VLAAMS-NEDERLANDS HUIS
Koninklijk Concertgebouworkest © Anne Dokter
VOORAF
Beste Lezer,
2014 was voor deBuren een feestjaar. In juni hebben wij tien kaarsen
uitgeblazen. Dit decennium is voorbij gevlogen. Wij hebben veel gereisd
in Nederland en Vlaanderen, in Europa en verder maar ook in Brussel
hebben we op drie verschillende locaties gewoond. deBuren is voortdurend
in beweging. Deze Vlaams-Nederlandse beweging is voor ons een metafoor
voor onze zoektocht naar wijsheid en schoonheid.
In 2014 organiseerde en coproduceerde deBuren meer dan 200 activiteiten
waarvan 53 in het eigen vernieuwde huis in Brussel. 21.623 bezoekers waren
fysiek aanwezig op debatten en lezingen en nog eens 71.285 luisterden ‘in
uitgesteld relais’. De technologie laat immers vandaag toe dat eenieder op
eigen wenken en tijdstip wordt bediend. We organiseerden 32 programma’s
in Nederland en de luisterboeken van deBuren bereikten alleen in 2014
meer dan 1.000.000 luisteraars. In februari 2015 bereikten wij 5.000.000
mensen met een origineel radioboek of citybook.
Wereldtournee van het Koninklijk Concertgebouworkest
In 2013 vierde het Concertgebouworkest zijn 125-jarig bestaan. Judith van der Wel
reisde in opdracht van deBuren een jaar lang mee op hun jubileum wereldtournee. Naar
aanleiding hiervan schreef ze Stemmen. Het geheim van het Koninklijk Concertgebouworkest.
Wij krijgen een blik achter de schermen van het orkest. Nog beter: we leren ook de leden
een beetje kennen.
Boeklancering: februari 2015.
Bij deBuren blijven politiek, cultuur en kunst in de Lage Landen het debat
domineren. Wij trachten de waan van de dag te overstijgen en talrijke
talentvolle jonge denkers en doeners een stem of een podium te geven. Met
jonge fotografen wordt een complex tijdsbeeld geregistreerd.
Door onze steun aan talrijke Vlaamse en Nederlandse periodieke publicaties
willen wij de kritische reflectie blijven stimuleren.
Wij hebben dit jaar ook het volgende feestjaar voorbereid. Samen met
DutchCulture mocht deBuren optreden als ceremoniemeester van het feest
naar aanleiding van de twintigste verjaardag van Cultureel Akkoord dat
Nederland en Vlaanderen in 1995 hebben gesloten.
deBuren dankt Nederland en Vlaanderen en het publiek in Vlaanderen en
Nederland en ver daarbuiten om dit alles mogelijk te maken.
© Anne Dokter
Dorian van der Brempt © Friederike von Rauch
Dorian van der Brempt
Directeur Vlaams-Nederlands Huis deBuren
INHOUD
INHOUD
INHOUD
DIT WAS 2014
7
Van Goede Buren naar BesteBuren ___________________________________________ 32
HOOGTEPUNTEN37
DE CIJFERS
97
Een ruim, veelzijdig en kwaliteitsvol aanbod en stevige samenwerkingsverbanden______ 98
Bezoekerscijfers ________________________________________________________ 100
Virtuele bezoekers en downloads____________________________________________ 101
De Luisterboeken van deBuren_____________________________________________ 102
THINKING EUROPE_________________________________________ 38
COMMUNICATIE105
Stemmen voor Europa_____________________________________________________
Europa: politiek & economie________________________________________________
De stad & Europa_________________________________________________________
Geschiedenis & Europa ____________________________________________________
Europa, taal en cultuur_____________________________________________________
Voorbij de grenzen van Europa______________________________________________
Programmabrochure_____________________________________________________
De website ____________________________________________________________
Sociale media __________________________________________________________
Nieuwsbrief en wedstrijden________________________________________________
Samenwerking met de media ______________________________________________
39
42
43
45
46
48
CULTUUR DENKEN EN DOEN__________________________________ 50
Culturele samenwerking over de landsgrenzen heen_____________________________
Literatuur_______________________________________________________________
Televisie, film en documentaire______________________________________________
Tentoonstellingen ________________________________________________________
Theater en muziek in eigen huis_____________________________________________
Evenementen____________________________________________________________
De kracht van jonge denkers, durvers en doeners________________________________
51
52
56
58
62
63
64
ACTUALITEIT EN MEDIA_____________________________________ 78
Actualiteitsdebatten______________________________________________________ 78
Mediadebat en Mediakritiek ________________________________________________ 79
Expertiseontwikkeling journalistiek__________________________________________ 79
WETENSCHAP EN FILOSOFIE_________________________________ 80
Wetenschap: de rol van wetenschap in het maatschappelijk domein_________________ 76
Filosofie _______________________________________________________________ 78
VERTEL ME EEN VERHAAL... CITYBOOKS ALS SYNTHESE____________ 84
106
107
108
109
109
OPINIESTUKKEN EN COLUMS
111
DEBUREN IS…
125
DIT WAS
2014
Activiteitenoverzicht
Koninklijk Concertgebouworkest © Anne Dokter
LEZINGEN OP ZONDAG
HET NIEUWE RIJKSMUSEUM WINTER SCHOOL RITS - ART AS RHETORIC,
RHETORIC AS ART NIEUWJAARSBORREL & MONDO LEONE.
DE GEDROOMDE STAD #2
DE (A)SOCIALE STAD
SCIENCE OF SIGNS KOMT U MET ONS PROOSTEN OP HET NIEUWE JAAR?
TIMO VAN GRINSVEN EN KARINA BEUMER
DE GROOTE OORLOG IN ONS HOOFD #1
MARCEL GRAULS
WIM PIJBES, HOOFDDIRECTEUR VAN HET
RIJKSMUSEUM AMSTERDAM
WORKSHOPS FELIX KUBIN, SANJA MITROVIC EN JAN
BUCQUOY
DO 16.01 | DEBUREN, BRUSSEL
IS DE URBANE SMELTKROES WERKBAAR?
VAN 23 JANUARI 2014 TOT 20 MAART 2014 |
UNIVERSITEIT ANTWERPEN
VAN LOKALE BELEVING TOT INTERNATIONALE
BEWEGING
ZO 05.01 | TROPISCH INSTITUUT, ANTWERPEN
WO 08.01 | NONA, MECHELEN
Iedere eerste zondagochtend van de maand
nodigt het Koninklijk Museum voor Schone
Kunsten Antwerpen een spreker uit voor
een boeiende causerie. Mede op uitnodiging van deBuren komt op 5 januari Wim
Pijbes spreken, hoofddirecteur van het
Rijksmuseum Amsterdam. Hij komt uitvoerig praten over de uitvinding en het succes van
het nieuwe Rijks. Het RITS strijkt opnieuw neer in het
Mechelse kunstencentrum NONA voor
haar Winter School. Twee weken lang (8-17
januari) bezetten Vlaamse en Nederlandse
studenten van het RITS (Brussel), de Mimeopleiding, de Rietveld-academie (Amsterdam)
en Toneelacademie Maastricht alle kieren
en gaten in het kunstencentrum om er met
elkaar, een uitdagend thema en de buitenwereld in de clinch te gaan.
Vanaf 18:00 bent u welkom bij deBuren voor
een gezellig drankje en hapje. Aansluitend
bieden we een nieuwjaarsvoorstelling aan: de
Belgische primeur van de nieuwe show van
Mondo Leone. De Nederlandse theatermaker,
muzikant en verhalenverteller Leon Giesen
vertelt in een wervelende, multimediale
show over zijn laatste grote project waarin hij
op zoek ging naar de schat van Hitler. Film,
muziek en een stukje geschiedenisles.
WO 22.01 | DEBUREN, BRUSSEL
De stedelijke bevolking diversifieert: in
Brussel leven ondertussen al meer dan 170
verschillende nationaliteiten. Deze urbane
diversiteit en densiteit heeft veel troeven,
maar brengt ook uitdagingen met zich mee.
Een gesprek tussen senator Bert Anciaux
(sp.a), socioloog Vasco Lub (Bureau voor
Sociale Argumentatie) en Sarah Avci, (coördinator Femma Intercultureel). Roeland
Termote (correspondent NRC) modereert.
Op 23 januari opent in de Universiteit
Antwerpen de tentoonstelling Science of signs
met twee Nederlandse exposanten, Timo van
Grinsven en Karina Beumer onder leiding van
Anne Van der Planken en Geoffrey de Beer.
Beide kunstenaars volgen momenteel een
Master aan Sint Lucas Antwerpen. De expositie zal onder andere geopend worden door
de Nederlandse singer-songwriter/kunstenaar
Thomas Koevoets.
DE EUROPESE KARAVAAN #1
(ON)VERDRAAGLIJK! LA VIE SEXUELLE DES BELGES EN CAMPING
COSMOS NIEUWE MAATJES #2
SIMON VAN DER GEEST
WAT IS DE TOEKOMST VAN DE PRIVACY?
TOONMOMENT RITS WINTER SCHOOL
STANDPUNT | MONIQUE SAMUEL OVER GOD
ART AS RHETORIC, RHETORIC AS ART
EEN ACTUELE MENING OVER EEN TIJDLOOS THEMA
DEBAT OVER NEDERLANDSE (IN)TOLERANTIE
FILMVERTONING MET INLEIDING DOOR JAN BUCQUOY.
VR 24.01 | DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM
DI 28.01 | KUNSTENCENTRUM NONA, MECHELEN
ZO 05.01 | MUSEUM CATHARIJNECONVENT, UTRECHT
DO 09.01 | NONA, MECHELEN
MET BART MOEYAERT, KARIN KUSTERMANS, TIJS
DELBEKE EN JONGE KUNSTENAARS
DUBBELINTERVIEW MET PAUL DE HERT EN BAS
HEIJNE
De Europese Karavaan: een serie lezingen en debatten in het kader van de
Europese Verkiezingen. Dit eerste debat
sluit aan bij de tentoonstelling ‘Vormen van
Verdraagzaamheid, Religieuze (in)tolerantie in
de Gouden Eeuw’ in het Catharijneconvent.
Klaas van Egmond (emeritus hoogleraar
Geowetenschappen aan de Universiteit
Utrecht) geeft een lezing, na afloop volgt een
paneldiscussie met onder meer Theo de Wit
(hoogleraar sociale ethiek en politieke filosofie) en ontwerper Lotte van Laatum, geleid
door filosofe Marjan Slob.
Cineast, striptekenaar, kunstenaar, provocateur, situationist en notoir republikein Jan
Bucquoy kwam onlangs nog in het nieuws na
het aftreden van Koning Albert II, voor hem
reden genoeg om meteen de hele monarchie
op te doeken. In het Mechelse NONA presenteert Bucquoy de eerste twee delen van zijn
berucht autobiografisch zesluik. In het kader
van Winter School Rits.
De Brusselse theaterschool RITS streek
opnieuw neer in de Brakke Grond voor
haar Winter School. Een week lang bezetten Vlaamse en Nederlandse studenten van
het RITS, de Mime-opleiding (Amsterdam),
de Rietveld-academie (Amsterdam) en
Toneelacademie Maastricht het huis om er
met elkaar, een uitdagend thema en de grote
boze wereld in de clinch te gaan. Na een werkperiode in het Mechelse NONA is de Brakke
Grond de laatste etappe die wordt afgesloten
met een performance-avond.
Monique Samuel is een van de bekendste jonge denkers in Nederland. Ze is
politicoloog,
opiniemaker,
MiddenOostendeskundige, auteur en vaste commentator bij Pauw & Witteman. In opdracht van
De Groene Amsterdammer en deBuren reist
deze jonge dame van Egyptisch-Nederlandse
afkomst momenteel door het Midden-Oosten
om verslag te doen van de Arabische renaissance. Volgende week bijt ze met haar lezing
over haar zoektocht naar God het spits af van
de nieuwe reeks Standpunt van deBuren en
NONA. Daarna wordt ze geïnterviewd door
Karl van den Broeck.
SPEAK! GAMES OF LATE MODERNITY HOMO LUDENS 75 YEARS LATER
AAN DE KNOPPEN #1
DE NETWERKSAMENLEVING
DE EUROPESE KARAVAAN #2
DE INSLAG VAN EUROPA
AN EVENING OF EUROPEAN JAZZ: THE LOW
COUNTRIES & MUSIC PITCH
HET BELGIË VAN DAAN
PERFORMANCE VAN SANJA MITROVIC OVER DE
MACHT VAN PUBLIEKE SPREKERS
WO 15.01.14 > VR 17.01.14 | LANDGOED ISVW,
LEUSDEN
DE IMPACT VAN TECHNOLOGIE OP DE
INFORMATIESAMENLEVING
WAT IS UW BAND MET DE EUROPESE GESCHIEDENIS?
MET OPTREDENS VAN KAPOK, REMBRANDT
FRERICHS TRIO EN DE BEREN GIEREN
WO 08.01| NONA, MECHELEN
SPEAK! is een performance van de van oorsprong Servische theatermaker Sanja Mitrovic.
Welke macht hebben publieke sprekers om
de maatschappij vorm te geven. Door middel
van historische toespraken van Obama,
Thatcher, Hitler … proberen twee performers
het publiek voor zich te winnen. Het publiek
bepaalt via een apparaatje wie er wint. Waar
heeft de winnaar zijn succes aan te danken? In
het kader van Winter School Rits.
8
Dit was 2014
Ruim 75 jaar geleden publiceerde Johan
Huizinga zijn invloedrijke studie Homo
Ludens, wellicht de belangrijkste Nederlandse
wetenschappelijke bijdrage van de twintigste
eeuw. Tijdens het congres Games of Late
Modernity houden diverse wetenschappers
de erfenis van Huizinga tegen het licht. Hoe
staat het met het spelelement in de hedendaagse cultuur? De publieksavond van dit
congres is De Biograaf: Johan Huizinga en
vindt plaats bij deBuren op 26 maart. In het
Engels.
ZO 19.01 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
Hoofdgast in deze aflevering van Nieuwe
maatjes in Vrijstaat O. is Simon van der
Geest, de beste jonge Nederlandse kinderboekenschrijver van het moment. Hij nodigde
Bart Moeyaert uit om met hem in gesprek
te gaan, onder leiding van Karin Kustermans.
De muziek is in handen van singer-songwriter
Tijs Delbeke en we beleven een nieuwe editie
van het artistieke blinddateprogramma BCC!
DI 21.01 | DEBUREN, BRUSSEL
Geeks, nerds en hackers zitten aan de knoppen
van de informatiesamenleving. Hoe kunnen
burgers, politici en journalisten goede beslissingen nemen zonder de juiste kennis van de
nieuwe technologie waarop onze samenleving
draait? Marietje Schaake (Europarlementariër
voor D66) gaat in gesprek met ondernemer en software-ingenieur Stef van Grieken
(Open State Foundation). Dit programma
maakt deel uit van het publieke luik van
het congres Computers, Privacy en Data
Protection (CPDP).
DO 23.01 | DEBUREN, BRUSSEL
Wat is de toekomst van privacy in de Lage
Landen? Hoe verhoudt privacy zich tot
(staats)veiligheid? Ruilen we onze privésfeer
in voor meer veiligheid of maakt het (on)
vrijwillig afgeven van allerlei persoonlijke
gegevens ons juist kwetsbaarder? Een dubbelinterview met hoogleraar Paul De Hert
(VUB) en opiniemaker Bas Heijne. Krisfof
Clerix (MO*) modereert. Het resultaat van
dit gesprek vindt u enkele maanden later
uitgebreid terug in Ons Erfdeel. In het kader
van het congres Computers, Privacy en Data
Protection.
DO 23.01 | STADSSCHOUWBURG, AMSTERDAM
In het kader van de Europese Verkiezingen
in mei 2014 organiseren het Utrechtse platform House of Commons, Brandstof en
deBuren een serie Europese lezingen en debatten. Filosofen en andere denkers bieden een
eigentijds en persoonlijk perspectief op de
toekomst van Europa. Tijdens deze tweede
lezing in Amsterdam zoomen we in op de
band die inwoners van Europa hebben met
hun continent. Filosoof Haroon Sheikh laat u
op een nieuwe manier kijken naar de verbinding tussen Europese modernisering en lokale
tradities
VR 24.01 | FLAGEY, BRUSSEL
Drie jonge jazzbands uit de Lage Landen
treden op in Flagey: Kapok (NL), Rembrand
Frerichs Trio (NL) en De Beren Gieren (BE).
Voorafgaand aan de optredens is er een rondetafeldiscussie: ‘Music Pitch: Jazz in the
Low Countries’. Thema’s tijdens de discussie
zijn: wat zijn de kansen voor jazzmuzikanten en bands in de Nederlandse en Belgische
jazzscene anno 2014? En welke podia en festivals zijn interessant, hoe gaan artiesten te werk
en hoe kom je aan optredens?
ZO 26.01 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
Nieuwe reeks filosofische lezingen: Het
zoekend hert en deBuren presenteren een tiendelige cyclus ‘De Groote Oorlog in ons hoofd’
over de impact van de Eerste Wereldoorlog
op het denken van de westerse enkeling.
Journalist Marcel Grauls belicht de betekenis van uitgever Nicolaas Theelen en socialist
Camille Huysmans in de ontwikkeling van
een krachtige intelligentsia in Vlaanderen.
Beiden waren felle Vlamingen. Bij het uitbreken van Wereldoorlog I profileerden ze zich als
pacifisten en antimilitaristen.
DOCUMENTAIRE EN GESPREK
DI 28.01 | DEBUREN, BRUSSEL
Vorig najaar toonden we bij deBuren twee
afleveringen van Het België van...., de documentairereeks die VPRO maakte over ons
land. Op 28 januari tonen we de aflevering
met Daan Stuyven. Tijdens een motortocht
door zijn België maakt Daan een nieuwe
tekst op het nummer Landmijn. Het wordt
dan Schoonland – een ode aan het veelkleurige België. Na de documentaire gaat Daan in
gesprek met Claude Blondeel.
Dit was 2014
9
DUBBELE BOEKPRESENTATIE: THUIS EN KAAR
NIEUWE DICHTBUNDELS VAN GEERT BUELENS EN
MARLENE VAN NIEKERK
ZELF GESCHREVEN: STEVEN VANACKERE IN
GESPREK MET GUI POLSPOEL
YES
TERUG NAAR IRAK
CARLY WIJS EN MARIJKE VAN WARMERDAM
EEN GESPREK OVER ‘DE EERSTE STEEN’ VAN STEVEN
VANACKERE
ZA 08.02 > ZO 09.02 | RIK WOUTERS MUSEUM
(SCHEPENHUIS), MECHELEN
DOCUMENTAIRE ANNE DILVEN EN GESPREK MET
MAARTEN RABAEY
DE BOLLEN ZIJN HEEL DECORATIEF AAN DE
VIJVER
GRIJZE CELLEN | COMMERCIËLE RUIMTEVAART
PRESENTATIE LAND ART-NUMMER DW B
MA 17.02 | HANDELSBEURS CONCERTZAAL, GENT
WAT IS DE TOEKOMST VAN DE RUIMTEVAART?
WO 12.02 | DEBUREN, BRUSSEL
ZA 15.02 | PERDU, AMSTERDAM
Welke politicus of publieke figuur schrijft er
tegenwoordig géén boek? De vervolgvraag is
echter: wie schrijft dat boek nog zelf? Politicus
en ex-minister Steven Vanackere deed dat, hij
schreef zelf het boek De eerste steen – zeven
hoofdzonden in politiek en samenleving. We
presenteren dit boek bij deBuren, waarbij
Vanackere in gesprek gaat met Gui Polspoel
over de politieke praktijk, maar ook over het
schrijfproces en de middenweg tussen politiek
en religie. Na afloop verloten we vijf boeken
onder de aanwezigen.
Carly Wijs is verknocht aan het werk van de
Ierse auteur James Joyce. Met Yes vertrekt ze
van zijn enige toneelstuk Exiles. Yes wordt een
doorlopende installatie-performance waarin de
acteurs Carly Wijs, Jerry Killick, Rasmus Ölme
letterlijk gevangen zitten in een theatrale loop.
Die begint wanneer het museum de deuren
opent en houdt op wanneer het museum sluit.
Marijke van Warmerdam creëerde de film
Monologue Intérieur bij de voorstelling. Om
14u geeft Onno Kosters (Universiteit Utrecht)
een lezing over leven en werk van James Joyce
in boekhandel De Zondvloed.
De jonge Nederlandse documentairemaakster
Anne Dilven ging samen met de Koerdische
Irakees Shaho Jabbari naar Irak, het land dat
hij eind jaren 90 op veertienjarige leeftijd
eenzaam ontvluchtte. Terug naar Irak is een
veelzijdige documentarie waarin animatie
plaatsmaakt voor de harde kleuren van het
hedendaagse Irak. Dilven gaat in gesprek met
Maarten Rabaey (buitenlandjournalist De
Morgen), daarna vertonen we de film integraal.
Literair tijdschrift DW B presenteert Land
Art: een nummer onder gastredacteurschap
van Astrid Lampe. Kom luisteren naar veel
poëzie, kritische interventies, interviews
en een panelgesprek met dichters en critici
Arno Van Vlierberghe, Jeroen Dera, Jeroen
van Rooij, Kila van der Starre, Laurens Ham,
Rozalie Hirs, Paul Bogaers, Frank Keizer,
Martijn den Ouden, Arnoud Rigter, Peter
Smink en Jaap Blonk. Hoofdredacteur Hugo
Bousset leidt in, Willem Bongers-Dek modereert.
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG
EINDE EN BEGIN
LET LOVE RULE 2014
DE LASTIGE LIEFDE
VERS VAN HET MES XXVIII
OCHTEND VAN DE COÖPERATIES
DE BIOGRAAF | KONING WILLEM I
MUZIEK, SPOKEN WORD EN POËZIE
VR 07.02 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
MET WOUT WAANDERS, ARNO VAN VLIERBERGHE EN
SASKIA DE JONG
BOEKVOORSTELLING DIRK BARREZ + GESPREK
EEN ONTMOETING MET WISLAWA SZYMBORSKA
EEN LUISTERAVOND MET LIEFDEVOLLE PLEISTERS
OP AMOUREUZE WONDEN
LEZING EN GESPREK MET JEROEN KOCH, MARC
REYNEBEAU EN GITA DENECKERE
ZA 08.02 | CAFÉ KIEBOOMS, ANTWERPEN
VR 14.02 | PERDU, AMSTERDAM
Binnenkort is het Valentijn, maar wat nadat
de bonbons zijn opgegeten en de rozen beginnen te verwelken? Om teleurstelling te voorkomen presenteert In The Dark (BE) samen
met Grenzeloos Geluid (NL) een luisteravond
met liefdevolle pleisters voor amoureuze sores.
Over het vinden en verliezen van de ware
liefde, de knoeiboel van de eerste keer, de
last van de afstand, en over een Nederlandse
vrouw die verliefd wordt op een man op een
kameel in de woestijn.
Tijdens Vers van het Mes staan nog niet gedebuteerde Nederlandstalige dichters centraal.
De gasten krijgen de tijd en de gelegenheid
zich te presenteren middels poëzievoordrachten en het uitspreken van een kleine poëtica
over hun werk, het poëzielandschap en hoe
ze zichzelf daarin zien. Sinds 2013 vindt het
programma afwisselend in Amsterdam en
Gent plaats. Gasten: Wout Waanders en Arno
Van Vlierberghe. Saskia de Jong vertelt over
haar ervaring met Vers van het Mes in 2004
en draagt voor.
PRIX PHARES DU NORD: ALAIN VAN CRUGTEN
& TOM LANOYE
DE LASTIGE LIEFDE
WO 29.01 | DEBUREN, BRUSSEL
Wat maakt dat we ons ergens thuis voelen? Is het een
plek, een gevoel, een taal, een draadloze verbinding
of een zorgvuldig gecultiveerde illusie? Midden in de
Poëzieweek presenteert deBuren de nieuwe dichtbundel Thuis van Geert Buelens. Diezelfde avond
presenteren we ook Kaar van de Zuid-Afrikaanse
schrijver Marlene van Niekerk, haar eerste dichtbundel in dertig jaar. Uitgever Laurens Ubbink
(Ambo | Anthos) leidt in, Matthijs de Ridder en
Alfred Schaffer houden een laudatio. Met een bijzondere bijdrage van Marleen Merckx (van dat andere
Thuis!). Woont u in Nederland? Niet getreurd: op
donderdag 30 januari zijn Buelens, Schaffer en Van
Niekerk te gast in De Nieuwe Liefde te Amsterdam.
DO 30.01 | MUNTPUNT, BRUSSEL
WO 05.02 | DEBUREN, BRUSSEL
Nadat de Poolse dichteres Wisława
Szymborska in 1996 de Nobelprijs voor de
Literatuur won, leefde ze als gevolg van alle
media-aandacht in afzondering. De associatieve documentaire Einde en begin – een ontmoeting met Wisława Szymborska biedt een
unieke inkijk op het leven en werk van deze in
2012 overleden dichteres. Schrijver, slavist en
Oost-Europakenner Johan de Boose geeft een
inleiding bij deze poëtische ontdekkingsreis.
Let Love Rule: een literair en muzikaal minifestival in het teken van de liefde. Boordevol
nieuw talent, meeslepende woordkunstenaars
en muzikale parels. Presentator Stijn Vranken
en platenruiter Jan Ducheyne nemen u mee
op een ware ontdekkingstocht! Met: dichteres Charlotte Van den Broeck, dichter Geert
Briers met muzikant Aarn van Severen en
de Nederlandse schrijvers Maaike Haneveld
en Kasper C. Jansen. Muziek van Say Say,
Scarlett O’Hanna en For Noah. Niet te
missen!
DE BIOGRAAF | WILLEM FREDERIK HERMANS
BEAT THE HIPPOS, NOT A JAZZ-OPERA
WILLEM OTTERSPEER OVER ZIJN
HERMANSBIOGRAFIE ‘DE MISLUKKINGSKUNSTENAAR’
EEN ODE AAN DE VROUWEN VAN DE BEAT
GENERATION
DI 04.02 | DEBUREN, BRUSSEL
VR 07.02 | DE STUDIO, ANTWERPEN
Historicus Willem Otterspeer werkte zich
in tien jaar door het immense archief van
de in 1995 overleden Nederlandse schrijver
Willem Frederik Hermans, die overigens
zijn laatste jaren in Brussel doorbracht. De
mislukkingskunstenaar, het eerste deel van
de Hermansbiografie, is onlangs verschenen.
Otterspeer praat met Piet Piryns over zijn
aanpak en de ontdekkingen die hij deed. Peter
Terrin vertelt over zijn band met de grote
schrijver en leest een favoriet fragment.
10
Dit was 2014
De Antwerpse band The Valerie Solanas brengt
een eigentijdse ode aan de Beat Generation.
In dit sensuele, interdisciplinaire sprookje
gaan muziek, theater en spoken word hand in
hand. De protagonisten in het verhaal zijn de
vrouwelijke avatars van William Burroughs
en Jack Kerouac. In de turbulente, angstige
jaren van de Koude Oorlog werken ze samen
aan the Great Female Poem.
FEESTELIJK AVONDPROGRAMMA ROND
VERTAALPRIJS VOOR ALAIN VAN CRUGTEN
DI 11.02 | DEBUREN, BRUSSEL
In januari 2011 presenteerde deBuren La
langue de ma mère, de Franse versie van Tom
Lanoyes roman Sprakeloos. Voor zijn meesterlijke vertaling is Alain Van Crugten nu
onderscheiden met de Prix Phares du Nord.
Lanoye en Van Crugten spreken bij deBuren
over de relatie schrijver-vertaler en het geheim
van een goede literaire vertaling. Als primeur
lezen ze in twee talen een fragment uit de nog
ongepubliceerde Franse vertaling van Het
derde huwelijk.
EEN LUISTERAVOND MET LIEFDEVOLLE PLEISTERS OP
AMOUREUZE WONDEN
VR 14.02 | DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM
Binnenkort is het Valentijn, maar wat nadat
de bonbons zijn opgegeten en de rozen beginnen te verwelken? Om teleurstelling te voorkomen presenteert In The Dark (BE) samen
met Grenzeloos Geluid (NL) een luisteravond
met liefdevolle pleisters voor amoureuze sores.
Over het vinden en verliezen van de ware
liefde, de knoeiboel van de eerste keer, de
last van de afstand, en over een Nederlandse
vrouw die verliefd wordt op een man op een
kameel in de woestijn.
ZO 16.02 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
Van Ecopower in België tot Cresol in Brazilië
tonen coöperaties dat ze succesvol kunnen
ondernemen. Coöperatieve bedrijven blijken
opvallend langer te leven dan klassieke bedrijven, zorgen voor meer jobs en werkzekerheid,
verdelen de welvaart en stimuleren de lokale
economie. Journalist en oprichter van NewB
Dirk Barrez stelt zijn boek Coöperaties. Hoe
heroveren we de economie? voor en gaat daarover in gesprek met een expert en met het
publiek.
DE GROOTE OORLOG IN ONS HOOFD #2 | LEEN
HUET
VAN OPVOEDKUNDIG STREVEN TOT INNERLIJKE
VERTWIJFELING
ZO 16.02 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
De tiendelige cyclus ‘De Groote Oorlog in
ons hoofd’ bestaat uit filosofische lezingen
over de impact van de Eerste Wereldoorlog
op het denken van de westerse enkeling. Aan
de hand van de geschriften, het denken en de
levenswandel van Virginie Loveling, Virginia
Woolf en Ellen Key onderzoekt schrijfster
en kunsthistorica Leen Huet of het beleven
van de Eerste Wereldoorlog bij deze vooraanstaande Europese vrouwen tot een beter
inzicht dan wel tot vertwijfeling leidde.
Virgin Galactic experimenteert met commerciële ruimtevluchten. De Nederlandse
Space Expedition Corporation wil vanaf dit
jaar mensen voor 100.000 dollar een korte
ruimtetrip bezorgen. Zijn initiatieven van
private bedrijven rendabel? En sturen we
nog mensen of beter ruimterobots om de
maan, Mars en asteroïden te verkennen? Eosredacteur Reinout Verbeke gaat in gesprek
met Christoffel Waelkens (sterrenkundige en
programmadirecteur van Space Studies, KU
Leuven) en Cees Faes (SXC en TCC) over de
toekomst van de ruimtevaart.
DI 18.02 | AMBASSADE VAN HET KONINKRIJK DER
NEDERLANDEN, BRUSSEL
In het kader van het tweehonderdjarig
bestaan van de Nederlandse monarchie in
2013 werden eind november de biografieën
van de eerste drie Nederlandse koningen officieel uitgereikt aan koning Willem-Alexander.
Jeroen Koch (Universiteit Utrecht) spreekt
over zijn biografie van Willem I en gaat
daarna in gesprek met Marc Reynebeau en
Gita Deneckere, biograaf van Willems opponent Leopold I.
AAN DE KNOPPEN #2 | CLICK FOR CHANGE
KUNNEN SOCIALE MEDIA NOG EEN BEWEGING IN
GANG TE ZETTEN?
WO 19.02 | DEBUREN, BRUSSEL
Brandend actueel! Op 19 februari hebben
we de Nederlandse journalist Rena Netjes te
gast die net uit Egypte moest vluchten omdat
ze ervan werd beschuldigd hulp te bieden
een terroristische organisatie. Onder leiding
van Marietje Schaake (Europarlementariër
D66) gaat ze in gesprek met Maher Hamoud,
hoofdredacteur van The Daily News Egypt,
en de Egyptische activist en blogger Amr
Gharbeia over de situatie in Egypte en over de
mogelijkheden die sociale media en nieuwe
technologieën bieden om een beweging in
gang te zetten.
Dit was 2014
11
FROM GEORGIA. WITH LOVE? #1
FROM GEORGIA. WITH LOVE? #2
ZEEDIJK 10 #5 | ROB WIJNBERG
WILLEM SCHINKEL | DE NIEUWE DEMOCRATIE
IM: LIESBETH LIST
LITERAIRE AVOND: GEORGIË IN DE KUNST. MET LASHA
BUGADZE, FRANK WESTERMAN, JULIE RENIERS, FILIP
BERTE, INGRID DEGRAEVE & DW B
RONDETAFELGESPREK OVER HET GEORGIË VAN NU
VOORUIT MET DIE CRISIS! DE CRISIS IN DE MEDIA
VR 21.02 | PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN,
BRUSSEL
ZO 23.02 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
LEZING & DEBAT MET RUDI LAERMANS, ANNELEEN
KENIS EN CHRISTOPHE MEIERHANS
WELKOM OP JE BEGRAFENIS! MET EEN GRAFREDE
DOOR ANNEMARIE OSTER
MA 24.02 | KAAITHEATER, BRUSSEL
ZO 02.03 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
De Nederlandse socioloog Willem Schinkel
maakte recent indruk met zijn boek De
Nieuwe Democratie, naar andere vormen
van politiek. Schinkel pleit voor een nieuwe
politisering en voor een kritisch nationalisme.
Hij breekt vastgeroeste debatten over economie, integratie, cultuur en natie open en toont
alternatieve denkwegen. Na de lezing gaat hij
in debat met Rudi Laermans, Anneleen Kenis
en Christophe Meierhans.
Wie droomt er niet van om op zijn eigen
begrafenis aanwezig te zijn? Met een heuse
laudatio, een In Memoriam? We zetten het in
scène. Gastvrouw Anna Luyten vraagt tijdens
een intiem doch publiek gesprek aan Liesbeth
List hoe zij na haar dood herdacht wil worden.
Wat betekenen leven en werk voor haar? De
Nederlandse actrice Annemarie Oster spreekt
het In Memoriam uit. Tip: Hier vindt u
mooie filmpjes van vorige edities.
PIONIERS IN DE PRAKTISCHE
FILOSOFIE | VEERLE PASMANS
STANDPUNT | HANS VANDEWEGHE OVER SPORT
QWERTY & AZERTY 2014 (AMSTERDAM)
KIJK. BOEK. KUNST #2 | BERNARD DEWULF
EEN ACTUELE MENING OVER EEN TIJDLOOS THEMA
DE GROTE LITERAIRE QUIZ DER LAGE LANDEN
BOEKPRESENTATIE
DI 25.02 | KUNSTENCENTRUM NONA, MECHELEN
WO 05.03 | DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM
DE LIEFDESVERKLARING TEN AANZIEN VAN DE KUNST.
MET LOTTE DODION, BERNKE KLEIN ZANDVOORT
In 2014 kunt u maandelijks bij deBuren
(Brussel) of bij NONA (Mechelen) terecht voor
een duidelijk standpunt. In deze reeks geeft een
prominente spreker met een kritische stem
zijn of haar actuele mening over een tijdloos
thema. Na de lezing volgt een kort interview
door moderator Karl van den Broeck (hoofdredacteur Apache.be) met ruimte voor publiek
debat. Hans Vandeweghe (sportjournalist en
directeur Wielerbond Vlaanderen) geeft een
lezing over de staat van de sport. De podcast
van het Standpunt over God door Monique
Samuel kunt u hier beluisteren. Op 26.02 is
Samuel te gast bij Reyers Laat.
Tijdens een gezellige avond op speelse
wijze uw kennis over literatuur testen? Doe
mee met ‘Qwerty & Azerty’: een boeiende,
humorvolle quiz over boeken en schrijvers,
over klassiekers en debuten, over proza en
poëzie uit de Lage Landen. Quizmaster is de
geestige, charmante Warre Borgmans. Wim
Brands, presentator VPRO Boeken, is juryvoorzitter. Quist u liever mee in Antwerpen
op 21 maart? Dat kan!
DO 20.02 | DEBUREN, BRUSSEL
Van de Winterspelen in Sotsji verschuiven
wij de focus naar Georgië. We belichten dit
boeiende land vanuit verschillende perspectieven. Het wordt een meertalige, literaire en
kunstzinnige avond. Schrijvers Lasha Bugadze,
Dato Turashvili, Frank Westerman en Julie
Reniers schuiven aan, kunstenaar Filip Berte
toont recente foto’s en DW B presenteert een
themadossier rondom Erlom Achvlediani,
vertaald door Ingrid Degraeve.
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG
HET NIEUWE RIJKSMUSEUM
Met een levendige Russische erfenis en de
recente oriëntatie op het westen is Georgië een
land dat volop nadenkt over de eigen positie
in de Kaukasus en de rest van de wereld.
Wat zijn de prangende vragen voor Georgië
nu? Een rondetafelgesprek onder leiding
van Salvatore Di Rosa met schrijvers Lasha
Bugadze (citybooks Tbilisi), Dato Turashvili
en theatermaker Data Tavadze. Daarna volgt
de bekroonde documentaire The Machine
Which Makes Everything Disappear van
Tinatin Gurchiani.
MO*LEZING
Rob Wijnberg is oprichter en hoofdredacteur van de internetkrant De Correspondent,
een nieuw medium zonder advertenties, met
meer duiding en inmiddels meer dan 30.000
abonnees. Hoe wil Wijnberg ‘de actualiteit
herdefiniëren’? Waarom tonen de traditionele
media niet ‘hoe de wereld werkt’? Na een
kort statement vuurt journalist Gui Polspoel
zijn vragen af. ‘Zeedijk 10’ is een reeks van
deBuren en Vrijstaat O. waarin het uitgangspunt is dat de huidige crisis een interessant
beginpunt is en geen droevig eindpunt.
‘DE KRACHT VAN HET PARADIJS’ VAN
JONATHAN HOLSLAG
HOE EUROPA KAN OVERLEVEN IN DE AZIATISCHE
EEUW
DO 06.03 | DEBUREN, BRUSSEL
Jonathan Holslag (VUB) beschrijft in De
kracht van het paradijs op overrompelende
wijze de naoorlogse economische geschiedenis van Europa. Het is een episch verhaal over
onze drang naar welvaart en de manier waarop
we het noorden zijn kwijtgeraakt. Bij deBuren
gaat hij in gesprek met Paul Goossens (De
Standaard).
INLEIDING DOOR REGISSEUR OEKE HOOGENDIJK
MET NIGERIAANSE SCHRIJFSTER CHIMAMANDA
NGOZI ADICHIE OP MIND THE BOOK
DO 20.02 | MUNTPUNT, BRUSSEL
ZA 22.02 | VOORUIT, GENT
ZO 23.02 | HET ZOEKEND HERT, 2600 BERCHEM
Negen jaar lang volgde regisseur Oeke
Hoogendijk de restauratie van het
Rijksmuseum in Amsterdam. Wij vertonen één deel van de met een Gouden Kalf
bekroonde documentaire, voorafgegaan door
een inleiding van Oeke Hoogendijk zelf. Kijk
mee met de museumdirecteur, conservatoren
en restaurateurs tijdens de jarenlange verbouwing. Tip: kom op 24 februari naar FARO
in Brussel waar Linda Volkers, marketing
manager van het Rijksmuseum, komaf maakt
met de clichés over cultuurmarketing.
De Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi
Adichie plaatst als geen ander persoonlijke
verhalen in een grotere politiek-historische
context. Haar werk – zoals de roman Een halve
gele zon – behoort tot de top van de hedendaagse Afrikaanse literatuur. Tijdens Mind the
Book praat Adichie als charismatische spreekster over haar nieuwe boek Amerikanah. Met
MO*hoofdredacteur Gie Goris gaat ze dieper
in op o.a. identiteit in een mondialiserende
wereld. De tickets van deBuren voor Mind the
Book zijn ondertussen de deur uit maar u kunt
er nog kopen via Mind the Book.
Filosofiehuis Het zoekend hert en deBuren
presenteren Pioniers in de praktische filosofie
van Veerle Pasmans (uitgeverij ISVW). Dit
boek bevat interviews met tientallen filosofen uit België en Nederland. Uitgever en
filosoof Erno Eskens leidt in. Ida Jongsma,
stichter van Hotel de Filosoof in Amsterdam,
reflecteert over de verschillende dimensies
van praktische filosofie. Tinneke Beeckman
getuigt van de houding tegenover praktische
filosofie in academische middens.
FROM GEORGIA. WITH LOVE? VERNISSAGE
DEUGDZAME STAD #3 | 50 JAAR BELGISCHE
ISLAM
MEDIACAFÉ #16 | HOOR DE KLOKKEN LUIDEN!
POLITRICKS: VAN KOOTEN & DE BIE-MARATHON
MO*LEZING: KIEZEN VOOR HET KLIMAAT
VERS VAN HET MES XXIX
GEEN GEZEIK, IEDEREEN RIJK!
DEBAT EN LEZING MERYEM KANMAZ
WELKE GEHEIME INFORMATIE MAG GELEKT
WORDEN?
WO 05.03 | KAAITHEATER, BRUSSEL
MET WOUT WAANDERS, ARNO VAN VLIERBERGHE EN
SASKIA DE JONG
VR 21.02 | DE MARKTEN, BRUSSEL
ZA 22.02 | CULTUURCENTRUM BERCHEM, BERCHEM
MA 24.02 | DEBUREN, BRUSSEL
DO 06.03 | POËZIECENTRUM, GENT
Midden in de Kaukasus, op het breukvlak
tussen oost en west, is Georgië een land waarin
traditie en vernieuwing botsen en schuren,
waar schoonheid en haar tegenhanger elkaar
afwisselen. In de expo tonen we foto’s en tekeningen van Filip Berte en Kakha Kakhiani die
ontstonden vanwege citybooks Tbilisi, aangevuld met werk van Kakhiani uit Turnhout en
een gloednieuwe fotoreeks van Berte die net
terug is uit Batumi, de Georgische kuststad
waar architectonische exuberantie de boventoon voert.
In 2014 herdenken we de vijftigjarige aanwezigheid van migranten uit landen als
Marokko en Turkije. Terwijl ze in eerste
instantie onthaald werden als gastarbeiders,
krijgt nu vooral de religieuze pijler van hun
identiteit aandacht. Meryem Kanmaz, doctor
in de sociale en politieke wetenschappen,
houdt een lezing over de steeds meer zichtbare religie van migranten. Welk effect heeft
dit op de migrantengemeenschap zelf? Met
bijdragen van Fouad Gandoul, Maryam
H’Madoun, Houssin Ben Hadach en Bart
Van Nuffelen.
Na WikiLeaks van Julian Assange en de onthullingen van Edward Snowden, werd in
Nederland Publeaks.nl opgestart: een klokkenluiderplatform om anoniem gevoelige of
geheime informatie naar de pers te lekken.
Welke informatie is te belangrijk om geheim
te blijven en wie bepaalt dat? Waarom kwam
dit initiatief wel in Nederland tot stand, maar
nog niet in Vlaanderen? Met Vlaams ombudsman Bart Weekers, klokkenluider Paul van
Buitenen (oud-Europarlementariër) en Hugo
van der Parre (journalist NOS). Bert Rymen
(Radio 1, VRT) modereert.
China en de Europese Unie zijn samen goed
voor meer dan een derde van de broeikasgassen in de wereld. Beiden hebben een klimaatbeleid en zijn cruciaal voor de ambitie om de
klimaatverandering onder controle te houden.
Professor Qi Ye licht toe welke vorderingen
China maakt in zijn klimaat-en energiebeleid.
Jos Delbeke zal uit de doeken doen wat de EU
daar tegenover stelt. MO*-journalisten Alma
De Walsche en John Vandaele bevragen hen.
TENTOONSTELLING MET NIEUW WERK VAN FILIP
BERTE EN KAKHA KAKHIANI
12
Dit was 2014
WO 26.02 | BEURSSCHOUWBURG, BRUSSEL
Samen met Beursschouwburg organiseert
deBuren een avondvullend programma rond
de legendarische politieke sketches van Kees
van Kooten & Wim de Bie. Bijna veertig
jaar lang werkte dit duo samen en in die
periode maakten zij honderden uren televisie. Tijdens deze marathonvertoning kunt u
kijken naar een compilatie met filmpjes van
de Tegenpartij met Jacobse en Van Es, het
Simplistisch Verbond, Retourtje Juinen en
Keek op de Week. (Her)beleef de beste sketches achter elkaar!
DO 06.03 | M - MUSEUM, LEUVEN
Vooraanstaande schrijvers en kunstliefhebbers leggen zich toe op het kijken naar kunst.
Door hun ogen leren wij anders naar kunst
kijken. Kom luisteren naar Bernard Dewulf
die spreekt naar aanleiding van zijn terecht
bekroonde Verstrooiingen. Daarnaast dicht
de Vlaamse Lotte Dodion over de expo van
Gerard Herman en buigt de Nederlandse
dichter Bernke Klein Zandvoort zich over het
thema ‘ravage’. Gastvrouw is Katrien Steyaert
(Standaard der Letteren).
Tijdens Vers van het Mes staan nog niet gedebuteerde Nederlandstalige dichters centraal.
De gasten krijgen de tijd en de gelegenheid
zich te presenteren middels poëzievoordrachten en het uitspreken van een kleine poëtica
over hun werk, het poëzielandschap en hoe ze
zichzelf daarin zien. Gasten: Wout Waanders
en Arno Van Vlierberghe. Saskia de Jong
vertelt over haar ervaring met Vers van het
Mes in 2004 en draagt voor.
Dit was 2014
13
LET’S TALK ABOUT TURKEY!
DE EUROPESE KARAVAAN #3 | GELOOF IN
EUROPA
NARCISSE TORDOIR - DE ROZE SPION
SHEVOLUTION!
PRESENTATIE ‘HET LIEGEND KONIJN’ 2014-1
COPRODUCTIE M HKA EN DEBUREN
EEN DEBAT OVER VROUWEN EN PROTEST
MA 10.03 | KAAITHEATER, BRUSSEL
ANTOINE BODAR: ‘CHRISTENDOM, VERWAARLOOSDE
WORTEL VAN EUROPA’
VR 14.03 > ZO 25.05 | M HKA, ANTWERPEN
VR 14.03 | KAAISTUDIO’S, BRUSSEL
MET CHARLES DUCAL, ANNE VEGTER (FOTO), LUUK
GRUWEZ, HENK VAN DER WAAL, JOSSE DE PAUW,
TUUR FLORIZOONE
Nu in Turkije steeds meer praktiserende
moslims aan de macht komen, komt de vrouwenbeweging in een tweestrijd terecht. Is de
spanning tussen traditie en vernieuwing in
Oost- en West-Istanbul exemplarisch voor
wat er op gendervlak gebeurt? Debat met
Bernard Bouwman (correspondent in Turkije),
Ece Temelkuran (auteur, journalist en politiek
commentator), Meryem Ilayda Atlas (editor
van de Turkse versie van The New York
Times), Zeyno Pekünlü (kunstenaar) en Ilyas
Odman (choreograaf en danser). Moderator:
Sara Van Boxstael (VRT). In het kader van het
festival WoWmen!
DO 13.03 | BEGIJNHOFKERK, BRUSSEL
Moeten vrouwen hun borsten laten zien om
verandering teweeg te brengen? Kirsten van
den Hul (auteur van (S)hevolution) gaat in
gesprek met historica Petra de Vries, journaliste Ann-Sofie Dekeyser (De Standaard) die
undercover ging bij Femen België, Amina
Sboui (ex-Femenactiviste) en sociologe
Begüm Özden Firat over de (r)evolutionaire
ontwikkeling van vrouwen in protestbewegingen. In het kader van WoWmen!
ZA 22.03 | STADHUIS LEUVEN, LEUVEN
MA 24.03 | HOF VAN LIERE, ANTWERPEN
Hoe staat het met het geloof in Europa? De
mediagenieke Nederlandse priester en hoogleraar Antoine Bodar die in Rome woont en
werkt, geeft een lezing over het christendom
in de Brusselse Begijnhofkerk waar momenteel meer dan honderd Afghaanse vluchtelingen resideren. In het kader van de reeks De
Europese Karavaan in de aanloop naar de
Europese verkiezingen.
M HKA en deBuren presenteren de tentoonstelling De Roze Spion. Daarin laat de
Belgische kunstenaar Narcisse Tordoir de existentiële mens in een ‘ontregelde’ wereld zien.
Er zijn nieuwe schilderijen van Tordoir zelf
te zien, alsook een selectie uit de Barjeel Art
Foundation in Sharjah (Verenigde Arabische
Emiraten), werken uit de M HKA-collectie,
etsen van Giambattista Tiepolo en werk
van een tiental jonge kunstenaars van de
Amsterdamse Rijksakademie.
