eke?
“Ni da vakatara na noda vakasama me vakanananu ca, me vakananuma na veika
e sega ni savasava se tawa kilikili, e na dua na yasana, o sa beitaki ni cala e na mata
ni Kalou, me vaka ga ni sa yaco me ka dina na nomu vakanananu.”—Ellen G. White,
The Adventist Home, p. 334.
Na vakasala cava e soli e na Vosa Vakaibalebale 6:12–19?
E vaka me veicalati na i yaloyalo oqo. Na tamata ca e lako voli e na sala nei koya
na tamata vucesa. E duidui na i vakarau ni nodrau, ia e tautauvata na lesoni e rawa ni
vulici kina. E rau tu ruarua vakataki rau. E sega ni dua vei rau e kauwai e na vakasala
e lako tiko mai e taudaku. Erau muria ga na nodrau vuku kei na vakatulewa ni
lomadrau. O ira na vucesa era moce, ka sega ni cakacaka na daligadra se na yavadra;
o ira na tamata ca e sega ni cakacaka na daligadra, na yavadra ga kei na gusudra. Na
nodrau cavacava e tautauvata: e rau tini ruarua ki na rusa.
Ia me matata, ni ca e rua na ka e cakava: e sega ni mavoa duadua walega o koya
e yaco vua na valavala ca, ia vei koya talega e vakayacora na valavala ca. O koya
na tamata lasulasu e na yaco me vakabauta na nona lasu. Na ka e kauta mai na
ca sai koya na duidui kei na veiraravui, ka dau yavalata na noda bula veimaliwai
vakamatatamata. Sa dina sara, ni revurevu ni valavala ca e sega ni ra vakila ga o ira
na tamata valavala ca. E tarai ira vakabibi e so tale na tamata.
E tarai iko vakacava na nodra valavala ca e so tale na tamata? Vakalevu beka?
Na lesoni cava o vulici eke ka dodonu kina mo qarauna me kakua ni laki mavoa
e dua tale e na vuku ni ka o cakava?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
17
VAKARAU
Janueri 9
Kuri Ni Vuli: “O koya na gonevuli ni Vola Tabu e dodonu me vakavulici me tiko
vua na yalo ni dua e gadreva me vuli. Me da vakasaqara na kena veitikina, sega me
rawa ni tokona na noda i le, ia me rawa ni da kila na ka e tukuna na Kalou...
“Na moce ni vakasama, sa dua na vu levu ni ulu malumalumu kei na
malumalumu ni noda digitaka na vinaka kei na ca. . .Na levu ni tukutuku e tabaki e na
pepa nikua, sa yaco me vakayalia na mona na kaukauwa me rawa ni sema ka tasereka
na vei tukutuku e yavalata na vakasama, baleta ni o ira na qase kei ira na gone era
sa vakamatautaki ira me ra wilivola vakatotolo ka vovodea tu ga.”—Ellen G. White,
Education, p. 189.
“Na nodra i tikotiko era tara na qasikalolo e vakaraitaka na maqosa ni kila na
cakacaka kei na cakacaka ni vosota. E dua walega na sore ni sila e rawa ni ra tosoya e
na dua na gauna, ia e na gumatua kei na cakacaka ni vosota, e veivakurabuitaki na ka
era rawata.
“O Solomoni e dusimaka na nodra bula na qasikalolo me sala ni vei vakavulici
vei ira era vakalusia na nodra gauna e na wele, se e na vei cakacaka e vakaleqa na
yalo kei na yago. Na qasikalolo e vakarau ki na veisau ni draki sa tu mai liu; ia e
lewe vuqa era taukena na i solisoli ni vakasama vuku e ra sega ni vakarau ki na
bula tawamudu sa tu mai liu.”—Ellen G. White, Counsels to Parents, Teachers, and
Students, p. 190.
Taro Ni Veiwasei:
1. Dabe mada e na vakasama ni noda rawa ni vukei ira na tani, veitalia ga na i
sau e da na sauma kina. E da na raica vakacava na ka e vakatavulica na lesoni
ni macawa oqo ni vakatautauvatataki kei na tiki ni Vola Tabu: “Sa sega na nona
loloma e dua na tamata me uasivi cake e na ka oqo, me solia na nona bula e na
vukudra na wekana” (Joni 15:13)?
2. Na lesoni cava tale e rawa ni da taura mai na veika bula ka vakayagataka
me yaga e na noda bula? Dina ga ni sa bale o vuravura, na cava na vuna me da
qarauna kina na vei lesoni e da dreta mai kina?
3. Wilika tale mada na vitu na ka vakasisila e na Vosa Vakaibalebale 6:16–19.
Cava na nomu nanuma e na vuku ni Nona rai ka okata na Kalou ni ca?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
18
LESONI 3
Janueri 10–16
E KA NI BULA KEI NA MATE
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: Maciu 5:21–30; VBale. 6:21; 7:3; VBale.
6:23; 7:2; 6:24; 6:30, 31; VBale. 7:26, 27.
Wiligusu: “Ni sa cina nai vakaro, ka rarama talega na vunau; ka sa kena sala ni
bula nai vakavuvuli ni vunau” (Vosa Vakaibalebale 6:23).
E rau vakatawa vale e dua na veitacini ka vakasalataki rau vakabibi o tinadrau me
rau kakua ni kania na keke e se qai bulia oti ga. E na nona vinakata me muri na nona
vakasala, sa kaya talega ni na tau na kuita vei koya e beca na nona lewa.
E na gauna sa gole kina, e taura walega e vica na miniti na nodrau sa duavata na
veitacini me rau sa kania mada ga na keke. Rau soli vakasama ka duavata “Ni oqo
e sega ni ka ni bula kei na mate.” “O nana e na sega ni vakamatei kedrau; mai daru
kana!”
Ia, mai vua na qasenivuli ni Vosa Vakaibalebale, e vosa dina me baleta na ka ni
bula kei na mate. Na vosa e vakayagataka e kaukauwa ka so na gauna e vaka me
boroya e dua nai yaloyalo. O Jisu talega E dau vakayagataka e so na vosa kaukauwa
ni vakamacalataka na veika me baleta na bula tawamudu kei na mate (Maciu 5:21–
30). Sa dodonu ga me vaka kina. Ni mai cava nai lakolako oqo, na vanua e da na tini
kina, na noda i cavacava tawamudu (na cava tale beka e ka bibi cake?), e na vakatau e
na noda digidigi e na gauna sara ga oqo. Sa dodonu kina me da taura ka ciqoma e na
vakusakusa na vosa kaukauwa e volai me da vakasalataki kina.
*Vulica na lesoni oqo, ka mo vakarautaki iko e na Siga Tabu, Janueri 17.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
19
SADE
Janueri 11
Na Vunau E Na Noda Bula
Wilika na Vosa vakaibalebale 6:21 kei na 7:3. Me da vakadewataka vakacava
na vei yaloyalo vakayago e vakaraitaka e na tikina oqo me baleta na noda
veiwekani kei na vunau ni Kalou?
Me vaka e da sa vulica oti, e na Vosa Vakaibalebale, na yalo e matataka nai
dabedabe ni vakasama kei na i vakarau ni noda bula. Ni tukuna na qasenivuli me da
vauca na vunau e lomada (VBale. 6:21), e vakasala tiko o koya me da sema voleka
tiko ki na vunau e na vei gauna kece. Me kakua ni dua na gauna e da musuka tani
kina na keda i sema mai na vunau, baleta ni vunau e vakatakila na i valavala ca.
(Roma 7:7). O qasenivuli e suguraka vei keda me volai na vunau e na vatu raraba ni
lomada (VBale 7:3), me vaka ga na Nona vola na Kalou na Vunau E Tini e na vatu
raraba (Lako Yani 24:12).
Ni cavuti me volai na vunau e na lomada, e kena i balebale ni vunau e sega ni
dua walega na lawa e lavaki mai vei keda. Na vunau e dodonu me curuma na ka e
vakauqeti keda, na veika e da nakita vuni, ka me tiki ni noda bula e veisiga. E rawa ni
da kaya ni tautauvata kei na vosaniyalayala nei Paula “o Karisito e na lomamudou, na
vu ni kena nuitaki na kalougata” (Kolosa 1:27) ka me ka dina e na noda bula.
Me buki e domoda na vunau e kena i balebale me da maroroya me tiko tikivi
kece e na veigauna. O ira era bula e na gauna makawa e ra dau bukia na nodra i yau
talei e domodra. Na domoda sai koya na vanua e curuma yani na cagi me gole ki na
yatevuso, ka rawa kina nai cegu kei na bula, e vei semati na vakasama mai na vosa
vaka Iperiu na nephesh (“yalo”), ka kena i balebale na “bula” ka basika mai e na vosa
e kena i balebale “domoda” kei na “i cegu.”
Me vesuki na vunau e na qaqalo ni liga e kena i balebale me vakayacori na vunau.
O qasenivuli e vagolea na vakasama ki na qaqalo ni liga e na vakasama ni cakacaka e
vei vakamareqeti ka veimositi. Na vunau e sega walega ni tara na vei digidigi lelevu e
da vakayacora, ia e tara talega na noda vei digidigi lalai (raica na Luke 16:10).
Dina ga ni naki ni Vosa Vakaibalebale me yaco nai yaloyalo oqo me ka
vakaibalebale, ia e talei ni ka vakatakarakara oqo e ra taura na Jiu, Lotu va-Karisito
kei ira na Musolomani me ka dina. E da raici ira na Jiu nodra vesuka na tephillin
(kato loaloa lalai ka tu e loma na tiki ni Vola Tabu) e yadredra kei na qaqalo ni
ligadra, o ira na Lotu va-Karisito na kauveilatai e domodra, kei na Musolomani (Lotu
va-Karisito talega) na salusalu ni masu e na nodra qaqalo.
Na vakatakarakara e rawa ni vukei keda ia na cava me da qarauna kina me da
kakua ni okata na vakatakarakara me sa ka dina?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
20
MONITI
Janueri 12
Rarama Kei Na Bula
Wilika na Vosa Vakaibalebale 6:23. E veiwekani vakacava na vunau kei na
“rarama”?
Nai Vola Tabu e vakatautauvatataki na vosa ni Kalou se na Nona vunau kei na
rarama: “A Nomuni vosa na cina ki na yavaqu, kei na rarama ki na noqu sala” (Same
119:105). E na vakanananu vaka Iperiu, e tiko na i sema ni vakasama ni “vunau” kei
na “rarama.” Me vaka ga ni vakararamataka na noda sala na cina, na vunau e vukei
keda me da muria tiko na sala dodonu; ni tu e matada me da digitaka na vinaka se ca,
e vukei keda me da digidigi donu, dina ga ni temaki keda me da voroka na vunau na
noda vakatulewa e loma kei na veika e da sa lako curuma oti.
O cei so o wilika e na Vola Tabu e ra digitaka me ra muria na vunau ni Kalou,
dina ga ni tu nai dre kaukauwa me ra kakua ni muria? Na cava e da vulica
rawa e na nodra talairawarawa? Na kisi cava so, ni da raica mai na yasana
vakatamata, e rawa ni da kaya ni cala nodra digidigi?
Wilika vata na Vosa Vakaibalebale 6:23 kei na 7:2. Na cava na vuna e veiwekani
kina na vunau ki na “bula”?
Mai na gauna e Bale kina na tamata, na noda nuinui ni bula tawamudu e sega
vakadua ni kune e na vunau ia e na vuku ni vakabauti Karisito. Me matata, ni
talairawarawa ki na vunau kei na vei yavu e matataka e tiki ni bula ni tamata
vakabauta (raica na Maciu 19:17, Vakatakila 14:12). E da muria, me vaka ga na
Nona tukuna na Turaga vei Isireli e na vica na udolu na yabaki sa oti, “Sai Au ko
Jiova na Nomudou Kalou” (VSoro. 18:4). Na vunau ni Kalou e veiwekani kei na
“bula,” baleta na Kalou—ni o Koya na vu ni bula. Na yavu oqo e matataka na bula
vakayalo dina: e da dinata na Kalou kei na Nona vosaniyalayala e na vuku ni bula
oqo, me vaka ga na noda vakadinata na Nona vosaniyalayala me baleta na bula
tawamudu.
E kaya o Jisu: “Oi au na rarama kei vuravura: ko koya sa muri au ena sega
ni lako e na butobuto, ena tu ga vei koya na rarama ni bula” (Joni 8:12). E na
nomu salavata kei na Turaga, o sa vakila vakacava na dina ni vosaniyalayala
talei oqo?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
21
TUSITI
Janueri 13
Valuta Na Veitemaki
Me vaka e da sa raica oti, o koya e vola na Vosa Vakaibalebale 6:23, e semata
vakadodonu na rarama kei na bula ki na vunau ni Kalou, e na ruku ni veiceguvi ni
Yalo Tabu. E na tikina e tarava, e vakaraitaka na dina levu me baleta na vunau, e
na vakasama ni rarama kei na bula, me solia vei keda na veitaqomaki vakayalo e
kaukauwa.
Na vakasala cava e da vakasalataki kina e na Vosa Vakaibalebale 6:24? Sa tu na
ka e da siqema rawa, ia na vakasala titobu cava tale me da taura?
Ni temaki e dua na tamata lotu, na veitemaki levu sai koya na kena vakasaqarai e
dua nai ulubale vakalotu me vakadonui kina na valavala ca sa vakayacori. Na noda
vakayagataka na Kalou me ulubale ni vakarau ca, e sega walega ni da vosacataka na
Kalou—e dua na veivakacalai kaukauwa. Ke dua e nanuma ni “tiko vata kei koya na
Kalou,” na cava tale beka e rawa ni da tukuna vua? Na kisi vakaoqo e rawa ni basika
ni vakayacori na dautagane se dauyalewa. “Sa vakaraitaka vei au na Kalou ni o koya
oqo (yalewa/tagane) sa digitaka o Koya me keirau sa bulavata.” Ke sa o koya oqori
na ka e vakabauta, o cei se cava tale e rawa ni vakacala na ka sa vakaraitaka vei rau
na “Kalou”?
Me da raica vinaka, ni sega walega ni nona rairai vinaka vakayago e dreta na yalo
i vu ni turaga. E vakayagataka na vosa, vosa e veicavilaki, me bacana mai na tagane
ki na nona dai. Sa vakavica na nodra coko na tagane kei na yalewa e nai cori vakaoqo
ni vakayagataki na vosa ni veitemaki kei na gagano, ka so na gauna e ubi tu mai e na
vosa vakalotu? O koya e vola na Vosa Vakaibalebale e vinakata ni vakasalataki keda e
na veivakacalai oqo.
Na vunau sai wali vinaka duadua me sotava na “vosa ni veicavilaki nei koya
e veitemaki.” Na nona vosa ni veisiwati e rawa ni rogorogo dina ka totoka, ia na
vakasala dodonu ni vunau kei na noda i tavi me da talairawarawa kina, e na vukei
keda me da vorata na nona vosa ni veibacani. E dina, ni rawa ni malele mai vei iko o
koya e veitemaki baleta ni o rairai vinaka, yalomatua ka vuku. E rawa ni vakatusa vei
iko na nona gagadre vakayalo; ka basika kina na leqa rerevaki, me sa vakadonui na
valavala ca e na “loloma ni Kalou.”
Vakasamataka mada na kena rawarawa, e nai ubi ni vakabauta, me da
vakadonuya na ka e cala, sega walega ni dauyalewa/dautagane. Ni via vecei
keda na noda vakasama, e yaco vakacava na noda tutaka na vunau ni Kalou me
Taqomaki ka noda sasabai?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
22
VUKELULU
Janueri 14
“Mo Kakua Ni Butako”
Ni oti ga na vakasala me baleta na dautagane/dauyalewa (VBale. 6:24–29),sa
tekivu vakamacala o koya na dau volavola e dua tale na valavala ca: na butako
(tikina 30, 31). Na veiwekani e na kedrau maliwa na rua nai vakaro (butako kei na
dauyalewa/dautagane), e vakaraitaka ni da talaidredre ki na dua nai vakaro e rawa ni
vakaleqa na noda talairawarawa ki na kena vo ni vakaro. Nai vakarau ni vakasama
me da vakaisosomitaka e na noda digitaka ga e so na vunau ni Kalou, e okati me
rerevaki cake mai na noda talaidredre ki na vunau. “Nai qamu kaukauwa duadua e na
noda vuravura, e sega ni nona bula valavala ca e dua sa da sega ni sikova, se dua e
da okata me tawa savasava; ia na bula e rairai savasava, dokai, ka vakaturaga, e dua
nai valavala ca e susugi tiko kina, ka mositi . . . O koya, e tu e nai tutu cecere ni bula
kei na dina kei na dokai, ka qai digitaka me voroka e dua nai vakaro mai na vunau
savasava ni Kalou, sa vakatanitaka na nona solisoli vakaturaga me i cori ni valavala
ca.”—Ellen White, Education, p. 150.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 6:30, 31. Na cava e kaya na tikina oqo me baleta
na ka e na cakava e dua e leqa?
E sega ni vakadonui me caka na butako ke sotavi tiko na bula dravudravua ka sega
na veika ni bula e veisiga. E na beitaki me cala o daubutako, veitalia ga ke “mani
kaukauwa sara na nona viakana” (tikina30). Dina ga ni sega ni dodonu me cati o
koya na daubutako e via kana, e dodonu me vakavitutaki na nona sauma lesu na ka e
butakoca; ka vakaraitaka ni sega ni vakadonui na nona valavala ca e na vuku ni leqa
ni tuvaki ni bula e tu kina. Na Vola Tabu e dusia ni noda i tavi me da sotava na nodra
leqa na dravudravua, me ra kakua ni biligi me ra butako me ra bula kina (Vakarua
15:7, 8).
E talei ni tekivu mai na dauyalewa/dautagane ki na butako, ia na tikina oqo e lesu
tale ki na dauyalewa/dautagane (VBale. 6:32–35). E vaka me tautauvata na valavala
ca e rua oqo. E na kisi ruarua, e dua e kauta na ka e taukena e dua tale. Na duidui levu
sai koya ni butako e yali e dua na ka, ia na veibutakoci e ka levu cake e okati kina. E
na so na kisi ni butako, e rawa ni saumi lesu ; ia na kisi ni veibutakoci, vakabibi ke ra
vakaluveni, na vakacaca e yaco kina e tara bi cake mai na kena vakayacori na butako.
“‘Mo kakua ni ia na veibutakoci.’ Nai vakaro oqo e sega walega ni vakatabuya na
valavala tawa savasava, ia na vakasama kei na gagadre ca, se na veika e bukana cake
mai…O Karisito e vakatavulica ni vauci keda raraba na vunau ni Kalou, ka tusanaka
ni vakasama ca se rai vakaca e valavala ca me vaka ga ni vakayacori na ka ca.”—
Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 308.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
23
LOTULEVU
Janueri 15
Veivakarerei E Na Mate
Levu vei keda eda sega ni vakasamataka na mate e na gauna e da valavala ca kina;
e tu na ka e vakaosota tu na vakasama, vakabibi na mamau ni yalo kei na marau e
kauta mai na valavala ca. E sega ni vukei keda ni so na vanua e vakatara na bula
veibutakoci kei na valavala ca tale e so. Ni vakatautauvatataki, na Vosa Vakaibalebale
e vakadabera na valavala ca e na kena tutu dina, na rai e tokona o talega Paula: “Na i
sau ni valavala ca na mate” (Roma 6:23).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 7:22, 23. Na cava e rawarawa kina vei koya e
veibutakoci me nona na veivakarerei ni mate?
O koya e “lako muri koya” e vakamacalataki me dua e sa vakayalia na yalona
kei na nona lewa e loma. Sa sega ni qai vakasama. Na vosa e vakayagataki kina e
vakaraitaka ni vaka me cavu na dalo matua ka sega ni bau vakasama vakarua. E
vakatautauvatataki kei na pulumakau sa “kau me vakamatei,” kei na tamata lialia sa
laki “vakadodonutaki e na kuita,” kei na manumanu vuka “sa kusarawa ki nai cori.”
Sega ni dua vei iratou e siqema rawa ni vakarerei na nodra bula.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 7:26, 27. Na cava na vuna me rerevaki kina na
yalewa dautagane?
E rawa ni da siqema eke ni o koya na yalewa oqo e sega “walega” ni dautagane.
E rawa ni da kaya ni matataka nai vakarau e veibasai kei na vuku. O Solomoni e
vakayagataka na vakatautauvata oqo me vakasalataki ira na nona gonevuli me ra
qaqarauni mai na vei valavala kece e ca. E vakaitamera na ririko, ka ni yalewa oqo e
sega walega ni veivakamavoataki; e veivakamatei, ka nona kaukauwa sa vakavuna
nodra mate e vuqa na tagane kaukauwa. Kenai balebale, ni o ira era liu vei iko, era
kaukauwa cake mai vei iko, era sega ni dro bula rawa mai na ligana. Mai na tukutuku
e wasei e na tikina oqo, e da siqema rawa ni o koya e vola e vosa raraba tiko ki na
kawa tamata.
Na kena i tinitini, na valavala ca, veibutakoci se cava ga, e na liutaka na tamata ki
na rusa tawamudu, ka veibasai ni bula tawamudu e vinakata na Kalou me noda e na
vuku i Jisu Karisito.
Me vaka eda wilika e na yakavi ni Sigatabu, e kaukauwa dina na vosa e
vakayagataki—ka ni da veitalanoa tiko e na veika ni bula kei na mate.
Vakasamataka mada e so na tamata “kaukauwa” era sa bale oti. Cava na vuna e
dodonu mo sautaninini kina? Na cava na nomu i sasabai?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
24
VAKARAU
Janueri 16
Kuri Ni Vuli: “O Setani e solia vei ira na tagane na veimatanitu e vuravura ke ra
sorovaka nodra bula vua me veiliutaki. Vuqa e ra vakayacora vakakina, ka vakayali
lomalagi. E vinaka cake me da digitaka na mate me da kakua ni valavala ca; vinaka
cake mo dravudravua mai na butako; vinaka cake me da viakana mai na vosa lasu.”—
Ellen G. White, Testimonies for the Church, vol. 4, p. 495.
“Digitaka na dravudravua, vosataki, tawasei mai vei ira na nomu tokani,
se vakararawataki, mo kakua ga ni vakadukara na yalomu e na valavala ca. E
dodonu me noda i bole na Lotu va-Karisito, me da bolea na mate me da kakua ni
vakanadakuya se voroka na vunau ni Kalou. Ni da vakatusa tiko ni da tamata ni
veivakavoui, ka da maroroya na bibi kei dina veivakasavasavataki ni vosa ni Kalou, e
dodonu me da laveta cake tale nai vakatagedegede mai na vanua sa tu kina e na siga
nikua.”—Ellen G. White, Testimonies for the Church, vol. 5, p. 147.
Taro Ni Veiwasei:
1. Rawa vakacava me da vakila na bibi ni valavala ca ka da sega ni coriti
e na bula ni vakadonui koya? E na gauna vata o ya, rawa vakacava me da
talairawarawa ki na vunau ni Kalou ka da sega ni bale ki na bula ni muria na
matanivola?
2. Wilika na Lako Yani 20:1–17. E ra veiwekani vakacava nai vakaro e na
Vunau E Tini? Cava na vuna, ke da digitaka me da voroka e dua, sa rawa vei
keda me da voroka talega na kena vo? (Raica na Jemesa 2:11.) Nai talanoa cava
so o kunea kina ni kena voroki e dua e vakavuna me voroki e so tale?
3. Dabe e na vakasama ni so era na vakayagataka na lotu me vakadonui kina
na cala era cakava. E sega ni dredre, vakabibi ke da laveta cake na “loloma”
me yavu cecere duadua ni dodonu kei na cala. Vakasamataka na levu ni ka ca e
vakayacori ka kena i ubi na “loloma.”Sa na qai yaco rawa vakacava na vunau
me taqomaka na tamata, me ra kakua ni sikalutu e nai valavala ca?
4. Raica tale mada na taro ni mai cava na lesoni ni Siga Sade, me baleta na kena
tauri cala na vakatakarakara me ka dina. E yaco rawa vakacava? Rawa beka ni
vakavuna na qaravi matakau? Na vakatakarakara cava so ni dina vakayalo, e
rawa ni nanumi ni sa kena ka dina?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
25
LESONI 4
Janueri 17–23
VUKU VAKALOMALAGI
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: VBale. 8:1–21, Maciu 16:26, VBale. 8:22–
31, Vakatekivu 1:31, VBale 8:32–36, VBale. 9:1–18.
Wiligusu: “Sa buli au ko Jiova ni sa vakatekivu na nona cakacaka, Sa liu koi au
ka muri na nona cakacaka eliu.” (Vosa Vakaibalebale 8:22).
E na Wase 8 ni Vosa Vakaibalebale, sa basika tale mai na vuku (raica na VBale.
1:20, 21), ka matata e na veitikina ni macawa oqo ni vuku na dina—na Dina sa mai
Vua na Kalou, na vuna ka yavu ni dina kece.
Na kena vakabibitaki na “taucoko” ni dina e vakatautauvatataki kei na vakasama
vou, vakabibi vei ira mai na Ra kei vuravura, ka vei ira na dina e veiwekani, vakatau
e na vakarau ni nodra bula kei na nodra i tovo vakavanua, kei na ka e dina vua e dua,
e duidui mai vua e dua tale.
Ia e sega ni vaka Vola Tabu na rai vakaoqo. Na noqu dina e dodonu me tautauvata
kei na nomu, baleta ni “dina” e kovuta na vuravura. E sega ni taukena e dua ga na
kawa tamata ia na kawa tamata taucoko, veitalia ga ke ciqoma se sega ni ciqoma o
vuravura taucoko.
E talei ni da vakasamataka na taro nei Pailato vei Jisu, “Na cava na dina?” (Joni
18:38), ka basika mai e na vuku ni vosa nei Jisu “O koya yadua sa yavutaki e na dina
sa rogoca na domoqu” (Joni 18:37). Na dina, na dina taucoko, e bula tu, ka dau vosa
vei keda; na ka e bibi vei keda se da na rogoca ka muria se sega, na ka e tukuna vei
keda.
*Vulica na lesoni oqo ka mo vakarautaki iko e na Siga Tabu, Janueri 24.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
26
SADE
Janueri 18
E Tagi Mai Na Vuku
Wilika na Vosa Vakaibalebale 8:1–21. Mai na vei tikina oqo, na cava e ka bibi
kina na vuku?
Na vuku e ka bibi ka dodonu me yacova na tamata kece ga. Na Kalou e bulia kece
na bula ni tamata, ka mai mate o Karisito e na vukuda kece. Kenai balebale ni vuku,
na ka eda kila me baleta na Kalou kei na veivakabulai E solia e baleta na tamata
yadua.
Raica na vosa e vakayagataki me baleta na kena vakarogotaki na dina: “tagi
mai,” “laveta cake na domona,” “kaci,” “domo,” “vosa,” “dolava . . . tebe ni gusuna,”
“gusuna.” Se vakacava na noda kila na vei vosa e vakayagataki, na ka e matata ni
vuku e dodonu me wasei ka vakarogotaki yani; e dodonu me ra rogoca kece o ira
kece era vakarorogo. Me vaka e da sa vulica e na macawa sa oti, na ka e tukuna na
vuku e ka ni bula kei na mate.
Vakawalu na nona tukuna na vuku na dina ni nona vosa. Na vakamacala ni vuku
e ke, e salavata kei na vakamacala me baleta na Turaga e na Vakarua 32:4. E sega ni
dodonu me da kurabui e na sema ni tikina e rua oqo, baleta ni Kalou, na Dauveibuli
(raica na Joni 1:1–3), E yavu ni dina kece ga.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 8:10, 11. Na cava e tukuna na tikina oqo me baleta
na vuku?
Sa levu na tamata e ra bula e na vuravura oqo, ka ra se bula tu ga e na lecaika,
e na lialia kei na butobuto. Lewe vuqa e ra bula tu ka sega nodra nuinui se nuinui
tawa macala. Na ka e vakatuburarawa kina ni vuku kei na dina e ka talei, e sinai e
na nuinui kei na vosaniyalayala ni bula e vinaka cake nikua kei na veivakadeitaki
ni bula tawamudu e na lomalagi vou kei na vuravura vou, ka da vakavinavinaka
ki na vakacaboisoro i Jisu. Nai yau kece e tu e vuravura e tawa yaga ka sega ni
vakaibalebale (raica na Dauvunau 2:11–13) ni vakatautauvatataki kei na noda kila na
Kalou.
Wilika na Maciu 16:26 ka tarogi iko se vakacava na kena dina vei iko kei na
nomu bula na dina ni vosa oqo?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
27
MONITI
Janueri 19
Vuku Kei Na Veibuli
Wilika na Vosa Vakaibalebale 8:22–31. E veiwekani vakacava na vuku kei na
Veibuli?
