Lees het advies van Joop Atsma dat sinds 14 april klaar en akkoord is

1
Advies van informateur J. Atsma over het vormen van een coalitie
voor het vormen van een dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân.
Aanpak en communicatie:
Na de verkiezingen op 18 maart ben ik door de lijsttrekker van de CDA fractie de heer B. de Winter
gevraagd om als informateur op te treden in het proces om te komen tot de vorming van een
stabiele coalitie voor het dagelijks bestuur voor Wetterskip Fryslân. Op 23 maart hebben alle
partijen het verzoek van het CDA aan mij unaniem onderschreven.
De informatieopdracht die ik mee kreeg was: 'het verkennen met alle partijen van de meest kansrijke
coalitie(s) voor de vorming van een stabiel dagelijks bestuur. Een nieuw bestuur, dat kan rekenen op
brede steun binnen het Algemeen bestuur.
Ik ben daarna voortvarend aan de slag gegaan, om zo spoedig mogelijk met een resultaat te kunnen
komen.
Mijn voornemen én inzet was om elke partij tijdens het informatieproces aangehaakt te houden
door steeds tussentijds hen te informeren over de stand van zaken.
Ik ben tijdens het proces ambtelijk ondersteund vanuit de organisatie van Wetterskip Fryslân.
Resultaat van de verkiezingen basis voor informatieopdracht:
De verkiezingsuitslag leverde een uitslag op, waarbij om tot een meerderheid te komen meerdere
partijen de coalitie zouden moeten vormen dan wel ondersteunen.
Bij de verkiezingen op 18 maart 2015 zijn de volgende partijen gekozen: CDA (3 zetels ), Water
Natuurlijk (3 zetels), PvdA (2 zetels), Lagere Lasten Burger (2 zetels), Bedrijf, Boer en Burger (1
zetel), FNP (2 zetels), VVD (2 zetels), ChristenUnie (2 zetels) en Partij voor de Dieren (1 zetel).
Het algemeen bestuur bestaat uit 25 leden. Daarvan zijn 18 leden (ingezetenen) gekozen tijdens de
verkiezingen. De andere 7 leden worden benoemd door belangenorganisaties, zoals
landbouworganisaties (3), de Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE) (2) en de
Kamer van Koophandel (2).
Het CDA was met 44673 stemmen verreweg het grootste en werd dus daarmee trekker van de
formatie. De verkiezingsuitslag zoals die in de bijlage is opgenomen, heeft in de uitvoering van de
informatieopdracht een belangrijke rol gespeeld.
Werkwijze en verantwoording:
Om mij een beeld te kunnen vormen, wat de 11 partijen en geborgde zetels voor ogen hadden met
de coalitievorming, heb ik op 25 maart alle 11 partijen en geborgde zetels elk apart uitgenodigd voor
een verkennend gesprek. Uit die gesprekken bleek, dat alleen de Partij voor de Dieren niet opteert
voor een bestuurszetel en Geborgde zetels Natuur zich aansluit bij Water Natuurlijk.
Op mijn verzoek hebben alle 11 afvaardigingen een lijstje met hun prioriteiten voor een
collegeprogramma op hoofdlijnen ingebracht. Als algemene deler heb ik uit die gesprekken en uit
die prioriteitenlijstjes een aantal conclusies kunnen trekken, die bepalend werden voor de
coalitievorming.
Een grote meerderheid heeft mij de volgende uitgangspunten voorgesteld:
- De samenstelling van de coalitie moet recht doen aan de verkiezingsuitslag.
2
-
Er moet een breed draagvlak voor de coalitie zijn; dus ook een breed gedragen coalitieakkoord.
In de coalitie dienen zowel landbouw als natuur evenwichtig vertegenwoordigd te zijn.
Een Dagelijks bestuur bestaande uit maximaal 4 leden, waarvan bij voorkeur maximaal één
geborgde zetel.
Een duale invulling van het Dagelijks Bestuur.
Het dagelijks bestuur moet een hecht collectief vormen.
Er was tevens een brede opvatting, dat zowel het CDA als Water Natuurlijk bij voorkeur in het
nieuwe DB een zetel zouden moeten innemen. Ook een landbouwkandidaat was vanzelfsprekend.
Duaal bestuur voor Wetterskip Fryslân vergroot de bestuurskracht.