Hoofdredacteur Jozef Deleu van poëzietijdschrift Het Liegend Konijn stelde een themanummer over de oorlog samen waaraan
meer dan honderd Nederlandse en Vlaamse
dichters meewerkten. Het nieuwe nummer,
getiteld Alle malen zal ik wenen, wordt feestelijk gepresenteerd in Leuvense stadhuis, waar
burgemeester Louis Tobback ons welkom zal
heten.
Het thema van het jaarlijkse colloquium van
het Bilsen Fonds voor Cultuurmanagement
(UA) is Cultuur = beleven. Academici en
experts reflecteren kritisch over het onderwerp; bibliotheken, cultuurcentra, festivals
en musea komen aan bod. Vlaams minister
Joke Schauvliege reikt de Prijs van de Vlaamse
Gemeenschap voor Cultuurmanagement
Bilsen Fonds uit.
MEERTALIGE SUPERDIVERSITEIT
KONINKLIJK CONCERTGEBOUWORKEST
(AMSTERDAM - BRUSSEL)
PRESENTATIE LABO ACTUELE KUNSTKRITIEK
(LAK)
DE GROOTE OORLOG IN ONS HOOFD
#3 | JEROEN VANHESTE
FROM GEORGIA. WITH LOVE? RONDLEIDING
DOOR FILIP BERTE
ORCHESTRA IN RESIDENCE
EEN NIEUWE IMPULS VOOR HET DENKEN OVER
KUNST
VAN EUROPA ALS THE WASTE LAND TOT EEN
REANIMATIE VAN HET AVONDLAND
TENTOONSTELLING MET FOTO’S VAN FILIP BERTE EN
KAKHA KAKHIANI
VR 14.03 | DEBUREN, BRUSSEL
ZO 16.03 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
ZO 23.03 | DE MARKTEN, BRUSSEL
De kunstkritiek heeft nood aan een flinke
scheut creatief denken en experiment, op
basis van intensievere samenwerking en
meer oog voor digitalisering. Het VlaamsNederlandse LAK wil die vernieuwing een
duw in de rug geven en toont voorproefjes
van nieuwe kunstkritiek op het internet,
gemaakt door diverse tijdschriften. Keynote:
Geert Lovink.
De tiendelige cyclus ‘De Groote Oorlog in
ons hoofd’ bestaat uit filosofische lezingen
over de impact van de Eerste Wereldoorlog
op het denken van de westerse enkeling. Dr.
Jeroen Vanheste, docent filosofie aan de Open
Universiteit, neemt ons mee in de denkwereld
van T.S. Eliot, Julien Benda en Thomas Mann.
Midden in de Kaukasus, op het breukvlak
tussen oost en west, is Georgië een land
waarin traditie en vernieuwing botsen en
schuren, waar schoonheid en haar tegenhanger elkaar afwisselen. deBuren en De Markten
organiseren een tentoonstelling met foto’s en
tekeningen van Filip Berte en Kakha Kakhiani
over de hoofdstad Tbilisi en de havenstad
Batumi waar architectonische exuberatie de
boventoon voert. Deze middag leidt Filip
Berte u persoonlijk rond in de tentoonstelling
en duidt de complexe Georgische situatie die
hij in dit werk onderzoekt.
FROM GEORGIA. WITH LOVE? RONDLEIDING
DOOR JULIE RENIERS
MON NOORD
NIEUWE MAATJES #3 | ANNE PROVOOST
AVANT PREMIÈRE / LECTURE PERFORMANCE VAN EN
MET JOVIAL MBENGA
MET ARIELLE KORNMEHL, WINTHER EN JONGE
KUNSTENAARS
DO 20.03 | DEBUREN, BRUSSEL
ZO 23.03 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
DO 27.03 | DEBUREN, BRUSSEL
Theatermakers Jovial Mbenga en Nele
Vereecken maakten samen het theaterstuk
Mon Noord. Ze vertellen het verhaal van een
kind dat fier is om Congolees te zijn, maar
droomt van het verre Europa. Eens volwassen
reist Jovial naar Europa en maakt hij kennis
met het koude klimaat, letterlijk en figuurlijk.
Door deze reis krijgen zowel de Afrikaanse als
de Europese realiteit en mentaliteit een ander
perspectief. Mon Noord is een verhaal over
dromen en onhaalbare verwachtingen, illusies
en desillusies.
In de reeks Nieuwe maatjes is de hoofdgast
telkens een bekende auteur uit Vlaanderen of
Nederland. Deze nodigt een jongere schrijver van andere kant van de grens uit. Voor
deze editie heeft Anne Provoost (foto) de
Amsterdamse schrijfster Ariella Kornmehl
uitgenodigd. De auteurs lezen voor uit elkaars
werk en gaan in gesprek. Met live muziek
van Winther en het artistieke blinddateprogramma BCC!
In 1992 werd de vierdelige documentairereeks ‘Annie M. G. Schmidt’ uitgezonden,
over het leven en werk van de gelijknamige
Nederlandse schrijfster. In het kader van de
jeugdboekenweek vertonen we het deel waarin
haar veelzijdige en meermaals bekroonde
oeuvre centraal staat. Joke Linders, die promoveerde op de geschiedenis van Schmidts
schrijverschap, leidt in. Win een boekje!
EEN DEBAT OVER ISLAM EN FEMINISME IN TURKIJE
MIGRATIE, SUPERDIVERSITEIT EN MEERTALIGHEID:
PROBLEMEN EN KANSEN
DI 11.03 | DEBUREN, BRUSSEL
Hoe kan men de sociale cohesie bewerkstelligen in Brussel waar de meerderheid van de
bevolking heeft geen Belgo-Belgische achtergrond meer heeft? Gesprek met Eric Corijn
(VUB), Rudi Janssens (VUB), Piet Van de
Craen (VUB), Alex Housen, (VUB), Bleri
Lleshi (filosoof, jeugdwerker) en Walentina
Cools (Erasmushogeschool Brussel)
DO 13.03 > ZA 15.03 | CONCERTGEBOUW,
AMSTERDAM; PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN,
BRUSSEL
deBuren gaf de Vlaamse componist Kris
Defoort de opdracht een nieuw orkestwerk te schrijven voor het Koninklijk
Concertgebouworkest.
Human
Voices
Only wordt volgende week gepresenteerd
in Amsterdam en tijdens het Klarafestival
in Brussel. De jonge Nederlandse schrijfster
Judith van der Wel mocht in 2013 met steun
van deBuren op wereldtournee met het beste
orkest ter wereld. Het boek dat zij daarover
schrijft verschijnt dit najaar.
DICHTERS DANSEN NIET: VUURPROEF
POLITRICKS: SPEECH BATTLE
SERGE VAN DUIJNHOVEN - DJ FRED DB - EDWIN BERG
GESPREK MET SPEECHWRITERS LUUK VAN
MIDDELAAR EN VINCENT STUER & ONTKNOPING
WEDSTRIJD SPEECHSCHRIJVEN
WO 12.03 | DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM
Dichter Serge van Duijnhoven, dj Fred dB
en pianist Edwin Berg treden al ruim vijftien jaar op onder de naam Dichters Dansen
Niet. Samen met deBuren geeft dit markante
gezelschap in de Brakke Grond de aftrap voor
hun nieuwe album en film: Vuurproef. De
Belgische première is voorzien op 21 maart in
De Markten in Brussel.
14
Dit was 2014
FOTOTENTOONSTELLING MET WERK VAN FILIP BERTE
EN KAKHA KAKHIANI
DO 13.03 | BEURSSCHOUWBURG, BRUSSEL
VR 14.03 | DE MARKTEN, BRUSSEL
Wat is de essentie van de ideale politieke
speech? Wat zijn de valkuilen? Vincent
Stuer (speechschrijver José Manuel Barroso)
en Luuk van Middelaar (speechschrijver
Herman Van Rompuy) gaan o.l.v. Rob
Heirbaut (VRT) in gesprek over de ‘do’s en
don’ts’ van het speechschrijven. Aansluitend
worden de twee beste inzendingen van onze
wedstrijd speechschrijven (deadline 10 maart)
voorgelezen en kiest het publiek de uiteindelijke winnaar!
Smeer ‘m ‘s middags! Wie de tentoonstelling in De Markten nog niet gezien heeft,
kan de rondleiding volgen van schrijver en
Georgiëkenner Julie Reniers. Zij vertelt aan
de hand van de foto’s en tekeningen van Filip
Berte (BE) en Kakha Kakhiani (G) in het
kader van Broodje Brussel. Filip Berte kon u
vorige week horen op FM Brussel maar wie
hem wil zien en bevragen, kan zijn rondleiding op 23 maart volgen.
COLLOQUIUM VAN HET BILSEN FONDS VOOR
CULTUURMANAGEMENT: CULTUUR = BELEVEN
DRAAGT DE BELEVENISECONOMIE BIJ TOT EEN
DUURZAME PARTICIPATIE?
DE BIOGRAAF | JOHAN HUIZINGA
HOE STAAT HET MET DE ‘SPELENDE MENS’ 75 JAAR
NA HOMO LUDENS?
WO 26.03 | DEBUREN, BRUSSEL
Wat zijn de mogelijkheden en de grenzen
van de ‘spelende mens’, vijfenzeventig jaar na
publicatie van het baanbrekende boek Homo
Ludens van Johan Huizinga? Tijdens deze bijzondere aflevering van De Biograaf spreken
de Nederlandse hoogleraren Léon Hanssen,
Odile Heynders en Willem Otterspeer over
de nalatenschap van Huizinga en de perspectieven die zijn denkbeelden nu voor ons
openen. Ignaas Devisch (UGent) reflecteert
en interviewt. Samen met Games of Late
Modernity en in aansluiting op het toonaangevende colloquium voor neerlandistiek
Achter de Verhalen 5 (VUB).
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG
ANNIE M. G. SCHMIDT
INLEIDING DOOR JOKE LINDERS
Dit was 2014
15
IDFA ON TOUR 2014
EUROPA: TERUG NAAR DE TOEKOMST
SELECTIE VAN DE BESTE DOCUMENTAIRES VAN 2013
THOMAS BELLINCK, FILIP BERTE EN GEERT BUELENS
IN GESPREK
ZA 29.03 | CINEMA ZUID, ANTWERPEN
WAT WEEGT ZWAARDER: RELIGIE OF
POLITIEK?
ZEEDIJK 10 #6 | PHILIPPE VAN PARIJS
ONDER 4 OGEN
VOORUIT MET DIE CRISIS!
GELOOF ALS LEIDRAAD IN DE POLITIEKE PRAKTIJK
ZO 13.04 | BIBLIOTHEEK KRIS LAMBERT (ZAAL
FORUM), OOSTENDE
15 VIDEO’S VAN ONTMOETINGEN TUSSEN POLITICI EN
KUNSTENAARS
DI 01.04 | DEBUREN, BRUSSEL
WO 09.04 | SPUI25, AMSTERDAM
Is Europa meer dan de utopie van een politieke en culturele elite? Bestaat er zoiets als
een collectief Europees (historisch) bewustzijn? Welke rol is weggelegd voor kunstenaars
in het publieke debat over Europa? Over deze
en andere prangende vragen gaan kunstenaars
Filip Berte (House of Eutopia) en Thomas
Bellinck (Huis van de Europese Geschiedenis
in ballingschap) in gesprek o.l.v. Geert
Buelens (schrijver, dichter en hoogleraar aan
de Universiteit Utrecht).
Vlaams politicus Steven Vanackere (CD&V)
schreef het boek De eerste steen – zeven
hoofdzonden in politiek en samenleving.
In Amsterdam gaat hij in gesprek met de
Nederlandse ex-politicus André Rouvoet
(ChristenUnie) over de afwegingen die je als
religieus politicus moet maken. Is het geloof
bestand tegen de harde realiteit van de politiek? Is het geloof een leidraad in de politieke
praktijk, of kan het bepaalde beslissingen juist
zwaarder doen lijken?
MON NOORD
WAANZIN IN DE KUNST - WOUTER KUSTERS
PREMIÈRE/THEATERVOORSTELLING VAN EN MET
JOVIAL MBENGA
ZO 30.03 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
WO 02.04 | THÉÂTRE MOLIÈRE, BRUSSEL
Taalkundige en filosoof Dr. Wouter Kusters
(Universiteit van Leiden) begeleidt de zesde
aflevering van de ‘walks-in-progress’ in het
Middelheimmuseum. Voorafgaand, om 11u,
presenteert hij zijn magnum opus: Filosofie
van de Waanzin: een diepgravende studie
over de meest uiteenlopende waanzinnige
ervaringen: van ‘de dolle mens’ van Friedrich
Nietzsche en de doorgedraaide danser
Nijinski tot de misschien wel geniale gek bij
u in de buurt.
Vorige week kon u bij deBuren kennismaken met de Congolese theatermaker Jovial
Mbenga. Hij gaf een lecture performance van
zijn theaterstuk Mon Noord waarin hij vertelt
over zijn komst naar Europa. De echte première kunt u volgende week meemaken in de
Brusselse Congolese wijk Matongé, waar hij
het stuk speelt met Franse ondertitels en in
een écht theater.
GRIJZE CELLEN: FIJNSTOF
THE CREATIVE UNDERCLASS!?
MA 31.03 | HANDELSBEURS CONCERTZAAL, GENT
MET TACHTIG AAN TAFEL: DIALOOG OVER HET
VERZILVEREN VAN CREATIVITEIT
De Nederlandse en Belgische lucht behoort
tot de smerigste van Europa. Inademing van
fijnstof is schadelijk voor de gezondheid. Het
verhoogt de kans op longkanker, infarcten en
diabetes. Doen de overheden wel genoeg om
burgers te beschermen? En zullen Nederland
en België de Europese norm voor schonere
lucht halen in 2015? Eos-redacteur Reinout
Verbeke gaat in gesprek met Tim Nawrot
(hoofddocent Milieuepidemiologie UHasselt
en KULeuven) en Rob Beelen (docent
Milieuepidemiologie en coördinator van
het Europese ESCAPE project (Universiteit
Utrecht).
MA 07.04 | DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM
IDFA is het International Documentary
Festival Amsterdam dat jaarlijks in november plaatsvindt in Amsterdam. Na het festival gaan de prijswinnende en genomineerde
films op tournee door Nederland tijdens The
Best of IDFA on Tour. deBuren en Cinema
Zuid presenteren deze selectie in primeur in
Vlaanderen. De documentaires worden ingeleid door William Van Laeken, eminence grise
van de documentairemakers. Met interventies
van Ludo De Brabander en Stefaan Anrys.
FILOSOFISCHE WANDELING: MUSEUM
MIDDELHEIM #6
16
Dit was 2014
Verdient uw creativiteit een dikker belegde
boterham? Wordt u als creatieve ondernemer
ook moe van alle verborgen werkloosheid en
werken onder de prijs in uw sector? Welke
aanpak kiest u om uw creativiteit te verzilveren? De Brakke Grond en deBuren organiseren een eerlijke en pittige avond. Schuif mee
aan tafel, ontmoet, ontleed, vul aan en doe er
uw voordeel mee. Bekijk snel wie al meedoen
en reserveer uw plekje!
DE EUROPESE KARAVAAN | WRAP UP
EUROPE!
LEZING DOOR DAVE SINARDET
DO 17.04 > VR 30.05
DO 24.04 | DEBUREN, BRUSSEL
‘Zeedijk 10’ is een reeks van deBuren en
Vrijstaat O. waarin het uitgangspunt is dat
de huidige crisis een interessant beginpunt
is en geen droevig eindpunt. Diverse gebieden in crisis komen aan bod, waaronder
politiek, economie, media, democratie en
kunst. Voor elke editie nodigen we een prominente spreker uit die een bepaald gebied
belicht. Deze keer spreekt econoom, filosoof
en Brusselaar Philippe Van Parijs over Brussel
in crisis. Daarna gaat hij in gesprek met Gui
Polspoel.
In de aanloop naar de verkiezingen zetten
VTi en deBuren ontmoetingen op tussen
politici en kunstenaars om elkaars werk,
inspiratie en wijsheden te verkennen. Welke
indruk maakt persoonlijk contact met een
kunstenaar op Meyrem Almaci, Hendrik
Bogaert, Geert Bourgeois, John Crombez,
Koen Geens, Caroline Gennez, Elisabeth
Meuleman, Gwendolyn Rutten, Jan Peumans,
Griet Smaers, Bart Somers, Wouter Van
Besien, Freya Van den Bossche, Ben Weyts,
Khadija Zamouri? Ieder week verschijnen
nieuwe video’s van 4 minuten. Vind de
Facebookpagina leuk en blijf op de hoogte!
In het kader van de Europese Verkiezingen
in mei 2014 organiseert het Utrechtse platform House of Commons in samenwerking
met deBuren een serie lezingen en debatten. Filosofen en andere denkers bieden een
eigentijds en persoonlijk perspectief op de
toekomst van Europa. De laatste lezing vindt
plaats bij deBuren. Dave Sinardet (columnist
en politicoloog aan de VUB en Universiteit
Antwerpen) sluit deze reeks Europese lezingen
af.
ARBEIDSVITAMINEN ANDERS
IRAQ TODAY
MUSEUMTOER VLAANDEREN - NEDERLAND
DEUGDZAME STAD #4 | LEREN IN DE STAD
DRUK, DRUK, DRUK
PANELDISCUSSIE OVER DE HUIDIGE SITUATIE IN IRAK
BEZOEK ACHT MUSEA MET KOOPMAN & RENIERS
ZO 13.04 | DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM
WO 16.04 | DEBUREN, BRUSSEL
DI 22.04 > VR 22.08
DEBAT MET HANS VAN COMBRUGGE, LARC LAQUIÈRE
EN IMAN LECHKAR
Tijdens de themamaand ‘Arbeid’ in de Brakke
Grond in Amsterdam presenteren Grenzeloos
Geluid, In The Dark België en deBuren
Arbeidsvitaminen anders. Een luisteravond
waar je even niets moet, enkel achteroverleunen en luisteren naar radioverhalen over de
vrijheid van freelancen versus de zekerheid
van een vaste baan. Over werken, werken,
werken en de kunst van het nietsdoen. Met
audiowerk van o.a. Jesper Buursink.
Het Irakese volk biedt aanhoudend weerstand
tegen corruptie en schendingen van mensenrechten door de regering van Nuri Al Maliki.
Westerse progressievelingen stellen zich vragen
over de huidige situatie in Irak. Daarom organiseren The BRussells Tribunal, INTAL en
deBuren een panelgesprek waarin specialisten
uit Irak, de VS en België de recente ontwikkelingen analyseren en vragen beantwoorden
uit het publiek. In het Engels.
NIEUW: Museumtoer van start! deBuren
stuurde twee jonge schrijfsters naar interessante musea over de grens. Hun opdracht?
Vertel ons waarom we dit museum wel of niet
moeten bezoeken. Emy Koopman ging naar
Vlaanderen, Julie Reniers bezocht Nederland.
Reist u ze achterna? Hou acht weken lang de
nieuwsbrief en sociale media van deBuren in
de gaten en win duotickets en catalogi! De
toer start bij Kazerne Dossin in Mechelen.
DE EUROPESE KARAVAAN #5 | EUROPA, EEN
NIEUWE BEWEGING?
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG
FORBIDDEN VOICES
EUROPA ZONDER DE EURO
DE EURO VALT! EN WAT DAN?
HASSELT GEZIEN DOOR DE OGEN VAN... ATTE
JONGSTRA
DE EUROPESE INTEGRATIE TEST. DEBAT OVER
EUROPESE WAARDEN EN INTEGRATIE MET O.A. PAUL
SCHEFFER
MET KORTE INLEIDING DOOR KIRSTEN VAN DEN HUL
WO 23.04 | DEBUREN, BRUSSEL
ZA 26.04 | DE TIJD HERVONDEN, HASSELT
ZO 13.04 | GEERTEKERK, UTRECHT
De documentaire Forbidden Voices gaat over
drie vrouwelijke bloggers uit Cuba, China en
Iran. Met onvermoeibare vastberadenheid
houden Yoani Sánchez, Zeng Jinyan en
Farnaz Seifi mensen overal ter wereld op
de hoogte van de misstanden in hun land.
Tegelijkertijd lopen deze cyberfeministen het
risico om het zwijgen te worden opgelegd
door de dictatoriale regimes. Kirsten van den
Hul (The Change Agent) geeft een inleiding.
Als de euro het enige is wat Europa bij elkaar
houdt dan ziet de Europese toekomst er
weinig rooskleurig uit. Maar heeft Europa die
euro wel nodig? Prof. dr. Arjo Klamer, hoogleraar Economie in Rotterdam en Nederlands
bekendste eurokritische econoom, houdt een
betoog naar aanleiding van zijn nieuwe boek
De euro valt! En wat dan? Vervolgens een kritisch gesprek met Ulko Jonker, Brusselse correspondent van het Financieele Dagblad.
Dit voorjaar start een bijzondere dubbeleditie
van citybooks in de Limburgse steden Hasselt
en Genk. Hoe de Nederlandse auteur Atte
Jongstra naar Hasselt kijkt, komt u te weten
op zaterdag 26 april.
In het kader van de Europese Verkiezingen in
mei 2014 organiseren het Utrechtse platform
House of Commons, Brandstof en deBuren
een serie lezingen en debatten. Kom op 13
april naar de ontmoeting met Paul Scheffer,
bekend publicist en hoogleraar Europese
Studies (Universiteit Tilburg), design collectief Pink Pony Express en moderator professor
Sybe de Vries (Universiteit Utrecht). Tevens
vindt de eerste Europese Integratie Test plaats.
Wie is de beste Europeaan van Utrecht?
DO 17.04 | MUNTPUNT, BRUSSEL
ZA 26.04 | CULTUURCENTRUM BERCHEM, BERCHEM
Moslimfilosoof Al Farabi zag het verwerven
van kennis als een van de pilaren van de
deugdzame stad. Wanneer we met zijn ogen
naar het Vlaams onderwijs kijken, valt vooral
op dat het socio-economische ongelijkheid
reproduceert. Te gast zijn gezinspedadoog
Hans Van Crombrugge (HUB), onderwijsspecialist Marc Laquière en Iman Lechkar
(HUB). Erik van ’t Zelfde, directeur van de
Rotterdamse ‘Superschool’, geeft een lezing
Dit was 2014
17
DE GROOTE OORLOG IN ONS HOOFD
#4 | VINCENT BLOK
DE HAAGSE KAASSTOLP EN HET GEHEIM VAN
DE WETSTRAAT
DE GEDROOMDE STAD #3: DESIGN VAN DE
TOEKOMST
STADSDICHTERSAVOND #2 | ROTTERDAM EN
ANTWERPEN
DE GROOTE OORLOG IN ONS HOOFD #5 | PAUL
VAN TONGEREN
STANDPUNT | HERMAN PLEIJ OVER TAAL
DE GROOTE OORLOG ALS STRIJD TUSSEN
ICONOPHILIA EN ICONOCLASME
POLITIEKE JOURNALISTIEK IN BELGIË EN NEDERLAND
INNOVATIE, TECHNISCH VERNUFT EN SUSTAINABLE
DEVELOPMENT IN HET EINDHOVEN VAN 2050
WAT HEEFT EEN STAD AAN EEN DICHTER EN WAT EEN
DICHTER AAN EEN STAD?
VAN ROMANTISCHE STRIJDLUST TOT LOGISCHEMPIRISCHE VREDESWIL
DI 27.05 | KUNSTENCENTRUM NONA, MECHELEN
Het Nederlandse begrip ‘gezellig’ zou volgens
vele Nederlanders onvertaalbaar zijn, maar
betekent dat dan dat er een gezinsintimiteit in
het eigen land heerst die zijn weerga niet kent
in de rest van de wereld? Het verbinden van
taal met identiteit cultiveert kwalijke superioriteitsgevoelens. De vermaarde letterkundige
Herman Pleij geeft zijn standpunt over taal en
wordt geïnterviewd door Karl van den Broeck
(Apache.be).
ZO 27.04 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
DI 06.05 | DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM
Bart Brinckman en Gui Polspoel hebben
jarenlange ervaring als politiek journalist en
kennen de Wetstraat op hun duimpje. In de
aanloop naar de Belgische verkiezingen gaan
ze in gesprek met Mark Kranenburg (Haagse
redactie NRC) en Ferry Mingelen, jarenlang
de Haagse verslaggever van het NOS Journaal.
Zijn er grote verschillen in de politiek-journalistieke verhoudingen in België en Nederland?
Hoe breed is de kloof tussen Binnenhof
en Wetstraat? Moderator: René Moerland
(NRC).
DO 15.05 | DESIGN ACADEMY, EINDHOVEN
ZA 17.05 | BIBLIOTHEEKTHEATER, ROTTERDAM
ZO 18.05 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
Hoe ziet de stad van de toekomst eruit?
Welke rol speelt design in de stad anno
2050? Recycleren we al ons plastic, verlichten genetisch gemuteerde planten de weg en
zijn de snelwegen magnetisch? Of toch niet?
Vernieuwende designers over innovatie, technisch vernuft en sustainable development.
Met Koen Verhaert (Verhaert consultancy),
Winy Maas (MVRDV) en Marijntje Denters
(VPRO). Moderator: Nathan de Groot.
Stadsdichters dragen gedichten voor en we
bespreken zin en onzin van het stadsdichterschap. Wat is de meerwaarde van de stadsdichter voor stad, dichter en poëzie? Met huidige
stadsdichters Daniël Dee (Rotterdam) en
Stijn Vranken (Antwerpen) en voormalig
stadsdichters Joke van Leeuwen en Jana
Beranová. Presentatie: Ernest van der Kwast.
Ethicus Paul van Tongeren (Radboud
Universiteit Nijmegen) analyseert welke
belangrijke rol de Eerste Wereldoorlog speelde
in het denken van de drie vermaarde filosofen
Friedrich Nietzsche, Ludwig Wittgenstein en
Bertrand Russell. Lezing in het kader van de
tiendelige cyclus ‘De Groote Oorlog in ons
hoofd’.
LIEFDE MET ALLE GEWELD. AGRESSIE TEGEN
VROUWEN IN HUISELIJKE KRING
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG
LES ARBITRES
DEUGDZAME STAD #5 | HOE REPRESENTATIEF
IS ONZE REPRESENTATIEVE DEMOCRATIE?
MO*LEZING: ECONOMIE KAN DE WERELD
REDDEN
ZO 27.04 | S.M.A.K., GENT
BOEKVOORSTELLING | KRIS SMET EN MARLEEN
TEMMERMAN
DOCUMENTAIRE EN GESPREK MET FRANK DE
BLEECKERE
DEBAT MET ERIC CORIJN EN NADIA FADIL
MET MICHAEL BRAUNGART, PETER TOM JONES, JO
VANDEBERGH, LIEZE CLOOTS EN GIE GORIS
Het wetenschappelijk tijdschrift Kunstlicht,
verbonden aan de Vrije Universiteit in
Amsterdam, organiseert een programma naar
aanleiding van zijn laatste publicatie ‘Mind
the Map’. Daarin wordt de kruisbestuiving
tussen de beeldende kunst en de cartografie
onder de loep genomen. Tijdens het seminarie reflecteren politiek geograaf Henk van
Houtum, journalist Łukasz Koterba en filosoof en jurist Martijn Stronks verder over de
dimensies van ‘de grens’.
DO 08.05 | DEBUREN, BRUSSEL
DO 15.05 | MUNTPUNT, BRUSSEL
Duizenden meisjes en vrouwen in België zijn
slachtoffer van huiselijk geweld. Van partnergeweld en incest tot mishandeling van
de bejaarde grootmoeder. Journaliste Kris
Smet doorbreekt dit taboe en vertelt hoe haar
nieuwe boek tot stand kwam. Inleiding door
Uitgeverij Manteau en Marleen Temmerman
(Wereldgezondheidsorganisatie).
Hoe voelen scheidsrechters zich wanneer
ze door supporters onder vuur worden
genomen? In de Belgische documentaire Les
Arbitres zien we hoe regisseur Yves Hinant
zes professionele scheidsrechters volgt tijdens
het EK in 2008. Na de vertoning gaat Dirk
Bosmans in gesprek met voormalig scheidsrechter Frank De Bleeckere.
MEDIACAFÉ #17: EUROPA IN DE MEDIA
IM: HERR SEELE
OVER HET GEBREK AAN DIEPGRAVENDE
BERICHTGEVING
MET EEN GRAFREDE DOOR JAN FLORIZOONE
STADSDICHTERSAVOND #1 | ANTWERPEN EN
ROTTERDAM
DE GEDROOMDE STAD #4: STEDELIJK GROEN
EN LEEFBAARHEID
WAT HEEFT EEN STAD AAN EEN DICHTER EN WAT
HEEFT EEN DICHTER AAN EEN STAD?
EEN GESPREK OVER GROEN IN DE STAD +
ECOLOGISCHE STADSWANDELING
VR 16.05 | ARENBERGSCHOUWBURG, ANTWERPEN
ZA 17.05 | CAMPO, GENT
Antwerpen heeft een officiële stadsdichter
sinds 2003, Rotterdam sinds 2007. In beide
steden organiseren we een avond rondom
het stadsdichterschap. Stadsdichters dragen
gedichten voor en we bespreken zin en
onzin van het stadsdichterschap. Wat is de
meerwaarde van de stadsdichter voor stad,
dichter en poëzie? Met huidig stadsdichters
Daniël Dee (Rotterdam) en Stijn Vranken
(Antwerpen) en voormalig stadsdichters
Bernard Dewulf, Joke van Leeuwen en Jana
Beranová. Moderator: Piet Piryns.
In 2030 woont meer dan 60% van de wereldbevolking in steden maar gebeurt die stadsuitbreiding wel efficiënt en duurzaam? Hoe
houden we de urbane jungle van metaal, glas
en beton leefbaar? Een gesprek met Tom
Balthazar (schepen, sp.a Gent), Roeland
Samson
(Bio-ingenieurswetenschappen,
UA) en Henk van Eijk (voorzitter Stichting
STAD+KAS). Na het gesprek kunt u deelnemen aan een ecologische stadswandeling,
georganiseerd door het Gents MilieuFront,
met Erik Grietens als gids.
De tiendelige cyclus ‘De Groote Oorlog in ons
hoofd’ bestaat uit lezingen over de impact van
de Eerste Wereldoorlog op het denken van de
westerse enkeling. Dr. Vincent Blok confronteert de Duitse filosoof Ernst Jünger met de
Franse schrijver Louis-Ferdinand Céline.
SYMPOSIUM MIND THE MAP
IN HET KADER VAN DE ERFGOEDDAG GRENZELOOS
MA 28.04 | DEBUREN, BRUSSEL
‘Europa’ biedt de media de kans om grote dossiers uit te spitten die elke Europese burger
aangaan. Doorgaans blijft de verslaggeving
echter beperkt tot het volgen van de politieke
actualiteit en duiding bij de Europese topbijeenkomsten. Waarom zetten we in Vlaanderen
zo weinig in op Europa terwijl we er met onze
neus op zitten? Met Europarlementariër Bart
Staes (Groen) en EU-kenners Rob Heirbaut
(VRT) en Caroline de Gruyter (NRC). Ton
van Lierop (VRT) modereert.
18
Dit was 2014
ZO 11.05 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
Wie droomt er niet van om op zijn eigen begrafenis aanwezig te zijn? Anna Luyten vraagt
tijdens een intiem doch publiek gesprek aan
Peter Van Heirseele alias Herr Seele hoe hij na
zijn dood herdacht wil worden. De laudatio
van deze IM is in handen van boezemvriend
en kunsthistoricus Jan Florizoone.
ZA 17.05 | CULTUURCENTRUM BERCHEM, BERCHEM
Hoe is het gesteld met de vertegenwoordiging
van diverse minderheden in ons politieke
bestel? Eric Corijn (Cosmopolis) pleit voor
een stedelijke democratie en een maatschappelijke orde op basis van alle gemeenschappen. Socioloog Nadia Fadil spreekt over de
politieke participatie binnen de Belgische
moslimgemeenschap in België. Zihni Özdil
(Erasmus Universiteit Rotterdam) belicht de
Nederlandse kant van het verhaal. Schrijver
en stand-up comedian Joost Vandecasteele
sluit de avond en de reeks af.
VR 16.05 | UGENT, GENT
Snel en verregaand ingrijpen in onze omgang
met productie, consumptie, distributie en
energie: dat moeten we volgens het nieuwe
IPCC-rapport doen als we een ware klimaatapocalyps willen vermijden. In deze
MO*lezing zoeken we naar een economisch
antwoord op urgente uitdagingen.
EUROPESE VERKIEZINGSAVOND
MET O.A. MICHA WERTHEIM, HENDRIK VOS,
FRANCISCO VAN JOLE & CHRIS AALBERTS
DO 22.05 | DEBATCENTRUM ARMINIUS, ROTTERDAM
Op 22 mei gaat Nederland, drie dagen voor
België, naar de stembus voor de Europese verkiezingen. In tijden van euroscepsis zijn deze
verkiezingen belangrijker dan ooit. Maar hoe
groot is de Europese invloed van de kiezer
nu eigenlijk echt? Een gevarieerde verkiezingsavond waaraan o.a. cabaretier Micha
Wertheim, Hendrik Vos (UGent), politiek
communicatiedeskundige Chris Aalberts en
Francisco van Jole (Joop.nl) meewerken.
EEN ACTUELE MENING OVER EEN TIJDLOOS THEMA
THE POP-UP CITY LIVE IN BRUSSELS
EEN INTERNATIONAAL BLOG KOMT TOT LEVEN:
INITIATIEVEN UIT DE STAD OP HET PODIUM
WO 28.05 | BEURSSCHOUWBURG, BRUSSEL
The Pop-Up City is een internationaal blog
over stadscultuur, design en lifestyle. De stad
staat er in brede zin centraal: er is aandacht
voor muziek, kunst, trends, architectuur …
Jeroen Beekmans en Joop de Boer presenteren een levendige en afwisselende avond met
lokale bloggers en stadsvormgevers zoals het
Brusselse Pop-Up Park Canal, het up-cycle
project Swing in the cracks en de Antwerpse
food bloggers van Alle dagen honger. Verder
krijgen we Urban Stories en City One
Minutes voorgeschoteld.
DE WIJZE UIT HET OOSTEN #1 | MONIQUE
SAMUEL & DYAB ABOU JAHJAH
1001 VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER DE ARABISCHE
RENAISSANCE
DI 03.06 | DEBUREN, BRUSSEL
Heel 2014 reist de Egyptisch-Nederlandse
politicologe en opiniemaakster Monique
Samuel door het Midden-Oosten. Ze
schrijft over deze reizen voor De Groene
Amsterdammer en De Correspondent en
komt langs bij deBuren om haar bevindingen
met ons te delen. Ze gaat in gesprek Dyab
Abou Jahjah over de vraag hoe het er vandaag
voor staat met etnische, religieuze en seksuele
minderheden in het Midden-Oosten.
Dit was 2014
19
STANDPUNT | ASHA TEN BROEKE OVER
GENDER
DE GROOTE OORLOG IN ONS HOOFD
#6 | THIJS LIJSTER
IN THE DARK: ONE MISSISSIPPI, TWO
MISSISSIPPI
DE KLEINE EVA UIT DE KROMME BIJLSTRAAT
BLOEDEN UIT DUIZEND KLEINE SNEETJES
OP ZOEK NAAR EEN NIEUWE BELEVING VAN DE TIJD
LUISTERAVOND ROND HET THEMA ‘TIJD’
TONEELVOORSTELLING NAAR DE KLASSIEKER VAN
BOON
DI 10.06 | DEBUREN, BRUSSEL
ZO 15.06 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
DO 26.06 | OPEK, LEUVEN
DO 11.09 | DEBUREN, BRUSSEL
DE GROOTE OORLOG IN ONS HOOFD
#7 | MONIKA VAN PAEMEL
VAN VRIJPOSTIGE AVANT-GARDIST TOT VERMOEIDE
BANNELING
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG
14-18 NEDERLAND TIJDENS DE EERSTE
WERELDOORLOG
NAGESPREK MET RESEARCHER HASAN EVRENGUN
ZO 14.09 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
DO 18.09 | MUNTPUNT, BRUSSEL
De tiendelige cyclus De Groote Oorlog in ons
hoofd bestaat uit filosofische lezingen over de
impact van de Eerste Wereldoorlog op het
denken van de westerse enkeling. Schrijfster
Monika van Paemel stelt de essentiële vraag
of het dynamisme van de kunst weerwerk
kan leveren tegen de noodlottigheid van de
geschiedenis.
Speciaal voor de honderdjarige herdenking
van WOI maakten VPRO en NTR een documentaire over de praktijk van de Nederlandse
neutraliteit. Over de vier jaar durende mobilisatie van het leger, over een miljoen Belgen die
naar Nederland vluchtten, over Rotterdam als
spionagebroeinest, over lucratieve smokkel in
het begin en de voedseldistributie en armoede
aan het eind. Selm Wenselaers (historicus en
auteur) gaat in gesprek met Hasan Evrengun
(NTR Andere Tijden) over wat er komt kijken
bij het maken van historische documentaires.
Microseksisme is overal. Kijk maar in de speelgoedfolder waar de meisjes in de weer zijn
met roze stofzuigertjes, terwijl de jongetjes
door microscopen gluren. In deze lezing laat
Asha ten Broeke zien dat klein seksisme toch
grote gevolgen kan hebben, voor vrouwen
én mannen. Na de lezing volgt een interview
door Karl van den Broeck.
De tiendelige cyclus ‘De Groote Oorlog in
ons hoofd’ bestaat uit filosofische lezingen
over de impact van de Eerste Wereldoorlog
op het denken van de westerse enkeling. Dr.
Thijs Lijster (Universiteit van Amsterdam)
gaat na hoe in het interbellum Henri Bergson,
Walter Benjamin en Marcel Proust in hun
werken afrekenen met het begrip ‘vooruitgang’.
Na succesvolle luisteravonden in Antwerpen
en Amsterdam cureert Katharina Smets
(Klara, VPRO, Radio 1) met One Mississippi,
Two Mississippi haar eerste Leuvense aflevering, rond het thema ‘tijd’. Luisterverhalen
over wachten, dagdromen, ontsnappen aan
de tijd, over een seconde die eeuwen lijkt te
duren en over hopen dat dit moment voor
altijd blijft bestaan. Auteur Saskia De Coster
en Inne Eysermans (Amatorski) verzorgen een
stevige live-interventie.
deBuren opent het najaarsseizoen met de
voorstelling de kleine eva uit de kromme
bijlstraat. Eind 1953 schreef Louis Paul Boon
een poëtisch relaas over de moord op een
klein meisje, gebaseerd op krantenknipsels uit
1937. Accordeonist Tuur Florizoone en actrice
Jessa Wildemeersch brengen een ontroerende,
muzikale interpretatie van dit literaire meesterwerk.
FELIX POETRY FESTIVAL 2014
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG
(UN)USUAL
DOUWE DRAAISMA: WAAROM HET LEVEN
SNELLER GAAT ALS JE OUDER WORDT
COOK&LOOK: L’AMOUR DES MOULES
UITWEGEN
ELECTRIC RAINBOW FARMFAIR
DOCUMENTAIRE & LUNCH (ZEEUWSE MOSSELEN)
WAT IS GOEDE LITERATUUR EN WIE BEPAALT DAT?
KINDEREN UIT SINT-JANS-MOLENBEEK OVER
DANSEN, DENKEN, DURVEN
DO 26.06 | HETSTEEN, ANTWERPEN
VR 12.09 | DEBUREN, BRUSSEL
DI 16.09 | DEBUREN, BRUSSEL
CONCERTAVOND TER AFSLUITING VAN PARCKDESIGN
2014
DO 19.06 | MUNTPUNT, BRUSSEL
HETSTEEN in Antwerpen is opnieuw open
en werkt rond het centrale thema ‘TIJD
meten’. HETPALEIS organiseert er workshops en TIJDlezingen, soms samen met
deBuren. Douwe Draaisma (Universiteit van
Groningen) geeft de aftrap. Hij is psycholoog
en gespecialiseerd in de aard en mechanismen
van het menselijk geheugen. In zijn lezing
beantwoordt hij de vraag Waarom het leven
sneller gaat als je ouder wordt.
Ze komen meestal uit Nederland, maar het
zijn vooral Belgen die ze eten: mosselen. In
L’Amour des Moules wordt op sfeervolle
wijze het leven van de Zeeuwse mossel belicht.
Tegelijk zien we twaalf boeiende portretten
van mensen die elk op een bijzondere manier
verbonden zijn aan deze zilte delicatesse.
Kijk met ons mee naar deze boeiende documentaire en geniet van een heerlijke portie
Zeeuwse mosselen! Culinair journalist Nick
Trachet spreekt een passende column uit.
Het literaire tijdschrift nY presenteert uitwegen uit de literaire impasse van relativiteit:
door te definiëren wat goede literatuur is,
door de roep om literaire en ethische autoriteit serieus te nemen, door niet op te houden
bij het gevoel en de beleving, door het belang
van literatuur onder woorden te brengen.
Met: Hans Demeyer, Maarten van der Graaff,
Matthijs de Ridder, Frank Vande Veire en
Kila van der Starre.
MO*TALKS @ DEBUREN | ONGELIJKHEID IS
AF TE LEREN
TIME CANVAS: LOVE SONG
WIJ VERWACHTEN VEEL VAN HET ONDERWIJS
ZA 20.09 > ZO 21.09 | M HKA, ANTWERPEN
WO 11.06 > ZA 14.06 | FELIXPAKHUIS, ANTWERPEN
In het prachtige Felixpakhuis verzamelt vier
dagen lang het kruim van de binnen- en buitenlandse poëzie. Een nieuw programmaonderdeel is dit jaar het Filmpoem Festival waarvoor de Schotse filmmaker en curator Alastair
Cook filmgedichten selecteert. Ook deBuren
zal present zijn met een Filmpoemproject met
Vlaamse en Nederlandse dichters dat wordt
opgezet in samenwerking met het literaire
tijdschrift Deus ex Machina.
Choreograaf Benjamin Vandewalle, praktisch filosoof Jan Knops en regisseur Dieter
Deswarte maakten samen de indrukwekkende korte documentaire (un)usual. In deze
dansdocumentaire praten dertien kinderen
van een basisschool in Sint-Jans-Molenbeek
over dansen, denken, durven en vrijheid. Na
de vertoning presenteren we de première van
de vervolg-documentaire movements. Jan
Knops geeft een inleiding en na de vertoningen volgt een gesprek met Dieter Deswarte,
twee leerkrachten en een aantal leerlingen die
betrokken waren bij dit tweetrapsproject.
A LONG THE KROMMERUN
EXPO HASSELT
ARTIST TALK: RICHARD MOSSE
READ MY WORLD 2014
THE XXIV INTERNATIONAL JAMES JOYCE SYMPOSIUM
FOTO’S VAN ATHOS BUREZ IN HASSELT EN GENK
SPIRAAL VAN GEWELD IN OOST-CONGO
ZO 15.06 > VR 20.06 | UNIVERSITEIT UTRECHT
VAN 21 JUNI TOT 5 OKTOBER 2014
VR 27.06 | FOMU, ANTWERPEN
INTERNATIONAAL LITERATUURFESTIVAL MET FOCUS
OP CARAÏBISCH GEBIED
Doel van dit tweejaarlijkse congres (voor het
eerst georganiseerd in Dublin in 1967 en
nu voor de eerste keer in Nederland) is het
samenbrengen van wetenschappers uit alle
delen van de wereld, uit uiteenlopende disciplines maar met een gedeelde fascinatie: literatuurvernieuwer James Joyce. Met keynote
lectures door Geert Lernout en Jeri Johnson
en uiteraard een uitgebreide viering van
Bloomsday op 16 juni.
20
Dit was 2014
Tijdens de lancering van de Unie HasseltGenk op 21 juni opent een tentoonstelling
met de sprookjesachtige citybooksfoto’s van
de jonge Antwerpse fotograaf Athos Burez.
Hij maakte een verrassend stadsportret van
Hasselt en Genk, en zoals deze bijzondere
citybookseditie twee steden als inspiratiebron
heeft, hangen de foto’s ook op twee locaties:
twaalf foto’s in de Bibilotheek Genk, en twaalf
in Z33 in Hasselt.
De multimedia-installatie The Enclave
van Richard Mosse toont ons de eindeloze
spiraal van geweld in Oost-Congo. Hoewel
dit conflict sinds 1998 al 5,4 miljoen levens
eiste, krijgt het relatief weinig aandacht in de
media. Tijdens deze avond gaan we dieper in
op de situatie in de Democratische Republiek
Congo. FoMu en deBuren nodigen hiervoor fotograaf Richard Mosse, voormalig VRT-journalist Walter Zinzen, MO*hoofdredacteur Gie Goris en FoMu-curator
Joachim Naudts uit.
VR 12.09 > ZO 14.09 | DE TOLHUISTUIN,
AMSTERDAM
Meer dan 100 schrijvers uit binnen- en
buitenland treden aan tijdens Read My
World, het internationale Literatuurfestival
in Amsterdam. Verwacht je aan poëtische
Caraïbische vergezichten en literaire panorama’s van de Lage Landen. deBuren neemt
deel aan het interviewprogramma De Lezer
met Els Moors, Charles Ducal, Tom Van de
Voorde en Sharda Ganga.
WO 17.09 | DEBUREN, BRUSSEL
Het herfstnummer van MO* focust op
LEREN. Ides Nicaise (KU Leuven, projectleider HIVA), Mieke Van Hecke (voormalig
directeur-generaal VSKO) en Orhan Agirdag
(onderwijssocioloog en docent UvA) geven
elk hun eigen visie in een korte lezing of talk
van 600 seconden. Daarna gaan ze met elkaar
en MO*hoofdredacteur Gie Goris in gesprek
over een aantal opvallende uitspraken in MO*.
ZA 20.09 | PARK THURN & TAXIS, BRUSSEL
Het festival Parckdesign 2014 sluit af met
een concertavond vol verrassende muziek
uit Nederland en België; een muzikale tocht
langs psycho-afrobeat, jazz, swamprock en
synthesizer magic. Kom luisteren, drinken en
dansen onder de elektrische regenboog van
kunstenaar Hidde van Schie (NL) onder de
Jubelfeestbrug. Met o.a. Tommie Moustache
(NL), Friday Wilkinson (NL), Choca
Alcazaba Quartet (NL) en Stellar Om Source
(BE).
GELUIDSINSTALLATIE MET 3000 LOVE SONGS
LOVE SONG is een installatieproject waarbij
artiesten uit heel de wereld hun liefdeslied,
-gedicht of - kreet opnemen op geluidsbuttons.
Het concept voor dit project werd bedacht
door componist en artistiek leider van
ChampdAction Serge Verstockt. De installatie is een weekend lang te zien en de officiële
opening is op zondag 21 september om 15:00
met een korte inleiding en live performances
van diverse artiesten. LOVE SONG zal de
komende maanden en jaren verder groeien en
internationaal gaan toeren.
Dit was 2014
21
WERELDNEUSHOORNDAG: STOP DE STROPERIJ!
OPENINGSAVOND TRANSPOESIE 2014
ZEEDIJK 10: KRIS PEETERS
DEBAT OVER JACHTTOERISME, STROPERIJ EN
ILLEGALE HANDEL IN WILDE DIEREN. MET GERBENJAN GERBRANDY, JAAP REIJNGOUD, POL MEULENEIRE
EN DIRK DRAULANS
MET DIVERSE INTERNATIONALE DICHTERS
ZO 28.09 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
MA 22.09 | DEBUREN, BRUSSEL
Helaas is jachttoerisme in veel landen een belangrijke bron van inkomsten en wettelijk toegestaan,
zelfs als het gaat om bedreigde diersoorten. Niet
alleen jachttoerisme, maar ook stroperij en illegale
handel in (bedreigde) diersoorten neemt de laatste
jaren dramatisch toe. Wat kunnen organisaties als
WWF en (Europese) overheden doen om deze
ontwikkeling een halt toe te roepen? Een debat
onder leiding van Dirk Draulans met GerbenJan Gerbrandy (Europarlementariër D66), Pol
Meuleneire (GAD Douane Brussels Airport) en
Jaap Reijngoud (specialist milieucriminaliteit).
DO 25.09 | BOZAR, BRUSSEL
Het wordt al een traditie: in het kader van
Transpoesie worden ook dit jaar 29 gedichten uit evenveel Europese landen in meerdere
talen op affiches in stations, bussen, trams en
metrostellen verspreid. De Nederlandstalige
bijdrage is dit jaar een gedicht uit de reeks
Charleroi, 10 gedichten het citybook van Erik
Lindner. Transpoesie 2014 opent in BOZAR
met een dubbelprogramma met poëzie uit
binnen- en buitenland, overgoten met een
flinke scheut muziek. Met o.a. Filip Jordens,
Jokke Schreurs, Serge Delaive, Kristin
Dimitrova en Tomasz Rózycki.