E na veitikina oqo, na vuku e sa veiwekanitaki kei na Turaga me Dauveibuli. Na
serekali oqo e vakayagataka e vuqa na vosa e na talanoa ni Veibuli e na Vakatekivu 1
kei na 2, ka laurai talega kina na tolu nai tuvatuva ni vakamacala, lomalagi, wai, kei
na qele. Nai naki ni vakatautauvata oqo me vakavotuya na bibi ni vuku: ke sa rawa
Vua na Kalou me vakayagataka na vuku me Veibuli, ke yaragi ni cakacaka makawa
duadua na vuku, ka makawa me vaka ga na vuravura ka yaga vakalevu e na kena
bula, sa dodonu kina me da vakayagataka vakalevu na vuku e na veika kece eda
cakava e na bula oqo.
E tiko na kena vakaqaqacotaki vakaukauwa na tekivu vakalomalagi ni vuku. Na
matai ni vosa e na serekali na TURAGA, o Yahweh E tukuna ni “vakatubura” (karua
ni vosa) na vuku. Na vosa vaka Iperiu na qanah, e vakadewataka vaka iTaukei me
“buli au” ia e vaka bi na kena i balebale me “vakatubura” ka sega ni “bulia”(raica na
Vakarua 32:6,Vakatekivu 4:1). Na vosa e tarava e sema ki na Veibuli e na Vakatekivu
na reshit (“tekitekivu”), ka kune e na matai ni tikina ni Vakatekivu: “E na vakatekivu
sa bulia na lomalagi kei na vuravura na Kalou.”
Ia na vosa “tekitekivu” e na Vosa Vakaibalebale 8:22 e duidui na kena
vakayagataki mai na Vakatekivu 1. E na Vakatekivu 1:1 na vosa oqo e veiwekani kei
na Veibuli, ia e na Vosa Vakaibalebale 8:22, na vosa oqo e veiwekani kei na Kalou
vakataki Koya, ki na Nona sala (derek), ka kena i balebale na Nona bula. Eda raica
eke, ni vuku e tiki sara ga ni Nona bula na Kalou vakataki Koya.
Na vuku, sa tu rawa ni se bera ni buli na lomalagi kei vuravura. Na tekitekivu ni
vuku, e rawa ni da kaya “ni mai na tawamudu,” mai na e na gauna e bula duadua tu
kina na Kalou.
Sa matata eke, ni vuku e sega ni vakatekivu mai vei keda, ia e vakatakilai vei
keda; e dua na ka eda vulica, e dua na ka e vakatavulici vei keda; e sega ni dua na ka
e rawa ni basika ga mai vei keda. Sa dina kina, ni da lako voli e na noda rarama ga, e
tautauvata ga ni da lako tu e na butobuto. E tukuni vei keda ni o Jisu na “Rarama dina
sa vakararamataka na tamata yadua” (Joni 1:9). E da gadreva kece talega.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
28
TUSITI
Janueri 20
Reki E Na Veibuli
E na Vakatekivu 1, e da raica ni vei kalawa kece ni Veibuli e tini e na vosa: “Sa
raica na Kalou ni sa vinaka” (raica na Vakatekivu 1:4, 10, 12, 18, 21, 25, 31). Nai
otioti ni kalawa (tikina 31) e toso cake vakalailai: “Sa ka vinaka sara.” Na vosa vaka
Iperiu ka vakadewataki me “vinaka” e tiko kina na vakasama ni marau, ka kauta mai
na vakasama ni veiwekani. Ni mai cava na macawa ni Veibuli, na Kalou e vakacegu
me marautaka na Nona Veibuli (Vakatekivu 2:1–3). Na gauna ni vakacegu oqo, na
Siga ni Vakacecegu, e vakalougatataki. Me vaka talega kina, na noda serekali e mai
tini e na nona marautaka na Veibuli na vuku.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 8:30, 31. Na cava e marau kina na vuku?
Na nona reki na vuku e seraka na Nona reki na Kalou e na Veibuli. Na reki
oqo e sega walega ni yaco e “veisiga,” e na vei kalawa kece ni Veibuli, ia e mai
vakaisalataka na cakacaka ni Veibuli, ni sa mai vakacavari na Veibuli (ni veika bula
kece).
E na Vosa Vakaibalebale 8, e da kunea na vuna e reki kina na vuku: “Ia au a dau
marautaki ira na luve ni tamata” (tikina 31). Ni mai cava na macawa ni Veibuli, e
na Siga ni Vakacecegu, na Kalou sa tekivuna e dua na veiwekani kei na tamata.
Na vakacegu vakalomalagi kei na kena rekitaki, e dodonu me vakadamurimuria na
tamata e na Siga ni Vakacecegu, ni mai oti na cakacaka ni dua na macawa: “Ni muri
nai vakarau ka vakaraitaka na Dauveibuli, sa rawa vua na tamata me rai lesuva na
cakacaka sa vakayacori oti e na reki, marau kei na vakacegu. E na sala oqo, sa rawa
vua na tamata me reki, sega walega e na vuku ni Veibuli ni Kalou is e na vuku ni
nona veiliutaki vinaka, ka sega ni vakasaurarataka na veika buli.”—Gerhard F. Hasel,
in Kenneth A. Strand, The Sabbath in Scripture and History (Review and Herald
Publishing Association, 1982), p. 23.
Wilika na Kolosa 1:15–17, 2:3, Vakatakila 3:14, kei na Joni 1:1–14. Na cava e
tukuna vei keda na veitikina oqo me baleta na cakacaka nei Jisu e na Veibuli?
Na cava e ka bibi kina na Nona cakacaka vaka Dauveibuli e na noda kila na
Nona cakacaka ni Veivoli-lesu?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
29
VUKELULU
Janueri 21
Vakamamasu Na Vuku
Na otioti ni vica na tikina e na vosa vakaibalebale oqo e vakasukai keda ki na
tamata yadua—ki na kena bulataki kei na veika e dodonu me yaco vei keda ni da
taukena na vuku. Na noda kila na dina ni “mai na tawamudu” na vuku, ni a tiko na
vuku e na Veibuli, e ka titobu dina. Ia e na Vola Tabu, na dina e dodonu me na siro
sobu mai ki na vakatagedegede ni tamata, ka na vakatau e na noda ciqoma na ka sa
soli vei keda e na vuku i Jisu Karisito.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 8:32-36. Nai tukutuku cava ni bula kei na mate e
soli eke?
Na vosa vaka Iperiu ka vakadewataki me “kalougata” e kena i balebale na
“marau.” E na tikina oqo, na vosa “kalougata” e sema ki na rua na vakatutu. Na
kena matai e vakamacalataka e dua na ka me caka: “Sa kalougata o ira e ra sa muria
na noqu sala” (tikina 32). Na vosa vata ga oqo e vakayagataki e na Same 119:1, 2,
me baleta na vunau: “Sa kalougata ko ira era sa dodonu sara…Era muria na vunau i
Jiova! Sa kalougata ko ira era vakabauta na nona vosa.”
Na kena i karua e vakamacalataka nai vakarau ni vakasama: “Sa kalougata na
tamata sa rogoci au” (tikina 34). Na kisi ruarua oqo e gadrevi kina na sema kei na
sasaga me bulataki tiko. E sega ni rauta na noda sa kunea na sala dina; e dodonu
“me da muria.” E sega ni rauta na noda rogoca na vosa ni Kalou; e dodonu me da
“yadrava e na veisiga” ka muria na ka e da kila. O Jisu e kaya: “Sa kalougata o ira era
sa rogoca na vosa ni Kalou ka cakava” (Luke 11:28).
“Sai koya beka oqo na marau e gadrevi ka kune e na sala ni talaidredre kei na
voroki ni vunau vakayago kei na vunau ni vinaka kei na ca? Na bula nei Karisito
e dusia na vu dina ni marau kei na sala e rawati kina. . . . Ke ra vinakata me ra
marau vakaidina, e dodonu me ra vakasaqara e na marau me ra kune ni ra dina tu
e nai tavi, ka ra cakava na cakacaka e kauta mai vei ira na yalodina, ka veisautaka
na yalodra kei na nodra bula me tautauvata kei nai vakarau e vinaka sara me da
vakadamurimuria.”—Ellen G. White, My Life Today, p. 162.
Na bula marau e rawa ni dredre noda rawata: na levu ni noda sasaga, na dredre
ni noda rawata. Na cava me liu taumada kina na noda yalodina Vua na Kalou,
ka sega ni noda vakasaqara na marau? O cei vei rau e da na kunea kina na
marau: noda vakasaqara se da vakasaqara taumada na matanitu ni Kalou?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
30
LOTULEVU
Janueri 22
Vuku Se Lialia
Ni oti na nona vakamamasu na vuku, o koya e vola nai vola oqo e vakauqeti ira
na vakarorogo, e na Vosa Vakaibalebale 9, me ra digitaka e dua vei rau nai vakarau ni
bula: vuku se lialia. Nai matai kei nai otioti ni ono na tikina (VBale. 9:1–6, 13–18) e
rau veibasai ka rau vakavotuya mai na duidui e na keba e rua.
Vakatautauvatataka na Vosa Vakaibalebale 9:1–6 kei na Vosa Vakaibalebale
9:13–18. Na cava na duidui e na kedrau maliwa na vuku kei na lialia?
1. Na vuku e maqosa ka vakaitavi e na Veibuli: e vitu na vakamacala e
vakayagataki me tukuna na ka e cakava (tikina 1–3). E vitu na duru e taya (tikina 1)
sema ki na vitu na siga ni Veibuli. O lialia e dabe qai sega ni cakava e dua na ka, mai
rairai osooso tu yani ia na kena dina ni: “yalowai ka sega na ka e kila.” (tikina 13).
2. Dina ga ni tautauvata na tamata e rau veisureti kina o vuku kei lialia (tautauvata
na tikina 4 kei na 16), na ka e rau vakaraitaka e duidui. O vuku e surety ira na nona
vulagi me ra kania na madrai kei na waini sa vakarautaka (tikina 5). O lialia e sega
ni dua na ka e vakarautaka me laukana se gunuvi; e sakitaka ga na ka e butakoci mai
(tikina 17).
3. O vuku e kacivi keda me da biuta na lialia, ka me da bula. O lialia e sega ni
kauwai; e sega ni lavaka e dua na ka me da biuta, ia na kenai tinitini na mate. O ira
era muria na vuku e ra na toso ki liu; e ra na “muria na sala ni vuku.” (tikina 6). O ira
era muri lialia e ra na tu vakadua, ka ra na “sega ni kila.”(tikina 18).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 9:7–9. E vakacava na nodrau vakatulewa na
tamata vuku ke na tamata ca ki na vakasala nei vuku? Na cava e vuku kina na
tamata vuku mai vua na tamata ca?
Na ki ni vuku na yalo malumalumu. Na tamata vuku e tamata e rawa ni vakavulici
ka rogoca na vakasala e na yalo e tadola. Na vuku e lako ga mai vei ira, e ra vaka na
gonelalai, e na nodra vakila ni ra gadreva me ra tubu cake. Oqo na vuna, e na sala e
matata vakaoti, e vakatavulica o Jisu “kevaka dou…saumaki me vakataki ira na lalai
oqo, dou na sega ni curu ki na matanitu vakalomalagi.”(Maciu 18:3).
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
31
VAKARAU
Janueri 23
Kuri Ni Vuli: “Na Tui kei lomalagi kei vuravura E a sega ni tu taudua e na Nona
cakacaka ni loloma. E dua E a tu e yasana—E dua E rau cakacaka vata ka duavata na
Nodrau i naki, ka rawa ni wasea na Nona reki E na nodrau solia na marau ki na veika
buli.
‘E Nai vakatekivu sa bula ko koya na Vosa, a rau sa tiko vata kei na Kalou ko koya
na Vosa, a sa Kalou ko koya na Vosa. 2 E nai vakatekivu erau sa tiko vata ko koya oqo
kei na Kalou’ John 1:1, 2. O Karisito, na Vosa, na Luvena E duabau sa vakatubura,
E a duabau kei na Tamana tawamudu—duabau e na yago, e nai tovo, e nai naki—o
Koya duadua e rawa ni curu ka tiko e na matabose ni vakasala kei nai naki ni Kalou
. . . Ka vakaraitaka na Luve ni Kalou me baleti Koya: ‘Sa taukeni au ko Jiova ni sa
vakatekivu na nona sala, ni bera na Nona cakacaka eliu. Au a lesi mai liu sara… Ni sa
lesia na yavu kei vuravura: Au a qai tiko kaya me matai daucakacaka: Ka’u a nona ka
e daurekitaki e na veisiga, Ka’u a marau tiko e matana.’ VBale. 8:22–30.”—Ellen G.
White, Patriarchs and Prophets, p. 34.
Taro Ni Veiwasei:
1. Na cava e yavu kina ni vuku vaka Vola Tabu na vakabauta me baleta Veibuli e
na Vakatekivu? Cava na vuna e veicalati kina kei na Vola Tabu na vakasama ni
evolution-noda tekivu mai e na dua na ka bula somidi lailai?
2. Dabe mada e na vakasama ni vuku dina e sega ni da vakavuna ga o keda, ia
e dodonu me vakaraitaki vei keda. Cava e so na dina bibi e da na sega ni kila
ke a sega ni vakaraitaki vei keda e na ruku ni veiceguvi vakalomalagi? Dua na
kena i vakaraitaki, e da na kila vakacava na mate nei Karisito e na kauveilatai
ke na veika e rawa kina ke sega ni vakaraitaki vei keda? Vakacava na Siga ni
Vakacecegu e na kavitu ni siga se na Lesu Vakarua Mai?
3. E vakaraitaka vakacava na cakacaka ni Kalou e na Vakatekivu 1 na dina, ni
vinaka e sega ni rawa ni veiwaki kei na ca? Na cava e vakaraitaka na nomu sau
ni taro me baleta na vakasama, ni rawa ni curumaki na vakasama ni evolution e
na talanoa ni Veibuli e na Vakatekivu?
4. Rawa vakacava na noda kila na reki kei na marau ni Kalou e na Veibuli me
vukei keda me da rawata na vakacegu e titobu ka vutuniyau cake e na Siga ni
Vakacecegu?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
32
LESONI 5
Janueri 24-30
NODRA KALOUGATA NA YALODODONU
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: VBale. 10:1–14, Maciu19:19, VBale.
11-12, Joni 3:16, Vosa Vakaibalebale 13.
Wiligusu: “A vosa ni vei vakalougatataki sa na tau ki na uluna na yalododonu:
Ia na gusudra na tamata ca ena tabonaki e nai valavala kaukauwa.” (Vosa
Vakaibalebale 10:6).
Me vaka na ka e vakatututaka na ulutaga, na lesoni ni macawa oqo e dikeva na
kalougata e nodra na yalododonu. Na ki ni veitikina eda vulica ena macawa oqo sai
koya na vosa vaka Iperiu na zaddiq, ka kena i balebale na “yalododonu.” E basika
mai e na vosa na Zedeq (vakadewataki talega me “lewa dodonu”), ka vakayagataki
e na i kau ni vola oqo: “A vosa vakaibalebale i Solomoni …Me rawa kina nai
vakavuvuli ni vuku, Kei na lewa dodonu [zedeq]. . .” (VBale. 1:1–3). Na ka e tukuna
tiko vei keda na Vosa Vakaibalebale ni vuku e yalododonu, ka “yalododonu” e
kenai balebale na lako voli e na ruku ni veiliutaki ni vakaro ni Kalou—me lako e na
vakabauta kei na talairawarawa ki na bula e vei kacivi kina na Turaga me da yacova
ka cakava. E solisoli na yalododonu, ka soli mai Vua na Kalou. Na kena veibasai
na lialia kei na tawa-yalodina. Na vuku na lewa dodonu, se yalododonu; na lialia e
valavala ca ka vakarau ca—ka e na veitikina eda na vulica, e matata vakasigalevu na
kedrau duidui.
*Vulica na lesoni oqo ka mo vakarautaki iko e na Siga Tabu, Janueri 31.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
33
SADE
Janueri 25
Yalododonu E Taucoko
Wilika na Vosa Vakaibalebale 10:1–7. Na yavu duidui cava me baleta na bula kei
na vakabauta e vakatakilai e ke?
E tiko e dua na talanoa me baleta e dua na turaga e na nona vakayagataka na
misini me tekivu kelia sobu e dua na qara lailai e na ruku ni yavana mai na loma ni
boto e vodo tiko kina. Ni ra karaci koya yani na tamata me tarova na ka e cakava tiko,
e sauma mai: “E sega ni dua e ke na nomuni baigani. Oqo na noqu dabedabe!” Na
ulubale lialia vakaoqo e ra dau vakayagataka na tamata valavala ca me ra vakadonuya
kina na ka e ra cakava. “Oqo na noqu bula; e sega ni o vakaivotavota kina.”Me
matata, ni veika kece eda cakava e na tarai ira na tamata, vakabibi o ira e ra volekati
keda. O cei vei keda e se sega vakadua ni vakila na revurevu ni digidigi e ra cakava e
dua tale, se vinaka se ca?
Na yavu ni duavata e na maliwa ni bula ni digidigi ni vinaka kei na ca vakayalo
kei na bula ni taukena na ka vakayago e basika e na tikina 3–5. Na vakasama e tiko
eke sai koya ni ca se leqa ni digidigi ni vinaka kei na ca e sega ni kauta mai e dua na
ka vinaka, veitalia ga ke dua e vutuniyau; kenai karua, ni yalododonu e na tauca na
kenai sau, veitalia ga ke da tamata dravudravua.
E na tikina 6 kei na 7, e da raica eke na ka e vakaraitaka o Jisu ni gagano na
veibutakoci, se noda cata e dua e tautauvata kei na laba. E sega ni rawa me da
vunitaka na noda cata e dua e na vosa e da cavuta. Na yalo ca ni vakasama e na
cakitaki keda ni na vakaraitaki e na noda i vukivuki kei nai tautau kei na rorogo ni
domoda. Na vanua vinaka duadua me tekivu kina na noda veiwekani kei ira na tamata
sai koya “Mo lomana na kai nomu me vaka o sa lomani iko” (VSoro. 19:18; kei na
Maciu 19:19). Me vaka e vakatututaka na tikina oqo, na vinaka e da cakava e rawa
ni ka boivinaka ka tudei e na nodra vakasama na tamata. Ni mai cava nai lakolako ni
bula oqo, e rawa ni da kaya ni tiki tiko ni lakolako oqo na vakasama vinaka: e sega li
ni vinaka cake me da taukena na yaca e rogo vinaka mai na noda taukena na yaca e
rogo ca?
Na digidigi bibi cava o vakarau vakayacora? Ke o se bera ni vakayacora na
nomu digidigi, vakasamataka vakavinaka na kena revurevu vei ira na tamata, se
vinaka se ca, e na vakayacora na nomu digidigi?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
34
MONITI
Janueri 26
Na Gusu Ni Yalododonu
Na gusu (wili kina na kena veitikina, na tebe ni gusu kei na yame) e dua na tiki
ni yago bibi e nai vola ni Vosa Vakaibalebale. E na vakadewa ni Vola Tabu na New
King James Version, na vosa oqo na “gusu” e vakayagataki vaka 50, “tebe ni gusu”
vaka 41, kei na “yame” vaka 19. Na kena vakayagataki na tiki ni yago oqo e na vosa
e vakasama bibi e kune e na Vosa Vakaibalebale 10–29.
Na uto ni vakasama eke e bibi: e ka kaukauwa na noda vosa, ni basika kina
na vinaka se ca. Na yameda e rawa ni dua nai solisoli vinaka duadua se solisoli ca
duadua e soli vei keda. Na ta rua ni ka e rawa ni vakayacora na yame e sa dua na
lesoni bibi e na Vosa Vakaibalebale. Sa dina sara, na gusu e vakatubura na bula, ia e
rawa talega ni kauta mai na mate.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 10:11–14. Cava na duidui ni nona vosa na tamata
yalododonu kei na nona vosa na tamata lialia?
E na tikina 11, taura matua na vakamacala “mata ni wai bula.” E vakatakarakara
me baleta na veika e okati e na vuku. E vakayagataki e na vuku ni Turaga (Same
36:9), na Vu ni Bula. Na yaloyalo vata oqo e vakayagataki e na valetabu, na vanua
e tovure mai kina wai (Isikeli 47:1, 2). O Jisu e vakayagataka na vakatautauvata
oqo me vakamacalataka na solisoli ni Yalo Tabu (Joni 4:14). E da raica eke ni
vakatautauvatataki na gusu ni yalododonu ki na “mata ni wai bula” ka vakagolei me
kena i soqoni taucoko ga na Kalou Vakaikoya.
Na ka e kilai tani kina nai tovo ni gusu oqo sai koya na talei ni solisoli ni
“bula.” Nai tovo oqo e tukuna vei keda nai tavi dina e dodonu me vakayacora na
gusu. E dodonu me dua na kaukauwa e vinaka, sega ni tutaka na ca, ai vurevure ni
bula, ka sega ni vurevure ni mate. Na ka e tukuni eke, e tukuni talega e na Jemesa
3:2–12.
Mo nanuma, ni e na vuku ni vosa, e na “kaukauwa ni Nona vosa mana” (Iperiu
1:3), E bulia kina na lomalagi kei vuravura na Kalou. Sa dodonu kina vei keda, me
yaco na vosa me tiki ni veiqaravi ni veibuli.
Vakasamataka na kaukauwa levu e tiko e na vosa. Mai na nomu vosa, o rawa ni
vakasinaita na tamata me ra nuitaki ira, kaila e na marau, tiko nodra nuinui,
se o rawa ni vorolaki ira ka vakamavoataki ira me vaka ga nomu tarai ira
vakayago. E vakacava na nomu qarauna na nomu vakayagataka na kaukauwa e
tiko e na yamemu?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
35
TUSITI
Janueri 27
Nai Nuinui Ni Yalododonu
“A nodra lomadina na yalododonu ena tuberi ira: Ia na nodra yaloveve na
talaidredre ena vakarusai ira.” (Vosa Vakaibalebale 11:3). Na i vakadinadina
cava me baleta na dina ni tikina oqo e tu vei keda? Nai vakaraitaki cava o sa bau
raica se rogoca e vakatakila na dina vakayalo oqo? Ni o vakatautauvatataka, na
cava o sa raica ka vakadeitaka vei iko nai balebale ni tikina oqo, se dodonu mo
na taura na tikina oqo e na vakabauta?
Wilika na Vosa Vakaibalebale 11. Dina ga ni vosa e na levu na ulutaga, na
cava e so na ka ni vei vakalougatataki e yaco vei ira na tamata yalodina ni
vakatautauvatataki kei ira na tamata ca?
Nodra vakila na ka e na yaco e na veisiga ni mataka kei nai sau ni veika e se sega
ni laurai (raica na 2 Koronica 4:18,) e vukea ka vakauqeti na nodra bula vakadodonu
o ira na yalododonu. E na vuku ni nodra nuitaki na veika se bera mai, o ira na
yalododonu e ra bulataki na bula ni yalo malumalumu, dina, kei na yalo loloma.
E na yasana kadua, o ira na tamata ca e ra bula ga e na vuku ni siga nikua; e ra
kauwai ga vakalevu e na veika era raica kei na ka era na veisaumitaka vakatotolo. E
ra nanumi ira ga vakataki ira ka ra muri na tani ka ra na vakayagataka na veivakacalai
kei na veivakasaurarataki. Dua na kena i vakaraitaki o ira na dauvolitaki yaya, ka ra
dau vakacalai ira na volivoli me rawa ni ra veisaumitaka e dua nai lavo levu, e na
vuku ni kena vakatuburi nai sau ni yaya e volitaka. Ia e na rawa ni lusi ka sogo na
nona bisinisi ke sa sega ni dua vei ira na dau volivoli e via lesu tale mai me volia na
ka e volitaka (Vosa Vakaibalebale 11:3, 18).
Vakasamataka e so na digidigi e dodonu mo cakava kei na ka o cakava mo rawa
ni vakatulewa vinaka kina. E bau okati e na nomu digidigi nai tuvatuva- balavu
(wili kina na bula e tawa cava)?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
36
VUKELULU
Janueri 28
Nodra Dina Na Yalododonu
Wilika na Vosa Vakaibalebale 12 ka vakanamata e na vosa e vakayagataki,
vakabibi e na veitalanoa me baleta na kena vosataki na ka dina kei na vosataki
ni ka lasu. Na tukutuku cava e da kunea eke me baleta na dina kei na vosa lasu?
O Sissela Bok, e dua na daunivakasama, e sa vakadinadinataka ni vosa lasu e rawa
ni vakaleqa na bula vakaitikotiko. E vola na marama oqo: “E na dua nai tikotiko, e
na bale ke ra sega ni siqema rawa o ira na lewena nai tukutuku dina mai na kena e
veivakacalai.”—Lying: Moral Choice in Public and Private Life, p. 19. Me vakakina,
o Augustine, e vola e na i kau ni vola nei Bok “ni sa kavoro na kena vakabibitaki se
vakamalumalumutaki na dina, na veika kece sa na lili tu e na lomalomarua.”—Page
xv.
O Ellen G. White e vola: “Na tebenigusu lasu e ka vakasisila Vua. E kacivaka ni
loma ni koro tabu ‘e na sega ni curu kina . . . e dua na ka e da vakasisilataka, se dua
e kitaka na ka ca, se daulasu.’ Me tukuni na dina me vaka na lululu e kaukauwa ka
sega e na liga e malumu. Me yaco me tiki ni noda bula na vosataki na ka dina. Ni da
qitotaka na dina ka vosataki vakaveimama me rawa ga kina na lomada, e dusia tiko ni
noda vakabauta e vaka na waqa sa voca. . . O koya e vosataki na ka lasu e volitaka na
yalona e na makete ni voli yaya sau rawarawa. Na nona lasu e na rawa ni vukei koya
ni yaco e dua na leqa tubu koso; e rawa ni toso vinaka na nona bisinisi e na vuku ni
cakacaka lasu; ia e na yacova e dua na vanua e sa sega ni qai rawa vua me dinata e
dua na tamata. Ni sa tamata lasulasu o koya, e sa na sega kina ni vakabauta na nodra
vosa na tamata.”—My Life Today, p. 331.
Ni da vakasamataka na kaukauwa e tiko e na vosa, e dodonu me da vakasamataka
talega na vosa lasu baleta ni vakayagataki kina vakalevu na vosa. O cei vei keda e se
sega ni vakila na bati gaga, na vei liumuritaki, na noda vakayagataki, ni dua e lasutaki
keda? E sega ni dredre na noda vakasamataka na kasere ni bula vakaitikotiko ke sa
yaco me kena vakarau ni bula na vosa lasu, ka ra sega ni lako tani mai kina.
E tiko e dua tale na muana; na vakacaca ni lasu vua na tamata lasulasu. So na
tamata sa tiki ni nodra bula ka sa sega ni qai kauwai kina, ia e vuqa e ra vakila ni ra
cala, se ra madua e na gauna era lasu kina. E vinaka vei ira baleta ni ra vakila tiko na
vei vakauqeti ni Yalo Tabu. Vakasamataka na rerevaki ni vanua sa tu kina o koya na
tamata lasulasu e sega tale ni qai vakasamataka vakarua na lasu e cavuta.
Cava nai otioti ni gauna o a lasu kina? O bau vakila e dua na ka?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
37
LOTULEVU
Janueri 29
Kedra i Sau Na Yalododonu
Me vaka e da sa vulica tiko mai e na Vosa Vakaibalebale, e vuqa na vakasala kei
na vei vakavulici e soli e na kena vakatautauvatataki e rua nai kumukumu tamata. “O
koya na tamata vuku e cakava na ka oqo, na tamata lialia e cakava o ya.” “Na tamata
lotu e cakava na ka o ya, na tamata ca e cakava na ka oqo.”
Ni da dikeva na noda bula, e na vuqa na gauna e kune ruarua na vuku kei na lialia.
O keda e da tamata valavala ca kece, vakavo duadua o Jisu; o keda kece e da “sega ni
yacova na ka e vakarokorokotaki kina na Kalou (Roma 3:23). E da vakavinavinaka ni
tiko e dua na vosaniyalayala talei e basika mai e na tikina tarava: dina ga ni da tamata
valavala ca, e na vakabauta sa rawa kina vei keda me da “vakadonui walega e na
nona loloma ni sa volia na bula ko Jisu Karisito” (Roma 3:24).
Ni mai cava nai lakolako oqo, e na dua vei rau na rua na keba oqo e da na tu kina
na kawa tamata: o ira era na vakabulai kei ira era na yali.
