het programmaboekje

3 mei 2015
culturelezondagen.nl
UTRECHT 40-45 HOE ONTSTAAT
EEN CULTURELE ZONDAG?
Stel eenvoudig je eigen
route samen met
Mijn CZ! Kijk op
culturelezondagen.nl
Toegang is gratis, tenzij anders vermeld
Meld je aan voor de nieuwsbrief van Culturele
Zondagen of kijk voor meer informatie over
de programmering en de laatste programmawijzigingen op culturelezondagen.nl
Na de Culturele Zondag eenvoudig checken
wat er te doen is in de stad? Bezoek de website
uitagendautrecht.nl of kom langs tijdens
Utrecht 40-45 bij de informatiestand van
Uitagenda Utrecht op de Stadhuisbrug.
Volg Culturele Zondagen op Facebook en
Twitter mee (#utrecht4045 en #cznl)
language no problem
activiteit voor kinderen
Dat is een vraag die ons regelmatig
gesteld wordt. En er is eigenlijk
geen eenduidig antwoord. Elke
zondag kent zo zijn eigen
ontstaansgeschiedenis. Zoals
Utrecht 40-45. Die ging als volgt.
Ad van Liempt, bedenker en maker
van programma’s als NOVA, Andere
Tijden, De Oorlog, en auteur van
diverse boeken over de Tweede
Wereldoorlog, vroeg ons – ondertussen alweer een jaar geleden –
naar een tentoonstellingsruimte in
het kader van een te verschijnen
fotoboek over Utrecht tijdens de
oorlog.
De Maliebaanmonologen, die
tijdens Utrecht 40-45 opgevoerd
worden in panden waar de mannen
en vrouwen van verzet en verraad
werkten en woonden. De middag
van het schrijven van dit voorwoord
waren we bij een repetitie.
Ontroerend en confronterend.
Er is een fototentoonstelling op
het Domplein, er zijn Open Joodse
Huizen met de verhalen van toen,
er zijn ‘Zwarte Avonden’, er is een
uitgebreid programma over het
studentenverzet, een telefoonlijn
naar het verleden, er zijn oorlogsverhalen die werden vertaald naar
Wij wilden daar wel over nadenken. eigentijdse songs. En er is vooral
En dachten verder. In 2015 zou het nog veel meer dat deze bijzondere
periode tot leven brengt.
70 jaar geleden zijn dat ons land
bevrijd werd en 3 mei 2015 viel op
Het was voor ons team, door alle
een zondag. Zou het een idee zijn
verhalen, een indrukwekkende
een Culturele Zondag te wijden
ervaring deze zondag voor te
aan de complexe geschiedenis
bereiden. We wensen de bezoekers
van Utrecht tijdens de oorlog?
van Utrecht 40-45 van harte een
Zo geschiedde.
vergelijkbare ervaring toe.
We spraken met het Bevrijdingsfestival, met het Utrechts Comité
Namens het team van
4 mei-Herdenking, en opnieuw
Culturele Zondagen,
met Ad van Liempt. Die bleek nog
een ander boek in zijn hoofd te
René van der Giessen hoofd
hebben: Aan de Maliebaan. Dit
programmering
boek inspireerde vervolgens de
Hanneke Bouwsema directeur
Utrechtse Theatergroep Aluin tot
Cover: foto links: Het Utrechts Archief en foto rechts: ©Nico Jesse / Nederlands Fotomuseum
2
3
ACHTER DE GEVELS
In dit grote herdenkingsjaar van
70 jaar bevrijding staat Utrecht
uitvoerig stil bij vijf lange jaren van
nationaalsocialistische overheersing. Maar wat weten we eigenlijk
van onze Domstad tijdens de
bezettingsjaren? Voor de oorlog
stond Utrecht bekend als een wat
saaie, stijve universiteitsstad. Een
reputatie die tijdens de oorlogs
jaren bevestigd lijkt door het
ontbreken van oorlogsgeweld zoals
het steden als Rotterdam, Arnhem
of Nijmegen trof. Wat betreft het
Joodse drama staat Utrecht in de
schaduw van Amsterdam met zijn
Februaristaking en veruit grootste
Joodse gemeenschap. Was
‘Utrecht 40-45’ niet vooral het
verhaal van Mussert en zijn
verraderlijke Nationaal Socialistische Beweging (NSB)? Van de
Maliebaan, waar NSB en bezetter
zij aan zij de statige panden aan
Utrechts mooiste laan hadden
betrokken (bijnaam: ‘Unter den
Linden’, naar de beroemde
Berlijnse allee).
Ja, en nee. Utrecht was ook de
stad ‘der Beweging’, Mussert
woonde er en richtte er zijn partij
op aan het Domplein. Hierdoor is
een NSB-imago aan de stad blijven
kleven, terwijl uit vooroorlogse
4
verkiezingsuitslagen nergens blijkt
dat de NSB in Utrecht meer aanhang had dan gemiddeld in
Nederland (3 tot 5 procent). En de
Maliebaan bood inderdaad onderdak aan duistere Duitse inlichtingendiensten en de gevreesde
Sicherheitspolizei. Maar óók aan
onderduikers, een illegale drukkerij
en een hoofdkwartier van verzet.
Wie door het ‘bruine’ Utrechtse
verleden heen kijkt, ontdekt achter
de ongeschonden stadsgevels een
verborgen wereld vol bijzondere
en kleurrijke verhalen over 40-45.
Van dappere verzetsvrouwen, het
studentenverzet en hun riskante
reddingsoperatie van Joodse
kinderen. Van kerkelijk verzet tot
de ondergang van de Joodse
gemeenschap. Van onderduikplekken en executieplaatsen. En van
illegale drukkerijen, vervalsingen telefooncentrales tot illegale
huisconcerten. Utrecht 40-45 laat
je kennismaken met Dr. Max,
aartsbisschop De Jong, de verzetsnichtjes Trui en Truus van Lier, de
politiebroers Smorenburg,
SS-Voorman Henk Feldmeijer,
studentenleider Wim Eggink en
vele anderen. Ontdek en beleef het
verleden op de locaties waar de
oorlogsverhalen zich afspeelden,
zoals de Maliebaan, Fort De Bilt,
Gevangenis Wolvenplein, het
Academiegebouw, Kindjeshaven
en het geboortehuis van verzetsuitgeverij De Bezige Bij.
In Utrecht is de oorlog nog overal
aanwezig – in monumenten,
archieven en musea, en vooral
in de gebouwen en huizen zelf.
Veel plekken in de huidige binnenstad zijn meer dan zeventig jaar
later nauwelijks te onderscheiden
van de foto’s die Nico Jesse van
de stad maakte in 1942 (waaronder
vele kleuropnames). Grootste
verschil met nu: minder mensen,
minder verkeerstekens, en
nauwelijks verkeer met slechts
een enkele auto in beeld. Wel
veel hoeden, bloemetjesjurken
en uniformen – Duits Feldgrau
en NSB-zwart. Op de Maliebaan
is de grootste verandering, in
vergelijking met toen, de gesloopte
Oosterkerk – op de hoek van de
Nachtegaalstraat, nu een bankgebouw en appartementencomplex.
De Utrechtse binnenstad vormt,
kortom, het gedroomde decor
voor het verhaal van Utrecht
40-45. Het programma biedt
de mogelijkheid de verhalen te
beleven in of bij de historische
locaties, waarmee het tegelijk
inspeelt op een behoefte aan
nieuwe vormen van herdenken.
Interactiever en tastbaarder, zoals
Open Joodse Huizen dat dit jaar
voor het eerst ook in Utrecht
plaatsvindt. Daarom wordt er
naast lezingen, rondleidingen,
stadwandelingen en indrukwekkende getuigenissen van
tijdgenoten, ook ruimte geboden
aan een eigentijdse verbeelding
van oorlogsverhalen in theatervorm, dans en muziek. Speciaal
voor deze Culturele Zondag heeft
Theatergroep Aluin de verhalen
en hoofdfiguren van de Maliebaan
bijeengebracht in de voorstelling
De Maliebaanmonologen. En
muziekcollectief Knalland maakt
het verleden toegankelijk met hun
vertaling van de verhalen van toen
naar songs van nu.