De succesvolle reeks Zeedijk 10 buigt zich
over crises op verschillende gebieden. Er
wordt een probleemstelling geponeerd en
soms een oplossing geformuleerd, waarna de
spreker wordt bevraagd door Gui Polspoel.
Deze keer betoogt mobiliteitsdeskundige
Kris Peeters, auteur van o.a. De File voorbij
(2010), waarom ons huidige, op koning auto
gerichte mobiliteitsbeleid gedoemd is om te
mislukken. Hoe moet het dan wel?
BOEKPRESENTATIE ‘ORGELMAN. FELIX
NUSSBAUM - EEN SCHILDERSLEVEN’
VERS VAN HET MES XXX
CHINESE STEDEN IN AFRIKA
HET NIEUWE BOEK VAN MARK SCHAEVERS
MET NIKKI DEKKER, MATHIJS TRATSAERT EN LUCAS
HIRSCH
MUZIEK, FOTO’S EN VERHALEN OVER CHINA’S
INVLOED OP AFRIKAANSE STEDEN
DI 07.10 | DEBUREN, BRUSSEL
DO 09.10 | POËZIECENTRUM, GENT
WO 15.10 | DEBUREN, BRUSSEL
Felix Nussbaum wordt tot de belangrijkste Joodse schilders van de 20e eeuw gerekend. Een halve eeuw na zijn dood werd in
Osnabrück, zijn geboortestad, een museum
voor hem opgericht. Mark Schaevers (Humo)
tekende zijn levensverhaal op in Orgelman.
De publicatie wordt bij deBuren gepresenteerd.
Tijdens Vers van het Mes staan nog niet gedebuteerde Nederlandstalige dichters centraal.
Gasten: Nikki Dekker en Mathijs Tratsaert.
Lucas Hirsch vertelt over zijn ervaring met
Vers van het Mes in 2005 en draagt voor. Met
muziek van Suite sixteen.
Met veel beeldmateriaal vertelt journalist
Michiel Hulshof over zijn zoektocht naar de
Chinese invloed op megasteden in Afrika.
Hij wordt daarbij muzikaal begeleid door
Timon Koomen van jazztrio Kapok (winnaar
Nederlandse en Europese Jazzprijs 2013). Na
afloop gaat hij in gesprek met Stefaan Anrys,
journalist en Afrikaspecialist bij tijdschrift
MO*. Hulshof is eerder die dag ook te gast in
het programma Pompidou (Klara).
R A D I O
deBuren
Gezonde nieuwsgierigheid
ZOUTKRABBER EXPEDITIES (BRUSSEL)
MAIS OUI, PARIS!
BOEKPRESENTATIE PETER HOLVOET-HANSSEN MET
MUZIEK
JONGE SCHRIJVERS OVER DE FRANSE HOOFDSTAD;
EEN SFEERVOLLE AVOND MET VOORDRACHTEN,
FOTO’S EN VIDEO
DO 25.09 | DEBUREN, BRUSSEL
DE GROTE OORLOG WAARMEE DE TWINTIGSTE
EEUW BEGON
HET BASISINKOMEN: WENSELIJK EN
HAALBAAR?
RADIO DEBUREN | AFLEVERING 2: IN
GODSNAAM – WAAROM DE ISLAM?
MEDIACAFÉ | JOURNALISTIEK EN
ONDERNEMERSCHAP
OPENINGSFESTIVAL MAAND VAN DE GESCHIEDENIS
2014
EEN DEBAT TUSSEN VOOR- EN TEGENSTANDERS
VR 10.10
WAT JE ZELF DOET, DOE JE MEESTAL BETER! OOK IN
DE JOURNALISTIEK?
Dat de islam vandaag een slechte reputatie heeft, hoeven we niet meer uit te leggen.
Het is dan ook moeilijk om je voor te stellen
waarom iemand zich zou willen bekeren
tot de islam. En toch is dat precies wat Eva
Vergaelen heeft gedaan. Hier vertelt ze hoe
vreemd het was om voor het eerst te bidden,
over de kracht van luisteren en waarom ze
zich niet wil verontschuldigen voor IS.
DO 16.10 | ZEBRASTRAAT, GENT
MIAVOYE
WO 08.10 | DEBUREN, BRUSSEL
ZA 27.09 | DEBUREN, BRUSSEL
WO 01.10 | HUIS DOORN, DOORN
Een avond vol verrassingen: dansen bij de
Moulin Rouge, geluiden uit het museé des
Lettres et Manuscripts, een nachtelijke fietstocht, Afrikaanse ontmoetingen, een zoektocht naar de enige echte Parijse ober, een
metrorit in het donker, muzikale intermezzo’s,
een goed glas wijn én quiche lorraine! Kom
luisteren wat 20 jonge talentvolle Vlaamse en
Nederlandse journalisten, schrijvers, theatermakers en dichters deze zomer ontdekten in
Parijs!
De Maand van de Geschiedenis start met een
Openingsfestival op Huis Doorn met een
diverse programmering – debat, theater, tentoonstellingen, muziek en markt – rondom
het thema Vriend & Vijand. deBuren presenteert daar het WOI-themanummer van
The Low Countries: Piet Chielens (directeur
In Flanders Fields) en literatuurhistorica
Jacqueline Bel (VU) gaan in gesprek met Luc
Devoldere (hoofdredacteur Ons Erfdeel) over
euforie die omsloeg in desillusie. Dichteres
Astrid Lampe draagt oorlogspoëzie voor.
TIJDLEZING: BART STOUTEN
DE SPOORZOEKERS #2
‘BUITENWERELD, BINNENZEE. DE REIS ALS VERHAAL,
HET VERHAAL ALS REIS’ - AUKE HULST
RADIO DEBUREN: AFLEVERING 1: GEZELLIGE
PROSTITUTIE
LITERAIRE AVOND MET JOKE VAN LEEUWEN
DO 25.09 | HETSTEEN, ANTWERPEN
VAN DE APPELMOESSTRAAT TOT KWEENIE
GRIJZE CELLEN: TOEKOMST VAN DE
LANDBOUW
MA 06.10
DO 09.10 | AMBASSADE VAN HET KONINKRIJK DER
NEDERLANDEN, BRUSSEL
LEZINGEN EN DEBAT MET OLIVIER DE SCHUTTER,
RUDY RABBINGE EN DIETER DE CLEENE
De roman Zoutkrabber Expedities bevat twee
delen die als schelpenhelften op elkaar passen.
Peter Holvoet-Hanssen verbindt Noord en
Zuid met elkaar en laat de lezer meekijken
door de ogen van markante grensfiguren uit
Nederland, Antwerpen, Oostende, Gent en
Charleroi. Marc Reugebrink leidt in, waarna
singer-songwriter Bruno Deneckere en de
virtuoze Nils De Caster (Broken Circle
Breakdown Band) meegaan op een expeditie
in de taal en in de muziek. Op donderdag
25 september strijkt het gezelschap neer in
Brussel en op zaterdag 27 september spoelen
zij aan in Oostende.
Dit voorjaar opende HETSTEEN in
Antwerpen opnieuw de deuren. Kinderen
zijn er de eregasten maar af en toe zijn volwassenen er ook welkom, bijvoorbeeld tijdens
de TIJDlezingen. Bart Stouten is dichter en
presentator van Klassiek leeft op Klara. Taal,
muziek en tijd zijn kompassen in zijn leven.
Bart Stouten vertelt over de precisie van tijd
en de herinnering beschreven door Marcel
Proust in À la recherche du temps perdu. Een
gepassioneerde lezing waarbij de fascinatie
voor tijd en herinnering onder je vel kruipt.
22
Dit was 2014
ZA 27.09 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
In de jaarlijkse cyclus De Spoorzoekers, opgedragen aan Kamiel Vanhole (1954-2008),
presenteert Het zoekend hert filosofische
auteurs die in de voetsporen van denkers en
schrijvers treden. In de tweede editie belicht
de Nederlandse journalist, reisschrijver en
muzikant Auke Hulst zijn nieuwste boek:
Buitenwereld, binnenzee. De reis als verhaal,
het verhaal als reis (ambo|anthos). Ethica Eva
Vanhole leidt in.
Zet je klaar want vandaag lanceren we Radio
deBuren, een reeks prikkelende gesprekken
en reportages uit Vlaanderen en Nederland.
Radiomaker Helena de Groot (Radio 1, Klara)
gaat voor deBuren op zoek naar mensen die
tegen de haren van de maatschappij instrijken.
Nederland heeft het meest vrije prostitutiebeleid ter wereld. Maar er zitten serieuze weeffouten in dit beleid, vinden Gert-Jan Segers
(politicus van de ChristenUnie) en Renate
van der Zee (feministe en auteur). Hoe sterk
ze ook verschillen van elkaar, hier zijn het
twee handen op één buik. Radio deBuren is te
beluisteren via deburen.eu/nl/radio-deburen
en ook SoundCloud en iTunes.
Het idee om elke burger onvoorwaardelijk een
som geld te geven is op zijn minst revolutionair, maar de gevolgen ervan zijn moeilijk in
te schatten. Eén van de bezielers, Philippe Van
Parijs (UCL) gaat in debat met een belangrijk tegenstander, Francine Mestrum (ULB).
Econometrist Paul de Beer (Amsterdams
Instituut voor ArbeidStudies (AIAS) UvA)
sluit de avond af.
Joke van Leeuwen is auteur en illustrator
van talloze kinderboeken, schreef romans
en dichtbundels, trad op als cabaretière en
was stadsdichter van Antwerpen. In haar
prijzenkast staan vele Gouden Griffels, de
AKO Literatuurprijs, een Gouden Uil en de
Constantijn Huygensprijs. Tijdens deze literaire avond leest ze fragmenten uit haar hele
oeuvre. Jelle Van Riet interviewt.
MA 13.10 | HANDELSBEURS CONCERTZAAL, GENT
Hoe moet de agrarische sector zich ontwikkelen om voedselzekerheid te garanderen?
Moeten we productieverhoging en vrijhandel nastreven of moeten we overconsumptie
beperken, het ecosysteem respecteren en
kiezen voor kleinschalige agro-ecologie? Met
lezingen van Olivier De Schutter (Voormalig
Rapporteur van de VN voor het recht op
voedsel) en Rudy Rabbinge (Wageningen
UR) en een debat onder leiding van Eosredacteur Dieter De Cleene.
Er vallen massaontslagen bij de grote mediahuizen en door de evolutie naar een systeem
dat werkt met freelancers wordt erkenning
als beroepsjournalist almaar moeilijker. Hoe
ondernemend moet een journalist zijn om
nog aan de bak te komen? Met Mark Deuze
(hoogleraar Mediastudies UvA), Dirk Barrez
(hoofdredacteur Pala.be), Sanne De Wilde
(freelancer, de Volkskrant) en Helena de
Groot (Klara) als moderator.
VIER MANNEN, OP WEG NAAR PAUL VAN OSTAIJEN,
OP ZOEK NAAR DE VERLOREN TIJD, IN MIAVOYE
DO 16.10 | LETTERENHUIS, ANTWERPEN
Koen Peeters, Pascal Verbeken, Peter HolvoetHanssen en Koen Broucke schreven met
Miavoye een liefdesverklaring aan Paul van
Ostaijen en een ‘melancholieke fuck you tegen
de sterfelijkheid’. Ze gingen op bedevaart
naar zijn sterfplaats en zijn laatste rustplaats,
bezochten zijn stamcafé en schreven een ontroerend reisboek dat ook een bloemlezing is.
De boekpresentatie is met Marc Reynebeau.
Afterparty vanaf 22:00 in de pop-up gallery A
la Vierge Poupine.
Dit was 2014
23
R A D I O
deBuren
Gezonde nieuwsgierigheid
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG
STA ME BIJ
MET EEN NAGESPREK OVER WERK EN
WERKELOOSHEID IN BRUSSEL
DO 16.10 | MUNTPUNT, BRUSSEL
In Sta me bij zijn we getuige van confrontaties
tussen de consulenten van de Sociale Dienst in
Zutphen en hun bijna 1000 cliënten. Welke
aanpak heeft het meeste resultaat en wat weegt
door: algemene regels of individueel maatwerk? Daarna spreekt Elke Roex (sp.a-schepen
in Anderlecht en Brussels Parlementslid) over
werk en werkeloosheid in Brussel.
START LEZINGENREEKS THE ETHNOGRAPHIC
TURN (REVISITED)
OVER KUNST EN CULTURELE DIVERSITEIT IN EEN
STEDELIJKE CONTEXT
DO 16.10 | DEBUREN, BRUSSEL
Deze nieuwe lezingenreeks verkent de relatie
tussen hedendaagse kunst en culturele diversiteit in een stedelijke context. Wat betekent
het om kunst te maken in een tijdperk van
superdiversiteit? En hoe kan kunst ons helpen
na te denken over de uiteenlopende maatschappelijke effecten van die groeiende verscheidenheid?
DRIELUIK VAN EEN TWIJFELAAR
VERS VAN HET MES XXXI
RADIO DEBUREN | AFLEVERING 3: SAMEN
STERK VOOR SINGLES
ANOTHER GREAT YEAR FOR FISHING
MA 20.10
DO 23.10 | MONTY, ANTWERPEN
GER LUIJTEN, DIRECTEUR FONDATION CUSTODIA
PARIJS
Als je alleen bent, is het best ingewikkeld om
een Ikea-meubel in elkaar te zetten of een
Chinese kool op te krijgen. Maar daar begint
het pas. Want als single word je bijvoorbeeld
ook fiscaal gediscrimineerd. De Nederlandse
journaliste Maartje Duin wil daar iets aan
doen en richtte daarom de (fictieve) Single
Issue Partij op. Het werd een gesprek over lust,
afvalheffingen en angst voor de dood.
Een jonge podiumkunstenaar om in de gaten
te houden! De theatervoorstelling Another
Great Year For Fishing gaat volgende week
in première en is verder te zien in een 20-tal
steden in Vlaanderen en Nederland.
ZO 26.10 | INSTITUUT VOOR TROPISCHE
GENEESKUNDE, ANTWERPEN
NACHT VAN DE GESCHIEDENIS 2014
STANDPUNT | AD VINGERHOETS OVER HUILEN
DIRK GELDOF OVER SUPERDIVERSITEIT
MET GEERT BUELENS, CHRISTOPHER CLARK EN
STEFAN HERTMANS
MET TRANEN MEER MENS
STAD EN SAMENLEVING
FILOSOFISCHE WANDELING: MUSEUM
MIDDELHEIM #7
DI 21.10 | KUNSTENCENTRUM NONA, MECHELEN
DO 23.10 | HETPALEIS, ANTWERPEN
DE KUNST VAN HET KIJKEN - MIEKE BOON
Waarom huilen wij? Hoogleraar Ad
Vingerhoets (Universiteit Tilburg) verklaart
het complexe fenomeen vanuit de psychologie, evolutionaire biologie, neurowetenschappen, theologie, kunst, geschiedenis en antropologie. Na zijn standpunt gaat hij in gesprek
met Karl van den Broeck.
Socioloog Dirk Geldof, auteur van het boek
Superdiversiteit. Hoe migratie onze samenleving verandert, onderzoekt manieren om
voorbij de verouderde wij-en-zij-opdelingen
te gaan. Hij pleit voor een erkenning van de
meervoudige identiteiten: mensen voelen zich
stadsbewoner, Vlaming, Belg of Nederlander
maar behouden tegelijk hun roots en verbondenheid met hun land van herkomst.
MET NIKKI DEKKER, MATHIJS TRATSAERT EN LUCAS
HIRSCH
VR 17.10 | PERDU, AMSTERDAM
Tijdens Vers van het Mes staan nog niet gedebuteerde Nederlandstalige dichters centraal.
Gasten: Nikki Dekker en Mathijs Tratsaert.
Lucas Hirsch vertelt over zijn ervaring met
Vers van het Mes in 2005 en draagt voor. Met
muziek van AppleJacks.
ZA 18.10 | RIJKSMUSEUM, AMSTERDAM
Tijdens de Nacht van de Geschiedenis in het
Rijksmuseum lanceert deBuren de nieuwe
programmareeks Grote Woorden (20142018). Hoogleraar Geert Buelens (Europa
Europa!) spreekt met Christopher Clark
(Slaapwandelaars) en Stefan Hertmans
(Oorlog en terpentijn) en presenteert een
programma met minicolleges over de Eerste
Wereldoorlog, poëzievoordrachten door
Maud Vanhauwaert en muziek door de
zangers van het Pancras Consort.
DOOR TOM STRUYF
LEZINGEN OP ZONDAG: FRITS LUGT - DE
KUNSTGESCHIEDENIS DIENEN
Ger Luijten, de directeur van een van ‘s
werelds
belangrijkste
tekeningencollecties, geeft een lezing over Frits Lugt en zijn
immense collectie in de Fondation Custodia
in Parijs. Er zijn nog enkele kaartjes beschikbaar.
ZO 26.10 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
Wetenschapsfilosoof en hoogleraar Mieke
Boon (Universiteit Twente) houdt in Het
zoekend hert een beschouwing bij de expo
Tekenen in de storm. Daarna begeleidt ze een
bezoek aan het beeldenpark, waar ze filosofisch reflecteert over het kunstzinnige kijken.
VERHALEN BIJ HET STERVEN
MET MARC COSYNS, MAARTEN INGHELS EN ESTER
NAOMI PERQUIN
DO 30.10 | DEBUREN, BRUSSEL
We zijn als de dood voor de dood. Verhalen
voor het sterven gaan van Marc Cosyns (arts
en deskundige stervensbegeleiding) bundelt
50 verhalen over omgaan met de dood. Met
teksten van o.a. Nic Balthazar, Jean Paul Van
Bendegem, Diane Broeckhoven, Pascale Platel,
Annelies Verbeke, Joke Van Leeuwen, Paul
Verhaeghe... Maarten Inghels en Ester Naomi
Perquin komen vertellen over De eenzame uitvaart en dragen voor.
COOK&LOOK: JOHANNES VAN DAM
PRESENTATIE VAN ‘HET KROKETTENBOEK’,
DOCUMENTAIRE & LUNCH (BROODJES
GARNAALKROKET)
VR 31.10 | DEBUREN, BRUSSEL
Vorig jaar overleed de Nederlandse culinair
journalist Johannes van Dam. Zopas verscheen postuum het boek over één van zijn
grootste genoegens: de kroket. Tijdens een
lunchprogramma met broodjes garnaalkroket gaan Dirk Bosmans en culinair journalist
Nick Trachet in gesprek over Johannes van
Dam, de kroket en Het Krokettenboek. Als
toetje serveren we u een fragment uit de documentaire De Keuken van Johannes en dragen
we voor uit zijn restaurantrecensies.
DE GROOTE OORLOG IN ONS HOOFD
#8 | MATTHIJS DE RIDDER
TIME TO TALK: EUROPE AND THE CRISIS IN
UKRAINE
VENEZUELA VANDAAG
IM: JEROEN KRABBÉ
DOOR MAARTEN WESTRA HOEKZEMA
PRESENTATIE FILMPROJECT EN GESPREK
WELKOM OP JE EIGEN BEGRAFENIS!
VERLOREN POST IN PERDU
DO 16.10 > VR 17.10 | CC BERCHEM, BERCHEM
VAN GEZWOREN PACIFIST TOT ONWILLIGE NIHILIST
KIEV OF MOSKOU: WAAR STAAT EUROPA?
DO 23.10 | DEBUREN, BRUSSEL
ZO 26.10 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
VR 31.10 | PERDU, AMSTERDAM
ZO 19.10 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
DI 21.10 | DEBUREN, BRUSSEL
De cyclus De Groote Oorlog in ons hoofd
bestaat uit filosofische lezingen over de
impact van de Eerste Wereldoorlog op het
denken van de westerse enkeling. Matthijs de
Ridder schetst een overzicht van de ideologische en filosofische worsteling in het artistieke
denken tijdens en na de Eerste Wereldoorlog.
Naar aanleiding van de crisis in Oekraïne
stellen we de vraag: verdient de EU nog vertrouwen als bewaker van de vrede op ons
continent? Kan Europa zich in dit conflict
nog langer een halfslachtige houding permitteren? Hierover debatteert een eminent panel
bestaande uit Michael Emerson (Centre for
European Policy Studies), Andriy Boytsun
(UA) en Sergii Leshchenko (onderzoeksjournalist Ukrainska Pravda en kandidaat
bij de komende parlementsverkiezingen).
Moderator: Chris Burns (Euronews, Friends
of Europe). In het Engels.
In januari trokken Marianne Cap en Saar
Fivez naar Venezuela voor een sociaal-artistiek theaterproject. Aanhoudende protesten
verplichtten hen ertoe een bocht te maken
richting film. Een gesprek met Orlando Verde
(Belgisch-Venezolaanse blogger) en Sasha
Ojeda Mendoza (Nederlands-Venezolaanse
politicologe) over de huidige politieke en economische situatie. Met enkele beelden van het
filmproject in avant-première!
Wie droomt er niet van om op zijn eigen
begrafenis aanwezig te zijn? We zetten het
in scène. Gastvrouw Anna Luyten vraagt
aan acteur, regisseur en kunstschilder Jeroen
Krabbé hoe hij na zijn dood herdacht wil
worden. Wat betekenen leven en werk voor
hem? Voorafgaand aan het gesprek wordt
het IM uitgesproken door Ko van Geemert,
dichter, publicist, schrijver en sinds vijftig jaar
zwager van Jeroen Krabbé.
Onder gastredacteurschap van Ester Naomi
Perquin stelde DW B een nummer samen met
kort proza over verloren post om de verdwenen brieven en pakketten terug te claimen via
de verbeelding. Naar aanleiding daarvan presenteren we twee avonden naar de formule van
Bernhard Christiansens Vorlesebühne, vrijdag
in Perdu en zaterdag in de Houtzaagmolen.
Met: Patrick Bassant, Willem Bongers-Dek,
Bernhard Christiansen, Jaap Faber, Maaike
Haneveld, Ester Naomi Perquin, Jonathan
Robijn en muziek van improvisatieduo Heug
(Jan Schellink en Danibal).
Binnen het project Grensverkeer ondersteunen we jonge podiumkunstenaars die
met één been in Nederland en met één
been in Vlaanderen staan, samen met de
Brakke Grond, d e t h e a t e r m a k e r
en Workspacebrussels. Maarten Westra
Hoekzema speelt Drieluik van een twijfelaar
in Berchem, Genk, Turnhout, Maastricht.
24
Dit was 2014
Dit was 2014
25
R A D I O
deBuren
Gezonde nieuwsgierigheid
IN THE DARK | ONE MISSISSIPPI, TWO
MISSISSIPPI (ANTWERPEN)
RADIO DEBUREN | AFLEVERING 4: HEEFT
BELGIË ONTWIKKELINGSHULP NODIG?
LUISTERAVOND OVER ‘TIJD’
MA 03.11
ZA 01.11 | CAFÉ KIEBOOMS, ANTWERPEN
Na succesvolle edities in Amsterdam en
Leuven cureert Katharina Smets (Klara,
VPRO, Radio 1) In The Dark in Antwerpen,
rond het thema ‘tijd’. Luisterverhalen over
wachten, dagdromen, ontsnappen aan de
tijd, over een seconde die eeuwen lijkt te
duren en over hopen dat dit moment voor
altijd blijft bestaan. Auteur Saskia de Coster
en Inne Eysermans (Amatorski) brengen
Eenentwintig, een live luisterverhaal over tijd.
VERLOREN POST IN DE HOUTZAAGMOLEN
SPECIALE EDITIE RONDOM VERLOREN POST MET
SCHRIJVERS EN IMPROVISATIEMUZIEK
MicroStart is een organisatie die kleine leningen geeft aan mensen die vaak niet bij de
bank terechtkunnen – starters, mensen met
een interimcontract, nieuwkomers.Maar kan
ondernemen ook iets doen aan armoede?
Een gesprek met de manager van MicroStart
Antwerpen, over ontwikkelingshulp bij ons
én in Afrika.
WAUMANS EN VICTORIA’S GROOT
INTERNATIONAAL LITERAIR VARIÉTÉ
SPEKTAKEL - EDITIE PAUL VAN OSTAIJEN
GRIJZE CELLEN INNOVEERT IN HASSELT!
NAAR AANLEIDING VAN MIAVOYE
WO 12.11 | UHASSELT, HASSELT
DI 04.11 | DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM
Waumans & Victoria presenteren een snelle,
geestige, interessante, gevarieerde literaire
show voor een breed publiek. Deze editie staat
in het teken van Paul van Ostaijen, vanwege
de bijzondere publicatie Miavoye van Koen
Peeters, Pascal Verbeken, Peter HolvoetHanssen en Koen Broucke. Met: Spinvis, Ilja
Leonard Pfeiffer, Matthijs de Ridder en veel
muziek door Milena Haverkamp.
IS PATENTERING EEN VLOEK OF EEN ZEGEN VOOR
INNOVATIE?
Staat het traditioneel gesloten bedrijfsleven
wel open voor open innovatie? Is patentering de enige manier om je idee of product te
beschermen? Hoe voorkom je dat octrooien
de productontwikkeling belemmeren, worden
gebruikt als machtsmiddel of worden misbruikt om de prijzen van producten hoog te
houden? Lezingen van Wim Vanhaverbeke
(UHasselt) en Ellen Moors (Universiteit
Utrecht), gevolgd door een gesprek onder
leiding van wetenschapsjournalist Jan Van
Pelt.
DE GROOTE OORLOG IN ONS HOOFD
#9 | STEFAN HERTMANS
EUROPESE LITERATUURPRIJS 2014
OORLOG VERSUS PARADIJS: KUNST ALS
ZELFREALISATIE NA 1918
WO 19.11 | PASSA PORTA, BRUSSEL
ZO 16.11 | HET ZOEKEND HERT, BERCHEM
Op 18 november krijgen dertien winnaars uit
evenveel Europese landen de European Union
Prize for Literature 2014 uitgereikt tijdens
een besloten officiële bijeenkomst. Voor het
eerst organiseert EUNIC dit jaar een publiek
programma rond de winnaars. De laureaten
uit Nederland (Marente de Moor), Turkije
(Birgül Oğuz), Bulgarije (Milen Ruskov) en
Tsjechië (Jan Němec) lezen voor en worden
geïnterviewd door Peter Vermeersch (KU
Leuven). Meertalige avond, gesprek in het
Engels.
Na de Eerste Wereldoorlog is het geloof in de
negentiende-eeuwse humanistische idealen
zoek. Het besef dat de verhoopte paradijselijke staat onmogelijk is precies door de
hang ernaar, heeft grote gevolgen voor de
kijk op de existentiële verworteling van de
mens. Schrijver Stefan Hertmans analyseert
dit duistere levensgevoel in de werken van
Erich Maria Remarque, Martin Heidegger en
Rainer Maria Rilke.
EEN PUBLIEK PROGRAMMA ROND DE WINNAARS
HET VRIJHANDELSVERDRAG EU-VS: VLOEK OF
ZEGEN?
KENNIS IS MACHT 2
THE VOTE AGAINST THE EU: POPULISM OR
PROTEST?
STANDPUNT | FONS LEROY OVER ARBEID
EEN TÊTE-À-TÊTE MET EEN EXPERT
DEBAT IN ONZE REEKS ‘IT’S THE ECONOMY, STUPID!’
DO 06.11 | MONTY, ANTWERPEN
DEBAT IN HET KADER VAN THE BATTLE OF IDEAS 2014
DI 18.11 | DEBUREN, BRUSSEL
LEZINGEN- EN VERTONINGENREEKS ROND KUNST EN
DIVERSITEIT
Fons Leroy (topman VDAB) komt zijn standpunt delen over arbeid anno 2014. Hoe gaan
we om met arbeid, nu we met zijn allen meer
en langer zullen werken? Adelt arbeid of is het
eerder een must dan een lust? Hoe doorbreken we het negatief stigma dat aan werken
kleeft? Daarna gaat hij in gesprek met Karl
van den Broeck (Apache.be).
WO 19.11 | DEBUREN, BRUSSEL
ZA 01.11 | HOUTZAAGMOLEN DE STER, UTRECHT
DI 04.11 | DEBUREN, BRUSSEL
Onder gastredacteurschap van Ester Naomi
Perquin stelde DW B een nummer samen met
kort proza over verloren post om de verdwenen brieven en pakketten terug te claimen via
de verbeelding. Naar aanleiding daarvan presenteren we twee avonden naar de formule van
Bernhard Christiansens Vorlesebühne, vrijdag
in Perdu en zaterdag in de Houtzaagmolen.
De EU en de VS onderhandelen sinds 2013
over het vrijhandelsverdrag TTIP. Het verdrag
is controversieel: voorstanders verwachten
groei en banen, tegenstanders het einde van
Europese soevereiniteit, oneerlijke concurrentie en verslechtering van het milieu. Debat
met Europarlementariër Marietje Schaake
(D66, woordvoerder TTIP ALDE-fractie
en voorstander TTIP) en politicoloog Ferdi
de Ville (UGent, Poliargus, fel criticus van
het akkoord). Moderator: Piet Depuydt (De
Tijd).
60 topspecialisten en ervaringsdeskundigen
met parate kennis van zaken uit de wetenschappen, politiek, economie, kunsten,
sport... verzamelen in Monty. Ze vormen een
gigantisch levend kennisreservoir. U kunt in
gesprek met hen gaan aan tafeltjes voor twee.
Rondom praten andere mensen met andere
specialisten. U praat en luistert, vraagt honderduit, gaat in gesprek. Over alles wat u
wilde weten. Uit eerste hand en unplugged.
WO 12.11 | DEBUREN, BRUSSEL
Debat met Kathleen van Brempt (sp.a,
Europarlementariër), Koen de Voegt (covoorzitter Pirate Parties International), Merijn
Oudenampsen (politicoloog, publicist), Bruno
Waterfield (correspondent Daily Telegraph) en
Peter Whittle (UKIP, New Culture Forum). In
Brussel wordt vaak gezegd dat er iets gedaan
moet worden aan het democratisch tekort van
Europa. Maar als democratie leidt tot een stem
tégen de EU klaagt de pro-Europese elite over
de gevaren van het populisme. Zijn ‘populistische’ eurosceptische partijen een gevaar voor
de Europese democratie of is hun overwinning
juist een teken dat die democratie goed werkt?
Moderator: Claire Fox (Institute of Ideas)
IS WERKEN LAST OF LUST?
THE ETHNOGRAPHIC TURN (REVISITED):
URSULA BIEMANN
Ursula Biemann is kunstenares, auteur en
video-essayist. In haar werk verkent ze afgelegen gebieden in transformatie. In Sahara
Chronicle volgt ze migrerende mensengemeenschappen in de Sahara en praat ze met
een voormalige Touareg-rebellenleider die
migratieroutes “runt”. In het visueel essay
Deep Weather toont ze de effecten van de
opwarming van de aarde op verschillende
plekken in de wereld. Na presentatie van een
selectie uit haar werk wordt tijd gemaakt voor
een discussie met het publiek. In het Engels.
R A D I O
deBuren
Gezonde nieuwsgierigheid
I DIED IN HELL - (THEY CALLED IT
PASSCHENDAELE)
LA LINEA
GROOT OEFENDICTEE DER NEDERLANDSE TAAL
DOOR MICHAEL BIJNENS
EMILIE GORDENKER, DIRECTEUR MAURITSHUIS
EEN MEERTALIGE EN MULTIMEDIALE EVOCATIE VAN
WOI
DO 06.11 | C-MINE, GENK
DO 13.11 | KU LEUVEN (CAMPUS BRUSSEL),
BRUSSEL
ZO 02.11 | INSTITUUT VOOR TROPISCHE
GENEESKUNDE, ANTWERPEN
DI 04.11 | UNIVERSITY COLLEGE LONDON (THE
BLOOMSBURY THEATRE)
Na een verbouwing van twee jaar opende
het Mauritshuis Den Haag opnieuw zijn
deuren. De wereldberoemde collectie schilderijen, waaronder het Meisje met de parel
van Vermeer, is weer te zien. Het vernieuwde
pand is verdubbeld in oppervlakte maar aan
de uitstraling en de unieke huiselijke sfeer is
niks veranderd. In haar lezing legt museumdirecteur Emilie Gordenker uit waarom zij zo’n
25 procent meer bezoekers verwacht.
In 1914 marcheerde de bloem der Europese
naties euforisch de oorlog in die niemand en
iedereen had gewild. In de modder van de
loopgraven kwamen de ontnuchtering en de
wanhoop snel. Toen de rook optrok, begon
men aan de bouw van kerkhoven, monumenten en herinneringen. I died in hell roept
WOI op aan de hand van literaire fragmenten
in het Engels, Duits, Frans, Italiaans, Russisch,
Turks en Nederlands.
Maak kennis met een aanstormend Belgisch
talent, jong en onverschrokken! Michael
Bijnens reisde maandenlang door een deel
van Mexico waar drugskartels met elkaar in
oorlog zijn. Hij trok zich terug in een hotelkamer in El Paso om er een tekst te schrijven
over een reeks moorden in een gekkenhuis.
Twee acteurs bloeden en zweten dit ogenschijnlijk detectiveverhaal uit. De voorstelling
La Linea is tot eind december 2014 te zien
op verschillende locaties in Vlaanderen en
Nederland.
LEZINGEN OP ZONDAG: JE VINDT HET
ORIGINEEL IN HET MAURITSHUIS
26
Dit was 2014
Dit jaar organiseert deBuren samen met
KU Leuven en Odisee voor de eerste keer
een Groot Oefendictee. Het Oefendictee
is geschreven door Dirk Bosmans, winnaar
van Het Groot Dictee van 2013. Maud
Vanhauwaert, winnaar van Het Groot Dictee
2013 in de categorie prominenten, presenteert
het Oefendictee.
RADIO DEBUREN | AFLEVERING 5: BRUG
REPAREERT KAPOTTE WIJK
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG
THE ART OF BECOMING
DI 18.11
MET EEN NAWOORD DOOR CATHERINE VUYLSTEKE
De Luchtsingel in de grauwe Rotterdamse
stationswijk is meer dan alleen een brug. Ze
is een rustpunt in de stad, een ontmoetingsplaats en een gemeenschapsproject, deels gefinancierd met crowdfunding. De brug zorgt
ook voor nieuw leven in deze vroeger zo dode
wijk.
Tijdens een wandeling over de brug vertelt
Elma Van Boxel, de helft van het ontwerpersduo ZUS, over verliefde koppeltjes, de creatieve driften van vandalen en de schoonheid
van lelijke gebouwen.
DO 20.11 | MUNTPUNT, BRUSSEL
The Art of Becoming is een poëtische documentaire over drie minderjarige jongens die
hopen op een betere toekomst in Europa. De
Afghaanse Fattah droomt van een leven in
Italië. Saleh uit Syrië leeft al drie jaar zonder
familie in België en smacht naar zijn ouders.
Mamadou uit Guinee probeert zijn opleiding
af te maken terwijl uitzetting dreigt. Regisseur
Catherine Vuylsteke vertelt na de vertoning
hoe het nu met de drie hoofdpersonages gaat.
Dit was 2014
27
R A D I O
deBuren
Gezonde nieuwsgierigheid
ODE AAN DE BRIEF. MET SIMON GARFIELD,
SHAUN USHER EN TOMMY WIERINGA
FONKELENDE FILOSOFIE UIT NEDERLAND
COOK&LOOK: LIEFDE GAAT DOOR DE MAAG
MET PAUL FRISSEN EN ANDREAS KINNEGING
LITERAIRE LUNCH: GEPOSTE GESCHIEDENIS VAN
ALBERT EINSTEIN TOT ZELDA FITZGERALD
DI 25.11 | DEBUREN, BRUSSEL
DOCUMENTAIRE & LUNCH (PASTA VONGOLE EN
APPELTAART)
VR 21.11 | DEBUREN, BRUSSEL
Het gaat goed met de filosofie in het
Nederlandse taalgebied. Hoewel academici
onder druk gezet worden om Engelstalige
tijdschriftartikelen te publiceren, schrijven
de filosofen nog altijd sterke Nederlandstalige
boeken. Samen met de VUB (De Debatten)
organiseren we een avond waarop Paul Frissen
en Andreas Kinneging met elkaar in gesprek
gaan over hun recentste publicaties, onder
leiding van Anna Luyten. Inleiding door Paul
De Hert (VUB).
Schrijft u nog weleens een echte brief? Zijn er
nog politici, schrijvers of kunstenaars die zich
anders met elkaar verstaan dan via e-mail, telefoon en social media? Nadert het eeuwenoude
fenomeen van ‘the art of letter writing’ zijn
eindfase? De auteurs Shaun Usher (Brieven
van belang) en Simon Garfield (Ode aan de
brief ) komen naar Brussel om de verschijning
van hun geweldige brievenboeken luister bij
te zetten en hulde te brengen aan ‘de brief ’.
Met voordrachten van Tommy Wieringa. In
het Engels en Nederlands.
VR 28.11 | DEBUREN, BRUSSEL
In de serie Liefde gaat door de maag laat documentairemaker Heddy Honigmann uiteenlopende mensen voor de camera een gerecht
bereiden dat onlosmakelijk verbonden is met
herinneringen aan een dierbaar persoon. Wij
serveren Droomrecepten en Vingerafdrukken
in het deeg. Nick Trachet spreekt een column
uit en wij zorgen voor de lunch.
PROZA VOOR PETER PAUL RUBENS (NL)
HET BALANSEER FLIKT ‘T ‘M WEER!
MET ANNEMARIE ESTOR, PETER HOLVOET-HANSSEN
EN PJEROO ROOBJEE
EEN SPRANKELENDE WOORDSYMFONIE
ZEEDIJK 10: MAURICE CRUL OVER
SUPERDIVERSITEIT
DO 27.11 | DEBUREN, BRUSSEL
ZO 30.11 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
ZA 22.11 | PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN,
BRUSSEL
RADIO DEBUREN | AFLEVERING 6:
MINDFULNESS OP HET WERK
KORTE GOLF II | RACE VOOR MOOIE RADIO
HEIRBAUT & VOS: DIT WAS EUROPA IN 2014!
ZO 07.12 | DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM
HUMORISTISCH JAAROVERZICHT VAN TWEE
GELEGENHEIDSCABARETIERS
De spannendste geluiden komen uit de
Brakke Grond tijdens Korte Golf, een luisterevenement met een Vlaams-Nederlandse
wedstrijd voor de mooiste radiodocumentaire
van drie minuten. Tijdens deze feestelijke
luistermiddag gepresenteerd door Pieter van
der Wielen (VPRO) krijgen we de tien beste
hoorspelen te horen en zal de keuze van de
jury bekend worden gemaakt. Het publiek
stemt mee voor de publieksprijs.
WO 10.12 | DEBUREN, BRUSSEL
PRIMATOLOOG FRANS DE WAAL IN BRUSSEL
MO*LEZING: HET BEGIN VAN DE GESCHIEDENIS
MET JOHAN DE TAVERNIER, KRISTIEN HEMMERECHTS,
TOBIAS LEENAERT EN FRANK VAN MASSENHOVE
DI 09.12 | DE ROMA, BORGERHOUT
UITREIKING VAN DE PRIJS VOOR DE JONGE
KUNSTKRITIEK 2014
DO 04.12 | ODISEE (CAMPUS BRUSSEL), BRUSSEL
Sociaal gedrag blijkt bij dieren net zo belangrijk om te overleven als ‘het recht van de
sterkste’. Frans de Waal, één van de bekendste
primatologen ter wereld, gidst ons door de
nieuwste inzichten op het gebied van psychologie, neurowetenschappen en gedragsbiologie.
Signaleert Thomas Piketty het begin van
een nieuwe sociale strijd? Is de snelle groei
in Azië het begin van een nieuwe wereldorde? Hertekenen de kalifaatstrijders in het
Midden-Oosten de kaart van de islamitische wereld? Is de nieuwe Brusselaar drietalig, zonder Nederlands of Frans te spreken?
Misschien staan we wel op het punt waarop
een (nieuwe) geschiedenis kan beginnen. !!!
WIN !!! deBuren mag vijf duotickets weggeven.
01.12
Vroeger hadden we het over het weer, nu
hebben we het over onze overvolle agenda.
Mindfulnessexpert Björn Prins van Itam wil
daar iets aan doen. Hij vertelt over de trainingen die hij geeft in grote bedrijven, het effect
van een rustige baas en de grenzen van dit
nieuwe wondermiddel.
Uitgeverij het balanseer, de grootste kleine
uitgever van ons taalgebied, stelt de najaarsaanbieding voor. Op het programma: Arjen
Mulder over het werk van Dick Raaijmakers,
dichters Kila & Babsie, Els Moors en
F. van Dixhoorn die de nieuwe bundel
van Marc Kregting tot leven wekken en
Matthijs de Ridder die de ongeëvenaarde
Claude Krijgelmans introduceert waarna de
éminence grise samen met Ben Zwaal het
podium bestijgt.
De voorbije twintig jaar – met als scharnierpunt Zwarte Zondag in 1991 – zijn integratie en migratie steeds veelbesproken issues
geweest. Naar aanleiding van het project
‘Aangespoeld en weggewaaid’ nodigen we
hoogleraar Maurice Crul (Vrije Universiteit
Amsterdam) uit om zijn nieuwe kijk op de
multiculturele samenleving toe te lichten.
GRIJZE CELLEN: OVERAL BEESTJES!
TIJDLEZING: JOKE J. HERMSEN
IM: BRIGITTE KAANDORP
PROZA VOOR PETER PAUL RUBENS (FR)
EEN PUBER ACHTER HET IJZEREN GORDIJN
MET BART LAMBRECHT, HERMAN GOOSSENS EN JOP
DE VRIEZE
DO 27.11 | HETSTEEN, ANTWERPEN
MET EEN GRAFREDE DOOR LEONTINE VAN DEN BOS
MET DAVID BOSC EN LYDIA FLEM
DI 09.12 | DEBUREN, BRUSSEL
In het boek Stil de tijd. Pleidooi voor een
langzame toekomst van Joke J. Hermsen staat
de vraag naar tijd centraal. Van wie is de tijd?
En hebben we ooit nog de tijd? Deze inspirerende lezing verkent TIJD, het centrale thema
van HETSTEEN op verrassende, filosofische
wijze en geeft u een stukje tijd terug. Auteur
en filosofe Joke J. Hermsen publiceert romans
over kunst, literatuur, filosofie en tijd. In september gaf Klara-presentator Bart Stouten
zijn TIJDlezing over À la recherche du temps
perdu.
ZO 30.11 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
MA 24.11 | HANDELSBEURS CONCERTZAAL, GENT
ZA 06.12 | PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN,
BRUSSEL
Kijk naar Rubens met de blik van een schrijver! Annemarie Estor, Peter Holvoet-Hanssen,
Pjeroo Roobjee en andere schrijvers lieten
zich inspireren door een schilderij in de
Bozartentoonstelling Sensatie en sensualiteit.
Rubens en zijn erfenis. Het resultaat staat in
de bezoekersgids en is te beluisteren via de
audiogids. De auteurs dragen voor en gaan
met elkaar in gesprek tijdens een hommage
aan de Antwerpse schilder. Moderator:
Gudrun De Geyter.
De miljoenen bacteriën die wij met ons meedragen beïnvloeden allerlei processen in ons
lichaam. Sommige maken ons ziek, andere
maken ons beter. Met lezingen van Bart
Lambrecht (VIB, UGent, Francquiprijs 2014)
en Herman Goossens (UAntwerpen), gevolgd
door een gesprek o.l.v. wetenschapsjournalist
Jop de Vrieze (Allemaal Beestjes).
28
Dit was 2014
Wie droomt er niet van om op zijn eigen
begrafenis aanwezig te zijn? Met een heuse
laudatio, een In Memoriam? We zetten het
in scène. Gastvrouw Anna Luyten vraagt
tijdens een intiem doch publiek gesprek aan
cabaretière Brigitte Kaandorp hoe zij na haar
dood herdacht wil worden. Ze heeft naar
eigen zeggen ‘een heel zwaar leven’. Leontine
van den Bos, hoofdredacteur van Margriet,
spreekt de grafrede uit.
Kijk naar Rubens met de blik van een schrijver! David Bosc en Lydia Flem en andere
schrijvers lieten zich inspireren door een schilderij in de Bozartentoonstelling Sensatie en
sensualiteit. Rubens en zijn erfenis. Het resultaat is te lezen in de bezoekersgids en te beluisteren via de audiogids. De auteurs dragen
voor en gaan met elkaar in gesprek tijdens een
hommage aan de Antwerpse schilder. In het
Frans.
In 1956 wordt Maarten Thijs als westers correspondent in Oost-Berlijn gestationeerd voor
een communistische krant. Zijn vrouw en
twaalfjarige dochter Dolores gaan mee. Zij
worden geconfronteerd met de onbekende
wereld van een communistisch land ten
tijde van de Koude Oorlog. In Retour Berlin
Ostbahnhof vertelt Dolores Thijs voor het
eerst haar verhaal. Geert van Istendael praat
met haar over haar boek en haar ervaringen.
We luisteren naar communistische strijdliederen door Ernst Busch.
Het is inmiddels een traditie: het humoristisch Europees jaaroverzicht door VRTEuropaverslaggever Rob Heirbaut en politicoloog Hendrik Vos. Voor de tweede keer doen
de bevriende gelegenheidscabaretiers tijdens
hun Vlaamse tournee ook deBuren aan. Het
grote en het kleine nieuws, tragiek en drama,
hilariteit en gegniffel, alles tezamen in één
jaaroverzicht. Heirbaut & Vos kijken ook
vooruit en wagen zich aan een toekomstvoorspelling voor 2015.
DO 11.12 | STEDELIJK MUSEUM, AMSTERDAM
Tijdens de feestelijke prijsuitreiking op donderdag 11 december in het Stedelijk Museum
Amsterdam worden de winnaars van de Prijs
Jonge Kunstkritiek bekendgemaakt. De
jury nomineerde in totaal 6 auteurs: Laure
van den Hout, Sarah Késenne en Fabiënne
Rachmadiëv in de categorie Essay en Laurens
Otto, Richtje Reinsma en Sam de Wilde in de
categorie Recensie.
JOURNALIST, BEHOED ONS VOOR DE
EXPERTOCRATIE!
DE BURGER INFORMEREN OVER EEN STEEDS
COMPLEXERE WERELD
DO 11.12 | ZEBRASTRAAT, GENT
Onderschatten de media met hun almaar
kortere, vereenvoudigde verslaggeving het
intellect van de burger? Heeft de journalistiek zich voldoende aangepast aan een meer
complexe maatschappij? Hoe kan de journalist zijn rol daarin blijven spelen? Met
Maxie Eckert (De Standaard), Dirk Draulans
(bioloog, Knack-journalist, schrijver) en
Tamar de Waal (UvA, freelance journalist).
Trui De Maré (VRT) modereert.
Dit was 2014
29
KINDERARMOEDE IN BELGIË: GAËLLE
BUYSSCHAERT
REGISTER- EN ADMINISTRATIEVE DATA ALS
BRON VOOR CULTUURONDERZOEK
DO 11.12 | HETPALEIS, ANTWERPEN
NAJAARSBIJEENKOMST ONDERZOEKSPLATFORM
CULTUUR
Het armoedecijfer onder kinderen in België
is alarmerend. Politiek verantwoordelijken
besteden te weinig aandacht aan kinderen.
Gaëlle Buysschaert, kinderrechtenadviseur
van Unicef België, schetst in deze lezing situaties van kinderen in armoede en geeft hefbomen mee om de problemen aan te pakken.
VR 19.12 | DEBUREN, BRUSSEL
PRESENTATIE GIERIK & NVT ‘BRUSSEL
BAZAAR’
NIEUWE MAATJES: JOKE VAN LEEUWEN EN
NAIMA ALBDIOUNI EN JONGE KUNSTENAARS
DI 16.12 | DEBUREN, BRUSSEL
ZO 21.12 | VRIJSTAAT O., OOSTENDE
Het thema van het winternummer van literair tijdschrift Gierik & NVT is Brussel, een
nummer met de vinger aan de pols van een
grootstad: wat er krioelt, hoe het danst, waar
haar chagrijn vandaan komt, waarom de
dingen zijn zoals ze zijn. Tim Wouters leidt
de presentatie bij deBuren met optredens van
sprankelende poëtische (en andere) vuurwerkmakers: Steven Graauwmans, Philippe
Cailliau, Jan Vander Laenen, Astrid Haerens
en Soft Revolution.