Wilika na John 3:16. Na cava na rua na digidigi e tu e matada na kai vuravura?
Wilika na Vosa Vakaibalebale 13. Na cava e vakaraitaka na wase ni vola oqo me
baleta na bula kei na ka era sotava na yalododonu ni vakatautauvatataki kei ira
na tamata ca?
O ira na vuku e ra vakatautauvatataki kei na cina e waqa tu vakabalavu, ia o ira na
lialia e vakatautauvatataki kei na cina e na bokoci. (VBale.13:9). O koya na tamata
vuku e na marautaka na vua ni nona cakacaka, ia o koya na tamata valavala ca e na
tamusuka na ca (tikina 2, 25).
E na vukudra na luvedra (VBale. 13:22), o ira na tamata vuku e ra nuitaki na bula
sa tu mai liu; o ira na tamata ca, e ra na biuta tu mai na nodra i yau vei ira na vulagi,
kei ira na yalododonu (VBale.13:22).
Na vakasama bibi eke, ni bula ni vakabauta kei na talairawarawa Vua na Turaga e
vinaka cake mai na bula ni lialia kei na talaidredre.
Ni biu vakatikitiki na vosaniyalayala me baleta na bula tawamudu, na cava e
so na ka yaga se vinaka o vakila ni yaco vei iko e na veisiga, e na nomu bula ni
vakabauti Karisito?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
38
VAKARAU
Janueri 30
Kuri Ni Vuli: “E sega ni rauta me da vakatusa na noda vakabauti Karisito ka da
lewena ka volai na yacada e na i soqosoqo lotu. . . Se vakacava na levu ni noda
vakatusa na noda vakabauti Karisito, e na sega ni dua na kena yaga ke sega ni laurai e
na noda bula na cakacaka ni yalododonu i Karisito.”—Ellen G. White, Christ’s Object
Lessons, pp. 312, 313.
“Na veivakacalai levu e na nodra vakasama na tamata e na gauna nei Karisito,
sai koya na nodra ciqoma na dina sa ra wilika me yalododonu. Mai na noda
bula vakatamata, e matata tu ni noda kila me ka ni vakasama walega na dina e
vakadinadinataki ni tawa yaga me vakabula na yalo. . . . Na wase butobuto ni vola
tukutuku kei vuravura e sinai tu e na basulawa e ra vakayacora o ira na tamata lotu
dau veivakaduiduitaki.. . .Na leqa rerevaki oqo se tu ga nikua. Lewe vuqa era nanuma
ni ra sa Lotu va-Karisito e na nodra sa lewena ka ciqoma e so na yavu ni vakavuvuli.
Ia e ra sega ni kauta mai na dina me bulataki e na nodra bula. . . . Na tamata e rawa
ni vakatusa na nodra vakabauta na dina; ia ke sega ni veisautaki ira me ra tamata
dina, dau loloma, dau vosota, vosota vakadede, vakasama vakalomalagi, e ka ni
veivatonaki vei ira era taukena, ka nodra bula e veivatonaki ki vuravura.
“Na yalododonu e vakatavulica o Karisito sai koya na nodrau cakacaka vata na
yalo kei na bula ki na loma ni Kalou e vakatakilai—Ellen G. White, The Desire of
Ages, pp. 309, 310.
Taro Ni Veiwasei:
1. Veitalanoataka na kena rawa ni basika na vinaka se ca vei ira na tamata e na
vuku ni noda vakatulewa. Na cava e da sega ni levea rawa kina na dina oqo? Na
dina oqo e vakatakilai taumada e na talanoa ni Bale, ka da se vakila tu ga nikua
na revurevu ni nodrau digidigi o Atama kei Ivi. E rawa ni da temaki me da
vakarautaka na levu ni vinaka se ca e na basika e na noda vakatulewa, ia e sega
ni vinaka, baleta e da sega ni kila na revurevu ni noda digidigi. Cava na vuna,
e na rarama ni Kalou kei na Nona vunau, e dodonu kina me da digitaka me da
cakava na ka e dodonu, veitalia ga se cava e na kauta mai?
2. Na Vosa Vakaibalebale e vakaraitaka vakadodonu na duidui e na kedrau
maliwa na yalododonu kei na lialia, ka da vulica mai na kena veitikina na ka e
dodonu kei na ka e cala. Na cava e dodonu me da qarauni keda kina e na noda
okati ira eso me ra lialia? E na yasana kadua, sa vakavica na noda vakacalai mai
vei ira eso eda nanuma ni ra yalododonu?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
39
LESONI 6
Janueri 31–Feperueri 6
O NA SEGA NI TAURA NA KA O RAICA
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: VBale. 14; Taniela 7:25; Marika 12:30, 31;
VBale. 15:3; Aisea 5:20; VBale. 15; Maciu 20:26–28.
Wiligusu: “Sa dua na sala sa rairai dodonu vua na tamata, Ia na kenai otioti na
sala ga ni mate.” (Vosa Vakaibalebale 14:12).
O Paula e kaya: ‘E da sa raica me vaka na titiro e na iloilo buwawa.” (1Koronica
13:12). E lailai na ka e da raica, ka veika eda raica rawa e basika mai ni sa tavuloni
e na noda dui vakasama. Na matada kei na daligada kei na veitikina tale eso—e solia
vei keda e dua walega na yaloyalo qiqo me baleta veika e tu e taudaku.
Sa rawa talega ni da vakacalai, sega walega me baleta na vuravura e taudaku, ia e
na veika talega e baleti keda. Mai na veivakacalai kece, na kena e ca duadua sai koya
na veicalati ni yaloyalo me baleti keda ni yavutaki mai na noda tadra, na noda rai kei
na ka eda nanuma me baleti keda.
Na cava me da cakava me taqomaki keda mai na veivakacalai oqo? Na Vosa
Vakaibalebale e solia vei keda e so na vakasala rawarawa. Me da kakua ni nuitaki
keda me vakataki ira na lialia. Me da vakararavi Vua na Turaga, ni o Koya e
vakatulewa tu e na veika kece e vakayacori, veitalia ke vaka me sa mua cala na veika
kece. Na kena usutu, e dodonu me da bula e na vakabauta ka sega e na veika eda
raica, baleta ni veika eda raica e rawa ni veivakacalai vakalevu, ni vakaraitaka walega
e dua na tikina lailai e ka dina, ka ca vakalevu, ni veisautaka na ka lailai e vakaraitaka
rawa mai.
*Vulica na lesoni oqo, ka mo vakarautaki iko e na Siga Tabu, Feperueri 7.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
40
SADE
Feperueri 1
Nona Veivakadeitaki Na Lialia
Wilika na Vosa vakaibalebale 14. Na cava e kaya me baleta na lialia?
Sa vosa vakaviavialevu na lialia (VBale. 14:3). Na matai ni yaloyalo me baleta na
lialia e vagolea e na nona “vosa vakaviavialevu.” Nai yaloyalo ni waro ka sema tiko e
gusuna e dusia tiko ni na tau vua na kena i totogi. Nona vosa vakadokadoka e tau kina
e gusuna nai waro, ka da raica ni veibasai kei na gusui koya e vuku, ni na maroroi
(raica na Taniela 7:8).
Na lialia e vakalialia na vuku (VBale. 14:6–9). Dina ga ni vaka me vakasaqara na
vuku o lialia, ia e sega ni vakabauta ka loma tarotaro na lomana. E na sega ni kunea,
baleta e na nona vakasama, e sega ni dua tale e vuku, o koya ga. E rerevaki vakalevu
na nona vakarau ni vakasama me baleta na kena voroki na vunau. Sega li ni da kaciva
na mate ke da sa vakalialia na vakasama ni valavala ca?
Na lialia e vakabauta na vosa kece ga (VBale. 14:15). E veicalati, ni dina ga ni o
lialia e vakalialiai ira e ra vakabauta na yaga ni vuku, e sa vakayalia na kaukauwa me
rawa ni wasewasea e na nona vakasama na ka e rogoca; e sa vakabauta na “vei vosa
kecega.” Na ka e veicalati kina nai tuvaki oqo, baleta ni coka saraga na nodra bula na
tamata tawa vakabauta. O ira na tamata tawa vakabauta e ra dau vosa vakacacataka
na Kalou ka vakalialia na lotu, ka ra kaya ni vei vakavuvuli me baleta na vakabauta e
yaga ga vei ira na gone kei ira na qase; ia o ira vakataki ira e ra vakabauta e so na ka
lialia, me vaka na kena buli na vuravura e na dua na vakacala ka.
Na lialia e vakariri (VBale. 14:16, 29). Ni sa nanuma o lialia ni sa tu vua na dina,
sa sega ni qai taura na gauna me vakasama. E na totolo na nona vukivuki, ka na
vakariri na nona vakatulewa.
Na lialia e vakasaurarataki ira na tamata (VBale. 14:21, 31). Nona bula na lialia
e vakatututaki ni na kune kina na veivakasaurarataki kei na vakadonui koya vakataki
koya. E na sega ni donu vua o ira na tamata ka na cati ira (raica na Taniela 7:25;
8:11, 12).
Sa rawarawa me da raica na bula ni lialia e na nodra bula na tamata, ia
vakacava vei keda? Nai tovo cava so e kune vei ira na lialia o raica ni kune vei
iko, ka dodonu mo kerea na loloma ni Kalou mo qaqa kina?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
41
MONITI
Feperueri 2
Nodra Rere Na Vuku
Wilika tale mada na Vosa Vakaibalebale 14. Na cava e tukuna baleti ira na
vuku?
O ira na vuku e ra vosa e na dela ni yalo malumalumu (VBale. 14:3). Na vuku
e ra qarauna na vakayagataki ni gusudra. Na nodra dau vakasama vakabibi ka galu
e vakauqeti e na lailai ni nodra dokadokai ka vakadonui ira. Ki vei ira na vuku, e
rawa ni donu na tamata kadua; sa na taura kina na gauna o vuku me vakasamataka
ka vakarautaka e na vakarau bibi nai vakadinadina. Era vagagalu baleta ni ra
vakarorogo, ka ra tu vakarau me ra vakavulici.
O ira na vuku e ra okata me ka bibi na vuli kei na kila ka (VBale. 14:6, 18).
Sa rui ka dredre vua na lialia me vuli, baleta ni dredre vua me dabe e na ruku
ni qasenivuli; ni laurai, e rawarawa vua na vuku me vuku baleta na nona yalo
malumalumu. Era na marautaka na talei ni vuli ka kei na tubu. Na nodra vakasaqara
talega e dua na ka era sega ni taukena, sa vakavuna me ra vuku.
O ira na vuku e ra daulewa vakavinaka (VBale. 14:15). O ira na vuku e ra kila
ni tiko na valavala kei na tovo ca. Oqo na vuna e ra na qarauna vinaka na vanua
e ra lakova. Era na sega ni vakararavi ki na ka era vakila se na nodra nanuma; era
na dikeva taumada ka taro vakasala. Ia era na qarauna vinaka na ka era na kaya na
tamata vei ira; ka ra wasea na ka vinaka mai na ka ca (1Cesalonaika 5:21).
O ira na vuku e ra maravu (VBale. 14:29, 33). O ira na vuku e rawa ni ra tu
vakagagalu baleta ni ra sega ni vakararavi ki na “nodra sala,” ia e ra vakararavi “i
cake” (VBale. 14:14). Na nodra vakabauta na Kalou, e vakatara me ra vakacegu ka
ra lewa matau (Aisea. 30:15). Na nodra rerevaka na Kalou e solia vei ira na yalodei
(VBale. 14:26).
O ira na vuku e ra yalololoma ka tarai vaka rawarawa na yalodra (VBale. 14:21,
31). E rau sema na vunau e rua, “Mo lomana na TURAGA na Kalou” kei na “Mo
lomana na kai nomu” (Marika 12:30, 31). E sega ni rawa ni da lomana na Kalou, ia
e na gauna vata o ya e da vakalolomataki ira na tamata. Na vakaraitaki levu duadua
ni noda vakabauta sai koya na noda veiwekani kei ira na tamata, vakabibi o ira era
gadreva na veivuke.
“E da sega ni dau vakasamataka ni vuqa vei keda e lako voli e na ka e raica ka
sega e na vakabauta. E da vakabauta na ka eda raica, ia eda sega ni okata me
bibi na vosaniyalayala talei e soli vei keda e na Nona Vosa.”—E GWhite, Our
High Calling, p. 85. Na cava na kenai balebale me da lako voli e na vakabauta ka
me kakua e na rai? Rawa vakacava me da muria na vakasala oqo?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
42
TUSITI
Feperueri 3
“Na Mata i JIOVA”
“Sa tiko ga na mata i Jiova e na veiyasana kecega, Ka sa vakaraici ira
tiko na ca kei ira na vinaka.” (VBale. 15:3). Na cava e kauta mai vei iko na tikina
oqo, ka cava na vuna?
Sa veisau nai rogorogo ni domo ni vosa e na rua nai wase ni Vosa Vakaibalebale
e muri tarava. Na wase ni vola oqo e vosa vakalevu me baleta na Kalou ni
vakatautauvatataki kei na vei wase tale eso. E basika vakalevu na yaca ni Turaga. E
tukuni e dua nai tukutuku veivakakurabuitaki me baleti Koya: ni matana e tu e na vei
vanua kece (VBale. 15:3).
Na matata ni vakanananu me baleta na Nona tiko na Turaga e na kedra maliwa sai
koya na ka era vakatoka na Isireli “na rerevaka na Turaga.” Na vakasama vata e kune
e na Same: “na mata i Jiova sa raici ira e ra sa rerevaki Koya”(Same 33:18). Vaka
talega kina o Jope, nona vakamacalataka ni Kalou E rai ki na i yalayala kei vuravura
ka raica na veika kece e yaco e na ruku ni lomalagi (Jope 28:24). E na vuku ni ka
oqo, o Jope e tusanaka “na rerevaka na Turaga. . .na vuku” (Jope 28:28).
Na vosa vakaibalebale oqo e vakananumi keda ni Kalou E rawa ni raica na
vinaka kei na ca, veitalia ga na vanua e tu kina. O Solomoni e kila vinaka (1Tui 3:9),
na vuku dina sai koya na noda rawa ni siqema rawa na vinaka kei na ca. E na tuvaki
ni bula vakatamata, na noda siqema rawa e dodonu me vukei keda me da nanuma me
da caka vinaka e na veigauna ka me kua ni vakayacori na ca, ni Kalou e raica na ka
kecega eda cakava, veitalia ga ke sega ni dua tale e raica. E da vakalialiai keda, ke da
nanuma ni noda dro bula nikua e na vuku ni ka ca eda cakava, e da sa drotaka dina na
ca. E na lakolako balavu oqo, e da sega dina.
Me da qaqarauni “A sa sega talega e dua na ka e sega ni rairai e matana: ia sa
luvawale ga na ka kecega, ka vakarairaitaki sara, e na mata i koya eda na vakatusai
keda vua. ”(Iperiu 4:13).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 15:3, Aisea 5:20, kei na Iperiu 5:14. Nai tukutuku
bibi cava me noda e tiko e na veitikina oqo, vakabibi nikua ni sa vaka me
buwawa mai na vakasama ni vinaka kei na ca, ka ra sa kaya na tamata ni
vinaka kei na ca e ka ni rai ni tamata yadua, se vakanananu walega ni tamata ka
sega ni dua dina na kenai naki, na ka ga e da vakadewataka? Na cava sa rui cala
kina na vakasama oqo me baleta na vinaka kei na ca, ka cava sa rui rerevaki
kina ke da taura me dina?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
43
VUKELULU
Feperueri 4
Na Reki Ni Turaga
Wilika na Vosa Vakaibalebale 15. Na cava e sa rui yau bibi kina vei keda na
tamata na reki?
Nai Vola Tabu e sega ni yalataka vei keda na bula e galala mai na veika dredre..
O Jisu vakataki Koya e kaya: “Sa rauta na siga na kena ca” (Maciu 6:34). Na Vosa
Vakaibalebale15:15 e vakamacalataka ni loma ni veisiga ca, o koya e na taukena tiko
na yalo e marau e na vinaka cake na nona sotava na veika dredre. Na mosi, rarawa,
kei na dredre e na basika mai, ka vuqa na gauna e da sega ni lewa rawa na kena gauna
kei na ka e yaco. Na ka eda rawa ni lewa, vaka tikina beka, sai koya na sala e da
digitaka me da sotava kina.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 15:14, 23. Na cava na Nona i tavi na Kalou e na
reki oqo?
Dina ga ni sega ni cavuta na tikina oqo na vu ni reki, na vakasama tautauvata
e na maliwa ni tikina 13 kei na 14 e vakatututaka ni “yalo e marau” e “yalo i koya
sa yalomatua.” Na yalo i koya e tu vua na vakabauta ka raica na veivoli lesu e na
taudaku ni veika dredre e sotavi. Oqo na vuna e sa rui ka bibi kina na vakabauta na
Kalou, oqo na vuna e sa rui ka bibi kina me da kila vakaikeda mai na veika e yaco
vei keda, na dina me baleta na Kalou kei na Nona loloma. Ni sa na yaco mai na veika
dredre, se cava ga na veika rarawa e da sotava, o ira era yalomatua era na taqea rawa,
baleta ni ra kila deivaki na loloma ni Kalou.
Vosa Vakaibalebale 15:23 e kauta mai e dua na vakasama bibi. Na reki e lako mai
vakalevu e na veika e da solia ka sega so mai na ka e da taura. Na vosa vinaka e wasei
vei ira na tamata e na kauta mai na reki vei koya e solia. O cei e se sega ni vakila na
kalougata e lako mai e na noda vakalougatataki ira na tani, e na vosa, cakacaka ka ni
loloma se ruarua? Me vaka eda sa raica oti, na noda vosa e ka kaukauwa. E rawa ni
caka kina na ka vinaka se ka ca. E na vinaka cake sara ni caka kina na ka vinaka, sega
walega vei koya e caka kina na ka vinaka, ia vei koya talega e cakava.
O kila beka vakavinaka vakaiko na loloma ni Kalou? Na cava e so na ka o rawa
ni cakava me rawa ni dolava na yalomu ki na dina levu oqo? Vakasamataka ni
rawa ni vinaka cake na bula ke da kila na dina ni loloma ni Kalou.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
44
LOTULEVU
Feperueri 5
Na Veiliutaki Cecere Ni Kalou
E da tatadra kece ka tuvatuva ka, ia e duidui na ka e dau basika; so na gauna e
vinaka ka so na gauna e leqa. Na Vola Tabu e totaka na bibi ni noda i tavi kei na
galala ni tamata. Ia na Vola Tabu e vakadeitaka na Nona lewa na Kalou na veika e
yaco e vuravura (raica na VBale. 20:24, 21:31,kei na Taniela 2kei na 7).
Na cava e kaya na Vosa Vakaibalebale 16:1? Me da kila ka vakadewataka
vakacava na tikina oqo?
E da vakarautaka ka tuvalaka na ka, ia se Nona tiko ga na Kalou nai otioti ni
vakatulewa. Sega ni kena i balebale oqo ni tawa yaga na noda vakavakarau. Ia e na
bula ni vakabauta, ke da sorovaka na noda tuvatuva Vua, E na cakacaka kina, ka na
lewa se liutaka na noda i tuvatuva (VBale. 16:9) ka na vakataudeitaka o Koya (VBale.
16:3). Na nodra cakacaka mada ga na meca e na vakayagataki me yaga vei keda
(VBale. 16:4, 7).
Dina ga ni sega ni rawarawa na kena kasa vei keda na vakasama oqo, vakabibi e
na gauna eda sotava kina na veika dredre; e dodonu me solia vei keda na vakacegu
ka vukei keda me da vakararavi Vua na Kalou, veitalia ke vaka me sa veicalati na
ka kece, ka sa sega ni qai yaco na noda i tuvatuva me vaka na ka eda a namaka. Na
vakasama bibi duadua vei keda sai koya me da vulica me da sorovaka na ka kece Vua
na Kalou; ke da vakayacora vakakina, sa dodonu me da rawata vakaidina na Nona
veiliutaki, veitalia ga na dredre ni bula.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 16:18, 19. Na cava nai tutu ni tatadra me da
rawata na ka, e na bula ni rawa ka vakatamata?
Na Vola Tabu e vakasala me baleta na yalo viavialevu. E da sa bale na tamata,
na cava e tu vei keda me da yalo viavialevu kina? Na valavala ca cava e veisaqasaqa
kei na Kalou me vaka na yalo viavialevu, nai matai ni valavala ca? (Raica na Isikeli
28:17.) O Jisu e vakatavulica na valavala ca ni noda vakasaqara me da cecere, ka
vakauqeti ira na Nona tisaipeli me ra vakasaqara na yalo malumalumu (Maciu 20:26–
28).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 16:33. Na cava nai tutu ni vakawirimadigi e na
bula ni rawa ka vakatamata?
Na Vola Tabu e sega ni tokona na kena yaco vakailoa na ka. Ke dua e nanuma
ni vei tuvatuva kece ni ka e yaco, e yaco vakailoa , sa dodonu me tiko ga na noda
vakararavi ni se Nona tikoga na vakatulewa e vuravura oqo na Kalou.
Ni da kila deivaki na cava e yaco kina na ka; e rawa vakacava me vukei keda na
veiraravui levu e na noda dikeva eso na leqa dredre, me baleta na cava e yaco
kina na veika e ra yaco?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
45
VAKARAU
Feperueri 6
Kuri Ni Vuli: “Mai na vakatekivu sa dau tevuka o Setani e na matadra na tamata na
veika era na rawata e na nodra talaidredre. Era vesumonataki eso na agilosi. E temaki
rau o Atama kei Ivi me rau valavala ca. Nikua, se cakava tiko ga na cakacaka me
vagolea tani na tamata mai na talairawarawa Vua na Kalou. Na sala ni talaidredre
e vakaraitaki me rairai vinakata; “ia na kenai otioti na sala ga ni mate.’ Vosa
Vakaibalebale 14:12. Sa kalougata o ira, era muria na sala oqo, era vulica na wiwi
ni bula valavala ca, ka ra saumaki tani mai kina.”—Ellen G. White, Patriarchs and
Prophets, p. 720.
“E sega ni dua na ka e vakaqaqacotaki na bula vinaka ni yago kei na yalo me vaka
na yalo ni vakavinavinaka kei na veivakalagilagi. Sa dua nai tavi vinaka na noda
vorata na yalo rarawa, vakasama kei na yalo ca—me vaka ga ni noda i tavi me da
dau masu. Ke sa da lako tiko oqo e nai lakolako ki lomalagi, e rawa vakacava me da
lako tiko vaka nai kumukumu ni tagicaki mate, vosa kudrukudru ka vakaduiduile me
yaco yani ki na vale nei Tamada? Era sega ni lotu dina o ira era okati ira me ra Lotu
va-Karisito ka nodra cakacaka ga vakaduiduile kei na vosa muri, ka ra nanuma ni
mata dredredre kei na bula marau e valavala ca.”—Ellen G. White, The Ministry of
Healing, p. 251.
Taro Ni Veiwasei:
1. Veitalanoataka na vakasama ni vakaiyalayala ga na ka eda raica me baleta na
dina. Na cava na kenai balebale? Na cava so na veika e tu e taudaku eda rawa ni
da kaya ni ka dina, ia e da sega ni vakila rawa? Dua na kenai vakaraitaki, e vica
na biau livaliva ni retio (talevoni veikauyaki, parokaramu ciqomi e na maliwa
lala, parokaramu ni retio) e veiciciyaki tu oqo e yasamu e na gauna sara ga oqo,
ia o sega ni raica, rogoca, se vakila? Rawa vakacava me vukei keda me da kila ni
vakaiyalayala na ka e raica na matada mai na veika oqo? Ni da vakila na veika
oqo, e na vukei keda vakacava me da vakabauta na dina ni so na ka eda sega ni
raica me vaka na agilosi?
2. Na cava e sa rui bibi kina na noda kila na dina, me baleta na galala ni
noda lewa e loma kei na galala ni digidigi, dina ga ni se vakatulewa tiko ga
na Kalou e na veika kece ga e vuravura? E rawa vakacava me da vakasotari
rau na vakasama e rua oqo (noda galala ni digidigi, kei na Kalou Cecere), e
vakatavulica na Vola Tabu ia e vaka me veisaqasaqa?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
46
LESONI 7
Feperueri 7–13
NAI WALI NI VEIVALA
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: Vosa Vakaibalebale 17, 1 Koronica 13:5–7,
Joni 8:1–11, VBale. 18, VBale. 19, Vakarua 24:10–22.
Wiligusu: “Sa vinaka e dua na tiki ni madrai wale, kei na vakacegu, Ka ca ni oso
na vale e nai madrali, ni sa tu kina na veileti.” (Vosa Vakaibalebale 17:1).
Na Vosa Vakaibalebale e dusimaka tale vakadodonu na veivakacalai ni ka e da
raica.
E rawa ni da taukena na veika kece e solia tu o vuravura—na i yau, kaukauwa,
marau vakavuravura, rogo—ia, e na daku ni matavulo, e tubu tu kina na bula ni tiko
yavavala kei na rarawa. E rawa ni da kaya ni vu ni tiko yavavala kei na rarawa sai
koya na I yau kei na marau era guta vakaukauwa na tamata me ra taukena. Me vaka e
vakaraitaka e dua na vosa vakaibalebale mai Ijipita: “E vinaka cake na kana madrai e
na yalo marau mai na bula ni cudru ni taukeni e levu na i yau.”—Miriam Lichtheim,
“Instructions,” Ancient Egyptian Literature: A Book of Readings, vol. II, p. 156.
Na Vosa Vakaibalebale e vakaraitaka ni matai ni kalawa me rawa ni wali na leqa
oqo, o ya me da vakila taumada na cava na ka e bibi duadua e nai tuvatuva ni noda
bula: na veiwekani se veimaliwai vinaka e ka bibi cake mai na i yau (VBale.17:1).
Na ka e wili, e sega ni ka me baleta na levu ni ka eda taukena, ia na noda kilai keda
vakaikeda. Na vakasala e muria mai e na vukei keda me vakasukai lesu mai na ka
bibi duadua e na noda bula ka liutaki keda ki na vakacegu dina mai loma (shalom e
na vosa vaka Iperiu) ka na vakuria na noda bula marau.
*Vulica na lesoni oqo ka mo vakarautaki iko e na Siga Tabu, Feperueri 14.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
47
SADE
Feperueri 8
Noda i Tokani Kei Na Valavala Ca
Wilika na Vosa Vakaibalebale 17:9, 19:11. Na tikina bibi cava e vakaraitaki e na
tikina oqo? Me da sotavi ira vakacava na tamata e ra sa bale?
Ni dua e bale, e da dau temaki me da wasea yani nai talanoa vei ira na tani. O
sa bau rogoca na ka e cakava o ka? Dina ga ni rawa ni da vakaraitaka ni da sega
ni marautaka na ka e yaco, e da taleitaka me da tukuna yani vei ira na tamata na ka
e yaco. Kena vakalekaleka, e da sa kakase, ka oqo na ka eda sa vakasalataki kina,
baleta ni vakarau oqo e na vakasucuma na veiraravui, e na keda maliwa kei ira na
noda i tokani. Ni da raica, ke dua na nomu i tokani e caka cala, na mataqali tokani
vakacava o iko ke vaka o gole wavoki ka talanoataka vei ira na tamata?
E da vakasalataki me da “buluta’ na cala e vakayacori. Ia, e sega ni kena i
balebale oqo me da vunitaka nai valavala ca, me da cakitaka me vaka ni a sega ni
yaco, se a sega ni caka cala. Nai valavala ca e buluti e se tu ga, dina ga ni vunitaki.
Me da kila ni vosa vaka Iperiu e vakayagataki ka vakadewataki me “buluta” e tiko
kina na vakasama ni “veivosoti” (Same 85:2, Nemaia 4:5). Sa dodonu me kune na
loloma ka sega na kakase, e na gauna e da vakadinadinataka kina na nona cala e dua
tale.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 17:17 kei na 1 Koronica 13:5–7. E veivuke
vakacava na loloma e na kena sotavi na cala nei nomu tokani?
E da sega ni lomana na watida se noda i tokani baleta ni vinaka sara o koya. E da
loloma veitalia ga na levu ni cala se sega ni taucoko ni nodra bula. Na loloma duadua
ga e rawa ni da vulica kina me da kakua ni da lewai ira na tamata, baleta ni rawa ni da
beitaki talega ni tu vei keda na cala kei na malumalumu. Ia me da tagi vata kei ira e
na vuku ni cala era cakava, ka da vakasaqara na sala me rawa ni ra vukei me ra qaqa
mai kina. Sega li ni mataqali gauna vakaoqo, sa qai dau laurai kina o ira na noda i
tokani ka dina?