Doel van deze Culturele Zondag is
een breed publiek een gevarieerd
beeld te bieden van Utrecht in de
oorlogsjaren 1940-1945. Daarbij
zijn praktische en inhoudelijke
keuzes onvermijdelijk. Zo speelt
het programma zich grotendeels
af in het centrum en de oostelijke
binnenstad, waardoor bijvoorbeeld
de rol van de Utrechtse (staal)
industrie buiten beeld blijft. Zo zijn
er meer onderbelichte aspecten
aan te wijzen, wat perspectief biedt
voor de komende jaren. Ook dan
blijven er nog genoeg verhalen om
te vertellen. Maar het kan haast niet
anders of de bezoeker van Utrecht
40-45 zal na deze 3 mei een ander
beeld hebben van het Utrechtse
oorlogsverleden en de Maliebaan
in het bijzonder. Niet grijs, zeker
niet zwart-wit, maar wel kleurrijker.
Norbert-Jan Nuij, historicus en
projectleider Utrecht 40-45
5
minnares (zijn 29 jaar jongere
nicht).
Verzetsleidster Dr. Max (ofwel Marie
Anne Tellegen) vraagt zich af of de
twintig dappere vrouwen, die ze
met veel geld op pad stuurt naar
de ondergedoken helden van de
spoorwegstaking, het zullen
overleven.
De Maliebaanmonologen
Theatergroep Aluin
In zijn boek Aan de Maliebaan
beschrijft Ad van Liempt het
fascinerende oorlogsverhaal van
Utrechts mooiste laan, de Maliebaan. Van de NSB tot het verzet,
van het bisschoppelijk paleis tot
de SS, van de Joodse Raad tot de
illegale drukkerij van Vrij Nederland: de Oorlog samengebracht
op één strekkende kilometer.
Aan de Maliebaan inspireerde
Theatergroep Aluin tot korte
theatermonologen van de hoofdrolspelers uit die tijd.
Frits Elzas vraagt zich af of hij iets
heeft kunnen bijdragen aan de
redding van de Joden, of heeft de
Raad het de Duitsers alleen maar
makkelijker gemaakt de Joden te
vernietigen.
Aartsbisschop Jan de Jong vraagt
zich af of hij niet te veel offers heeft
gevraagd met zijn oproep tot verzet
tegen de bezetter en de NSB.
SS-Voorman Henk Feldmeijer
vraagt zich vooral af hoe je, zoals
Mussert, de nationaalsocialistische
Leider van Nederland kunt zijn en
Maak kennis met de Utrechtse
helden en schurken van de Tweede blijven terwijl je nooit aan het front
Wereldoorlog in, of nabij, hun eigen bent geweest.
huis of kantoor. Aartsbisschop
NSB-Leider Anton Mussert vraagt
De Jong, NSB-Leider Mussert,
zich af waarom hij zich moet
SS-Voorman Feldmeijer, Verzetsheldin Dr. Max, secretaresse van de verantwoorden voor de liefdes in
zijn leven. Waarom mensen alles
Sicherheitspolizei Erna Boomsma
willen weten over zijn echtgenote
en Frits Elzas van de Joodse Raad
(zijn 18 jaar oudere tante) en zijn
spreken tot je aan de Maliebaan.
6
definitieve route langs de verschillende locaties krijgt overhandigd.
De Maliebaanmonologen LOS
13:30 / 14:00 / 14:30 / 15:00 /
15:30 / 16:00 (duur: 15 min)
De zes monologen worden ieder half
uur op zes verschillende locaties aan
de Maliebaan opgevoerd. De toegang
is gratis, maar de capaciteit is beperkt.
Kaarten voor de verschillende monoSecretaresse Erna Boomsma vraagt logen worden steeds vanaf een uur
zich niet zoveel af. Ze deed haar
voor aanvang van de voorstellingen
administratieve werk bij de Sicher- uitgedeeld bij het Centraal Informaheitspolizei. Dicht bij huis, dus dat
tiepunt (voor maximaal twee opeenscheelde reiskosten. En ze deed er volgende monologen per keer). Op
toch niemand kwaad mee?
het toegangsbewijs staat ook verdere
informatie over de exacte locatie waar
aluin.nl
de monoloog wordt opgevoerd.
De Maliebaanmonologen worden op
verschillende manieren en locaties
opgevoerd:
4 MEI
3 MEI
Maliebaan - Centraal
Informatiepunt
Hoek Maliebaan/Nachtegaalstraat
De Maliebaanmonologen
COMPLEET
11:00 (tot circa 13:00)
Alle zes monologen achter elkaar,
waarbij je onder begeleiding steeds
van locatie naar locatie gaat. Kaarten
hiervoor kosten €15,00 en zijn te
koop via www.culturelezondagen.nl
Let op: beperkte capaciteit.
Verzamelen uiterlijk om 10:45 bij het
Centraal Informatiepunt, waar je je
Theater Kikker (Grote Zaal),
Ganzenmarkt 14
Als onderdeel van Theater na de
Dam zullen de monologen als
één theatervoorstelling worden
opgevoerd, aanvang 21:00 uur.
Kaarten kosten €15,00 / €12,00 en
zijn te koop via www.theaterkikker.nl.
5 MEI
Bevrijdingsfestival Utrecht
Park Transwijk
De Maliebaanmonologen zullen los
worden opgevoerd, op verschillende
plekken en tijden. Het Bevrijdingsfestival is gratis toegankelijk.
Voor meer informatie zie
www.bevrijdingsfestivalutrecht.nl
7
Knalland Presents:
Het Was Hier
Knalland daagde een aantal
Utrechtse muzikanten uit om
bijzondere oorlogsverhalen uit
de bezettingsjaren van hun stad
te vertalen naar een lied. Ervaar
de songs live vanaf de historische
locaties waar ze zich afspeelden.
Maliebaan - Centraal
Informatiepunt
was het saboteren van de geplande
tewerkstelling van 7000 studenten
in Duitsland.
Prins Hendriklaan 4
Kindjeshaven
Pim van de Werken e.a.
14:15 / 15:00 / 15:45
(duur: 15 min)
Trui van Lier voorzag al vroeg een
slechte afloop voor de Joden en
zette kort na de Duitse inval in
1940 de crèche Kindjeshaven op
voor het in veiligheid brengen
van Joodse kindjes. In afwachting
van een geschikt onderduikadres
vonden hier zo’n 150 Joodse
kinderen onderdak, onder de
dekmantel van tehuis voor
‘voogdijkinderen’.
Oppressie en verzet aan
de Maliebaan
Tommy Ebben
13:45 / 14:30 / 15:15 / 16:00
(duur: 15 min)
De Maliebaan was het epicentrum
van de Utrechtse oorlogsjaren.
Het verzet en de bezetter huisden
letterlijk naast elkaar. Hier woonden
sleutelfiguren uit het verzet en
Van Limburg
bevonden zich o.a. het hoofdStirumstraat 19
kwartier van de NSB en de
gevreesde Sicherheitspolizei.
De Bezige Bij
Emil Landman
14:00 / 14:45 / 15:30
(duur: 15 min)
Academiegebouw
Op de zolder van het woonhuis
Domplein 29
bevond zich een vervalsingsBrand in het Academiegebouw centrale en ontstond de illegale
uitgeverij De Bezige Bij. De eerste
Casper Adrien,
uitgave, Jan Camperts beroemde
Annelotte de Graaf e.a.
oorlogsgedicht De Achttien
12:45-13:15 / 14:45-15:15
Dooden, was een groot succes.
