Programma ZA 7, DI 10 MRT 2015, 20.15 UUR (EINDE CONCERT CA. 22.20 UUR) HET CONCERTGEBOUW, GROTE ZAAL Nederlands Philharmonisch Orkest Marc Albrecht, dirigent Lisa Larsson, sopraan MAURICE RAVEL (1875 -1937) Tombeau de Couperin Prélude – vif Forlane – allegretto Menuet – allegro moderato Rigaudon – assez vif ROLF MARTINSSON (1956) ‘Ich denke Dein...’ voor sopraan en orkest Nederlandse première Liebes-Lied Blaue Hortensie Die Liebende schreibt Mondnacht Nähe des Geliebten LUDWIG VAN BEETHOVEN (1770 -1827) Symfonie nr. 3 ‘Eroica’ in Es, op. 55 Allegro con brio Marcia funebre - adagio assai Scherzo - allegro vivace Finale - allegro molto Extra: MUZIEKCAFÉ di 10 maart, 19.40 uur Biografieën Marc Albrecht, dirigent Met zijn dynamische stijl en bevlogen persoonlijkheid is Marc Albrecht een geliefde gast bij vele prestigieuze concertpodia en operahuizen. Sinds 2011 is hij chefdirigent van zowel het Nederlands Philharmonisch Orkest | Nederlands Kamerorkest en De Nationale Opera. In het begin van zijn carrière bracht Albrecht verschillende seizoenen door bij de operahuizen van Hamburg en Dresden, en was enige tijd assistent van Claudia Abbado bij Het Gustav Mahler Youth Orchestra. Daarna volgden succesvolle jaren met gastdirecties bij onder meer de Berliner Philharmoniker en het Koninklijk Concertgebouworkest. Van 2006 tot zijn komst naar Amsterdam leidde hij het Orchestre Philharmonique de Strasbourg. Marc Albrecht heeft een zeer breed repertoire op zijn naam staan, maar wordt vooral geroemd om zijn interpretaties van Wagner en Richard Strauss. Zo schreef de pers over zijn uitvoering van Strauss’ Arabella bij De Nationale Opera: ‘In handen van dirigent Marc Albrecht valt elke noot van de partituur op zijn plek en klinkt er een Strauss die geen luisteraar onberoerd kan laten.’ Lisa Larsson, sopraan Eerst speelde zij dwarsfluit, maar de Zweedse sopraan Lisa Larsson ging toch met haar stem de professionele muziek in. De klank van de fluit heeft ze meegenomen in haar zang. ‘Een stem van zilver’, ‘etherisch en glashelder, een stem als een engel’, zo prees de pers de lichtheid en souplesse van haar stem. Haar eerste aanstelling was aan de opera van Zürich, maar al gauw stond ze ook op het toneel van Covent Garden in Londen, La Fenice in Venetië en de Koninklijke Opera van Stockholm. Haar repertoire heeft zich in de loop der jaren steeds verder uitgebreid. Zo zong zij van composer-in-residence Rolf Martinsson in 2009 de première van diens Orchestral Songs on Poems by Emily Dickinson, waarover de critici schreven: ‘Zij brengt de ogenschijnlijk simpele maar waarlijk existentiële liederen met lyrische helderheid en spirituele warmte en dat met een perfecte stembeheersing.’ De componist en zijn muze PROGRAMMATOELICHTING BEETHOVEN Een programma vol met eerbetoon. Allereerst aan de Franse barokcomponist François Couperin, door zijn twintigste eeuwse collega Maurice Ravel. Daarna een eerbetoon van huiscomponist Rolf Martinsson aan de poëzie en de sopraan Lisa Larsson. Tot slot een hommage aan Napoleon van Ludwig van Beethoven, die de opdracht later echter weer woedend wegkraste. Tombeau Een tombeau, het Franse woord voor grafmonument, is in de muziekcultuur een compositie ter herinnering aan een overledene. Het genre floreerde in de 16e en 17e eeuw vooral in Frankrijk en tombeaux werden vaak geschreven voor luit of klavecimbel. Maurice Ravel wekte de tombeau in 1917 weer tot leven met een zesdelig pianostuk ter ere van de Franse componist François Couperin. Als vorm gebruikte Ravel barokke dansen en hij imiteerde vrijelijk de klavecimbelstijl van Couperin. In 1919 herschreef Ravel