Vakasamataka na gauna o bale vakalevu kina; ia o qai vosoti, tuberi ka
vakacegui. Na cava e tukuna vei iko na veika oqori, me baleta na ka mo cakava
ni bale e dua na nomu i tokani se wekamu?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
48
MONITI
Feperueri 9
Mo Lewa Dodonu!
E sega ni mataboko na loloma dina. Na noda “buluta” na nona cala e dua e na
dela ni loloma, e sega ni kena i balebale ni da sega ni raica na valavala ca se da okata
me vakakina. Na loloma kei na lewa dodonu e rau lako vata. Na vosa vaka Iperiu na
tsedeq, “lewa dodonu” e kenai balebale talega na “loloma” “dausolika.” E sega ni
rawa ni kune vei keda na yalololoma dina ke da sega ni lewa dodonu, ka sega ni rawa
ni da lewa dodonu ke sega vei keda na yalololoma kei na loloma. Na vakasama e rua
oqo e rau tu vata.
Kena i vakaraitaki, na soli ka ni loloma vei ira na dravudravua me kakua ni
vakayacori ka yali kina na lewa dodonu; ka basika kina na vakatutu me ra kakua ni
vukei vakatawa dodonu na dravudravua e na mataveilewai (Lako Yani 23:3). Ke sa
vakauqeti keda na loloma me da vukei ira na dravudravua, e na sega ni lewa dodonu
ke da totaki ira kevaka era caka cala, baleta ga ni ra dravudravua. Na lewa dodonu kei
na dina sa dodonu me salavata kei na loloma kei na yalololoma. Na veiwekani vuku
oqo sai koya na ka e kilai tani kina na Torah, na vunau ni Kalou, ka vakatavulici ka
laveti cake e nai vola ni Vosa Vakaibalebale.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 17:10, 19:25. Na cava e kaya me baleta na gadrevi
ni vosa vakadodonu kei na vei vakadodonutaki?
E sega ni ka vakacalaka na kena muria mai Vosa Vakaibalebale 17:9, me baleta
na kaci me buluti na cala e na loloma, na Vosa Vakaibalebale 17:10. Na cavuti ni
“vei vakadodonutaki” ni sema tiko kei na loloma e vakadabera na loloma e na kena
i tutu dina. Na tikina oqo e vakaraitaka ni vakayacori e dua na vei vakadodonutaki
kaukauwa.
Wilika na Joni 8:1–11. E vakacava na noda rai me baleti Jisu, E na Nona sotava
na valavala ca e vakayacori e matana levu?
“Sa serau mai na totoka ni tovo ni yalododonu e vinaka sara nei Karisito, E na
Nona bokoca nai valavala ca ka vakayaloqaqataka na yalewa oqo me bulataki e
dua na bula e vinaka cake. Dina ga ni sega ni vakamamadataka nai valavala ca, se
vakalailaitaka na kena veibeitaki; E sega ni beitaka me mate, ia me veivakabulai. O
vuravura e ra sevaka ka ra biliraka na yalewa caka cala oqo; ia o Jisu e vosataki na
vosa ni vakacegu kei nai nuinui. O Koya e sega na Nona valavala ca, E mosi Vua
na malumalumu ni tamata valavala ca, ka dodoka yani na liga ni veivuke vua. Ni ra
sasaga o ira na Farisi dau vakadonui ira vakataki ira me vakamatei na yalewa oqo; O
Jisu e kaya vua, ‘Lako, mo kakua ni valavala ca tale.’”—Ellen G. White, The Desire
of Ages, p. 462.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
49
TUSITI
Feperueri 10
Talevi Tale Na Vosa
Wilika na Vosa Vakaibalebale 18. Dina ga ni levu na ulutaga e vakavulici eke,
vakanamata e na ka e tukuna me baleta na noda vosa. Na vakavuvuli bibi cava e
basika e ke me baleta na ka eda tukuna se sega ni tukuna?
E da sa mai sotava tale na dina kei na kaukauwa ni vosa; ka da raica e na kisi oqo
na nodra vakayagataka na gusudra na tamata lialia me vakaleqai ira. Na tikina 13 e
vei vakararamataki. Sa rawarawa me da dau vosa ni bera ni da rogoca ka siqema na
ka kece e tukuni vei keda. Sa vakavica na noda rawa ni galala mai na mosi kei na
ka veiba, ke da a vulica me da vakasamataka vakamalua na ka eda rogoca ni bera
na noda sauma lesu. E tiko dina na gauna e dodonu me saumi lesu kina na vosa e na
vakagagalu.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 18:4. Na cava e vakakina na wai titobu na nona
vosa na tamata vuku?
Nai yaloyalo ni “wai titobu” e vakayagataki e na yasana vinaka ka
vakatakarakarataka na vuku e na Vosa Vakaibalebale (VBale. 20:5). E vakadewataka
na vakasama ni vakanomodi, vaka talega kina na titobu ni vakasama kei na i yau. O
ira na vuku era sega ni vovodea. E ra dreta mai na nodra vosa mai na titobu ni nodra
kila kei na veika era sa lako curuma oti. O cei vei keda e sega ni kidroataka na titobu
ni vakasama kei na kena i balebale mai vei ira e da kila ni ra taukena na vuku kei na
kila ka?
Wilika na Vosa Vakaibalebale 18:21. Na cava na kena i balebale?
Na Vosa Vakaibalebale e tukuna tale vei keda na ka e dodonu me da sa kila oti:
na noda vosa e kaukauwa, ka rawa ni kaukauwa me yaco kina na vinaka se ca, na
bula kei na mate. Me vakacava na noda qaqarauni, e na noda vakayagataka na yaya ni
cakacaka kaukauwa oqo.
Vakasamataka na gauna e vakamosia kina vakaca na yalomu na nona vosa e dua
na tamata. Na cava e dodonu me vakatavulica vei iko me baleta na kaukauwa
e tu e na vosa? Na cava e dodonu me vakatavulica vei iko me baleta na nomu
qarauna na vosa o cavuta?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
50
VUKELULU
Feperueri 11
Rua Na Yasa Ni Talanoa
Wilika na Vosa Vakaibalebale 18:2. Na cava era sega kina ni gadreva na gauna o
ira na lialia na gauna me ra bucina na nodra vakasama?
O ira na lialia era sega ni vinakata me ra vuli mai vei ira na tani, ka sa ra
vakadeitaki ira tu, ka ra tu vakarau me ra vakaraitaka na nodra vakasama. Na nodra
vakasama tasogo e salavata kei na tadola ni gusudra. Oqo e dua na veitokani e
vakarerevaki. Me vakacava na noda qaqarauni, me da kakua ni cakava na leqa vata
ga, vakabibi e na ulutaga e da sa vakadeitaka e lomada ni sa donu?
Sega li ni da dau vakadeitaka e lomada eso na ulutaga, ka da qai dau kila e muri
ni cala? Sega ni kena i balebale oqo me da taura tu ga vakamamada na vei ulutaga; e
kena i balebale ni gadrevi na yalo malumalumu, ka ni sega ni dua vei keda e tu vua
nai sau ni taro dodonu kece, ke mani dina na noda sau ni taro, na dina e titobu ka
rawa ni dua tani vakalailai na kenai balebale.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 18:17. Na vakasama bibi cava e soli vei keda eke?
Na Kalou duadua e sega ni gadreva e dua tale me vakadodonutaka na Nona rai
ni vakasama, baleta ni sa taukena rawa tu, ni matana sa tu e na veiyasana kecega
(VBale. 15:3). Sa rawa Vua na Kalou me raica na yasana kece ni veika kecega. O
keda na tamata e qiqo na noda rai e na ka kecega; na rai oqo e dau qiqo vakalevu e
na gauna eda sa vakadeitaki keda kina e na dua na yasana, vakabibi e na veika eda
nanuma ni bibi.
Sa dodonu me da kila, ni dau rua se sivia na yasa ni talanoa kecega, ka levu ni
tukutuku e da vasokumuna, na vinaka ni noda kila na dina me baleta e dua na ulutaga.
Vakasamataka e dua nai tovo ni rai o sa vakadeitaka e yalomu ni dina, ka o
vakabauta tu mai e na nomu bula taucoko ni dina, ia o qai kila e muri ni cala, ka
o sa cala tu mai e na dua na gauna balavu. Na cava e tukuna vei iko me baleta
na nomu gadreva me tadola tiko na nomu vakasama, ni rawa ni o cala e na so na
ka o tutaka vakaukauwa tu nikua?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
51
LOTULEVU
Feperueri 12
Vosataka Na Dina
E dua na tui e gadreva me digitaka e dua na nona minisita ki na dua na tabana
cecere duadua e na nona matanitu. Sa qai nanuma o koya me vakayacora e dua na
veisisivi lasu: se o cei e rawa ni vosataka na lasu levu duadua. E ra biuta kece mai
na minisita kece nodra vola kerekere, ka ra lako mai me ra wasea na nodra lasu levu.
Sega ni vakacegu na tui, ka ni nodra lasu e vaka ga e dua nai ulubale lokiloki. Na tui
sa qai tarogi koya na nona daunivakasala ka i tokani voleka duadua: “Cava na vuna o
sega kina ni vola mai na nomu vola kerekere?”
Sauma yani o koya na daunivakasala, “Ni vosoti au kemuni na tui ke’u sega ni
vakamarautaki kemuni, au sega ni rawa ni vola yani na noqu vola kerekere.” Na
cava na vuna?” e taroga yani na tui. “Baleta ni’u sega ni dau lasu,” sauma lesu mai o
daunivakasala.
Sa nanuma na tui me sa digitaki koya me tawana nai tutu cecere o ya.
Ni da tamata valavala ca, na vosa lasu e rawarawa na kena vodo mai vei keda; ka
oqo na vuna, e dodonu me da qarauna na noda vosa.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 19. Dina ga ni levu na ulutaga e vakatavulici e ke,
na cava e tukuna me baleta na vosa lasu?
Na i vola ni Vosa Vakaibalebale e laveta cake na yavu ni vakarau cecere. E vinaka
cake me da dravudravua, se vakayalia na toso cake vaka cakacaka, ke gadrevi me da
lasu me rawati kina, se da vakamatea na noda dina (VBale. 19:1), se me da lawaki, se
da vakayalia na noda yalodina (VBale. 19:22).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 19:9. Na cava na nona i tavi na dautukutuku?
E sega ni vinaka na vosa lasu; ia e ca vakalevu ni caka e valeniveilewai e na ruku
ni vosa bubului. E na vuqa na vanua, e okati me cala bibi na lasu e na mataveilewai.
O koya na dautukutuku e dodonu me tukuna nai tukutuku dina. E sega ni vakacalaka
na tikina oqo ni muria mai na kena cavuti “nai tokani kei koya sa dausoli ka” (VBale.
19:6), kei na dravudravua e ra cati mai vei ira na nodra tokani kei ira na tacina
(VBale. 19:7). Na ka bibi, ni o koya na dautukutuku me kakua ni voli vakarawarawa
e na veivaqumi se na nodra i tutu o ira era na soli tukutuku baleti ira.
Wilika na Vakarua 24:10–22. Na yavu bibi cava e laurai eke, ka da muria
vakacava, vakakina e na noda veiqaravi vei ira na dravudravua?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
52
VAKARAU
Feperueri 13
Kuri Ni Vuli: “Na yalo ni kakase kei na vakauvosa sa dua na i yaragi talei nei
Setani me teivaka na veiba kei na veiraravui, me tawasea na veitokani, ka me
vakamalumalumutaka na nodra vakabauta na lewe vuqa e na vuku ni veika eda
tutaka vakalotu. O ira na ganequ kei na taciqu sa ra vakarau tu vakavinaka me ra
tukuna na leqa kei na cala e ra nanuma ni tiko vei ira e so, ka vakabibi vei ira era
wasea vakadodonu nai tukutuku ni vei vakadodonutaki kei na vakasala e solia vei ira
Kalou.”—Ellen G. White, Testimonies for the Church, vol. 4, p. 195.
“O ira na luvedra na dauvosamuri e ra vakarorogo e na daliga sa tadola ka ra
ciqoma na poisoni ni duiyaloyalo. Sa ra tekivu sogota vakamataboko o ira nai
tubutubu na katuba e rawa ni tarai kina na yalodra na luvedra. E vica na matavuvale e
vaka saluwaki na kedratou kakana e na veisiga e na lomalomarua kei na vakatataro?
E ra seleseleta na nodra i tovo na nodra i tokani, ka vota mai me vakalomavinaka. Me
soli wavoki mai na veleti e koto kina e dua nai tukutuku ni veivakacacani me yaco
kina na veiwasei, sega walega ni vakaitavi kina o ira na qase, ia na gone talega.
E sega ni dokai e na vakarau oqo na Kalou. O Jisu e kaya: ‘Ni kemuni a cakava
vua e dua sa lailai vei ira na wekaqu oqo, ni a cakava vei au.’ E matata eke, ni gauna
e da vosavakacacani ira kina na Nona tamata, e da sa vakasaurarataki Karisito ka sega
ni dokai Koya.”—Page 145.
Taro Ni Veiwasei:
1. E dau dredre vei keda ni cakava e dua na ka cala e dua e da lomana ka
karona. Ka sa dau rawarawa vei keda me da ubia na leqa. Na cava e dodonu
me da cakava me rawa ni da dabe e loma donu ka sega ni vakabi e na dua na
yasana? Sa dodonu dina me da vakaraitaka na loloma, ka ni a soli vei keda na
loloma e na gauna eda a cala kina. Ia e kena i balebale beka oqo ni loloma e solia
nai vola tara ni valavala ca, ka da galala mai na kena i sau? Na cava na sala
dodonu me da muria ni da vakatulewa e na leqa vakaoqo?
2. Me vaka e vakaraitaka na lesoni e na macawa, e levu dina na ka dredre e
tu e na bula ka levu na kena veiyasana. So na ka eda nanuma ni sa da donu
kina, e yaco me vereverea vakalevu cake mai na noda nanuma taumada. Rawa
vakacava me da vulica me tadola tiko na noda vakasama ka gauna vata o ya, me
da kakua ni vakatulewa vakalialia?
3. Na cava e so na sala e rawa kina vei keda me da lasu ka da sega ni
vakayagataka na vosa?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
53
LESONI 8
Feperueri 14–20
VOSA NI VUKU
YAKAVI NI SIGA TABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: Vosa Vakaibalebale 20; 1 Koronica 12:14–
26; Jeremaia 9:23, 24; VBale. 21; Maciu 25:35–40;VBale. 22.
Wiligusu: “Era lewe vuqa na tamata era na dui tukuna yadua na nodra
yalovinaka: Ia ko cei me kunea rawa e dua na tamata lomadina?” (Vosa
Vakaibalebale 20:6).
Ni da dikeva na noda bula, e rawa ni da kaya ni moica na noda bula na tamata na
vanua e da bula voli kina. Dina ga ni dua nai wase levu ni noda bula e da sucu kaya
mai, nai vakarau ni veika eda vakamareqeta e teivaki ki na noda bula ena vuku ni
veika e wavoliti keda – me vaka na noda matavuvale, na ka eda vulica, kei na noda
i tovo vakavanua. Mai na gauna e da sucu kina, na ka eda raica ka rogoca sa tekivu
moica na noda bula.
Ia e ka ga ni rarawa, ni ka eda raica se rogoca e sega soti sara ni ka vinaka; ka ni
sa bale na vuravura, ka sa na moica ga na noda bula ki na ca. Ia me da kakua ni yalo
lailai, sa yalataki oti vei keda na Yalo Tabu, ka sa tiko vei keda na Vosa Ni Kalou,
ka dusia vei keda e dua na ka e cecere ka uasivi cake mai na ka e vakarautaka o
vuravura.
Eda na vulica ena macawa oqo e so na vosa vakaibalebale kei na dina era
vakaraitaka, na dina, ke tugani e lomada ka muri, e na vukei keda me da qaqa mai
na veimoici ca ni vuravura sa bale oqo, ka vakarautaki keda ki na vuravura e vinaka
cake.
*Vulica na lesoni oqo ka vakarautaki iko ena Siga Tabu, Feperueri 21.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
54
SADE
Feperueri 15
Eda Tautauvata Kece
Wilika na Vosa Vakaibalebale 20:12. Na cava e vakavulici keda kina na tikina
oqo me baleta na bibi ni kawa tamata?
Na i Vola Tabu e vakatavulica ni Kalou e bulia na tamata (Raica na Cakacaka
17:26) ka sega ni vaka na vakavuvuli vaka evolution, ni da okati me sega ni yaga
baleta ni da basika mai vakacalaka e na vuravura e sega na nona vakasama. E sega ni
vakacalaka, ni o Thomas Jefferson e tutaka na tautauvata ni tamata kecega, baleta ni
“buli” keda na Kalou. Na noda tautauvata e vu duadua ga mai Vua na Turaga, ka sega
ni dua tale.
E dina ga ni da tautauvata ni dua ga e Buli keda, e sega ni kena i balebale ni da
tautauvata kece. O ira mada ga na drua era sega ni tautauvata na nodra i vukivuki se i
tovo. E na 1Koronica 12:21, o Paula e vosa me baleta na noda duidui, ka vakabibitaka
ni sega ni dodonu me kauta mai na vakasama ni dua e cecere cake, ia me vukei keda
me da raica ni gadrevi me da veitauraki. “A sa sega ni kaya rawa na mata ki na liga,
Ko sa sega ni yaga vei au; se na ulu ki na yava, Drau sa sega ni yaga vei au.’” (1
Koronica 12:21).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 20:9. Na cava tale e vakavuna me da tautauvata
kece?
Na i valavala ca e vakatautauvatataki keda kece na tamata e vuravura. Na taro
e tarogi ena vosa vakaibalebale, kei na kenai sau ni “sega ni dua” e dusia na leqa
kei na tawa yaga ni tuvaki ni tamata. E da malumalumu kece na tamata ka sega vei
keda na bula tawamudu, nai lavo kei na kaukauwa kece e vuravura e sega ni rawa
ni veisautaka. Ia, mai na rai vaka Vola Tabu, e sega ni dodonu me vakayalolailaitaki
keda na noda bula i valavala ca, baleta ni mate nei Jisu ena kauveilatai kei na Nona
tucake tale, sa caramaka na sala ki vua e dua, se vakacava sara na levu ni nona bula
i valavala ca, me nona na vosaniyalayala ni bula tawamudu. Na bula oqo e rawa
duadua ni da vakabauti Koya – sega e na vuku ni noda cakacaka.
“Ke sega ni rawa vua na tamata, ena vuku ni nona caka vinaka me rawa ni
vakabulai, sa na rawati duadua ga e na loloma, ciqomi mai vua na tamata valavala ca
baleta ni ciqomi ka vakabauti Jisu. E solisoli loloma walega. Na veivakadonui ena
vuku ni vakabauta sa na sega ni qai veiletitaki rawa. Sa na oti na veileti levu oqo, e na
gauna sa matata kina ni nona caka vinaka na tamata sa bale, e sega ni rawati kina na
bula tawamudu.”—Ellen G. White, Faith and Works,. 20.
O dau raici iko beka ni o uasivi cake (se lolovira) mai vei ira na tamata? Na cava
e dodonu me tukuna vei iko na kauveilatai me baleta na noda tautauvata na
kawa tamata?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
55
MONITI
Feperueri 16
Na Vakatovolei Ni Bula
“Sa muri ira na nodra i valavala,”( Vakatakila 14:13) ka vosa me baleta na nodra i
votavota na yalododonu. Na siga sa bera mai ena qai vakadinadinataka na kena yaga
e dua. Sa rawa ni sakitaka nikua na tamata na nona i yau, nona kila ka, kei na veika e
rawata vakayago, ka rawa ni dina taucoko. Ia, na cava na kena i balebale e na mata ni
Kalou? Sa vakavuqa, na i tovo, veika e rawati, kei na cakacaka e da laveta cake me ka
bibi se rairai totoka, e vakaraitaki me benu tawa yaga walega.
Raici ira mada na dau vakaraitaki ena vuravura ni vei vakamarautaki, ka ra dau
rokovi ka dokai mai vei ira na dau vakamuri ira. Na ka eda vakarokoroko kina ka
vakaliuca e vakadinadina kaukauwa e na vuku ni revurevu ni bale.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 20:6 (Raica na Jeremaia 9:23, 24; Marika 9:35).Na
cava e kaya na veitikina oqo ni ka bibi dina vua na Kalou?
E sega ni dua ga na vakaraitaki levu ni loloma se vakacaboisoro me na vakaraitaka
na cecere ni noda veiwekani, ia na balavu kei na vakawasoma ni cakacaka lalai e
caka e veisiga, e na vosota kei na dina. Na kakana e taqei vei iratou e vale, na nomu
veiqaravi yalodina vua na nomu i tubutubu e tauvimate, na nomu dina e na nomu
cakacaka; na veiqaravi kece oqo e na yalo malumalumu, e na nomu bula taucoko, e
vakadinadina ni ka dina na nomu vakabauta. Na veiqaravi gumatua e na yalodina e
bibi cake mai na loloma se veiqaravi levu e caka ga vakavudua.
Na yavu oqo e dina talega e na vuku ni noda veiwekani kei na Kalou. E dredre
ka bibi cake me da bula e na vukuna na Kalou mai na noda mate e na vukuna, ka ni
balavu cake na bula ka lekaleka na mate. O koya na yalododonu e bula e na vukuna
na Kalou, e cecere cake vei koya e solia na nona bula e na Vukuna. Na tamata kece
e rawa ni sakitaka ni vakabauta ka qarava na Kalou; ia na taro me tarogi: E na dede
li? E kaya o Jisu “Ia ko koya ena vosota me yacova nai vakataotioti ena vakabulai ko
koya.” (Maciu. 24:13).
Rawa vakacava mo vakaraitaka vakalailai vua e dua na Nona i tovo o Karisito
e na nomu dau vosota, yalovinaka, ka tu vakarau mo sotava na nodra i colacola
na tamata? O yalo rawarawa li mo cakava na ka oqo veitalia ga na kenai sau vei
iko?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
56
TUSITI
Feperueri 17
Waraka na Turaga
Wilika na Vosa Vakaibalebale 20:17, 21:5. Na lesoni cava e rawa ni da vulica ena
tikina e rua oqo?
Na daubutako e butakoca na madrai e rawata vakatotolo mai vua e cakacaka me
rawata e dua. E na vutuniyau vakatotolo na dauvolitaki yaya e lasu me volitaka nai
yaya ca, mai vua e dua e volitaka yaya vakadodonu.
(Vosa Vakaibalebale 21:5-6). Ia e kaya na Vosa Vakaibalebale ni o gauna sa bera mai
ena vukica na kamikamica me vaka na qereqere, ia nai yau e rawati vakatotolo ena
vuki me dravudravua. Raica mada e vica na rai oqo me kena i vakaraitaki:
1. Nai Yau Taukeni (VBale. 20:21). Ni cavuti nai yau e rawati vakatotolo (e
dusia ni rau se bula tiko ga nai tubutubu), e muria na veivatonaki ki vei ira e ra beca
na nodra i tubutubu (VBale. 20:20). E rui ka bibi dina na nodrau cakacaka vata na
vakasama e rua oqo. Oqo e vaka ga ni vatonaki rau na i tubutubu e dua na gonetagane
se goneyalewa, ka diva me rau sa mate ga yani. E rawa ni sa tuvana lo o gone me
vakamatei rau nai tubutubu me rawa ni taukena na i yau. E rui ka vakadomobula na
ka ena muria mai: na cina ka marautaka tiko e daidai ena vuki me “butobuto loaloa
sara,”(tikina 20.), ka nona vatonaki rau nona i tubutubu ena “sega kina ni kalougata.”
(tikina 21).
2. Sauma Na Ca (VBale. 20:22). Eke sa mai vakaraitaka na vosa vakaibalebale na
veika me baleti koya e dua ka sa via sauma lesu tiko na ka ca ka vakayacori vua. Na
i vakasala sai koya me “waraka na Turaga.” Ena vakabulai, ka vakaraitaka ke mani
via ia ga na veisausaumi, e sa cavu kalawa tiko ki na dua na vanua rerevaki. Na Vosa
Vakaibalebale 25:21, 22 e vakabibitaka nai vakasala vata ga o ya, ka vakayagataki na
vakasama ni kena “bini na qilaiso waqa ena buradeladra” na meca, e dua nai valavala
vaka- Ijipita ka vakaraitaka na veivutuni kei na veisau ni bula. E yalataka na Vosa
Vakaibalebale 20;22, ke o tarovi iko mai na veisausaumi lesu, E na vakabulai iko na
Turaga, ka o na vakabulai koya na nomu meca (VBale. 25:21, 22), ka o sa ‘rawa ga
na ca ena vinaka’(Roma 12:21).
Ena rawa vakacava ni o vakamuria vakavoleka na i tovo nei Jisu e na gauna e
gadrevi kina mo “rawa na ca ena vinaka”?Na cava sa rui duidui kina nai tovo
oqo kei na i vakarau ni noda bula vakayago? Na cava na vuna, e kena i wali
duadua ga kina me mate na au, me rawati rawa kina?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
57
VUKELULU
Feperueri 18
Yalololoma Vei Ira Na Dravudravua
Na nona i tovo e dua na tamata e vakarautaki mai na nona yalo rawarawa me
vukei ira na dravudravua kei na vakaloloma, ka sega ni vakarautaki e na vuku se i
tavi vakalotu e qarava. E sega ni bulia cake na nomu i tovo na ka o taukena, ia na ka
o solia vei ira na tani. Na i vakarau ni rai nei koya e bula tikivi iko me baleti iko, sa
i vakarau dina ni tovo o taukena. O koya na kai Samaria e vukei koya na kai nona e
voleka cake ki na matanitu ni Kalou mai vei koya na bête bula vakayalo (Luke 10:26–
37). E veivakadreti ka vocia vakavudi na vakasama bibi oqo na Vosa Vakaibalebale.
Ena vukuna na Kalou: Na Kalou vakataki Koya e vinakata me matai nai vakarau
oqo, ni vinakata me da yalololoma vei ira na dravudravua mai na noda loma
katakata ena i valavala ni bula vaka-lotu. (VBale. 19:17, 21:13). E wilika na Kalou
me bibi cake mai na i valavala ni bula vakalotu e da cakava na nomu mositi ira na
dravudravua kei na nomu cakacaka ni loloma e na vukudra. Na Kalou e tokona ka
vakaitavi e na cakacaka oqo, ka veika e da solia vei ira na dravudravua, e vaka ga ni
da solia tiko vakadodonu Vua na Kalou (Maciu 25:35–40).
Wilika na Maciu 25:35–40. Na cava e tukuna na tikina oqo ena vuku ni nona
semati koya vakavoleka sara o Jisu vei ira na vakaloloma? E tara vakacava na
noda veiwekani kei ira na dravudravua na dina oqo?
Ena vukudra na dravudravua: Na i karua ni vakasama e davo koto e na loma ni
nona bula na tamata dravudravua, ni a buli koya na Kalou me vaka ga Nona bulia na
tamata vutuniyau (VBale. 22:2). Na noda tautauvata na tamata e yavutaki e na dina
ni buli keda kece na Kalou, ka dodonu me ra raici talega na dravudravua me vakataki
ira na vutuniyau. Sa dodonu kina me da lomani ira era bula tikivi keda e na vuku ni
yavu ni veibuli: ni da buli me da veiucui kei na Kalou.
Vakasamataka na vinaka ena cakava vei iko ni ko vukei ira e ra gadreva na
veivuke. Na noda bula vakayago e sinai e na kocokoco; e da dau nanumi keda ga ka
muri o ira na tamata. Ena noda sorovaki keda, eda vulica me vakamatei na ‘au’ ka me
seraka vakavinaka nai tovo i Karisito e na noda bula. Na cava tale o nanuma ni ka
bibi cake mai na ka oqo?
Na sala cava so o na rawata kina na vakacegu dina ni yalomu, ena nomu vukei
ira era gadreva na veivuke, mai na nomu cakava na ka e baleti iko ga?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
58
LOTULEVU
Feperueri 19
Na Vuli
Na vakadewa vaka-Iperiu ni “Vuli” e tubu mai na vosa ka kena i balebale “na
tara cake” kei na “tekivuna.” Nai balebale kece oqo e kovuta e na rai vaka Iperiu
me baleta na vuli: e na noda “vakavulica na gone” (VBale. 22:6), eda tara cake, e
da tekivuna ka da vakadavora na yavu ki na veisiga sa bera mai. O ira na i tubutubu
kei na dau veivakavulici sa tataunaki vei ra na nodra bula na luvedra e na veisiga
sa tu mai liu, ka rawa ni da kaya, na veisiga ni mataka kei vuravura. Na ka e
da vakayacora vei ira na luveda nikua, e na tara na noda bula vakaitikotiko e na
veitabayabaki sa bera mai.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 22:6. Na cava e kaya na tikina oqo me baleta na
bibi ni noda vakavulici ira vakadodonu na luveda?