De keuze voor een totale integrale duale bestuursinrichting, ook voor geborgde zetels bij een
waterschap is nieuw. Het huidige bestuur is half duaal en half monistisch. Inmiddels is er
toestemming bij GS van provincie Fryslân voor gevraagd en bij brief inmiddels voor gekregen. Reden
waarom alle partijen hebben aangegeven voor een duale invulling van het dagelijks bestuur te
kiezen, is het behoud van voldoende bestuurskracht in het Algemeen bestuur. Door het veeltal aan
kleine fracties, zouden fracties bij het leveren van een DB lid met een of twee leden overblijven. Het
werken met schaduwfractieleden voor de AB commissies compenseert onvoldoende de
bestuurskracht in het AB. De bestuurlijke capaciteit en daarmee de slagkracht in het AB neemt
daarmee té veel af voor dergelijke fracties. Bijkomend voordeel van een duale bestuursinrichting is,
dat het Algemeen bestuur zijn kaderstellende en controlerende rol goed kan uitvoeren en stuurt op
hoofdlijnen. De leden van het DB hoeven niet meer te stemmen over eigen voorstellen en die van
het collegiaal Dagelijks bestuur in het Algemeen bestuur.
Vervolgens heb ik op 26 maart gesproken met de afvaardigingen van CDA en Water Natuurlijk en op
27 maart vervolgens met hen beide en op uitnodiging ook met Geborgde zetels ongebouwd.
Op 31 maart sprak ik de 7 andere partijen met belangstelling voor een DB lidmaatschap, elk
afzonderlijk om hen te informeren over de voortgang en om een verdiepingsslag te maken.
Ik vroeg alle 7 partijen om schriftelijk aan mij kenbaar te maken, wat hun antwoord was op de
volgende vragen:
- Ambieert uw partij een zetel in het DB en welke is dan uw kandidaat?
- Wilt u betrokken worden bij de verdere programmatische verkenning?
- Wat is uw voorkeur voor het aantal DB-leden, 3, 4 of 5 en het aantal partijen in het DB?
- Hoe staat u tegenover de constructie van AB-leden als voorzitter van een commissie?
Alle partijen gaven aan geïnteresseerd te zijn in een DB vertegenwoordiging en verdere
betrokkenheid bij de programmatische verkenning. Het aantal DB leden is diepgaand afgewogen,
maar de meeste partijen zagen toch meer heil in een college van 4 leden en de Dijkgraaf. De
constructie in het duale verband met voorzitters van de AB commissies uit de leden van het AB
wordt breed gedragen.
Wat mij opviel en wat ook tijdens de gesprekken steeds naar voren kwam, was dat het vormen van
een coalitie in welke samenstelling dan ook programmatisch geen enkel probleem zou vormen.
Fundamentele grote verschillen zijn er niet echt. Programmatisch worden de diverse partijen op
basis van hun prioriteiten het over het algemeen genomen snel eens. Het zijn echt andere aspecten
die het vormen van een hechte coalitie bepalen, zoals de verkiezingsuitslag door laten klinken, bij
voorkeur één geborgde kandidaat in het DB, landbouw en natuur evenwichtig vertegenwoordigd,
chemie tussen de voorgestelde kandidaten, e.d.
Gedurende het proces is het coalitieakkoord in eerste opzet uitgewerkt door de drie
coalitievormende partijen.
3
Op 1 april heb ik de drie beoogde coalitiepartijen opnieuw gesproken en werd besloten om met vier
partijen een vervolggesprek te gaan voeren, te weten de FNP, de PvdA, de VVD en de Christen Unie.
Verdere gesprekken met BBB, Geborgde zetels Bedrijven en Lagere Lasten Burger werden toen
vooralsnog geparkeerd.
De reden om met de vier partijen verder te gaan, heeft de volgende redenen:
- De drie coalitiepartijen wilden zich verder oriënteren op de politieke partijen;
- Uitgangspunt en voorkeur was één geborgde zetel in het DB;
- BBB Wetterbelang bleek niet bij te dragen aan de voorwaarde van een meerderheid voor de
coalitie;
Na de gesprekken met de vier partijen die op 7 april plaatsvonden, is vervolgens door de drie
coalitievormende partijen gewikt en gewogen op basis van de uitgangspunten zoals hiervoor
vermeld welke partij nu het beste past bij de coalitie. Toen is door hen besloten, dat de Christen
Unie het beste voldoet aan het profiel voor de vierde coalitiegenoot op basis van alle
uitgangspunten. Uiteindelijk is gekozen voor de ChristenUnie, omdat daarmee evenwicht in het
bestuur zou ontstaan. De FNP bleek programmatisch toch onvoldoende aan te sluiten. De PvdA kon
vanwege verlies bij de verkiezingen niet verantwoord worden ingezet. Toetreden van de VVD is
afgewogen t.o.v. toetreden van de CU; voor alle drie de collegevormende partijen bleek het
compromis aanhaken van de CU het beste te passen.
