Onderzochte buitenlandse interventies

Bijlage 2: Overzicht buitenlandse interventies Titel Type Land Door wie Doelgroep Wat Waar Hoe vaak Resultaat Bewijs Problemen A Matter of Balance C/P + F VS Tennstedt et al. Ouderen met mobili-­‐
teitsproblemen en ver-­‐
minderde activiteit door valangst. Deze multifactoriële inter-­‐
ventie beoogt het verhogen van het activiteitsniveau door de valangst te verla-­‐
gen. In eerste instantie bege-­‐
leid door een professio-­‐
nal, maar in een vervolg-­‐
studie is een methode ontwikkeld om ouderen elkaar te laten trainen. 4 weken durend educatieprogramma met 2 x 2 uur groeps-­‐
sessie per week. In 6 van de 8 sessies wer-­‐
den 30 minuten krachttrainingen uitgevoerd. Sterke aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit De adherence na 1 jaar was slechts 50%. A Multifacto-­‐
rial Program Mf VS Wagner et Zelfstandig wonende al. ouderen Screening in de kliniek met doorverwijzing naar interventies als nodig. Mf Verenigd Davison et Ouderen met een histo-­‐
Koninkrijk al. rie van vallen en vallet-­‐
sels Duur onbekend. Af-­‐
hankelijk van per-­‐
soonlijke valrisicofac-­‐
toren. Screening met trai-­‐
ningsadvies en omge-­‐
vingsinterventie. Goed on-­‐
derbouwd Accident & Emergency Fallers Een multifactorieel pro-­‐
gramma bestaand uit screening, doorverwijzing en een huischeck. Medisch assessment waar-­‐
bij risicofactoren in kaart gebracht werden met verwijzingen om deze op te lossen, trainingsadvies en het identificeren van risico-­‐
factoren in de leefomge-­‐
ving. Direct (6 wk): betere beweegcapaciteit en meer werkelijk bewegen 1 jr later: beweeg-­‐
capaciteit niet ge-­‐
rapporteerd, meer werkelijk bewegen blijft. 1 jr: minder vallen. 1 jr: minder vallen. Goed on-­‐
derbouwd Active Living Every Day C/P VS 20-­‐weken durende cogni-­‐
tieve en gedragstherapie om barrières om fysiek actief te zijn te overkomen gebaseerd op een werk-­‐
boek en wekelijkse groeps-­‐
sessies. Groepstraining onder 20-­‐weken durend begeleiding van een educatieprogramma professional in de tweede lijn. Direct (20 wk): betere beweegca-­‐
paciteit en meer werkelijk bewegen. 6 mnd en 12 mnd later: beweegcapa-­‐
citeit niet gerappor-­‐
teerd, meer werke-­‐
lijk bewegen blijft. Goede aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Deze inter-­‐
ventie heeft veel opgeleid personeel nodig en wat de ouderen uiteindelijk met het ad-­‐
vies doen is vaak onbe-­‐
kend. Deelname aan wekelijkse groepssessies was beperkt en vrij hoge uitval. Callahan et Inactieve ouderen met al. artritis Screening in het zieken-­‐
huis en thuisbezoek door ergotherapeut en fysio-­‐
therapeut. Titel Type Land Door wie Doelgroep Wat Australian Group Exerci-­‐
se Program F Australië Lord et al. Kwetsbare ouderen Balance Re-­‐
habilitation Unit F Australië Duque et al. Ouderen met een valhis-­‐
torie Twee maal per week Begeleide groepstraining groepstraining waarbij gefocust wordt op het begrijpen van het nut van bewegen en trainen en kracht-­‐ en balansoefenin-­‐
gen. E-­‐health training waarbij de balans tijdens het staan getraind wordt. Central Syd-­‐
ney Tai Chi Trial F Australië Voukelatos Zelfstandig wonende et al. ouderen boven de 60 Erlangen Fitness Inter-­‐
vention F Duitsland Freiberger Relatief fitte ouderen et al. boven de 70 jaar Every Step Counts! F België Pelssers et Ouderen al. Wekelijkse Tai Chi training Twee maal per week groepstraining waarbij gefocust wordt op kracht en flexibiliteit, balans en coördinatie en uithou-­‐