E talei, ni vosa vaka-Iperiu e vakadewataki me ‘vakavulica’ e vosa vata ga e
vakayagataki e na kena “vakatabui” na vale tabu (1 Tui 8:63). Na nodra vakavulici
taumada na luveda e tautauvata kei na rai me baleta na valetabu; e tara na noda
vakabulai, wili kina e na taudaku ni bula oqo. “Sa soli ki vei ira nai tubutubu na i tavi
cecere me ra vakavulici ka tuberi ira nai solisoli me baleta na veisiga mai muri, na
bula tawamudu.”—Ellen G. White, Child Guidance, p. 38. Na vuli vakaoqo e tiko
na kena revurevu tawamudu. Na apositolo o Paula e rairai tu e na nona vakasama na
tikina oqo, e na nona vakacerecerei Timoci e na vuku ni nona vakavulici ni se gone
me kila na “na i Vola Tabu, sa vakavuku i iko rawa mo vakabulai .” (2 Tim. 3:15).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 22:8, 15. Na yavu cava e da raica eke?
Na “vuli” e rawa ni vakatauvatani kei na cakacaka ni “kakaburaki.” Na nodra tiko
vinaka na luveda kei na vinaka ni vanua e na vakatautaki e na ka eda kaburaka nikua.
Kevaka e noda sore ni kau nai “valavala ca,” sa na sega ni yaga na vuli (‘titoko/
kuita’), eda na tamusuka ga na ca,(tikina. 8). Kevaka e tara na yalodra na luveda na
noda sorenikau (tikina 15), sa na qai cemuria laivi vakayawa na nodra lialia na gone
na titoko ni noda veivakavulici.
Eda dau vakavulici ira na tamata (vakauasivi o ira na luveda) ena noda i
vakarau ni bula. Vakasamataka mada na nomu bula: na mataqali vakananumi
cava o na biuta tu mai? Na yasa ni nomu bula cava o nanuma ni dodonu mo
vakavinakataka?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
59
VAKARAU
Feperueri 20
Kuri Ni Vuli: “O ira nai tubutubu e dodonu me ra vakaraitaki vinaka ni bula e sinai
e na dina, ka ni oqo na lesoni me teivaki tiko e na nodra bula na gonelalai. Me vauci
ena nodra bula nai tubutubu ena yavu dei ka sega ni veivukiyaki e na nodra veiqaravi
e na bula oqo, vakabibi e na nodra ena nodra vakavulici ka tuberi na gone…. Me
kakua ni veivakacalai, se vosa lasu, vakaivola se e na i vakarau ni bula. Ke o vinakata
me ra dina na luvemu, mo tamata dina mada ga e liu o iko.”—Ellen G. White, Child
Guidance, p. 151.
“E vuqa nai tubutubu era nanuma ni kevaka era vakani, ka vakaisulutaki ira
na luvedra, ka vakavulici ira ena vakatagedegede nei vuravura, era sa vakayacora
vakaidina na nodra i tavi. Era sa rui ogaoga vakalevu ena caka bisinisi kei na marau,
ka ra sega ni okata me bibi na nodra vuli na gone. Era sega ni solia nodra gauna
me vakavulici ira, me rawa ni ra vakayagataka na nodra taledi me dokai kina na i
Vakabula. E sega ni kaya o Solomoni, ‘Tukuna vua na gone na sala e dodonu me lako
kina, ia ni sa qase mai ena sega ni lako tani mai kina.’ Ia mo, “Vakavulica na gone ena
sala e dodonu me lako kina, ni sa qase mai ena sega ni lako tani mai kina.”—Ellen G.
White, Child Guidance, p.38.
Taro ni Veiwasei:
1. Dabe ena vakasama e tiko e na Vosa Vakaibalebale 22:6. Na cava e dodonu
kina me da qarauna na noda vakadewataka na vakasama oqo? E levu nai
tubutubu era sa cakava vinaka na nodra i tavi ni veisusu, ia ni ra sa qase cake o
ira na gone oqo, e ra dau digidigi cala. Ni da dikeva nai balebale ni tikina oqo,
na cava na vuna me da kakua kina ni guilecava na dina ni galala ni digidigi ni
tamata, kei na dina me baleta na veiraravui levu?
2. Dikeva tale nai otioti ni taro ena lesoni ni Siga Vukelulu. Na cava e
vakaraitaka me baleti keda, kei na vakacegu dina e tarai keda ena noda dodo
liga me vukei ira na tani, vakabibi ni da sega ni dua na ka e dolei lesu mai? Na
cava e dodonu me tukuna vei keda na dina oqo, me baleti ira na tamata e sinai
tu e nai yau kei vuravura, ia e ra sega ni kunea na vakacegu?
3. Dina ga ni da sega ni tautauvata na noda taledi, vakatagedegede ni vuli, na
ka eda lako curuma kei na so tale, eda tautauvata ena dua ga na ka bibi oqo:
eda gadreva kece ga na kauveilatai me da vakabulai. Na cava e dodonu me
vakatavulica vei keda na ka oqo me baleta na noda tautauvata kei na noda sau
levu na tamata? Me kena i kuri, e na veisautaka vakacava na dina oqo na noda
raica ka veimaliwai kei ira kece na tamata?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
60
LESONI 9
Feperueri 21–27
VOSA DINA
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: Vosa Vakaibalebale 22, VBale. 23, Lako Yani
22:21–27, VBale. 24, Efeso 5:20, Isikeli 33:8.
Wiligusu: “Au sa sega beka ni vola oti vei iko na ka talei, E nai vakavuvuli kei
na vuku, ne? Me’u vakatakila kina vei iko na kena dinadina ni vakavuvuli
dina; Mo tukuna rawa nai vakavuvuli dina vei ira era sa talaki vei iko?” (Vosa
Vakaibalebale 22:20, 21).
E so na vosa vakaibalebale e na macawa oqo e vakaraitaka na kedra tautauvata
kei na tikina vaka Ijipita. E na ruku ni veiceguvi vakalomalagi, o Solomoni e rairai
digitaka na veitikina oqo e na rai vaka Iperiu. E ke, na nodra vosa na kai Ijipita e rau
sota kei na Yalo ni Kalou nodra na Isireli, ka yaco kina me vakatakila vakalomalagi.
Na rai oqo e bibi, ka ni vakananumi keda ni “dina” e rabailevu ka kovuta na
vuravura taucoko. Na dina e kovuta na Isireli e dodonu talega me dina vua na kai
Ijipita; ke sega, e sega ni dina. Eso na dina e kovuta kece na kawa tamata.
Na vanua e kovuta na vakasala oqo e na tautauvata ki na kawa tamata e rua. Kena
i balebale, se vakacava na kemu i tuvaki, se o tamata vakabauta se sega, se vanua
cava ga o vakaitikotiko kina, e tiko e so na ka e sega ni dodonu mo cakava.
*Vulica na lesoni oqo, ka mo vakarautaki iko e na Siga Tabu, Feperueri 28.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
61
SADE
Feperueri 22
Na Kila Ka Me Baleta Na Dina
Wilika na Vosa Vakaibalebale 22:17, 18. Na cava e tukuni vei keda me baleta na
veika e dodonu me tara e na noda bula na dina?
Na matai ni tavi nei koya na gonevuli me vakarorogo ka vagolea na nona
vakasama vei qasenivuli: “Mo vakalakala na daligamu ka rogoca” (VBale. 22:17).
Rawa ni da kaya: In other words: “Vagolea mai nomu vakasama taucoko!” Na tikina
bibi e ke, ni o koya e vakasaqara na dina e dodonu me vinakata, e gadreva me vulica
na ka e dodonu ka cakava.
Ia e sega ni rauta vua na gonevuli me vakarorogo se kila, vakavakasama ga, na ka
e vakatavulici. So na tamata e sinai tu e na nodra vakasama na dina vaka i Vola Tabu,
ia e sega vei ira na kila ka dina se vei kilai kei Koya na Dina (Joni 14:6).
Na dina e dodonu me yacova yani na uto e loma ni bula ni tamata. Na vosa vaka
Iperiu e na Vosa Vakaibalebale 22:18, “e lomamu” e dusia tiko na “kete.” Na lesoni
me kua ni tiko ga e cake; e dodonu me mamai, veiwaki, ka yaco me tiki ni noda bula
mai loma. Ni sa yaco nai tukutuku me curumi keda vakatitobu ka vakawakana e
lomada, e na basika mai e gusuda, ka o na taukena e dua na tukuni yalo e kaukauwa.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 22:19–21. Na cava e dodonu me cakava vei keda
na noda sotava na dina?
1. Vakararavi (tikina 19). Na matai ni naki ni kena vakavulici na vuku e sega
ni kena taukeni na vuku. Na vosa vakaibalebale e sega ni nona takete me rawati
vakalevu na vuku se levu na ra yaco me tisaipeli matai e na cakacaka. Na nona takete
na qasenivuli me vakaukauwataka na nona vakararavi na gonevuli Vua na Turaga.
2. Vakatakila (tikina 21). O gonevuli e dodonu me kila na vuna e dina kina
na “vakavuvuli dina;” e dodonu me ra kila na vuna e ra vakabauta kina na ka
era vakabauta. Na vakabauta sai koya na noda vakadinata na ka eda sega ni kila
sara vakavinaka. Ia, e dodonu me tiko e dua na vuna levu ka vakavuna na nomu
vakabauta.
3. Vakaitavi (tikina 21). Nai otioti ni kalawa ni vuli sai koya na kena wasei vei ira
na tamata “nai vakavuvuli dina” e da sa ciqoma. Oqo na usutu ni noda kacivi vaka
mata tamata.
Vakasamataka nai le kaukauwa kece e da taukena me baleta na yavu ni noda
vakabauta na Lotu Kavitu LesuVakarua Mai. Na cava so nai le oqo, ka cava na
vuna me da biuta tiko kina e matada ka wasea yani vei ira na tani? Kauta mai
na nomu saunitaro e na Sigatabu.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
62
MONITI
Feperueri 23
Butakoca Na Dravudravua
Wilika na Vosa Vakaibalebale 22:22, 23; 23:10. Na cava e da vakasalataki kina e
ke me da qarauna?
Dina ga ni cala na butako, na vakatatabu oqo e baleta na nodra butakoci na
dravudravua kei ira na biliraka, ni rawarawa na tarai ira. E sega ni dua e vukei ira
ka vagolea na Kalou vei ira na Nona kauwai talei (Lako Yani 22:21–27). Basika mai
e na noda vakasama na kisi nei Tevita, nona vakamatei Uraia me rawa ni butakoca
na watina, kei na talanoa vakaibalebale nei Nacani me baleta na luve ni sipi (2
Samuela 12:1–4). E sega walega ni cala vakalawa na nodra butakoci na dravudravua:
e valavala ca “Vua na Turaga” (2 Samuela 12:13). Ni kauta tani e dua na ka mai vei
koya e lailai cake mai vei iko na ka e tu vua, e ca vakalevu cake mai na butako; e
vakarau lolovira ni tamata datuvu. E ra nanuma beka na tamata daubutako vakaoqo
ni sega ni raica na Kalou na ka era cakava?
Me matata, ni Vosa Vakaibalebale e laveta na vakasama ni kevaka e sega ni tarai
koya na daubutako na lawa vakatamata, na Kalou e na veisausaumi. Ni cavuti na
Dauveivolilesu, Goel, e na vosa vaka Iperiu (VBale. 23:11), e vagolea ki nai yaloyalo
ni veilewai e nai otioti ni gauna (Jope 19:25).
Na i vakasala oqo, kei na vuqa tale e na i Vola Tabu, e vosa saqati ira e ra nanuma
ga na ka e ra na “rawata” e na ka era cakava, ka sega ni ka e rawati e na cici balavu.
E ra taura nai yau ka vakalevutaka na ka era taukena mai na nodra buno na tani,
ka ra tu vakarau me ra lawaki ka veivakamatei me yaco kina na lomadra. Rawa ni
ra marautaka nikua, ia e ra na sausaumi malua. Na vakanananu oqo e dodonu me
vakayalolailaitaki ira na daubutako; e dodonu me vakaraitaka ni noda vakarau bibi ni
bula e sema tu Vua na Kalou E Lewai lomalagi kei vuravura.
Mai Igiladi, e ra vola e na basi e so na tamata e ra sega ni vakabauta na Kalou
na yatuvosa: “E rawa ni sega na Kalou. Mo kakua ni lomaleqa ka marautaka
na nomu bula.” Dina ga ni levu nai sau ni vosa e rawa ni da sauma lesu kina,
vakasamataka ma da na kena oqo: ke a sega na Kalou, o ira era butakoci ira
na dravudravua, ka sega ni tarai ira nikua na lawa, e sega ni dua na ka me ra
lomaleqataka. Sa na matata kina ni o ira kece era cakava na ca lelevu ka sega ni
tarai ira na lawa, e ra galala ka dina mai kina. E vukei keda vakacava na noda
vakabauta na Kalou kei na Nona vosaniyalayala me baleta na veilewai e solia vei
keda na vakacegu ni vakasama, e na bula e yali kina na lewa dodonu e da raica e
na vuravura nikua?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
63
TUSITI
Feperueri 24
Vuvutaki Ira Na Tamata Ca
Na cava e vakasalataki keda kina na Vosa Vakaibalebale 23:17; 24:1, 2; kei na
24:19, 20?
Na cava e ra diva lo kina e so me ra vakataki ira na tamata ca? E rawa ni da kaya
ni sega ni baleta na valavala ca era cakava tiko. De dua e na vuku ni ka era na rawata
(vutuniyau, rawa ka, kaukauwa) e na vuku ni caka ca—na ka era dau kocova na
tamata me ra taukena.
Dina ga ni sega ni o ira kece na tamata rawa ka se vutuniyau e tamata ca, e so
ga—ka o ira oqo na mataqali tamata e da vakasalataki tiko kina e na veitikina oqo.
E da raica na nodra “bula vinaka,” ka mai na noda rai, vakabibi ke da sotava tiko na
dredre ni bula, sa na rawarawa me da diva lo me da taukena na ka era taukena.
Oqo e dua na mataqali rai e qiqo ka lekaleka. Ka ni veitemaki ni valavala ca
sai koya na totolo ni noda vei saumi; e da marautaka nikua na nai sau ni ka eda
cakava. Na rai e na taudaku ni veika e yaco tu nikua e rawa ni taqomaki keda mai
na veitemaki; o ya me da rai vakayawa yani ki liu ka vakasamataka na kena vei
sausaumi e tu mai liu; ni vakatautauvatataki kei na ka e da “rawata” nikua ena vuku
ni valavala.
O cei vei keda e se sega ni raica na vakacaca ni valavala ca? Sega ni rawa ni da
levea. E rawa ni da vunitaka mai vei ira na tamata, me ra kua ni kila na ka eda cakava
tiko o ira mada ga na noda i tokani kei ira e ra voleka vei keda (ia e na yaco na gauna
e ra na siqema mai na ka e caka tiko); se e da sa vakacalai keda me da nanuma ni
noda valavala ca e sega so ni ca. (Ka ni levu cake sara na ka ca lelevu e ra cakava na
tamata!) Ia, waraka namaka, e na yaco na gauna e na toboki keda na i valavala ca.
Me cata na valavala ca baleta ni valavala ca. me da cata baleta na ka e cakava
vei keda, ki na noda vuravura, kei na noda Turaga. Ke da via raica dina nai sau ni
valavala ca, me da raici Jisu e na kauveilatai. Oqo nai sau e saumi kina na noda i
valavala ca. Na dina levu oqo e dodonu me sa rauti keda (dina ga ni vuqa na gauna e
sega) me bolei keda me da lako tani mai na valavala ca, ka me da dro tani mai vei ira
e rawa ni liutaki keda kina.
O sa bau vakasinaiti e na yalo ni diva lo e na vuku ni bula ni rawa ka e dua? Na
cava nai wali vinaka duadua ni leqa vakayalo rawa ni veivakamatei oqo? (Raica
na Efeso 5:20.)
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
64
VUKELULU
Feperueri 25
Na Ka E Da Biuta E Gusuda
E sega ni ka ni vakacalaka ni matai ni veitemaki e sotava na tamata e baleta na
kakana (Vakatekivu 3:3). Na talaidredre kei na kena laukana na ka cala e kauta mai
na valavala ca kei na mate ki na vuravura (Vakatekivu 3:1–7, Roma 5:12). Me da
kakua ni calata talega na dina levu, ni matai ni gauna e cavuti kina na gunu waini e
na Vola Tabu e sega ni vinaka na kenai talanoa ka ni basika kina nai tovo vakasisila
(Vakatekivu 9:21).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 23:29–35. E vakayagataki vakacava na waini e na
veitikina oqo?
O cei e se sega ni raica na vei vakarusai e cakava na waini? E dina ni sega ni o ira
kece e ra gunu waini e ra mateni ka tini e na i keli. Ia o ira na tamata mateni e ra tini e
nai keli, e ra sega vakadua ni tadra e na matai ni gauna e ra gunu kina, ni ra na tini ki
na i keli.
“Na tamata sa vakaitovotaki koya me gunuva na waini ni veivakamatenitaki,
e sa tu e nai tutu ni leqa. Sa sega ni rawa ni veisautaki na nona vakasama, se
vakamasuti me vakuwai koya mai kina. Na ketena kei na nona mona sa tauvimate,
sa malumalumu na nona lewa e loma, ka sega ni lewa rawa na ka e kania. O koya na
ravouvou ni kaukauwa ni butobuto e vesuki koya tu ka sega ni tu vua na kaukauwa
me sereki koya.”—Ellen G. White Comments, The SDA Bible Commentary, vol. 3, p.
1162.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 23:1–8. Cava na vuna me da lewa vinaka kina na
ka eda kania?
Nai vakasala oqo e sega walega ni ka me baleta nai tovo e na dela ni teveli ni
kana. Na tikina oqo e vakasala vei ira era taleitaka na kana, ka ra tamata daukana
(VBale. 23:2). E kaukauwa na vosa vakatautauvata me dodoki na i sele ki na i tilotilo;
e sega ni kenai balebale walega mo qarauna na nomu kana, ia e vakatututaka na leqa
e na kauta mai kina nomu bula ka vakavuna na kakana. Na vosa vaka Iperiu na (bin),
ka vakadewataki mo “vakatulewa vinaka,” e vakaraitaka na vakasama vinaka ni
digitaki na kakana duidui e vuqa. Na vosa vata o ya e vakayagataka o Solomoni e na
nona kerea na vuku me vukei koya me “kila [bin] na vinaka kei na ca” (1 Tui 3:9). O
koya na dauvolavola ceguvi vakalomalagi oqo e levu na ka e tu e na nona vakasama
ka sega ni ka ga me baleta na kana. Na nona vakasala e baleta talega na kana magiti
kei na gunu ni veimaliwai, ka basika kina na veitemaki me da “garova na nona
kakana vinaka” (VBale 23:3).
Vakasamataka e dua o kila, ka sa vakarusa na nona bula na waini. Na cava e
dodonu me sa rauti keda vinaka kina na i vakaraitaki oqori me vukei keda me
da kila na vuna me kakua ni biu na poisoni oqo ki na yagoda?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
65
LOTULEVU
Feperueri 26
Noda i Tavi
“Ni’u sa kaya vua na tamata ca, Ko iko na tamata ca, ko na mate vakaidina;
kevaka ko sa sega ni vosa vua na tamata ca mo vakasalataki koya me lesu tani
mai na nona i tovo ca, sa na mate ga na tamata ca ko ya e na nona i valavala
ca; ia na nona mate ka’u na taroga vei iko.” (Isikeli 33:8). Na yavu rawarawa
vakayalo cava e vakaraitaki e ke? Me da taura vakacava na vakasama oqo ka
muria e na noda bula e veisiga?
E na vica na yabaki sa oti, e dau vakasaurarataki e na veibogi e na dua na
marama e na loma ni dua na koro levu mai Ra. E dau kaci ka kere veivuke o koya;
lewe vuqa era rogoci koya, ia e sega ni dua e kauwaitaki me kaciva na ovisa. Levu na
tamata e ra iro ga mai i tuba ka ra curu lesu tale ki na ka e ra cakava tiko. Dua na siga
sa galu na kaci ni kere veivuke. Qai laurai ni sa mate tu ka sualaki tu na yagona.
Me ra beitaki beka e na nona mate o ira era rogoca na nona kaci ka sega ni cakava
e dua na ka? Dina ga ni ra sega ni ra sega ni vakamavoataki koya, e vakamatei koya
beka na nodra sega ni cakava e dua na ka?
Wilika na Vosa Vakaibalebale 24:11, 12, 23–28. Na i tukutuku bibi cava e tu eke
me noda?
Na lawa i Mosese e matata na kena vakasala ni o ira era sega ni tukuna na ka era
vakadinadinataka era sa wili me ra cala kina (VSoro. 5:1). E na sega beka ni rawa ni
da cakacaka me da tarova na kena vakayacori na basulawa, ia ke da galuvaka na ka
eda raica, sa da na wasea na cala kei koya e basulawa. E na noda galu, e da sa ia na
veitokoni.
E na yasana kadua, ke da tukuna na ka dina e na noda vakadinadina, ka “vosa
vakadodonu” (VBale. 24:26), e dodonu na ka eda vakayacora ka da vakaitovotaki
keda me vaka na tamata e kila na nona i tavi. Na i vakarau oqo e vakatautauvatataki
kei nai regu e na tebenigusu, ka kena i balebale ni da kauwaitaki na ka e yaco vua e
dua tale.
E ka vakaloloma na noda tu vakagagalu ka sega ni cakava e dua na ka e na
gauna e vakamatei tiko kina e dua na yalewa e na nomu gaunisala. Ia vakacava
na levu ni vei mataqali ca tale eso e tu i vuravura: via kana, na i valu, sega na
lewa dodonu, veivakaduiduitaki vakamatatamata, duidui ni bula vakailavo? Na
cava na noda i tavi talega e ke?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
66
VAKARAU
Feperueri 27
Kuri Ni Vuli: “Na vei yalo e ra tu wavokiti keda e dodonu me vakayadrati ka
vakabulai, de ra na vakarusai. Me kakua ni dua na gauna me vakayali. E tu vei keda
na i dre e tutaka na dina se saqata. Au gadreva me’u colata na i vakadinadina ni’u
dua na tisaipeli i Karisito. E da vinakata e dua na ka e uasivi mai na lotu e na Siga ni
Vakacecegu. E da vinakata na yavu e bula, ka da vakila vakatamata yadua e veisiga
na noda i tavi. Oqo na ka e ra cata na lewe vuqa, ka vua mai kina na vaka veitalia
ni bula, duidui, ka lailai na noda vakatawa kei na bula vakayalo.”—Ellen G. White,
Testimonies for the Church, vol. 1, p. 99.
“Vosa e na vakabauta, bulataki na vakabauta, teivaka na loloma Vua na Kalou;
vakadinadinataka i vuravura na cava o Jisu e na nomu bula. Vakalevulevuya na
yacana tabu. Tukuna na Nona vinaka; wasea na Nona loloma, ka talanoataka na Nona
kaukauwa.”—Ellen G. White, Our High Calling, p. 20.
Taro Ni Veiwasei:
1. Dou lesuva tale e na nomu kalasi nai sau ni taro ki nai otioti ni taro e na Siga
Sade. Na cava o vulica rawa mai na nodra i sau ni taro na lewe ni nomu kalasi?
Na sala cava so e rawa ni da vulica me da tara cake na ka noda vakabauta na ka
e da vakadinata?
2. E dua e vola: “Nanuma e rua na ka: O Karisito e mate e na vukumu, ka o
na mate e na dua na siga.” Na vakasama e na lesoni ni Siga Tusiti, ka vosa me
baleta na noda na saumi taro me baleta nai valavala ca; na lesoni bibi cava me
da taura me noda e na vakasama oqo?
3. Sa biu tale e ke na yatuvosa e tabaki e na basi mai Lodoni: “E rawa ni sega na
Kalou. Kakua ni lomaleqa tiko, ka mo marautaka na nomu bula.” E na taudaku
ni ka e vakaraitaka na lesoni, na leqa cava tale o kunea e na yatuvosa oqori? Na
cava e vakalomaleqataka kina e so na tamata na dina ni bula tiko na Kalou? Na
cava e tukuna vei keda nai tukutuku oqo e na vuku ni cakacaka nei Setani e na
nona vakatanitaka nai tovo ni Kalou e na nodra vakasama e levu na tamata? E
na nomu kalasi, dou veitalanoataka na vei sala duidui e so e rawa ni dou sauma
lesu kina na yatuvosa e volai e na basi mai Lodoni. Cava e so na yatuvosa leleka
ka momona e rawa ni vukei ira na tamata me ra raica nai nuinui e rawa ni ra
taukena mai Vua na Kalou?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
67
LESONI 10
Feperueri 28–Maji 6
E NA DAKU NI MATAVULO
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: Vosa Vakaibalebale 25:2, 3; 26:11, 12;
1Koronica 1:20, 21; VBale. 26:13–16; 27:5, 6.
Wiligusu: “Kakua ni ko dokai iko e matana na tui, Ia mo kakua ni laki tu e na
nodra tikina na tamata turaga” (Vosa Vakaibalebale 25:6).
E na daku ni gata rairai totoka, kei na vosa kamikamica e cavuta, ka kauwai sara
vakalevu e na bula marau nei Ivi; e vuni koto kina na meca e bucina na sala me mate
kina (Vakatekivu 3:1–6). O Setani, e vakamatavulotaki koya me “agilosi ni rarama,”
e vakarautaka na i cori rerevaki me baleti keda na kawa tamata (2Koronica 11:14). E
ka rerevaki cake ka veivakacalai sai koya na noda lasutaki- keda; noda okati keda me
da dua na ka ia e sega ni vakadina kina, ka da tini me da lawakitaki ira na tamata kei
keda talega.
E vuqa na sala ni veivakacalai. Dua na sala kilai levu o ya na vakayagataki ni
vosa. E so na vosa vakaibalebale e na lesoni ni macawa oqo baleta na vosa, vosa lasu,
vosa ni veicavilaki, vosa rairai totoka ka vakayagataka na rogorogo vinaka kei na
vosa vei laveti me ubia nai naki kei na vakasama ca. E dodonu me da qarauna, sega
walega me baleta na ka eda tukuna vei ira na tamata, ia na noda vakadewataka na ka
era kaya vei keda. Na i tukutuku ni macawa oqo e rawa ni kena i soqoni: “Raica, au
sa talai kemudou yani me vaka na sipi e na kedra maliwa na wolifa: o koya mo dou
qai vuku me vaka na gata, ka yalovinaka me vaka na ruve.” (Maciu 10:16).
*Vulica na lesoni oqo, ka mo vakarautaki iko e na Siga Tabu, Maji 7.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
68
SADE
Maji 1
Na Ka Vuni Ni Kalou
Na bula e levu tu kina na kena ka vuni. Na Physicist o David Deutsch e vola
ni “veika e yaco e veisiga e vereverea vakalevu ni vakamacalataki e na vakasama
vaka lesoni ni vuli na physics. Ni ko vakasinaita na kuro ni ti livaliva e na wai, ka
tabaka na vakasaribariba ni livaliva, na mona livaliva lelevu kece e Vuravura ka ra
cakacakataka tiko na yabaki ni vuravura, e ra sega ni rawa ni cakacakataka na duidui
ni soqoni me baleta na veika e na vakayacora na vei molecule yadua kece e tu e na
wai—ke rawa mada ga ni da cakacakataka na kedra i tuvaki taumada kei na veika
e tara e taudaku, e sa dua vakaikoya na cakacaka dredre.”—David Deutsch (2011–
07–21). The Beginning of Infinity: Explanations That Transform the World (Kindle
Locations 1972–1975). Penguin Group. Kindle Edition.
Ke dredre vei keda me da kila na veika sega ni bibi me vaka na molecules ni wai,
sa na qai rawa vakacava me da nanuma me da kila na veika vuni me baleta na Kalou?
Wilika na Vosa Vakaibalebale 25:2, 3. Na dina cava e vakaraitaka tiko o koya e
volavola, ka rawa vakacava me da vakayagataka e na vakasama rabailevu?