Hoofdgast in deze aflevering van Nieuwe
maatjes is dichter, romanschrijver en de ongekroonde koningin van het Nederlandstalige
kinderboek: Joke van Leeuwen. Zij nodigde
de Vlaamse schrijfster Naima Albdiouni
uit om met haar in gesprek te gaan. Betty
Mellaerts modereert, er is muziek van Bart
Voet & Esmée Bos en we beleven een nieuwe
editie van het artistieke blinddateprogramma
BCC!
Het Onderzoeksplatform Cultuur is een open
netwerk van Vlaamse cultuuronderzoekers
die de praktijk van het empirisch cultuuronderzoek in Vlaanderen willen stimuleren en
aanscherpen. Tijdens de najaarsbijeenkomst
gaan we na in welke mate register- en administratieve data een waardevolle databron
kunnen zijn voor het onderzoek naar cultuuraanbod en -gebruik in Vlaanderen. Deze
gratis bijeenkomst staat open voor alle geïnteresseerden.
R A D I O
deBuren
Gezonde nieuwsgierigheid
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG
POULE DES DOODS
RADIO DEBUREN | AFLEVERING 7: MIGRATIE
IS MOOI
MET EEN INTRODUCTIE DOOR F. STARIK
22.12
DO 18.12 | MUNTPUNT, BRUSSEL
In Amsterdam vinden jaarlijks zo’n vijftien
uitvaartdiensten plaats waarbij niemand
aanwezig is. Dit motiveerde dichter F. Starik
tot de oprichting van De Eenzame Uitvaart
(voorheen de Poule des Doods). Beurtelings
met andere dichters begeleidt hij eenzaam
overledenen naar het graf met een op maat
geschreven gedicht. Regisseur Astrid Bussink
maakte er een documentaire over. F. Starik
geeft een introductie bij de vertoning.
30
Dit was 2014
Vandaag is tango de trots van Argentinië,
maar oorspronkelijk moesten Argentijnen er
niets van weten. Het was een bastaardvorm,
ontwikkeld door arme migranten die de job
van gewone Argentijnen kwamen afpakken. Gerardo Salinas begrijpt dat migratie
een traumatische ervaring is, maar hij vindt
het ook spannend en veelbelovend. Met zijn
Mestizo Arts Festival probeert hij die belofte
te vangen, en wie weet ontdekt hij wel de
Belgische tango van de toekomst...
VAN GOEDE BUREN NAAR BESTEBUREN
DEBUREN VOELEN ZICH WEER HELEMAAL THUIS EN MAKEN
ZICH OP VOOR EEN GROOT FEESTJAAR
In september 2013 heropenden de ministers Joke Schauvliege en Frans
Timmermans de deuren van het gerenoveerde pand van deBuren. Zowel de
medewerkers als de gastsprekers, de artiesten en de bezoekers van deBuren
voelen zich goed thuis in het gerenoveerde pand. Ongeveer een vierde van de 200
activiteiten in 2014 grepen plaats in eigen huis.
Onze opgebouwde samenwerkingsverbanden met onze Goede Buren in
Vlaanderen en Nederland werden zeker niet stopgezet. Succesvolle reeksen in
Oostende, Gent, Antwerpen liepen door. De Brakke Grond en Perdu in Amsterdam
bleven structurele partners in Nederland om samen grensoverschrijdende
artistieke projecten op te zetten.
CIJFERMATIG HEEFT DEBUREN DE DOELSTELLINGEN ZOALS
GEFORMULEERD IN HET MEERJARENPLAN RUIM GEHAALD
150 activiteiten per jaar (debatten, lezingen, boekpresentaties,
tentoonstellingen, bezoeken, podiumkunsten, …)
In 2014 presenteerden we 200 activiteiten
12.000 fysieke en 15.000 virtuele bezoekers per jaar
In 2014 hadden we 21.328 fysieke bezoekers en 71.285 downloads van de
podcasts van de activiteiten
350.000 downloads audioboeken (Radioboeken en citybooks) per jaar
In 2014 werden de audioboeken 1.007.454 keer gedownload
Minstens 12 activiteiten per jaar in Nederland
In 2014 presenteerden we 32 activiteiten in Nederland
Minstens 2 activiteiten per jaar in een Europees land (buiten Nederland en
België), citybooks niet meegerekend
In 2014 organiseerden we twee activiteiten buiten de Lage Landen, namelijk
in Parijs en Londen.
illustratie en animatie © Tjarko van der Pol/SaltyStock
32
Hoogtepunten
deBuren ging zelfverzekerd en positief het tiende jaar van zijn bestaan in en vierde
dagelijks de grenzeloze samenwerking die ontstaat wanneer creatieve geesten en
intelligente opiniemakers elkaar ontmoeten. Meer dan ooit is samenwerking de
boodschap … en een deel van de oplossing.
Hoogtepunten
33
Minister Bussemaker sprak met deBuren over 2015,
het jaar waarin de Vlaams-Nederlandse culturele
samenwerking en creativiteit uitgebreid gevierd wordt
en dat ‘BesteBuren-jaar’ gedoopt werd. deBuren
en DutchCulture kregen van de Vlaamse en de
Nederlandse overheid de rol van ceremoniemeester
toebedeeld en werden beheerder van 500.000 euro
aan projectmiddelen die de Vlaamse en de Nederlandse
overheid in een matchingfonds samenbrachten.
Er werd een wijze programmaraad samengesteld – de
Nederlanders Brigitte Bloksma, Jan Zoet, Mira Kho
en de Vlamingen Piet Menu, Werner Trio en Helena
de Groot – die samen de criteria bepaalden van
BesteBuren-projecten. De centrale begrippen zijn:
matching, delen, verbondenheid met de wereld
jonge makers, nieuwe netwerken, verre buren
zijn ook buren, duurzaamheid, het nieuwe
creëren, gemeenschapszin
De eerste selectieronde leverde 147 aanvragen
op. Daarvan ontvangen 50 inspirerende projecten
gezamenlijk 270.000 euro uit het matchingfonds; de
tweede selectieronde loopt momenteel nog en ziet er
veelbelovend uit.
PROJECTOPROEP
Tijdens haar werkbezoek in oktober 2014 namen minister van Cultuur
Jet Bussemaker en deBuren-directeur Dorian van der Brempt de
werking en de doelstellingen van deBuren voor de komende jaren door.
Iedereen kan deelnemen aan BesteBuren, dus sowieso
worden de projecten die wegens de criteria van de
programmaraad niet gehonoreerd zijn van harte
uitgenodigd om mee te doen aan het feestjaar en
krijgen ze een plek op de website.
De evidente culturele samenwerking tussen Nederland en
Vlaanderen blijven stimuleren en optimaliseren.
‘We nodigen iedereen uit om
tussen februari 2015 en februari
2016 de oefening te maken die wij
dagelijks maken door Vlaanderen
en Nederland op een zinvolle
manier (opnieuw) aan elkaar voor
te stellen. De ontmoeting is daarbij
het vanzelfsprekende uitgangspunt,
duurzaamheid is een voorwaarde
en het bereiken van nieuwe
publieken de grootste uitdaging en
het interessantste doel.’
Dorian van der Brempt
34
Hoogtepunten
In Brussel een open debatforum zijn met als belangrijkste thema’s
Europa, de stad en stedelijkheid, cultuur en cultuurpolitiek, media
en mediapolitiek.
Een actieve rol spelen in de culturele diplomatie en de culturele
aanwezigheid van Nederland en Vlaanderen in derde landen.
De creatieve industrie een kritisch forum geven in Vlaanderen en
Nederland.
Het stimuleren van jonge denkers, doeners en makers.
Samen met de beste partners, schoonheid en wijsheid uit de Lage
Landen een juiste en verdiende plaats geven.
Onder het motto Iedereen kan deelnemen aan het BesteBurenjaar organiseerden we in juni twee grote infosessies voor de brede
culturele sector - een in Brussel bij deBuren en een in Amsterdam
in de Brakke Grond - en lanceerden we een projectoproep.
© Tjarko van der Pol / SaltyStock
Volgend jaar zetten we een groot feestjaar van de
Lage Landen op, getiteld BesteBuren.
Via kleine en grote activiteiten vieren we 20 jaar culturele
samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland en tekenen we
duurzame toekomstplannen uit.
Iedereen kan projectvoorstellen indienen
voor culturele initiatieven!
EERSTE
DEADLINE:
1 OKTOBER 2014
TWEEDE
DEADLINE:
1 FEBRUARI 2015
ALLE INFO &
VOORWAAREN:
WWW.DEBUREN.EU
BesteBuren-jaar in goede banen leiden
De illustraties die de campagne van het BesteBuren-jaar ondersteunen zijn van de Nederlander Tjarko van der Pol
Communicatiebureau Zinnebeeld uit Rotterdam ontwikkelde de huisstijl, een beeld- en quizcampagne en
de website. Voor de agendamodule zorgde CultuurNet
Vlaanderen. Zij boden gratis hun diensten aan voor de
ontwikkeling van de digitale agenda binnen de site en
de ontsluiting van de projecten via alle kanalen van de
Cultuurdatabank UIT in Vlaanderen. Voor de projecten
in Nederland creëerden ze een aangepast module. De
website www.besteburen.eu ging in december 2014
online.
Hoogtepunten
35
HOOGTEPUNTEN
Thinking Europe
Cultuur: denken en doen
Actualiteit en media
Wetenschap en filosofie
Vertel me een verhaal... citybooks als synthese
Koninklijk Concertgebouworkest © Anne Dokter
STEMMEN VOOR EUROPA THINKING EUROPE
THINKING EUROPE
2004-2014
10 JAAR EUROPEES DEBAT
BIJ DEBUREN
In 2014 vierde deBuren zijn tienjarig bestaan. Sinds het oprichtingsjaar
2004 is niet alleen Europa zelf, maar ook het debat erover ingrijpend veranderd. In de beginperiode van deBuren was er geen sprake van een publiek
debat over Europa. Wat ‘daar in Brussel’ gebeurde leek weinig relevant voor
het dagelijks leven. Met zijn Europese debat- en cultuurprogramma wilde
deBuren Vlamingen en Nederlanders meer bewust maken van het belang
van Europese integratie en de kansen die Europese samenwerking biedt.
Onbekend maakt uiteindelijk onbemind, tenslotte.
Inmiddels zijn er nog maar weinig Europeanen
die denken dat Europa hun leven niet raakt. De
crisis heeft het debat over Europa in een stroomversnelling gebracht, al beperkt de discussie zich
in Vlaanderen en Nederland in essentie doorgaans tot twee vragen: hoeveel macht mag er naar
‘Brussel’ en hoeveel geld mag de crisis de WestEuropese belastingbetaler kosten? deBuren kiest
ervoor te laten zien dat Europese samenwerking
meer is dan een simpele rekensom of politieke
machtsvraag. Wij gaan op zoek naar verdieping
én verbreding van het debat en komen daarom
regelmatig met nieuwe stemmen en verrassende
invalshoeken. Daarbij verrijken we het debat in
Vlaanderen en Nederland door sprekers uit de
Noordelijke en Zuidelijke Lage Landen samen
op een podium te zetten. Dat doen we zowel in
Vlaanderen als in Nederland en in samenwerking
met diverse partners om zo een breder publiek te
kunnen bereiken.
Als cultuurhuis vinden we het verder uiteraard
belangrijk waar mogelijk de culturele dimensie
van Europa te benadrukken. Met het project
citybooks zorgen we bijvoorbeeld voor een interessante culturele uitwisseling in diverse Europese
steden. De stad blijft in het programma van
deBuren sowieso een centrale plaats innemen;
ook wat Europa betreft. De ‘Verenigde Steden
van Europa’ is een idee dat ons bijzonder aanspreekt. De stad is een goede metafoor voor
Europa, zeker op het gebied van culturele diversiteit. In steden als Brussel of Rotterdam leven vele
tientallen nationaliteiten samen, meertaligheid is
een gegeven. In de stad maken cultuurverschillen flexibiliteit, wederzijds begrip en solidariteit
noodzakelijk, net als in de Europese context het
geval is. De stedelijke omgeving biedt daarom
een ideaal aanknopingspunt om actuele Europese
thema’s te bespreken.
STEMMEN VOOR EUROPA
DE EUROPESE VERKIEZINGEN 2014
2014 was een Europees Verkiezingsjaar: op 22 mei kon Nederland naar de stembus,
op 25 mei was het de beurt aan België. De Europese Parlementsverkiezingen
waren voor deBuren een goede kapstok voor programma’s binnen de reeks
Thinking Europe. Daarbij zochten we naar verrassende nieuwe formules om het
Europese debat over de verkiezingen voor een zo breed mogelijk publiek boeiend
te maken.
SPEECHBATTLE: WIE SCHRIJFT DE EERSTE SPEECH VOOR DE OPVOLGER VAN BARROSO?
Op 13 maart organiseerde deBuren in en in samenwerking met Beursschouwburg voor het eerst een
Speechbattle. De avond was de ontknoping van een wedstrijd waaraan iedereen mee kon doen: zowel mensen
met de ambitie speech- of tekstschrijver te worden als
professionele speechschrijvers. De opdacht was: schrijf de
eerste speech van de nieuwe voorzitter van de Europese
Commissie, de opvolger dus van José Manuel Durão
Barroso die na de Europese verkiezingen het veld zou
gaan ruimen. Bij deBuren ontvingen we een groot aantal
inzendingen, waaruit een professionele jury de drie beste
inzendingen koos. Tijdens de avond gingen de leden van
de jury - Herman Van Rompuys speechschrijver Luuk
van Middelaar en Vincent Stuer, speechschrijver van
José Manuel Barroso – onder leiding van Rob Heirbaut
(vrt) in gesprek over de do’s en dont’s van het speechschrijven. Vervolgens werden de drie speeches voorgelezen door
actrice Caroline Meerschaert, waarna de jury telkens
kort reageerde.
In de volgende paragrafen gaan we kort in op de
manier waarop onze Europese programmering in
2014 gezicht kreeg.
Do’s en don’ts van het speechschrijven. De uiteindelijke beslissing van de speechbattle kwam democratisch tot stand: het talrijk aanwezige
publiek koos voor Anton Maertens. Het was een lastige keuze want alle drie de speeches waren van hoog niveau. De teksten zijn te vinden
op de website van deBuren. De speech van Anton Maertens vindt u ook achteraan in dit jaarverslag.
38
Hoogtepunten
Hoogtepunten
39
THINKING EUROPE STEMMEN VOOR EUROPA
EUROPESE VERKIEZINGSAVOND
Op de Nederlandse verkiezingsdag, 22 mei, organiseerde
deBuren in samenwerking met het Rotterdamse debathuis Arminius een Europese Verkiezingsavond in navolging van een succesvolle Duitse Verkiezingsavond die
daar eerder was georganiseerd. We vonden cabaretier
en Vrij Nederland-columnist Micha Wertheim bereid
de avond te openen met een gesproken column. Na de
nodige hilariteit om ‘de Europese bezettingsmacht’ pakte
de Gentse hoogleraar politicologie Hendrik Vos uit met
een Europese consumententest: successen en mislukkingen van EU-regelgeving. Daarna kruiste Vos onder leiding
van Joop-hoofdredacteur Francisco van Jole verbaal de
degens met eurokritisch publicist Chris Aalberts, wiens
nieuwe essay Kunnen burgers de koers van Europa veranderen?, kort daarvoor was verschenen. Aalberts betoogde dat
de Europese technocraten de democratie aan hun laars
lappen, een stelling waartegen Hendrik Vos zich verzette
door onder meer te wijzen op de sterk toegenomen macht
van het Europees Parlement.
STEMMEN VOOR EUROPA THINKING EUROPE
EUROPA IN DE MEDIA
Een inmiddels traditionele klacht voorafgaand aan
Europese Verkiezingen is dat burgers eigenlijk geen flauw
idee hebben waar de verkiezingen over gaan en wat de
inzet is. Kandidaat-Europarlementariërs zijn vaak onbekende gezichten en wat hun invloed is in Europa gaat
de meeste mensen boven de pet. Is dat de schuld van de
media? Het gebrek aan kwaliteitsvolle berichtgeving en
achtergrondverhalen over Europa was het onderwerp van
de debatavond ‘Europa in de media’, een aflevering van
onze langlopende reeks Mediacafés, in samenwerking met
het Fonds Pascal Decroos en de Nederlandse Vereniging
van Onderzoeksjournalisten VVOJ.
THE VOTE AGAINST THE EU: POPULISM OR PROTEST?
Zoals we inmiddels weten was het resultaat van de
Europese Verkiezingen van 2014 dat de eurosceptische
‘populistische’ partijen een grote winst behaalden, al gold
dat niet voor de partij van Geert Wilders. Met name het
Front National en de UKIP wisten hun vertegenwoordiging in het Europese parlement flink te versterken. De
reactie van de meeste gevestigde politieke partijen was
afwerend: de invloed van de ‘populisten’ op de gang van
zaken in Brussel moest zoveel mogelijk beperkt worden.
In een hernieuwde samenwerking met het Londense
debatfestival The Battle of Ideas organiseerde deBuren
een debat in het Engels over de betekenis van de overwinning van de eurosceptische partijen.
Is het relevant om de vraag te stellen of het niet eerder ging
om een nationaal protest tegen Hollande en Cameron
dan om een stem tegen de EU? Als we het democratisch
tekort van Europa echt willen bestrijden, is het dan niet
hoog tijd dat we ook de stem tegen Europa serieus gaan
nemen? Het aanwezige internationale publiek zag hoe
deze vragen leidden tot een fel debat over de Europese
democratie tussen politici en opiniemakers uit het
Verenigd Koninkrijk, Nederland en Vlaanderen.
Europaverslaggevers Rob Heirbaut (VRT) en Caroline
de Gruyter (NRC) probeerden onder leiding van Ton
van Lierop (VRT) een antwoord te vinden op de vraag
waarom de media moeite hebben met Europa en waarom
het als onderwerp minder aanwezig is dan zou moeten.
Het debat werd gefilmd en was via een livestream te volgen
op de website van deBuren en Time to Talk, het netwerk
van Europese debatcentra waarvan deBuren lid is.
Een Europese Verkiezingsavond in samenwerking met het
Rotterdamse debathuis Arminius met een openingsspeech van
Micha Wertheim
‘Ik moet u wel waarschuwen: ik heb eigenlijk niet echt
een goede mening over Europa. Ik heb wel meningen:
ik ben ertegen maar ik ben er ook voor, ik ben voor
meer democratie, ik ben voor minder betutteling
en ik ben tegen oorlog maar voor vrede. Kortom:
allemaal meningen die u zelf ook kunt verzinnen.’
‘Het kost mij nu veel meer tijd en moeite om een
solide verhaal in mekaar te zetten dan het me
vijftien jaar geleden kostte. In 1999 had Le Monde
vijf EU-journalisten, de Financial Times had er zeven
of acht, NRC had er drie. Maar toen was er minder
Europanieuws en was Europa nog kleiner. Nu is Le
Monde terug van vijf naar twee, de Financial Times
van acht naar vier en NRC van drie naar één, terwijl
Europa veel gecompliceerder én groter is geworden.’
Micha Wertheim
Caroline de Gruyter
Zijn ‘populistische’ eurosceptische partijen een gevaar voor de Europese democratie of is hun overwinning juist een teken dat die democratie
goed werkt? Debat met Kathleen van Brempt (sp.a, Europarlementariër), Koen de Voegt (co-voorzitter Pirate Parties International), Merijn
Oudenampsen (politicoloog, publicist), Bruno Waterfield (correspondent Daily Telegraph) en Peter Whittle (UKIP, New Culture Forum).
Moderator: Claire Fox (Institute of Ideas)
40
Hoogtepunten
Hoogtepunten
41
THINKING EUROPE EUROPA: POLITIEK & ECONOMIE
EUROPA: POLITIEK & ECONOMIE
DE STAD & EUROPA
deBuren organiseerde binnen de reeks Thinking Europe ook weer een aantal
debatten over actuele economische onderwerpen. Twee goede voorbeelden
daarvan zijn het Vrijhandelsakkoord tussen de Verenigde Staten en Europa (TTIP)
en de opnieuw opgeleefde discussie over het basisinkomen.
Naast het omvangrijke project citybooks en de schrijfresidentie in Parijs, programmeert deBuren graag debatten en lezingen rondom stad en stedelijkheid. Met een
exponentieel groeiende (stedelijke) bevolking is het waarschijnlijk dat de problemen
van vandaag op sociaal, economisch en ecologisch gebied alleen maar groter zullen
worden als we op de oude voet verder gaan. Wat zijn de kansen en uitdagingen waar
we op stedelijk niveau voor staan op het gebied van zaken als diversiteit, leefbaarheid en ecologie? Enkele voorbeelden uit het programma van deBuren.
HET VRIJHANDELSVERDRAG EU-VS:
VLOEK OF ZEGEN
Binnen de langlopende reeks ‘It’s the economy stupid!’
kwamen de lopende onderhandelingen tussen de EU en
de VS over TTIP (Transatlantic Trade and Investment
Partnership) aan bod. Ferdi De Ville (UGent),
Europarlementariër Marietje Schaake en Olivier Joris
van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO)
gingen in discussie over de vraag of het verdrag Europa
de door de Europese Commissie voorspelde economische
groei zou opleveren en over de vraag of de EU hiervoor
een prijs zal moeten betalen in de vorm van achteruitgang van sociale voorzieningen en verslechtering van het
milieubeleid.
‘Als handelsonderhandelingen inderdaad gaan over
het creëren van een gelijk speelveld, dan moet het
niet alleen gaan over deregulering, maar ook - zoals
we binnen de Europese markt hebben gedaan - over
herregulering: het afspreken van een ondergrens van
bijvoorbeeld sociale bescherming en milieubeleid op die
nieuwe trans-Atlantische schaal.’ – Ferdi De Ville
Ondanks hun meningsverschillen benadrukten de sprekers dat debat zoals het nu gevoerd wordt te zwart-wit is,
iets wat het voor burgers lastig maakt te beoordelen wat
het verdrag nu werkelijk zou veranderen.
42
Hoogtepunten
DE STAD & EUROPA THINKING EUROPE
BASISINKOMEN
50 JAAR MIGRATIE: DE DEUGDZAME STAD
De crisis heeft het debat over alternatieve manieren om
de economie te organiseren nieuw leven ingeblazen. Een
revolutionair idee dat niet nieuw is maar waarvoor in
Vlaanderen en Nederland de laatste tijd weer veel aandacht bestaat is het basisinkomen. In Nederland trok
Rutger Bregman, medewerker van De Correspondent, de
aandacht met het boek Gratis geld voor iedereen, waarin
hij onder meer een pleidooi houdt voor het basisinkomen.
De man die wereldwijd geldt als de grootste wetenschappelijke autoriteit achter dit idee, de Brusselse hoogleraar
Philippe van Parijs, ging bij deBuren in debat met een
overtuigde tegenstander, Francine Mestrum, coördinator van het mondiale netwerk Global Social Justice.
‘Een basisinkomen is een sokkel waarop men kan staan,
een leven bouwen, geen net waarin men gevangen
blijft. Wanneer men er een beetje over nadenkt blijkt
het iets te zijn dat niet alleen rechtvaardig is, maar
ook beter voor onze economie.’ – Philippe van Parijs
‘De stad is de kleinste samenleving die volmaakt of deugdzaam kan zijn en tot geluk kan leiden voor haar bewoners.’
Met dit citaat van de islamitische denker Al Farabi als
inzet startte deBuren in samenwerking met Nomadisch
kunstencentrum Moussem in 2013 een vijfdelige reeks
gespreksavonden over het samenleven in de stad met haar
verschillende gemeenschappen en overtuigingen. De
reeks liep door in 2014, om te beginnen op 22 februari
met een lezing van Meryem Kanmaz naar aanleiding van
de vijftigjarige aanwezigheid van migranten uit islamitische landen zoals Marokko en Turkije in België. Kanmaz
besprak de evolutie van de manier waarop islamitische
migranten in België benaderd worden:
‘In de jaren zestig hadden we het gewoon over
gastarbeiders, dan spraken we op basis van hun
etniciteit van Turken en Marokkanen, daarna werden
het allochtonen en pas vanaf eind jaren tachtig hebben
we het over moslims.’
Fragmenten uit het debat bij deBuren werden door VRT televisie
gebruikt voor een uitzending van het actualiteitenprogramma
Panorama.
Vervolgens besprak ze de manier waarop verschillende
groepen in de stad op een goede manier kunnen samenleven. Volgens Kanmaz kan dat alleen door elkaars culturele
identiteiten te respecteren en daarnaast door in plaats van
de verschillen te benadrukken op zoek te gaan naar overeenkomsten als basis voor samenwerking. Naar aanleiding van de lezing ging ze vervolgens in debat met Fouad
Gandoul (politicoloog en secretaris van Empowering
Belgian Muslims), Maryam H’Madoun (Econome,
moslima
en
activiste)
en Houssin
Ben
Hadach (bankbediende en bestuurslid en woordvoerder
van de moskee van Berchem). Theatermaker Bart van
Nuffelen sloot af met zijn visie op de deugdzame stad –
in zijn woorden ‘de nieuwe stad’ – die volgens hem van
een probleem in ‘een optie’ is veranderd.
‘Vijf jaar geleden had ik het zelf als problematisch
ervaren dat 68% van de kinderen een andere
achtergrond heeft. Nu ik dagelijks in de kleuterklas
mijn zoon afhaal is het een evidentie geworden. Ik zie
meer en meer de mogelijkheden ervan.’
Op 26 april volgde de vierde editie van ‘De deugdzame
stad’ over leren in de stad, met o.a. gezinspedagoog Hans
Van Crombrugge (HUB) en de Rotterdamse schooldirecteur en bepleiter van de zogenaamde Superschool Erik
van ’t Zelfde.
In mei sloten we de reeks af met een debat tussen de sociologen Eric Corijn, Nadia Fadil en maatschappijhistoricus Zihni Özdil over de vraag hoe representatief de (stedelijke) democratie in Vlaanderen en Nederland is.
Hoogtepunten
43
THINKING EUROPE DE STAD EN EUROPA
STAD & SUPERDIVERSITEIT
In het publieke debat over cultuur en integratie is de
term ‘superdiversiteit’ steeds vaker te horen. In het gelijknamige boek geeft de Amsterdamse hoogleraar diversiteit
en onderwijs Maurice Crul een nieuwe impuls aan het
integratiedebat door de voorwaarden te schetsen van
een grootstedelijk toekomstscenario van hoop. Labels
als ‘autochtoon’ en ‘allochtoon’ voldoen al lang niet meer
om de bevolking van hedendaagse Europese steden te
beschrijven, aldus Crul.
‘De vroegere ‘autochtonen’ maken steeds meer een
minderheid uit en de ‘allochtoon’ heeft vele gezichten;
samen vormen zij de stad van nu.’ – Maurice Crul
Op 11 maart 2014 werd het concept superdiversiteit
tijdens een avond bij deBuren getoetst aan de meertalige
Brusselse situatie: hoe kan meertalige superdiversiteit in
één stad samenleven? Hoe kan men in die toestand een
sociale cohesie bewerkstelligen? In zijn inleiding probeerde emeritus hoogleraar sociale geografie Eric Corijn
alvast duidelijk te maken dat integratie wat hem betreft
niet de oplossing is.
‘Wij moeten leren samenleven op basis van verschil,
en niet op basis van gemeenschappelijkheid.’ – Eric
Corijn.
DE STAD EN EUROPA THINKING EUROPE
HET MENU VAN DE TOEKOMST IN DEN HAAG
DE URBANE SMELTKROES IN BRUSSEL
DESIGN VAN DE TOEKOMST IN EINDHOVEN
STEDELIJK GROEN EN LEEFBAARHEID IN GENT
DE COMEBACK VAN DE FIETS IN ROTTERDAM
In Den Haag vond in het najaar van 2013 de aftrap plaats
van onze nieuwe reeks De Gedroomde Stad, waarin
we aan de hand van verschillende thema’s in steeds een
andere Vlaamse of Nederlandse stad in gesprek gaan over
de stad van de toekomst. Hoe ziet die eruit? Wat staat er
op het menu? Hoe leeft en beweegt men er?
In januari kwamen Bert Anciaux (senator sp.a), Vasco
Lub (Bureau voor Sociale Argumentatie) en Roeland
Termote (NRC) samen bij deBuren om de urbane smeltkroes te bespreken. In mei organiseerden we in het kader
van de Design Debates in samenwerking met Design
Academy Eindhoven, MU, Onomatopee en Het Nieuwe
Instituut ‘Design van de toekomst’ met Koen Verhaert
(Verhaert consultancy), Ulf Hackauf (MVRDV) en
Marijntje Denters (VPRO). Nathan de Groot modereerde de avond. Nog in mei verzamelde het publiek voor
een middag over stedelijk groen en leefbaarheid in Gent.
De Brusselse socioloog Bleri Lleshi wees erop dat het
beleid achterloopt op de feitelijke situatie: ‘Meertalige
superdiversiteit is gewoon een feit in de straten van
Brussel en het beleid moet nog volgen. De institutionele
vormgeving van het gewest met twee taalgemeenschappen komen niet meer overeen met de sociologie van
de stad.” Daar moet dringend iets aan gebeuren, aldus
Lleshi, want “nergens in Europa scoren kinderen met
een migrantenachtergrond zo slecht in het onderwijs.
Leerlingen verbieden om een andere taal te spreken op
school werkt contraproductief.’
Op 30 november was Maurice Crul te gast in Oostende
om naar aanleiding van het project ‘Aangespoeld en weggewaaid’ zijn ideeën nog eens toe te lichten voor het
publiek van Vrijstaat O. Hij ging in gesprek met criminologe Shaireen Aftab, telg van de eerste generatie migranten van Pakistaanse afkomst in Oostende.
GESCHIEDENIS EN EUROPA
DE GEDROOMDE STAD
WELK GEZICHT HEEFT DE STAD VAN DE TOEKOMST?
In 2014 was het 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Ter
herdenking werden vanaf dit jaar talloze activiteiten op touw gezet, al is
het duidelijk dat dit in het neutrale Nederland veel minder het geval is
dan in het destijds zwaar door de Grote Oorlog getroffen België. Alleen al
om die reden is het vanzelfsprekend dat ook deBuren in haar programma
aandacht besteedde en de komende jaren nog zal besteden aan de
Gro(o)te Oorlog van ’14-’18.
GROTE WOORDEN
In 2014 begon een nieuwe samenwerking met het
Nederlands Openluchtmuseum, het Rijksmuseum en het
Historisch Nieuwsblad. De eerste twee samenwerkingsverbanden leidden tot vijf concrete activiteiten: het debat
‘De Grote Oorlog waarmee de twintigste eeuw begon’
(i.s.m. Ons Erfdeel) en een partnerschap met de Nacht van
de Geschiedenis dat uitmondde in maar liefst vier activiteiten tijdens de Nacht, die op zaterdag 18 oktober plaatsvond. Tweemaal betrokken we het grote auditorium en
twee keer presenteerden we een programma in de doorgaans voor activiteiten niet beschikbare bibliotheek. Dit
alles in het kader van de multimediale en meerjarige programmareeks Grote Woorden die we hiermee lanceerden.
In de reeks Grote Woorden, die nog tot 2018 loopt, geeft
hoogleraar Geert Buelens (auteur van Europa Europa!)
minicolleges en spreekt met internationaal gerenommeerde gasten. Op de openingseditie in het Rijksmuseum
waren dat historicus Christopher Clark en schrijver
Stefan Hertmans. Naast lezingen en interviews behelst
het programma poëzievoordrachten, film en muziek. In
2015 zetten we genoemde samenwerkingsverbanden door.
DE GROOTE OORLOG IN ONS HOOFD
In samenwerking met het Antwerpse filosofiehuis
Het Zoekend Hert organiseerde deBuren de reeks De
Groote Oorlog in ons hoofd, een tiendelige cyclus over de
impact van de Eerste Wereldoorlog op het denken van
het westerse individu. Meer daarover in het hoofdstuk
filosofie.
Na het debat in CAMPO met Tom Balthazar
(Stadsontwikkeling, Wonen en Openbaar Groen, sp.a
Gent), Roeland Samson (bio-ingenieurswetenschappen
UAntwerpen, Laboratorium voor Milieu- en
Stadsecologie), Henk van Eijk (STAD+KAS) en Helena
de Groot (Radio 1) vond een ecologische stadswandeling plaats met Erik Grietens als gids (vrijwilliger Gents
MilieuFront).
De reeks loopt door in 2015, de eerstvolgende bijeenkomst in Rotterdam gaat over de comeback van de fiets.
44
Hoogtepunten
Hoogtepunten
45
THINKING EUROPE EUROPA, TAAL EN CULTUUR
EUROPA, TAAL EN CULTUUR
TRANSPOESIE
POËZIE IN HET BRUSSELSE OPENBAAR VERVOER
deBuren is lid van de Brusselse afdeling van EUNIC, het
netwerk van nationale instituten voor cultuur waarbij ook
organisaties als The British Council, Alliance Française,
Goethe Instituut en Instituto Cervantes zijn aangesloten.
In dit verband worden regelmatig evenementen georganiseerd waarin meertaligheid vaak een belangrijk element
is. Een goed voorbeeld daarvan is in Brussel het project
Transpoesie, waaraan deBuren sinds het begin meedoet.
Voor Transpoesie vaardigt elke deelnemende organisatie
een dichter af van wie een gedicht in oorspronkelijke
versie en in het Frans en Nederlands in het Brusselse
openbaar vervoer wordt verspreid via affiches en flyers.
Zo komen de Brusselse reizigers op een speelse manier in
aanraking met de vele talen die de Europese Unie rijk is,
én met literatuur uit heel Europa.
Dit jaar selecteerde deBuren de Nederlandse dichter Erik
Lindner. Van hem werd een van de tien gedichten die hij
schreef als bijdrage aan citybooks Charleroi geselecteerd.
Op deze manier creëerden we ook extra aandacht voor dat
project in Brussel en bij de andere Europese cultuurhuizen in de stad.
EUROPEAN UNION PRIZE FOR LITERATURE
PUBLIC EVENT
In 2014 was Nederland een van de dertien Europese lidstaten waar een auteur kans maakte op de European Union
Prize for Literature. Tot dit jaar werd er bij de prijsuitreiking alleen een besloten VIP-evenement georganiseerd.
Dit jaar namen enkele leden van EUNIC - waaronder
deBuren - het initiatief daaraan voor het eerst een publiek
evenement te koppelen. Op 19 november, de avond na de
officiële uitreiking, organiseerden we een avond in internationaal literatuurhuis Passa Porta waar de Nederlandse
winnares Marente de Moor, de Bulgaarse winnaar Milen
Ruskov, de Tsjechische laureaat Jan Němec en de Turkse
Birgül Oğuz voordroegen in hun eigen taal, terwijl tegelijk de Engelse vertaling geprojecteerd werd, en in gesprek
gingen met politicoloog en dichter Peter Vermeersch.
Het was een geslaagd experiment en de vertegenwoordigers van de Europese Commissie spraken hun waardering
uit voor ons initiatief alsmede het voornemen volgende
keer opnieuw aan de publieke presentatie van de winnaars mee te werken.
46
Hoogtepunten
EUROPA: TERUG NAAR DE TOEKOMST
KUNSTENAARSGESPREK
Op 1 april gingen de kunstenaars Filip Berte en Thomas
Bellinck in gesprek over Europa naar aanleiding van
hun beider kunstprojecten: House of Eutopia (Berte) en
het Huis van de Europese Geschiedenis in Ballingschap
(Bellinck). Het was een eerste samenwerking tussen
deBuren en het door het Europees Parlement opgerichte
Huis van de Europese Geschiedenis, dat eind 2015 opent
in Brussel. Met zijn House of Eutopia onderzoekt Filip
Berte de sociale, politieke, geografische en historische
grenzen van Europa in een huis van vijf kamers. Het
is een langlopend project waarbij deBuren al vanaf het
begin bij betrokken was. Berte reisde voor deBuren ook
naar Tbilisi (Georgië), waar hij werkte aan opnamen in
het kader van Eutopia en foto’s en tekeningen maakte als
onderdeel van citybooks Tbilisi. Verderop vindt u meer
informatie over de tentoonstelling From Georgia with love
in Brussel, waar die beelden werden getoond. In zijn reizende tentoonstelling Huis van de Europese Geschiedenis
in Ballingschap stuurde Thomas Bellinck de bezoekers op
een fictieve tijdreis naar het jaar 2063, vanwaar wordt
teruggeblikt op het heden: het begin van het einde van
de EU.
Onder leiding van hoogleraar Nederlandse Letterkunde
Geert Buelens (auteur van Europa, Europa!) gingen
de twee kunstenaars in gesprek over de vraag welke rol
cultuur en geschiedenis in de Europese eenwording
kunnen spelen. Worden we verdeeld of juist samengebracht door het collectieve Europese geheugen? Hoe ga
je als kunstenaar om met het Europese thema, iets dat
door het publiek toch vaak wordt gezien als een eliteproject of een bureaucratisch gegeven? Het werd een rijke
discussie met een actieve rol van het publiek, waarbij
ook de rol van het nog te openen Huis van de Europese
Geschiedenis aan de orde kwam.
De Europese parlementsverkiezingen
& de toekomst van Europa
deBuren en Europa
In de aanloop naar de Europese parlementsverkiezingen van mei organiseerde
deBuren i.s.m. verschillende partners in Vlaanderen en Nederland diverse
lezingen, debatten en gesprekken waarin de toekomst van Europa centraal
stond. De rol van kunst en cultuur kwam daarbij uiteraard uitgebreid aan bod.
De Europese Karavaan #1
(On)verdraaglijk!
Debat over Nederlandse (in)tolerantie
5 januari | 13:30 | Museum Catharijneconvent, Utrecht
Aan de knoppen #1
De netwerksamenleving
De impact van technologie op de
informatiesamenleving
21 januari | 19:30 | deBuren, Brussel
De Europese Karavaan #2
De inslag van Europa
Wat is jouw band met de Europese geschiedenis?
23 januari | 20:00 | Stadsschouwburg, Amsterdam
An Evening of European Jazz:
The Low Countries & Music Pitch
Met optredens van jazzbands Kapok, Rembrandt
Frerichs Trio en De Beren Gieren
24 januari | 17:00 | Flagey | Studio 4, Brussel
Aan de knoppen #2
Click for Change
Kunnen sociale media nog een beweging in gang te
zetten?
19 februari | 19:30 | deBuren, Brussel
De Europese Karavaan #3
Geloof in Europa
Antoine Bodar over Christendom, verwaarloosde
wortel van Europa
Europa: terug naar de toekomst
Thomas Bellinck, Filip Berte
en Geert Buelens in gesprek
1 april | 19:30 | deBuren, Brussel
De Europese Karavaan #5
Europa, een nieuwe beweging?
13 april | 16:00 | Geertekerk, Utrecht
Europa na de euro
Europees Verkiezingsdebat
deBuren & Felix Meritis
23 april | 19:30 | deBuren, Brussel
De Europese Karavaan #6
Wrap Up Europe!
Lezing door Dave Sinardet
24 april | 19:30 | deBuren, Brussel
Democratische vernieuwing in Europa: eliteproject
of algemeen belang?
Europees Verkiezingsdebat deBuren & Felix Meritis
25 april | 19:30 | Felix Meritis, Amsterdam
Mediacafé #1
Europa in de media
Over het gebrek aan diepgravende berichtgeving
28 april | 19:30 | deBuren, Brussel
Europese Verkiezingsnacht
Uitslagen, analyse en debat
22 mei | 20:00 | Debatcentrum Arminius, Rotterdam
13 maart |19:30 | Begijnhofkerk, Brussel
De Europese Karavaan #4
De inslag van Europa
Wat is uw band met Europese denkers?
13 maart | 20:00 | Stadsschouwburg, Amsterdam
Hoogtepunten
47
THINKING EUROPE VOORBIJ DE GRENZEN VAN EUROPA
VOORBIJ DE GRENZEN VAN EUROPA THINKING EUROPE
VOORBIJ DE GRENZEN VAN
EUROPA
CHINA EN OEKRAÏNE
CHINESE STEDEN IN AFRIKA
In onze geglobaliseerde wereld houdt Europa niet op bij de grenzen. En zelfs het
woord ‘grenzen’ wordt maar al te vaak lichtzinnig gebruikt en staat open voor
debat: hebben we het dan over de grenzen van Europa of van de Europese Unie?
Hoe dan ook zijn de grenzen van Europa politiek, cultureel en economisch diffuus.
Reden waarom deBuren er vanuit zijn internationale blik op debat en cultuur niet
omheen kan ook regelmatig voorbij die grenzen te kijken. Enkele voorbeelden
hiervan worden genoemd in de hierna volgende paragrafen.
MO*LEZINGEN
Begin 2009 werd een nieuwe lezingenreeks opgestart: de
MO*lezingen. Het gaat om een initiatief van het mondiaal magazine MO* en deBuren in samenwerking met
Vooruit (Gent), Beursschouwburg (Brussel), Kaaitheater
(Brussel) en De Roma (Antwerpen) en sinds begin 2013
met de steun van Triodos Bank. In een MO*lezing wordt
een prangend thema behandeld door een internationaal
gerenommeerde spreker. Een andere goedgeplaatste
spreker mag daarop antwoorden en daarna krijgt het
publiek de kans om vragen te stellen en opmerkingen te
maken.
Hier een kort overzichtje van de lezingen die we in 2014
organiseerden:
Met de MO*lezingen willen de initiatiefnemers het debat
over internationale thema’s in Vlaanderen naar een hoger
niveau tillen. En dat lijkt aardig te lukken. Sinds de start in
2009 kwamen al veel mensen luisteren naar de lezingen en
kreeg de reeks heel wat weerklank in andere media. Ook op
het afgelopen jaar mogen we tevreden terugblikken.
16.05 MO*lezing met de Duitse professor Michaël
Braungart in het kader van de eerste editie van de
duurzaamheidsbeurs Sustainability 2014 in Gent.
22.02 MO*lezing van de Nigeriaanse schrijfster
Chimamanda Ngozi Adichie op het literatuurfestival Mind The Book in de Gentse Vooruit.
05.03 MO*lezing over klimaatverandering met de
Chinese professor Qi Ye en met de Belgische
EU-topambtenaar Jos Delbeke in het Kaaitheater
in Brussel
09.22 MO*lezing in De Roma in Borgerhout: ‘Het
begin van de geschiedenis’. Sprekers waren Bie
Vancraeynest, Montasser AlDe’emeh, Hans
Bruyninckx en Gulchan Sachdeva.
De vier MO*lezingen konden opnieuw op een talrijke opkomst rekenen. In totaal woonden meer dan 1000 personen de lezingen bij en bereikten we een veelvoud van dat aantal via de redactionele en communicatieve inspanningen daar rond. Van de sprekers en de toeschouwers mochten we vooral positieve feedback en commentaar
ontvangen. De reeks MO*lezingen wordt daarom in 2015 met veel enthousiasme verder gezet. De ambitie is om in
2015 minstens vier MO*lezingen te realiseren.
Uitgebreide verslagen met foto’s en video’s zijn te bekijken op MO.be, de website van MO*magazine.
48
Hoogtepunten
In 2012 organiseerde deBuren al eens een drukbezochte
avond in het Antwerpse cultuurhuis deSingel, waar de
Nederlandse architect Daan Roggeveen en journalist
Michiel Hulshof een boek over hun onderzoek naar
nieuwe Chinese megasteden presenteerden. Op 15
oktober 2014 was Hulshof bij deBuren om te spreken
over het vervolg op dat project: een speciaal nummer van
het Chinese tijdschrift Urban China waarin het tweetal
verslag doet van hun onderzoek in Afrikaanse steden,
waar Chinese projectontwikkelaars de laatste jaren flink
aan de weg timmeren. De vorm van de avond was experimenteel: begeleid door jazzgitarist Timon Koomen van
trio Kapok (winnaar van de Nederlandse en Europese
Jazzprijs 2013) vertelde Hulshof over de invloed van
Chinese stedenbouw in steden als Luanda, Addis Abeba,
Lagos en Kigali.
Tijdens een gesprek met journalist Stefan Anrys (MO*)
na afloop van de presentatie kwam naar voren dat de
veelgehoorde stelling dat de Chinese investeringen in
Afrika een nieuwe vorm van kolonialisme inhouden
aan bijstelling toe is. Hoewel het bouwmateriaal, de
architecten en zelfs de lagere arbeiders bij Chinese
bouwprojecten nu nog vaak allemaal uit China komen
is er een ontwikkeling gaande die zal leiden tot meer
uitwisseling van kennis. Bovendien is het probleem bij
ontwikkelingshulp vanuit Westerse landen vaak juist
dat men huiverig is in zaken als infrastructuurprojecten
of woningbouw te investeren uit angst van kolonialisme
beschuldigd te worden, terwijl dergelijke projecten
broodnodig zijn in Afrika.
DEBAT ‘TIME TO TALK: EUROPE AND THE CRISIS IN
UKRAINE’ - LIVESTREAM VANUIT DEBUREN
Een van de belangrijkste onderwerpen binnen het debat
over Europa was in 2014 uiteraard de crisis in Oekraïne.
Voor het eerst sinds de Balkanoorlog speelt zich weer een
gewapend conflict af aan de Europese grenzen, een situatie die de nodige vragen oproept over de veelgeroemde rol
van Europa als stichter en bewaker van vrede op het continent. Op 21 oktober organiseerde deBuren een debat over
de vraag hoeveel vertrouwen de EU nog verdient als vredesduif. In het panel zaten Michael Emerson (Centre for
European Policy Studies), Andriy Boytsun (Universiteit
Antwerpen) en Sergii Leshchenko (onderzoeksjournalist bij de Ukrainska Pravda). Onder leiding van Chris
Burns (Euronews) kruiste het drietal verbaal de degens
over de vraag welke rol Europa zou moeten spelen in
Oekraïne en welke houding de EU zou moet aannemen tegenover de Russische president Poetin. Dat het
debat leeft bleek eens te meer uit de zeer actieve rol die
het publiek die avond speelde: de vragenronde kon niet
worden afgewacht, zo graag wilde men mee debatteren.
Het debat vond plaats in het kader van Time
to talk, het Europese netwerk van debatcentra
waarvan deBuren lid is. Zoals alle debatten die
binnen dat netwerk in heel Europa worden gevoerd
werd ook deze avond gefilmd. De livestream was
te volgen via de site van deBuren en via de site
van Eurozine, het webmagazine dat Time to Talk
steunt en dat ook als platform voor het netwerk
fungeert. Na afloop werd van het debat een videoreportage gepubliceerd die ook nu nog op beide
websites kan worden bekeken.
Hoogtepunten
49
CULTUUR
CULTURELE SAMENWERKING OVER DE LANDSGRENZEN HEEN CULTUUR: DENKEN EN DOEN
DENKEN EN DOEN
CULTUUR IN BREDE ZIN
CULTURELE SAMENWERKING OVER DE LANDSGRENZEN HEEN
LITERATUUR
FILM EN DOCUMENTAIRE
TENTOONSTELLINGEN
THEATER IN EIGEN HUIS
EVENEMENTEN
KUNSTKRITIEK EN CULTUURBELEID
DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS
Het tonen en bespreken van cultuur en de culturele productie is een van
de speerpunten van deBuren. Vlaanderen en Nederland delen een taal en
een culturele ruimte maar hoe die ruimte eruitziet of eruit moet zien is een
vraag met steeds wisselende antwoorden. deBuren blijft vragen opwerpen
en mogelijke antwoorden suggereren.
CULTURELE SAMENWERKING
OVER DE LANDSGRENZEN HEEN
Grensverkeer is een van de speerpunten van deBuren.
Samen met d e t h e a t e r m a k e r, deSingel, De Monty
en De Brakke Grond bouwden we culturele bruggen voor
ambitieuze jonge makers die op zoek zijn naar een nieuw
publiek. In 2014 sloten Suze Milius, Stefan Jakiela,
Judith de Joode, Catoke Kramer, Tom Struyf, Maarten
Westra Hoeksema en Michael Bijnens zich aan bij de
grensverkeerfamilie. Het collectief BOG. presenteerde
hun eerste voorstelling in De Brakke Grond en reflecteerde met MEN. op theatrale wijze op ingewikkelde
onderwerpen als de persoonlijke mening, de invloed van
je omgeving en het ontwikkelen van een eigen visie.