het werk voor orkest, nu met vier delen, getiteld Tombeau de Couperin. Na de prélude volgen drie dansen. Het is lichtvoetige muziek met een fraaie rol voor de hobo in het ensemble van strijkers, blazers en harp. De muze MARTINSSON Ich denke Dein première Marc Albrecht, dirigent Lisa Larsson, sopraan ZA 7, DI 10 MAART HET CONCERTGEBOUW WWW.ORKEST.NL De inkt van de partituur was nauwelijks droog toen half januari dit jaar in Zürich voor het eerst de liederencyclus voor sopraan en orkest ‘Ich denke Dein…’ werd uitgevoerd door het Tonhalle Orchester en de sopraan Lisa Larsson. Het orkest uit Zürich, het Nederlands Philharmonisch, het Helsinki Philharmonisch, het Gothenburg Symfonieorkest en het Philharmonia Orchestra te Londen gaven gezamenlijk de Zweedse componist Rolf Martinsson de opdracht voor deze liederencyclus. Het is een mijlpaal in de werklijst van de succesvolle Martinsson, want het betreft zijn honderdste compositie. Nauw verbonden aan dit opus 100 is de stem en de persoon van de Zweedse sopraan Lisa Larsson. In 2009 begon hun intensieve samenwerking toen Martinsson een eerder geschreven liederencyclus voor mezzosopraan, omschreef naar de sopraanligging van Larsson. In haar vond de componist zijn muze. Het nieuwste werk ‘Ich denke Dein…’ bevat een keuze van vijf teksten uit de Duitse dichtkunst: Johann Wolfgang von Goethe, Joseph von Eichendorff en Rainer Maria Rilke. De dichters vinden elkaar in één en hetzelfde thema: de liefde. Zoete zang De eerste twee teksten zijn van Rainer Maria Rilke: Liebeslied uit 1907 en Blaue Hortensie uit 1906. Rilke woonde in die tijd in Parijs en werkte als secretaris voor de beeldhouwer Auguste Rodin. Die leerde zijn dichtende medewerker om objecten of dingen zoals een plant of een dier te observeren, de essentie uit zo’n object te destilleren en die samen met de eigen gevoelens te verpakken in vergelijkingen. Deze teksten van Rilke worden ‘ding-gedichten’ genoemd. In Liebeslied vraagt de ik-figuur zich af hoe hij zijn ziel over de niet nader omschreven geliefde heen moet tillen ‘zu andern Dingen’ (naar andere dingen). De ik-figuur beseft dat het niet zal lukken. Hij en de geliefde zijn als het ware gevangen in de streek van een strijkstok die uit twee snaren, tegelijk aangestreken, één stem laat klinken. Het gedicht eindigt met de verzuchting ‘Op welk instrument zijn wij gespannen? En welke speler houdt ons in de hand? O zoete zang’. Kan een componist zich een muzikalere tekst wensen? Liebeslied kent geen duidelijke structuur in verzen en er is ook geen rijm. Blaue Hortensie daarentegen heeft de klassieke opzet van een sonnet (twee keer vier regels gevolgd door twee keer drie regels) met een rijmschema. Het is een nog sterker voorbeeld van een ‘ding-gedicht’. De vaal geworden bloemknoppen en verdorde bladeren van een hortensia worden vergeleken met de opgedroogde verf uit een verfpot, met oud, vergeeld briefpapier, en met een verwassen kinderschort. Toch licht plotseling het blauw opnieuw op. Het woord ‘liefde’ is in dit schilderij van woorden niet gebruikt, maar de spanning van de beelden drukt dat gevoel en de hoop op hernieuwing wel uit. Liefdespijn Heel anders, vrijwel eenduidig, zijn de teksten die Martinsson koos uit de gedichtenvoorraad van Johann Wolfgang von Goethe: Die Liebende schreibt (het derde lied in de cyclus) en Nähe des Geliebten (het vijfde lied). De eerstgenoemde tekst komt uit 1807, toen de 58-jarige beroemde schrijver verliefd was op de 18-jarige boekverkoopster Minna Herzlieb. Het gedicht heeft de klassieke vorm van een sonnet. Een kus, rondtollende gedachten, tranen en het lispelen van de