Na ka e duidui kina na lagilagi ni Kalou kei na nodra lagilagi na tui sai koya na
“ka vuni” ni Nona bula, ka yaco kina ni sega ni rawa vua na tamata me kila vakaoti
na veika baleti Koya. Na yavu ni vosa vaka Iperiu na str (“vunitaka),ka lako mai
kina na vosa “ka vuni,” e dau vakayagataki e na nodra Vola Tabu na Iperiu me
vakaduiduitaka na ka e kilai tani kina na Kalou dina duadua ga (Aisea 45:14,15). E
tu na ka me baleta na Kalou e da na sega ni kila rawa. E na yasana kadua, e dua na ka
e kauta mai na lagilagi vei ira na tui sai koya na nodra tu vakarau me ra vakadikevi.
Na i matai ni tovo e dodonu me kune vei ira na veiliutaki, me sega ni dua na ka me
vunitaki kei na nodra tu vakarau me ra saumi taro (Vakarua 17:14–20). Sa nona i
tavi na tui me “vakaqaqa na ka” o ya me , solia na vakamacala ni veika e yaco kei na
veika e cakava.
Sa levu dina na taro e na bula oqo e sega tu ni saumi rawa. E na loma ni dua
na sekodi, e so na ka e yaco e rawa ni yaco kina na duidui e na maliwa ni bula
kei na mate. So na tamata era lako mai na dua na leqa ki na dua tale, ka so e ra
galala. Na ka kece oqo e tukuna vei keda ni gadrevi me da bula e na vakabauta.
Na cava e yaco tiko e na nomu bula ka o ciqoma tiko e na vakabauta, ka
vakararavitaka tiko Vua na Kalou? Na digidigi cava tale e tu vei iko?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
69
MONITI
Maji 2
Sa Vuku Na Lialia
Dina ga ni sega ni ka e qai buli vou, (vakabibi e na vei vanua lelevu) na
vakasama sa laveti cake mai e na vei yabaki sa oti ka veibataka ni dina e sega vauci
keda taucoko. O ya, ni ka e dina vua e dua na tamata, se dua na vanua kei na kenai
tovo, e na sega ni dina vua e dua tale. Dina ga ni rawa ni dina e na dua na yasana (so
na vanua e ra draiva e na yasana matau, ka so ena yasana mawi), vua e dua e caka
rerevaki, vakabibi e na yasana ni vinaka kei na ca. So na ka e donu ka so na ka e cala,
veitalia ga na vanua e da bula kina se na noda digidigi. Na kena i tinitini, e dodonu
me da sorovaka na noda rai ki na Vosa ni Kalou kei na dina e kune i kina. Na Vosa ni
Kalou sa dodonu me noda yavu levu e na noda kila na dodonu kei na cala, vinaka se
ca.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 26:11, 12. (Raica na Dauveilewai 21:25; 1
Koronica1:20, 21; 2:6, 7; 2 Koronica 1:12.) Na cava e dodonu me da qarauna me
da kakua ni cakava?
Me vaka eda sa raica rawa, na vakasama oqo me da cakava ga na ka e donu e
matada e sega ni ka vou. Ia e a cala e na gauna o ya, ka se cala tikoga nikua. Me
vaka eda sa raica oti, e sega ni dua vei keda e kila na ka kece; na dina, ni sega ni kila
vakavinaka na ka kecega. E tu na veitikina e dodonu me da tubu ka vuli kina, ka sa
dodonu kina me tadola tiko na noda rai ki na dina ni sega ni tu kece vei keda na kena
i sau.
E na nodra kisi na lialia me vaka e laurai e na vosa vakaibalebale oqo, na vuna me
da kauwai kina ni tatara ni nodra lialia e na tete yani ki taudaku. Era sa vakadeitaka
ni ra sa vuku, ka ra na cakava vakarua na nodra lialia. Sa rawa ni ra vesumona ka so
era nanuma caka ni ra vuku, ka dokai ira, ka taro vakasala vei ira, ka rawa ni basika
kina na leqa e levu cake (VBale. 26:8). Na lialia e na tete yani, ia e na vakatokai me
“vuku” sa na yaco kina me vakacaca sara vakalevu. Me kena i kuri, o ira na lialia sa
lialia vakalevu, ka ra sa sega ni qai raica rawa na nodra lialia.
Sa vakavica na nomu temaki mo vakaisosomitaka e so na ka o kila ni yavu dina?
Na cava e yaco ni rau coqa e rua nai vakarau bibi? E da kila vakacava na kena e
bibi cake vei rau?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
70
TUSITI
Maji 3
O Koya Na Vucesa
“Sa tonisua na kena na vucesa e na dari; Ka sa dredreta ni kauta tale mai
ki gusuna.” (VBale. 26:15).
Me vakataki ira na gonevuli ka ra vakalusia na nodra gauna kei na kaukauwa
nodra vakavakarau me ra lawaki e na vei tarogi ka ra sega ni vuli lesoni, sa vakakina
na nodra cakacaka vakaukauwa na tamata vucesa me ra vakasaqara na ulubale ni
nodra vucesa!
Wilika na Vosa Vakaibalebale 26:13–16. Na cava eda vakasalataki kina eke?
Rawa ni dina na tamata vucesa: “E tiko e dua na laioni e na gaunisala!” (VBale.
26:13). Sa vakasama vuku kina me sa tu ga e vale, ka me kakua ni vorata na leqa.
Ia ni cakava o ya, e calata na vei sala ni vei vakalougatataki ni bula e rawa ni tadola
vua. E da na sega ni marautaka na rairai totoka ni dua na rosi, ke da sega ni bolea me
da vakila mosi ni votona. E na sega ni rawa na toso i liu ke da rerevaka na veika e
vakababa tu mai liu. O ira na tamata era datuvu me ra tovolea na ka, e ra na sega ni
vakila na taucoko ni bula.
Raica e so tale na i yaloyalo e na veitikina oqo. Me vaka ga ni tadola na katuba ka
sega ni lako ki na dua na vanua, o ira na tamata vucesa era veivukiyaki e na nodra i
mocemoce; ka sega ni dua na vanua era gole kina.
E veivakurabuitaki na i yaloyalo kadua, e na tikina 15. Sa rawa ni ra tatara yani ki
na veleti kakana, ia e ra sa rui vucesa me ra laveta cake na ligadra me biu na kakana
e gusudra. Ia e ca vakalevu, na nodra vucesa ni vakasama, nodra sogota na nodra
vakasama ka vakadeitaka nai tutu e ra tu kina.
Kena i balebale ni ra na donu tu ga, e ra vuku cake mai vei ira e lewe vitu na
tamata vuku (VBale. 26:16), ka na sega ni dolava na nona vakasama ki na so tale na
rai, ka na vuku cake mai na nona. E ra lasu o ira era nanuma ni tu kece vei ira na vei
saunitaro.
“Ni yaco na veilewai, na tamata e na sega ni lewai me cudruva baleta ni ra
nakita me ra vakabauta na lasu, ia baleta ga ni ra vakawaletaka na galala e
soli me ra vulica na dina, ka ra sega ni vakabauta na dina,”—Ellen G. White,
Patriarchs and Prophets, p. 55. Na cava o kila me baleta na noda i tavi me da solia
vei ira na tamata na “kalougata” me ra vulica na dina? E tekivu i vei ka tini i vei
na noda i tavi?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
71
VUKELULU
Maji 4
Sa Meca Nai Tokani
Ke da sega ni marautaki ira vakalevu cake na noda i tokani mai vei ra na noda
meca, baleta ni da namaka me ra caka vinaka vei keda o ira na noda i tokani ka caka
ca vei keda o ira na noda meca. Ia, eda raica ni sega dina ni dau yaco vakakina. Oqo
na vuna e vakasalataki keda kina na Vosa Vakaibalebale ni so na gauna na noda i
tokani era vaka na noda meca, ka o ira na meca era vaka na i tokani.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 27:5, 6. Na gauna cava e vakaraitaki kina ni
loloma na veivunauci?
Na loloma e sega ni ka walega ni regu kei na so na kena vosa kamica. Na loloma
e na vakayavalati keda me da vunauci ira na noda i tokani se o ira na luveda, ka rawa
ni ra raici keda ni da tamata ca, vakatulewa kaukauwa ka dauveivosataki. E rawa ni
da vakayali ira na noda i tokani ke da vosa vakadodonu. Ke da sega ni vakasalataki
ira na noda i tokani me baleta na ka era cakava tiko, vakabibi ke na kauta mai vei ira
na leqa, sa qai mataqali tokani vakacava o keda?
Na veivunauci votu e vakatakilakila ni noda loloma e sega ni tara tu e na dela ni
lasu kei na vakalecaleca, ia e yavutaki e na dina kei na veivakabauti.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 27:17. Na cava e rawa ni yaco ni rau veivosaki
votu e dua na veitokani?
Na i yaloyalo ni vagatai na kaukamea e na kaukamea e vakaraitaka ni basika kina
e dua na ka yaga. Na veitokani e vakatovolei e na veivosaki votu dina e na vaka
vinakataka na veitokani ka na bukana ka vakaukauwataka na nodrau i tovo ruarua. Na
i yaragi ruarua e na vakayagataki vakavinaka. Sa na yaco me rau tu vakarau me sotavi
na veika dredre e na yaco mai. Na tamata e nuitaki koya ga kei na nona vakasama, ka
sega ni via veivosaki votu me bolea na duidui ni rai e basika mai, e na sega ni tubu e
na kilaka kei nai tovo.
O sa bau vunauci e na vuku ni dua na ka e rawa ni vakamavoataki iko?
Vakacava ke o a sega ni vakasalataki kina? Ni o vakasamataka tiko oqori, ke o
vinakataka mo cakava na ka vata oqo vua e dua tale, e na rawa vakacava mo na
cakava e na yalo ni veivoli lesu, ka sega e na yalo ni veilewai kei na vei vosataki?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
72
LOTULEVU
Maji 5
Sa i Tokani Na Meca
Wilika na Vosa Vakaibalebale 26:17–23. Vola na uto ni vakasama ni ka e tukuni
tiko e ke.
Sa lesu tale ki na kaukauwa ni vosa na Vosa Vakaibalebale, ka gauna oqo me
baleta na mavoa e kauta mai na vosa ni veivakacacani kei na veiba. O ira era
vosavakacacana na nomu meca e matamu, mo nanuma kina ni to tiko kei iko, e ra
vaka na “qilaiso”: e ra bukana na veileti ka ra liutaki iko ki na bukawaqa ni leqa e
levu cake (tikina 21).
Sa vakakina na “tebenigusu katakata,” e rogorogo vinaka, ia e rawa ni vunitaka
na “yalo sa ca” (tikina 23). O koya na daunipolitiki e vinakata me digitaki, o koya
e dauvolivolitaki e vinakataka me volitaka na nona i voli, o koya na cauravou e
vinakata me vosaka e dua na yalewa—eratou kila vinaka kece na kaukauwa ni vosa
ni veirawai.
Na lesoni bibi ni tikina oqo sai koya me da qarauna na vosa vinaka ni veirawai.
E rawa ni rerevaki baleta ni sa rui rogo vinaka. So na tamata e ra sa matai dina na
vosa, e rawa ni ra rogorogo veirawai, rogorogo dina, vei kauwaitaki, ia mai loma, e
dua na ka duidui e yaco tiko kina. Dina ga ni da coko oti e na so na mataqali tamata
vakaoqo, o cei vei keda e vakila na nona cala ni sa vakayacora oti talega: noda kaya
e dua na ka vua e dua, ia e duidui na ka e tu e na noda vakasama kei na yaloda? Na
vosa vakaibalebale e vosa saqata vakaukauwa na veivakacalai vakaoqo.
“Na veika kece eda cakava na Lotu va-Karisito e dodonu me raibasikati me vaka
ga na rarama ni siga. Na dina sa mai Vua na Kalou; na veivakacalai e na kena duidui
sala kece sa mai vei Setani. . . E sega ni rarama se e dua na ka e rawarawa me da
vosataka vakadodonu na dina. E sega ni rawa ni da vosataka na dina vakavo ga ke
da kila na dina, ka sa vakavuqa na kena basika mai na rai sa bucini rawa, duidui
ni vakasama, kila ka vakavo, cala ni vakatulewa, ka tarova na noda kila vinaka na
veika e dodonu me da cakava! E sega ni rawa ni da vosataka na dina vakavo ga ke sa
liutaki tiko e na veisiga na noda vakasama mai vei Koya, na Dina.”—Ellen G. White,
Reflecting Christ, p. 71.
Vakacava na vosa o cavuta, e tadola ka rawa ni raibasikati? E rau sota tiko se
sega na veika o vosataka kei na ka e tu e na nomu vakasama? O nanuma tiko
ni veivakacalai oqori e rawa ni tomani tu ga me sega ni mudu? (Raica na Maciu
10:26, 27.)
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
73
VAKARAU
Maji 6
Kuri Ni Vuli: “Na dauveiqaravi ni Yalo ni Kalou e sega ni kauta tani vei keda na
kena gadrevi me da vakaukauwataka na yago, vakasama kei na noda taledi, ia e
vakatavulici keda me da vakayagataka na noda kaukauwa kece me vakalagilagi kina
na Kalou. Na noda kaukauwa vakayago kei na kaukauwa ni vakasama, ni sorovaki ka
liutaki e na loloma ni Kalou, e na vakayagataki e na vakavakayagataki e yaga duadua
e vuravura. Na noda sega ni kila e sega ni vakalevutaka na nona yalo malumalumu
se bula vakayalo e dua e vakatusa ni muri Karisito. Na dina ni vosa vakalomalagi e
na ciqomi ka taleitaki mai vua na Lotu va-Karisito e tu vinaka tu nona vakasama. O
Karisito e na vakalagilagi vakalevu mai vei ira e ra veiqaravi Vua e na yalo vuku.
Na i naki levu ni vuli, me rawa ni vakayaragitaki keda me da vakayagataka na noda
kaukauwa e solia vei keda na Kalou, e na sala e rawa ni da matataka na lotu vaka i
Vola Tabu, ka vunautaka na lagilagi ni Kalou.
E da dinau tu vei Koya e solia vei keda na bula, kei na taledi e tataunaki tu vei
keda, ka sai tavi e da dinau tu kina Vua na Dauveibuli sai koya na noda teivaka ka
vaka vinakataka na noda vei taledi.”—Ellen G. White, Counsels to Parents, Teachers,
and Students, pp. 361, 362.
Taro Ni Veiwasei:
1. Veitalanoataka na veika veivakurabuitaki e da kunea e na bula ni vei siga, e
na veika bula, veimaliwai vakatamata, se e na taro ni vakabauta kei na Nona
i tovo na Kalou kei na veivakabulai. Sa dua na ka veicalati duadua e na noda
bula, ni levu ga ni ka eda vulica, na levu ni noda siqema rawa na lailai ni ka eda
kila. Cava sa rui dina kina vakalevu ni da dabe e na dina vakayalo?
2. Na cava eso na “dina” e rawa ni da kaya ni sega ni vauci keda raraba, e ka ni
tovo vakavanua, ka veiveisau? E da kila vakacava na kena duidui mai na dina
e tawamudu, vauci vuravura ka sega ni rawa ni veisau? Cava sa rui ka bibi kina
na noda kila na kedrau duidui? Na cava e dua kina na ka rerevaki levu e da
sotava tiko, sai koya na noda veilecayaki tu me baleta na dina e rawa ni veisau
kei na dina e taudaku?
3. Sa dau tukuni ni tamata vuku e maroroi ira vakavoleka na nona i tokani,
ia na nona meca vakavoleka sara. Na cava na kena i balebale? E da vaka
veiwekanitaki keda vakacava o keda na Lotu va-Karisito ki na vakasama
vakaoqo? De rawa ni veivuke na Maciu10:16.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
74
LESONI 11
Maji 7–13
BULA E NA VAKABAUTA
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: Vosa Vakaibalebale 28:4, 7, 9; Roma
1:16, 17; Kalatia 3:24; VBale. 28:5; 1 Joni 2:15–17; VBale. 29:13.
Wiligusu: “Na rerevaka na tamata sa da tacori kina: Ia ko koya sa vakararavi
vei Jiova ena tiko vinaka.” (Vosa Vakaibalebale 29:25).
Sa levu dina na domo era kacivi keda mai e na veiyasana kece. Eda kila vakacava
na tamata na ka e dodonu kei na ka e cala? Na kena i sau e kune Vua na Kalou kei
na Nona Vosa. Sa dodonu me da vulica me da vakararavi Vua na Kalou ka muria na
Nona Vunau. Na kena vo e na qai muri ga mai vakaikoya.
O Jisu e tukuna vei keda na ka oqo e na nona kaya “vakasaqara taumada na
matanitu ni Kalou,” ka veika kece eda gadreva e na vakarautaki mai (Maciu 6:33).
Me da cakava na vakararavi kei na muria na Kalou me naba dua; ke sega, e na dua
tani tale na ka e na naba dua, ka sa na wili vaka qaravi Kalou matakau. Ka rawa ni da
vulica me da vakadinata taudua ga na Kalou, e na noda bulataki na bula ni vakabauta.
Na i lakolako ni tamata Lotu va-Karisito sai koya sara ga oqo, ai lakolako; e dodonu
me da digitaka me da cakava na ka e vinaka na Kalou me da cakava, ka me da biuta
na kena vo ni ka kece Vua.
*Vulica na lesoni oqo, ka mo vakarautaki iko e na Siga Tabu, Maji 14.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
75
SADE
Maji 8
Maroroya Na Vunau
Mai na kena vakayagataki vaka 13 na vosa Torah—“vunau” se “vakavuvuli”—e
na Vosa Vakaibalebale, e vakayagataki vaka 4 e na Vosa Vakaibalebale 28 (tikina 4
[vakarua], 7, 9). Dina ga ni kena vakayagataki oqo e na Vosa Vakaibalebale e okati
me “vakavuvuli” ni tamata vuku (VBale.13:14), e na nodra tukuni na Isireli, na vosa
oqo e tiko na kena vakasama vakayalo ka okati me vakatakila vakalomalagi, me vaka
e vakadinadinataki e na Vosa Vakaibalebale vakataki koya (VBale. 29:18).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 28:4, 7, kei na 9. Na cava e tukuna vei keda na
veitikina oqo me baleta na bibi ni vunau e nai vakarau ni noda bula?
Na ka e ra duidui kina na Isireli mai vei ira na matanitu tale eso, e sega ni ka me
baleta na duidui ni nodra vakasama, se na nodra bula “vakayalo” kei na vakavuvuli
me baleta na Kalou. Na dei ni digidigi ni nodra bula, wili kina na kakana, vakacegu,
na veika bula, kei na nodra bula ni veiwekani vakamatavuvale kei ira era tiko vei
tikivi, ka vakavuna me ra “savasava,” se “vakatikitiki tani” mai vei ira kece na vei
matanitu. E rawa ni da kaya, ni nodra digidigi e kena seda nai vunau kei na vei yavu e
kunei kina.
E da sa raica oti, ni o keda na tamata e sega ni rawa ni da vuku vakaikeda, e sega ni
rawa me da kila na duidui ni vinaka kei na ca e na veigauna (1Tui 3:9). Oqo na vuna
e da gadreva kina nai vunau vakalomalagi me vukei keda me da rawata na yalo vuku.
Me matata, ni kena rawati na vuku e sega ni vakatau e na vakayacori ni vakaukauwa
yago vakayalo se ka ni vakasama; e veiwekani kei na noda talairawarawa ki na vunau
e tiko e taudaku vei keda, noda i tovo vakavanua, noda vakasama ga vakataki keda,
kei na noda gagadre.
Na vunau oqo, sai koya na vunau tawamudu ni Kalou. Ka noda muria nai vunau
oqo e cakacaka ni vakabauta. “Ni’u sa sega ni maduataka nai tukutuku-vinaka kei
Karisito: ni sai koya oqo na kaukauwa ni Kalou me vakabulai kina ko ira yadua era sa
vakabauta: sa liu vei ira na Jiu, vei ira talega sa matanitu tani. Ni sa vakatakilai kina,
ni sa vakadonui ira na Kalou e na vakabauta me ra sa vakabauta: me vaka na ka sa
volai, Ena bula e na vakabauta ko koya sa yalododonu.” (Roma 1:16, 17).
Na dredre kei na leqa cava o sa vakagalalataki kina, baleta ni o sa cakava na
nomu digidigi e na vakabauta, mo maroroya na vunau ni Kalou? E na duidui
vakacava na nomu bula ke o a sega ni maroroya?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
76
MONITI
Maji 9
Vakasaqara Na Turaga
Se vakacava na kena bibi e na bula ni vakabauta, na Vunau (Torah) e sega ni
vurevure ni bula. E na yasana kadua, na vunau e dusia nai valavala ca, ia nai valavala
ca e yaco kina na mate (raica na Roma 7:7–13). Na ka e mana kina na Torah baleta
ni lako mai Vua na Kalou. Ke sega na Kalou, na Torah e na dua ga na lawa vakaturi
ka yali kina na Nona i naki taumada na Kalou. Na bula ni talairawarawa ki na vunau
ni Kalou, e veiwekani kei na bulavata kei na Kalou. Na Torah e sega ni sosomitaka
na Kalou; e dua ga na qasenivuli (me vaka na vakatautauvata nei Paula) ka liutaka na
gonevuli vua na nona i liuliu (Kalatia 3:24).
Wilika na vakasama e kovuta na Kalatia 3:24. E dusi keda vakacava vei Jisu nai
vunau, me rawa vei keda me da “vakadonui e na vakabauta.”?
Na Vosa Vakaibalebale e sega wale ga ni vola ni vuku; ka matai taumada, e i vola
me baleta na Kalou E vakatakila na vuku. Noda vakasaqara na vuku e na noda muria
nai vunau e na dreti keda vakavoleka Vua na Turaga kei na veivakabulai E solia wale
vei keda e na vuku ni vakabauti Jisu.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 28:5. Na cava na ki, me rawa kina vei keda me da
“kila rawa na ka kecega?”
Na vosa “kila” e vakayagataki vakarua e na tikina 5, me vaka ga na vosa “vunau”
e na tikina 4. E rau veiwekani na tikina ruarua oqo: e rau salavata na muria na vunau
(tikina 4) kei na vakasaqara na Turaga (tikina 5). Na rabailevu ni tavi oqo, e sega ni
yalani ga e na noda kila ka cakava na ka e dodonu (“lewa dodonu” [tikina 5]). Nai
tukutuku oqo e baleti keda “kece” baleta ni sa mai Vua na Kalou ni tamata “kece.”
Vei Isireli taumada, na kila ka ni ka kecega e sega ni tawase mai kei na bula vakalotu.
Na vakabauta e sema voleka kei na vuku ni vakasama kei na vuku ni vakatulewa. E
sega ni rawa ni da taukena na vakabauta ke sega ni da vakasama se vakasama ka sega
na vakabauta, baleta ni Kalou e yavu ni yasana ruarua.
Na cava e vakatulewa vinaka kina ni vakasama na noda vakabauta na Kalou?
Na cava e veicalati ka vakasama ca kina na noda biliraka na Kalou, mai na noda
vakabauti Koya?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
77
TUSITI
Maji 10
Vosa Me Nodra Na Vutuniyau
Wilika na 1 Joni 2:15–17. Na cava e da vakasalataki kina e ke, ka rawa vakacava
me da taqomaki keda mai na rerevaki ni ka e tukuni e na veitikina oqo?
Dina ga ni duidui vakalevu nai balebale ni vakasama me baleta na “vutuniyau,”
na Vosa Vakaibalebale e tiko kina eso na vakasala me rawati kina na “vutuniyau” kei
na sala mo rawa ni lewa vinaka kina na nomu “vutuniyau” e na gauna sa rawati kina.
1. Kakua ni vutuniyau nomu vakayagataki ira na dravudravua (VBale.
28:8). Nomu vutuniyau e na sega ni vakadonui ke o rawata e na nomu vakayagataki
ira na dravudravua. Me vaka eda sa raica oti, nai Vola Tabu e vosa saqati ira
vakaukauwa o ira na tamata e ra vakayagataki ira na dravudravua me ra rawa ka kina.
2. Soli ka vei ira na dravudravua (VBale. 28:27). Ni vakatautauvatataki kei
koya na “kocokoco” e na Vosa Vakaibalebale 28:25 (NIV, vakadewataki, “yalolevu/
daukana”), na tamata e lomani ira na dravudravua e na vakalougatataki.
3. Cakacaka vakaukauwa (VBale.28:19). Nai yau e sega ni dodonu me basika
mai e na dela ni butako se veimau, ia me i sau ni noda cakacaka vakaukauwa. Na ka
eda rawata e vakatau ki na vinaka ni noda cakacaka. Ke da sa vutuniyau, sa da saumi
donu kina.
4. Kakua ni tovolea mo vutuniyau vakatotolo (VBale. 28:20, 22). Na noda tikina
e vakaraitaka e rua na ka e rawa ni yaco: (1) ni da vakamatabokotaki keda e na so na
cakacaka ni lawaki, ka da sa wili me cala e na cakacaka o ya (VBale. 28:22); (2) sa da
vinakata totolo me da marautaka na nodrau i yau na noda i tubutubu, ka da butakoci
rau mai na ka e dodonu me rau bula tiko kina nikua (VBale. 28:24). Ia e ca vakalevu,
ni o ira era cakava vakakina, e ra vakadonuya na ka cala era cakava e na nodra
vakasama, me yacova ni ra sa vakadeitaka ka vakabauta e lomadra ni sega ni cala na
ka era cakava. Era kaya, “E sega ni valavala ca.”
E dua na kaukauwa vuni e na vuravura oqo nai lavo, ka oqo na vuna e vosa
kina vakalevu na i Vola Tabu. Ke da vinakata nai lavo, e da na qarauni
keda vakacava, me da kakua ni tacori e na ka e vakatoka o Jisu, “nai yau e
dauveivakaisini” (Marika 4:19)?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
78
VUKELULU
Maji 11
Vola Dusidusi Nodra Na Dravudravua
Wilika na Vosa Vakaibalebale 29:13. Na cava e veitalanoataka tiko eke?
O dravudravua kei vutuniyau e rau tautauvata (VBale. 29:13). Nai yaloyalo ni
rarama e vakayagataki e na vosa vakaibalebale oqo, e biuta na vakasama oqo e na
rai ni Veibuli. Na Kalou e buli rau ruarua, na dravudravua kei na vutuniyau (VBale
22:2). E rau marautaka ruarua na i solisoli ni bula, ka cilavi rau ruarua na matanisiga.
Me vaka ga ni ra sa vakasalataki na vutuniyau me baleta na nodra i vakarau vei ira na
dravudravua, o ira na dravudravua me ra lomani ira e ra vakasaurarataki ira, ka rawa
ni yaco me o ira na vutuniyau (Maciu 5:44, 45).
Na cava nai tukutuku e na Vosa Vakaibalebale 28:3?
Na nodra i tavi na dravudravua e tautauvata kei na vutuniyau (VBale. 28:3). Na
bula ni dravudravua kei na viakana e sega ni ulubale ni valavala ca. Na dina me baleta
na nomu vakasaurarataki e sega ni solia vei iko na laiseni mo vakasaurarataki ira na
tani. Na Nona talanoa vakaibalebale o Jisu me baleta na tamata sega ni veivosoti ka
vakasaurarataka tale e dua e dravudravua cake mai vua, e vakaraitaka ni ka e cakava,
e sega ni ka vou, dina ga ni da sega ni namaka mai vua e dua na dravudravua (ni da
nanuma ni na tu vua na yalo ni vosota vua e dua tale na dravudravua) (Maciu 18:22–
35). E na Vosa Vakaibalebale 28:3, nai yaloyalo ni uca, ka dau vakadewataki me vei
vakalougatataki, e vuki me dua na uca tau bi; ka vakaraitaka nai yaloyalo oqo na cala
ni tovo o ya kei na yalolailai e kauta mai.
Na cava nai tukutuku e na Vosa Vakaibalebale 28:6?
Na dravudravua e yalododonu e vinaka cake mai vua na vutuniyau ka ca
(VBale. 28:6). E na noda vuku vakatamata, na tamata yalododonu e sega ni dodonu
me dravudravua, ka ni dravudravua e nanumi ni totogi dodonu e nodra na tamata
vucesa (VBale. 24:34). Ia e vereverea vakalevu na veika dina ni noda bula. O ira na
dravudravua sa rawa ni ra vakaleqai ni yali na lewa dodonu se yaco eso na ka era
sega ni lewa rawa. Sa dau yaco vakalevu na ka oqo. Ia nai vakarau ni vei tovo bibi e
tutaka na Vosa Vakaibalebale, e matata ka sega ni veilecayaki. Na yalododonu e bibi
cake mai na vutuniyau, kei na bula ni rawa ka e sega ni vakadinadina ni yalododonu.
