Leernetwerk Peer Support in de Zorg

In september 2015 start het CBO met een
Leernetwerk Peer Support in de Zorg
Second victims na medische incidenten
Waarom een leernetwerk?
In Nederland krijgt naar schatting 16 op de 1000 ziekenhuispatiënten te maken met potentieel
vermijdbare schade leidend tot tijdelijke of blijvende beperking, of voortijdig overlijden. Na
een medisch incident of calamiteit is er vaak meer dan één slachtoffer. Want niet alleen
patiënten en diens naasten, maar ook hulpverleners, die direct of indirect betrokken waren
bij het ontstaan van het incident, kunnen lichamelijke en psychische klachten ontwikkelen.
Naast het persoonlijk leed van de betrokken patiënt en zijn/haar familie, heeft een incident
ook impact op de betrokken hulpverleners en de organisatie waarin ze werken. Hulpverleners
die getraumatiseerd zijn na hun betrokkenheid bij een incident worden, in de Angelsaksische
literatuur, ‘second victim’ genoemd. De impact op hun persoonlijk en professioneel leven
wordt nog al te vaak onderschat en kan grote consequenties hebben voor de organisatie
waarin zij werken.
 Welke impact heeft een incident op een zorgverlener?
 Hoe ga je als zorgverlener om met incidenten?
 Welke acties onderneem je en hoe laat je dit deel uitmaken van je
personeelsbeleid?
Om deze weerbarstige vragen te beantwoorden, willen we organisaties samenbrengen in een
leernetwerk. Om van elkaar te leren, ervaringen uit te wisselen en (inter)nationale kennis en
expertise in te brengen.
Wat is het leernetwerk?
Het leernetwerk is een netwerk van organisaties die zichzelf de vraag stellen: Hoe gaan we om
met de impact van een medisch incident op de professional en de organisatie? Welk ‘peer
support’ systeem kunnen we het beste ontwikkelen en implementeren, en hoe doen we dat?
Hoe wordt het leernetwerk opgezet?
In de leernetwerken staat de praktijk centraal en wordt deze praktijk ondersteund met nieuwe
inzichten. De bestaande situatie en vragen van de deelnemers vormen het uitgangspunt om
stapsgewijs te werken aan verbetering. Beschikbare kennis wordt bij elkaar gebracht en door
de deelnemers in praktijk gebracht. Organisaties die deelnemen aan het leernetwerk krijgen
ondersteuning om bestaande kennis en ervaring op hun eigen situatie en context toe te
passen.
De deelnemers aan het leernetwerk komen gedurende een jaar vier keer een dagdeel bijeen
en werken stapsgewijs aan het opzetten van een eigen protocol en werkwijze voor het
structureel opvangen en begeleiden van zorgverleners die betrokken raken bij medische
incidenten. Tussentijds zijn er momenten voor kennisdeling en feedback (via helpdesk).
In elke deelnemende organisatie vindt tevens een prevalentiemeting plaats via een bevraging
van medewerkers. De gegevens uit deze vragenlijst worden verwerkt en geanalyseerd door
een wetenschappelijk team. De bevindingen uit deze meting biedt aanknopingspunten om
structuren en strategieën voor peer support uit te bouwen passend bij de eigen
organisatiecultuur.
Voor wie is het leernetwerk bedoeld?
Aan het leernetwerk kunnen 8 à 12 zorgorganisaties deelnemen. Elke organisatie stelt een
multidisciplinair team samen dat betrokken is bij het thema. Hierbij denken we aan een:
medisch specialist, kwaliteitsmedewerker, klachtenfunctionaris etc.
Wat gebeurt er tijdens de bijeenkomsten en de prevalentiemeting?
Dag 1 – 24 september 2015 (16.00 – 20.30 uur te Utrecht)
Bewustwording creëren & inventarisatie huidige situatie per organisatie
Uit onderzoek en peilingen blijkt in veel zorgorganisaties behoefte aan een structurele aanpak
voor ‘peer support’. Vaak bestaat er wel “iets” en een aantal organisaties heeft “enige vorm
van opvang”. Desondanks bestaat er bij zorgorganisaties behoefte stil te staan bij de opzet en
effectiviteit van de huidige aanpak, te leren van andere organisaties en sectoren en/of
stapsgewijs te werken aan een structurele vorm van opvang en ‘peer support’.
Op de eerste landelijke bijeenkomst van het leernetwerk staat het inventariseren van de eigen
praktijk centraal:




Wat gebeurt er al in de organisatie?
Wat is de state-of-the-art in Nederland rond peer-support systemen?
Waar liggen kansen tot verbetering?
Wat valt er te leren uit andere complexe sectoren?
Dag 2 – 8 december 2015 (16.00 – 20.30 uur te Utrecht)
Waar staan we nu? Prevalentiemeting & spiegelinformatie
De medewerkers in de organisatie zijn de enigen die echt weten hoe het werkt. Hoe vaak
worden medewerkers in uw organisatie geconfronteerd met een incident? Bij wie kunnen ze
in de organisatie terecht voor steun? Functioneert er een peer-support systeem in de
organisatie? Om deze en andere vragen te beantwoorden bereiden we binnen het
leernetwerk samen een prevalentiemeting voor die online wordt afgenomen in elke
organisatie. Op deze manier wordt duidelijk hoeveel medewerkers betrokken zijn bij een
medisch incident en hoe tevreden zij zijn over de opvang. Op basis van een anoniem
feedbackrapport krijgt u zicht op de situatie in de eigen organisatie en spiegelinformatie
vanuit andere deelnemende organisaties.
Dag 3 – April 2016 (exacte datum wordt nader bepaald in overleg met de deelnemers)
State of the art & (inter)nationale expertise en best-practices
Tijdens de derde bijeenkomst is dr. Susan (Sue) Scott onze internationale gast. Dr. Scott is
docent aan de University of Missouri, USA en leider van het ForYou team in het aanpalend
academisch medisch centrum. Zij is één van de meest ervaren trainers op het thema ‘peer
support’; zij definieerde in 2008 het begrip ‘second victim’. Zij kent het onderwerp zowel
wetenschappelijk, alsook vanuit haar dagelijkse werk als ‘peer-supporter’ in de praktijk.
Sue Scott zal samen met ons reflecteren op de resultaten van de prevalentiemeting in de
deelnemende organisaties. Daarnaast zal zij haar kennis delen over het drie-lagen peer
support systeem dat ze ontwikkelde en reeds in meerdere organisaties implementeerde.
Voor deze bijeenkomst kunt u per organisatie twee extra gasten meenemen.
Dag 4 – Mei 2016 (exacte datum wordt nader bepaald in overleg met de deelnemers)
Vertaling naar plan van aanpak voor eigen organisatie
De vierde, en tevens laatste bijeenkomst van het eerste werkjaar, zal in het teken staan van
de synthese van leerpunten uit de inventarisatie van de huidige situatie en de prevalentiemeting. Op basis van de bevindingen uit de eigen organisatie en de bestaande (inter)nationale
kennis en ervaring wordt op deze dag per organisatie een concreet plan van aanpak
uitgewerkt. Hierbij is duurzaamheid het kernwoord. Voor deze bijeenkomst worden tevens de
raden van bestuur van de organisaties uitgenodigd.
Trainers & Docenten
Het Leernetwerk wordt gecoördineerd door Dr. Loes Schouten, senior adviseur van het CBO.
Zij is een gezondheidswetenschapper met uitgebreide expertise en ervaring op het gebied van
implementatie en het verspreiden en invoeren van vernieuwingen in de zorg.
Loes wordt ondersteund door Dr. Gerda Zeeman. Zij heeft als gynaecoloog in Nederlandse en
Amerikaanse, zowel in perifere als academische centra ruime medische, academische als
Human Resource ervaring uitgebouwd. Enkele jaren geleden verlegde ze haar aandacht mede
van de patiënt naar de dokter die ze nu ondersteunt als coach.
Gerda werkt nauw samen met Prof. Dr. Kris Vanhaecht. Hij is fellow aan het CBO en werkzaam
rond organisatieverandering en leiderschap. Hij doceert daarnaast kwaliteitsbeleid aan de
KULeuven in België.
Dit team kan rekenen op de ondersteuning van een internationale top-expert, Dr. Susan (Sue)
Scott. Sue is als ervaren ‘peer supporter’ de auteur van diverse publicaties over dit thema. In
2008 beschreef zij voor het eerst in detail het concept ‘second victim’. Sue zal de derde
bijeenkomst leiden. Daarnaast zorgt zij voor de continue begeleiding van het leernetwerk.
Haar expertise wordt ingezet tijdens de tussentijdse kennisdeling alsook bij de uitbouw van
de leernetwerk-helpdesk. Naast dit kernteam doen we beroep op experts, gespecialiseerd in
peer-support, uit andere sectoren.
L. Schouten
G. Zeeman
K. Vanhaecht
S. Scott
Kosten & praktische informatie
De kosten voor deelname aan het leernetwerk bedragen EUR 4850,- per deelnemende
organisatie. Hiervoor ontvangt u

Deelname aan 4 landelijke bijeenkomsten (16.00 – 20.30 uur) met 3 personen per
organisatie binnen een netwerk van organisaties die samen kennis delen en ontwikkelen.
Bijeenkomst 3 (13.00 -20.00 uur) kan met 5 personen per organisatie gevolgd worden. De
bijeenkomsten vinden plaats in Utrecht, ten kantore van het CBO.

Intake met het kernteam waarna, op basis van uw behoefte en die van de andere
deelnemers, het leernetwerk verder uitgewerkt en ingevuld wordt.

Ontwikkeling & uitvoering van een prevalentiemeting. Er wordt voor uw organisatie een
online enquête beschikbaar gesteld. Daarnaast ontvangt u een wetenschappelijk feedback
rapport over hoe uw medewerkers de huidige ondersteuning ervaren alsook zouden
wensen.

(Inter)nationale kennis van best practices en recente onderzoeksbevindingen en
begeleiding en feedback van het kernteam, met inbreng van (inter)nationale experts en
alle deelnemers van het leernetwerk.
Inschrijven kan tot uiterlijk 20 mei 2015
Het leernetwerk start in september 2015. In juni vinden de intake gesprekken plaats. Het
aantal organisaties dat kan deelnemen is beperkt.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met dr. Loes Schouten
[email protected] of 030-2843944

Download Report