De reeks Vers van het Mes bracht, met steun van de
Taalunie, ongedebuteerde dichters samen in Perdu te
Amsterdam en in het Poëziecentrum te Gent. Aangevuld
met jonge muzikanten leidde deze confrontatie steeds tot
attractieve avondprogramma’s.
Onze populaire literaire quiz Qwerty & Azerty organiseren we sinds 2014 zowel in Vlaanderen (Koninklijk
Atheneum Antwerpen) als in Nederland (de Brakke
Grond in Amsterdam) in samenwerking met de VPRO.
Meer dan ooit zetten we in op een aanwezigheid
in Nederland: meer dan eens per maand geven we
op een podium in Nederland de missie van deBuren
gestalte. Oude en nieuwe partners in de grote en
kleinere steden openen hun huizen voor ons en
anderzijds zijn zij welkom in Brussel.
50
Hoogtepunten
Nederlanders en Vlamingen weten nauwelijks iets van elkaars
literatuur. Daarom organiseren deBuren en de VPRO tijdens de
Boekenweek Q&A, een literaire pubquiz in de Brakke Grond in
Amsterdam. Na de editie in Amsterdam keerde Qwerty & Azerty
terug naar de plaats waar het allemaal begon: het Koninklijk
Atheneum in Antwerpen.
Hoogtepunten
51
CULTUUR: DENKEN EN DOEN LITERATUUR
LITERATUUR CULTUUR: DENKEN EN DOEN
LITERATUUR
SUCCESVOLLE REEKSEN
Om de herkenbaarheid van onze programma’s te vergroten
en in een meerjarig kader te kunnen werken, hebben we
reeksen geïntroduceerd die vaste bakens vormen in de
programmering. Diverse structurele partners dragen bij
aan het vergroten van ons publieksbereik. Met de literaire
avonden op de Nederlandse ambassade in Brussel richten
we de aandacht op grote namen uit ons taalgebied. In
het breed cultureel programma De Biograaf presenteerde
Jeroen van Zanten ter gelegenheid van de viering
van tweehonderd jaar Koninkrijk der Nederlanden
de biografie Koning Willem II. Voor zijn biografie
De mislukkingskunstenaar werkte historicus Willem
Otterspeer zich tien jaar in in het leven van de in 1995
overleden Nederlandse schrijver W.F. Hermans. Bij
deBuren ging Otterspeer in gesprek met Piet Piryns en
met Hermans-fan Peter Terrin.
Onze vaste reeksen nemen een belangrijke maar geen
exclusieve plaats in: we blijven culturele opportunisten in
de beste zin van het woord en organiseren verschillende
losstaande programma’s als er zich een mooie kans
voordoet.
In het voorjaar steunde deBuren in Utrecht het internationale congres Games of Late Modernity, met een
publieke uitloper van De Biograaf bij deBuren in Brussel
over Johan Huizinga’s Homo Ludens. Tijdens deze avond
bogen drie Nederlandse hoogleraren zich over de actuele
erfenis van een van onze grootste historici ooit.
De reeks Nieuwe maatjes met Vrijstaat O. in Oostende
loopt nu twee jaar. Daarin brengen we eminente auteurs
in contact met een jonge collega van over de grens: de
duo’s Joke van Leeuwen en Naima Albdiouni; Anne
Provoost en Ariella Kornmehl, Bart Moeyaert en
Simon van der Geest traden in 2014 voor het voetlicht
in een muzikale setting. Voorafgaand aan die goedbezochte literaire middagen, presenteren we telkens een
aflevering van BCC waarbij twee makers een gezamenlijk
geproduceerd kunstwerk voorstellen. Jonge Vlaamse tekenaars en jonge Nederlandse dichters ontmoeten elkaar in
Oostende en brengen vierentwintig artistieke uren met
elkaar door. Het resultaat is soms direct raak, soms eerder
zoekend maar altijd verrassend. Met diezelfde Oostendse
partner vieren we ook ieder jaar rond Valentijn de steevast
uitverkochte literaire liefdesavonden Let Love Storm.
Nieuwe Maatjes: Simon van der Geest en Bart Moeyaert.
52
Hoogtepunten
Een derde samenwerkingsverband betreft internationale
edities van Vers van het Mes: een reeks in samenwerking met Perdu en het Poëziecentrum, gesteund door de
Taalunie. Twee nog niet gedebuteerde dichters krijgen
ruim de kans om zich voor te stellen en uit hun werk
voor te dragen. Daarnaast is er altijd een frisse muzikale
interventie voorzien en vragen we een dichter met een
stevige staat van dienst om terug te kijken op zijn of haar
loopbaan.
Tot slot werkten we weer met Bozar Literature aan een
fijne literaire toevoeging aan een tentoonstelling in het
grootste museum van ‘t land. Ditmaal stond Peter Paul
Rubens centraal en vroegen we een keur aan schrijvers om
zich in de oude meester van de sensualiteit (en sensatie!)
in te leven. Een audiogids, een publicatie en twee literaire
middagen waren het gevolg. David Bosc, Annemarie
Estor, Lydia Flem, Peter Holvoet-Hanssen, Pjeroo
Roobjee en Jean-Philippe Toussaint lieten zich inspireren door een schilderij van Rubens.
Een bijzondere positie neemt onze wat macabere reeks
IM in. IM (In Memoriam) is een meerjarige reeks
waarin Anna Luyten polst bij een centrale gast hoe hij
of zij herdacht wil worden. Wie zijn je naasten? Wat is
echt belangrijk in je leven? De middagen beginnen met
een gesproken IM door een vriend van de hoofdgast
en monden uit in een gesproken biografie van een
interessant mens met een bijzondere levensloop. We
begonnen de reeks in november 2010 met kunstpaus Jan
Hoet (†) en organiseerden sindsdien edities in Vrijstaat
O. te Oostende met als hoofdgasten J. Bernlef (†), Eric
De Kuyper, Viviane De Muynck, Adriaan van Dis,
Dick Matena, Joost Prinsen, Paula Semer, Jan Vanriet,
Christine Van Broeckhoven, Edwin Rutten (Ome
Willem) en Dirk Roofthooft. In 2014 kwamen daar
onvergetelijke matinees bij met Liesbeth List, Herr Seele,
Jeroen Krabbé en Brigitte Kaandorp. Deze afleveringen
namen we ook op video op en allemaal werden ze in 2014
op de Vlaamse televisiezender Cultuur 7 uitgezonden.
De Nederlandse actrice Annemarie Oster sprak het In Memoriam
uit voor Liesbeth List. We droegen Herr Seele ten grave met een
laudatio van boezemvriend en kunsthistoricus Jan Florizoone. Ko
van Geemert, schrijver en sinds vijftig jaar zijn zwager sprak de
grafrede uit van Jeroen Krabbé. Leontine van den Bos, hoofdredacteur van Margriet, bracht een laudatio voor Brigitte Kaandorp.
De televisiezender Cultuur 7 zond alle afleveringen van IM uit.
Hoogtepunten
53
CULTUUR: DENKEN EN DOEN LITERATUUR
LITERATUUR CULTUUR: DENKEN EN DOEN
NIEUWE PUBLICATIES
PERIODIEKE PUBLICATIES
We presenteren op regelmatige basis nieuwe boeken
die passen bij het karakter van deBuren. Zo was er
de dubbelpresentatie van Thuis en Kaar, de nieuwe
dichtbundels van Geert Buelens en de Zuid-Afrikaanse
schrijfster en dichter Marlene van Niekerk.
Simon Garfield (Ode aan de brief) en Shaun Usher
(Brieven van belang) kwamen naar Brussel om de
Nederlandstalige verschijning van hun boeken luister
bij te zetten en hulde te brengen aan ‘de brief ’. Tommy
Wieringa, fervent liefhebber van het briefgenre en
meesterlijk auteur/voorlezer, maakte deze intieme
epistolaire middag compleet.
Peter Holvoet-Hanssen presenteerde bij deBuren en in
Oostende zijn nieuwe boek met veel tamtam en gepaste
bravoure en trad ook aan toen we eerst in Antwerpen
(Letterenhuis) en toen in Amsterdam (de Brakke Grond)
de Van Ostaijen-huldebundel Miavoye presenteerden.
Vooral de Amsterdamse avond, samen met Wintertuin
georganiseerd, was memorabel. Waumans en Victoria’s
Groot Internationaal Literair Variété Spektakel was
speciaal vanwege Miavoye gericht op de grote erfenis van
de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen.
De literaire tijdschriften blijven kleine maar fijne
partners van deBuren.
Onze sterke band met Het Liegend Konijn zorgde voor
een prachtig publieksmoment rond het nummer Alle
malen zal ik wenen in het Leuvense stadhuis.
Speciaal voor deze show werd de Brakke Grond
omgevormd tot Van Ostaijens stamkroeg De Hulstkamp.
Zo schoof Spinvis aan om de muzikale kant van Van
Ostaijen te belichten – in woord en muziek. Ilja Leonard
Pfeijffer sprak over het branietrappende karakter van
Van Ostaijen en stelde de jonge dichter Maarten van der
Graaff als zijn hedendaags equivalent voor. Matthijs de
Ridder gaf een minicollege over het experimentele werk
van Van Ostaijen. Milena Haverkamp, de vaste sidekick
van Waumans en Victoria, betoverde het publiek met
haar mooie bewerkingen van Van Ostaijens gedichten.
Koen Peeters, Pascal Verbeken, Peter Holvoet-Hanssen
en Koen Broucke stelden het boek Miavoye samen: een
bloemlezing, een liefdesverklaring aan Paul van Ostaijen
en een ‘melancholieke fuck you tegen de sterfelijkheid’.
Zij spraken als stamgasten mee en gaven het eerste
exemplaar aan Hans Keller.
Met de presentatie van het DW B-nummer De bollen zijn
heel decoratief aan de vijver verkenden we samen met het
Labo Actuele Kunstkritiek cross-overs tussen literatuur
en andere kunsten als muziek, architectuur en beeldende
kunst.
In de zomer presenteerden we op het Felix Poetry Festival
samen met Deus ex Machina een nummer vol filmpoems.
Deze verfilmde gedichten werden daarna in Utrecht
tijdens de traditionele Nacht van de Poëzie vertoond in
de gerestaureerde hoofdzaal van Vredenburg.
Literair tijdschrift nY koos dan weer voor de debatvorm
en stelde zich op het podium van deBuren hardop de
simpele maar ingrijpende vraag: wat is goede literatuur
en wie bepaalt dat?
Brussel bazaar was het winternummer van literair
tijdschrift Gierik & NVT dat sprankelend en met poëtisch
vuurwerk werd voorgesteld.
Ook de najaarsaanbieding van Uitgeverij het balanseer
was een unieke woordsymfonie op het podium.
© Lodewijk Deleu
Onze sterke band met Het Liegend Konijn zorgde voor een prachtig publieksmoment rond het nummer Alle malen zal ik wenen in het Leuvense
stadhuis.
54
Hoogtepunten
Hoogtepunten
55
CULTUUR: DENKEN EN DOEN TELEVISIE, FILM EN DOCUMENTAIRE
TELEVISIE, FILM EN DOCUMENTAIRE CULTUUR: DENKEN EN DOEN
TELEVISIE, FILM EN
DOCUMENTAIRE
In 2014 hebben we het aandeel van film en documentaire in de programmering van deBuren niet alleen verstevigd maar ook verder uitgebouwd. Zo presenteerden
Cinema Zuid en deBuren al weer voor de derde jaar op
rij IDFA on Tour en programmeerden we met Muntpunt
na de succesvolle start in 2013 opnieuw een tiental boeiende documentaires onder de noemer Documentaire
op Donderdag. Voor 2014 hebben we bij de programmering in deze reeks een duidelijke keuze gemaakt voor
meer mediumlange televisiedocumentaires van Vlaamse
en Nederlandse bodem die, gekaderd met een introductie of (na)gesprek, een tweede leven op het grotere doek
verdienen. Zo presenteerden we onder andere het eerste
deel van de mooie vierdelige documentaire Annie M.G.
Smidt met een inleiding door Joke Linders (gepromoveerd op de geschiedenis van Schmidts schrijverschap) en
gingen we na de vertoning van 14-18 Nederland tijdens
de Eerste Wereldoorlog in gesprek met de researcher Hasan
Evrengun en regisseur Hein Hoffman.
Daarnaast was er ook ruimte voor losse projecten. In
februari organiseerden we samen met Beursschouwburg
een Van Kooten & De Bie marathon, een avondvullend
programma rond hun legendarische politieke sketches.
In het najaar stond de documentaire Terug naar Irak van
de veelbelovende jonge maker Anna Dilven op het programma.
Van Kooten & De Bie marathon. Bijna veertig jaar lang werkte dit
duo samen en in die periode maakten zij honderden uren televisie.
Tijdens een marathonvertoning kon er gekeken worden naar een
compilatie van de beste filmpjes van de Tegenpartij met Jacobse
en Van Es, het Simplistisch Verbond, Retourtje Juinen en Keek op
de Week.
In deze Indrukwekkende korte dansdocumentaire (un)usual praten
dertien kinderen van een basisschool in Sint-Jans-Molenbeek over
dansen, denken, durven en vrijheid. Na de introductie door filosoof
Jan Knops ging Sam De Wilde (freelance filmjournalist) met hem
en regisseur Dieter Deswarte in gesprek. 56
Hoogtepunten
COOK & LOOK
In het najaar openden we twee nieuwe reeksen: de driedelige gastronomische documentairereeks Cook & Look
ging bijzonder succesvol van start. Tussen de middag presenteerden we boeiende documentaires over eten. Iedere
vertoning werd begeleid door een passende maaltijd en
voorafgegaan door een gesproken column van of gesprek
met culinair journalist Nick Trachet (brusselnieuws.be).
Tijdens de gastronomische documentairereeks Cook&Look toonden we de Vlaams-Nederlandse documentaire L‘ Amour des
Moules van Willemiek Kluijfhout tijdens een lunch met Zeeuwse
mosselen. We keken naar De keuken van Johannes van Bianca
Tan onder het genot van overheerlijke garnaalkroketten en presenteerden Liefde gaat door de maag van Heddy Honigmann tijdens
een lunch met pasta vongole. Iedere vertoning was volgeboekt.
THE ETHNOGRAPHIC TURN
De tweede nieuwe reeks The Ethnographic Turn
(Revisited) bevindt zich op het snijvlak tussen documentaire en artist talks. Door fragmenten van hun werk te
tonen en te praten over hun artistieke processen verkent
een keur aan internationale audiovisuele kunstenaars
samen met het publiek de relatie tussen hedendaagse
kunst en culturele diversiteit in een stedelijke context.
Hun focus ligt daarbij op praktijkgericht onderzoek.
Wat betekent het om kunst te maken in een tijdperk
van superdiversiteit? Hoe kan kunst ruimte creëren voor
het bevragen van de effecten van verscheidenheid in de
hedendaagse maatschappij, en politieke kwesties tonen
die niet in al hun nuance in beeld uit te drukken zijn?
De lezingenreeks wordt georganiseerd met nieuwe en
vertrouwde partners: Sound Image Culture, Argos,
Beursschouwburg en KASK – School of Arts Gent. Het
publiek is jong en internationaal samengesteld; een mix
van nieuwsgierigen, filmstudenten, kunstenaars en filmprofessionals. Alle lezingen vinden plaats bij deBuren in
het Engels.
Still uit Episode of the Sea (2014) van Lonnie van Brummelen en
Siebren de Haan (NL), over het vissersdorp Urk. De bewoners van
het dorp gaven zelf mee vorm aan deze ‘geacteerde documentaire’
met grote aandacht voor zintuiglijk – geluid, textuur, beeld – detail.
Hoogtepunten
57
CULTUUR: DENKEN EN DOEN TENTOONSTELLINGEN
TENTOONSTELLINGEN CULTUUR: DENKEN EN DOEN
TENTOONSTELLINGEN
deBuren beschikt over de expertise, noch over de middelen, om een sterk
gestoffeerd eigen tentoonstellingsprofiel te ontwikkelen. Daarom hebben onze
tentoonstellingen steeds een link met andere activiteiten. Ook deze activiteiten
worden steeds met partners genomen die ter zake een bredere en betere expertise
hebben dan deBuren. De foto’s die tot stand komen binnen citybooks zijn in een
permanente digitale tentoonstelling te zien op www.citybooks.eu. In 2014 waren
ze ook opnieuw een aantal keer in het echt te bewonderen in tentoonstellingen
van deBuren en partnerorganisaties. De kunstcollectie van deBuren is niet alleen
in tijdelijke tentoonstellingen te zien maar wordt ook langdurig uitgeleend. Zo is
in de Belgische ambassade in Den Haag een deel van Dick Matena’s Kaas te zien.
SCIENCE OF SIGNS
AFTER THE FUTURE
TIMO VAN GRINSVEN EN KARINA BEUMER
EMMELINE DE MOOIJ & ADRIAAN MELLEGERS
23.01 > 20.03.14 | UNIVERSITEIT ANTWERPEN, ANTWERPEN
25.01 > 08.03.2014 | STILLL GALLERY, ANTWERPEN
In de Universiteit van Antwerpen liep de tentoonstelling
Science of signs met werk van Timo van Grinsven
en Karina Beumer onder leiding van Anne Van
der Planken en Geoffrey de Beer. De Nederlandse
kunstenaars volgen beiden een Master aan Sint Lucas
Antwerpen. Ze omschrijven hun praktijk als ‘heel veel
vuurwerk, gaten in platen, een tussenkleur en een beetje
toeval: het onderzoek naar het onderzoek.’ De expositie
werd geopend door de Nederlandse singer-songwriter/
kunstenaar Thomas Koevoets.
After the Future was een nieuwe tentoonstelling van
Emmeline de Mooij waarin ze samenwerkt met de grafisch kunstenaar Adriaan Mellegers. Ze lieten er zich
inspireren door de eclectische mix van architectuur en
brachten hun indrukken samen in een buitenissig sciencefictionverhaal, van waaruit de verschillende werken
werden gecreëerd. Beide kunstenaars wonen en werken
in Amsterdam. De Mooij werd genomineerd voor de
Volkskrant Beeldende Kunstprijs.
Organisatie: Universiteit Antwerpen, Kunst op de Campus
in samenwerking met deBuren
Organisatie: still gallery i.s.m. deBuren
FROM GEORGIA. WITH LOVE?
FOTO’S EN TEKENINGEN VAN FILIP BERTE EN KAKHA KAKHIANI
21.02 > 21.03.2014 | DE MARKTEN, BRUSSEL
In het kader van The Caucasus: from sea to sea, een project
van Bozar, organiseerde deBuren in samenwerking met
De Markten een duotentoonstelling rond Georgië.
Midden in de Kaukasus, op het breukvlak tussen oost
en west, is Georgië een land waarin traditie en vernieuwing botsen en schuren, waar schoonheid en haar tegenhanger elkaar afwisselen. De foto’s en tekeningen van de
Belgische kunstenaar Filip Berte en de jonge getalenteerde
Georgische fotograaf Kakha Kakhiani, gemaakt naar aanleiding van citybooks, gaven een genuanceerd beeld van
hoofdstad Tbilisi. De tentoonstelling werd verder aangevuld met foto’s van Kakhiani voor citybooks Turnhout
– een Georgische blik op een Vlaamse stad – en een gloednieuwe fotoreeks van Berte over de Georgische kuststad
Batumi, waar hij enerzijds het contrast tussen de exuberante nieuwe architectuur en het bestaande bouwweefsel
vastlegde en anderzijds de situatie van IDP’s of Internally
Displaced Persons onderzocht. Hij ontmoette deze etnischGeorgische vluchtelingen uit de regio’s Abchazië en ZuidOssetië in zowel de troosteloze opvangplaatsen waar zij
door de vorige regering werden ondergebracht, als in
nieuwe nederzettingen elders in Batumi.
Organisatie: deBuren, De Markten en Bozar Literature.
De drukbezochte vernissage van de tentoonstelling werd
geopend door H.E. Natalie Sabanadze, ambassadeur van
Georgië bij de Europese Unie, België en Luxemburg.
In het kader van The Caucasus from sea to sea organiseere
deBuren een literaire avond rondom Georgië in de kunst.
Schrijvers Lasha Bugadze, Dato Turashvili, Frank
Westerman en Julie Reniers schoven aan, kunstenaar
Filip Berte ging in op zijn recente foto’s uit Batumi en
DW B presenteerde een Georgisch themadossier rondom
Erlom Achvlediani. In Bozar volgde een rondetafelgesprek over het Georgië van nu, met aansluitend vertoning van de documentaire The Machine Which Makes
Everything Disappear.
Tijdens de tentoonstelling organiseerde deBuren twee
publieke rondleidingen: schrijfster Julie Reniers vertelde
over de tentoonstelling en Georgië in de kunst, en Filip
Berte gaf duiding over de complexe Georgische situatie
die hij in zijn werk onderzoekt.
58
Hoogtepunten
Hoogtepunten
59
CULTUUR: DENKEN EN DOEN TENTOONSTELLINGEN
DE ROZE SPION
TENTOONSTELLINGEN CULTUUR: DENKEN EN DOEN
TIME CANVAS: LOVE SONG
CITYBOOKS HASSELT-GENK
NARCISSE TORDOIR
GELUIDSINSTALLATIE MET 3000 LOVE SONGS
EEN STADSPORTRET IN 24 FOTO’S DOOR ATHOS BUREZ
14.03 > 25.05.2014 | M HKA, LEUVENSTRAAT 32, 2000 ANTWERPEN
20.09 > 21.09.2014 | M HKA, LEUVENSTRAAT 32, 2000 ANTWERPEN
21.06 > 05.10.2014 | BIBLIOTHEEK GENK, GENK - Z33 HUIS VOOR ACTUELE
KUNST, HASSELT
Narcisse Tordoir is een van Belgiës belangrijkste kunstenaars. Voor de reeks The Pink Spy maakte Tordoir een
reeks nieuwe, monumentale werken waarvoor hij zich
liet inspireren door etsen van de Venetiaanse rococoschilder Giambattista Tiepolo. Daarnaast brengt Tordoir
zijn eigen oeuvre in relatie met stukken uit de M HKAcollectie en de Barjeel Art Foundation, en met werk van
een tiental jonge kunstenaars.
Voor het jaarlijkse festival TIME CANVAS – een unieke
mix van performances, installatie en muziek – sloegen in
2014 vier culturele organisaties (ChampdAction, deBuren,
M HKA en Objectif Exhibitions) de handen ineen om een
speciale editie op te zetten: LOVE SONG, een installatieproject waarbij artiesten uit heel de wereld hun liefdeslied, -gedicht of -kreet opnemen op geluidsbuttons. Het
concept voor dit project werd bedacht door componist
en artistiek leider van ChampdAction Serge Verstockt.
De 3000 Love Songs werden als een grote installatie
gepresenteerd in het M HKA in Antwerpen, en groeit nu
verder om ook internationaal te gaan toeren.
De jonge Antwerpse fotograaf Athos Burez maakte een
verrassend stadsportret voor citybooks Hasselt en Genk.
Hij maakte sprookjesachtige beelden door onder meer
bij maanlicht te fotograferen. Zoals deze bijzondere citybookseditie twee steden als inspiratiebron heeft, werden
de foto’s ook op twee locaties tentoongesteld: twaalf foto’s
in de Bibliotheek Genk en twaalf in Z33 in Hasselt. In
Z33 maakten de werken deel uit van een groepstentoonstelling met andere artistieke projecten die in het kader
van de Unie Hasselt-Genk plaatsvonden.
Organisatie: ChampdAction, deBuren, M HKA en Objectif
Exhibitions, met steun van de Stad Antwerpen.
Organisatie: deBuren en Z33 in het kader van citybooks en
De Unie Hasselt-Genk
Bezoekers tussen de geluidsbuttons waarop door internationele
artiesten een LOVE SONG werd opgenomen.
Athos Burez voor citybooks Hasselt en Genk.
Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus met tekstbijdragen van Bart De Baere, Gaston Meskens en Allard
Schröder. In 2015 reist de tentoonstelling naar Nijmegen.
Een coproductie van M HKA en deBuren, met de steun
van: Barjeel Art Foundation, Sharjah; Stad Antwerpen;
Vrienden van het M HKA; Wouter De Ploey
IN SAMENWERKING MET
MUSEUM VAN
HEDENDAAGSE KUNST
ANTWERPEN
LEUVENSTRAAT 32
2000 ANTWERPEN
WWW.MUHKA.BE
‘Overrompelend, desoriënterend en breed uitwaaierend.’ Dat
schreef De Morgen op 24 maart in een viersterren recensie over
de tentoonstelling De Roze Spion die de Antwerpse kunstenaar
Narcisse Tordoir voor het M HKA samenstelde.
NARCISSE TORDOIR — DE ROZE SPION
13|03>25|05|2014
M HKA IS EEN INITIATIEF VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP EN WORDT GESTEUND DOOR STAD ANTWERPEN, NATIONALE LOTERIJ, KLARA, COBRA.BE, H ART EN BANK DEGROOF.
60
Hoogtepunten
TPS_AD_DEBUREN.indd 1
Hoogtepunten
06/11/13 13:17
61
CULTUUR: DENKEN EN DOEN THEATER EN MUZIEK IN EIGEN HUIS
THEATER EN MUZIEK
IN EIGEN HUIS
Nu deBuren weer het eigen Huis bewoont, zien we steeds meer de kracht van dit
mooie instrument. Een natuurlijk uitvloeisel van onze podiumfunctie is dat we ook
kleine producties kunnen aanbieden. Monologen, dialogen, muzikanten in kleine
bezetting: we kunnen ze zelf in het hartje van Brussel presenteren.
EVENEMENTEN CULTUUR: DENKEN EN DOEN
EVENEMENTEN
Naast de organisatie van onze vaste reeksen is deBuren een dynamische, coproducerende partner van diverse grote culturele manifestaties, herdenkingsjaren en
festivals. Deze zijn belangrijk omdat ze mediageniek zijn en ons toelaten om op
grotere thema’s dieper in te gaan. De jaarlijkse en tweejaarlijkse samenwerking
kan gaan van inhoudelijke en praktische organisatie van programmaonderdelen
tot het leveren van een coproductiebijdrage en communicatieve ondersteuning.
GROTE EVENEMENTEN EN FESTIVALS IN 2014
WAAR DEBUREN EEN BIJDRAGE AAN LEVERDE
Het is inmiddels een kleine traditie om het seizoen te
openen met een theatervoorstelling. In januari 2014 vertelde de Nederlandse Mondo Leone over zijn zoektocht
naar het goud van Hitler en in september 2014 keek een
al weken uitverkochte zaal met bewondering naar Jessa
Wildemeersch en Tuur Florizoone die de kleine eva uit
de kromme bijlstraat van Louis Paul Boon brachten.
Seizoensopening deBuren
do 11 | 09
19:30 > 21:00
DE KLEINE
EVA UIT DE
KROMME
BIJLSTRAAT
© Julie De Clerq
TONEELVOORSTELLING NAAR DE
KLASSIEKER VAN LOUIS PAUL BOON
bij
deBuren, leopoldstraat 6, 1000 brussel
gratis, reserveren verplicht
www.deburen.eu of +32 (0)2 212 19 30
deBuren opent het najaarsseizoen met de voorstelling de kleine eva
uit de kromme bijlstraat. Eind 1953 schreef Louis Paul Boon een
poëtisch relaas over de moord op een klein meisje, gebaseerd op
krantenknipsels uit 1937.
Accordeonist Tuur Florizoone en actrice Jessa Wildemeersch
brengen een ontroerende, muzikale interpretatie van dit literaire
meesterwerk.
BEKIJK HET HELE PROGRAMMA OP WWW.DEBUREN.EU
62
Hoogtepunten
De jonge theatermakers Jovial Mbenga en Nele Vereecken
maakten samen het theaterstuk Mon Noord. In een lecture
performance/avant première bij deBuren vertelden ze het
verhaal van de Congolese Jovial die reist naar Europa
waar hij kennismaakt met het – letterlijk en figuurlijk –
koude klimaat in België. Na de première brachten ze het
stuk ook in Théatre Molière in de Brusselse Matongewijk.
Met een MO*lezing openden deBuren en MO* Mind
the Book. Samen met Moussem organiseerden we de
lezingenreeks De deugdzame Stad in CC Berchem naar
aanleiding van het herdenkingsjaar 50 jaar migratie.
We organiseerden in Beursschouwburg een Van Kooten
en De Bie marathon in het kader van het grote festival
Politrics. Voor het WowMen festival van het Kaaitheater
zetten we debatten op. Tijdens het Klarafestival in
Bozar co-presenteerde deBuren het privacyconcert van
het Koninklijk Concertgebouworkest. We organiseerden
activiteiten tijdens de Nacht en de Maand van de
Geschiedenis in onder meer het Rijksmuseum. We
namen deel aan de Maand van de nieuwe Arbeid van
de Brakke Grond, stelden samen met Deus ex Machina
een nieuw Filmpoem Album voor tijdens Felix Poetry
Festival en co-presenteerden het beste van IDFA on
tour in Cinema Zuid. deBuren was partner van Read
My World, het internationale literatuurfestival in de
Tolhuistuin in Amsterdam en organiseerde een concert
tijdens het Electric Rainbow Festival in Brussel.
Met M HKA en ChampdAction coproduceerden we
LOVE SONG tijdens het Time Canvas. We maakten
de uitwisseling en toonmomenten van RITS- en
Rietveldstudenten mogelijk in het kader van Rits Winter
School in NONA (Mechelen) en maakten het reizen met
het openbaar vervoer in Brussel aangenamer door ons
programma in samenwerking met EUNIC in het kader
van Transpoesie. Verder zetten we debatten rond arbeid
op in het kader van de themamaand Talent Werkt van
Muntpunt, droegen we bij aan woord- en muziekfestival
Let Love Rule in Oostende, waren we partner van Kennis
is Macht, een avond met 60 topspecialisten in Monty
(Antwerpen) en zetten we in de aanloop naar het Groot
Dictee der Nederlandse Taal een Groot Oefendictee op.
Kennis is Macht in Monty, Antwerpen.
Hoogtepunten
63
CULTUUR: DENKEN EN DOEN KUNSTKRITIEK, CULTUURBELEID EN CULTURELE DIPLOMATIE
KUNSTKRITIEK,
CULTUURBELEID EN
CULTURELE DIPLOMATIE
deBuren haalt een paar keer per jaar experts in Huis voor onderling overleg
over de toekomst van hun disciplines. We communiceren daarover niet altijd
met de buitenwereld maar ondersteunen steeds graag die binnenwereld. Uit het
besloten luik vloeien doorgaans wel publieksactiviteiten voort of zorgen we voor
videoverslag of live stream.
KUNSTKRITIEK, CULTUURBELEID EN CULTURELE DIPLOMATIE CULTUUR: DENKEN EN DOEN
CULTUURBELEID
ONDER VIER OGEN
VTi en deBuren zijn begaan met de tanende belangstelling
voor kunst en cultuur in het politieke domein. Daarom
brachten we in de aanloop naar de verkiezingen van 25
mei het project Onder 4 Ogen, een reeks van 15 ontmoetingen tussen politici en kunstenaars; een uitnodiging om
elkaars werk, inspiratie en wijsheden te verkennen.
KUNSTKRITIEK
In maart werd LAK, Labo Actuele Kunstkritiek
gepresenteerd bij deBuren. Experts lieten hun licht
schijnen op inspirerende voorbeelden voor online
kunstkritiek en culturele sites. Zo ontstond een collectief
gesprek. Er waren workshops met als thema’s: online
distributie & verdienmodellen; co-creatie: meerstemmige
kritiek; interactiviteit online; beeld en geluid: audiovisuele
kritiek; relatie tussen print en online. Onder auspiciën
van Domein voor Kunstkritiek, rekto:verso & R:V A
stelde LAK zijn tweejarig programma voor.
Na de zomer werd oproep gelanceerd voor de Prijs voor
de Jonge Kunstkritiek 2014. De prijs is een initiatief van
Het Mondriaan Fonds, het Stedelijk Museum, de Appel
arts centre, Witte de With Center for Contemporary Art,
STUK Kunstencentrum en deBuren voor talent onder de
35 jaar. Het doel is jonge kunstcritici te stimuleren en
de aandacht voor kwalitatief hoogstaande kunstkritiek en
kunstjournalistiek in de mainstream media te vergroten.
Op 11 december werden tijdens een feestelijke uitreiking
in het Stedelijk Museum Amsterdam de prijswinnaars
van de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek 2014 bekendgemaakt.
Welke indruk laat een persoonlijke ontmoeting met een
kunstenaar na op Meyrem Almaci, Hendrik Bogaert,
Geert Bourgeois, John Crombez, Koen Geens,
Caroline Gennez, Elisabeth Meuleman, Gwendolyn
Rutten, Griet Smaers, Bart Somers, Wouter Van Besien,
Freya Van den Bossche, Ben Weyts, Khadija Zamouri?
Het resultaat was te zien in 15 filmpjes van een viertal
minuten.
Sarah Késenne won de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek 2014 voor
de categorie ‘essay’; Laurens Otto voor ‘recensie’. Basisprijzen
gingen naar Laure van den Hout, Fabiënne Rachmadiëv, Richtje
Reinsma en Sam De Wilde. De teksten van de zes genomineerden
werden gebundeld in een speciaal voor de gelegenheid ontworpen
publicatie. Fabiënne Rachmadiev werd als winnaar van een basisprijs in de categorie ‘essay’ uitgenodigd voor de schrijfresidentie in
Parijs in de zomer van 2015.
De deelnemende kunstenaars waren: Simon Allemeersch
(theatermaker), Sara De Bosschere (theatermaker),
Pieter De Buysser (schrijver en theatermaker), Arne
Deforce (muzikant en componist), Anne Teresa De
Keersmaeker (danseres en choreografe), Hanne Deneire
(muzikante en componiste), Damiaan De Schrijver
(theatermaker), Nick Ervinck (beeldend kunstenaar),
64
Hoogtepunten
Piet Maris (muzikant), Yves Petry (schrijver), Sarah &
Charles (beeldend kunstenaars), Sarah Vanagt (cineaste),
Gust Van den Berghe (cineast), Koen Vanmechelen
(beeldend kunstenaar), Peter Verhelst (schrijver en theatermaker).
Iedere week tot aan de verkiezingen verschenen nieuwe
video’s van de ontmoetingen tussen politici en kunstenaars via de websites, de nieuwsbrieven en de sociale
media van VTi en deBuren. Ze zijn nog steeds te bekijken.
COLLOQUIA
Zoals ieder jaar was deBuren partner van het colloquium
van het Bilsen Fonds voor Cultuurmanagement
(Universiteit Antwerpen). Het thema was ‘Cultuur =
beleven: draagt de beleveniseconomie bij tot een duurzame participatie?’ In dat kader reikte minister Joke
Schauvliege de Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor
Cultuurmanagement uit aan de Ancienne Belgique.
In het kader van Erfgoeddag ‘Grenzeloos’ maakte deBuren
het symposium Mind the Map in het SMAK (Gent) mee
mogelijk. Initiator was Kunstlicht, een wetenschappelijk
tijdschrift voor beeldende kunst, beeldcultuur en architectuur, gelieerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Het symposium handelde over de kruisbestuiving tussen
cartografie en beeldende kunst.
Hoogtepunten
65
CULTUUR: DENKEN EN DOEN KUNSTKRITIEK, CULTUURBELEID EN CULTURELE DIPLOMATIE
CULTURELE DIPLOMATIE
CULTUURBELEIDSMAKERS- EN ADVISEURS:
WELKOM BIJ DEBUREN
deBuren zette de deuren open voor internationale cultuurexperts die deelnamen aan de talrijke denk- en
inspiratiedagen, netwerkactiviteiten, vergaderingen, studiedagen en presentaties die in het Huis door externe
Vlaamse en Nederlandse organisaties opgezet werden. De
Nederlandse Taalunie, Lasso, BAM, Kunsten & Erfgoed,
Vlaams Fonds van de Letteren, De Ambrassade, CJSM,
FARO, LAK, en anderen maakten graag gebruik van onze
mooie zalen, technische ondersteuning en cateringfaciliteiten. Meer dan eens per maand, op momenten dat we
geen eigen activiteiten hadden, verwelkomden we deze
cultuurbeleidsmakers- en adviseurs.
DEBUREN GAAT OP VISITE
deBuren treedt ook graag naar buiten om te spreken over
onze missie en om samenwerkingsverbanden te smeden.
Zo waren we aanwezig bij de Terugkomdagen in Den
Haag, op een internationaal Cultuurcongres in Pristina
(Kosovo), bij stichting Biermans-Lapôtre in Parijs, de
Universiteit in Jakarta, Fringe in Amsterdam, tijdens de
uitreiking van Belgodyssee met de Belgische koning Filip,
op een WO I congres van HERA in King’s College in
Londen …
Niet alleen minister Jet Bussemaker kwam op werkbezoek, ook de Nederlandse en de Georgische ambassade in
Brussel kwamen langs met een delegatie. Voor citybooks
ontmoetten we een vertegenwoordiger van Paramaribo
van de Taalunie en een Japanse ambassadrice. De nethoofden van NPO en VRT ontmoetten elkaar hier in huis in
het kader van BesteBuren. Ook in die context nodigden
we een groep van intermediaire culturele structuren en
Steunpunten uit voor een toelichting van het feestjaar en
de projectoproep. De coördinatoren van de Frankfurter
Buchmesse 2016 kwamen hier samen en met het oog op
de toekomstige samenwerking verwelkomden we de programmatoren van de Brakke Grond voor overleg.
66
Hoogtepunten
Hoogtepunten
67
CULTUUR: DENKEN EN DOEN DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS
DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS CULTUUR: DENKEN EN DOEN
DE KRACHT VAN JONGE
DENKERS, DOENERS EN
DURVERS
deBuren weigert vast te roesten in wat we denken te kennen en weten.
Daarom is het noodzakelijk om telkens jonge mensen direct bij de werking te
betrekken. Hetzij als sprekers, hetzij als makers, hetzij als kritisch klankbord.
Het cynisme over de jeugd van tegenwoordig is aan ons slecht besteed: wij
zetten de ramen en deuren wijd open om nieuwe geluiden binnen te laten.
Dat doen met literaire initiatieven als Het Liegend Konijn, Vers van het Mes,
de Parijsresidentie en BCC en via theatrale samenwerkingsverbanden als
Grensverkeer en d e t h e a t e r m a k e r maar ook via blogs en nieuwe
radioconcepten.
RADIO
Jonge radiomaaksters Katharina Smets en Helena de
Groot verzorgen radioavonden en programma’s waar
nieuw en fris documentair werk centraal staat. Samen
met hen onderzoeken we hoe we een nog groter en breder
publiek kunnen bereiken in binnen- en buitenland.
Katharina maakte enkele luisterstukken in het Engels die
door Engelse, Italiaanse en Amerikaanse media werden
opgepikt. In Nederland zond Holland Doc Radio ze uit.
van maximaal drie minuten. De ingezonden stukken
kwamen van amateurs en professionele journalisten,
muzikanten, studenten en lagere schoolkinderen. Mirke
Kist ging met de hoofdprijs lopen. De beste stukken
werden uitgezonden in prime time op Radio 1 in
Nederland en Vlaanderen.
IN THE DARK
RADIO DEBUREN
Helena de Groot (Radio 1/Klara) is de stem van Radio
deBuren, een initiatief van deze jonge radiomaker. Met
Radio deBuren brengt we verhalen uit Vlaanderen en
Nederland over actuele thema’s, maar dan anders. Pittige
gesprekken boordevol optimisme. Een tragere, diepere
vorm van nieuws. Om de veertien dagen publiceren we
een nieuwe aflevering van 30 minuten. Thema’s waren
onder meer microkredieten, singles, de Rotterdamse
Luchtsingel, islambekeerlingen en prostitutie.
Radio, het oude medium dat telkens als Lazarus herrijst,
spreekt blijkens onze reeks In the dark van Katharina
Smets ook een jong publiek aan. Tijdens In the dark
luistert het publiek in een verduisterde ruimte naar
bijzondere hoorspelen en radiodocumentaires rond
diverse thema’s. Deze reeks vond plaats in Antwerpen,
Amsterdam en Brussel en krijgt in 2015 een vervolg
onder de titel Luister in het Duister.
KORTE GOLF
Samen met Grenzeloos Geluid (NL), In The Dark (BE)
en in samenwerking met deBuren en de Brakke Grond
stampte Katharina Smets Korte Golf uit de grond: een
wedstrijd voor de beste radiodocumentaire of hoorspel
68
Hoogtepunten
Korte Golf: wedtrijd voor de beste radiodocumentaire of hoorspel:
Het NOS jeugdjournaal maakte een reportage van het klasje (groep
8 van OBS De Tuimelaar uit Veghel) dat dit jaar enkele audioverhalen inleverde. De kinderen, die er voor de prijsuitreiking ook bij
waren, kregen een aanmoedigingsprijs van de jury, een grote taart
en een warm applaus.
Alle reportages van radio deBuren zijn te (her)
beluisteren via deburen.eu, SoundCloud en iTunes.
De cijfers zijn spectaculair. Op drie maanden tijd
(oktober-december 2014) bereikten we met de eerste
zeven reportages meer dan 5000 luisteraars.
R A D I O
deBuren
Gezonde nieuwsgierigheid
Hoogtepunten
69
CULTUUR: DENKEN EN DOEN DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS
DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS CULTUUR: DENKEN EN DOEN
PARIJS
PARIJSRESIDENTIE 2014:
JONG SCHRIJFTALENT IN DE FRANSE HOOFDSTAD
Voor het derde jaar op rij stuurde deBuren jonge talentvolle Vlaamse en Nederlandse schrijvers en journalisten naar Parijs, om over de grenzen heen elkaars werk
en ideeën te leren kennen, en natuurlijk om aan nieuw
materiaal te werken. Van 29 juni tot 13 juli 2014 vormde
het prachtige huis van de Stichting Biermans-Lapôtre
de uitvalsbasis voor de deelnemers van deze bijzondere
schrijfresidentie.
Tijdens de residentie gingen de deelnemers een avond
in gesprek met auteur Adriaan van Dis, kregen ze een
gastcollege van literair recensent Margot Dijkgraaf over
literaire Nederlandse literatuur in vertaling, en van journalist en politiek commentator Ivan de Vadder over de
toekomst van media en journalistiek. Filip d’Havé, vertegenwoordiger van de Vlaamse regering, wijdde een avond
aan culturele diplomatie.
Tot 17 maart 2014 konden schrijftalenten tot 30 jaar zich
kandidaat stellen voor de residentie in Parijs. deBuren
ontving meer dan 150 enthousiaste aanmeldingen van
hoge kwaliteit. Uit die aanmeldingen werden negentien
jonge schrijvers, journalisten en kunstenaars geselecteerd.
De deelnemers schreven naar aanleiding van hun verblijf
verhalen, artikels, gedichten en reportages. Iedere resident
schreef twee teksten: één over een bepaald museum, één
over Parijs als grootstad in de meest brede zin van het
woord. Na afloop werden heel wat van de teksten gepubliceerd in diverse media.
De deelnemers van 2014: Astrid Haerens, Baptiste
Erpicum, Bernke Klein Zandvoort, Flor Declercq,
Guido van Eijck, Heleen Debruyne, Jürgen Vandewalle,
Karel Geeraedts, Lars Dellemann, Lies Van Gasse, Lize
Spit, Marieke Rijneveld, Michiel Leen, Saskia Naafs,
Sebastiaan Andeweg, Simone van Saarloos, Stéphanie
Tillieux, Stéphanie Lepage en Yannick Dekeukelaere.
Namens deBuren gingen Marianne Hommersom en
Ann Overbergh mee om het project ter plaatse te coördineren.
Achteraan in dit jaarverslag kunt u de bijdrage Dit is geen
dagboek (deel 2) van Marieke Rijneveld lezen.
70
Hoogtepunten
TWINTIG JONGE MENSEN, TWEE WEKEN IN
RESIDENTIE IN PARIJS
In 2014 verschenen Parijsteksten in NRC, Het Parool,
Das Magazin, De Correspondent, Hollands Maandblad, De
Morgen, hard//hoofd, De Revisor, VICE, mr.Motley en als
uitzending op Klara. In 2015 staan er nog publicaties op
stapel in DW B, Poëziekrant, Deus Ex Machina, Terras en
Het Liegend Konijn. De graphic poem die dichter Lies Van
Gasse in Parijs maakte wordt zelfs integraal gepubliceerd
in haar boek Zand op een zeebed, dat in februari 2015
gepresenteerd werd bij deBuren. Uiteraard verschijnen
alle teksten ook op www.deburen.eu.
Tijdens de residentie gaven Margot Dijkgraaf (foto), Adriaan van
Dis, Ivan De Vadder en Filip D’havé een gastcollege, waarbij steeds
ruimte was voor vragen en debat.
PRESENTATIES IN BRUSSEL EN AMSTERDAM
Op 27 september werd een presentatiemoment van de
Parijsresidentie georganiseerd bij deBuren. Tijdens deze
afwisselende avond kreeg het publiek een keur aan
jong talent te zien die op zeer eigen en uiteenlopende
manieren de residentie in woord en beeld verwerkten.
Er waren voordrachten van proza en poëzie, korte interviews, een radiodocumentaire over het Musée des Lettres
et Manuscripts en een fragment uit een videoreportage
over de Comoorse gemeenschap in Parijs. De jonge muzikanten van Byron Bay zorgden voor muzikale intermezzo’s.
Op 31 januari 2015 volgde een presentatiemoment
van de Parijsresidentie in Amsterdam, georganiseerd in
samenwerking met De Brakke Grond. Opnieuw droeg
een selectie auteurs proza en poëzie voor. Lies Van
Gasse zorgde tijdens de voordrachten voor live illustraties. Simone van Saarloos presenteerde en interviewde
Michiel Leen (over flaneren), Jürgen Vandewalle en
Lars Dellemann (over architectuur en sociale samenhang
in de grootstad) en Saskia Naafs en Heleen Debruyne
over liefde en lust in Parijs naar aanleiding van hun
teksten over de Moulin Rouge en over polyamorie. Het
jazztrio Improvaza bracht tussen de voordrachten muziek
en aansluitend zorgden dj’s Les Deux Baguettes voor een
feest in Franse sferen.
Parijsresident Lize Spit draagt voor in de Brakke Grond uit
Zadelpijn, dat eerder gepubliceerd werd in het literaire tijdschrift
Das Magazin. Op het scherm is de live illustratie te zien bij het
verhaal door dichter en kunstenaar Lies Van Gasse.
Hoogtepunten
71
CULTUUR: DENKEN EN DOEN DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS
DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS CULTUUR: DENKEN EN DOEN
© Marianne Hommersom
DEELNEMERS EN PUBLICATIES
Theatermaker en dichter Astrid Haerens (BE) schreef
een reeks gedichten over de Galerie de paléontologie et
d’anatomie comparée. Een selectie hiervan verschijnt in
2015 in Het Liegend Konijn. Ook schreef ze een meanderend essay over de wijk La Goutte d’Or. Deze tekst, La
Goutte d’Or. De blik van een ander verscheen in twee delen
op hard//hoofd (najaar 2014).
Journalist en radiomaker Heleen Debruyne (BE) schreef
al tijdens de residentie enkele blogberichten. Voor haar
tekst Meerminners in Parijs nam ze een kijkje bij de polyamoureuze beweging in de Franse hoofdstad. Dit artikel
verscheen in De Morgen Magazine en een fragment werd
voorgelezen op Klara in het programma Happy Hour. Ze
maakte ook een radiodocumentaire over het Musée des
Lettres et Manuscrits.
Het krachtige korte verhaal Zadelpijn van schrijver,
dichter en scenarist Lize Spit (BE) werd gepubliceerd
in Das Magazin #12. Ze schreef in Parijs ook de reeks
gedichten precisie, waaruit een selectie gepubliceerd werd
in Poëziekrant in januari 2015.
Schrijver en columnist Simone van Saarloos (NL)
schreef vanuit Parijs vijf columns voor haar vaste rubriek
in nrc.next. Haar verhaal De laatste massage van Michel
Houellebecq, over het Maison de Balzac, werd in augustus
2014 gepubliceerd door De Correspondent.