Na cava e rawa ni da cakava, ke da temaki me da vakaisosomitaka na veika bibi
e da tutaka, me da rawa ka kina? Rawa vakacava me da taqomaki keda mai na
ka oqo, ni sa rui rawarawa me da cakava?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
79
LOTULEVU
Maji 12
Lomana Na Dina
Mai na veika kece e rawa vei keda me da vakatavulica vei ira na luveda, noda
gonevuli, se o ira era tu vakarau me ra vuli mai vei keda; e rawa ni da kaya ni lesoni
bibi duadua e kune eke, me vaka e vakaraitaka o Paula e na nona volavola me baleti
ira na yali, “ni ra sa bese ni lomana na ka dina” (2 Cesalonaika 2:10). Me matata, ni o
Jisu na Dina, ka noda vakavulici ira na tamata me ra lomana na dina, e da vakavulici
ira tiko me ra lomani Jisu, na cava tale e bibi cake?
“Se sala cava ni veivakaqaqai eda muria me da vakasaqara vakaidina kina na
dina, e da na tuberi me da sota kei koya e Tawakune, na Vuku levu ka sa cakacaka
tiko e lomada kei na vukuda. Na vakasama ni tamata sa mai veitauraki kei na
vakasama ni Kalou, na ka vakaiyalayala kei na ka e Tawamudu. Na revurevu ni
veitauraki vakaoqo ki na yagoda kei na noda vakasama, kei na yaloda, e sega ni
cakacakataki rawa.” —Ellen G. White, Education, p. 14.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 29:15 (raica talega na VBale. 29:19). Na yavu bibi
cava e laurai eke, sega e na ka walega ni vuli, ia e na bula vakararaba?
Dina ga ni ka bibi nai vakarau e da vakarautaka—e na so na kisi e na gadrevi
vakalevu— vakabibi vei ira eda sega ni rawa ni da vakadodonutaka se totogitaki. Oqo
e dina vakalevu vei ira na luveda. So na gauna e na gadrevi me ra totogitaki me rawa
ni ra vakadodonutaki.
Na noda bula sa bale ka sinai e na ca, ka wili kina o ira na noda rosi lalai e na
vakamareqeta ka lomana, o ira na luveda. E da sega ni vukei ira na luveda se vukei
keda, e na noda vakalaivi ira me ra cakava ga na ka era vinakata. O ira na gonelalai
e ra sega walega ni gadreva na veivakavulici—e ra vinakata. E dodonu me ra kina
ni tiko nai yalayala, ka dodonu me ra tiko ga e loma. Na marama tina e vakabauta
ni dodonu me doka na nona galala na luvena, ka vakalaivi koya me cakava na ka e
vinakata, ka sega ni kaya “sega” vei ira, e na kauta mai na “madua”(VBale 29:15)
vua, kei na rarawa vei ira na gone—ke sega nikua, e na gauna era sa na qase cake mai
kina na gone.
Na cava eso na lesoni o vulica ni o gone ka se dei tu ga oqo e na nomu
vakasama? E vukei iko vakacava na kila ka oqori me vakavinakataka na nomu
bula nikua?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
80
VAKARAU
Maji 13
Kuri Ni Vuli: “Na vunau kece ni Kalou e yavutaki mai na i tovo dodonu ka sega ni
rawa ni veisau, ka biu vata me vakaqaqacotaki na bula marau vei ira era maroroya..
. . Na lotu e kauta mai na tamata me veiwekani vakatamata yadua kei na Kalou, ia
e sega ni yalani; ka ni yavu vakalomalagi oqo e dodonu me bulataki, me rawa vei
ira me ra vukea ka vakalougatataki na kawa tamata.”—Ellen G. White, Sons and
Daughters of God, p. 267.
“Na nodra sega ni kauwaitaki na gonelalai me ra vakavulici me ra kila na Kalou,
sa vakalevutaka na ca, ka ra sa viritaki me ra tovata mai kei na meca; e levu vei ira,
ke ra a tuberi vakavinaka, ke ra a cakacaka vata kei Karisito. Na vakasama lasu kei
na lialia ni vagolei cala na loloma, sa susuga nai tovo ka sa vakavuna me ra sega ni
gone vinaka, sega ni marau, ka ra kune rarawa na nodra i tubutubu, ka tosoi tiko ga
na nodra i vakarau veivakarusai mai na dua na tabatamata ki na dua tale. Na gonelalai
sa vakatarai me vakayaco lomana e na sega ni doka na Kalou, ka na vakavuna na
madua vei rau na nona i tubutubu. “. . . O ira nai tubutubu e ra sogota vei ira na
luvedra na matamata ki na koro ni Kalou, e na nodra vakawaletaka na nodra i tavi ka
vakalaivi ira na gone e na nodra cala.”—Ellen G. White, Testimonies for the Church,
vol. 5, pp. 325, 326.
Taro Ni Veiwasei:
1. E a susugi cake mai e na matavuvale Lotu va-Karisito O Leo Tolstoy, na
turaga ni Rusia dauvolaivola, ia sa biuta na nona vakabauta. Ni sa tubu cake
mai, e levu na vakatataro e basika mai: na cava na i balebale ni bula, vakabibi
na bula ka kena i tinitini na mate? Dina ga ni vakasaqara na kenai sau e na
veitabana kece ni kila ka, e sega ga ni kunea rawa. Sa qai siqema rawa o koya
ni saunitaro vinaka duadua me sauma na taro ni bula kei na kenai balebale e
kune e na vakabauta—e na dua na ka e tiko e na taudaku ni vakasama vuku
vakaikoya. Na nona vuku ni vakasama e tukuna vua me cavu kalawa tani mai
na nona vuku ni vakasama, ki na vuravura ni vakabauta, me rawa vua me taura
nai saunitaro me baleta nai balebale ni bula. Na cava na vuna, e digidigi ni
vakasama vuku vinaka duadua e rawa ni da cakava me baleta nai balebale kei
nai naki ni bula, na vakabauti Jisu?
2. Na cava o taura rawa me i balebale ni vosa “mo lomana na dina?” E da
lomana vakacava na dina? Noda lomana na dina, e kena i balebale me da kila
rawa mada e liu. Rawa vakacava me da yacova yani na kila na dina? E na rawa
vakacava me uasivi taudua na noda lomana vakaoti na dina, ka me da kakua ni
vakatara e dua na ka me tu me vakataotaka?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
81
Lesoni 12
Maji 14–20
YALOMALUMALUMU NODRA NA VUKU
YAKAVI NI SIGA TABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: Vosa Vakaibalebale 30, Luke 18:9–14, Jope
38–40:2, 1 Joni 1:9, Vakatakila. 3:14–18, Same 104:24.
Wiligusu: “Sa kalougata ko ira sa yalomalumalumu, ni sa nodra na matanitu
vakalomalagi” (Maciu 5:3).
Na i Vola Tabu e okata me dua nai yau talei na yalomalumalumu. O Mosese,
e tukuni ni dua na parofita levu ka tamata yalomalumalumu duadua e bula e
vuravura (TLekutu. 12:3). E kaya na Maika 6:8 ni tavi bibi duadua e namaka na
Kalou mai vei ira na tamata o ya me ra “mo yalo malumalumu ni drau lako vata
kaya na nomu Kalou.” O Jisu talega e vakadreta ni yalo malumalumu e dua na i
tovo cecere me vakaitovotaki koya kina na tamata Lotu va-Karisito: “Ia ko koya sa
vakamalumalumutaki koya me vaka na gone lailai oqo, ko koya ga sa levu cake ena
matanitu vakalomalagi.” (Maciu. 18:4).
Na cava tale e tiko me rawa ni sakitaka e dua? Na veitubuyaki kece ni cegu, na
tatuki ni uto, nai solisoli kece ni loloma, na vei taledi kece, e solisoli walega ni Kalou,
ni “da sa bula vei koya, ka yavala ka rawata mai vua na noda bula,” (Cakacaka
17:28). E na rarama mai na kauveilatai, e laurai ni noda yalododonu kece sa vaka
“nai sulu qeleqelewa” (Aisea. 64:6); e rawa vakacava kina vei keda me da boletaki
keda.
Na Vosa Vakaibalebale ena macawa oqo ena raica tiko na vakasama ni
yalomalumalumu; ni laurai vata kei na noda i tuvaki ni bula, sa na ka vakalialia ke da
biuta na yalomalumalumu ka da vakasaqara eso tani tale nai vakarau ni bula?
*Vulica na lesoni oqo ka vakarautaki iko ena Siga Tabu, Maji 21.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
82
SADE
Maji 15
O Cei O Nanuma Ni O Iko?
Wilika na Vosa Vakaibalebale 30:1–3, 32, 33. Na cava e tukuna na veitikina kece
oqo ni ra biu vata?
Na i yaloyalo ni noda vakamalumalumutaki keda ena vakasama oqo, e dua
na tawase levu mai na vakanananu ni nodra dau lavelaveti ira cake na tui mai na
Tokalau. Era dau via boletaka na nodra vuku, veika era sa rawata, kei na nodra qaqa
vakaivalu. E kainaki ni ko Solomoni e uasivia “kecega na tui kei vuravura ena i yau
kei na vuku” (1 Tui 10:23; Dauvunau 2:9). Ia o Nepukanesa e vakarogotaka: “Sa
sega li ni ko Papiloni levu oqo, ka’u sa tara koi au me vale levu ni matanitu ena noqu
kaukauwa levu, ka me sa rogo kina na noqu lagilagi?” (Taniela 4:30,).
O koya e vola na Vosa Vakaibalebale e kila vinaka na nona lecaika, ka vakatoka
na dokadoka me “lialia.” Na i vakadewa vaka-Iperiu ni “lialia” na “nabal” ka yaca
i Nepali, ka nona i tovo e laveti talega kina na dokadoka lialia (1Samuela 25). Na
noda lavelaveti keda vakaoqo, e vakaraitaki ni dokadoka, e rawa ni kauta mai na
veivakamaduataki, cudru kei na veivala. O Paula nai apositolo e vakatoka eso na
nona lewe ni lotu me ra “lialia,” ka ni ra okati ira me vuku, ka rui ca vakalevu ena
nodra vakalavelaveti ira tikoga vakataki ira (2 Koronica 11:18, 19).
Wilika na Luke 18:9–14. Na cava beka e rawarawa kina me da ucuya na Farisi
ka duidui mai na ka eda nanuma? Eda na vakadeitaka rawa vakacava me da
kakua ni coko talega ena dai oqo?
E da lomani ira na dau lavelaveti ira cake (vakauasivi ke i ubi ni bula veilecayaki);
e vakaraitaka na nodra sa vakacalai ira vakaira kei na bula ni lecaika e ra tu kina
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
83
MONITI
Maji 16
Kila Ka Me Baleta Na Kalou?
Na dokadoka e dau tubu mai vei ira e ra sega ni vei kilai vakavoleka kei na
Turaga. Na kena veibasai, na tamata e veitauraki kei na Kalou e na yalomalumalumu,
ka ni veitaratara voleka tiko kei na Dua e cecere cake sara mai vei keda. Ni da
vakasamataka na vakaitamera ni vei vuravura ka wavoliti keda tu, ka yadrava rawa na
lomada ni da qaravi Koya e a bulia, na Kalou vata ga E na vuku i Jisu, E a sotava na
rarawa ena kauveilatai ena vukuda - e dredre me da vakasamataka se rawa vakacava
ni da veimulomulo kei na yalo dokadoka ni da wanonova tu na vakanananu baleta na
Kalou oqo.
Wilika Vakaibalebale 30:3–6. Na cava e kaya na tikina oqo me baleta na
kaukauwa, lagilagi, kei na vuni me baleta na Kalou?
Na yatuvosa, “kila ka ni Kalou” e daumaka me ciqomi ena vakasama ni “kila ka
me baleta na Kalou.” E lima na taro me vakavure vakasama ga e dau tarogi, ka dau
vakavuna me da ciqoma ni levu na ka me baleta na Kalou eda sega ni kila.
Wilika na veitaro oqori ena Vosa Vakaibalebale 30:4. Na veibolei cava era
dulaka mai vei keda?
Ni Dauveibuli na Kalou (matai ni va na taro), e se yawa sara na noda kila na
veika me baleti Koya (kalima ni taro). E nai vola nei Jope, na Kalou e bolei Jope ena
mataqali taro vaka talega oqo, me siqema rawa kina o koya ni sega ni liaca rawa na
Kalou kei na Nona sala (Jope 38–40:2).
Na dina ni Kalou e Dauveibuli, ka sega ni rawa ni da na kila vakaoti na veika
baleti Koya, e solia vei keda e dua na lesoni bibi me baleta na sala e dodonu me
da ciqoma kila na Nona vakatakila e volai, ka ra dau vakataroga o ira na vuku
vakavuravura. O cei sara mada o keda – na noda kila ka mada ga me baleta na veika
rawarawa ni veika bula e buwawa ka sinai e na ka vuni – me da bolea sara na Vosa ni
Kalou, wili kina na veitikina e sega ni matata se vakalomaleqataki keda?
Dabe e na i yaloyalo ni lagilagi veivakurabuitaki kei na veika vuni me baleta
na veibuli. Na cava e dodonu me tukuna vei keda me baleta na Nona lagilagi
veivakurabuitaki kei na ka veika vuni ni Dauveibuli? Na cava e dodonu me solia
kina vei keda na vakacegu kei nai nuinui na veivakurabuitaki lagilagi kei na
veika vuni ni Kalou?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
84
TUSITI
Maji 17
Kua Ni Levu Sara Se lailai Sara
Na tikina oqo (VBale. 30:7–9) e tugani kina na masu duadua ga ka bau toqai
ena Vosa Vakaibalebale. E sega ni ka vakacalaka, ni sala muria mai na kerekere
oqo na Nona vakatakilai Koya na Kalou Dauveibuli (VBale. 30:4) kei na Nona
vosaniyalayala ni Kalou yalodina (VBale. 30:5).
Wilika na Vakaibalebale 30:7–9. A cava na vuna me dua e taroga kina na veika
oqo?
E dodonu me da raica ni qaqaco vinaka tu na noda veiwekani kei na Kalou ni bera
ni da kerea Vua e dua na ka. Kevaka eda lasu tiko, eda sa bula tiko me vaka ga ni
sega ni bula tiko e dua na Kalou e kila na ka kecega. Oqori na vuna e yaco taumada
kina na vakatutusa ni bera na veivosoti (1 Joni 1:9). E sega ni rawa ni da dabui Koya
na Kalou; e ilovi keda ena keda i tuvaki dina sara ga.
Ni o masu, na matanataki ni vukivuki ni masu, me vaka na davo vakatoboicu e dela
ni qele me vaka e dua na mate(Lele i Jer. 3:29), e sega walega ni cereka na noda
vakarokoroko kei na yalomalumalumu, ia, e vakatakila na noda kila deivaki tu na
luvaiwale ni noda bula vakayalo E na kena i serau.
Ena Vosa Vakaibalebale 30:8, e kerea o dauvolavola Vua na Kalou me kua ni
“solia” na dravudravua se vutuniyau sara. Na i matai ni gauna e vakayagataki kina na
vosa “solia” o ya ena ka me baleta na tamata, ena nona solia vakailoloma na Kalou na
kena kakana (Vakatekivu 1:29). Oqori na vuna e vakayagataki kina na kakana ena vei
vanua e vuravura me salavata kei na masu. Na gagadre levu oqo, ka vakavuna me da
vakararavi Vua na Kalou Dauveibuli, sa vakadabera na masu me uto ni noda bula tiko
ena vuravura oqo.
Na rua na kerekere oqori e sega ni vakanamata ga kina kena veiraurau ga na
bula vakatamata. E rau curuma e dua vata ga na mata ni katuba: na lagilagi ni Kalou.
Ke takiveiyaga na ka eda rawata, e rawa ni da butako ka na vosacataki tale kina na
Kalou; ia, ke sa rui sivia tale, e rawa ni da vakayalia na noda gadreva na Kalou, ka
rawa sara ga ni da cakitaka ni tiko e dua na Kalou.
E daumaka me matata, ni karua ni vakasama e rawa ni na tawasei keda mai vua
na Kalou; na kena i matai e na rawa ni vukei keda me da semati keda tiko Vua na
Kalou.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
85
Na masu ni Turaga e colata tiko na rua na kauwai oqo: (1) “Solia mai vei
keimami ena siga oqo na kakana e yaga vei keimami” (Maciu 6:11) me sotavi na
noda gagadre ka me kua ni sivia sara; (2) “Kakua ni kauti keimami kina vere”
(Maciu. 6:13) e sotava na ka e da gadreva ka sega ni lailai sobu.
Vakananuma mada nai vakarau ni nomu vakararavi vua na Kalou. E na vukei
iko vakacava mo tubu cake e na vakabauta ke sega ni yali na vakasama oqo mai
na nomu vakasama? Na leqa cava so e rawa ni yaco ni da guilecava na noda
vakararavi?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
86
VUKELULU
Maji 18
Nodra Cakacaka Na Daunanumi Ira Ga
Na yalomalumalumu ena kauta mai na vinaka kei na kalougata, ia e ka rerevaki ka
kauta mai na veivatonaki ke yali na yalomalumalumu. Ni oti na noda vakananumi ena
talei ni yalomalumalumu kei na kena i votavota kei na vuana, na Vosa Vakaibalebale
30 e tukia e dua nai vakasala kaukauwa me baleta na leqa ena kauta mai na yalo ni
dokadoka.
Vatonaki o ira na nomu i tubutubu (VBale. 30:11, 17). A tekivu o Akuri ena
vatavata oqo, ka ni matataka na cala levu ni nanumi koya vakataki koya, nodra sa
tamoi na gone me ra beci ira na nodra i vurevure ni bula. Na veivakadreti, me baleta
na vakarokoroko kei na vosa vinakataki ni dua nai tubutubu, e Vunau duadua e
yalataki kina na bula (Lako Yani 20:12; Efeso 6:2, 3), ka tau na totogi mate ke yaco
na talaidredre (L/yani 21:15, 17).
Vakadonui keda vakataki keda (VBale. 30:12, 20). E ca vakalevu sara nai tuvaki
ni tamata i valavala ca ka ra nanuma tiko ni ra yalo savasava, baleta ni ra na tiko ga
e nai valavala ca, ka ra nanuma tu ni ra savasava ka sega ni gadreva na veivosoti.
Oqo na vuna e sa rui bibi kina na noda vakatusa na noda ca, ka na sala muria mai na
veivosoti. (1 Joni 1:9).O ira na kai Leotisea ka ra sakitaka tiko ni ra vutuniyau, vuku,
ka vakaisulu vinaka (dina ni ra sega tu ni vakila na nodra mataboko, dravudravua ka
luvaiwale), era vakasalataki me ra vakasaqara mai vua na Kalou nai wali ni nodra
leqa (Vakatakila. 3:14–18).
“Era vakaraitaki eke na tamata ka ra dokadokai ira ena vuku ni ka era kila ka
rawata ena bula vakayalo. Era sega ni goleva na vei vakalougatataki ena vuku ni
loloma ni Kalou ka soli me baleti ira. Era sinai ena yalo ni duidui, tawa veiciqomi,
kei na yalo ni guilecavi koya na Kalou; ia E sotavi ira tikoga me vaka e dua na tama
dauloloma, ka dauveiciqomi vei ira na luvena muri lomadra. Era biliga na Nona
loloma savu, vakasausataka na galala ka vakacacana na Nona via vukei ira. Era sa
vakacegu tu ena nodra sa lutudromu ena yalo ni sega ni via veisau, sega ni tagicaka
na nodra sega ni vakavinavinaka, qiqo na nodra rai ka mai veivakaisini tu yani na
nodra i vakarau ni bula ka rairai dina tu.”EGWhite, Faith and Works, p. 83
Yalo viavialevu (VBale. 30:13, 14). Na kedra i yaloyalo na domoqa e sega vakadua
ni rairai vinaka. Era tokara tu ga na mata dokadoka, na yalo ni nanumi koya ga e
sega ni yaco ga e kea: ena sikavotu ena nodra i vakarau ni raici ira era nanuma ni
ra lolovira mai vei ira. Na i yaloyalo ni “seleiwau kei na batidra” (VBale. 30:14), e
dusia na torosobu ni ka era vakayacora.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
87
Vakasamataka mada na ka o dau vakayacora vei ira na eso na tamata,
vakauasivi o ira o dau okata me ra tu e rukumu. O na vakadodonutaka rawa
beka vakacava?O na vakaraitaka vakacava na yalomalumalumu ka gadrevi me
rawa ni tara cake tale na veiwekani ka sa talaraki?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
88
LOTULEVU
Maji 19
Lesoni Mai Na Veika Bula
E teteva na loma ni Vola Tabu na kena vakayagataki na veika bula me ka ni vei
tuberi ena so na ka dina ena bula vakayalo. E vakayagataka vakakina eke na veika
bula na Vosa Vakaibalebale me tuberi keda kina ena vakasama ni yalomalumalumu
Wilika na Vakaibalebale 30:18, 19. Na cava e tukuna na tikina oqo me baleta na
vakaiyalayala ni noda kila ka na tamata?
E raica rawa o Akuri ni vuqa na veika vuni e tiko e na “veika wale” ni bula oqo. E
veivakurabuitaki dina na veiwaki ni veika vuni ka sereka tiko eke. Nai matai ni rua e
gole mai na yavusa manumanu, e vuka galugalu voli ena nona sala e maliwa lala o Ra
Ikeli, e dolo galugalu voli ga ena dela ni qele mamaca o Ra gata. Sa mani dewa yani
kina rua na i vukivuki ni tamata: e dua na waqa ka soko voli ena dela ni wasawasa,
kei na dua na turaga kei na nona marama. E daidai, e se vuqa ga na veika e se vuni tu,
dina mada ni sa toso cake na kila ka ena buturara ni vakadidike. E sa rui ka bibi kina
me kakua ni taqusi na noda marautaka na titobu, talei kei na lagilagi ni bula. Na yalo
o ya ena vukei keda me da yalomalumalumu tiko ena mata ni Kalou.
Wilika na Vakaibalebale 30:24–28. Na veika vuni cava tale mai na veika bula
e vesuka na rai nei koya e volavola ka vakavuna vakalevu na nona kurabui ka
qoroqoro?
E talei dina ni da raica ni tikina e veitaravi mai (VBale. 30:20–23) e tara na lecaika
ni tamata, noda viavialevu kei na noda sinai tu ena ca. E sa mani mai lele tale yani
ki na nodra vuravura na manumanu, ena nona dusia na ka somidi ka malumalumu. E
talei ni vakayagataka na i vakadewa vata ga vaka-Iperiu ni “vuku” ka vakayagataki
me baleta na tamata, (VBale. 3:13), ka vaka kina vua na Kalou (Jope 12:13, Same
104:24). Ni da yacova mai na kila ka vakavuku sa tu e daidai, e se sega ga ni yacova
rawa na noda vakasama na nodra veitosoyaki ka bula voli na veika bula kece oqo. Sa
qai vakacava na nona kurabui na tamata vuku oqo e na nona gauna. Ia, e dua dina na
vuku o koya baleta ni dua na vakatakilakila ni tamata vuku na noda vakila na lailai ni
ka eda kila, wili kina na veika wale e tu wavokiti keda.
Vakasamataka mada eso na “veika rawarawa” ena veika bula: me vaka na
draunikau, turu ni wai, qa ni vivili kei na so tale. E rawa vakacava me vukei
keda tiko me da yalomalumalumu, na noda raica rawa ni se levu na ka vuni eda
sega kila?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
89
VAKARAU
Maji 20
Kuri Ni Vuli: “E dodonu me da rokova ka doka na vosa ni Kalou. Me da vakaraitaka
na noda doka nai vola tabaki, kakua ni vakayagataka vakasausa, se taurivaka
vakasabalia. Kakua ni ko vakayagataka me vosa ni veiwali, se vukica me sotava
edua na ka ko via kaya ga vakataki iko. “A nona vosa kece na Kalou sa savasava;”
‘Me vaka na siliva sa vakatovolei ena kuro qele, sa vakasavasavataki vakavitu.’
Vakaibalebale 30:5; Same 12:6.”—Ellen G. White, Education, p. 244.
“Nai matai ni vosa nei Karisito mai na ulunivanua e vosa ni vei vakalougatataki.
Sa kalougata o ira era sa kila na nodra dravudravua vakayalo, ka vakila na nodra
gadreva na veivakabulai. Na i tukutuku vinaka me vunautaki vei ira na dravudravua.
Sega ni vei ira na yalo dokadoka, o ira ka ra sakitaka ni ra vutuniyau ka sega ni leqa
ena dua na ka. E vakatakilai ga vei ira na yalo malumalumu ka rarawa na yalodra ena
vuku ni kedra i tuvaki dina…. E sega ni rawa ni cakava rawa e dua na ka na Kalou
vua na tamata, vakavo walega ni sa ciqoma na tamata yadua na nona malumalumu,
ka luvata mai vua na nona nuitaki koya ga vakataki koya, ka soli koya yani kina
veiliutaki ni Kalou. Ena qai rawata na i solisoli loloma sa vakarautaka na Kalou me
sovaraka kina nona bula. E sega ni dua na ka e ena vakuwai kina e dua na yalo sa
vakila na gagadre oqo. E sega ni dua na ka ena vakalati koya mai Vua ka Sinai ena
veika ni Kalou.”—Ellen G. White, The Desire of Ages,pp. 299, 300.
Taro Ni Veiwasei
1. Dabe tiko ena i tuvatuva ni veivakabulai kei na ka e gadrevi me rawa ni da
vakabulai. Eda sa rui sikalutu vakaca sara, sinai ena i vadi ca, sa curumi keda
vakalevu na ca, ka sega ni rawa ni vakabulai na kawa tamata ke vakaturi mai
na kawa tamata vou. Se mani vakacava sara mada na levu ni veisau, kei na
veibuli vou e vakayacori; na veivakavoui kei na veivakatikori oqori ena sega tiko
ga ni vakabulai keda rawa. E da gadreva tikoga e dua me veisosomitaki, e dua
e dodonu vakalawa me duri ena noda i tutu, ka me yaco na nona yalododonu
me vakaveivinakatitaki, ka vakaduavatataki keda tale vua na Kalou. Na cava
e vakaraitaka na vakasama oqo ena vuku ni domoqa kei na dokadoka, ka rau
rua na i valavala ca vakasisila ka kune vei keda na tamata druka ka yaluma me
vakataki kedaru.
2. Na sala cava soti e dusia ni vakatautaki tikoga na noda bula mai vua na
Kalou? Na cava soti eda raica mai na veika bula ka tukuna vei keda ni veika
kece e cowiri ka bula tikoga ena qeteqete ni liga ni Kalou?
3. Dabe vakalevu ena masu Vakaibalebale 30:7–9. Raica vakatautauvata.
Na cava me da cakava me rawa ni veiraurau vinaka kina na veika eda
vakayacora? Na cava e rui bibi kina na vakasama oqo?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
90
LESONI 13
Maji 21–27
YALEWA KEI NA WAINI
YAKAVI NI SIGATABU
Wilika Me Vulici E Na Macawa Oqo: Vosa Vakaibalebale 31, Jope 29:15,
Vosa Vakaibalebale 8, 1 Koronica 1:21, Vakatakila 14:13.
Wiligusu: “Kakua ni ko solia na nomu kaukauwa vei ira na yalewa, Se na nomu
i valavala ki na ka era rusa kina na tui. I Lemueli, sa sega ni kilikili kei ira na
tui, sa sega ni kilikili kei ira na tui me ra gunu waini; Se vei ira na luve ni tui me
ra via gunu yaqona.” (Vosa Vakaibalebale 31:3, 4).
Na i vola ni Vosa Vakaibalebale e tekivu e na vakavuvuli ni dua na tama (VBale.
1:1, 8; 4:1) ka tini e na veivakavulici ni dua na tina (VBale. 31:1). Na yaca Lemueli
e rawa ni vagolei vei Solomoni; ke dina, na tinai Lemueli e tinai Solomoni, ka
vakasalataki luvena me qarauna e rua na nona meca levu na tui: na waini kei na
yalewa.
Na nodrau sema na waini kei na yalewa e nakiti. Me vinaka ka taucoko na
veiliutaki, o koya na tui sa dodonu me qarauna na vei tuvaki ni bula e sotava, ka o rau
na rua oqo e kaukauwa dina vakalevu. Dina ga ke digitaki donu e dua na yalewa e na
yaga vakalevu, na waini e na kauta mai na leqa.
Na i kau ni vakavuvuli nei tama e baleta na kena rawati vakayalo na vuku. Ia oqo,
ni mai tinia na marama tinana, e kauwai me rawa ni vakayagataki na vuku e na bula
ni veisiga. Na yavu vakayalo e vakatavulica o tama e na sega ni yaga, kevaka e sega
ni muri vakasala ni bula ni veisiga e solia o tina.
*Vulica na lesoni oqo, ka mo vakarautaki iko e na Siga Tabu, Maji 28.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
91
SADE
Maji 22
Laveti Cake Na Bilo “Ki Na Bula”?
