KLIK HIER - Museum Boerhaave

Lezing door een conservator van Museum Boerhaave
Lezing door Ad Maas: De ‘Tweede Gouden Eeuw’
Nadat de Nederlandse natuurwetenschap in het grootste deel van de negentiende eeuw weinig
hoogtepunten vertoonde, brak vanaf ongeveer 1875 een opmerkelijke bloeiperiode aan. Zo wonnen in
de eerste dertien jaar van de twintigste eeuw maar liefst vijf Nederlanders een Nobelprijs (J.H. van ’t
Hoff, P. Zeeman, H.A Lorentz, J.D. van der Waals en H. Kamerlingh Onnes). Opvallend veel
Nederlandse natuurwetenschappers – met of zonder Nobelprijs – hoorden in de decennia rond 1900
tot de wereldtop van hun vakgebied. Hoe kon deze ‘Tweede Gouden Eeuw’ van de Nederlandse
natuurwetenschap ontstaan? Wie waren de pioniers die haar in gang zetten? En hoe eindigde dit
tijdperk?
Lezing door Ad Maas: Verhalen uit het stopcontact
In de vorige eeuw hebben elektrotechnische apparaten ons leven ingrijpend veranderd. Gloeilamp,
telefoon, koelkast en wasmachine zijn in groten getale onze huizen binnengekomen. Gaandeweg
verdwenen sommige elektrische apparaten ook weer, zoals elektrische droogkappen,
cassetterecorders en stereotorens. In het algemeen verraden elektrotechnische apparaten nu minder
nadrukkelijk hun aanwezigheid. Niet dat elektrotechniek minder van belang is geworden - integendeel
- maar de innovaties zijn kleiner, slimmer en meer op het individu afgestemd. In deze lezing blikt Ad
Maas terug op de hoogtijdagen van het elektrische apparaat in huis, toen we met zijn allen voor de
radio zaten en Philips zo'n vertrouwde huisvriend was.
Lezing door Bart Grob: Amazing Models
Anatomische modellen zijn eeuwenlang gemaakt, bestudeerd en bewonderd. Ze laten de naakte
waarheid zien en wekken bij ons als toeschouwer de meest uiteenlopen emoties. Wat maakt deze
modellen zo bijzonder dat we er niet over uitgepraat raken?
Lezing door Hans Hooijmaijers: De Leidse Sterrewacht
In 1629 plaatste de Universiteit van Leiden een astronomisch kwadrant op het dak van het
Academiegebouw. Dit was het begin van de oudste universitaire sterrenwacht ter wereld, die nog
steeds bestaat. Deze lezing neemt u mee door vier eeuwen sterrenkunde in Nederland.
Lezing door Hans Hooijmaijers: Navigeren op zee
In de zeventiende eeuw was Nederland een van de grote zeemachten. De zeelui ontdekten nieuwe
landen en de handel bloeide. Dit alles ging niet zonder slag of stoot. Het was bijvoorbeeld helemaal
niet zo eenvoudig om die overzeese gebieden te bereiken. Deze lezing verhaalt over de technieken
die de stuurlieden van toen gebruikten om behouden op hun bestemming te komen.
Lezing door Johan van Kuilenburg: Welke dag en hoe laat is het?
Tijd is voor mensen altijd al belangrijk geweest. Kennis over de tijd van het jaar was nodig voor de
religieuze kalender of voor de landbouw. Hiertoe gebruikten onze voorouders de stand van de zon en
de maan. Door de eeuwen heen leidde dat tot diverse datumberekeningen – vaak verschillend per
landstreek – waar we nu nog in onze kalender de sporen van zien. Beginnend met de zonnewijzer en
de zandloper, bedachten uitvinders steeds vernuftiger instrumenten voor de bepaling van de tijd. Deze
vernieuwingen: mechanisch, optisch, elektrisch en tenslotte elektronisch zijn goed te volgen in de
collectie van Museum Boerhaave.
Lezing door Mieneke te Hennepe: Portret van de patiënt: illustraties en fotografie in de
geneeskunde
In de negentiende eeuw ontstaat de moderne geneeskunde met haar nadruk op zieke lichaamsdelen.
Deze lezing geeft een boeiend inzicht in de afbeeldingstechnieken en -stijlen binnen de geneeskunde,
van de lithografie (steendruk) tot de fotografie. De rijke prentencollectie van Museum Boerhaave vormt
daarbij het uitgangspunt.