In december 1942 rezen er
De opbrengst werd gebruikt om
vlammen op uit het Academiegebouw. Studentenverzetsstrijders de onderduik van Joodse kinderen
te bekostigen.
staken 's nachts de cartotheek en
het inschrijfbureau in brand. Doel
8
Let op: de locaties hebben een
beperkte capaciteit. Voor de locatie
Maliebaan moet je je melden bij het
Centraal Informatiepunt. Hier worden
vanaf een uur voor aanvang van de
voorstellingen kaarten uitgedeeld.
Fototentoonstelling
Oorlogsarena:
Utrecht 40-45
Knalland verwerkte Het Was Hier
tevens tot mini-documentaires
waarin de verhalen, locaties en
songs samenkomen. De vier korte
docu’s worden uitgezonden bij
RTV Utrecht en op 5 mei tijdens
het Bevrijdingsfestival Utrecht
vertoond op het grote scherm
naast het hoofdpodium. De
aanvangstijden zijn: 13:55 / 15:15 /
16:10 / 18:00
FOTODOK en Culturele
Zondagen i.s.m. Ad van Liempt,
NIOD, Het Utrechts Archief en
WBOOKS
11:30-18:00
Oorlogsarena: Utrecht 40-45 is
een fototentoonstelling over de
verschillende, soms verwarrende
en tegenstrijdige aspecten van de
Tweede Wereldoorlog. De buitenpresentatie vormt een arena van
Utrechtse oorlogsverhalen. De
getoonde contrasten, die iedere
oorlog kenmerken, nodigen uit
om na te denken over parallellen
tussen de oorlog van ‘40-’45 en
hedendaagse conflicten.
knalland.nl
Foto: ©Nico Jesse / Nederlands Fotomuseum
Domplein
Om 16:00 uur opent burgemeester
Jan van Zanen, in aanwezigheid
van onder andere de ‘Zonen van
de Polar Bears’ en Ad van Liempt,
de tentoonstelling officieel. Alexis
de Roode van het Utrechts Stadsdichtersgilde schreef speciaal voor
Utrecht 40-45 een nieuw stadsgedicht, dat hij tijdens deze
opening voor het eerst voordraagt.
Zie ook p. 15
De fototentoonstelling Oorlogsarena:
Utrecht 40-45 is gebaseerd op
materiaal uit het boek Utrecht 40-45
van Ad van Liempt voor WBOOKS. De
tentoonstelling is te zien t/m 31 mei.
fotodok.org
stadsdichtersgilde.nl
9
Open Joodse Huizen
Utrecht
Op 3 mei organiseert het Joods
Cultureel Kwartier voor de eerste
keer Open Joodse Huizen in
Utrecht in samenwerking met
Culturele Zondagen en tal van
lokale partners. In Open Joodse
Huizen vertellen directe getuigen,
hun nazaten en kenners verhalen
over vervolging, onderduik, verzet,
deportatie en terugkeer aan de
hand van beeldmateriaal, geschriften en muziek. Iedereen is welkom
om te luisteren, mee te praten en
te herdenken. Uitgangspunt zijn
de namen en adressen op de
Community Joods Monument;
een digitale gedenkplaats om de
herinnering levend te houden aan
alle Joden in Nederland die tijdens
de Sjoa (Holocaust) zijn vermoord.
Bergstraat 6
13:00 / 14:00 / 15:00
(duur: 45 min)
Bewoonster Corrie Huiding vertelt
over arts Bram Querido en zijn
jeugd in Wijk C.
Oudegracht 242
12:00 / 14:00 / 16:00
(duur: 45 min)
Auteur en historicus Jan Willem
Regenhardt vertelt over het gezin
Snatager in de winkel waar de
broers Bernard en Bram voor de
oorlog hun leeratelier hadden.
Vismarkt 9 /
Antiquariaat Aleph
14:00 / 15:00 / 16:00
(duur: 45 min)
Robbert Keizer vertelt over Eduard
Keizer, de zoon van de Joodse
slager Simon Keizer. Jim Terlingen,
die onderzoek doet naar de
Vismarkt, is ook aanwezig.
Magdalenastraat 1a /
MerkAz
14:00 / 15:00 / 16:00
(duur: 30 min)
Zvi Eyal (Harry Klafter) vertelt over
zijn jeugd in Utrecht en zijn ouders
die de parfumerie Apollo aan de
Oudegracht hadden. Petra van
der Zande, die een boek over
Zvi schreef, is ook aanwezig.
pertz-Josephus Jitta, die aan
het Wilhelminapark woonde.
Maliesingel 36
17:00-17:45
Bewoner Klaus Schmitt vertelt over
de arts Martin Andries de Jong en
zijn gezin.
Maliebaan 4
16:00-16:45
Een verhaal over hoogleraar
geneeskunde Abraham Albert
Heijmans van den Bergh, die in
1943 ongelukkig stierf omdat hij
de anti-Joodse maatregelen niet
kon verdragen.
Frans Halsstraat 26
Foto: Uit Utrecht 40-45 van Ad van Liempt, uitgeverij WBOOKS
Schoutenstraat 12
13:00 / 15:00
(duur: 45 min)
Toos Groen vertelt over haar tante
Josephina Joosten-Groen en haar
ouders, die een woninginrichtingszaak in de Schoutenstraat hadden.
Pelmolenplantsoen 6
13:00 / 15:00
(duur: 45 min)
Moshé Lewkowitz vertelt het
verhaal van de Duitse vluchteling
en hoogleraar wiskunde, Ludwig
Otto Blumenthal en zijn vrouw
Amalie Ebstein. Dit gezin moest
in de oorlogsjaren voortdurend
verhuizen binnen Utrecht.
Let op: beperkte capaciteit.
openjoodsehuizen.nl
12:00 / 13:00
(duur: 45 min)
Ernst Verloop vertelt over zijn
grootvader, chemie-professor
Ernst Julius Cohen en over zijn
overgrootmoeder, E.S.C. Gom10
11
Het Hoogeland
Museumlaan 2
Lezing: Donkere wolken
boven de Domstad
Over de luchtoorlog boven
Utrecht '40-'45
Foto: Fort de Bilt
Foto: Koninklijke Brassband Utrecht
Fort De Bilt
Het Hogelandse Park
Biltsestraatweg 160
De weg naar Fort De Bilt
Monument, rondleiding,
filmfragmenten en wandeling
naar de Maliebaan
Ontvangst van de 'zonen'
van de Polar Bears
Welkom en stadstour
Utrechts Comité 4 meiHerdenking
14:00-16:00
Stichting Vredeseducatie
Utrecht is op 7 mei 1945 bevrijd
11:00-12:30
Fort De Bilt, dat in 1940 onderdeel door de Polar Bears. Een verkenningseenheid van deze befaamde
uitmaakte van de Vesting Holland,
Britse divisie vormde het speerpunt
vanaf 1942 door de bezetter werd
gebruikt als executieplaats en kort van de Canadese hoofdmacht, die
later op de dag de stad binnentrok.
na de oorlog (1945-1946) diende
Zeventig jaar later treden de
als gevangenkamp voor NSB'ers.
nazaten van de eerste bevrijders
Het programma begint met een
in de voetsporen van hun vaders.
rondleiding over het terrein, langs
onder andere het monument voor Na een korte ceremonie bij het
de doodgeschoten verzetsstrijders Polar Bear-monument in het
Hogelandse park rijden zij vanaf
en de dodenbunker. In de voormalige kazerne worden fragmenten circa 15:15 uur met historische
voertuigen richting het Domplein
getoond van de film Een weg
(aankomst circa 15:45 uur).
naar Fort De Bilt. Daarna volgt
een afsluitende wandeling naar de De ceremonie wordt muzikaal
omlijst door de Koninklijke
Maliebaan met vier korte stops.
Brassband Utrecht, reeds jaren
fortdebilt.nl
vaste partij bij de officiële herdenkingen op 4 en 7 mei.
4meiutrecht.nl
koninklijkebrassbandutrecht.nl
12
Dhr. B. van Wiggen MA
(BOMBS AWAY B.V.)