dingsvermogen. Daarnaast krijgen ouderen dagelijkse thuisoefeningen mee en wordt hen aangeraden om actiever te worden. 21-­‐weken durende inter-­‐
ventie gebaseerd op pe-­‐
dometer om ouderen meer te laten lopen gedifferenti-­‐
eerd o.b.v. entreeniveau. Waar Hoe vaak Resultaat Bewijs Problemen 1 jaar durend trai-­‐
ningsprogramma met 3 x 60 minuten groepstraining per week. Direct (12 mnd): betere beweegca-­‐
paciteit en minder vallen. Goede aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit 6 wk: betere be-­‐
weegcapaciteit. 9 mnd: betere be-­‐
weegcapaciteit blijft. Begeleide groepstraining 16 weken durend Direct (16 wk): trainingsprogramma betere beweegca-­‐
met 1 x 60 minuten paciteit. groepssessie. 16 en 24 wk: minder vallen. Begeleide groepstraining 16 weken durend Direct (16 wk): en onbegeleide individue-­‐ trainingsprogramma betere beweegca-­‐
le training met 2 x 60 minuten paciteit. groepssessie per week 1 jr: minder vallen. en dagelijkse oefenin-­‐
gen. Goed on-­‐
derbouwd Adherence erg hoog: 97% Goede aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Sterke aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Zelfstandige individuele training met keuze tot deelname wekelijkse groepstraining in de tweede lijn. Goede aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit In de vervolg-­‐
studies werd de groeps-­‐
training enkel 1 x per week gegeven en werden valin-­‐
cidenties niet meer bijge-­‐
houden. Meer dan 80% volbracht de interven-­‐
tie. De bijna 20% uitval kwam voor-­‐
namelijk door ziekte en blessures gedurende 6 weken 2 x 20 minuten per week. 21-­‐weken durende Direct (10 wk): looptraining geba-­‐
betere beweegca-­‐
seerd op pedometer, paciteit. 10 weken begeleid en 10 weken zelfstandig. Titel Type Land Door wie Doelgroep Wat Waar Falls Man-­‐
agement Exercise (FaME) Inter-­‐
vention F Verenigd Skelton et Koninkrijk al. Falls-­‐HIT (Home Inter-­‐
vention Team) Pro-­‐
gram Flexibility, Toning, and Balance (FlexToBa) Oa Duitsland Nikolaus et Kwetsbare zelfstandig al. wonende ouderen Zelfstandig wonende ouderen met een ver-­‐
hoogde valkans Wekelijkse groepstraining gefocust op balans, spier-­‐
kracht, uithoudingsver-­‐
mogen, flexibiliteit, loop-­‐
vaardigheid en functie. Begeleide groepstraining 36 weken durend en onbegeleide individue-­‐ trainingsprogramma le training. met 1 x 60 minuten groepsessie en 2 x 30 minuten thuisoefe-­‐
ningen per week. 2 tot 4 thuisbezoeken Omgevingsinterventie door een ergotherapeut waarbij omgevingsrisico-­‐
factoren besproken wor-­‐
den. Onbegeleide individuele 6 maanden durend training trainingsprogramma bestaand uit 3 x per week DVD-­‐
gebaseerde oefenin-­‐
gen. F VS McAuley et al. Gamesbased balance bio-­‐
feedback training F Canada Een ergotherapeut doet een huischeck en sugge-­‐
reert aanpassingen die vervolgens doorgevoerd worden. Inactieve ouderen zon-­‐
Drie maal per week indivi-­‐
der ernstige cognitieve duele training waarbij problemen ouderen thuis zelfstandig oefenen op basis van een DVD. Er waren 3 (in-­‐
stroom)niveaus en elke 4 weken werd de ouderen gevraagd om het niveau te verhogen. De ouderen hielden een dagelijkse kalender bij, werden iedere twee weken gebeld met de tip van de dag en hadden maandelijks contact met de trainer. Ouderen zonder ernstige E-­‐health training waarbij Begeleide individuele cognitieve en lichamelij-­‐ met verplaatsing van de training ke problemen romp het tennisspel pong bestuurd werd. Daarnaast werden stapoefeningen gedaan. Hoe vaak gedurende 8 weken, 2 x 60 minuten stoel-­‐