Op 9 april is de informatieronde afgesloten in aanwezigheid van vertegenwoordigers van de vier
partijen met het resultaat zoals ik in mijn brief aan het Algemeen bestuur heb geschreven.
Mijn advies, gedragen door de vier coalitievormende partijen is daarom als volgt:
1. Mijns inziens vormt de coalitie, die bestaat uit het CDA, Water Natuurlijk samen met Geborgde
Zetels Natuur, Geborgde Zetels Ongebouwd en de ChristenUnie een coalitie, die uitstekend
voldoet aan de uitgangspunten zoals die hiervoor zijn geformuleerd. De coalitiepartijen hebben
gezamenlijk 13 van de 25 zetels.
2. Door de coalitiepartijen is een coalitieakkoord opgesteld dat de fundering vormt voor het te
vormen bestuur. Dit coalitieakkoord, dat door de vier partijen is vastgesteld, moet kunnen
rekenen op veel draagvlak in het Algemeen bestuur. Dit concludeer ik op basis van de
constatering met diverse afvaardigingen van partijen tijdens de gesprekken en mede op basis van
de argumenten die ik hiervoor heb aangegeven. Er blijken geen noemenswaardige fundamentele
programmatische verschillen te zijn tussen de inzichten van de diverse partijen, die draagvlak in
de weg zitten.
3. Er is veel draagvlak om het dagelijks bestuur in zijn geheel dualistisch te gaan invullen. Mijn
advies is om dat eenduidig door te voeren, nu GS ook ontheffing heeft gegeven. Door eenduidig
de bestuursposities duaal in te vullen, ontstaat er een betere balans tussen de taken van DB en
AB. Daarbij adviseer ik mede op basis van de brede gedragen visie op dit onderwerp, die de
partijen hebben gegeven tijdens het informatieproces om de voorzittersrol van de commissies
van het Algemeen bestuur door leden van het algemeen bestuur te laten vervullen. Dat past ook
bij het duale besturen.
4
De coalitiepartijen hebben gedurende het informatieproces ook de beoogde bestuurskandidaten
bepaald. Op basis van de tijdens het proces aangereikte uitgangspunten voor de coalitievorming (zie
hiervoor) en anticiperend op het formeren van een hecht DB collectief, zijn de volgende beoogde
kandidaten voor een zetel in het dagelijks bestuur door de coalitie voorgedragen, te weten namens:
Het CDA: Bé de Winter
Water Natuurlijk en Geborgde zetels Natuur: Marian Jager-Wöltgens
Geborgde zetels Ongebouwd: Jan van Weperen
Christen Unie: Egbert Berenst
Ter afsluiting
Met het opleveren van dit advies heb ik de informatieopdracht afgerond. Het formeren van het
dagelijks bestuur is door de wijze van aanpak en de inbreng van alle partijen verder gekomen dan
normaliter een informatieopdracht reikt. Tijdens het nu volgende formatieproces zal o.a. de
taakverdeling binnen het bestuur nog aan de orde komen. De installatie van het nieuwe dagelijks
bestuur kan derhalve op korte termijn plaatsvinden.
Ik heb deze opdracht met plezier gedaan en heb alle gesprekken als zeer inspirerend ervaren. De
passie, kennis en inzet die ik bemerkte die de afgevaardigden uitstraalden in de gesprekken, heb ik
als zeer waardevol ervaren. Als die passie en inzet op die wijze wordt voortgezet, heeft Wetterskip
Fryslân een stabiel en hecht collectief bestuur.
Ik wens het nieuwe aanstaande dagelijks bestuur maar zeker ook het Algemeen bestuur van
Wetterskip Fryslân een interessante en vooral ook prettige bestuursperiode. Er liggen grote
wateropgaven voor u als bestuurders op de bestuurstafel. Het oplossen van die opgaven, dat vraagt
om bestuurskracht en een gezonde nuchtere aanpak. Ambitie met een sobere en doelmatige inslag,
waarbij ‘Water verbindt over de grenzen van organisaties heen!’, biedt daarbij voor Fryslân en het
Groninger Westerkwartier een krachtige waterschapspartner in maatschappelijke processen. Ik
wens u allen veel succes als waterschapsbestuurders.
Joop Atsma,
Informateur coalitie Wetterskip Fryslân.
Lemmer, 14 april 2015

Download Report