Journalist en reportagemaker Stéphanie Lepage (BE)
onderzocht de situatie van Comoorse gemeenschap in
Parijs en schreef hierover het artikel Van de Maaneilanden
tot La Courneuve: een ballingenparcours en werkt ook aan
een documentaire over dit onderwerp. Daarnaast bezocht
ze het Museum van Montmartre wat resulteerde in het
artikel De ziel van Montmartre.
Journalist Baptiste Erpicum (BE) waagde zich in Parijs
aan proza en schreef twee korte verhalen over Tes, een
jonge kunstenares die de Parijse kunstscene van de jaren
‘50 ontdekt. In Tes op de golf zet ze haar eerste stappen als
surrealistisch schilder; in De vrouw met het masker volgen
we haar naar het Salon des Indépendents in het Grand
Palais.
Architect Jürgen Vandewalle (BE) schreef het artikel
Schoonheid met een prijskaartje over de sociale impact van
architectuur in een stad, met vier Parijse monumenten
als voorbeeld. Daarnaast ging hij in op het Mona-Lisa
syndroom naar aanleiding van de beroemde begraafplaats
Père Lachaise.
Tijdens de residentie in Parijs schreef schrijver en dichter
Marieke Rijneveld (NL) Dit is geen dagboek, dat in drie
delen gepubliceerd werd door De Revisor. Uit haar achtdelige reeks gedichten over de tentoonstelling van Bill Viola
in het Grand Palais verscheen het gedicht Verdwaald in
september 2014 in Hollands Maandblad, drie andere verschenen in Poëziekrant in januari 2015. In de loop van
2015 komen nog vier andere gedichten in DW B en een
in Deus Ex Machina.
Schrijver en beeldend kunstenaar Bernke Klein
Zandvoort (NL) schreef een poëtisch essay over de
Parijse boulevards en een essay geïnspireerd door een tentoonstelling over Vincent van Gogh en Antonin Artaud
in het Musée d’Orsay. Dat stuk wordt in 2015 in Terras
gepubliceerd.
Student wis- en natuurkunde Karel Geeraedts (NL)
schreef twee korte verhalen in Parijs, Afscheid en
Ziekenbezoek. Dit laatste, over het Hôpital KremlinBicêtre werd gepubliceerd op hard//hoofd in januari 2015.
Zijn tweede tekst Afscheid is een kort verhaal in de stijl
van de klassieke Russische literatuur.
Journalist Michiel Leen (BE) schreef een artikel over zijn
bezoek aan het fotomuseum Maison Européenne de la
Photographie waar maar liefst vier tentoonstellingen tegelijk te zien waren. Daarnaast doet hij in een persoonlijk
essay verslag van zijn pogingen het flaneren onder de knie
te krijgen in De flaneur sleept niet met zijn voeten.
Classicus, dichter en theatermaker Flor Declercq (BE)
schreef het korte verhaal La BnF geïnspireerd door de
Bibliothèque nationale de France. Daarnaast schreef hij
de reeks gedichten Correspondence métro waaruit een
selectie verscheen in Poëziekrant in januari 2015.
Freelance journalist Lars Dellemann (NL) schreef het
essay Stadswolven over vervreemding in de grootstad naar
aanleiding van zijn ontmoeting met een jongen achter het
Facebookfenomeen Humans of Paris. Hij bezocht verder
het museum Musée du quai Branly en schreef daarover de
beschouwing Een ongemakkelijke expeditie.
Freelance journalist en onderzoeker Saskia Naafs (NL)
interviewde een danseres van de Moulin Rouge, wat
resulteerde in het artikel Elke avond oh la la. Het stuk verscheen in Het Parool. Daarnaast schreef ze over de fotocollectie in het Albert Kahn museum het stuk Archief van de
planeet, dat gepubliceerd werd op Mister Motley.
Dichter, beeldend kunstenaar Lies Van Gasse (BE)
schreef een lang gedicht over Parijs dat verschijnt in Het
Liegend Konijn in 2015. Ze tekende ook de graphic poem
Een binnenplaats - Hôtel Dieu, dat integraal in haar boek
Zand op een zeebed (uitgeverij Wereldbibliotheek) werd
opgenomen. Op 5 februari 2015 werd het boek gepresenteerd bij deBuren.
Schrijver Sebastiaan Andeweg (NL) schreef in Parijs
twee korte verhalen. In Que ch tu ontdekt het hoofdpersonage de homoscene in Parijs en in Brief aan mijn tandarts doet hij in briefvorm verslag van zijn bezoek aan het
Musée de la Publicité.
Journalist Guido van Eijck (NL) bezocht het voormalige
huis, nu museum, van premier Georges Clemenceau en
schreef hierover het artikel Het hol van de Tijger. Het stuk
werd gepubliceerd op hard//hoofd. Daarnaast volgde hij
het spoor van Simenons personage Maigrait in Op zoek
naar de commissaris.
72
Hoogtepunten
Schrijver en televisiemaker Yannick Dekeukelaere (BE)
schreef het komische essay Café de Paris - Toerist zoekt
onbeleefde ober, waarvan een ingekorte versie verscheen op
Vice. Zijn museumtekst Spreken ze Chinees in het Palais de
Tokyo? werd gepubliceerd op hard//hoofd.
Ann Overbergh (BE) coördineerde het project ter plaatse
en schreef het artikel De zwarte non van Moret over een
bijzonder schilderij in een van de mooiste bibliotheken
van Parijs.
Marianne Hommersom (NL) ging als projectcoördinator van de Parijsresidentie mee. Ze portretteerde tijdens
het verblijf alle deelnemers. Een selectie uit haar Parijse
fotoserie Et dans ce cas seulement wordt in 2015-2016 tentoongesteld in verschillende cultuurcentra in het kader
van Fotocircuit Vlaanderen.
Hoogtepunten
73
CULTUUR: DENKEN EN DOEN DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS
DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS CULTUUR: DENKEN EN DOEN
MUSEUMTOER
deBuren stuurde twee jonge schrijfsters naar interessante musea over de grens.
Hun opdracht? Vertel ons waarom je dit museum wel of niet moet bezoeken. Emy
Koopman ging naar Vlaanderen, Julie Reniers bezocht Nederland.
In Flanders Fields Museum | Ieper
‘In 2012 is de permanente expositie volledig vernieuwd en die is
niets minder dan spectaculair.’
C-mine | Genk
‘Wat ooit een plek van ontberingen was, is nu een belevenis. Deze
kille onderwereld bespeelt alle zintuigen.’
Kazerne Dossin | Mechelen
‘In alle aandacht voor kleine verhalen wordt het grote verhaal nooit
uit het oog verloren.’
STAM | Gent
‘Het STAM is een splinternieuw en overdonderend stadsmuseum.’
74
Hoogtepunten
De Pont | Tilburg
‘De Pont is een museum dat je vijf keer per jaar kunt bezoeken
zonder één keer hetzelfde te zien.’
Nationaal Glasmuseum | Leerdam
‘De samenkomst tussen het ambachtelijke glasblazen en de
onderwaterwereld van Ernst Haeckel levert wonderlijke creaties
van bovenaardse elegantie op.’
Kröller-Müller Museum | nationale park de Hoge Veluwe
‘In het museum zorgen Picasso, Van Gogh en Mondriaan aan
strakke witte muren voor een celebrityshock terwijl in het park de
kunstwerken met woeste wezens samenheulen.’
Teylers Museum | Haarlem
‘De vrienden van Pieter Teyler wilden alles weten en wilden dat
iedereen alles zou weten. Alleen daarom al moet je het oudste
museum van Nederland bezoeken'
Hoogtepunten
75
CULTUUR: DENKEN EN DOEN DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS
VERDERKIJKERS
GRENSVERKEER
De laatste jaren ontstond er een wisselwerking tussen jongeren die de wijde wereld
introkken en die het thuisfront via teksten en video’s lieten delen in hun belevenissen. deBuren steunt jonge makers om het grensgebied tussen kunst, theater,
performance en journalistiek af te tasten. Via blogberichten op onze website zijn
zij onze ogen en oren in een gebied waar wij niets van kennen.
Grensverkeer is de coproductionele samenwerking van de Brakke Grond, deBuren,
d e t h e a t e r m a k e r en Workspace Brussels, die projectmatig wordt aangevuld met andere partners uit Vlaanderen en Nederland. Grensverkeer richt zich op
podiumkunstenmakers die met één been in Vlaanderen en één been in Nederland
staan en biedt hen financiële, logistieke, productionele, artistieke, technische,
publicitaire en alle verder voorkomende ondersteuning bij het realiseren van
nieuwe creaties.
In 2014 gingen de jonge theatermakers Saar Fivez en
Marianne Cap naar een turbulent Venezuela, bezocht
Astrid Haerens Burundi voor een artistiek project over
beautysalons en verkende Emma Lesuis voor een documentaire voorstelling de levensstijl van wijnboeren in
Zuid-Afrika. De jonge filmmaker Michiel Robberecht
trok naar de Congolese jungle om met lokale krachten
een film te maken. Elisabeth Callens reisde al liftend
door Kazachstan en Kirgizië om foto’s, radioreportages
en teksten te maken. Een aantal van deze ‘Verderkijkers’
kwamen hun projecten voorstellen tijdens publieksavonden bij deBuren.
Een maand lang deden Astrid Haerens en Emma Lesuis onderzoek voor een artistiek project rond de schoonheidscultuur van
de Burundese vrouw. Met camera, pennen en papier, met wat
naïeve nieuwsgierigheid, durf en een duwtje van ‘Dieu’ probeerden ze binnen te treden in de wijde, nogal geheimzinnige wereld
van de Burundese kapsalons. Ze blogden hierover op de website
van deBuren en in april 2015 presenteren ze hun project in het
Brusselse kunstencentrum Recyclart.
Saar Fivez en Marianne Cap (samen het theatergezelschap Moeder-Eik) werken in Venezuela aan een filmproject, samen met een groep jongeren met een moeilijke
thuissituatie. deBuren zette hen graag in als verslaggevers
ter plaatse. Aanhoudende protesten in het land verplichtten hen er echter toe een flexibele bocht richting film
te maken. Bij terugkomst organiseerden ze bij deBuren
een gesprek met Orlando Verde (Belgisch-Venezolaanse
blogger) en Sasha Ojeda Mendoza (NederlandsVenezolaanse politicologe) over de impact van Chávez
en de huidige politieke en economische situatie in het
verdeelde Venezuela. Tevens werden al enkele beelden van
het filmproject in avant-première getoond.
Hoogtepunten
In 2014 werden door Grensverkeer de volgende makers
ondersteund, een deel van hen toerde ook nog met voorstellingen die reeds in 2013 werden ondersteund:
• Grensverkeer heeft een bijdrage geleverd aan de totstandkoming en tournee van Michael Bijnens’ afstudeervoorstelling (RITS) La Linea.
• Het collectief BOG, bestaande uit Lisa Verbelen,
Judith de Joode, Sanne Vanderbrugge en Benjamin
Moen toerde in 2014 met hun succesvolle debuutvoorstelling BOG. en maakte met steun van
Grensverkeer hun tweede voorstelling MEN.
• Maarten Westra Hoekzema maakte en speelde de
voorstelling Drieluik van een twijfelaar.
•
© Astrid Haerens
76
DE KRACHT VAN JONGE DENKERS, DOENERS EN DURVERS CULTUUR: DENKEN EN DOEN
deBuren steunt jonge makers om het grensgebied
tussen kunst, theater, performance en journalistiek af te tasten. Hun verhalen zijn te volgen via
de blogs op www.deburen.eu
Het collectief rond de voorstelling Heimat (Rebekka
de Wit, Freek Vielen, Suzanne Grotenhuis, Tom
Struyf en Harald Austbø) creëerden in 2013 een
welgesmaakte voorstelling gebaseerd op interviews
met ouders en grootouders, die ook nog in 2014 te
zien was in Nederland en Vlaanderen.
•Wetenschapper Damiaan Denys en theatermaker Bo
Tarenskeen (afgestudeerd aan het RITS) maakten
samen de filosofisch-wetenschappelijke performance
Wat is angst? in 2013. In 2014 was de voorstelling
opnieuw te zien in de Brakke Grond en op Lowlands.
Speelbeurten en publieksbereik
In totaal realiseerden de Grensverkeerproducties in 2014
100 speelbeurten in 22 Vlaamse en 9 Nederlandse steden.
Dat is een stijging ten opzichte van 2013 (70 speelbeurten in 14 Vlaamse en 6 Nederlandse steden). De makers
bereikten hiermee gezamenlijk zo’n 9500 bezoekers.
In de media
Artikelen en recensies over Grensverkeerproducties verschenen dit jaar in Vrij Nederland, Filosofie Magazine,
New Scientist, De Morgen, Het Nieuwsblad, de Volkskrant
en Knack Focus. Ook op online platforms zoals de
Theaterkrant, Theatermaggezien, Cobra.be en De Wereld
Morgen werden de voorstellingen besproken.
• Stefan Jakiela en Suze Milius van het VlaamsNederlands makershuis House Crying Yellow Tears
waren in 2014 kind aan huis in de Brakke Grond.
Stefan maakte en speelde zijn The White Forest With
The Forgotten People, en deed onderzoek naar zijn
nieuwe voorstelling The Bear. Suze Milius toonde
haar voorstelling Moeder en kind maar wordt pas in
2015 door Grensverkeer ondersteund om een nieuwe
voorstelling te maken.
• Judith de Joode & Catoke Kramer maakten en
speelden hun voorstelling Suddenly Something.
• Tom Struyf was in 2014 in residentie in de Brakke
Grond om onderzoek te doen voor zijn voorstelling
Another Great Year For Fishing dat later dat jaar in première ging.
Grensverkeer, Another great year for fishing © Clara Hermans
Hoogtepunten
77
CULTUUR: DENKEN EN DOEN ACTUALITEIT EN MEDIA
ACTUALITEIT EN MEDIA CULTUUR: DENKEN EN DOEN
ACTUALITEIT EN MEDIA
ACTUALITEITSDEBATTEN
MO*TALKS @ DEBUREN
Eerste editie van deze nieuwe reeks
actualiteitsdebatten was een succes
In september 2014 lanceerden we een nieuwe debatreeks. MO*talks @ deBuren is de uitdagende podiumversie van het driemaandelijkse MO*magazine. Elk
seizoen bezorgt MO*een exclusief magazine bij meer dan
100.000 Vlaamse gezinnen. Centraal in dat kwartaalblad
staat telkens een thema. Met de MO*talks willen we het
gesprek over dat thema ook live voeren. Daartoe worden
een drietal experts uitgenodigd om elk één uitdagende
stelling rond een deelthema uit te werken. De inleiders
gaan daarna in gesprek met elkaar en met het publiek
over andere aspecten van het thema die in het tijdschrift
aan bod komen. MO*talks is dus letterlijk te nemen: het
magazine spreekt en gaat in gesprek, omdat de interactie
met een levend publiek nodig is om een kwaliteitsblad
scherp te houden.
Op 17 september 2014 organiseerden we de eerste editie
van de MO*talks @ deBuren over onderwijs en ongelijkheid, dit naar aanleiding van het herfstnummer dat
in het teken van ‘leren’ stond. Mieke Van Hecke en
Orhan Agirdag hadden het tijdens en boeiende avond bij
deBuren over de uitdagingen van ons onderwijs. Filmpjes
van de MO*talks zijn te vinden op www.MO.be.
De bedoeling is dat we in
2015 vier keer per jaar
MO*talks organiseren, telkens gekoppeld aan de publicatie van MO*magazine. Een
nieuwe reeks actualiteitsdebatten om naar uit te kijken!
78
Hoogtepunten
MEDIADEBAT EN MEDIAKRITIEK
ZEEDIJK 10: VOORUIT MET DIE CRISIS!
In de succesvolle reeks Zeedijk 10: vooruit met die crisis!
nodigden deBuren en zijn Oostendse partner Vrijstaat- O.
prominente Vlaamse en Nederlandse sprekers uit om een
licht te werpen op de huidige crisis en dan vooral op de
vraag hoe deze het startpunt van meer positieve nieuwe
ontwikkelingen kan zijn. Er wordt een stelling geponeerd,
eventueel een oplossing geformuleerd, waarna de gasten
in discussie gaan.
MEDIACAFÉ
In onze meerjarige reeks Mediacafés – in 2014 zetten we
alweer de 19e editie neer - denken we met VVJ, Zebrastraat,
Fonds Pascal Decroos en VVOJ na over de veranderende
rol van de media in roerige tijden. In Gent vonden we met
Zebrastraat een nieuwe, stevige locatiepartner en konden
we de relaties versterken met geëngageerde docenten en
studenten van Universiteit Gent en Arteveldehogeschool
Gent. Het blijft onze doelstelling de contacten met professoren en coördinatoren van de journalistieke opleidingen
in Nederland en Vlaanderen inhoudelijk verder te intensifiëren. Verder zijn in 2014 ook plannen uitgetekend om
in 2015 een eerste Mediacafé in Nederland te organiseren. De thema’s voor de Mediacafés (in Vlaanderen) en de
VVOJ-cafés (in Nederland) worden op elkaar afgestemd.
Sprekers in 2014 waren: Bart Weekers (Vlaams ombudsman), Paul van Buitenen (klokkenluider, oud-Europarlementariër), Hugo van der Parre (NOS), Bert Rymen
(Radio 1, VRT), Rob Heirbaut (EU-kenner VRT),
Caroline de Gruyter (EU-kenner NRC), Ton van
Lierop (VRT), Mark Deuze (hoogleraar Mediastudies
UvA), Dirk Barrez (hoofdredacteur Pala.be), Sanne
De Wilde (fotografe, de Volkskrant), Helena de Groot
(radiomaker, Klara), Maxie Eckert (De Standaard), Dirk
Draulans (bioloog, Knack-journalist, schrijver), Tamar
de Waal (UvA, freelance journalist) en Trui De Maré
(VRT).
EXPERTISEONTWIKKELING
JOURNALISTIEK
deBuren investeert graag en veel in de ontwikkeling en
stimulering van (journalistiek) schrijftalent. Ze doet dit
door interessante projecten te ondersteunen of zelf programma’s in te richten.
Mediacafé: Ondernemerschap in de journalistiek in Zebrastraat in Gent.
In de reeks Zeedijk 10 sprak Rob Wijnberg (De
Corrsepondent) (foto) over de crisis in de media, mobiliteitsdeskundige Kris Peeters over het huidige en een
nieuw soort mobiliteitsbeleid; hoogleraar Maurice
Crul (Vrije Universiteit Amsterdam) lichtte zijn kijk
op de multiculturele samenleving toe; antropoloog Ton
Lemaire ontleedde de keerzijden van het vooruitgangsstreven en pleitte voor een meer spirituele oriëntatie op
de wereld. Daarna gingen ze in gesprek met de moderator
en het publiek.
Het journalistiek beroep is onderhevig aan heel wat mondiale veranderingen en verschuivingen in het medialandschap: toenemende crossmedialiteit, almaar veranderende
werkvoorwaarden in de mediasector, heel wat nieuwe
journalistieke initiatieven buiten mainstream-media, een
actievere rol van het publiek... Het is voor ons cruciaal
om stil te staan bij deze evoluties, daar journalistiek een
vitaal onderdeel blijft in de informatiestroom.
In 2014 debatteerden we over klokkenluiders
(24.02), Europa in de media, in het kader van de
Europese verkiezingen (28.04), de contradictie
tussen de steeds complexere samenleving en de
vraag naar steeds kortere, compactere berichtgeving (11.12), en de correlatie tussen journalistiek
en ondernemerschap (16.10).
In 2014 was deBuren partner van Belgodyssée. De wedstrijd, een samenwerking tussen het Prins Filipfonds,
VRT en RTBF, bekroont al tien jaar beloftevolle, jonge
journalisten. deBuren bood de laureaat voor Beste
Krantenartikel, Tiffany Mestdagh, een residentie aan
in Parijs (2015). Over onze jaarlijkse schrijversresidentie
voor journalisten in de Franse hoofdstad leest u alles in
het hoofdstuk De kracht van jonge denkers, doeners en
durvers.
Ook de website van deBuren is een forum voor jong
schrijftalent. Wekelijks verschijnen journalistieke blogs
van jonge mensen in de nieuwsbrief van deBuren.
Radio deBuren, de luisteravonden In the dark en de
radiodocumentairewedstrijd voor audioverhalen Korte
Golf passen ook in deze journalistieke missie.
Hoogtepunten
79
CULTUUR: DENKEN EN DOEN WETENSCHAP EN FILOSOFIE
WETENSCHAP EN FILOSOFIE CULTUUR: DENKEN EN DOEN
WETENSCHAP EN FILOSOFIE
WETENSCHAP
DE ROL VAN WETENSCHAP IN HET
MAATSCHAPPELIJK DOMEIN
GRIJZE CELLEN
Samen met wetenschappelijk tijdschrift Eos, FWO
Vlaanderen en Handelsbeurs Concertzaal in Gent heeft
deBuren in 2014 in de wetenschapsreeks Grijze Cellen
gekozen voor thema’s met een grote maatschappelijk
dimensie. De enige wetenschapsreeks van deBuren kan
elke editie rekenen op zo’n 200 tot 300 bezoekers. De
avonden verlopen volgens een vast stramien: twee topwetenschappers uit Nederland en Vlaanderen geven een
lezing van 20 minuten over een bepaald thema en gaan
daarna in gesprek onder leiding van een wetenschapsjournalist. In 2014 stonden we stil bij de ontwikkelingen in
de commerciële ruimtevaart, de stand van zaken in het
onderzoek naar (de schadelijke gevolgen van) fijnstof, de
toekomst van de landbouw en de nuttige en schadelijke
gevolgen van bacteriën voor ons lichaam. Daarnaast
hebben we dit jaar een eerste stap gezet buiten onze vertrouwde locatie in Gent en organiseerden we een eenmalige Grijze Cellen in Hasselt in samenwerking met de
UHasselt rond innovatie.
#1 COMMERCIËLE RUIMTEVAART DE TOEKOMST?
Virgin Galactic van Richard Branson experimenteert
met commerciële ruimtevluchten en de Nederlandse
Space Expedition Corporation (SXC) wil mensen
voor 100.000 dollar een korte ruimtetrip bezorgen.
Zijn dit soort initiatieven van private bedrijven rendabel? En sturen we nog mensen of beter ruimterobots zoals Curiosity om de maan, Mars en asteroïden te verkennen? Op 17 februari gaven Christoffel
Waelkens (sterrenkundige en programmadirecteur
van Space Studies, KU Leuven) en Cees Faes (SXC en
TCC) een lezing over de toekomst van de ruimtevaart.
Daarna gingen zij met elkaar in gesprek onder leiding
van Eos-redacteur Reinout Verbeke.
#2 DE SCHADELIJKE GEVOLGEN VAN FIJNSTOF
De Nederlandse en Belgische lucht behoort tot de
smerigste van Europa. Inademing van fijnstof is schadelijk voor de gezondheid. Het verhoogt de kans op
longkanker, infarcten en diabetes. Doen de overheden wel genoeg om burgers te beschermen? En zullen
Nederland en België de Europese norm voor schonere
lucht halen in 2015? Reinout Verbeke ging over deze
vragen in gesprek met Tim Nawrot (hoofddocent
Milieuepidemiologie UHasselt en KULeuven) en
Rob Beelen (docent Milieuepidemiologie en coördinator van het Europese ESCAPE project (Universiteit
Utrecht).
80
Hoogtepunten
#3 DE TOEKOMST VAN DE LANDBOUW
Hoe moet de agrarische sector zich ontwikkelen om
voedselzekerheid te garanderen? Moeten we productieverhoging en vrijhandel nastreven of moeten we
overconsumptie beperken, het ecosysteem respecteren en kiezen voor kleinschalige agro-ecologie? In
oktober spraken Olivier De Schutter (Voormalig
Rapporteur van de VN voor het recht op voedsel)
en Rudy Rabbinge (Wageningen UR) in een lezing
over hun verschillende visies op de toekomst van de
landbouw en wisselden daarna tijdens een pittig debat
van gedachten met elkaar onder leiding van Eosredacteur Dieter De Cleene.
4# IS PATENTERING EEN VLOEK OF EEN ZEGEN?
Staat het traditioneel gesloten bedrijfsleven wel open
voor open innovatie? Is patentering de enige manier
om je idee of product te beschermen? Hoe voorkom
je dat octrooien de productontwikkeling belemmeren,
worden gebruikt als machtsmiddel of worden misbruikt om de prijzen van producten hoog te houden?
In november maakte Grijze Cellen een uitstap naar
Hasselt waar Wim Vanhaverbeke (UHasselt) en
Ellen Moors (Universiteit Utrecht) – twee wereldautoriteiten op het gebied van open en duurzame
innovatie – spraken over de rol van patentering voor
(open) innovatie in het bedrijfsleven en binnen de farmaceutische industrie in het bijzonder.
#5 OVER HET NUT EN DE NOODZAAK VAN
BACTERIËN EN HET GROEIENDE GEVAAR VAN
ANTIBIOTICARESISTENTIE
De miljoenen bacteriën die wij met ons meedragen beïnvloeden allerlei processen in ons lichaam.
Sommige maken ons ziek, andere maken ons beter,
sommige zijn nuttig voor de spijsvertering terwijl
andere soorten essentieel zijn voor de productie van
vitamines. Tegelijk kan de afwezigheid van bepaalde
bacteriën het risico op diabetes, ontstekingen, allergieën en astma verhogen en is de toenemende ongevoeligheid van schadelijke bacteriën voor antibiotica
een acuut gevaar voor onze gezondheid. In november
gaf Bart Lambrecht (VIB en UGent, Francquiprijs
2014) een lezing over het nut en de noodzaak van
bacteriën voor ons lichaam en sprak Herman
Goossens (UA) over onderzoek naar het groeiende
gevaar van antibioticaresistentie. Daarna gingen zij
met elkaar in gesprek onder leiding van wetenschapsjournalist Jop de Vrieze over mogelijke oplossingen.
Hoogtepunten
81
CULTUUR: DENKEN EN DOEN WETENSCHAP EN FILOSOFIE
WETENSCHAP EN FILOSOFIE CULTUUR: DENKEN EN DOEN
Het zoekend
hert ° OORLOG
The searching deer
DE
GROOTE
INblijft
ONS HOOFD
goede gevoelens losweken. Steeds meer zorgzame
enkelingen zoeken de luwte van het filosofiehuis
op om denkers te ontmoeten, naar schrijvers te
luisteren, kunst te beleven of samen te reflecteren.
De GROOTe OORLOG in Ons hOOfD
FILOSOFIE
Philosophy
&
overnight
sensations
Totaalproject
met 12 lezingen,
tentoonstellingen,
wandelingen
MaRcEL GRauLs
LEEN HuEt
JEROEN VaNHEstE
Filosofiehuis Het zoekend hert ° The searching deer
in Berchem-Antwerpen en deBuren slaan al enkele
jaren de handen in elkaar om samen filosofische
lezingencycli te organiseren.
Onder het motto: ‘Men moet de wereld niet begrijpen, men moet er alleen zijn plaats in weten te vinden’
nodigen we iedere maand op zondagvoormiddag
filosofen, dichters en schrijvers uit Vlaanderen en
Nederland uit voor een lezing. De sprekers verblijven enkele dagen in het filosofisch gastenverblijf van
Het zoekend hert in Antwerpen. De productie en
organisatie van deze lezingen ligt bij Het zoekend
hert, dat ook samenvattingen en reflecties van de
ontmoetingen bundelt in een berichtenblad. De
bijeenkosten zijn kleinschalig met een hoge graad
van publieksinteractie en hebben het karakter van
een filosofisch ‘salon’. Naast de filosofische lezingen
zetten we ook de succesvolle filosofische wandelingen in het beeldenpark van het Middelheimmuseum
verder.
In 2014 presenteerden Het zoekend hert en deBuren de
omvangrijke cyclus De Groote Oorlog in ons hoofd –
Wereldoorlog I en de denkende enkeling. Uit alle lezingen kwamen teksten voort die gepubliceerd werden in het
filosofische tijdschrift van Het zoekend hert. Tijdens de
tweede editie van de reisreeks De Spoorzoekers, opgedragen aan de Vlaamse schrijver en reisauteur Kamiel
Vanhole (1954-2008) presenteerden we Buitenwereld,
binnenzee van de Nederlandse filosofische reisauteur,
journalist en muzikant Auke Hulst. We stelden ook het
nieuwe boek Pioniers in de praktische filosofie van Veerle
Pasmans voor (uitgeverij ISVW) dat interviews bevat
met vijftien filosofen uit België en Nederland.
De Groote Oorlog in ons hoofd was een filosofieproject bij de 100ste herdenking van het begin van de Eerste
Wereldoorlog. Het zoekend hert onderzocht de impact
van deze oorlog op het denken en handelen van de enkeling, op de ontwikkeling van filosofie, wetenschap en
politiek, op de dynamiek van kunst en cultuur, ook naar
de toekomst. Het project bestond uit lezingen, tentoonstellingen en wandelingen.
I. DE GROOTE OORLOG
EN HET GEËNGAGEERDE INDIVIDU
Het zoekend hert en deBuren ontwikkelen sinds
september 2012 een ‘walk-in-progress’ in het
Middelheimmuseum in Antwerpen. Tot dusver
WERELDOORLOG
I EN DE DENKENDE
kwamen
daar al zeven filosofen-kunstkenners
hun traject ENKELING
Filosofieproject
met
12
lezingen,
tentoonstellingen,
wandelingen
uitstippelen: in oktober nodigden we wetenschapsfilosofe
MARCEL
GRAULS
| LEEN Twente)
HUET | uit
JEROEN
VANHESTE
Mieke
Boon
(Universiteit
om ons
‘De kunst| VINCENT BLOK
PAUL VAN TONGEREN | THIJS LIJSTER | MONIKA VAN PAEMEL
van
het kijken’ aan te leren.
MATTHIJS DE RIDDER | STEFAN HERTMANS | LAURENS TEN KATE
FRANK ALBERS | PETER SLOTERDIJK
van 26-01-2014 tot 14-12-2014
het_zoekend_hert_de_groote_oorlog_advertentie_de_buren_A5.indd 1
deBuren
17/12/13 10:12
VINcENt BLOK
PauL VaN tONGEREN
tHIJs LIJstER
MONIKa VaN PaEMEL
MattHIJs DE RIDDER
stEfaN HERtMaNs
LauRENs tEN KatE
PEtER sLOtERDIJK
VAN 26-01-2014
TOT 14-12-2014
deBuren
WERELDOORLOG I EN DE DENKENDE ENKELING
III. DE GROOTE OORLOG
EN DE KUNSTZINNIGE ENKELING
1. Van lokale beleving tot internationale beweging |
Marcel Grauls over Nicolaas Theelen, Camille
Huysmans, Rosa Luxemburg | Zondag 26 januari
2014 – 11:00
7. Van vrijpostige avant-gardist tot vermoeide banneling | Monika Van Paemel over Paul Van Ostaijen,
Emile Verhaeren en Stefan Zweig | Zondag 14
september 2014 – 11:00
2. Van opvoedkundig streven tot innerlijke vertwijfeling | Leen Huet over Virginie Loveling, Ellen
Key, Virginia Woolf | Zondag 16 februari 2014
– 11:00
8. Van gezworen pacifist tot onwillige nihilist |
Matthijs de Ridder over Henri Barbusse, Käthe
Kollwitz, Frans Masereel en Yvan Goll | Zondag
19 oktober 2014 – 11:00
3. Van Europa als The Waste Land tot een reanimatie van het Avondland | Jeroen Vanheste over T.S.
Eliot, Julien Benda en Thomas Mann | Zondag 16
maart 2014 – 11:00
9. Oorlog versus paradijs: kunst als zelfrealisatie
na 1918 | Stefan Hertmans over Erich Maria
Remarque, Martin Heidegger, Rainer Maria Rilke
en Jean-Paul Sartre | Zondag 16 november 2014
– 11:00
II. DE GROOTE OORLOG
EN HET FILOSOFISCHE DENKEN
4. De Groote Oorlog als strijd tussen iconophilia en
iconoclasme | Vincent Blok over Louis-Ferdinand
Céline en Ernst Jünger | Zondag 27 april 2014 –
11:00
5. Van romantische strijdlust tot logisch-empirische vredeswil | Paul Van Tongeren over
Friedrich Nietzsche, Bertrand Russell en Ludwig
Wittgenstein | Zondag 18 mei 2014 – 11:00
© Marianne Hommersom
82
Hoogtepunten
6. Op zoek naar een nieuwe beleving van de tijd |
Thijs Lijster over Henri Bergson, Marcel Proust,
Bertolt Brecht en Walter Benjamin | Zondag 15
juni 2014 – 11:00
Stefan Hertmans
Hoogtepunten
83
CITYBOOKS
vertel me een verhaal - tell me a story - raconte-moi une histoire
als synthese
In het internationale residentieproject citybooks komen alle elementen van deBuren samen.
De stad, literatuur, fotografie, jonge makers en Europa. citybooks is de internationale
springplank van deBuren: vanuit Brussel lanceren we Vlaamse en Nederlandse auteurs en
we halen tegelijkertijd verhalen uit de hele wereld in huis. In 2014 realiseerden we citybooks
Jakarta, een speciale dubbeleditie in Hasselt en Genk en liep het project verder in Lissabon en
Gent. Ook werden dit jaar de voorbereidingen getroffen voor citybooks Ieper en Paramaribo,
waar de residenties in 2015 plaatsvinden.
STEDEN IN WOORD EN BEELD
Nadat de Europese geldstroom in 2013 ten volle benut was, zijn we met citybooks in 2014
in een andere versnelling en op een nieuwe manier gaan werken. We hebben de begroting
herschikt en vragen van de lokale partners een extra financiële inspanning. Gelukkig schrikt
deze nieuwe situatie niet alle steden af en blijven we in staat om ons project voort te zetten.
Twee nieuwe stadsprojecten gingen begin 2014 van start. Dicht bij huis was dat citybooks
Hasselt en Genk, een speciale dubbeleditie in het kader van de Unie Hasselt-Genk. De
auteurs verbleven een week in elk van de twee Belgisch-Limburgse steden. In de verhalen
speelt de band tussen deze zeer verschillende buursteden telkens een belangrijke rol.
Tijdens de festiviteiten van de Unie Hasselt-Genk werden ook de citybooks onder de
aandacht gebracht, onder meer via een tentoonstelling in Z33, het huis voor actuele kunst
te Hasselt, van decitybooksfoto’s van jonge Antwerpse fotograaf Athos Burez.
Aan de andere kant van de wereld begon citybooks Jakarta in Indonesië. Zoals bij de
citybooks over Semarang komt in de stadsportretten over deze megalopool de historische
band met Nederland terug op zeer uiteenlopende manieren. Dankzij de enthousiaste
partners in Jakarta bereiken de citybooks ook heel wat Indonesische lezers en luisteraars.
REIS MET CITYBOOKS DE WERELD ROND
Dit zijn de steden waar het project tot en met 2014 landde:
84
Boekarest (Roemenië)
Jakarta (Indonesië)
Stellenbosch (Zuid-Afrika)
Charleroi (België)
Lissabon (Portugal)
Tbilisi (Georgië)
Chartres (Frankrijk)
Lublin (Polen)
Turnhout (België)
Gent (België)
Oostende (België)
Utrecht (Nederland)
Grahamstown (Zuid-Afrika)
Semarang (Indonesië)
Venetië (Italië)
Graz (Oostenrijk)
Skopje (Macedonië)
Yerevan (Armenië)
Hasselt-Genk (België)
Sheffield (Verenigd Koninkrijk)
Hoogtepunten
In 2015 gaat citybooks
alvast verder met edities
in Ieper en Paramaribo
Aandacht voor citybooks in De Standaard der Letteren 27.06.2014
Hoogtepunten
85
wist u dat ...
CITYBOOKS
... de citybooks al ruim 1,3 miljoen keer beluisterd zijn, waarvan 461.931 in het afgelopen jaar?
En dat er  met de Radioboeken daarbij opgeteld  al meer dan 5 miljoen downloads zijn
van alle luisterboeken van deBuren?
... Bernard Dewulf (citybooks Oostende) de meest beluisterde auteur van 2014 is met 7828 downloads,
op de voet gevolgd door Wim Brands (citybooks Gent, 6988 downloads)
en Gustaaf Peek (citybooks Jakarta, 6278 downloads)?
luisterboeken? En dat Ingrid Winterbachs citybook over Grahamstown met 5269 downloads
Unieke stadsportretten: schrijvers over steden
het populairst was? Verder in de top tien vinden we de Afrikaanse vertalingen
Download gratis luisterverhalen en e-books
van citybooks over Oostende, Lublin, Tbilisi en Skopje.
... in de top tien best beluisterde andere talen het Engels domineert, maar op
citybooks Hasselt -Genk
plaats 2 het Italiaanse citybook van Davide Longo (over Utrecht, 1107 downloads) prijkt en
Niet één, maar twee steden
vormden samen de inspiratie
voor vijf stadsportretten:
op plaats 5 het Indonesische citybook van Veronica B. Vonny (over Jakarta, 760 downloads) ?
boekpresentatie en tentoonstelling in STAM Gent.
De luisterverhalen van deBuren worden zeer veel
beluisterd. Eind december 2014 stonden we op
de drempel van de 5.000.000 downloads. Met de
downloads van de e-books, de gelezen teksten op het
web, de bezoekers tijdens tentoonstellingen en andere
activiteiten en de interesse vanuit tijdschriften en
kranten, durven we wel te stellen dat we met citybooks
doorlopend een groot en breed publiek bereiken.
In De Markten in Brussel werden de citybooksfoto’s
en tekeningen van Filip Berte en Kakha Kakhiani over
Tbilisi en Turnhout tentoongesteld. Tijdens de expositie,
die plaatsvond in het kader van het BOZAR-project
The Caucasus from sea to sea werden twee literaire
avonden en twee rondleidingen georganiseerd. (Zie ook
De Sloveense dichter Aleš
Šteger treft overal in Hasselt
en Genk poëzie aan, of toch
niet? Ga met hem mee op pad
in de twee tegenovergestelde
steden in Vertrekkende treinen.
het hoofstuk Tentoonstellingen)
De Nederlandstalige bijdrage aan het Brusselse
Transpoesiefestival was dit jaar een gedicht uit het
citybook Charleroi, 10 gedichten van Erik Lindner.
86
Hoogtepunten
© Amador Camargo
Reisbureau deBuren
‘Als een vreemde vogel observeert hij de stad
en haar verweerde bewoners. Gaandeweg
evolueert zijn terughoudendheid en afkeer naar
een zachte vertedering voor dit museum van
menselijke miserie.’
Over: Het reservaat van Thomas Gunzig over
Charleroi - de keuze van Ann Venneman
Małgorzata Rejmer is een
jonge Poolse schrijfster. In Belgïe
verbaast ze zich over keurige
kerkhoven en hoge zelfmoordcijfers in haar citybook Vleugels
zijn slechts een metafoor.
© Joze Suhaldonik
het project in deze steden af met onder meer een
Christophe Van Gerrewey
deelt Tien herinneringen aan Hasselt
en Genk. Over architectuur, een
onverwacht hert, pizza, Japanse
tuinen en een kappersbezoek.
© Sławonmir Klimkowski
Daarnaast werd in 2014 rustig doorgewerkt aan
citybooks Lissabon en Gent. In 2015 ronden we
© Koen Broos
Atte Jongstra schreef naar aanleiding van zijn verblijf in Limburg
Bokrijk: ademgebied, een vervolg op
zijn citybook over Venetië: De
dood trekt van onderen op.
Reisbureau deBuren
In de zomermaanden werd via sociale media een ludieke
campagne gevoerd om de luisterboeken extra in de kijker te
zetten. Wekelijks stelden de collega’s van deBuren hun favoriete
citybooksbestemming voor op facebook. Verspreid in dit katern
komt u enkele van de lees & luistertips tegen.
Un
tell me a story | vertel me een verhaal | raconte-moi une histoire
... de citybooks in het Afrikaans het grootste luisterpubliek vinden na de Nederlandstalige
Het hoofdpersonage in het
citybook De man die bomen
omarmde van Use Lahoz is een
jonge Spaanse fietscoureur die
tijdens een wedstrijd in Limburg
verliest, maar ook wint.
Volg ons op facebook/citybooks
en via twitter #citybooks_eu
Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren
heeft een unieke collectie audioboeken
die je gratis kunt downloaden in diverse
talen. Korte literaire luisterverhalen voor
op vakantie, als filetroost of ... tijdens het
strijken.
Op www.citybooks.eu vind je unieke stadsportretten van verrassende steden door meer
dan 100 internationale schrijvers, dichters,
fotografen en videasten. Ontdek de citybooks
als audioboek (podcast) van een half uur, lees
de verhalen online als webtekst of download
ze als e-book.
Alle verhalen zijn te lezen en te beluisteren in het
Nederlands, Engels, Frans én in de taal van het
gastland. Bovendien kun je iedere stad niet alleen
via 5 literaire portretten ontdekken maar ook via
24 foto’s en 24 City One Minute-filmpjes.
citybooks en Radioboeken
in het Afrikaans
Marlene van Niekerk, Toast Coetzer, Clinton du Plessis,
Ronelda Kamfer, Ingrid Winterbach, Rentia Bartlett-Möhl
lezen zelf hun verhalen aan u voor in het Afrikaans.
Daarnaast zijn citybooks en Radioboeken van Arnon
Grunberg, Arjen Duinker, Saskia de Coster, Gerda
Dendooven, Tommy Wieringa, Adriaan van Dis en nog
heel wat andere auteurs in Afrikaanse vertaling gratis
te beluisteren en te downloaden.
Ontdek ze allemaal op
www.radioboeken.eu en www.citybooks.eu
Deze advertentie verscheen in Ons Erfdeel #4
Hoogtepunten
87
Reisbureau deBuren
INTRODUCTIE
‘Ik neem jullie graag mee naar Lublin. Ik
ben er nooit geweest, maar ben er luisterend
naar Arnon Grunberg in mijn gedachten doorheen gelopen. In dit absurdistische verhaal
vertelt de 24-jarige gids Danuta Kalinowska in
een brief aan het stadsbestuur over de vreselijke beproeving die ze heeft moeten doorstaan
tijdens het twee weken durende residentiebezoek van ‘de matige Nederlandse schrijver
Arnon Grunberg’.’
Over: Aangifte van Arnon Grunberg over Lublin - de keuze van Debbie Marbus
Reisbureau deBuren
FROM
GEORGIA.
WITH
LOVE?
f
met foto’s van | avec les œuvres de
Filip Berte (BE) & Kakha Kakhiani (G)
‘Wandelend door de Georgische
hoofdstad Tbilisi stuit je op talloze
uitingen van een rijk historisch en
cultureel verleden. Van eeuwenoude
kerkjes en stadspaleizen tot massieve
Stalinistische constructies, souvenirs
uit de tijd dat Georgië onderdeel was
van de Sovjet-Unie. Het citybook van
de Georgische schrijver Lasha Bugadze
speelt zich af in de communistische
tijd. Het is 1983 en het Centrale Comité
organiseert een wedstrijd: wie schrijft
het beste officiële lied voor Tbilisi? Een
spannend verhaal met hoofdrollen voor
een overspelige componist, een loslippige priester en een KGB-agent met
onvermoede talenten.’
Over: Een lied voor Tbilisi van Lasha
Bugadze over Tbilisi - de keuze van
Xander Stroo
MEERTALIGHEID EN EDUCATIE
Vertaalprojecten
Studenten Nederlands van de Universiteiten Sheffield,
Cambridge, Nottingham en University College London
presenteerden in januari 2014 de vertaling naar het
Engels van Wim Brands’ citybook De fanfare die een
olifant opat. Henriëtte Louwerse, verbonden aan de
Universiteit Sheffield en coördinator van citybooks
de Katedra Filologii Niderlandzkiej aan de Universiteit
Sheffield, nam hiervoor het enthousiaste initiatief.
Wroclaw het initiatief om met haar studenten het
Dit was de derde keer dat een citybook binnen dit
citybook van Saskia de Coster over Skopje en het
bijzondere vertaalproject naar het Engels vertaald werd.
citybook over Venetië van Rebekka de Wit naar het Pools
Eerder kwamen al de Engelse versies van de citybooks
te vertalen. In Mons ging Carola Henn met studenten
van Abdelkader Benali (Beeld van een gewapende
van de Faculté de Traduction et d’Interprétation aan de
strijder op een paard) en Bouke Billiet (Meisje van
slag om Atte Jongstra’s citybook over Hasselt en Genk
vroeger) binnen dit project tot stand.
naar het Frans te vertalen. In Boekarest realiseerden
studenten van de Secției de Neerlandeză aan de
foto © Filip Berte
Vernissage
vr | ven 21.02.2014
18:00 - 19:30 u/h
Openingstijden |
Heures d’ouverture
di-zo | mar-dim :
12:00 - 18:00 u/h
gratis | gratuit
EXPO
22.02 > 23.03.2014
De Markten
Met | avec: Frank Westerman, Lasha
Bugadze, Julie Reniers, Filip Berte
en Ingrid Degraeve & DW B.
Leopoldstraat 6 Rue Leopold,
1000 Brussel | Bruxelles
VR|VEN 21.02
Rondetafelgesprek|Table ronde
20:00-21:00 u/h - Bozar
Van | de: Tinatin Gurchiani
Ravensteinstraat 23 Rue Ravenstein,
1000 Brussel | Bruxelles
info & reserveren | info & réservations:
van Arnon Grunbergs citybook over Lublin, onder
Boekarest
de
Roemeense
vertaling
buitenland. Zo nam Małgorzata Dowlaszewicz van
vakkundige begeleiding van Alexa Stoicescu.
Rondleiding
Visite guidée
Met | avec: Lasha Bugadze & Data Tavadze.
+ Documentaire
21:00 - 22:00 u/h - Bozar
Universiteit
bijzondere projecten met studenten Nederlands in het
Oude Graanmarkt 5 Vieux
Marché aux Grains
1000 Brussel | Bruxelles
Gerelateerde activiteiten | Activités connexes
DO|JEU 20.02
Literaire avond|Soirée litéraire
19:30 u/h - deBuren
In 2014 werden nog vier citybooks vertaald tijdens
DO|JEU 14.03
12:30 u/h - De Markten
Met | avec: Julie Reniers
ZO|DIM 23.03
14:30 u/h - De Markten
Met | avec: Filip Berte
www.deburen.eu | www.demarkten.be
f
Kunstenaar Filip Berte leidt bezoekers rond in de tentoonstelling
From Georgia. With Love? in De Markten in Brussel. Naast een
nieuwe fotoreeks over Batumi was daar ook zijn citybook Tbilisi
te zien, samen met de citybooksfoto’s die de jonge Georgische
fotograaf Kakha Kakhiani maakte over Tbilisi en over Turnhout.
88
Hoogtepunten
In het Europa Jaarboek 2014 werd citybooks in de kijker gezet
in het hoofdstuk Platforms voor Europa.
Een gerichte mailing aan Nederlandse bibliotheken in de aanloop naar
de Boekenweek, waarvan het thema dit jaar ‘reizen’ was, genereerde
enkele mooie aankondigingen op lokale websites. Ook middels flyers
werd het project onder de bibliotheekbezoekers vespreidt.
Hoogtepunten
89
CITYBOOKS
CITYBOOKS
NIEUWE STEDEN
Gent
In Gent schreven Wim Brands en Annelies Verbeke ieder
een citybook. In 2014 liep het project in samenwerking
met STAM in deze stad verder. De Spaanse historica
Àngeles Caso schreef Een liefdeslied voor Gent. Eind
2014 was de Duitse auteur Karl Schlögel te gast, hij laat
zich in zijn citybook leiden door de moderne architectuur
die in deze historische stad te vinden is. In 2015 zal de
jonge getalenteerde Nederlandse schrijfster Niña
Weijers als vijfde auteur een stadsportret schrijven.
Fotografe Sanne De Wilde maakte een reeks van 24
foto’s, deze zullen in de zomer van 2015 tentoongesteld
worden in STAM.