oefeningen + 20 mi-­‐
nuten exergaming per week. Resultaat Bewijs Problemen Direct (36 wk): betere beweegca-­‐
paciteit en minder vallen. 50 wk: minder val-­‐
len. 1 jr: minder vallen; meest effectief voor ouderen met valhis-­‐
torie > 2 vallen. Sterke aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit In vervolg RCT werd enkel naar balans gekeken, wel weer positie-­‐
ve effecten. Direct (6 mnd): betere beweegca-­‐
paciteit. Goed on-­‐
derbouwd Goed on-­‐
derbouwd Direct (8wk): betere Goed on-­‐
beweegcapaciteit. derbouwd 10 wk: meer be-­‐
weegcapaciteit blijft. Adherence: 85% Titel Type Land Door wie Doelgroep Go4Life F VS Thompson Inactieve ouderen met et al. licht tot ernstig overge-­‐
wicht Home Visits by an Occu-­‐
pational Therapist Oa Australië Cumming et al. Zelfstandig wonende ouderen Interactive F video dance games for healthy older adults VS Studenski et al. Ouderen die 1/2 mile konden lopen Lifestyle F Integrated Functional Exercise (LiFE) Australië Clemson et Zelfstandig wonende al. ouderen met een valhis-­‐
torie zonder cognitieve problemen Wat Waar Hoe vaak Resultaat Bewijs Dagelijks dragen van een accelerometer die de hoe-­‐
veelheid fysieke activiteit bijhield, het doel was 20% meer bewegen. Het pro-­‐
gramma bestaat uit 3 sta-­‐
ges; Ready, waarin uithou-­‐
dingsvermogen, kracht, balans en flexibiliteit ge-­‐
traind werden. Set, waarin doelen o.b.v. accelerome-­‐
terdata gesteld werden. Go, waarin ouderen deze doelen gingen behalen. Een ergotherapeut doet een huischeck en sugge-­‐
reert aanpassingen die vervolgens doorgevoerd worden. E-­‐health training op een dansmat waarbij naar voren, naar achteren en opzij gestapt moet worden op aanwijzing op TV scherm, 24 x 30 min in 3 maanden. Oefeningen worden geïn-­‐
corporeerd in het dagelijks leven zodat deze meerdere keren per dag uitgevoerd kunnen worden. Voorbeeld is staan in tandemstand terwijl men in de keuken bezig is. Daarnaast zijn er drie maal per week oefe-­‐
ningen. Onbegeleide individuele training met wekelijks telefonisch contact met een begeleider en twee-­‐
maandelijks persoonlijk contact. 6 maanden durend activeringsprogramma m.b.v. metingen in het dagelijks leven. 6 mnd: betere be-­‐
Goed on-­‐
weegcapaciteiten, derbouwd geen effect op werkelijk bewegen. 12 mnd: geen effect meer op beweegca-­‐
paciteiten en nog steeds geen effect op werkelijk bewe-­‐
gen. Problemen Geen retentie 1 thuisbezoek door een Omgevingsinterventie 1 jr: minder vallen professional met telefoni-­‐
bij ouderen met een sche opvolging. valhistorie, geen effect op de hele populatie. Gesuperviseerd gedurende 3 maan-­‐
Direct (3 mnd): den 2 x 30 minuten betere beweegca-­‐
per week . paciteit. Goed on-­‐
derbouwd Goed on-­‐
derbouwd Onbegeleide thuisoefe-­‐
ningen met 5 uitlegses-­‐
sies aan de start. Goede aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit 64% adheren-­‐
ce op 12 maanden Geen bepaalde duur. 3 mnd: betere be-­‐
Dagelijkse oefeningen weegcapaciteit. zonder duurindicaties. 6 mnd: geen effect op beweegcapaci-­‐
teit, wel minde vallen. 1 jr: betere beweeg-­‐
capaciteit, meer werkelijk bewegen en minder vallen. Titel Type Land Door wie Doelgroep Wat Waar Hoe vaak Resultaat Bewijs Salminen et al. Zelfstanding wonende ouderen of ouderen wonend met minimale ondersteuning zonder cognitieve problemen en met een valhistorie. Merendeel was vrouw. Een multifactorieel pro-­‐
