Lees verder … (PDF) - onderwijsethiek.nl

Politieke emoties op school (III)
In januari werden vanuit de PvdA-fractie Kamervragen gesteld over ‘de aanpak van radicalisering en de
handelingsverlegenheid van scholen om de actualiteit naar aanleiding van de gebeurtenissen in Parijs
bespreekbaar te maken in de klas’. Begin deze week werden die vragen beantwoord.1 Daarnaast heeft
OCW een Kamerbrief gepubliceerd over de rol van het onderwijs in de aanpak van radicalisering en over
de overheidsmaatregelen om onderwijsinstellingen daarbij te ondersteunen.2 Het ministerie onderscheidt
drie actielijnen: een repressieve, een curatieve en een preventieve. De dagbladen berichtten dinsdag
vooral over de repressieve lijn. Scholen kunnen een training aanvragen waarin de deelnemers ‘signalen
van radicalisering adequaat (leren) herkennen om deze indien nodig door te kunnen geven aan de gemeente en de politie.’ De curatieve actielijn betreft lichtere interventies om radicaliserende leerlingen bij
te sturen en de sociale veiligheid op school te bevorderen. En met de preventieve lijn bedoelt OCW de
burgerschapsvorming waarin leerlingen en studenten op een open manier leren discussiëren over hun
normen en waarden. Maar er zijn ook kritische geluiden over de beperkte reikwijdte van de voorgestelde
maatregelen: deze drie actielijnen vereisen een bredere pedagogische inbedding.
1. De Parijse Verklaring van 17 maart 2015
In aanvulling op de preventieve actielijn, heeft OCW (met gepaste tegenzin?) de Verklaring gepubliceerd
die de EU-onderwijsministers op 17 maart ondertekend hebben over de opdracht van het onderwijs:3 gezien de recente terroristische dreigingen moet in het Europese onderwijs nog meer nadruk worden gelegd
op de bescherming en versterking van de de Europese waarden. Genoemd worden de waarden omtrent:
een pluralistische, inclusieve samenleving, met gelijke kansen voor iedereen; respect voor de mensenrechten en de menselijke waardigheid, respect voor anderen, verdraagzaamheid, solidariteit; de democratische rechtsstaat, gelijke behandeling, non-discriminatie; vrijheid (waaronder vrijheid van gedachte en
vrijheid van meningsuiting); een schoolcultuur waarin persoonlijke mediawijsheid, kritisch denken en
eigen meningsvorming bevorderd wordt en waarin indoctrinatie en radicalisering geen kans krijgen. Deze
Verklaring gaat dus heel wat verder dan een beetje burgerschapsvorming.
2. Het RAN-manifesto (Manchester, 2/3 maart 2015)
Op 2 en 3 maart belegde het Radicalisation Awareness Network (RAN) van de Europese Unie een conferentie over de rol van het onderwijs ter voorkoming van gewelddadig extremisme. Deze conferentie van
onderwijsmensen mondde uit in een manifest, dat op 17 maart aan de Europese onderwijsministers is aangeboden.4 OCW heeft daaraan geen bekendheid gegeven. De opstellers waarschuwen tegen de neiging te
snel voor de repressieve en curatieve actielijn te kiezen. Voorkom dat de pedagogische en vormingsinspanningen van de leraren ondermijnd worden door ‘security driven responses’. Ga moeilijke discussies
niet uit de weg: ‘educators should try starting a [safe, open and constructive] dialogue with their students
about sensitive and difficult topics related to personal feelings, principles and beliefs.’ ‘Simply countering
the [radical] narrative (...) does not work and can make young people defensive.’ Schep binnen het curriculum ruimte voor kritisch denken, democratische waarden, conflictoplossing, etc. En bied daarnaast ook
discussiemogelijkheden buiten de reguliere onderwijstijden.
Dit is de preventieve actielijn die ik ook in mijn vorige blogberichten heb trachten te formuleren.5
Wes Holleman
weblog onderwijs 18-3-2015
http://www.onderwijsethiek.nl
1
2
3
4
5
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ocw/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2015/03/16/beantwoordingkamervragen-over-aanpak-radicalisering-op-scholen.html
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ocw/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2015/03/17/kamerbriefover-ondersteuning-onderwijsinstellingen-bij-aanpak-radicalisering.html
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ocw/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2015/03/17/kamerbrief-metverklaring-onderwijsconferentie-17-maart-2015.html (17/3/2015). Zie ook een vooruitblik op de Parijse conferentie: http://www.scienceguide.nl/201503/nadenken-in-parijs.aspx (16/3/2015).
http://nos.nl/artikel/2025122-leraren-willen-actie-tegen-radicalisering-op-scholen.html (16/3/2015);
http://www.flanderstoday.eu/education/crevits-attends-eu-gathering-radicalisation-schools (17/3/2015);
http://www.volkskrant.nl/dossier-onderwijs/europese-docenten-komen-met-plan-tegen-verleiding-jihad~a3906327/
(16/3/2015); http://www.demorgen.be/binnenland/scholen-hebben-plan-tegen-radicalisering-a2253319/ (16/3/2015a);
http://www.demorgen.be/binnenland/-hoe-meer-repressie-hoe-moeilijker-preventie-a2252916/ (16/3/2015b)
http://www.onderwijsethiek.nl/onderwijs/politieke-emoties-op-school (11/1/2015)
http://www.onderwijsethiek.nl/onderwijs/politieke-emoties-op-school-ii (26/1/2015)
http://www.onderwijsethiek.nl/onderwijs/aalster-school-monitort-radicalisering (4/2/2015)

Download Report