De Spaanse auteur Use Lahoz, de Poolse Małgorzata
die eerder het citybook Woonplaats schreef over haar
Rejmer en de Sloveense dichter en essayist Aleš Šteger
thuisstad Gent, dompelde zich in februari volledig onder
maken het rijtje compleet. Rejmers persoonlijke essay
in de culturele rijkdom van de Aziatische megalopool.
over dood en leven verscheen in Nederlandse vertaling
De Surinaamse schrijfster Ruth San A Jong schreef
van Kris van Heuckelom in Ons Erfdeel.
als vijfde auteur een stadsportret. Op uitnodiging van
De jonge Belgische fotograaf Athos Burez maakte
deBuren en de Taalunie maakte zij in het verlengde
een sprookjesachtige stadsportret in 24 foto’s. Het
van haar residentie een kleine tournee door de Lage
Frank&Robbert
Landen. Ze was onder meer eregast tijdens de literaire
realiseerde 24 City One Minute video’s, waarin onder
quiz Qwerty & Azerty in Antwerpen. Overigens was
meer King Kong en reusachtig fruit voorbij komen. Zowel
Wim Brands (citybooks Gent) juryvoorzitter tijdens de
de foto’s als de video’s waren in de zomer te zien tijdens
Amsterdamse editie van deze quiz.
kunstenaarsduo
Robbert&Frank
een tentoonstelling in het kader van de Unie Hasselt-
Het beeldend luik van citybooks Jakarta is in handen
Genk (zie ook het hoofdstuk Tentoonstellingen).
van fotograaf Amran Malik Hakim. Videast Mirna Marini
Coördinator Tino Djumini, auteur Akidah Gauzillah
en Willem Bongers-Dek in de geluidsstudio voor
opnames van de audioboeken voor citybooks Jakarta
in het Bahasa Indonesia en in het Nederlands.
Damayanti Arifin maakte een reeks van 24 City One
Minute films. In 2015 volgt een presentatie in Jakarta.
PROMOTIE
deBuren heeft citybooks actief gepromoot tijdens de eigen literaire activiteiten, onder meer
via flyers over het project en uitleg tijdens introducties van avonden en middagen. Uiteraard
werd in ieder programmaboekje ook de nodige ruimte voor het project ingeruimd.
De Spaanse auteur Àngeles Caso ontmoette Dorian
van der Brempt tijdens haar residentie in Gent.
Divers
Lissabon
Najaar 2013 ging citybooks Lissabon van start in
samenwerking met partnerorganisatie Alkantara. Te
gast waren de Portugese auteurs Patricia Portela, J.M.
Vieira Mendes en Dulce Maria Cardoso en fotografe
Maria Fialho. Daarnaast schreef de Belgische auteur en
journalist Sus Van Elzen een citybook en tot slot ook de
om liefde verscheen in de Nederlandse vertaling van
Harrie Lemmens in het literaire tijdschrift DW B.
Hasselt-Genk
citybooks Hasselt-Genk, een bijzondere dubbeleditie
waarbij twee steden de inspiratiebron vormen voor de
stadsportretten, vond plaats in het kader van de Unie
Hasselt-Genk. Partner Z33 en de Provincie Limburg ontvingen de auteurs. De Nederlandse schrijver Atte Jongstra beet de spits af. Hij schreef eerder het citybook De
dood trekt van onderen op over Venetië en zijn nieuwe
citybook is te lezen als een vervolg daarop. Daarna was
de Belgische auteur Christophe Van Gerrewey te gast.
90
Hoogtepunten
Het project citybooks werd uitgebreid gepresenteerd
In 2013 verschenen advertenties in (literaire)
tijdens het XXIV International James Joyce Symposium
tijdschriften DW B, Ons Erfdeel, Vooys, Gierik NVT
in Utrecht, waar onder meer Onno Kosters (citybooks
en Deus Ex Machina en verschenen banners op de
Graz en Utrecht) aan het woord was. Ook in Londen
website van DW B. Vaak waren deze publicaties
werd het project gepresenteerd, met extra focus op
gekoppeld aan een (voor)publicatie van een van de
citybooks Ieper in de aanloop naar 2015, tijdens een
citybooksverhalen.
meeting in Kings College met de partnerorganisaties
Brit Tim Etchells, die heel 2014 artist in residence was
bij Alkantara. Dulce Cardoso’s citybook Het draait altijd
Advertenties
van het HERA-onderzoeksproject ‘Cultural Exchange in
Tijdens haar residentie schreef Małgorzata Rejmer
blogberichten. De partnerorganisatie van citybooks
Lublin deelde de Poolse teksten via hun digitale kanalen
en genereerde zo extra aandacht voor het project.
Jakarta
De Indonesische hoofdstad Jakarta is na Semarang
de tweede Indonesische stad in het project. Samen
met de Nederlandse Ambassade en het Erasmus Taalcentrum nodigde deBuren de drie beloftevolle Indonesische auteurs Veronica B. Vonny, Akidah Gauzillah en
Sihar Ramses Simatupang uit. Daarnaast waren twee
a Time of Global Conflict: Colonials, Neutrals and Belligerents during the First World War.’
wist u dat ...
... u via een gratis abonnement op het citybooks- en
Radioboekenkanaal in iTunes automatisch alle
nieuwe luisterverhalen ontvangt?
Reisbureau deBuren
‘De nog te onbekende
schrijfster Simone Lenaerts
trok naar de wonderlijke
Oostenrijkse universiteitsstad
Graz. In een trefzekere stijl
deelt Lenaerts haar reilen en
zeilen over haar verblijf aan de
voet van de Alpen. Prachtige
verhalen.’
Over: Een schijn van tijd, van
Simone Lenaerts over Graz de keuze van Jenny Quermia
Nederlandstalige schrijvers te gast. Annelies Verbeke,
Hoogtepunten
91
CITYBOOKS
CITYBOOKS
Publicaties
citybooks verschenen online en offline in diverse media.
PUBLICATIES VAN CITYBOOKS IN 2014
in (literaire) tijdschriften en andere media
Marlene van Niekerk
deBuren 2014_1
nieuwe dichtbundels. Van Ágnes Lehóczky (citybooks Shef-
deBuren 2014_2
Tijdens de presentatie van haar bundel verklaarde de dichter
field) verscheen de bundel Carilloneur bij Shearsman Books.
Lissabon - NL - fragment
Christophe Van Gerrewey
deBuren 2014_2
Hasselt & Genk - NL - fragment
Marlene van Niekerk
DWB #1
Stellenbosch - NL
Dulce Maria Cardoso
DWB # 4
Lissabon - NL
Maud Vanhauwaert
hard//hoofd
Lublin - NL
Răzvan Rădulescu
Marlene van Niekerk en Dulce Maria Cardoso in Nederlandse
vertaling. Verder verschenen citybooks op hard//hoofd
deBuren 2014_1
Gent - NL - fragment
Dulce Maria Cardoso
populairste literaire tijdschrift van Vlaanderen publiceerde
en de-gids.nl. Ook verschenen twee citybooks integraal in
Stellenbosch - NL - fragment
Wim Brands
De samenwerking met DW B liep verder: het oudste en
dat de deelname aan citybooks de katalysator is geweest
voor deze verzameling ‘urban poetry’.
Erik Lindners nieuwe bundel Acedia (uitgeverij Perdu) bevat zijn citybook over Charleroi. In 2013 verschenen enkele hiervan al in Duitse vertaling in de bundel Nach Akedia.
Ausgewählte Gedichte. Een bewerkte versie van Atte
Jongstra’s citybook over Venetië maakt deel uit van zijn
recentste roman Worst (De Arbeiderspers). En uiteraard
werden lange fragmenten van citybooks gepubliceerd in de
programmabrochure van deBuren.
De Gids online
Verder zijn de citybooks via de sites van partnerorganisaties
Boekarest - NL
Àgnes Lehòczky
Carillonneur
te beluisteren en te downloaden. De Groene Amsterdammer
Sheffield - EN
(Shearsman Books)
is hiervoor al een partner sinds 2012 en ook in 2014 zijn
Erik Lindner
Acedia
Charleroi - NL
(UitgeverijPerdu)
Atte Jongstra
Worst
Venetië - NL - herwerkte versie
(De Arbeiderspers)
de citybooks beschikbaar op groene.nl. Ook op dwb.be zijn
de in DW B gepubliceerde citybooks blijvend te beluisteren.
Nieuw is de samenwerking met IedereenLeest.be, het
Nederlandse Woord.nl en Stichting Literatura. Deze laatste
organisatie brengt (moderne) Poolse literatuur onder de
aandacht in Nederland en andersom promoten ze
Nederlandstalige literatuur in Polen. De citybooks over
Lublin zijn in het Pools en Nederlands te beluisteren via de
websites poolseliteratuur.nl en pisarzemowia.nl.
citybooks in boekvorm
Op initiatief van de partnerorganisaties kunnen de
citybooksverhalen en foto’s worden uitgegeven als boek.
deBuren levert hiervoor het volledige ontwerp aan, zodat
de hele reeks boekjes een geheel vormt. Intussen werd
al een tiental boekjes in verschillende talen gepubliceerd.
In 2014 waren dit: Skopje (Engels, Macedonisch en
Albanees) en Stellenbosch (Nederlans en Afrikaans).
In 2015 komt het boekje over Jakarta (Nederlands en
Bahasa Indonesia) uit. In het laatste schreven Bas Heijne,
Julia Suryakusuma en Nung Atasana poëtische
voorwoorden over gedeeld cultureel erfgoed.
citybooks Skopje werd in liefst drie taalversies gepubliceerd. Via
de website werden exemplaren van de Macedonische, Engelse
en Albanese boekjes verloot.
92
Hoogtepunten
(Voor)pubicaties van citybooks verschenen in diverse media. Maud Vanhauwaerts
verhaal over Lublin werd gepubliceerd op hard//hoofd (17.03.2014).
Hoogtepunten
93
Reisbureau deBuren
‘Ik neem u mee naar Skopje, de kleurrijke en vreemde stad waar Alexander de Grote en Moeder Theresa hun
standbeeld hebben. Saskia de Coster schreef naar aanleiding van haar verblijf in de hoofdstad van de FYRM
(Former Youglosavian Republic of Macedonia) een bizar verhaal vol kleurrijke personages – onder meer een
luidruchtige Amerikaanse spionne - dat perfect past bij deze wilde stad vol tegenstrijdigheden. Skopje, een
temperamentvolle stad in transitie.
Over: Honderveertig kilo liefde van Saskia de Coster over Skopje, de keuze van Dorian van der Brempt.
CITYBOOKS
PERS
Zowel in binnen- als buitenlandse media was er
aandacht voor citybooks. Artikelen verschenen
naar aanleiding van residenties of in verband
met een tentoonstelling of presentatie van het
project. Naar aanleiding van de literaire avond en
tentoonstelling From Georgia. With Love? werd
Frank Westerman geïnterviewd op Radio 1 en
kunstenaar Filip Berte op FM Brussel.
De Poolse zender Polskie Radio interviewde
Xander Stroo en auteur Atte Jongstra in het
programma Magazyn Europejski (12.04.2014)
citybooks op
andere websites
Op deze websites wordt een selectie
citybooks aangeboden om rechtstreeks
te beluisteren en te downloaden.
www.iedereenleest.be
www.woord.nl
www.poolseliteratuur.nl
www.pisarzemowia.nl
www.dwb.be
www.groene.nl
www.de-gids.nl
Artikel over citybooks Sheffield in het Alunmiblad van de Universiteit Sheffield (augustus 2014)
Naar aanleiding van Ruth San A Jongs deelname aan citybooks Jakarta
verscheen een interview in De Ware Tijd (17.05.2014)
94
Hoogtepunten
Hoogtepunten
95
DE CIJFERS
Een ruim, veelzijdig en kwaliteitsvol aanbod en stevige
samenwerkingsverbanden
De vele disciplines van deBuren in 2014
Meertaligheid
Bezoekerscijfers nog steeds in stijgende lijn:
bijna 22.000 bezoekers in 2014
Virtuele bezoekers en downloads:
meer dan 70.000 downloads van de podcasts in 2014
de Luisterboeken van deBuren:
al meer dan 5 miljoen luisterboeken gedownload!
Koninklijk Concertgebouworkest © Anne Dokter
96
Hoogtepunten
DE CIJFERS ACTIVITEITEN EN BEZOEKERS
EEN RUIM, VEELZIJDIG
EN KWALITEITSVOL
AANBOD EN STEVIGE
SAMENWERKINGSVERBANDEN
In 2014 bood deBuren & partners in totaal 200 activiteiten aan. Dat zijn 20
evenementen meer dan in 2013. Het aanbod neemt dus nog steeds ieder jaar toe.
Als we de zomermaanden niet meerekenen dan presenteerden we gemiddeld 20
publieksactiviteiten per maand ofwel 5 per week (ten opzichte van 17,5 per maand
ofwel 4,4 per week in 2013). 53 activiteiten vonden plaats in eigen huis.
Naast de publieksactiviteiten zette deBuren ook de deuren open voor enkele
evenementen op uitnodiging van externe organisaties. In totaal vonden een 20-tal
expertmeetings en netwerkmomenten bij deBuren plaats, wat het totaal op zo’n 220
activiteiten brengt. (Informatie over deze ‘besloten’ evenementen leest u onder het
kopje Kunst- en cultuurbeleid.)
LITERATUUR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
SAMENLEVING. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
FILM EN DOCUMENTAIRE. . . . . . . . . . . . . 21
EUROPA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
FILOSOFIE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
PODIUMKUNSTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
KUNST EN CULTUURBELEID. . . . . . . . . . 13
STAD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
TENTOONSTELLINGEN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
ACTIVITEITEN EN BEZOEKERS DE CIJFERS
DE VELE DISCIPLINES VAN
DEBUREN IN 2014
deBuren zet sterk in op taal en literatuur. In 2014 hadden
41 van de 200 activiteiten met nieuwe literaire boeken
en tijdschriften, proza en poëzie, Vlaamse, Nederlandse
en internationale schrijvers en dichters te maken. Het
aandeel literaire activiteiten bij deBuren blijft het grootst.
Zeker als je daarbij optelt dat de 15 podiumkunstenactiviteiten vaak ook een literaire inslag hadden.
Verder waren er 24 activiteiten waar de politieke, economische, sociale en religieuze tendensen in de samenleving aan bod kwamen. Daar rechtstreeks aan gekoppeld
was de stad bij 10 activiteiten het hoofdthema. Met 21
activiteiten rond film en documentaire is deze discipline opnieuw sterk gestegen. Het aantal evenementen
over filosofie blijf gelijk, namelijk 16; 5 ontmoetingen
draaiden rond media; 13 rond kunst en cultuurbeleid,
ook een stijging; 7 hadden betrekking op wetenschap.
deBuren & partners boden 7 nieuwe tentoonstellingen
aan.
Met 18 lezingen en debatten besteedden we in dit
Europese verkiezingsjaar ruim aandacht aan Europa (dat
is meer dan een verdubbeling ten opzichte van 2013). Bij
uitbreiding waren er 6 activiteiten die onze Europese blik
op de wereld verruimen en kreeg geschiedenis met 6
evenementen opnieuw meer gewicht. Een nieuwe categorie is radio, met maar liefst 6 publieksactiviteiten, los van
de online reportages. Omdat de reeks IM (In Memoriam),
4 keer per jaar, zo moeilijk in disciplines te vatten valt,
maakten we er een kleine aparte categorie van.
MEERTALIGHEID
Met de activiteiten onder de signatuur Thinking Europe
voedt deBuren het debat rond Europese culturele en
maatschappelijke onderwerpen en besteden we zorg aan
de presentatie van taal en cultuur van de Lage Landen in
Europa. In het Europese debat zijn telkens de Vlaamse
én de Nederlandse standpunten goed vertegenwoordigd door minstens één of twee van de sprekers. Verder
nodigen we samen met diverse partners graag internationale sprekers uit om onze Europese blik te verruimen en
naar de wereld te kijken. Tijdens 32 activiteiten ofwel
16% procent van de 200 activiteiten was de voertaal
een andere dan het Nederlands. 24 evenementen verliepen in het Engels, bij andere activiteiten werd een mix
van talen gesproken.
I died in hell - (They called it Passchendaele). Een meertalige en
multimediale evocatie van WO I. University College London (The
Bloomsbury Theatre). In het Engels, Duits, Frans, Italiaans, Russisch, Turks en Nederlands.
WETENSCHAP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
BLIK OP DE WERELD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
GESCHIEDENIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
RADIO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
MEDIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
IM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
98
De cijfers
De cijfers
99
DE CIJFERS ACTIVITEITEN EN BEZOEKERS
ACTIVITEITEN EN BEZOEKERS DE CIJFERS
25.000
BEZOEKERSCIJFERS
NOG STEEDS IN STIJGENDE LIJN:
BIJNA 22.000 BEZOEKERS IN 2014
In 2014 is het aantal bezoekers weer enorm toegenomen: voor de eenmalige, individuele activiteiten telden
we 21.623 (t.o.v. 16.828 in 2013).
Belangrijk: In deze berekening zijn de bezoekersaantallen van de langlopende tentoonstellingen en de bezoekers
van de festivals niet meegerekend omdat ze erg moeilijk
te schatten waren. Ook het publiek van de langlopende
theatervoorstellingen (bijvoorbeeld van de makers van
Grensverkeer: 9500 bezoekers) is niet meegerekend.
15.000
10.000

100
De cijfers
MEER DAN 70.000 DOWNLOADS
VAN DE PODCASTS IN 2014
2010
2011
2012
2013
2014
AANTAL BEZOEKERS PER JAAR
200
Het aantal bezoekers per activiteit is de laatste jaren
sterk gestegen. Van gemiddeld 52 bezoekers per activiteit
in 2008 groeiden we naar 84,8 in 2011. In 2012 steeg het
gemiddelde aantal bezoekers naar 128 wat in 2013 weer
zakte naar 93,5. Het gemiddelde aantal bezoekers van
deBuren in 2014 was 108 per activiteit, wat erg hoog
is. In 2014 behaalden we gemiddeld 58,5 bezoekers per
activiteit in eigen huis. Onze actieradius is erg groot maar
Huis deBuren is en blijft een tempel van kleinschaligheid.
Naast de reële bezoekers van de activiteiten van
deBuren zijn er ook de virtuele deelnemers. Die
kunnen we berekenen aan de hand van de downloads
van de podcasts. In 2013 werden er 56.127 podcast of
geluidsopnames van deBuren beluisterd. In 2014 steeg
dat tot maar liefst 71.285.
VIRTUELE BEZOEKERS
EN DOWNLOADS
20.000
150
100
50


2010
2011
2012
2013
2014
AANTAL INDIVIDUELE ACTIVITEITEN PER JAAR
GEMIDDELD AANTAL BEZOEKERS PER ACTIVITEIT
Wie niet naar onze activiteiten kan komen of er eentje
gemist heeft, kan die herbeluisteren via de podcasts. In
2014 voegden we 78 podcasts toe aan de luistercollectie
zodat er eind december 2014 361 podcasts beschikbaar
waren op de site van deBuren. In totaal registreerden
we 761.719 downloads van alle podcasts sinds 2006.
Concreet werden het afgelopen jaar 71.285 podcasts
gedownload. Dat zijn er 15.000 meer dan vorig jaar.
Gemiddeld waren dat 5.940 downloads per maand.
Nieuw en meteen een schot in de roos zijn de podcasts
van Radio deBuren. De 7 afleveringen die we vorig jaar
maakten werden op drie maanden tijd (okt-nov-dec 2014)
al 5387 keer beluisterd. Het succes van de downloads is
wellicht te danken aan de goede kwaliteit van de luisterverslagen en de aandacht die we er iedere week op vestigen via de digitale nieuwsbrief. Via de knop ‘Herbeleef ’
presenteren we wekelijks, en gelinkt aan de actualiteit of
het programma, fragmenten uit het archief. Tevens zijn ze
via RSS binnen te halen en via iTunes. Sinds 2014 bieden
we een selectie van de podcasts ook aan op Soundcloud.
Partners nemen de podcasts van deBuren ook geregeld
mee op hun site en in hun berichtgeving.
De cijfers
101
DE CIJFERS DE LUISTERBOEKEN
DE LUISTERBOEKEN DE CIJFERS
DE LUISTERBOEKEN VAN DEBUREN
AL MEER DAN 5 MILJOEN LUISTERBOEKEN GEDOWNLOAD!
MEER DAN EEN HALF MILJOEN
RADIOBOEKEN GEDOWNLOAD IN 2014
BIJNA HALF MILJOEN CITYBOOKS
GEDOWNLOAD IN 2014
Een aparte categorie van podcasts is te vinden op www.
radioboeken.eu en www.citybooks.eu. De Radioboeken
worden sinds juni 2006 gratis aangeboden via deze website.
Een enorme piek werd bereikt in het jaar 2009, toen we
het project Radioboeken afsloten en er een grote communicatiecampagne rond voerden. 491.500 downloads op 1
jaar tijd! Daarna werden geen nieuwe Radioboeken meer
aangemaakt of aangeboden via iTunes. Toch blijven de
downloads opmerkelijk hoog. In 2010 registreerden we
nog steeds bijna 450.000 downloads en in 2011 werden
ze nog 335.000 keer binnengetrokken. Een nieuw elan
kwam er in 2012, toen we heel wat vertaalde verhalen
oplaadden. De downloads stegen opnieuw naar 384.760.
En in 2013 behaalde we een nooit verwacht en zeker ook
nooit gezien resultaat van maar liefst 878.049. In 2014
bereikten we 545.523 luisteraars wat nog steeds opmerkelijk is.
In 2011 schoot het project citybooks uit de startblokken
en werden iedere maand nieuwe stadsportretten toegevoegd aan www.citybooks.eu. In 2012 werden 205.335
citybooks gedownload, het jaar daarna werd dat bedrag
bijna verdrievoudigd: in 2013 werden de stadsportretten 595.294 keer gedownload, met absolute pieken in
de twee zomermaanden. Wellicht niet toevallig dezelfde
periode waarin de VPRO 20 citybooks uitzond via het
radioprogramma De Avonden. In 2014 werden 461.931
citybooks gedownload. Hiernaast de top 10 van de
Nederlandse citybooks, de Afrikaanse en de andere talen.
DE TOPPERS VAN DE RADIOBOEKEN IN 2014
Herman Koch
Stefan Hertmans
Korte geschiedenis van het bedrog
Ster der Verlossing
Anna Enquist
Tommy Wieringa
Joke van Leeuwen
Brink Scholtz
Adriaan van Dis
Dimitri Verhulst
Herman Brusselmans
Jean-Luc Outers
Jacques De Decker
De muzikant
Kompleks A (AFR)
De vork als mens
Doorgaan
Hoog bezoek
Wie dronk Hector Hernandez op?
Coma
Waar het geheugen ophoudt
De weg
TOTAAL
8103
7192
6962
6318
6297
6182
6096
5778
5677
5441
5431
SUCCESFACTOREN: ITUNES EN
LITERAIRE PARTNERS WERELDWIJD
Dat de citybooks - en in de slipstream daarvan ook de
Radioboeken - zo’n hoge vlucht genomen hebben is mede
te danken aan het feit dat we verhalen via iTunes in vele
talen aanbieden. De audiobestanden zijn ook ingebed op
de sites van diverse partnerorganisaties, auteurs en bibliotheken wereldwijd. Naast de Nederlandstalige audioboeken vinden vooral citybooks in het Afrikaans opvallend
goed hun weg naar het publiek.
Als we de cijfers van alle audioboeken (radioboeken en citybooks) samentellen, registreren we een indrukwekkend resultaat: al meer dan 5 miljoen luisterboeken gedownload.
TOP 10 DOWNLOADS CITYBOOKS 2014
IN HET NEDERLANDS
Bernard Dewulf
Wim Brands
Bouke Billiet
Arnon Grunberg
Atte Jongstra
Fragmenten uit Oostende
De fanfare die een olifant opat
Meisje van vroeger
Aangifte
Bokrijk: Ademgebied
Oostende
Gent
Semarang
Lublin
Hasselt-Genk
7828
6988
6278
5926
5860
Milena Michiko Flašar
Saskia de Coster
Johan de Boose
Annelies Verbeke
Rebekka de Wit
Vaarwel
Wildebeest
Laat mij je pijn dragen
Engelen in Jakarta
Zoals Venetië nu
Graz
Stellenbosch
Yerevan
Jakarta
Venetië
5749
5554
5443
5442
5361
Oorblyfsels
Die missie in Oostende
Die Buitewyke
Ek sit in die see
n Perfekte Plan - Verhale uit die Swart Land
Klag
Fragmente uit Oostende
Die opgaarders
Die mesmaker van Tbilisi
Honderd-en-veertig kilogram liefde
Grahamstown
Oostende
Grahamstown
Grahamstown
Grahamstown
Lublin
Oostende
Grahamstown
Tbilisi
Skopje
5269
4892
4208
4126
4048
4015
3872
3851
3823
3823
Snippets from Ostend
Il Maestro Utrecht
A Reported Offence
Farewell
Akhir yang Terakhir
Departing Trains
Warrior on a horse
Palm leaves and promises
Down and Dirty in Sheffield
The Reservation
Oostende
Utrecht
Lublin
Graz
Jakarta
Hasselt-Genk
Skopje
Semarang
Sheffield
Charleroi
1198
1107
907
813
760
703
679
671
624
599
IN HET AFRIKAANS
Ingrid Winterbach
Peter Holvoet-Hanssen
Brink Scholtz
Toast Coetzer
Gerda Dendooven
Arnon Grunberg
Bernard Dewulf
Ronelda Sonnet Kamfer
Stefan Hertmans
Saskia De Coster
ANDERE TALEN
Bernard Dewulf
Davide Longo
Arnon Grunberg
Milena Michiko Flašar
Veronica B. Vonny
Aleš Šteger
Abdelkader Benali
Bouke Billiet
Abdelkader Benali
Thomas Gunzig
DOWNLOADS LUISTERBOEKEN 2006-2014 (RADIOBOEKEN EN CITYBOOKS SAMEN)
PODCASTS
JANUARI
FEBRUARI
MAART
APRIL
MEI
JUNI
JULI
AUGUSTUS
SEPTEMBER
OKTOBER
NOVEMBER
DECEMBER
TOTAAL
102
De cijfers
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
1.982
6.713
4.219
7.711
5.128
8.465
11.218
6.017
7.281
8.784
12.031
21.980
30.072
17.985
23.667
27.155
46.608
29.993
32.053
25.212
25.467
20.327
21.781
22.363
33.816
32.314
21.773
25.998
25.012
44.574
39.953
27.614
34.645
35.584
35.202
28.274
34.908
89.318
53.613
38.162
38.562
35.737
35.824
35.180
30.483
29.368
33.758
37.132
64.324
50.111
38.972
32.408
30.398
31.138
33.538
27.399
34.263
28.689
30.321
30.636
29.843
29.893
25.740
25.474
25.243
24.431
26.554
35.830
36.836
34.015
33.839
29.656
47.883
71.118
65.420
70.799
66.614
71.531
73.738
78.887
67.885
165.594
211.315
113.995
218.104
179.446
100.986
93.253
81.566
88.574
83.053
68.295
84.346
82.420
102.944
71.261
73.241
85.471
88.256
99.532
85.001
83.634
34.218
242.791
330.690
491.572
449.096
345.470
590.095 1.473.343 1.007.454 5.050.325
De cijfers
103
COMMUNICATIE
Programmabrochure
Website
Sociale media
Nieuwsbrief
Samenwerking met de media
Koninklijk Concertgebouworkest © Anne Dokter
COMMUNICATIE
COMMUNICATIE
Een grondige en goed verzorgde communicatie naar pers en publiek is voor
deBuren nooit een detail maar een constante zorg. deBuren produceert
jaarlijks twee programmabrochures maar de belangrijkste instrumenten
zijn de website, de digitale nieuwsbrief en de sociale media. Verder werken
we op vlak van programmering, redactie en promotie graag samen met
kranten en tijdschriften.
orothy (Ontworteling)
DE WEBSITE
De programmabrochure van deBuren verschijnt sinds 2014 twee
in plaats van drie keer per jaar: in januari en september. Het is een
belangrijk PR-middel en de distributie ervan gebeurt via vele kanalen:
ze worden via de post verstuurd naar een 5000-tal abonnees in België
en Nederland. Dat bestand wordt constant geactualiseerd. Via Aeolus
(het distributiekanaal voor culturele publicaties met informatiestanden
in musea, bibliotheken, cultuurhuizen) worden de brochures tweewekelijks verdeeld in Vlaanderen en Brussel. Hogescholen, universiteiten, gemeenschapscentra en partners worden eveneens bevoorraad.
Daarnaast worden de brochures intensief uitgedeeld aan het publiek
tijdens alle activiteiten van deBuren en worden ze promotioneel ingezet
tijdens grote culturele en literaire festivals en andere evenementen
waarop we aanwezig zijn. De totale oplage van de brochures in 2014
was 33.500. We gebruiken papier met FSC-label.
De verschillende websites van deBuren zijn veel meer dan
een online versie van het programma. Ze herbergen een
schat aan schoonheid (www.radioboeken.eu, www.citybooks.eu) en wijsheid (www.deburen.eu). Al het materiaal is permanent beschikbaar en vele activiteiten kunnen
herbeleefd worden via foto-, video- en geluidsopnamen.
De sociale media spelen een versterkende en toeleidende
rol naar de sites.
Met de website www.deburen.eu spreken we een breed
publiek aan, kunnen we kort op de bal spelen, verdieping
bieden, en oproepen tot reflectie en debat. De nieuws- en
opiniestukken (zie ook het hoofdstuk ‘Columns’) lokken
vaak reacties en commentaren uit. De reactiemogelijkheid is erg belangrijk en dit proberen wij nog eens extra
te stimuleren door middel van prijsvragen en wedstrijden.
SEPTEMBER
DECEMBER
Vlaams-NederlaNds Huis
Voor cultuur eN debat
eden worden neergelegd, harten geïnvesteerd
st, West ... wat rest
k in een boomhut kun je leven
parken, op banken, de mesthoop
het midden van de stad
liotheken om voor te sterven
in uit te gaan
een kaars
rizonten, de ruïnes van elk vergezicht
eren doet elke grens
deBuren
Uit: Geert Buelens, Thuis, Ambo, Amsterdam
Boekpresentatie bij deBuren op 29 januari 2014
Communicatie
Als deBuren een programma samenstelt dan maken wij
keuzes waarbij we onze smaak en de kennis proberen te
verbinden met de behoefte van onze bezoekers, luisteraars
en lezers. deBuren heeft getracht tijdens de eerste tien
jaar van zijn bestaan goede keuzes te maken om u steeds
boeiende en verrassende programma’s aan te bieden.
In 2015 vieren we 20 jaar Cultureel Verdrag Vlaanderen
Nederland. Onder de noemer BesteBuren vieren Nederland
en Vlaanderen een cultureel feestjaar. U leest daar meer over
op de ander zijde.
kwaliteit van onze samenwerking en de juiste keuzes
politiek De
zullen van de culturele unie tussen Vlaanderen en Nederland
literatuur
de Gelukkige Lage Landen maken van de 21ste eeuw.
media
BesteBuren, u heeft goed gekozen.
wetenschap
filosofieDorian van der Brempt,
expo
directeur
de lage landen en europa
stad en stedelijkheid
V.U. Dorian van der Brempt, deBuren, Leopoldstraat 6, 1000 Brussel
straathond ruikt het onheil
t zijn geur af, deelt de stank en ruif PROGRAMMA | SEPTEMBER-DECEMBER 2014
programma | januari - augustus 2014
or elk klein dorp loopt een stroom
troop, de strook
vliegen vang
In de New York Times las ik over option paralysis,
keuzeverlamming. Onderzoekers stelden vast dat
onuitputtelijke keuzemogelijkheden ons niet gelukkig
maken: elke keuze sluit een evenwaardige andere keuze
uit. De conclusie? Wie goed kan kiezen, is een gelukkiger
mens.
Jovial Mbenga | Mon noord
© Marianne Hommersom
VLAAMS-NEDERLANDS HUIS
VOOR CULTUUR EN DEBAT
KIEZEN
V.U. Dorian van der Brempt, deBuren, Leopoldstraat 6, 1000 Brussel
uwegein wacht op niemand
angjongeren, adhd-bejaarden, bedompte cultuurdragers –
gat voor wie het gevuld wil hebben
deBuren
KIEZEN
nsas verlaat niemand ongestraft
ar wat met Kontich, Duffel, Oude God
106
PROGRAMMABROCHURE
KUNST EN CULTUUR POLITIEK DE STAD MEDIA FILOSOFIE
LITERATUUR DE LAGE LANDEN EN EUROPA WETENSCHAP
MAANDELIJKS MEER DAN 10.000
VIRTUELE BEZOEKERS VAN DE WEBSITE
In 2012 telde www.deburen.eu 110.410 unieke bezoekers; in 2013 steeg dat aantal naar 113.710. In 2014
haalden we 122.274 unieke bezoekers naar de
site. Maandelijks zijn dat 10.189 unieke bezoekers.
(‘Unieke bezoekers’ zijn bezoekers die ondanks dat zij
de site bijvoorbeeld meerdere malen bezoeken, slechts
een keer worden meegeteld). Wij kunnen opmaken uit
onze statistieken, dat onze activiteiten en onze website
zeer goed te vinden zijn via zoekmachines als Google. We
zien verder dat het meeste overige verkeer komt vanuit
onze pagina op Facebook en via diverse weblogs. BAM
(nu Kunstenpunt) en de Brakke Grond hebben ook
invloed. De meeste bezoekers zijn afkomstig uit België
en Nederland.
HERBELEEF HET!
Heeft u één van de activiteiten van deBuren moeten
missen? Het archief van deBuren is een enorme bron aan
informatie. Het ontsluiten en aanvullen van ons audio-,
video- en fotoarchief is een permanente zorg en een
aandachtspunt. Vele impressies van debatten, lezingen,
ontmoetingen en tentoonstellingen zijn vastgelegd in de
vorm van filmpjes (vodcast), luisterimpressies (podcasts), fotoreportages, virtuele tentoonstellingen en
teksten. U kunt teruggaan naar het prille begin in 2004
en alles gratis (her)ontdekken.
De lijst van bijna 400 podcasts is terug te vinden via de
site en via iTunes. De video’s kunt u ook herbekijken via
de site of op vimeo.com/deburen. deBuren biedt uitgebreide filmreportages en ook kleine audiovisuele autobiografietjes. Op de Vimeo account van deBuren staan 382
filmpjes die in 2014 liefst 25.591 keer bekeken werden.
De verdubbeling van het aantal views was te wijten aan
het overlijden van Jan Hoet. De IM reportage werd
maar liefst 12.000 keer bekeken!
Op flickr.com/photos/deburen staan duizenden foto’s.
De fotocollectie van alle activiteiten door de jaren heen
zijn daar opgeslagen; u kunt er ook de virtuele tentoonstellingen bezoeken.
Communicatie
107
COMMUNICATIE
COMMUNICATIE
SOCIALE MEDIA
Sinds 2009 zijn we actief op sociale netwerken als Flickr,
Vimeo, Facebook en Twitter. Het afgelopen jaar heeft
deBuren meer geïnvesteerd in haar aanwezigheid op
Twitter en Facebook, door middel van een aantal goede
afspraken rondom de toon en de inhoud van onze posts,
en door de frequentie van het aantal posts en reacties
omhoog te schroeven. Dit heeft geresulteerd in een groeiend online publiek en een hogere mate van interactie
tussen deBuren en haar publiek.
Voor zowel deBuren als voor citybooks hebben we
gekozen voor een socialemediastrategie die Facebook als
uitgangspunt neemt. Facebook is een zeer persoonlijk en
visueel medium en daarom zorgen we dat we een mooie
afwisseling bieden van uitnodigingen en oproepen voor
onze activiteiten, ons foto-, video- en podcastarchief,
leuke feitjes over deBuren, Vlaanderen en Nederland
en de activiteiten van onze partners en sprekers. Deze
berichten worden automatisch doorgestuurd naar Twitter,
waar we verder een redelijk passief beleid voeren (maar
wel vragen beantwoorden en actief partnerorganisaties en
sprekers re-tweeten).
Het aantal Facebook likes is in 2014 van 2500
naar 3200 gegaan.
Het aantal Twitter-volgers is gegroeid van 1600
naar 2.225.
108
Communicatie
NIEUWSBRIEF
CITYBOOKS JONG EN INTERNATIONAAL
In 2012 maakten we voor citybooks een Facebook én
een Twitter account aan. Dit omdat de online content
en de internationale doelgroep zich bijzonder goed
lenen voor deze manier van communicatie. Ook bij de
citybooks hebben wij eenzelfde Facebook-gecentreerde
methode gehanteerd, omdat het beeldende materiaal en
de podcasts zich beter laten vangen op Facebook. Wel zijn
ook hier alle kanalen aan elkaar gekoppeld en verschijnen alle Facebook berichten ook op Twitter. De voertaal
op de sociale media kanalen van de citybooks is Engels
vanwege het Europese karakter van het project.
De citybooks-Facebook-pagina heeft 2.008 vind-ikleuks. Op Twitter zaten we eind 2014 op 448-tal volgers. Het publiek dat we via Facebook voor citybooks bereiken is jonger en internationaler dan dat we bereiken met
deBuren in het algemeen. De bezoekers komen voornamelijk uit (met stip op 1) Roemenië (citybooks Boekarest),
België, Nederland, Georgië, en Polen. Voertaal onder de
volgers is Roemeens, Nederlands, Engels, en Georgisch.
Het overgrote deel is jonger dan 45 jaar. Meer dan 30% is
tussen de 25-34 jaar.
We leveren grote inspanningen om de abonnees op onze
digitale nieuwsbrief aan ons te binden en om steeds
nieuwe geïnteresseerden aan te trekken. Iedere week
krijgen 8.938 abonnees de nieuwsbrief (= 636 nieuwe
abonnees ten opzichte van vorig jaar), en doorgaans is het
een goeie call to action: de nieuwsbrief heeft een direct en
positief effect op de inschrijvingen voor de activiteiten.
SAMENWERKING
MET DE MEDIA
REDACTIONEEL EN PROMOTIONEEL
De media houden deBuren goed in de gaten en kondigen
onze programma’s aan. Nieuwe concepten of interessante
sprekers worden regelmatig uitgenodigd voor interviews.
Vele van onze gasten werden erwelkomd in diverse studio’s
van radio en tv.
Zo vond de Nederlands-Egyptische Monique Samuel
haar intrede in de Vlaamse media naar aanleiding van
haar uitnodiging bij deBuren. Ze was te gast bij Reyers
Laat en bij Trio (Klara). Tijdens de Parijsresidentie werd
door Jozefien Van Beeck en Frederik-Willem Daem
de basis gelegd voor het nieuwe kunsttijdschrift Oogst.
deBuren heeft de afgelopen jaren veel kansen geboden
aan Rebekka de Wit en Maud Vanhauwaert, die nu in
het medialandschap geen onbekenden meer zijn. Emma
Lesuis kreeg via deBuren goeie duw in de rug en werd
een van de jonge reportagemakers van Vranckx & de
Nomaden.
Met Klaramedewerkster Katharina Smets (foto hierboven)
organiseerden we radio-luisteravonden, en Helena de
Groot (Radio1 en Klara) werd de vaste stem van Radio
deBuren.
MO*lezingen trekken volle zalen en kennen degelijke
aankondigingen en verslaggeving door MO*Magazine.
Agenda’s werden uitgewisseld; de MO*talks @ deBuren
vormen onderdeel van ieder nieuw MO*nummer.
In de periode van Allerheiligen – Allerzielen werden
alle afleveringen van IM uitgezonden door de Vlaamse
televisiezender Cultuur 7.
De Standaard en De Morgen becommentarieerden of
publiceerden opiniestukken van deBuren of recenseerden
nieuwe publicaties. KifKif stuurt geregeld een reporter
naar de debatten. Online literaire magazines of blogs als
Ons Erfdeel, De Contrabas, Oote Oote houden ons scherp
in de gaten.
Communicatie
109
COMMUNICATIE
Bij deBuren kruisen boeiende gasten de degens om een inspirerende bijdrage te leveren aan het publieke debat, hetzij op
cultureel, wetenschappelijk of politiek vlak. Naast het opzetten van lezingen, debatten en tentoonstellingen stimuleren we
op de website ook het virtuele debat via columns van diverse auteurs. Soms vragen we interessante persoonlijkheden
om naar aanleiding een belangwekkende gebeurtenis een column te schrijven. Daarnaast geven we ook graag een
platform aan talentvolle jonge schrijvers. En natuurlijk komen heel wat goeie stukken voort uit de avondprogramma’s
van deBuren. Sommigen werden gepubliceerd in kranten en tijdschriften of overgenomen op andere digitale platformen.
OPINIESTUKKEN
EN COLUMS
RUILADVERTENTIES EN BANNERING
deBuren betaalt zelden of nooit voor advertentieruimte.
Met MO*, DeWereldMorgen.be, Ons Erfdeel, DW B,
KifKif, Vooys en Deus Ex Machina hadden we ook goede
ruilovereenkomsten voor advertenties en online bannering. Al deze media zetten ons programma systematisch
op hun culturele agenda’s en publiceren wel eens columns
of verslagen van activiteiten.
deBuren zal zijn onafhankelijkheid altijd vooropstellen
maar samenwerking die een gemeenschappelijk nobel
doel beoogt, is steeds aan de orde. Het is ook voor
deBuren uiterst belangrijk dat het publiek groot en divers
blijft.
Dit is geen dagboek II
MARIEKE RIJNEVELD
Een commentaar op deze tijd in tien strofen
DORIAN VAN DER BREMPT
BEKENDE GESPREKSLEIDERS UIT DE
MEDIAWERELD
Speech Battle: openingsspeech van de nieuwe voorzitter
van de Europese Commissie
ANTON MAERTENS
Al sinds het begin werkt deBuren voor de debatten en
de ontmoetingen graag samen met journalisten om de
gesprekken te leiden. Zo modereerden Karl Van den
Broeck (Apache), Gui Polspoel (Z-talk), en Tijn Sadée
(NRC, RNW) diverse politieke debatten. Piet Depuydt
(De Tijd) schitterende als gespreksleider van financiële en economische debatavonden in de reeks It’s the
economy, stupid. Voor EU debatten mochten we steeds
Rob Heirbaut (VRT nieuwsdienst) bellen. Literaire
gesprekken werden prachtig geleid door Gudrun de
Geyter (Klara) of Jelle Van Riet (De Standaard). Als
het om bredere culturele discussies en ontmoetingen
ging, konden we rekenen op Chantal Pattyn (Klara),
Wouter Hillaert (Recto:Verso) en Ward Daenen (De
Morgen). Als de debatten een historische inslag hadden
mochten we Marc Reynebeau (De Standaard) contacteren. EOS-redacteur Reinout Verbeke was een erg goeie
gespreksleider van de wetenschapsreeks Grijze Cellen.
MO*-redacteuren als Gie Goris namen de MO*lezingen
voor hun rekening. Cultuurjournaliste en schrijfster
Anna Luyten (Vrij Nederland) is de vaste gastvrouw van
IM in Vrijstaat O. Helena de Groot, Annelies Beck en
Trui De Maré (VRT) leidden Mediacafés. Nick Trachet
(Brusselnieuws.be) modereerde de documentairereeks
Cook&Look.
Vlammend betoog van een kunstenaar
tegen de bureaucratische behandeling van kunst
NAOMI VELISSARIOU EN MICHAEL BIJNENS
De literaire avonden worden vaak gemodereerd door Jelle Van
Riet (De Standaard), hier in gesprek met Joke van Leeuwen op de
Nederlandse ambassade in Brussel.
Koninklijk Concertgebouworkest © Anne Dokter
110
Communicatie
Dit is geen dagboek II
MARIEKE RIJNEVELD
deBuren investeert volop in de ontwikkeling en stimulering van
(journalistiek) schrijverstalent. Met de Stichting Biermans-Lapôtre in
Parijs lieten we 20 jonge journalisten twee weken lang los op het thema
Parijs, de grootstad. Na hun zomerresidentie in Parijs schreven zij
artikels, reportages, kortverhalen en gedichten die terechtkwamen op
hard//hoofd, NRC, De Correspondent en DW B en op de site van deBuren.
De hele tekst verscheen ook op De Revisor. Dit is een fragment uit de
tekst van Marieke Rijneveld.
In de metro denk ik aan mijn eerste mobieltje met het spelletje Snake. Steeds sneller bewoog de slang,
die langer en langer werd, over het beeldscherm; zodra je de zijkanten raakte was je af. Dood. Dat
verwacht ik nu ieder moment in de metro die bulderende geluiden maakt, zich in bochten wringt die
niet te voorzien zijn. Tl-buizen flikkeren, tassen schuiven onrustig heen en weer op hun plek, kunnen
maar niet de juiste zitvorm vinden. Het maakt me bang. Hard kunnen rennen zal nu geen zin hebben.
Iemands aftershave legt voor het effect nog even een strop om mijn nek. Ik glimlach geruststellend naar
een meneer. Hij glimlacht niet terug, het was ook meer voor mezelf bedoeld.
Op mijn rechterschoen zit een klodder duivenpoep, vast opgelopen bij de Notre-Dame waar de duiven
zich ontpopten tot gehaaide bedelaars. Voor een kruimel doen ze alles. Een meisje in een zomerjurk liet
ze met stukjes van haar crêpe Nutella op haar hoofd en handen landen. Een straaltje chocolade liep over
haar voorhoofd. Fotografen legden haar vanuit iedere hoek vast. In Parijs herinneren ze je er overal aan
dat je dit niet zomaar mag vergeten, niet voorbij mag laten gaan: leg het vast, koop een ansichtkaart.
Ik stuur er eentje naar mijn tante die twee weken in een slaapzak bij de klep van de brievenbus op de
deurmat ligt. Een thermoskan met koffie ernaast, de Visie opengeslagen op de pagina met kantelpunten in iemands leven. Wachtend op mijn met de hand geschreven groetjes zodat ze er zeker van is dat
ik nog in leven ben.
De deuren schuiven open, de metroslang laat mij uit zijn buik. Het sist me zachtjes na: Angsthaas,
angsthaas, angsthaas. Ik kijk niet om. Tante zou nu over een goed gesprek beginnen, over hoe je dat
moet voeren. Als er bezoek komt, laat ze de deksel van de koekjestrommel op een kiertje openstaan.
Legt de frituurtang in de magnetron.
‘Het is het vocht,’ zeggen de gasten.
‘Het is de afkomst. De vorm van het blik. Het bakpoeder.’
‘Nee,’ zegt mijn tante, ‘het is de wereld. Niemand blijft krokant.’
Sommigen weten niet dat ze gebruik mogen maken van een plaspauze. Er is een hulplijn maar daar
moet je de regels voor kennen. En die staan op een blaadje en het blaadje zit in de Bijbel. Tussen
Genesis en Exodus in.
In Parijs staat het hoofddeksel net zo goed voor herkenning want hoe vaker je dezelfde bedelaar ziet,
hoe eerder je iets geeft. Sommigen gebruiken hem daarnaast voor het geld, anderen als asbak voor
de stompjes van gevonden peuken. De gebogen man probeert er zijn naaktheid mee te verbergen. Ik
vraag mij af waarom ik trager loop, in een rouwstoetpas. Omdat ik me schaam? Omdat ook ik niets zal
geven? Niemand kijkt echt naar hem, ze zien alleen het water in de verte om naartoe te gaan. Ik voel
mij net de motorvrouw met de appelpunt.
In een vreemde stad veranderen tragische mensen in souvenirs. In je hoofd is daar speciaal een vensterbankje voor geplaatst, zo draag je diegenen altijd met je mee, overal waar je naartoe gaat of terugkomt.
Voor het eerst zie ik het ijzeren cliché, de kerstpiek van Parijs, de Eiffeltoren. Ik ga eronder staan als
een echte toerist met de camera in de hand om de ontmoeting vast te leggen. Kinderen ter grootte
van een stokbrood worden omhoog gehouden door vaderarmen. Even groot, roepen ze. Hier meten
ze alles met stokbroden. De Eiffeltoren is 528,5 baguettes hoog. Op de verschillende verdiepingen zie
je mensen als zilverfiguurtjes over de relingen hangen, zwaaiend naar niemand in het bijzonder. Vier
zelfmoorden per jaar. Ook dat publiek trekt de Eiffeltoren aan maar voornamelijk geliefden, gelukkig
de geliefden. Op Wikipedia las ik dat ooit, voordat ze de netten plaatsten, een vrouw de sprong overleefde doordat ze op het dak van een auto viel. Toen ze hersteld was, trouwde ze met de eigenaar van
de lichtgroene Daf.