gramma met identificatie van valrisicofactoren, tweewekelijkse training, maandelijkse educatie en het identificeren en aan-­‐
pakken van omgevingsge-­‐
varen. Begeleide groepseduca-­‐
tie, individuele thuisoefe-­‐
ningen en thuisbezoek door ergotherapeut. Duur onbekend, Bij aanvang valrisico-­‐
screening. Vervolgens trainingsprogramma 1 x 50 minuten groepssessie per 2 weken, 3 x per week thuisoefeningen en maandelijks educatie en psychosociale groepsmeetings. 1 jr: minder vallen Goed on-­‐
bij ouderen met een derbouwd historie van > 3 vallen of ouderen met depressieve symptomen, geen effect op de hele populatie. Multifactorial Mf Fall Preven-­‐
tion Program Finland PROFET (Pre-­‐
vention of Falls in the Elderly Trial) Verenigd Close et al. Zelfstandig wonende Koninkrijk ouderen die door een eerdere val op de eerste hulp terecht kwamen Medisch assessment waar-­‐ Screening in het zieken-­‐
bij risicofactoren in kaart huis en thuisbezoek door gebracht werden met ergotherapeut. verwijzingen om deze op te lossen en een thuisbezoek om omgevingsgevaren aan te pakken. Screening met omge-­‐
vingsinterventie. 1 jr: minder vallen. Goed on-­‐
derbouwd VS Twee maal per week Tai Chi training in groeps-­‐ en indi-­‐
vidueel verband en dage-­‐
lijkse thuisoefeningen. 15 weken durend trainingsprogramma met 2 x 25 minuten groepsessie, 1 x 45 minuten individuele training en 2 maal daags 15 minuten thuisoefeningen. Direct (15 wk): betere beweegca-­‐
paciteit. 1 jr: minder her-­‐
haaldelijk vallen. Goede aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Mf Simplified Tai F Chi Wolf et al. Zelfstandig wonende ouderen boven de 70 Begeleide groeps-­‐ en individuele training en onbegeleide individuele training. Problemen Het grootste effect werd bereikt bij ouderen met een valhisto-­‐
rie van > 3 vallen in het afgelopen jaar en ouderen met depres-­‐
sieve klach-­‐
ten. Deze inter-­‐
ventie heeft veel opgeleid personeel nodig en wat de ouderen uiteindelijk met het ad-­‐
vies doen is vaak onbe-­‐
kend. Deze training werd gegeven door een Tai Chi expert, dit niveau is niet snel te berei-­‐
ken en de effectiviteit wanneer deze door minder ervaren trai-­‐
ners gegeven wordt is on-­‐
bekend. Titel Type Land Door wie Doelgroep Stand Up! Mf Canada LaForest Stay Safe, Stay Active F Australië Barnett et al. Stepping On Mf Australië Clemson et Zelfstandige ouderen al. boven de 70 met een verhoogd valrisico VS Li et al. Tai Chi: Mov-­‐ F ing for Better Balance Wat Waar Hoe vaak Resultaat Bewijs Problemen Zelfstandig wonende Deze multifactoriële inter-­‐ Begeleide groepstraining ouderen met een valhis-­‐ ventie beoogt het verbete-­‐ en onbegeleide individue-­‐
torie of balansproblemen ren van de balans en kracht le training. om fysieke activiteit te vergroten. Ook beoogt deze veilig gedrag te verg-­‐
roten d.m.v. aanpakken gevaren in de thuisomge-­‐
ving. 12 weken durend trainingsprogramma met 1 x 60 minuten groepssessie per twee weken en wekelijkse thuisoefeningen. Daarnaast zijn er 1 x 30 minuten groepseducatie per week. Goed on-­‐
derbouwd Interventie lijkt beter te werken voor sedentaire ouderen Ouderen met een ver-­‐
hoogd risico op vallen vanwege spierkrachtver-­‐
lies, slechte balans of trage reactietijd 37 weken durend trainingsprogramma met 1 x 60 minuten groepssessie per week. Direct (12 wk): meer afwisseling in het type werkelijk be-­‐
wegen (zoals fiet-­‐
sen, lopen e.d.), geen effect op de hoeveelheid werke-­‐
lijk bewegen. 9 mnd: meer afwis-­‐
