De Helwerdermaar - Stichting Natuur en Landschap Eemsmond

De Helwerdermaar, Maren in Noord Groningen
De maren in Noord Groningen waren de kreken in het kwelderlandschap. Met de getijden voerden zij het zoute
zeewater af en aan. Na de aanleg van dijken en zijlen, zorgden ze voor de afwatering van zoet water. Als
waterwegen vormden zij de belangrijkste ontsluiting van het gebied en brachten welstand. Ze werden soms
verbreed en aangesloten op nieuw gegraven trekvaarten. Na de opkomst van het vrachtverkeer in de 20e eeuw
verloren zij die functie. Nu hebben ze vaak alleen nog een rol in de waterhuishouding. Niettemin zijn ze de stille
getuigen van een rijk cultuurverleden.
De Helwerdemaar is één van de oorspronkelijke kweldergeulen in de Fivelboezem. Hij ontsprong in het oudste
kweldergebied tussen Helwerd en Rottum en komt samen met andere maren in de de Grote Tjariet. Soms
ontsloten, meestal onbereikbaar, meanderend over een lengte van meer dan 25 kilometer door het Groninger
Hoogeland. De west-oost loop maakt als een denkbeeldige tijdlijn de ontstaans- en occupatiegeschiedenis van
de Fivelboezem duidelijk. Aan deze lijn liggen talrijke cultuurhistorische en landschappelijke elementen:
Wierden, borgterreinen, oude kerken, monumentale boerderijen op verhoogde woonplaatsen, karakteristieke
bruggen.
Veranderende vorm en functies van de
maren.
Het doel is de maren te behouden door ze opnieuw functies te geven
Deze functies zouden kunnen worden bewerkstelligd door:
- Natuurontwikkeling : in het agrarische landschap vervullen de maren een rol voor de ecologische
dooradering.
- Versterken van de ruimtelijke structuur :de maren vormen belangrijke dragers van de ruimtelijke structuur
en visuele samenhang in een veelzijdig landschap.
- Water : door marenoevers een meer natuurlijk profiel te geven en de natuurlijke laagtes tot meanderingen
terug te brengen kan de ruimtelijke structuur versterkt en het waterbergend vermogen vergroot worden.
- Recreatief medegebruik. : de maren kunnen structuren vormen voor recreatieve paden en daarmee het
woon- en leefklimaat bevorderen en de toegankelijkheid van het landschap vergroten.
- Landbouw : de maren bieden een mogelijkheid om de landbouw te betrekken bij het beheer en onderhoud
van het landschap. Agrarisch natuurbeheer kan een aanvullende inkomstenbron zijn.
- Cultuurhistorie : hun loop kan de ontstaans- en ontwikkelingsgeschiedenis van een oud cultuurlandschap
herkenbaar maken en de aanliggende cultuurhistorische elementen verbinden.
Tekst met ilustraties voor de website. m.bügel / bel/website/01.10.18
hfdst.2
pag.1
een andere inrichting en beheer van
de oevers kan de natuur- de
landschappelijke en belevingswaarde
verhogen.
Een voorbeeld project voor de maren
Het realiseren van een voorbeeldproject op een concrete locatie is niet mogelijk zonder de medewerking van
grondeigenaren, meestal agrariërs. De eerste stap is daarom een interactief proces met eigenaren en betrokkenen.
Dit moet leiden tot overeenstemming over inrichting, beheer, eigendom en financieringsvarianten. Daarna wordt
naar een concreet te realiseren voorbeeld project gezocht. Een aanvraag voor de financiering van de planvoorbereiding in het kader van Leader+ is in behandeling.
Trekkers van het project zijn: Landschapsbeheer Groningen, Stichting Natuur en Landschap Eemsmond, de
NLTO en het Waterschap Noorderzijlvest. Het project wordt gedragen door de Werkgroep Cultuurhistorische en
landschappelijke identiteit van de "Brede coalitie groen programma", een veertigtal samenwerkende
maatschappelijke organisaties.
De Helwerder- Holwindermaar,
Borgterrein Holwinde,
Langenhuis en brugje bij Doodstil
Tekst met ilustraties voor de website. m.bügel / bel/website/01.10.18
hfdst.2
pag.2
Video film van de Helwerdermaar
Er is een videofilm gemaakt van de Helwerdermaar, met opnames van uit de lucht en van af het water. De film
geeft een goed beeld van de meanderende loop, de aanliggende wierden, (verborgen) borgterreinen, waardevolle
erven en karakteristieke bruggen.
Brugje over de Helwerdermaar
bij Doodstil
Projecten in de omgeving van de Helwerdermaar:
- Rottum : het herstel van de kloostersingel en het kerkenpad is reeds afgerond (realisatie door
Landschapsbeheer, project Wierden en Waarden).
- Holwinde, herstel gracht erfbeplanting, lindelaan (realisatie door Landschapsbeheer, project Verborgen
borgterreinen).
- Ontwikkeling cultuurhistorische recreatieve routes van uit het nog te ontwikkelen 'Archeologisch Steunpunt'
te Warffum. (Openluchtmuseum Hoogeland, aanvraag financiering Leader+ in voorbereiding).
Tekst met ilustraties voor de website. m.bügel / bel/website/01.10.18
hfdst.2
pag.3

Download Report