13:00-13:45 / 15:15-16:00
Historicus Bas van Wiggen vertelt
over de strijd in het luchtruim
boven de Domstad tussen 1940
en 1945. Van vliegtuigcrash tot
bombardement, in deze presentatie
wordt de luchtoorlog boven
Utrecht in al zijn facetten belicht.
Wees op tijd, beperkt aantal plekken
beschikbaar.
bombsaway.nl
Zwarte Avonden
Bezoek de Zwarte Avonden:
clandestiene huisconcerten van
musici die zich weigerden te
onderwerpen aan het nazikeurmerk van de Kultuurkamer,
en verboden werken uitvoerden.
Maliebaan - Centraal
Informatiepunt
Hoek Maliebaan/Nachtegaalstraat
Verboden muziek herleeft
tijdens intieme huisconcerten
Hombra Quartet / Utrechtsch
Studenten Concert
13:15 / 14:30 / 15:45
(duur: circa 45 min)
Boeing B-17 dropping bombs, foto: Bombs Away
In samenwerking met de Leo Smit
Stichting geven twee ensembles
een miniconcert op geheime
locaties. Het Hombra Quartet,
gecoacht door Sebastian Koloski
van het Quartet in Residence aan
het Utrechts Conservatorium, voert
naast muziek van verboden componisten ook een gloednieuwe
eigen compositie uit.
Marianne van Haeften, Willemijn
van Kempen, Renette Kwakkenbos
en Anne Nelissen van het Utrechtsch Studenten Concert spelen
onder andere het (onvoltooide)
strijkkwartet van Leo Smit.
Verzamelen bij het Centraal
Informatiepunt op de Maliebaan,
waarvandaan je onder begeleiding
vertrekt naar de (nog) geheime
locatie. Vanaf een uur voor vertrek
worden kaarten voor de verschillende
voorstellingen uitgedeeld. Capaciteit
is beperkt.
leosmit.org
usconcert.nl
utrechtstringquartet.com
13
Gilde Utrecht
rondleidingen
Ervaren gidsen van Gilde Utrecht
nemen je mee op een tocht door
het verleden.
Foto: Uit Utrecht 40-45 van Ad van Liempt, WBOOKS
Panorama Ring Ring
40-45
Drie locaties, drie verhalen,
één callcenter.
Domplein
MALIEBAAN (t.h.v. nr. 35)
ROSARIUM (oudwijk
t.h.v. nr. 27)
Het verleden achter
het uitzicht in 360°
Club Interbellum
12:00-17:00 (doorlopend)
Ga op ontdekkingstocht door de
stad en bezoek de verschillende
uitkijkposten. Neem plaats, bel
het nummer en onze telefonisten
verbinden je live door met het
verleden. Ervaar de oorlogsverhalen van '40-'45 achter het 360°
uitzicht. Bezoek het Domplein,
het Rosarium (Oudwijk) en de
Maliebaan: laat je meevoeren
over de daken van Utrecht, langs
ronkende vliegtuigen, een chaotische schietpartij op Bevrijdingsdag en de statige panden van
onderdrukking en verzet in het
hart van de Utrechtse bezetting.
clubinterbellum.nl
14
Maliebaan - Centraal
Informatiepunt
Hoek Maliebaan/Nachtegaalstraat
Over de Maliebaan
12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30
(duur: 30-45 min)
Waar huisde de bezetter, waar
het verzet? Naast elkaar, soms!
Ontdek het in de rondleiding over
de Maliebaan langs de panden van
het Utrechtse ‘Unter den Linden’
van ‘40-’45.
Aanmelden voor de rondleiding kan
bij het Centraal Informatiepunt op de
Maliebaan, tevens start- en eindpunt.
gildeutrecht.nl
DE PANDHOF
Domplein 9
Domplein - Ledig Erf
12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30
(duur: 45 min)
Laat je meevoeren langs plaatsen
van vervolging en verzet, vanaf het
Domplein tot aan het Ledig Erf.
Ervaar ter plekke de verhalen
over onder andere een geheime
telefooncentrale van het verzet
en de politiebroers Smorenburg.
Vertrekpunt is het Domplein,
eindpunt het Ledig Erf. Graag melden
bij De Pandhof.
Domplein-Domplein
12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30
(duur: 45 min)
Een rondleiding langs locaties van
betekenis tijdens de Duitse
bezetting: met het verborgen huisje
van Meneer Pieterse en de ondergedoken sterartiest waar hij zich
over ontfermde. En ontdek voor
wie het kleurige eerbetoon langs
de Catharijnesingel is bedoeld.
Vertrek- en eindpunt Domplein.
Graag melden bij De Pandhof.
gildeutrecht.nl
Drift 21
Baban Kirkuki
13:30 / 14:30 / 15:30 / 16:30
Baban Kirkuki schreef een gedicht
bij de dansvoorstelling van Leah
Jacob over het thema onderduiken
en identiteit. Daarbij liet hij zich
inspireren door de jonge Utrechtse
verzetsheld Wim Eggink. Kirkuki
draagt het gedicht voorafgaand
aan de voorstelling voor. Zie p. 23
Academiegebouw
Domplein 29
Poëzie in verzet
Dichters van het Utrechts Stadsdichtersgilde dragen bijzondere
gedichten voor.
Domplein
Alexis de Roode
16:00
Alexis de Roode, Gildemeester van
het Utrechts Stadsdichtersgilde,
schreef een gedicht naar aanleiding
van het gedicht De Achttien
Dooden van Jan Campert, dat in
WOII in Utrecht als rijmprent werd
uitgegeven. De uitgave betekende
de start van uitgeverij De Bezige Bij.
Ter gelegenheid van Utrecht 40-45
wordt ook van het nieuwe gedicht
een rijmprent in oude stijl gemaakt.
Alexis de Roode draagt het gedicht
voor bij de opening van de
fototentoonstelling op het
Domplein. Zie p. 8
Maskeradezaal
Els van Stalborch
14:00 / 16:30
Els van Stalborch schreef een
gedicht bij de dansvoorstelling
ROSES van De Dansers, dat handelt
over Die Weisse Rose. Ze leest het
gedicht voorafgaand aan de
voorstelling voor. Zie p. 17
DE PANDHOF
Domplein 9
Fred Penninga
12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30
Fred Penninga draagt gedichten
over de Tweede Wereldoorlog in
Utrecht voor, bij vertrek van de
rondleidingen door Gilde Utrecht.
Penninga is een van de drie
dichters in het Stadsdichtersgilde
die de oorlog nog heeft meegemaakt – als baby. Zie p. 14
stadsdichtersgilde.nl
15
Amsterdam organiseren een
onderduikroute voor Joodse
kinderen. Honderden kinderen
worden op adressen door het hele
land in veiligheid gebracht.
Historicus Bert Jan Flim schetst
tijdens deze lezing een indringend
beeld van dit studentenverzet.
Enkele leden van Het Utrechts Kindercomité
Het Utrechtse
Studentenverzet
In de jaren ’40-’45 waren binnen
de Universiteit Utrecht vooral de
studenten aan zet. Vandaag wordt
er in het Academiegebouw middels
lezingen, muziek en film teruggekeken op de verzetsacties, de
sleutelfiguren en de impact van
het Utrechtse studentenverzet.
Een programma van de Universiteit
Utrecht. Zie ook Verzet vanuit de
Hortus op p. 19
Academiegebouw
Domplein 29
Documentaire: Brand in
het Academiegebouw
12:00-17:00
In 1942 ging de studentenadministratie in vlammen op.
Deze verzetsactie in het Academiegebouw moest voorkomen dat
studenten konden worden opgeroepen voor de Arbeitseinsatz in
Duitsland. Op de plek waar het
allemaal gebeurde is in een korte,
16
ROSES, foto: De Dansers
doorlopende, documentaire te
zien hoe een groepje studenten
dit klaarspeelde.
In verzet!