seling in het type werkelijk bewegen (zoals fietsen, lopen e.d.), geen effect op de hoeveelheid werkelijk bewegen blijft. Direct (27 wk): betere beweegca-­‐
paciteit. 1 jr: minder vallen. Goede aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Begeleide groepseducatie 7 weken durend en thuisbezoek door educatieprogramma professional. met omgevingsinter-­‐
ventie. 1 jr: minder vallen. Sterke aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Het grootste effect werd bereikt bij mannen, nl. bijna 66% reductie valincidentie. Begeleide groepstraining 26 weken durend en onbegeleide individue-­‐ trainingsprogramma le training. met dagelijkse oefe-­‐
ningen en 3 x 60 minuten groepssessie per week. Direct (6 mnd): betere beweegca-­‐
paciteit en minder vallen. Goede aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Wekelijkse groepstraining Begeleide groepstraining gefocust op het verbeteren van balans en coördinatie, spierkracht, reactietijd en uithoudingsvermogen. Wekelijkse bijeenkomsten waarin informatie m.b.t. vallen en bewegen ver-­‐
strekt wordt. Ook worden de ouderen thuis bezocht door een ergotherapeut om de omgevingsgevaren te verwijderen. Inactieve ouderen boven Drie maal per week Tai Chi de 70 training om de balans te verbeteren. Titel Type Land Door wie Doelgroep Wat Waar Hoe vaak Resultaat Bewijs Problemen The NoFalls Intervention Mf Australië Day et al. Zelfstandig wonende ouderen boven de 70 Begeleide groepstraining, doorverwijzing na visie experts en thuisbezoek door ergotherapeut. Goede aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit De training was het meest effec-­‐
tieve onder-­‐
deel maar het totale pro-­‐
gramma wordt toch aanbevolen. F Nieuw Zeeland Campbell et al. Zelfstandig wonende ouderen 15 weken durend trainingsprogramma met 1 x 60 minuten groepssessie per week en dagelijks 25 minu-­‐
ten thuisoefeningen. Daarnaast wordt visie verbeterd en een omgevingsinterventie uitgevoerd. Leefstijlverandering door trainingspro-­‐
gramma waarbij de oudere zelfstandig 3 x 30 minuten per week oefent. Direct (15 wk): betere beweegca-­‐
paciteit. 12 mnd: geen effect beweegcapaciteit meer, wel minder vallen. The Otago Exercise Programme 1 jr: minder vallen. Sterke aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Bij deze inter-­‐
ventie is weinig contro-­‐
le op de adhe-­‐
rence; meeste effect bij ouderen boven de 80 met een valhistorie. VS Hornbrook Zelfstandig wonende et al. ouderen Een multifactorieel pro-­‐
gramma met wekelijkse training en dagelijkse thuisoefeningen, daarnaast wordt de visie bekeken en indien mogelijk verbeterd, ook worden de gevaren in de thuisomgeving geïdenti-­‐
ficeerd en indien mogelijk aangepakt. Kracht, balans en range of motion oefeningen die de ouderen 3 keer per week gedurende 30 minuten zelfstandig thuis uit kunnen voeren. In de eerste 2 maanden worden de oude-­‐
ren 4 keer bezocht door een fysiotherapeut die uitleg verschaft, daarna worden ze maandelijks gebeld en in de zesde maand bezocht om de motivatie te behouden. Een multifactorieel pro-­‐
gramma met wekelijkse educatie en training. Moge-­‐
lijkheid tot dagelijkse thuis-­‐
oefening. Ook worden de gevaren in de thuisomge-­‐
ving geïdentificeerd en indien mogelijk aangepakt. 1 jr: minder vallen. Goede aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Het grootste effect werd bereikt bij mannen. The SAFE Mf Health Behav-­‐
ior and Exer-­‐
cise Interven-­‐
tion Initieel begeleide indivi-­‐