In de avond wordt huize Biermans-Lapôtre gevuld door pianomuziek, ruiken de gangen naar havermoutpannenkoekjes. Ik maak een nestje in mijn kussen voor mijn hoofd en denk aan vandaag: want
wie legt vanavond de bedelaar te slapen, wie aait er de hond?
Ik loop langs de Seine. Een forse vrouw in een zwart, glimmend motorpak staat bij de waterkant,
in haar rechterhand houdt ze een appelpunt vast. Haar ogen verscholen achter twee donkere glazen.
Een paar meter verderop staat haar tegenvoeter: een meneer zo grijs als de straten met zijn rug in een
hoek van negentig graden gebogen, een onverwachtse haarspeldbocht: van een teveel aan tegenwind
trekt je rug krom. In zijn hand een plastic verjaardagsbekertje. Er zitten een paar ééncentmunten in
die met elkaar nog lang niet rinkelen. Naast hem ligt een herdershond met net zo’n gebogen rug. Stil.
Misschien heeft zijn baasje aan het begin van de dag gezegd: lig, ga dood. Om zo nog meer medelijden
te wekken, en als de toeristen van het decor zijn afgevallen, knipt hij vast met zijn vingers, dartelt de
hond weer vrolijk rond, zoals honden dat kunnen. Hij draagt dezelfde zwarte hoed als mijn tante
tussen de koeien. Zonder die hoed nemen de koeien haar niet serieus, produceren ze minder melk.
112
Opiniestukken en colums
Opiniestukken en colums
113
Speech Battle: openingsspeech van de nieuwe voorzitter van de
Europese Commissie
ANTON MAERTENS
In het kader van het festival Politricks vond op 13 maart in een
volgepakt Beurskafee de Speech Battle plaats. De opdracht: Schrijf
de eerste speech voor de opvolger van EC-voorzitter Barroso. Uit
de vele inzendingen werden drie finalisten gekozen. Hun teksten
werden anoniem voorgelezen door een actrice Caroline Meerschaert
en becommentarieerd door professionele speechwriters Luuk van
Middelaar en Vincent Stuer. Het publiek stemde voor de toespraak van
Anton Maertens.
Dames en heren,
Het is met een groot gevoel van eer en dankbaarheid dat ik hier vandaag voor u sta. Honderd jaar
geleden toonden we het slechtste waartoe Europa in staat was. In een waanzinnig stratego gingen we
elkaar te lijf, gebonden door bilaterale belemmeringen, in een strijd die we de Eerste Wereldoorlog
noemen, maar die in stam en nerf, een Europese oorlog was.
Onze voorgangers wilden beter doen. Zij hébben beter gedaan. De lange voorspoedige vrede die we
gekend hebben vanaf de jaren ‘50 is het resultaat van hun inspanningen. De Joegoslavische burgeroorlog was een pijnlijke herinnering aan die stratego, maar is in wezen het ultieme argument voor Europa
en de Europese Unie. Vandaag verwelkomen we de prachtige landen aan de Adriatische zee als nieuwe
lotgenoten aan de Europese tafel.
Het lot schudt de kaarten en wij spelen. Mijn voorganger had een uitzonderlijk moeilijke hand met
een financiële crisis die van over de Atlantische Oceaan waaide en diep, diep in onze economische
welvaart en ons sociaal weefsel sneed. Het was een windvlaag die startte bij een paar financiële spelers,
maar ontstak in een storm die de rest meesleurde en als een orkaan kracht won over de ganse wereldbol.
Pas nu is de wind grotendeels gaan liggen. De economische schade is groot: pas nu halen de eerste
Europese landen de schade van vijf jaar crisis weer in. De menselijke schade is echter nog veel groter.
Bijna 1 op 4 van onze jongeren heeft geen werk, geen collega’s en nauwelijks perspectief op beterschap.
We willen en moeten beter doen. De jeugdwerkloosheid is niet te groot, ze is veel te groot. Daarom wil
ik als eerste prioriteit de oorlog verklaren aan de wanhoop die werkloosheid is. Ik wil – met inachtingneming van de concurrentieregels – dat we een aanzienlijk stuk van onze Europese budgetten richten
op lokale bedrijven, die nog steeds het gros van de jobs creëren.
Mijn tweede prioriteit is de strijd tegen fiscale fraude en corruptie: het is een kanker in onze samenleving die we met de sterkst mogelijke middelen te lijf moeten gaan. Net als honderd jaar geleden hopen
landen met hun eigen kleine fiscale akkoorden het in de achtertuin te winnen van hun naaste concurrenten of buurlanden, maar de verliezers, dat zijn wij allemaal. We laten ons uit elkaar spelen door
fiscale goeroes die constant naar het andere land wijzen waar het gras groener is voor multinationals en
de grote vermogens. De eindbalans is dat zij hoppen en shoppen, parkeren en verhuizen, aftrekken en
doorschuiven tot enkel de aalmoezen overblijven, voor de landen die het allerlaagste tarief boden. We
moeten af van een competitie die iedereen neerhaalt. We moeten een verrijkende competitie krijgen.
Ik roep alle landen op hun strijd tegen fiscale fraude op te drijven, in de lijn van wat de G20 en de
OESO al hebben voorgesteld, en minimumbelastingen op te leggen. Verstandige bedrijven weten dat
een overheid middelen nodig heeft voor degelijk onderwijs, onderhoud en aanleg van wegen, efficiënt
openbaar vervoer, innovatie, rechtspraak, veiligheid en vele andere behoeftes.
Mijn derde prioriteit is de strijd tegen klimaatverandering. Mijn voorganger heeft hier bijzonder sterk
werk geleverd. Als Europa over gans de wereld geroemd wordt, dan is het wel door onze niet aflatende
strijd tegen de klimaatverandering. Ik ga hier niet veel woorden aan vuil maken. Ik wil enkel dit zeggen
aan de leiders van de Verenigde Staten en China: steek een tandje bij. En aan de landen die in hun
doelstellingen geknipt hebben: kijk eens goed in de spiegel. Wij zijn goed op weg om onze EU2020objectieven te halen en we leggen de lat in 2030 op -40 procent broeikasemissies. Dat is geen verre
droom, of doorschuifpolitiek. Het is het moment dat uw kinderen volwassen zijn en zullen vragen
114
Opiniestukken en colums
welke wereld wij hebben achtergelaten aan diegene die na ons kwamen. Ik daag andere landen uit om
beter te doen dan ons.
Mijn vierde prioriteit is cultuur. Cultuur is de humuslaag van onze beschaving. Zoals Dario Fo ooit
zei: ‘Zelfs voor Europa verenigd was op een economisch niveau, of in handel, was het cultuur dat alle
landen van Europa verenigde. Kunst, literatuur en muziek zijn de verenigende rode draad van Europa.’
Cultuur heeft niet alleen duidelijke economische voordelen in toerisme en in de creatieve industrie,
maar prikkelt ook de verbeelding en versterkt de cohesie. We moeten de verschillende culturele uitwisselingen tussen Europese landen nog veel meer versterken. Ik geef de opdracht aan Eurostat om actief
culturele gegevens te verzamelen bij de regionale en nationale overheden zodat we de kennis verbeteren,
de uitwisseling versterken en het cultuurbeleid kunnen stimuleren. Een nieuw orgaan CULTEU, zal de
veranderingen en indicatoren in kaart brengen, en beleidsaanbevelingen doen.
Dames en heren,
In het licht van deze bijzonder grote uitdagingen, vraag ik u vandaag te denken aan Herakles, de
Griekse held. Als de zoon van Zeus en het toonbeeld van kracht en goddelijkheid, werd hij geconfronteerd met een keuze: de keuze tussen twee nimfen die hem elk hartstochtelijk probeerden te overtuigen.
Het makkelijke pad van Plezier, van gezapig dagdieven en ijdel vertier. Of het moeilijke pad van Plicht,
van dapper leven in teken van een grootsere bestemming. We weten welke keuze Herakles maakte. Nu
is het aan ons om een keuze te maken.
De makkelijke weg is om te zeggen dat jonge werklozen het zelf maar moeten uitzoeken. De makkelijke weg is om te zeggen dat we minder belastingen nodig hebben omdat iedereen het zelf maar moet
uitzoeken. De makkelijke weg is zeggen dat Europa maar verantwoordelijk is voor een paar percenten
van de mondiale broeikasuitstoot en dat de rest van de wereld het maar moet oplossen. De makkelijke
weg is zeggen dat onze eigen cultuur beter is dan alle anderen.
Dames en heren, laat ons niet de makkelijke weg nemen. Laat ons de moeilijke weg nemen. Laat ons de
weg nemen die onze voorgangers ook genomen hebben. Die welvaart en rechtvaardigheid combineert.
Die vrede en voorspoed verenigt. Die fundamenteel Europees is.
Ik vraag mensen om net als Herakles, het moeilijke pad te nemen. De moeilijke weg die naar een welvarend en rechtvaardig Europa voor iedereen leidt.
Ik dank u.
De auteur, Anton Maertens, schrijft in eigen naam. In het dagelijks leven is Anton speechwriter van Joke Schauvliege,
Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur.
Opiniestukken en colums
115
Een commentaar op deze tijd in tien strofen
DORIAN VAN DER BREMPT - DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM - 7 APRIL 2014
Met meer dan 80 gingen ze aan tafel in de Brakke Grond, ‘The Creative
Underclass’ die de dialoog aanging over het verzilveren van hun creativiteit. Dit is de lezing van Dorian van der Brempt, directeur van deBuren.
Het thema van de dag, het verzilveren van creativiteit, werd gekozen
vanuit bezorgdheid. De crisiskreet wordt steeds vaker gehoord maar
wat betekent hij specifiek voor kunstenaars en andere beoefenaars van
creatieve beroepen? Wij kijken naar onze tijd en wat deze kenmerkt.
Wij zoeken naar ‘gepersonaliseerde’ oplossingen, niet naar ‘industriële’,
globale oplossingen. Een commentaar op deze tijd in tien strofen.
1. Wat is industrie? Wat betekent creatieve industrie? Over de negentiende eeuw spreken wij in termen
van een industriële revolutie. Het productieproces wordt versneld, handweven wordt machineweven. Mensen willen steeds meer en steeds sneller maken en distribueren om meer te verkopen en
sneller rijk te worden. Landbouw was een activiteit waarin de natuur en de seizoenen het ritme
bepaalden. Na de uitvinding van de stoommachine en alle toegepaste machines die volgden werden
we steeds minder afhankelijk van de ritmische maar soms ook onvoorspelbare natuur. In extreme
vorm heeft dit geleid tot genetische manipulatie. Kippen in legbatterijen krijgen via elektrische
lichtimpulsen de indruk dat de dag twaalf uur duurt. Het gevolg is dat ze een dubbel aantal eieren
leggen en vlugger uitgeput zijn. Nu zoeken we naar kippen die we zonder pluimen kunnen kweken
wat ons het plukken zou besparen. Simultaan moeten we vaststellen dat kippen steeds vlugger ziek
worden en ook nog resistentie hebben opgebouwd tegen antibiotica. Zoals Lodewijk van Deijssel
ons leert in zijn Encyclopedie van de Domheid: elke nieuwe oplossing brengt ook een nieuw probleem mee, of zoals de grootste Nederlandse filosoof van het volle leven het stelde: ‘Elk nadeel heb
zijn voordeel.’Gulzigheid en ongeduld zijn kenmerken van deze tijd. We want it and we want it now.
Wij willen een snelle, liefst onmiddellijke bevrediging van onze zinnen. Het ongeduld is nog nooit
zo groot geweest. We hebben haast, ongelooflijke haast. We praten over slow food en slow journalism
maar we worden ziek van fast food en snelle hapklare informatiebrokken.
2. In de Middeleeuwen wordt de hoogmis van de meester-leerling-relatie gevierd. Tot vandaag nemen
de maçonnieke loges deze beeldspraak over. Een ambacht kun je alleen leren door te oefenen; oefening baart kunst; al doende leert men; je krijgt métier; je wordt virtuoos in een bepaald domein.
De meester geeft zijn kennis en kunnen door aan de leerling. De kathedraalbouwers reisden om
hun kunnen te verkopen. Zij leerden tijdens hun reizen ook nieuwe materialen en technieken
kennen, zij ontmoetten andere meesters. Het uitwisselen van kennis en kunde is een van de oudste
en gekendste wegen naar wijsheid: alle filosofen en wetenschappers hebben gereisd, evenals bijna
alle kunstenaars. Het koloniaal verhaal van batik is hoogst merkwaardig. Nederlanders vervoerden
slaven niet enkel tussen Afrika en Amerika. Zij brengen ook Afrikanen naar Indonesië en later
komen die terug naar Afrika met de kennis van batik. Kameroeners leerden batiken in... Indonesië.
De belangrijkste reden om te reizen is, naast werk, altijd de ontdekking van het andere. Blijkbaar
is die behoefte nu kleiner geworden. Vandaag lijkt de wereld uniformer, eenvormiger dan ooit. In
Dubai, Hongkong, Amsterdam en Los Angeles vind je identieke shopping malls. Je kan er dezelfde
merkartikelen kopen die op eenzelfde manier worden gepresenteerd en soms zelf geprijsd. Onze
(zogenaamde) zoektocht naar originele producten en diensten is nog nooit zo groot geweest, terwijl
het universele aanbod aan identieke producten constant blijft groeien.
3. De politieke verwarring is vandaag groot. Tot de val van de Berlijnse Muur, het einde van de Koude
Oorlog, hadden begrippen als links en rechts nog een vaststaande betekenis. Vandaag zie je dat
Rusland ook na het communisme de vijand blijft. Of je nu Tsaar, Opperste Sovjet of Poetin bent,
je wilt een groot, imperiaal Rusland. Ideologie is dood en vervangen door wild kapitalisme en wild
nationalisme dat verschillende oorsprongen kent. Het Chinees communistisch kapitalisme, het
116
Opiniestukken en colums
Russisch neo-kapitalisme van de nieuwe rijken, of het traditioneel westers kapitalisme zijn variaties
op eenzelfde thema: vraatzucht. Dat Europa stilaan het zwakke continent wordt zou op termijn een
probleem kunnen zijn. Wij beweren hier dat wij kennis exporteren maar deze kenniseconomie is
steeds moeilijker te definiëren en te beschermen. De snelheid waarmee kennis vandaag wordt overgedragen door de nieuwe technologieën zorgt ervoor dat onze historische voorsprong steeds kleiner
wordt. Nog nooit is het kapitalisme zo ‘wild’ geweest. De Olympische Winterspelen worden op
een plaats zonder sneeuw ingericht en het WK voetbal is gezwicht voor de oliedollars en zal ons
in 2018 beelden brengen uit de woestijn van Qatar waar bij vijftig graden gevoetbald zal worden.
Sportmanifestaties ondervinden, net als culturele manifestaties, steeds meer druk van de media,
vooral van televisie, die zelf worden opgejaagd door hun adverteerders. Straks zullen we spreken
van de tele-olympische spelen. Het publiek is de kijker, daarvoor doet de sponsor-adverteerder het.
In de stadions zit een soort figurant van een steeds groter sportspektakel.Politieke verschillen zijn
minder duidelijk geworden. Wij hebben een globale wereld gecreëerd waar alles voor iedereen te
koop is (mits men over de nodige koopkracht beschikt). Anderzijds groeit nationalisme als een
smallere basis waarop burgers zich uit angst terugplooien. Op de dag dat ontwerpers zullen ontwerpen voor gebruikers en niet meer voor verbruikers zal de wereld beter, schoner en harmonischer
worden.
4. In alle sectoren wordt vandaag over ‘rendabiliteit’ gesproken. Hoe rendabel een ziekenhuis, een
opvangcentrum, een drugskliniek of een hondenasiel is lijkt mij niet zo eenvoudig te becijferen.
Sommige rendementen kun je immers niet in centen of procenten uitdrukken, die zijn van een
andere orde. Rendement is ook een waarde. Sociologen en statistici moeten begrijpen dat niet alle
fenomenen in schalen of cijfers te vatten zijn. Een paar komieken schrijven wel pseudowetenschap
waarin ons geluk wordt gemeten en vergeleken met dat van anderen. Een gevaarlijk precedent.
Toen een hoogleraar uit Utrecht mij vertelde dat men op de universiteit nog enkel praat over ‘rendement’, vroeg ik wat de academische overheid daarmee bedoelt. Het was eenvoudig. Honderd
procent rendement betekent dat van de honderd studenten die instromen er vijf jaar later ook
honderd met een diploma in de hand uitstromen. Dit resultaat wordt helaas bereikt, voegde hij
er aan toe, door de universitaire lat steeds lager te leggen. Vroeger betekende democratisering van
het onderwijs dat iedereen moest kunnen studeren, vandaag in de prestatiemaatschappij waar alles
wordt gemeten en geteld en alle resultaten als waarheid en werkelijkheid worden gepubliceerd, betekent dit dat iedereen recht heeft... op een diploma. Hoe rendabel is deze steeds grotere focus op
rendement? Vandaag leggen we de weg steeds sneller af. We sprinten naar de eindstreep maar we
herinneren ons weinig of niets van de afgelegde weg – terwijl het proces ons altijd meer leert dan
het resultaat.
5. Vandaag is iedereen op zoek naar goedkope arbeidskrachten. De golfstaten voeren goedkope arbeid
in uit Azië, in Rusland werken burgers uit de voormalige Sovjetrepublieken voor hongerlonen.
Oekraïners zijn conciërges in Moskou en Armeniërs zijn de timmerlieden en de nog minder rijken
vullen de rekken in supermarkten en maken schoon. Net als in Brussel waar op bouwwerven een
Babylonische of Brusselse taalverwarring heerst als Moldaviërs, Bulgaren, Roemenen, Braziliaanse
Portugezen en een verloren gelopen Belg elkaar proberen te begrijpen. De ultraliberale arbeidsregelgeving heeft een asociaal Europa doen ontstaan. Zoals de bouwsector in de VS jaren gevoed werd
door Latijns-Amerika doet zich nu hetzelfde voor in Europa. De kathedraalbouwer van vroeger is
vervangen door een goedkope migrant die weinig of geen eisen stelt. Kwaliteit is niet meer de norm
in de bouw maar prijs wordt het enige criterium... ook voor arbeid: zelfs op deskundige ingrepen
wordt steeds minder nauw gekeken. De arbeid wordt minimaal vergoed en de handelaar in die
arbeid – vroeger ook wel koppelbaas genoemd – is de winnaar van deze ultraliberale transactie.
Opiniestukken en colums
117
Deze wanpraktijken zie ik ook buiten de bouwsector opduiken. In de diplomatie wordt bespaard,
in de journalistiek ook, architecten, designers, dokters en vele andere jonge collega’s worden te werk
gesteld in statuten die vallen onder het magische woord: stage, trainee, internship. Een stage zou
een waardige en wijze hedendaagse opvolger kunnen zijn van de oude leerling-meester-relatie, maar
helaas komt misbruik steeds vaker voor. Tegenwoordig willen instellingen graag stagiaires in dienst
nemen maar wordt vergeten dat er ook tijd nodig is van een meester om de leerling een leerling te
laten zijn.
6. In Europa wordt nagedacht over het statuut van de kunstenaar en de beoefenaars van creatieve
beroepen. Het liefst van al zouden wij deze moeilijk te definiëren groep in de categorie ‘zelfstandigen’ stoppen, ‘self-employed’. Dit komt de werkgevers, vermomd als opdrachtgevers, goed uit. Zij
betalen voor de arbeid, liefst nog voor het resultaat, en de leverancier zorgt voor alles. Vermits
er moeilijk eenduidigheid kan gevonden worden in creatieve of culturele beroepen kunnen we
zeggen dat een werknemer uit de cultuur weinig beschermd is. Dit heeft als direct gevolg dat hij of
zij weinig rechten opbouwt en dus vroeg of laat geconfronteerd zal worden met een precaire situatie.
In Vlaanderen en Nederland hebben kunstenaars een betere bescherming dan in vele andere
Europese landen. Het zou echter mooi zijn als de EU het voortouw neemt om kunstenaars op een
voorbeeldige manier te beschermen. Dat Europa het centrum is van Kennis, gelooft straks niemand
meer. Dat Europa het centrum is van de Kunst, dat zal evidenter zijn, dat kunnen wij met onze
geschiedenis nog enige tijd aan de wereld vertellen.
Waarom geven we kunstenaars geen bijzonder
statuut? Mensen die beslissen kunstenaar te worden kiezen voor een riskant beroep. Wij hebben
hun creativiteit nodig - hun vrije denken en handelen leidt tot innovatie. Waarom betrekken we
kunstenaars, auteurs en filosofen niet nauwer bij de beslissingen van grote bedrijven? En bij de
politiek? Als er één sector is waar de verbeelding niet (meer) aan de macht is, is het overduidelijk
de politiek.
7. De stagiair architect-ingenieur die vandaag verantwoordelijk is voor de bouw van een middelgroot
gebouw in Brussel verdient de helft van de Bulgaarse of Roemeense bouwvakker op de werf, die
trouwens ook onderbetaald wordt. Ik noemde ooit het bankwezen als boutade ‘zeer goed georganiseerde misdaad’ maar de bouwsector maakt het soms ook heel bont. Als een werf vandaag in Brussel
geleid wordt door een pas afgestudeerde architect met een stagecontract staat zijn vergoeding niet
in verhouding tot zijn verantwoordelijkheid. Als hij onder leiding en toezicht werkt dan zou hij
eigenlijk in loondienst van het bouwbedrijf moeten werken maar die zien hem veel liever als ‘zelfstandige’ of ‘schijnzelfstandige’ want dat is goedkoper. Het Asociaal Europa heeft hier aan bijgedragen. De Roemeense collega-bouwvakker van de Belgische architect is ook een ‘schijnzelfstandige’
die via een Roemeens contract zijn diensten aan een Belgisch bouwbedrijf verhuurt.
Op ontwerpbureaus gebeurt hetzelfde. Afgestudeerde productontwikkelaars of designers werken
als zelfstandigen, factureren een uurloon (dat in het beste geval eerlijk of normaal is) maar hun
sociale bescherming is praktisch onbestaand en hun verzekeringspakket veel complexer en duurder
dan dat van een collega die in een dienstverband kan werken, bijvoorbeeld in de auto-industrie.
118
Het asociale is trouwens nog alomtegenwoordiger in de ontwerpwereld. Een idee is niet te beschermen en een ontwerp blijft voor een ‘kleine zelfstandige’ heel moeilijk te beschermen. De jonge
dikwijls onervaren ontwerper moet onderhandelen met een bedrijf dat zich laat assisteren en adviseren door een goed uitgebouwde juridische dienst. Daarbij komt dat de jonge ontwerper de job
absoluut nodig heeft en dat het bedrijf hem te verstaan geeft dat er nog honderd andere kandidaten
de job willen uitvoeren.
Het verhaal uit de wereld van de ontwerpers dat mij het meest choqueerde was dat van LEGO –
inmiddels twintig jaar oud. Jonge ontwerpers uit de ganse wereld werden uitgenodigd door LEGO
om ontwerpen naar het hoofdkwartier in Denemarken te faxen. Als het ontwerp hen aanstond
kreeg de ontwerper een standaard contract (te nemen of te laten). Nooit werden ontwikkelingskosten betaald, nooit werd er rekening gehouden met de tijd die de ontwerper nodig had om tot een
idee of een concept te komen. Royaltycontracten zijn een juiste vorm om ontwerpers te belonen
voor het resultaat van hun creatie maar daarnaast moet ook de ontwikkelingstijd vergoed kunnen
worden. Als er één sector is waar wereldwijd nog heel constructief pionierswerk kan worden verricht op syndicaal niveau, is het de ontwerpsector.
Opiniestukken en colums
8. Hoeveel kunstenaars, ontwerpers en andere creatievelingen kunnen we ‘verdragen’, kan een maatschappij, een land of een stad zich veroorloven? Dit is een vraag die u misschien grof of brutaal
vindt maar ze is wel gesteld vanuit een bezorgdheid. Ik durf te zeggen dat vandaag in architectenbureaus, in de mode en in toegepaste kunsten jonge mensen onderbetaald worden omdat er
te veel zijn die hun plaats onmiddellijk willen innemen. Dit geldt ook in de media. Enkele jaren
geleden was er een congres in Antwerpen waarop jonge journalisten (onder de dertig jaar) uit twaalf
Europese landen samenkwamen. Zij stelden vast dat ze in verhouding tot andere beroepsgroepen
erg slecht behandeld werden en erg slecht beloond voor hun activiteit. Dit deed mij nadenken over
de mogelijkheid om een bepaalde schaarste te creëren die zou moeten leiden tot meer respect en
uiteindelijk een betere beloning.
Om respect te genereren voor de jonge mensen die voor creatieve
beroepen hebben gekozen zullen wij samen met de werknemers en de opdrachtgevers over duidelijkere arbeidsvoorwaarden moeten onderhandelen. Voor beeldende kunstenaars ligt deze kwestie
nog moeilijker maar ook hier denk ik dat er vandaag te veel mensen worden opgeleid om kunstenaar te worden. Er zijn trouwens meer categorieën waar te veel mensen worden opgeleid maar dat
is een ander debat dat we vandaag niet kunnen voeren.
9. Leve de kleinschaligheid. Ik wil kort maar krachtig pleiten voor meer kleinschaligheid om
Creativiteit en Kunst, Ontwerper en Kunstenaar te beschermen. Laat de uitwisseling van kennis
globaal zijn, laten we onze bevindingen en ontdekkingen met de wereld delen. Maar laten we er
ook voor zorgen dat het atelier en de studio, de repetitieruimte en de montagestudio van de kunstenaar, de theatermaker, de ontwerper, de journalist, de fotograaf en de documentairemaker geen
onderdeel worden van een grote commerciële en industriële machine.
Ik stel voor dat elke stad
die zichzelf respecteert minstens één hectare (tienduizend vierkante meter) in haar centrum reserveert voor kleine ambachtelijke initiatieven. Ik zie kleinschaligheid als een van de reddingsboeien
voor creativiteit. Modeontwerpers kunnen in kleine boetieks hun prototypes en eerste series tonen,
ambachtelijke foodprocessors ontwikkelen nieuwe smaken en kleine uitgevers verzorgen opnieuw
unieke edities van boeken.
Vandaag zorgt de citytrip voor belangrijke inkomsten in steden die
klassieke tewerkstelling hebben verloren. City marketing is een veel gehoorde en misbruikte term.
Als wij straks nog naar Amsterdam, Londen, Parijs en Praag willen gaan dan moeten we er wel voor
zorgen dat die steden zich van elkaar blijven onderscheiden. Shoppen is de grootste vrijetijdsbesteding van deze tijd. Maar wat betekent fun shopping voor de rijke dame uit Dubai als ze in de
locale winkelpaleizen, op de luchthavens bij vertrek en bij aankomst en in de stad van bestemming
van haar citytrip... dezelfde H&M, McDonald’s, ZARA, Gucci en KFC vindt? Als ze overal op de
wereld een pannenkoek met Nutella ziet volsmeren, en als overal Starbucks haar een te dure slechte
koffie verkoopt?
Het gevaar geldt ook voor culturele marketing, als het Stedelijk Museum, Tate
Modern, Centre Pompidou en Reina Sofia straks gaan samenwerken en tentoonstellingen gaan uitwisselen. Op dat ogenblik riskeert de Japanner hetzelfde aanbod te krijgen in januari in Amsterdam
als in september in New York.
Onze mobiliteit wordt steeds groter. Wij kunnen de Chinezen niet
ontvangen die vandaag willen reizen en het zich ook nog kunnen veroorloven. Maar ik kan me
niet voorstellen dat steeds slimmere consumenten op termijn geen vragen naar ontdekkingen gaan
stellen. De kunstenaar en de ontwerper produceren vitamines tegen de saaiheid van het bestaan.
Zij leveren niet enkel vermaak als wij verwend of geamuseerd wensen te worden – zij leveren ook
troost als wij een dip kennen en straks 120 jaar oud worden. Kunstenaars leveren in de eerste plaats
reflectie en verwondering – essentieel om te kunnen blijven bewonderen.
10.Wat is de plaats, de rol van de kunstenaar morgen? Was het vroeger beter? Creatieve beroepen
hebben altijd bestaan. Ook in het oude Athene en Rome waren specialisten bezig met het amuseren van de vrije burgers. Als mensen enige rijkdom en vrijheid verwerven en tijd hebben die niet
moet worden ingevuld met werk, dan ontstaat ook kunst. Theater, muziek en sport leidden tot de
eerste grote manifestaties. Als er even geen oorlog was bracht sport een vreedzaam alternatief, een
rustige afvoer van het teveel aan testosteron. Maar het oude Rome kende ook haar excessen met
Nero die wel hield van bloedige taferelen. De rol van kunstenaars en creatieve beroepsbeoefenaars
was misschien nog het duidelijkst in de Katholieke Kerk (en ook in andere religies). Kunstenaars
werden steeds ingezet om muziek te componeren, wervende symbolische teksten te schrijven
(zoals de Bijbel zelf ), die we vandaag reclameteksten zouden noemen. De kerken en kathedralen
werden zo ontworpen dat de mensen ontzag kregen voor die instituten die zich de vertegenwoordiging van het Hiernamaals hadden toegeëigend.
Naast de toepassing, het instrumenteel gebruik
van kunsten om hun doel te bereiken moeten wij ook zeggen dat de Kerk een grote drager werd
van cultuur en misschien wel de grootste verzamelaar en beschermer van het kunstpatrimonium.
Opiniestukken en colums
119
Waar ik ten slotte veel moed uit put voor onze tijd is het feit dat In Andalusië gedurende zeshonderd jaar islamieten, christenen en joden hebben samengewoond. Cultuur stond toen centraal in
het bestuur. Kunstenaars, filosofen, dichters en wetenschappers waren toen de raadgevers van de
vorsten. Vandaag staat economie centraal. Politieke leiders krijgen (in het beste geval) raad van
economen. Maar militaire strategen schrijven mee aan de plannen waarin het algemeen belang
steeds grilligere vormen aanneemt.
Meer dan ooit hebben kunstenaars en creatieve denkers een
belangrijke rol. Zij moeten de wereldleiders erop wijzen dat een oude waarde als solidariteit nog
nooit zo belangrijk was. Staten willen vechten voor hun onafhankelijkheid, regio’s willen diezelfde
onafhankelijkheid verwerven, maar nog nooit waren mensen en staten zo afhankelijk van elkaar.
Onze economie wil globaal zijn maar onze ecologie is dat de facto van nature. Als politici de wijsheid van de wetenschap en de schoonheid van de kunst willen begrijpen, zijn oplossingen mogelijk.
Het empathisch vermogen moet ook op globaal vlak ontwikkeld worden. Wij zullen samen deze
planeet mooi en leefbaar maken – of we zullen haar in verdeeldheid kapot maken. Kunstenaars
zijn nog nooit zo noodzakelijk geweest. Zij zijn samen met wetenschappers het empathisch geweten
van de mensheid, de notarissen van de beschaving.
Vlammend betoog van een kunstenaar tegen de bureaucratische
behandeling van kunst
NAOMI VELISSARIOU EN MICHAEL BIJNENS - ROTTERDAM - 8 FEBRUARI 2015
Tijdens het openingsfeest van BesteBuren
bracht Naomi Velissariou een ijzersterk theatraal statement. De tekst had ze samen met
Michael Bijnens geschreven. Het was een
vlammend betoog van een kunstenaar tegen
de bureaucratische behandeling van kunst. Erg
moedig en doeltreffend want de zaal zat vol met
ministers en beleidsmakers.
© Jean van Lingen
BesteBuren,
Mijn naam is Naomi Velissariou. Ik maak theater.
Dat is een kunstvorm waarbij mensen zich verkleden, verf op hun gezicht smeren, teksten vanbuiten
leren en in het onmisbare bijzijn van anderen het bodemloze gat induiken waarboven wij als mens een
beschaving hebben gebouwd.
Hier theater maken leek mij onmogelijk. In plaats van theater serveer ik u daarom op boekhouding.
Twee weken geleden zat ik aan de telefoon met mijn accountant om mijn eerste grensoverschrijdende
belastingaangifte te betreuren, toen ik in paniek raakte bij de gedachte om u hier vandaag toe te
spreken. Dat ik toch geen kunst op bestelling mocht leveren, dat een organisatorische wens nooit tot
een artistieke uiting kon leiden, dat ik niet onderhoudend wilde zijn maar echt een inhoudelijke bijdrage wilde leveren aan zo’n middag als deze en dat ik mij afvroeg of dat tussen de feestelijkheid van
ministers, pers en muzikale optredens wel wenselijk was.
Na 2,5 uur beëindigde mijn conflictvermijdende accountant zwaar geïrriteerd ons telefonisch treffen.
Ik stond midden in de woonkamer (ik ijsbeer als ik bel), keek naar een schoenendoos vol ongesorteerde
horecabonnetjes op de grond en werd naar mijn iPad toegedreven. Ik sta hier vandaag met diezelfde
iPad, waarvan ik de btw weg kan strepen tegenover de btw die ik afdraag en die voor mij in directe
zin als aftrekpost zou dienen, gesteld dat mijn inkomen hoger zou zijn dan mijn startende ondernemersaftrek. Ik sta hier dus met mijn iPad en ik sta hier in naam van mijzelf. Niet als visitekaartje van
een geslaagde Nederlands-Vlaamse culturele kruisbestuiving maar als kunstenaar, toevallig in Limburg
geboren en iets minder toevallig in Amsterdam aan het werk. Een kunstenaar dus. Geen Belg, geen
Hollander, geen ondernemer, geen culturele innovator, geen community artist, geen creative industrialist maar gewoon, een kunstenaar. Een kunstenaar die vanuit zichzelf naar de wereld kijkt en die die
blik probeert vorm te geven.
Een kunstenaar die gevraagd werd om hier 10 minuten te praten en die van die 10 minuten gebruik
gaat maken om haar eigen bestaan tot dusver te overzien. Vergeef mij als een tussen twee overheden
gesloten verdrag mij niet tot de meest kunstzinnige uiting van mijn carrière heeft weten te drijven.
Wat volgt is een soort boekhoudkundige biografie. Een politiek en fiscaal levensverloop in prozavorm.
Het is een zomer in Antwerpen aan het begin van deze eeuw. Ik krijg het aan de stok met Dora van
der Groen, wissel het theater in voor iets nuttigs op een universiteit en vind daarin weinig voldoening.
Mijn blik op de wereld heeft beweging nodig en met twee voeten onder tafel kan ik geen kant op. Tot
zover de proloog.
Vijf jaar en een echt diploma later val ik terug in de armen van mijn eerste beroepsliefde: ik ga naar
de Toneelacademie Maastricht. De vrouw in de toga is hier gewoon een man met een stok. Hij heette
René Lobo en gisteren hebben we met pijn in ons hart afscheid van hem genomen.
Maastricht. Een provinciale vulkaan van verbeelding barst uit. Berichten uit de buitenwereld lijken
veraf. In Amerika lopen volgevreten bankiers huilend over straat met een lege kartonnen doos en vanuit
Vlaanderen hoor ik vaag iets over hoe Bourgondiërs de kaasschaaf invoeren. Ik krijg een baantje als
receptioniste, stufi en een ovchipkaart. Ik drink een vaasje Grolsch en spreek naar het einde van de zin.
120
Opiniestukken en colums
Opiniestukken en colums
121
Herfst. Een nieuw decennium. Er verschijnt een zekere Mark Rutte op het toneel. In mijn hoofd maakt
hij zijn entree op de fiets. Er komt een afbetalingsplan voor dat gedoe met die banken. We doen dat op
de een of andere manier met zijn allen.
Voorjaar. Locatietheatermakers doen hun sjaals om en gaan op een Terschellings strand staan in de
vorm van een groot kruis. De Mars der Beschaving is begonnen. Ik begin een landelijke actiegroep
met kunstvakstudenten, schrijf een manifest samen met een Palestijns-Nederlandse oude bekende uit
Antwerpen en ontmoet ergens in het gedruis mijn huidige werkgever: productiehuis Frascati.
De mars komt ten einde, vrienden bezetten het Binnenhof niet en ik speel een Vlaamse voorstelling
in Amsterdam. Daar blijf ik tijdens de zomer en schrijf ipv een manifest een aanvraag voor een talent­
ontwikkelingsbeurs uit Belgisch-Limburg. Ik krijg de beurs. Met de beurs schrijf ik een plan. Mijn
bureaucratische ontmaagding is een feit.
Mijn hele afstudeerjaar lang loop ik rond met dat plan. Ik doe een stage in Amsterdam en een stage in
Gent. Halbe Zijlstra doet uitspraken die ik niet wil herhalen, Bart De Wever wordt burgemeester van
Antwerpen en doet uitspraken die ik niet wil herhalen.
Ik leg mijn met Vlaams-Limburgs geld geschreven plan voor aan een Rotterdams gezelschap van
Maastrichtse collega’s. Verder heul ik met dat plan langs stad en land. Ik klop aan bij de Theatermaker
Antwerpen, Campo Gent, STUK Leuven, Cmine Genk, Dommelhof Neerpelt, productiehuis
Rotterdam en Frascati Amsterdam. Van de zeven aangeklampten zeggen er 5 toe en mijn eerste VlaamsNederlandse coproductie wordt geboren.
Vervolgens doe ik met dat coproductiegeld namens het Rotterdamse gezelschap een projectsubsidieaanvraag bij een NFPK, het Nederlandse Fonds voor de Podiumkunsten. De aanvraag wordt gehonoreerd en met de projectsubsidie plus de steun van de coproducenten repeteren we in een Neerpelts bos,
gaan in première in Leuven en touren doorheen heel Nederland.
Intussen is de man op de fiets herkozen en zijn de productiehuizen geschrapt. Nederlanders om me
heen praten over een hereninging met mijn thuisland en realiseren zich daarbij niet hoe bespottelijk ze
zijn. Ik verhuis mijn hele boekhouding terug naar België uit angst voor de kaalslag van ...
Thuis vind ik een brief. Van het NFPK. De commissie merkt op dat mijn werk zich in aanzienlijke
mate onderscheidt binnen het bestaande landelijke aanbod maar beoordeelt mijn ondernemerschap als
zwak en mijn rol als maker in mijn talentontwikkelingstraject als passief. De aanvraag wordt op basis
hiervan afgewezen.
Ik vloek. Ik bouw een feestje. Ik vloek. Ik maak. Ik breek af.
Najaar. BesteBurenjaar. Iedereen is er op het openingsfeest in Rotterdam.
Het maakt niet uit waar ik naartoe ga. De afgelopen 5 jaar ben ik even vaak gewisseld van land als van
bureaubladachtergrond. Enkel Vlaamse journalisten vragen me nog steeds wat ik in Holland zoek dat
ik in Antwerpen niet vinden kan en enkel soevenierwinkelhouders zien me nog aan voor een dagjesmens in de Jordaan.
Ik ben geen visitekaartje maar een vluchteling. Ik troost mij met de gedachte dat de meeste artiesten uit
de annalen der mensheid ooit zijn gemigreerd. Maar de absolute vanzelfsprekendheid waarmee ik onze
staatsgrenzen doorkruis heeft veel weg van de beschrijving van een schip dat aan twee kanten zinkt en
waarbij de reddingsvesten zich op het voorsteven bevinden en de sloepen zelf aan de achterkant. Als
ik niet de hele tijd over en weer ren, dan red ik het niet. Nu kunnen we onszelf vrolijk maken dat we
ervoor gezorgd hebben dat het dek vrij genoeg is om rond te blijven rennen, er ligt weinig in de weg.
Alleen is dat verdomde schip nog steeds aan het zinken. En dat schip is natuurlijk de kunst.
Kunst heeft weinig moeite met het oversteken van grenzen. Uit flagrant opportunisme maar ook
vanwege zoiets als universele zeggingskracht. Zeker vandaag. Nu de landsgrenzen in Europa zijn verdwenen en die onnozele trein tussen Brussel en Amsterdam weer regelmatig rijdt.
Kunst is een duur woord. Elitair. Cultuur klinkt toegankelijker, nuttiger, gemakkelijker. Kunst is moeilijk. Kunst geeft zin. Dynamische signalering door thermochromische snelwegverf heeft nut. Zin en
nut zijn niet hetzelfde. Kunst en cultuur ook niet.
Ik ben nog steeds Naomi I en als Frascati na mijn afstuderen toch nog bestaat, mag ik van mijn plan
een traject maken. Ik studeer af en stap voor het eerst op een zinkend schip. Tot op heden houden we
de boel drijvend.
Cultuur is wat ons uit de wildernis heeft gehaald, ons als mens heeft gespleten en ons in groepen heeft
onderverdeeld. Groepen die allemaal streven naar een zekere graad van gelijkheid, oftewel identiteit.
Cultuur is wat ons op onze buurman doet lijken en ons van de vreemdeling doet verschillen. Kunst
is een voortdurende viering van het verschil. En daarom, paradoxaal genoeg, in staat om verschil te
overbruggen.
Herfst in Amsterdam. Een hoop gedoe met een girorekening, zorgverzekeringspolis en 010adres. Ik
ontdek dat wat in Vlaanderen sociale zekerheid heet, hier sociale zekerheid wordt genoemd.
Culturele samenwerking? Wat betekent dat precies, gesteld dat kunst grenzen doorbreekt die culturen
in de eerste plaats hebben geschapen?
Ik vraag projectsubsidie aan in Vlaanderen. Ik krijg projectsubsidie maar moet die later weer teruggeven om redenen die ik tot op vandaag niet heb kunnen achterhalen. (Iets met een administratiefjuridisch-technisch Nederlands-Vlaamse asynchrone boekhouding. Denk ik.)
Als een culturele samenwerking tussen Nederland en België zin heeft, dan is het in mijn ogen om de
kunst aan de cultuur te doen ontstijgen. Overleven doet kunst altijd. Als het niet in Nederland of
België is, dan in Duitsland, Frankrijk of Engeland.
Ik maak voorstellingen bij Frascati. Over mijn familie in Genk, mijn liefde in Antwerpen en het leven
na de dood.
Kunstenaars zullen zichzelf altijd opnieuw blijven uitvinden.
Rutte II.
Halbe Zijlstra heet nu Jet Bussemaker. In haar staat van het theater vraagt ze of wij een constructieve
gesprekspartner van de overheid willen zijn.
In de lente schrijf ik met wat vrienden een brief aan Jet Bussemaker met de vraag om ons de kunst van
de toekomst toe te vertrouwen.
De brief heeft effect. Wat volgt is een plan. Met rugzakjes, leningen en coaches. Wij beleggen een
spoedvergadering in de Smoeshaan. Een paar glazen Heineken later: een tegenvoorstel. Er wordt gelobbied. Met effect. Het tegenvoorstel wordt aangenomen.
Ik krijg hoop, doe een aanvraag voor een tweejarige jongemakersregeling bij het NFPK, ruil mijn kunstenaarsstatuut in voor een VAR en het wordt weer zomer.
Joke Schauvliege heet intussen Sven Gatz en ik sta met 2 Amsterdamse producties op een Oostends theaterfestival. Op de slotdag van dat festival trekt een schaduw over het terrein als de eerste vrijwilliger met
De Morgen onder de arm een koffie bestelt. Op de voorpagina staat dat er vijf miljard wordt bespaard.
Een dag later: de prijsuitreiking. In dezelfde krant zegt iemand dat kunst en cultuur waarde hebben en
belangrijk zijn maar eigenlijk tot niets dienen, behalve dan algemene tevredenheid.
122
Ik win een prijs en drink een Duvel. Belgische collega’s informeren bij mij of er nog werk is in
Amsterdam. Met een vermoeide glimlach stap ik op een trein naar het Noorden.
Opiniestukken en colums
Maar ze hebben daarvoor meer nodig dan alleen potten met geld. Kunst moet ruimte bezetten. Huizen
bewonen, productieplatformen creëren, festivals doen leven, concertzalen vullen, bibliotheken bestormen. Plekken hebben we nodig, plekken waar een verhaal kan rijpen, een praktijk langzaam kan
groeien, experimenten gewoon mogen falen, erfgoed kan worden geconserveerd, talent kan worden
ontwikkeld en waar voor mijn part zelfs aan cultureel ondernemerschap kan worden gedaan.
Laat ons niet dolend achter in een landschap van topinstituten maar geef ons plekken waar we op
onze voorwaarden serieuze allianties kunnen aangaan met een stad, een land en de samenleving. Laat
ons niet als een stel opportunistische grabbelaars van potje naar potje hobbelen. Laat deze culturele
samenwerking niet nog een potje zijn. Laat ons niet drijven of vluchten maar wortel schieten. Vertrouw
de kunstenaars de kunst toe. Zodat er straks nog iets te bespreken valt bij een Belgisch speciaalbier en
bitterballen van Holtkamp. Zodat er iets ongrijpbaars overblijft, iets dat niet door beleid kan worden
besteld, zodat we iets niet kunnen vinden, zodat een cirkel niet rond is en we niet aan de waarheid ten
onder gaan.
Opiniestukken en colums
123
deBuren is…
In 2014 bestond de vaste staf van deBuren uit 10.3 voltijdse equivalenten,
ingevuld door 11 medewerkers. In oktober 2014 werd de zoektocht naar
een nieuwe directeur ingezet. Op 26 februari 2015 eindigde de procedure en
werd de naam van de nieuwe directeur Wim Vanseveren bekend gemaakt.
Dorian van der Brempt
Directeur (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 30
Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren is een vzw naar Belgisch recht
die bestuurd wordt door een Raad van Bestuur:
- Bert Claerhout
- Joop Daalmeijer
- Wivina Demeester, penningmeester
- Ben de Reu, voorzitter
- Saïda Sakali
- Marietje Schaake
- Paulette Smit
- Johan Swinnen
Onder toezicht van een Algemene Vergadering:
- Bert Claerhout
- Joop Daalmeijer
- Wivina Demeester, penningmeester
- Annemie Neyts
- Ben de Reu, voorzitter
- Saïda Sakali
- Marietje Schaake
- Paulette Smit
- Johan Swinnen
- Bob Verburg
Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren ontvangt subsidies van Nederland
en Vlaanderen. De Vlaamse minister van Cultuur, de Nederlandse minister
van OCW en de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken
maken het mogelijk dat deBuren een rol kan spelen:
- in de presentatie van schoonheid en wijsheid uit de Lage Landen;
- in een permanent debat over cultuur, politiek en maatschappij;
- in een reflectie over datgene wat Vlaanderen en Nederland bindt en datgene
waarin accenten kunnen verschillen;
- in de relatie met Europa: beter luisteren naar Europa en ervoor zorgen dat
Nederland en Vlaanderen beter door Europa gehoord worden.
VLAAMS-NEDERLANDS HUIS
Leopoldstraat 6
1000 Brussel
t +32 (0)2 212 19 30
f +32 (0)2 212 19 49
[email protected]
www.deburen.eu
Willem Bongers-Dek
Adjunct-directeur,
literaire programmering
en redactie citybooks (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 39
Mathieu Buyse
Programmering
en communicatie (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 35
Ronald Giebel
Office manager (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 36
Marianne Hommersom
Communicatie en
productie citybooks (4/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 43
Debbie Marbus
Programmering (4/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 33
Ann Overbergh
Programmering (5/5)
Jenny Quermia
Zakelijke leiding (4/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 37
Xander Stroo
Programmering (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 38
Miet Vanhassel
Website & communicatie
Ann Venneman
Pers- & communicatieverantwoordelijke (4,5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 31
(5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 32
deBuren geniet de steun van de Vlaamse Gemeenschap en de Nederlandse overheid.
vanaf september 2014
[email protected]
+32 (0)2 212 19 42
2014 werd opnieuw het mooiste jaar. We startten
een intense vriendschap met de BesteBuren,
keken over de grenzen en overstegen die, zochten
en vonden partners voor samenwerking in de
Lage Landen en ver daarbuiten voor citybooks
en werkten niet alleen hard maar vooral zeer
graag aan onze dankbare missie.
© Marianne Hommersom
Jovial Mbenga speelt Mon Noord bij deBuren.


PraxisP Professional - Faculteit Psychologie en Pedagogische

affiche debat 2014 portrait

Lezing in de Postkamer - Praktijk voor klassieke homeopathie Ria

Verkiezingsdebat Ouderenbonden KBO, ANBO

Programma Jubileumviering 175 jaar Friesch Godgeleerd

Meppel, februari 2015 Betreft: uitnodiging

future day A5 voor pakjes_NL.indd

Spirou Junior Cup VVW Brugge

Programma Luchtvrachtdebat

Debat Recht op Onderwijs, Paviljoen, Duo Groningen