Een inleiding op het
Utrechtse studentenverzet
Drs. Bas Nugteren
Senaatszaal
12:30-13:15
Vervalsen van persoonsbewijzen,
illegale pers en het buitmaken van
bonkaarten: voorbeelden van
verzet door Utrechtse studenten
tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Drs. Bas Nugteren geeft in deze
lezing een overzicht van het
studentenverzet in de Domstad.
De Kinderwerkers
Het Utrechts Kindercomité
en de Amsterdamse
Studentengroep
Bert Jan Flim
Senaatszaal
13:30-14:15
Midden 1942 vertrekken de eerste
transporten vanuit Westerbork naar
de vernietigingskampen. Twee
studentengroepen uit Utrecht en
Gevaarlijk drukwerk
Activiteiten van Utrechtse
studenten in de illegale pers
Dr. Frits Broeyer
Senaatszaal
14:30-15:15
Utrechtse studenten waren in de
oorlogsjaren actief in de illegale
pers, met als bekendste voorbeeld
de oprichting van uitgeverij De
Bezige Bij. Centraal in de lezing
van dr. Frits Broeyer staan de vele
activiteiten die studenten, met
gevaar voor eigen leven, ontplooiden op het gebied van het ‘vrije
woord’.
De Universiteit Utrecht
na WO II
Prof. dr. Leen Dorsman
Senaatszaal
15:30-16:15
"Dat nooit meer" is de standaardreactie na een ingrijpende
gebeurtenis. Maar hoe realiseer je
dat? Leen Dorsman, hoogleraar
Universiteitsgeschiedenis, zet
uiteen hoe de Universiteit Utrecht
zich opnieuw moest uitvinden na
de Tweede Wereldoorlog.
Eveneens in het
Academiegebouw:
Knalland presents:
Het Was Hier
Brand in het Academiegebouw
Casper Adrien,
Annelotte de Graaf e.a.
12:45-13:15 / 14:45-15:15
Zie p. 8
knalland.nl
ROSES (fragment)
De Dansers i.s.m. Theater Strahl
(DE) / SBW (AT)
Maskeradezaal
14:00-14:30 / 16:30-17:00
Met ROSES brengt choreografe
Wies Merkx een ode aan de Duitse
anti-nazi verzetsgroep Die Weisse
Rose. De meeste kernleden,
waaronder Hans en Sophie Scholl,
betaalden in 1943 de hoogste prijs
voor hun idealen en stierven onder
de valbijl. Speciaal voor Utrecht
40-45 presenteert De Dansers een
fragment van deze internationale
succesvoorstelling. Zeven spelers
maken broederschap, extreem
vertrouwen, risico en utopie
voelbaar in dans en livemuziek.
De voorstellingen worden ingeleid
door een gedicht van Els van
Stalborch. Zie p. 15
dedansers.com
stadsdichtersgilde.nl
uu.nl/cz
studenteninverzet.library.uu.nl
17
De Oude Hortus
Lange Nieuwstraat 106
Verzet vanuit de Hortus
Hamburgerstraat 28
Filmprogramma "En we leven
nog in oorlogstijd..."
Auditorium
13:00 / 14:00 / 16:00
(duur: 25 min)
Filmspecialist Lloyd Davies van Het
Utrechts Archief toont zijn selectie
van amateurbeelden uit de
oorlogsjaren die het dagelijks leven
in Utrecht '40-'45 laten zien. Het
filmprogramma bevat ook een
unieke bevrijdingsfilm van 7 mei
1945.
Rondleiding door het
oorlogsverleden van
Hamburgerstraat 28
13:30 / 14:30 / 15:30 / 16:30
(duur: 30 min)
In de voormalige rechtbank aan de
Hamburgerstraat werden tijdens de
oorlogsjaren verzetslieden ter dood
18
Tentoonstelling over
geschiedenis van het
14:00 / 14:45 / 15:30
Weeshuis
(duur: 30 min)
Prof. dr. Victor Koningsberger was
Benedenzaal
directeur van de Hortus. Met zijn
12:00-17:00
steun werd de vroegere botanische Bezichtig het gebouw en een
tuin een plek waar studenten
tentoonstelling over de historie
konden onderduiken en verzet
ervan.
konden plegen. Volg een rondleiding door de tuin en ontdek dit
Documentaire Beladen
boeiende en relatief onbekende
Treinen (RTV Utrecht)
verhaal.
Bestuurskamer
12:00-17:00 (doorlopend)
Aanmelden is niet nodig, verzamelen
Foto’s: Uit Utrecht 40-45 van Ad van Liempt, WBOOKS
Het Utrechts Archief
Open Joodse Huizen Utrecht met
Zvi Eyal. Zie p. 11
veroordeeld maar hielden zich ook
onderduikers schuil. Wil je meer
weten over wat zich afspeelde in
het gebouw? Volg dan deze
speciale WOII-rondleiding.
Utrecht 40-45: voordracht
door Ad van Liempt
Auditorium
15:00-15:30
Voor zijn nieuwe boek Utrecht
40-45 dook Ad van Liempt ook in
de fotocollectie van Het Utrechts
Archief. Deze Culturele Zondag
vertelt hij hoe de beeldkeuze van
zijn nieuwe boek tot stand is
gekomen. Welke verhalen vertellen
de foto’s uit de collectie?
hetutrechtsarchief.nl
bij de balie van het Universiteits
museum Utrecht. De Oude Hortus
is 3 mei gratis toegankelijk.
universiteitsmuseum.nl
uu.nl/cz
MerkAz
Magdalenastraat 1a
Het Centraal Israëlitisch
Weeshuis
Liberaal Joodse Gemeente
Utrecht / Stichting MerkAz
12:00-17:00
Aan het einde van de Nieuwegracht
bevond zich van 1871 tot 1942 het
Centraal Israëlitisch Weeshuis
(CIW). In 1942 werden alle kinderen
en hun begeleiders weggevoerd
naar de vernietigingskampen. Sinds
2005 is de prachtig gerenoveerde
synagoge van het gebouw weer in
gebruik als synagoge van de
Liberaal Joodse Gemeente Utrecht.
MerkAz is ook onderdeel van de
Presentatie wandelgids
Utrecht en de Joden
12:00-12:30
Rondleidingen
12:30 / 13:30 / 14:30
(duur: 30 min)
Maak kennis met de bewogen
historie van het CIW en bezoek de
prachtig gerenoveerde synagoge
van de Liberale Joodse Gemeente
Utrecht.
Stadswandeling MerkAz Spoorwegmuseum
13:00 / 14:00 / 15:00
(duur: 45 min)
De wandelingen, gebaseerd op
de nieuwe wandelgids Utrecht
en de Joden, starten bij MerkAz en
eindigen bij het Spoorwegmuseum.
merkaz.nl
19
advertentie
Atelier Manenburg
Wijde Doelen 27
Presentatie ontwerp monument voor omgekomen
Joodse inwoners Utrecht
Amiran Djanashvili
13:00-14:00 / 14:30-15:30
Voor de ruim twaalfhonderd
omgekomen Joodse inwoners
van Utrecht in de Tweede Wereldoorlog is tot op heden geen
waardig gedenkteken opgericht.
Stichting Joods Monument Utrecht
nam het initiatief om hier verandering in te brengen. Inmiddels
staat het ontwerp van het
monument op hoofdlijnen vast.
De uitvoerende kunstenaar,
Amiran Djanashvili, vertelt over
zijn werk in zijn atelier.
Graag vooraf aanmelden via
[email protected]
joodsmonumentutrecht.nl
Klokgelui en beiaardklanken
over oorlog en vrede
Malgosia Fiebig, stadsbeiaardier
14:00-15:00
Buiten laten de luidklokken in de
torens van de Nicolaïkerk zich
horen. In de kerk is meer informatie
over hun oorlogsjaren en speelt
stadsbeiaardier Malgosia Fiebig
beiaardbewerkingen van compo
sities over oorlog en vrede.
Oorlogsverhalen
15:00-16:00
Verhalen uit de oorlog verteld door
gemeenteleden van de Nicolaïkerk.