duele training, daarna onbegeleide individuele training. Begeleide groepstraining 4 weken durend en educatie en thuisbe-­‐
educatieprogramma zoek door ergotherapeut. met 20 minuten groepstraining per week. Ouderen werd geadviseerd om deze oefeningen ook dage-­‐
lijks thuis uit te voe-­‐
ren en daarnaast 3 x per week te wande-­‐
len. Daarnaast wordt ook een omgevingsin-­‐
terventie uitgevoerd. Titel Type Land Door wie The VIP Trial Oa La Grow et Zelfstandig wonende al. ouderen boven de 75 of met slecht zicht The Winches-­‐
ter Falls Pro-­‐
ject Mf Veterans F Affairs Group Exercise Program Waar Hoe vaak Een ergotherapeut doet een huischeck en sugge-­‐
reert aanpassingen die vervolgens doorgevoerd worden. Verenigd Spice et al. Zelfstandig wonende Een multifactorieel pro-­‐
Koninkrijk ouderen met een valhis-­‐ gramma bestaand uit torie screening en doorverwij-­‐
zing. VS Rubenstein Oudere mannen met een Drie maal per week groeps-­‐
et al. valhistorie, spierzwakte training waarbij gefocust of beperkte balans werd op kracht, uithou-­‐
dingsvermogen en balans. 1 tot 2 thuisbezoeken door een professional. Omgevingsinterventie 1 jr: minder vallen in Goede aan-­‐
huis. wijzingen voor effecti-­‐
viteit Screening in de kliniek met doorverwijzing naar interventies als nodig. Gesuperviseerd tot oude-­‐
re en fysiotherapeut vonden dat dit onafhan-­‐
kelijk kon. Dit was gemid-­‐
deld na 5 sessies. Ongesuperviseerde indi-­‐
viduele training. Duur onbekend. Af-­‐
hankelijk van per-­‐
soonlijke valrisicofac-­‐
toren. 12 weken durend trainingsprogramma met 3 x 90 minuten groepssessie per week. gedurende 3 maan-­‐
den 3 x 30 minuten per week. Nieuw Zeeland Doelgroep Wat Begeleide groepstraining Resultaat Bewijs 1 jr: minder vallen. Goed on-­‐
derbouwd Direct (3 mnd): betere beweegca-­‐
paciteit, meer wer-­‐
kelijk bewegen en minder vallen. Direct: betere be-­‐
weegcapaciteit. Goed on-­‐
derbouwd Vreemde follow-­‐up periode voor vallen. Eerste aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Vrij kleine groep. Wii Fit Exer-­‐
games F VS Agmon et al. Ouderen met balanspro-­‐
blemen zonder cognitie-­‐
ve problemen die wel nog 4 m konden lopen E-­‐health training op de Nintendo Wii. Wii Fit Exer-­‐
games F Australië Nicholson et al. Redelijk fitte zelfstandig wonende ouderen Yaktrax Wal-­‐
ker Oa VS McKiernan Ouderen met een ver-­‐
hoogde valkans E-­‐health training op de Nintendo Wii; 3 x 30 min per week gedu-­‐
rende 6 weken. Sneeuwijzers voor onder de 30 minuten uitleg door schoenen tijdens de winter. een professional, daarna ongesuperviseerd ge-­‐
bruik. 6 weken durend Direct: betere be-­‐
trainingsprogramma weegcapaciteit. 3 x 30 minuten per week. Omgevingsinterventie Gedurende dragen: minder vallen bui-­‐
tenhuis op dagen met sneeuw en ijzel. Eerste aan-­‐
wijzingen voor effecti-­‐
viteit Goed on-­‐
derbouwd Yale FICSIT (Frailty and Injuries: Cooperative Studies of Intervention Techniques) Mf VS Tinetti et al. Een multifactorieel pro-­‐
gramma bestaand uit screening en doorverwij-­‐
zing. Duur maximaal 3 maanden, afhankelijk van persoonlijke valrisicofactoren. Goed on-­‐
derbouwd Zelfstandig wonende ouderen boven de 70 Screening in de kliniek met doorverwijzing naar interventies als nodig. Problemen 1 jr: minder vallen. De adherence is lastig te meten. Slechts één studie die dit heeft onder-­‐
zocht, zeer overtuigende effecten. C/P + F = Cognitief/Psychisch + Fysiek F = Fysiek C/P = Cognitief/Psychisch Oa = Omgevingsaanpassing Mf = Multifactoriaal