Lezing door Mieneke te Hennepe: Antoni van Leeuwenhoek en de ontwikkeling van de
microscopie
Deze lezing gaat over de beroemde Nederlandse microscopist Antoni van Leeuwenhoek binnen het
bredere perspectief van de wetenschap in de Gouden Eeuw en daarna. Waardoor werd hij bekend en
hoe leefden zijn ontdekkingen voort na zijn dood?
Lezing door Tiemen Cocquyt: Over de uitvindingen van Christiaan Huygens
Tijdmeters, lenzen, lenzenslijpmachines, lichttheorie, luchtpompen, koetsen, windkrachtmeters,
kansrekening, planetaria, microtonale muziek, toverlantaarns en een buskruitmotor. Christiaan
Huygens (1629-1695) was zonder twijfel de meest veelzijdige geleerde van de Gouden Eeuw. Echt
wereldberoemd werd hij door zijn slingeruurwerk en zijn ontdekking van de maan en ring van
Saturnus. Deze lezing verhaalt over Huygens talloze uitvindingen en over vondsten van anderen die
hij op elegante wijze wist te perfectioneren.
Lezing door Tiemen Cocquyt: Het Leids Fysisch Kabinet
Bij aanvang van zijn leeropdracht Filosofie aan de Leidse Universiteit merkte professor ’s Gravesande
dat hij nauwelijks over natuurkundige demonstratietoestellen beschikte. De natuurwetenschap van
Newton, op dat moment erg in zwang, beloofde `proefondervindelijk’ te zijn. ’s Gravesande maakte de
belofte waar en ontwikkelde in no time een volledig arsenaal aan natuurkundige apparaten. Dit Leids
Fysisch Kabinet kende ongeëvenaarde navolging, en bracht de doorbraak voor Newtons natuurleer
buiten Engeland. Hoe ontwikkel je een fysisch kabinet? Hoe verschilde ‘s Gravesandes aanpak van
zijn voorgangers? Waar lag de innovatie? En waarom in Leiden? Een kijkje in de natuurkundige
praktijk van de achttiende eeuw.
Lezing door Tim Huisman: Het Leids anatomisch theater
Het grootste voorwerp in de vaste presentatie van Museum Boerhaave is een replica van het theatrum
anatomicum van de Leidse universiteit. Waarvoor diende dit bouwwerk, waarvan het origineel in 1594
in gebruik werd genomen? Wie waren de geleerden die het hebben bedacht en die er werkten? Hoe
past het anatomisch theater in zijn tijd? En wat doen die skeletten op de balustrades van het
theater? Op deze vragen geeft Tim Huisman antwoord in zijn lezing. Bovendien laat Huisman zien dat
anatomie in de zeventiende eeuw over veel meer ging dan over de bouw van het menselijk lichaam.
Anatomie was eerder een aanleiding voor allerlei filosofische vragen waar de zeventiende-eeuwer
mee worstelde.
Lezing door Tim Huisman: Een gruwelijke mislukking
De anatomische atlas van Goverd Bidloo en Gerard de Lairesse
Het boek Anatomia humani corporis (1685) van de Amsterdamse anatoom Bidloo en zijn schilderende
stadsgenoot De Lairesse valt op door het niets verhullende realisme waarmee de ontleding van een
menselijk lichaam is uitgebeeld. De natuurgetrouwheid van de illustraties is zelfs zo groot dat zij de
overzichtelijkheid en bruikbaarheid van de platen voor onderwijsdoeleinden in de weg zit; reden
waarom deze – op zich prachtige – anatomische atlas nooit een wetenschappelijk succes is
geworden. Wat bracht de anatoom en de illustrator tot juist deze uitvoering van hun project?
Conservator Tim Huisman belicht de personages van Goverd Bidloo en Gerard de Lairesse, en plaatst
hun boekwerk in de wetenschappelijke en culturele context van de Republiek in de late zeventiende
eeuw.
Lezing door Tim Huisman: Wie was Herman Boerhaave
Herman Boerhaave (1668-1738) behoort nog steeds tot de grote namen uit de vaderlandse
geschiedenis. Ziekenhuizen, scholen, straten, pleinen en zelfs een museum zijn naar hem vernoemd.
En is hij vandaag de dag nog een bekende historische figuur, tijdens zijn leven was Boerhaave een
internationale beroemdheid. Waaraan had hij die faam te danken? Wat maakte hem zo bijzonder? In
zijn lezing Wie was Herman Boerhaave vertelt Tim Huisman over de persoon Herman Boerhaave, zijn
studententijd, zijn carrière en zijn betekenis als medisch wetenschapper.
Informatie & Reserveren
Neem contact op met Francisca Parmentier of bel: 071 - 5662 750.

Download Report