Hoe beleefden zij de spanning,
beperkingen en het verzet tijdens
de bezetting ’40-’45? Voelen ze
zich oorlogsslachtoffer? Hoe
pakten zij de draad weer op?
Vredesvesper
Leden van de Vespercantorij
en Berry van Berkum, orgel
17:00-18:00
Nicolaaskerkhof 9
‘Nood doet bidden’ is een gezegde
In memoriam Johan Brouwer dat ook in oorlogstijd van toepassing is. In de vesper, een
Bini Biemans
middaggebedsdienst, wordt er
12:00-16:00 (doorlopend)
rond lezingen uit de bijbel en
Bezichtiging van het gebrandliederen stilte gehouden en
schilderd raam ter herinnering
aan verzetsstrijder Johan Brouwer, gebeden voor oorlogsslachtoffers
die in juli 1943 geëxecuteerd is naar en vredesactivisten.
aanleiding van de aanslag op het
nicolaikerk.nl
Amsterdams Bevolkingsregister.
Nicolaïkerk-historica Bini Biemans
geeft een toelichting.
Nicolaïkerk
20
advertentie
Theater Kikker
Ganzenmarkt 14
Mauerfrei
Voorstelling over vrijheid,
dualiteit en DNA schade
NEEM HET
GRATIS
MAGAZINE
MEE
Altijd op
de hoogte
van cultuur
in Utrecht
ABONNEER
JE OP DE
KIDSMAIL EN
DE UITMAIL
CHECK DE TIPS
IN UTRECHT
DICHTBIJ
Zimmermann&Cross
Kleine zaal
17:30-18:30
Actrice Carolien Zimmermann,
kleindochter van een Duitse nazi
en een Nederlandse verzetsheld,
bevrijdt zich in Mauerfrei van
familiegeheimen en andere
erfelijke belasting. De muziek van
componist Daniel Cross (van het
Utrechtse Rosa Ensemble) maakt
de dilemma’s fysiek voelbaar.
Hard en meedogenloos.
Voor de voorstelling van 3 mei
worden vanaf een half uur voor
aanvang kaarten aan de deur
uitgedeeld, op=op.
Kaarten voor de voorstellingen van
4 mei (als onderdeel van Theater
na de Dam) en 5 mei kosten €13,- /
€10,- en zijn te koop via de website
van Theater Kikker.
theaterkikker.nl
Bibliotheek Utrecht
Oudegracht 167
FACEBOOK.COM/UITAGENDAUTRECHT
TWITTER.COM/UITAGENDA030
Anna's oorlog
Naar het gelijknamige boek
van Beatrijs Nolet
Marjo Dames
13:30-14:20 / 15:00-15:50
Anna is 11 jaar. Ze krijgt een nieuwe
buurjongen maar mag niet met
hem omgaan. Desondanks gaan ze
samen op onderzoek uit en komen
achter verzwegen familieverhalen
uit de Tweede Wereldoorlog. Marjo
Dames verbeeldt op eigenzinnige
en theatrale wijze de verschillende
plaatsen, tijden en karakters in het
verhaal. Vanaf 10 jaar.
bibliotheekutrecht.nl
verteltheater.nl
Drift 21
Drift 21
Remember Me
Over onderduiken in
oorlogstijd
Leah Jacob, concept en
choreografie
12:45 / 13:45 / 15:00 / 16:00
(duur: 45 min)
De voorstelling Remember Me
belicht in beeld en dans de
beklemmende vraag: wat doet
het met je als je gedwongen wordt
je identiteit uit te wissen om zo te
overleven in een vijandige samenleving? Vijf dansers van de
Utrechtse Dansacademie en
Contemporary Dance Platform
bundelen hun krachten in een
bijzonder pleidooi voor menselijke
waardigheid, toen en nu.
Voorafgaand aan de voorstelling
draagt Baban Kirkuki van het
Utrechts Stadsdichtersgilde een
speciaal geschreven gedicht voor.
Zie p. 15
stadsdichtersgilde.nl
23
Macht en Verzet avondprogramma
Podium Oost
19:00-23:00
Avondprogramma met onder
andere vertoning van de documentaire van Marijke Vreeburg
over het dagelijkse leven in Utrecht
Oost tijdens de bezetting. Onder
leiding van Cees Grimbergen volgt
een gespreksavond met als thema
‘Hoe en wat gedenken wij?’
Leo Horneman
HKU gebouw
Podium Oost
Janskerkhof 4a
Oudwijkerdwarsstraat 148
Leo Horneman: van jazz
belofte tot nazi-slachtoffer
Marcel Bovy, Tjitze Vogel en
collegamuzikanten
13:45 / 15:00 / 16:15
(duur: 30 min)
In de vooroorlogse jaren was jazz
immens populair, vooral bij de
jeugd. Utrechter Leo Horneman
(1911-1943/44?) was een markante
veelbelovende pianist, accordeonist, arrangeur, orkestleider en
muziekleraar. Zijn carrière eindigde
echter in het SS-kamp Vught met
optredens als accordeonspeler en
arrangeur van het kamporkest.
Vandaar werd hij op transport
gesteld naar Auschwitz. Partituren,
foto’s, knipsels en herinneringen
komen tot leven op de plek waar
Horneman nog eind ’41 voor het
laatst in Utrecht optrad.
Macht en Verzet filmprogramma
Oorlog in Beeld: getuigenissen, films en documentaires
Podium Oost
14:30-17:00
Filmmiddag met onder andere:
- Het klooster, over de illegale
telefooncentrale in de Brigittenstraat. Ingeleid door Jan Willem
Das, zoon van verzetsman Henk
Das.
- Een weg naar Fort De Bilt:
gedramatiseerde documentaire
over het lot van zeven verzets
mensen.
- Omdat hun hart sprak, video
documentaire van Roel Oostra
over de crèche Kindjeshaven.
Podium Oost organiseert van 1 t/m
5 mei diverse bijzondere activiteiten
rondom het thema ‘Utrecht Oost
in de Tweede Wereldoorlog’.
Gedurende de hele week zijn er
wandelroutes te volgen langs
plaatsen van verzet, Joodse huizen,
onderduikadressen en andere
interessante gebouwen. Zie p. 32
podiumoostutrecht.nl
Filmpremière: IK EXbunker
Een Tweede Wereldoorlog
monument
PP producties
12:00-18:00 (doorlopend)
Ik ben niet altijd EXbunker geweest.
Ik heb een duistere geschiedenis. In
1943 werd ik gebouwd als bomvrije
commandobunker van de Duitse
Wehrmacht. De film IK EXbunker
geeft inzicht in mijn historie en
betekenis voor Utrecht en het
Wilhelminapark.
ppproducties.nl
EXbunker
Wilhelminapark 24A
Expositie: Gevaarlijk
Drukwerk
Spotprenten in oorlogstijd
i.s.m. De Bezige Bij
12:00-18:00 (doorlopend)
In deze expositie is een belangrijk
deel te zien van de illegale spotprenten in oorlogstijd, uitgegeven
door de belangrijkste illegale
uitgeverij De Bezige Bij: destijds
opgericht op een steenworp
afstand van EXbunker.
debezigebij.nl
Lezing: Wat niet gelezen
mocht worden in oorlogstijd
Dirk Mulder
14:00 / 15:00 / 16:00
(duur: 20 min)
Dirk Mulder, columnist en oudbewoner van het huis waar De
Bezige Bij werd opgericht, draagt
'illegale teksten' voor, uitgegeven
door verzetsuitgeverij De Bezige
Bij. Met onder meer Het Lied der
achttien dooden van J. Campert.
exbunker.nl
dirkmulder.nl
marcelbovy.com/hl
24
25
advertentie
Wolvenburg
Wolvenplein 27
Gevangenis Wolvenplein
1940-1945
Rondleiding en tentoon
stelling ONDER CONTROLE
Stadsdorp Wolvenburg en
UtrechtDownUnder / Kunstliefde
13:00-17:00 (doorlopend, duur:
30 min)
Gevangenis Wolvenplein was
tijdens de Tweede Wereldoorlog
in gebruik als Deutsche Untersuchungs- und Strafgefängnis.