E na vuqa nai tovo vakavanua, na gunuvi ni waini e tiki tu ni bula. Era
vakasinaita na nodra bilo na tamata, ka ra nuitaki na bula balavu vua e dua tale, ia e
veicalati baleta ni bilo waini kece e gunuvi e cakacaka me vakarusa na bula. Totoka
nai bulibuli ni kena tavaya, buli eso na kena sere me rogorogo lasa, qaseqase na
kena tukutuku ni veivoli, ka qai mai kena lutua yani e so na “vakadidike” mai vei
ira na daunivakadidike, ni waini e vinaka ki na yago. Na Vosa Vakaibalebale e sa
vakasalataki keda oti me baleta na veivakacalai dau veivakamatei oqo (VBale. 23:30–
35). Sa lesu tale mai na ulutaga oqo, me vakaraitaka vei keda e levu cake na vakacaca
e na kauta mai na mateni.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 31:4, 5, 8, 9. Ni biu vata kece, na cava e kaya na
veitikina oqo, ka nodra vakacava nai tukutuku oqo o ira kece era muria na
Turaga, ka sega ni vua na tui taudua ga?
E na vosa e tautauvata, o Jope e vakamacalataki koya ni “matadra na mataboko, ka
. . .yavadra na lokiloki” (Jope 29:15). Sa vakakina, na tui kei ira e tu vei ira na ka e
dodonu me ra veivuke e na nodra sotavi na dravudravua kei ira na vakaleqai—o ira e
ra “sega ni vosa rawa” baleta ni sega ni dua e gusudra, ni sega ni dua e rogoci ira.
Na revurevu veivakarusai ni waini e rawa talega ni laurai e na kena dau
vakaseasea vakarawarawa na noda vakatulewa. Dina ga ni waini e sega ni vinaka vei
keda na lewenivanua, vei koya na tui se dua e tu e nai tutu kaukauwa ni veiliutaki,
na waini e rawa vakavuna e so nai tuvaki ca. Na tui daumateni e sega walega
ni “guilecava na vunau” ka sega ni kila na e dodonu, ia e na vakayacora eso na
vakatulewa e veicalati: o ira na cala era vakatokai me ra tawa cala, kei ira na sega ni
cala era beitaki ni ra cala.
Na ka bibi me dikeva eke sai koya na kaukauwa me rawa ni kilai kina na
duidui ni dodonu kei na cala, vinaka kei na ca. Na vakatabui ni gunuvi ni waini e ka
baleta na vuku, ka dodonu me da vauci kece kina na tamata. E dodonu me da kila,
ni kauwai oqo sai koya na vuna era vakatabui kina na bête me ra gunu: “mo dou
vakatakilakilataka na ka e tabu kei na ka e sega ni tabu, kei na ka e sega ni savasava
kei na ka e savasava” (VSoro. 10: 9, 10,).
O cei vei keda se sega ni raica na revurevu veivakarusai ni waini e na nodra bula
e lewe vuqa na tamata? Rawa vakacava mo vukei ira na tani, vakabibi o ira na
tabagone, me ra yawaka na ka e rawa ni vakavo leqa vei ira kei ira na tani?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
92
MONITI
Maji 23
Laveti Cake Na Bilo “Ki Na Mate”
Wilika na Vosa Vakaibalebale 31: 6, 7. Me da vakadewataka ka kila vakacava na
veitikina oqo?
Ni da wilika vakatotolo na veitikina oqo, e solia vei keda na vakanananu ni o
tinai Lemueli e vakatara me gunuvi na waini se dua tale na wai ni veivakamatenitaki
vua na tamata sa voleka ni mate (tikina 6) se vei koya e tauvi koya na mate ni
nuiqawaqawa (tikina 7). Na ka eda wilika oqo e veisaqasaqa kei na uto ni vakasama
ni wase oqo—o tinai Lemueli e se qai vakasala oti ga vua na tui ka saqata na gunuvi
ni waini—na gunuvi ni waini e vakatabuya talega na vakasama raraba ni Vosa
Vakaibalebale.
Me kena i kuri, e veicalati me soli vua e dua sa voleka ni mate na ka ena
vakacacana vakalevu na nona bula kei na nona tiko vinaka. Ni soli na waini vua e
dua e tauvi koya tu na mate ni nuiqawaqawa, e vaka ga ni soli tiko na masima vua e
dua sa maca na wai ni yagona. Ke vinakata na Kalou me da karona na yagoda kei na
noda bula vinaka, e na sega ni sota, ni da wilika na veitikina oqo, vakabibi na tikina e
vakauqeta na gunuvi ni waini.
E bibi cake, ni dikevi na kena vakayagataki na vosa “e na rusa,” na Vosa
Vakaibalebale e vakaraitaka ni yatu vosa oqo e vagolei vei ira na tamata ca
(VBale. 10:28; 11:7, 10; 19:9; 21:28; 28:28). Mai na yatuvosa na “e na rusa” na tinai
Lemueli e dusi ira na tamata ca. Na yatuvosa “bibi na yalodra,” e dusi ira na tamata
tauvimate ni nuiqawaqawa (VBale. 31:6), ka ra vakataki ira na tamata ca, nodra sa
sega ni vei nanumi ka ra “guilecava” na dravudravua (VBale. 31:7).
“O Setani e vakasokumuni ira vata na nona agilosi, me bulia eso na sala me
vakayacori kina e so na ca rerevaki duadua ki na matavuvale vakatamata. Basika
mai na vei mataqali vakatutu kecega, me yacova na nona sa kunea rawa e dua o
Setani. Me taura mai na vua ni vaini, na witi, kei na veika tale eso e solia na Kalou
me kakana, ka me vukica me poisoni, me rawa ni vakacacana na yago, vakasama,
kei na kaukauwa ni digidigi, me vesuka kece na veinave e vukea na tamata, ka rawa
vei Setani me lewa na tamata. E na ruku ni veivesu ni mateni, na tamata sa na rawa
ni cakava na vei mataqali basulawa kece ga. Sa na ca o vuravura ni sa laukana ka
gunuvi na veika e sega ni dodonu me laukana se laugunu. O Setani sa na vakavuna
me lutu sobu tikoga nai vakatagedegede ni bula ni tamata, e na nona liutaki ira me ra
gunu waini.”—Ellen G. White, Temperance, p. 12.
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
93
TUSITI
Maji 24
Na Yalewa Sa Vinaka Sara
“Ko cei sa kunea rawa na yalewa sa vinaka sara? Ni sai yau levu ko koya kai
yau lailai na rupi. ” (VBale. 31:10).
O cei na yalewa “sa vinaka sara” e na Vosa Vakaibalebale 31:10? Mai na vica
na ka e laurai, o koya e volavola e sega walega ni vakasamataka e dua na yalewa
vakaliuca na Kalou, se na yalewa vakawati daucakacaka, ia e vaka me levu na ka e tu
e na nona vakasama. Ni muri na veika e vakaraitaka na vei wase eso e nai vola oqo
(VBale. 1:20–33, 3:13–20, 4:5–9,Vosa Vakaibalebale 8), sa rawa ni da vakadeitaka
ni “yalewa sa vinaka sara” e vakatakarakarataka na vuku. Na kena vakatamatataki na
vuku me yalewa e vakadonui, sega walega ni baleta ni vosa vaka Iperiu na chokmah,
ka vakadewataki me “vuku” e dusia ni yalewa, ka rawa vua na Iperiu dauvolavola
me dreta mai kina e levu na lesoni maucokona me baleta na noda bula ni veisiga. Na
vuku e sega ni vakaraitaki me vaka e dua na vakavuvuli cecere ka sega ni yacovi
rawa, ia e vaka na yalewa daucakacaka, e rawa ni da sota ka veitalanoa ka yaco me da
vauca me noda i tokani ena bula oqo.
Nai otioti ni vakavuvuli me baleta na vuku e soli e na ruku ni dua na serekali
totoka: na veitikina kece e tekivu e na dua na matanivola vaka Iperiu ka muria na
matanivola e tarava, me vaka e da kunea e na Lele i Jeremaia kei na vuqa na Same.
Vakatautauvatataka na tikina me baleta na vuku ena Vosa Vakaibalebale 8, kei
na noda tikina me baleta na “yalewa sa vinaka sara.” Na cava eso na ka e kilai
tani kina na “yalewa sa vinaka sara,” ka vakananumi keda me baleta na vuku e
nai vola ni Vosa Vakaibalebale?
1. E yau talei o koya ka dodonu me vakasaqarai (VBale. 31:10, 8:35).
2. E sau levu cake o koya mai na rupi (VBale. 31:10; 8:10, 11, 18, 19).
3. E vakarautaka na kakana (VBale. 31:14, 8:19).
4. E yalewa kaukauwa (VBale. 31:17, 25; 8:14).
5. E yalewa vuku (VBale. 31:26, 8:1).
6. E vakacaucautaki (VBale. 31:28, 8:34).
Dina ga ni da bula e na tabagauna ni vakautukutuku, ka dina ga ni levu cake
na kila ka eda rawata nikua mai na vei tabagauna sa oti, ia e lailai na ka e tu me
vakaraitaka ni da vuku cake mai vei ira e liu. Dina kina na ka e kaya o
Martin Luther King Jr., “E tu vei keda na gasau eda lewa na vanua me vagolei kina
kei na tamata e sega ni vakavulici rawa.”
Wilika na 1 Koronica 1:21. Na cava e tukuna vei iko, ka rawa vakacava me
vukei iko na vakasama oqo mo bula e na vakabauta?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
94
VUKELULU
Maji 25
Marama Daucakacaka
Na yalewa sa vinaka sara ena Vosa Vakaibalebale 31, e sega ni marama vucesa; e
yalewa daucakacaka vakaukauwa ka dauyavala. Na serekali e laveta cake nai vakarau
oqo (VBale. 31:27), ka vakaduiduitaki rau na vuku kei na lialia (VBale. 6:6; 24:33,
34). E dei ka taucoko na buturara ni nona veiqaravi. Na bula vakayalo e sega ni kena
i balebale me da kua ni cakava e dua na ka, me laurai ni da kauwaitaki ga na veika
lelevu ni bula vakalotu, ka sega na gauna me da sotava kina na “veika lalai”(Raica
na Luke 16:10.) Na marama oqo e “makututaka na cakacaka ni ligana” (VBale.
31:13). E talei ni marama bula vakayalo oqo e sega ni vakaraitaki mai ni masumasu
se vakanananu titobu. E vakaraitaki ni marama oqo e vakaituvatuva na nona bula,
ka rawa ka vakalevu me vakataki Marica, e talanoataki e na Tukutuku Vinaka (Luke
10:38–40).
Wilika na Vosa Vakaibalebale 31:12, 15, 18. Na cava na vuna e cakacaka tikoga
kina na marama oqo?
E sega ni dau cegu na marama oqo. E cakacaka “ena veisiga kecega ni nona bula”
(tikina. 12), ka vakakina ena bogi (tikina. 15, 18). Na nona dauyavala ka wanonova
matua na nona i tavi e kunei na vuana ena veigauna. Na vu ni nona wanonova matua
na veika kecega baleta ni oqo na nona i tavi. E dodonu me na tiko kina, ke sega na ka
kece e na sega ni taucoko.
Wilika na Vosa Vakaibalebale 31:20, 25. Na lomanibai ni gauna cava ena vavaca
yani na nona veiqaravi?
Eda na tara eke e dua na tikina bibi me baleta na noda cakacaka kei na sasaga: e na
vakatovolei koya o gauna. Na veigauna sa tu mai liu ena tukuna na vinaka ni ka eda
cakava. Na noda cakacaka vakavuku sai koya na noda vakasamataka tiko na veisiga
se bera mai, ka sega e na vuku ni ka o na saumi kina nikua.
E dina ga ni sega ni tautauvata sara na ka e rau via vakaraitaka, na yavu e na tikina
oqo mai na Vakatakila e rui bibi dina: “Sa kalougata mai na gauna oqo ko ira na mate
era sa mate ni ra sa tu vata kei na Turaga: sa kaya na Yalo Tabu, Io, me ra vakacegu
mai na nodra cakacaka; ka sa muri ira na nodra i valavala.” (Vakatakila14:13).
Kevaka e tiko e dua na yalewa e talei dina ena nomu bula (se o cei ga), na cava
o rawa ni vakayacora mo vakaraitaka vua na nomu vakamolimoli, ena vuku ni
veika kece e sa cakava vei iko?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
95
LOTULEVU
Maji 26
Marama Dauveikauwaitaki
Wilika na Vakaibalebale 31:26–31. Nai tovo bibi cava tale e laurai vua na
marama oqo? Na cava e sa rui ka rui bibi kina vei keda kece, veitalia ga se
vakacava nai tuvaki ni noda bula?
Me vaka eda sa sarava tiko mai ena loma ni vula tolu oqo, e tarai vakabibitaki
tiko na vosa, na ka eda cavuta. Na marama oqo e kilai ena vuku ni nona vuku kei na
yalovinaka. E rau veiwekani. Rawa beka ni veibataki ni yalovinaka e dua tale na
vakavotukana ni vuku, vakauasivi ni da vakadeitaka e lomada ni vuku e sega ni ka
walega eda kila, ia na ka eda vosataka ka cakava?
Dikeva mada na mala ni vosa “na i vakaro ni yalovinaka.” Na yalovinaka e sega
ni tovo e dau vure ka lutu mai gusuna ena so ga na gauna. E lawa se vunau tudei ka
yavu ni nona bula e na veisiga. Sa na vakacava na kena kaukauwa ke tuberi keda kece
na “vunau ni yalovinaka” e na ka kece e lako mai gusuda.
Wilika na Vakaibalebale 31:30. Nai tukutuku bibi cava e vakatakilai eke ka dau
guilecavi vakawasoma?
Sa dau vakavuqa me ra dau vakarautaki o ira na marama mai na kedra i rairai e
taudaku; oqori e dua nai vakarau vovodea ka dikeva walega na taudaku. E tusanaka
na i Vola Tabu na kena “tawa yaga,” ka lala nai vakarau ni vakasama vakaoqo. Na
rairai totoka dina ni marama oqo e kune e na nona i tovo, ka i tovo oqori e matanataki
ena nona bula kei na cakacaka. Na rairai totoka e taudaku e na yali yani, ia nai
tovo ena tudei ka tawamudu. “Na yaca dokai ka rogo vei ira na tamata, e vaka ga
na matanivola ka toqai ena nuku, ia nai tovo tawa cala ena tudei ki na gauna tawa
vakaiyalayala.”—Ellen G. White, God’s Amazing Grace, p. 81.
Ena lomanibai cava ni nomu bula ko raica ni ganita me yaco kina na veisau? E
totoka na nomu sa masulaka tiko, ia na i kalawa dei cava e dodonu mo cakava
me rawa ni yaco kina na tubu ena nomu bula?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
96
VAKARAU
Maji 27
Kuri ni Vuli: “Ena nodra sa vakaceguya na garogaro ni lomadra ena vuku ni waini,
kei na nodra sa lewai mai na kena marau veivakalaboci, sa buwawa kina na nodra
vakatulewa, ka sega ni rawa ni ra vakaduiduitaka na ka veika e vakatabui mai na
veika walega. O Netapi kei Epaiu e rau talaidredre ki na vakasala matata ni Kalou, ka
rau sega ni vakarokorokotaki Koya e na nodrau cabora na ka wale, ka sega ni buka
waqa mai na vale i Jiova. Sa qai sikovi rau na Kalou ena Nona cudru; sa lako mai vua
na bukawaqa ka vakarusai rau.”—Ellen G. White, Testimonies for the Church, vol. 3,
p. 295.
“Me ra vulica mai nai Vola Tabu na noda lalai na Nona doka na Kalou na nodra
veiqaravi na daucakacaka e veisiga…me ra wilika…na ka me baleti koya na marama
yalomatua ka cavuti tiko ena Vosa Vakaibalebale , o koya sa qara na vutika ni sipi kei
na lineni, ka sa makututaka na cakacaka ni ligana;” ‘ka solia vei ira na nona lewe ni
vale na kedratou , kei na nodra i tavi na nona vada,’ ka ‘tea na were ni vaini,’ sa ‘gu
levu na ligana,’ sa ‘dodoka yani na ligana me soli ka vei ira na dravudravua,’ ka‘ sa
dodoka na ligana vei ira na luveniyali,’… sa ‘vakaraica vinaka na nodratou i valavala
na nona lewe ni vale,… ka sega ni kania na kakana ni vucesa.’ Vosa Vakaibalebale
31:13, 15, RV; 31:16, 17, 20, 27.”—Ellen G. White, Education, p. 217.
Taro ni Veiwasei
1. A cava na vuna e digidigi donu kina me da vakuwai keda mai na yaqona ni
vavalagi? Na vinaka cava ena kauta mai na gunuvi ni veimataqali yaqona ni
vavalagi kecega? E na yasana kadua, dikeva na vakacaca kece e dau vakavuna?
2. E dina ni sa tubu cake na kila ka, ia e sega ni da taukena tiko na vuku. Na sala
cava e rawa ni rerevaki kina na kila ka e yali kina na vuku, mai na lailai ni kila e
sega kina na vuku? Na cava eso nai vakaraitaki nikua ni vakacaca e yaco ni yali
na vuku e na loma ni kila ka?
3. Dikeva lesu na nona bula na “yalewa sa vinaka sara.”Ena rawa ni
vakayagataki vakacava vei keda na tamata vakabauta, vakawati, yalewa se
tagane se cava ga na yabaki ni noda bula na yavu e vakatakilai e na tikina o ya?
4. Na Vosa Vakaibalebale e sinai ena i vakasala ni vuku ka rawa ni vakayagataki
ena bula ni veisiga. Dodonu me tukuna vei keda ni noda lotu, veitalia ga na
kena vei vakavuvuli cecere kei na yasana vakayalo, ni tiko talega na yasana me
baleta na bula ni veisiga. Rawa vakacava me da vakadeitaka ni da na sega ni
vakawaletaka na bulataki vakayago ni noda vakabauta, e na noda sasaga me da
vakayacora na Nona vakavuvuli e na yasana va-Kalou ka vakayalo?
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
97
2015
WILI VOLA TABU VAKAYABAKI
JANUERI
1: Vak. 1-3
2: Vak. 4-7
3: Vak. 8-11
4: Vak. 12-15
5: Vak. 16-18
6: Vak. 19-21
7: Vak. 22-24
8: Vak. 25-26
9: Vak. 27-29
10: Vak. 30-31
11: Vak. 32-34
12: Vak. 35-37
13: Vak. 38-40
14: Vak. 41-42
15: Vak. 43-45
16: Vak. 46-47
17: Vak. 48-50
18: LYani 1-3
19: LYani 4-6
20: LYani 7-9
21: LYani 10-12
22: LYani 13-15
23: LYani 16-18
24: LYani 19-21
25: LYani 22-24
26: LYani 25-27
27: LYani 28-29
28: LYani 30-32
29: LYani 33-35
30: LYani 36-38
31: LYani 39-40
NA VOSA VAKAIBALEBALE
Feperueri
1: VSoro 1-4
2: VSoro 5-7
3: VSoro 8-10
4: VSoro 11-13
5: VSoro 14-15
6: VSoro 16-18
7: VSoro 19-21
8: VSoro 22-23
9: VSoro 24-25
10: VSoro 26-27
11: TML 1-2
12: TML 3-4
13: TML 5-6
14: TML 7
15: TML 8-10
16: TML 11-13
17: TML 14-15
18: TML 16-17
19: TML 18-20
20: TML 21-22
21: TML 23-25
22: TML 26-27
23: TML 28-30
24: TML 31-32
25: TML 33-34
26: TML 35-36
27: VRua 1-2
28: VRua 3-4
[Ulutaga Ni Veimacawa]
MAJI
1: VRua 5-7
2: VRua 8-10
3: VRua 11-13
4: VRua 14-16
5: VRua 17-20
6: VRua 21-23
7: VRua 24-27
8: VRua 28-29
9: VRua 30-31
10: VRua 32-34
11: Josua 1-4
12: Josua 5-8
13: Josua 9-11
14: Josua 12-15
15: Josua 16-18
16: Josua 19-21
17: Josua 22-24
18: Dlewai 1-2
19: Dlewai 3-5
20: Dlewai 6-7
21: Dlewai 8-9
22: Dlewai 10-12
23: Dlewai 13-15
24: Dlewai 16-18
25: Dlewai 19-21
26: Ruci 1-4
27: 1Sam 1-3
28: 1Sam 4-8
29: 1Sam 9-12
30: 1Sam 13-14
31: 1Sam 15-17
98
VAKATAWA NI MATAKA Janueri 2015
YALO DINA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Na Kawa ni yalewa
Na Kawa o Karisito
Na kabakaba ki Lomalagi
Jisu e semai vuravura kei lomalagi
Na Tabanikau
Noqu Tamata, na Coke
Na Mana
Na Madrai mai Lomalagi
Wai mai na Vatu
Karisito solia na Wai ni Bula
Na Vatu o Karisito
Na Lami e vakacabori
Jisu na Lami ni Kalou
Voli keda lesu na Lami
Vakatawa ni sipi
Na Vakatawa Vinaka
Duru bukawaqa me solia na rarama
Noqu Rarama na Turaga
Jisu na Rarama kei vuravura
Jisu na Rarama Dina
Na madrai dauraici e na valetabu
Jisu na Madrai ni Bula
Na Vakatawa & sipi curu mai e na katuba
Karisito na Katuba
Kalokalo mai vei Jekope
Jisu na Kalokalo i Volasiga
Kalokalo i Volasiga serau tu
Na vu ni vaini e vua
Jisu na vu ni vaini, keda na tabana
Sailo lako mai vei Juta, na Laioni
Jisu na Laioni ni yavusa o Juta
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
Vakatekivu 3:15
Kalatia 3:13-16
Vakatekivu 28:10-12
Joni 1:51
Lako Yani 15:23-25
Sakaraia 3:7,8
Lako Yani 16:14-17,31
Joni 6:31-33
Lako Yani 17:5,6
Joni 7:37,38
1 Koronica 10:3,4
Vunau Ni Soro 4:32-35
Joni 1:29,30
Vakatakila 5:8,9
Aisea 40:10,11
Joni 10:11-14
Lako Yani 13:21,22
Same 27:1,4
Joni 8:12
Joni 1:9-11
Lako Yani 25:23-30
Joni 6:47-51
Joni 10:1-3
Joni 10:7-10
T/Lekutu 24:17
Vakatakila 2:25-28
Vakatakila 22:16
Sere I Solomoni 2:10-13
Joni 15:1-5
Vakatekivu 49:8-10
Vakatakila 5:2,5
99
VAKATAWA NI MATAKA Feperueri 2015
YALODODONU
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
Vakacabori nai soro ni veisorovaki
Veisorovaki e na dra
Na dra e veisorovaki
Mosese kerea me veisorovaki
Manumanu vakacabori e veisorovaki
Na bete e na veisorovaki
Veisoroki e na vuku i Eroni kei na luvena
Eroni veisorovaki e na vuku i Isireli
Veisorovaki e na Loqi Tabu
Na bete e veisorovaki
Veisorovaki e bokoci kina na valavala ca
Veisorovaki e savasava kina na vukavuka
Veisorovaki e na dra me savasava na vale
Eroni e veisorovaki-valavala ca i Isireli
Vakarota na Kalou e dua na siga ni veisorovaki
Eroni veisorovaki e na vukudra na tamata
Finiasi veisorovaki e na vuku i Isireli
Manumanu savasava e veisorovaki
Eroni e vakacaboisoro me veisorovaki
Na dra e veisorovaki e na vukudra na Isireli
Sega ni veivosoti ke sega na dra
Jisu nai soro ni veisorovaki
Veivakasavasavataki na dra i Jisu
Eda vakaveivinakatataki e na mate i Karisito
Vakaveivinakatitaki e na vuku ni Kauveilatai
Vakaveivinakatitaki na dra i Karisito
Karisito veisorovaki e na vuku ni valavala ca
Jisu e vakaveivinakatitaki keda Vua na Kalou
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
Lako Yani 29:35-37
Lako Yani 30:6-10
Vunau Ni Soro 17:11
Lako Yani 32:30-32
Vunau Ni Soro 1:2-4
TVM Lekutu 15:25,26
Vunau Ni Soro 8:31-34
Vunau Ni Soro 9:6,7
Vunau Ni Soro 16:27-29
Vunau Ni Soro 5:6
Vunau Ni Soro 6:6,7
Vunau Ni Soro 14:18-20
Vunau NI Soro 14:52,53
Vunau Ni Soro 16:11-16
Vunau Ni Soro 23:26-28
TVM Lekutu 16:46-48
TVM Lekutu 25:10-13
TVM Lekutu 28:22,30,31
1 Veigauna 6:49
2 Veigauna 29:23-25
Iperiu 9:22
Roma 3:24-26
1 Joni 1:7
Roma 5:10,11
Efeso 2:13,14,16
Kolosa 1:19,20
Iperiu 2:17,18
2 Koronica 5:18-20
100
VAKATAWA NI MATAKA Maji 2015
ME VAKALIUCI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Jisu vakamaravutaka na waitu
Vakabulai na tamata paralasi
Jisu vakabula e dua na marama tauvimate
Vakaturi mai na mate na luvei Jairo
Jisu vakabula na tamata liga malai
Vakabulai e dua na tamata curumi tevoro
Jisu vakania na lewevuqa
Jisu vakabula na luvena na marama ni Kenani
Vakabulai na manumanusoni
Vakabulai na vugoi Pita
Vakabulai na tamata-veimataqali tauvimate
Vakabulai na curumi tevoro mai Katara
Jisu lako e dela ni wai
Rai na tamata mataboko
Patimeo na mataboko sa rai rawa
Cakamana ni qoli ika
Vakaturi mai na mate na luvena na yada
Tini na vukavuka e ra vakabulai
Vuki na wai me waini
Vakabulai na luvei koya na vakailesilesi
Vakabulai e dua na tamata paralase
Vakani na lewevuqa mai na kakana lailai
Vakaturi mai na mate o Lasarusa
Levu na cakamana cakava o Jisu
So tawa vakabauta dina ga ni levu na cakamana
Jisu e cakamana kei na veika veivakurabuitaki
Sitiveni e cakamana
Cakamana nei Filipi kauta mai na marau levu
Paula kei Panapasa rau cakamana
Na Kalou solia vei Paula me cakamana
Cakamana vua ni vakabauta na Kalou
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
Maciu 8:23-27
Maciu 9:4-7
Maciu 9:20-22
Maciu 9:23-26
Maciu 12:10-13
Maciu 12:22-27
Maciu 14:14-20
Maciu 15:21-28
Maciu 17:14-18
Marika 1:29-31
Marika 1:32-34
Marika 5:2-8
Marika 6:46-51
Marika 8:22-25
Marika 10:46-52
Luke 5:3-7
Luke 7:12-15
Luke 17:12-19
Joni 2:3-11
Joni 4:46-53
Joni 5:2-9
Joni 6:5-12
Joni 11:39-44
Joni 11:47,48
Joni 12:35-37
Cakacaka 2:22
Cakacaka 6:8
Cakacaka 8:6-8
Cakacaka 15:11,12
Cakacaka 19:11,12
Kalatia 3:5-7
101
Tiki Ni Siga
Dromu Ni Siga
Wiligusu Ni A.Y.
Janueri 3
7.46 PM
Vakatekivu 2:3
Janueri 10
7.48 PM
Lako Yani 20:8-9
Janueri 17
7:49 PM
Lako Yani 20:10
Janueri 24
6:48 PM
Lako Yani 20:11
Janueri 31
6:47 PM
Isikeli 20:20
Feperueri 7
6:45 PM
Luke 4:16
Feperueri 14
6:42 PM
Maciu 12:12
Feperueri 21
6:38 PM
Marika 2:27,28
Feperueri 28
6:33 PM
Aisea 58:13,14
Maji 7
6:28 PM
VSoro 23:3
Maji 14
6:23 PM
Aisea 66:23
Maji 21
6:17 PM
-RAI LESU
Maji 28
6:11 PM
-VEITAROGI
NA VOSA VAKAIBALEBALE
[Ulutaga Ni Veimacawa]
102

Tsunami - Pacific Disaster Net

2014年12月号 - 野村不動産株式会社

CURRICULUM VITAE Name RATU TEVITA MOMOEDONU

تحميل برنامج الدورة 20 لمهرجان تطوان 2014

master i gestion - Site Officiel des Facultés Universitaires Privées d

Navosa Price List as at 31/07/2013

表紙 - 国土技術政策総合研究所

レジデント業積2014 - 国立病院機構東京医療センター

UM_441778 UM_JA