Stadsdorp Wolvenburg leidt je rond
in de 160 jaar oude stadsgevangenis, waar in de periode 1940-1945
veel verdachten van verzetsdaden
vastzaten. Bezoek ook het cellencomplex met de tentoonstelling
ONDER CONTROLE van UtrechtDownUnder / Kunstliefde: veertig
beeldende kunstenaars tonen
hun werk geïnspireerd op het
thema 'controle'.
www.nieuws030.nl
Actueel nieuws en
achtergronden uit de oorlog
Stichting De Nieuwe Utrechter
2 t/m 9 mei
Hoe beleefde Utrecht het
einde van de Tweede Wereld
oorlog? Volg van 2 t/m 9 mei
het bevrijdingsnieuws via
Nieuws030.nl, alsof het nu 1945
is. Lees ook de achtergrond
reportages en columns van
gastschrijvers en columnisten
als Ad van Liempt en Jeroen
Wielaert. Ook vind je hier de
resultaten van het project
Gezichten van Utrecht,
bestaande uit video-opnames
van gesprekken met diverse
overlevenden van WOII.
nieuws030.nl
De rondleiding, inclusief bezichtiging
van de tentoonstelling, is toegangelijk
voor € 3,-.
wolvenburgutrecht.nl
utrechtdownunder.nl
27
kader van de Bevrijdingsfestivals
in zeven steden in Nederland.
Journalist en auteur Ad van Liempt
houdt een lezing over de Vrijheid
van Meningsuiting. Studenten
van de Nederlandse Pop Academie
verzorgen een muzikaal intermezzo. De vrijheidscolleges zijn
een initiatief van Bevrijdingsfestival
Utrecht.
vrijheidscolleges.nl
Foto: Koninklijke Brassband Utrecht
Winkel van Sinkel
Oudegracht 158
Culturele Zondagen
Brunch
Met Koninklijke Brassband
Utrecht
11:30-13:00
Grote Zaal - begane grond
Kosten brunch € 9,95/
kinderen t/m 12 jaar € 4,Reserveren: 030-2303030
of [email protected]
dewinkelvansinkel.nl
Concert Koninklijke
Brassband Utrecht
Grote Zaal - begane grond
11:45-12:45
Tijdens de brunch verzorgt een
ensemble van de Koninklijke
Brassband Utrecht de muzikale
omlijsting. De gespeelde hymnes
zullen door velen worden herkend
en geven een prachtige start van
een bijzondere zondag.
koninklijkebrassbandutrecht.nl
28
Primo Levi
Andere achterhuizen
Verhalen van ondergedoken
Joden in de Tweede Wereldoorlog
Marcel Prins
Tuinzaal - eerste verdieping
12:45-13:30
Het bekendste onderduikverhaal is
dat van Anne Frank, maar er waren
natuurlijk veel meer kinderen die
ondergedoken zaten. Een aantal
van deze verhalen die zich deels in
Utrecht en omgeving afspeelden,
worden door filmmaker Marcel
Prins voor het voetlicht gebracht.
andereachterhuizen.nl
ondergedokenalsannefrank.nl
Vrijheidscollege: spreker
Ad van Liempt
Thema: Vrijheid van
Meningsuiting
Balzaal - eerste verdieping
13:30-14:30
De vrijheidscolleges zijn een serie
lezingen gebaseerd op de ‘Four
Freedoms’ van Franklin Delano
Roosevelt en vinden plaats in het
Een foute kunstenaar
Pyke Koch, Zelfportret
met zwarte band
Marja Bosma/Centraal Museum
Tuinzaal - eerste verdieping
14:30-15:15
Anno 1937 afficheerde Pyke Koch
zich in zijn zelfportret als een
soldaat in dienst van een grotere
zaak. Hij was ervan overtuigd
geraakt dat alleen een nieuwe
sterke leider de westerse cultuur
van een moreel faillissement zou
Koch, zelfportret met zwarte band
kunnen redden: de Italiaanse 'Duce'
Benito Mussolini. Marja Bosma,
conservator moderne kunst
Centraal Museum, vertelt over
deze Utrechtse kunstenaar en zijn
omstreden Zelfportret.
centraalmuseum.nl
Jong in de oorlog
In gesprek met Utrechters
Toen ik 21 was
Balzaal - eerste verdieping
15:00-15:45 / 16:00-16:30
Hoe was het om jong te zijn in
de oorlog? Drie Utrechters delen
hun ervaringen met de zaal o.l.v.
gespreksleiders Esther Ladiges en
Kim Koops. Over hoe mevrouw
De Vries (1921) als jonge moeder
een huishouden runde, mijnheer
Endendijk (1924) zijn Arbeitseinsatz
in Duitsland doorkwam en
mevrouw Van Nieuwpoort (1933)
de oorlog als kind beleefde.
Programma:
15:00 - 15:45 voor volwassenen
16:00 - 16:30 voor kinderen
overonsonderzoek.nl
toenik21was.tumblr.com
Levi: het kan weer gebeuren,
overal
Art.1 Midden Nederland
Tuinzaal - eerste verdieping
15:45-16:45
Willibrord de Graaf, voormalig
docent aan de Universiteit Utrecht,
gaat met het publiek in gesprek.
Startpunt is het werk van de
Auschwitz overlevende Primo Levi
29
advertentie
(1919-1987) die het kampleven
beschrijft als een sociaal experiment waarin de grens tussen dader
en slachtoffer vervaagt. Met Levi
stellen we de vraag: in hoeverre
ligt het gevaar van herhaling op
de loer?
NIEUW:
UTRECHT 40-45
art1middennederland.nl
Afsluitende talkshow
Utrecht 40-45
Nagesprek met diverse
makers o.l.v. Margriet
Vroomans
slechts
€ 24,
95
Aangrijpende oorlogsfoto’s
uit de Domstad
Nu verkrijgbaar in de boekhandel of online via
www.wbooks.com (gratis verzending)
DOOR
AD VAN
LIEMPT
Balzaal - eerste verdieping
17:00-18:00
Journalist en presentatrice Margriet
Vroomans blikt met verschillende
makers en betrokkenen terug op de
Culturele Zondag Utrecht 40-45.
Met Ad van Liempt, Theatergroep
Aluin, Knalland en diverse anderen.
Bevrijdingsconcert
Koninklijke Brassband Utrecht
Grote Zaal
18:00-19:00
De Koninklijke Brassband Utrecht
luidt aan het einde van deze
Culturele Zondag ‘de bevrijding’ in
met een opgetogen en spetterend
concert. Proef de sfeer van de
dansende, swingende Nederlanders van weleer.
koninklijkebrassbandutrecht.nl
Mondo Leone, foto: Marcel Prins
Het Instituut voor
Verwondering / Mondo
Leone’s Huiskamer
Molenwerfhof 46
Leon en het nazi-goud
11:00 / 13:30 / 16:00
(duur: 90 min)
Dat de Tweede Wereldoorlog vele
jaren later blijft fascineren, bewijst
Utrechter Leon Giesen / Mondo
Leone. Hij had een goede theorie
voor de oplossing van een
gecodeerde nazi-boodschap en
ging op onderzoek of er daadwerkelijk een schat begraven lag.
Hij ging daarbij zo ver mogelijk.
Dit waar gebeurde verhaal (een
kruising tussen Da Vinci Code en
Buurman & Buurman) leidde tot
diverse diepe gaten in Beieren.
Alleen op reservering via
[email protected], capaciteit
beperkt. Vanaf 12 jaar.
31
Agenda 70 jaar
bevrijding EEN SELECTIE
4 MEI
HERDENKEN
Dodenherdenking Domplein
20:00
Op het Domplein vindt op 4 mei de
jaarlijkse dodenherdenking plaats.
De Stille Tocht start op het
Pieterskerkhof om 19:30 uur, de
herdenking is aansluitend om
20:00 uur op het Domplein.
1 T/M 5 MEI
PODIUM OOST
Podium Oost organiseert van 1 t/m
5 mei diverse bijzondere activiteiten rondom het thema ‘Utrecht
Oost in de Tweede Wereldoorlog’.
Er zijn wandelroutes te volgen
langs plaatsen van verzet, Joodse
huizen, onderduikadressen e.a.
Tevens vindt de opening plaats van
de multimediale tentoonstelling
Utrecht Oost in WOII, geeft Ad van
Liempt een lezing over de
Maliebaan tijdens WOII en spreekt
dr. Jos Smeets over de politie in
oorlogstijd. Meer info p. 24/25
podiumoostutrecht.nl
3 t/m 31 MEI
FOTOTENTOONSTELLING
Domplein
Fototentoonstelling
Oorlogsarena: Utrecht 40-45
Meer info p. 8
culturelezondagen.nl
32
Lezing Academiegebouw
20:30, inloop 20:15
Na de herdenking spreekt Robert
Vuijsje over tolerantie anno nu in
het Academiegebouw.
Herdenkingsconcert Domkerk
20:30
De Utrechtse singer-songwriter
Eefje de Visser verzorgt dit jaar
met haar band en het Orkest van
Utrecht het Herdenkingsconcert in
de Domkerk. Tijdens de voorstelling, wisselen muzikale en visuele
aspecten elkaar af, verbonden
door verhalenverteller Aryan
Oosterbroek.
4meiutrecht.nl
4 MEI
THEATER NA DE DAM
Theater Kikker, Grote Zaal
21:00 - De Maliebaanmonologen
Theatergroep Aluin
Het fascinerende oorlogsverhaal
van Utrechts mooiste laan komt
tot leven. Meer info p. 6/7
aluin.nl
Theater Kikker, Kleine Zaal
21:00 - Mauerfrei
Zimmermann&Cross
Voorstelling over vrijheid, dualiteit
en DNA schade. Ook te zien op 5
mei. Meer info p. 23
theaterkikker.nl
Locatie: n.t.b.
21:00 - ROSES
De Dansers i.s.m. Theater
Strahl/ SBW
Een ode aan de Duitse anti-nazi
verzetsgroep Die Weisse Rose.
Meer info p. 17
dedansers.com
Stadsschouwburg Utrecht
21:00 - In Vrede
Theater Utrecht
Rik van den Bos schreef dit stuk
speciaal voor deze gelegenheid.
In Vrede wordt gespeeld door
bekende gezichten uit het
ensemble van Theater Utrecht.
Meer info en kaartverkoop (à 5
euro):
5 MEI
BEVRIJDINGSFESTIVAL
Park Transwijk
Bevrijdingsfestival Utrecht:
Vrijheid geef je door
12:00-23:00
Met Dotan, Di-rect, Kovacs, Eefje
de Visser en het Orkest van Utrecht,
Amsterdam Klezmer Band,
Afterpartees, Nuno dos Santos,
Broken Brass Ensemble, IX, The
Miseries, Pauw, Ronnie Flex, Le
Peuple de l’herbe, La Chiva
Gantiva, Orange, Hakim, Dikkie Dik,
De Maliebaanmonologen, De
Dansers, Oscar Kocken, Setup,
uitreiking Tolerantieprijs, Vrijheidscollege: Sheila Sitalsing.
bevrijdingsfestivalutrecht.nl
stadsschouwburg-utrecht.nl
Rasa
21:00 - Als we wakker worden
O.l.v. een professionele theater
maker maken Utrechtse jongeren
een montagevoorstelling over hun
stad in de Tweede Wereldoorlog.
Wijk C en haar bewoners zijn de
inspiratiebron. Meer info en
kaartverkoop (à 5 euro):
rasa.nl
theaternadedam.nl
7 MEI
HERDENKING
BEVRIJDING UTRECHT
Het Hogelandse Park
19:00-20:00
De Polar Bears hebben Utrecht op
7 mei 1945 bevrijd. Daarom vindt in
het Hogelandse Park jaarlijks een
huldebetoon plaats aan de
Utrechtse bevrijders met toespraken, kransleggingen en muziek bij
het Polar Bear monument.
4meiutrecht.nl
33
advertentie
colofon
Projectleiding en programma:
Norbert-Jan Nuij
Programmaresearch: Femke Deen
Productie: Mattijn Boerkamp,
Sara Conen, Geertje Spaan
Marketing en communicatie:
Kim Platenkamp, Wietske Walhout,
Nadie Janssen (stagiaire)
Pers: Krista Verweij
Vergunningen en veiligheid:
Ted Boom (De Regelaar)
Grafisch ontwerp: Studio Vrijdag
Drukwerk: Drukkerij Pascal
Advertentie acquisitie: Jorrit Biemans,
[email protected],
06-29274754
Hoofd programmering:
René van der Giessen
Hoofd marketing en communicatie:
Melinde Gerber
Directeur Cultuurpromotie Utrecht:
Hanneke Bouwsema
Utrecht 40-45 wordt mede mogelijk
gemaakt door:
Met dank aan: Het Utrechts Archief,
NIOD, WBOOKS, Uitgeverij Balans,
Ad van Liempt
Met speciale dank aan: Alle deel
nemende instellingen, organisaties en
personen, vrijwilligers, en iedereen die
zijn of haar locatie belangeloos ter
beschikking heeft gesteld!
Culturele Zondagen is een initiatief
van de gemeente Utrecht en wordt
zes keer per jaar georganiseerd in
samenwerking met diverse Utrechtse
organisaties. De volgende Culturele
Zondag is The Battle op 20 & 21 juni
2015.
Culturele Zondagen vormt samen met
Uitagenda Utrecht, Cultuurpromotie
Utrecht
Ganzenmarkt 1, 3512 GC Utrecht
T 030 232 30 80
E [email protected]
W culturelezondagen.nl
Meld je aan voor de nieuwsbrief via
culturelezondagen.nl
Volg ons ook op Facebook (Culturele
Zondagen) en Twitter mee via #cznl
(twitter.com/culturelezondag)
Alle informatie in deze uitgave is zo
nauwkeurig mogelijk vermeld. De uitgever
is niet aansprakelijk voor foutieve
informatie. ©2015
Vaste partners:
ZO 11 JAN | 13.00–17.00 UUR | WWW.SSBU.NL
WWW.RASA.NL
Muzikaal JongLeren
13:00-17:00
De Centrale Bibliotheek biedt een
gevarieerd programma dat alles te
maken heeft met muziek.
13:15-14:00 optreden Circusschool
DIEDOM.
14:15-15:45 Europese muziekquiz
met theatersportgroep KEK.
Vanaf 12 jaar.
16:00-16:45 Optreden van
muzikale bibliotheekmedewerker
Ton van Leeuwen (saxofoon) met
begeleiding van concertpianiste
Julia Achkinazy.
4. Brasserie Bresson
Oudegracht 214
Bresson Super Jazz Session
14:00-18:30
Treed het café van deze Franse
brasserie binnen en waan je in de
sfeer van een New Yorkse jazzclub.
Bresson presenteert een swingende superjam met gastmusici en de
vaste jazzhosts: Heleen Schuttevaêr (piano en zang), Floris Lamers
(piano), Thomas Streutgers
(saxofoon) en de band Mr Jack.
brasseriebresson.nl
Agenda
bibliotheekutrecht.nl
5. Buurthuis Oudegracht
Oudegracht 227
20 & 21 juniThe
Battle
Dans
proeflesssen
Union Salsa School
14:00-14:45, 14:45-15:30,
6 septemberUitfeest
15:30-16:15, 16:15-17:00
18 oktober
Kom kennis
alles
KIDS maken met populaire
dansritmes uit Zuid-Amerika:
Salsa, Bachata en Zouk.
14:00Salsa
14:45Bachata
15:30Zouk
16:15Salsa
unionsalsa.nl

Download Report