liefdespijn moeten de aanbedene vermurwen om ‘ein Zeichen’ (een teken) te geven. Het is bijna een smartlap. Nähe des Geliebten (uit 1796) bestaat uit viermaal vier rijmende regels. Ieder blokje begint met het woord ‘Ich’, gevolgd door een bekentenis. Ik denk aan jou. Ik zie je. Ik hoor je. Ik ben bij je. Het vierde gedicht in de cyclus, Mondnacht, is van Joseph von Eichendorff. Een liefdesontboezeming in drie keer vier rijmende regels, op basis van natuurimpressies. De hemel die de aarde kust, korenaren wiegen zacht door de wind en ten slotte de ziel die haar vleugels wijd spant en als het ware naar huis vliegt. Eichendorff schreef het in 1837 en direct daarna maakt Robert Schumann deze Mondnacht beroemd. ‘Ich denke Dein…’ ontstond in nauwe samenwerking met Lisa Larsson, aldus de componist. Hun gesprekken gingen onder meer over de balans tussen lettergrepen en versierende notenreeksen (melisma’s) in het uitdrukken van de tekst. Om de inhoud recht te doen, besteedde hij veel zorg aan de dynamische verschillen en de kleuring. Volgens Martinsson zitten de prachtige gedichten van zichzelf al vol muziek. Bij elk gedicht zocht hij een passende muzikale vormgeving van de zanglijn en in combinatie daarmee ontwikkelde hij de orkestratie. Celesta, vibrafoon, harp en piano houden de klank van het flink bezette orkest licht. De muziek balanceert voortdurend op de rand van tonaliteit en atonaliteit teneinde de sfeer tussen werkelijkheid en droom uit te drukken die er in de gedichten heerst. Eroica De eerder genoemde Joseph von Eichendorff meldde zich in 1813 aan bij het Pruisische leger om mee te vechten tegen de Franse keizer Napoléon. Negen jaar eerder had Ludwig van Beethoven de naam Bonaparte woedend doorgekrast op de titelpagina van zijn nieuwe symfonie toen de Franse consul en legerleider zichzelf tot keizer kroonde. ‘Hij zal nu alle rechten van de mensen met voeten treden, zich overgeven aan eerzucht. Hij zal zich verheffen boven alle anderen, hij wordt een tiran!’ Beethoven schreef een nieuwe titel: ‘Sinfonia eroica’. Om de herinnering te vieren aan een groot Man’. Het vierdelige werk werd beroemd mede dankzij het triomfantelijke eerste thema in het eerste deel en het statige tweede deel, de ‘marche funèbre’. Tekst: Heinz Köhnen Reserveer nu uw volgende concert op www.orkest.nl Anne Frank Voorproefje op 24classics.com/orkest Wilt u vast een voorproefje van het concert dat u gaat bezoeken? Op 24classics.com/orkest kunt u gratis luisteren naar een steeds wisselende selectie van de werken die wij dit seizoen spelen. ZA 2 MEI 2015, 20.15 UUR HET CONCERTGEBOUW, GROTE ZAAL Radio-opnamen Omroep Max Nederlands Philharmonisch Orkest Antony Hermus, dirigent Martina Prins, sopraan Helena Rasker, alt Bastiaan Everink, bariton Nederlands Concertkoor Louis Buskens, koordirigent Zit u op de winnende stoel? SJOSTAKOVITSJ - Symfonie nr. 5 KOX - Anne Frank Cantate Het Nederlands Philharmonisch Orkest herdenkt de Tweede Wereldoorlog met een concert over strijd, verzet en verraad, maar ook over vrede, licht en zelfs revolutie. Sjostakovitsj schreef zijn Symfonie nr. 5 als weerwoord op de vernietigende kritiek die hij kort daarvoor van staatswege had moeten incasseren. Van diepe doorleefdheid en grote geladenheid is de Anne Frank Cantate van Hans Kox. Hij gebruikt geen letterlijke teksten uit het beroemde dagboek, maar maakt met het verhaal van Anne Frank als rode draad een, naar eigen zeggen, ‘libretto van de holocaust’. Daarin scherpe contrasten met citaten uit de Bijbel, van Augustinus en van Rilke tegenover uitspraken van SS-soldaten en Hitler. Het concert van 10 maart wordt live uitgezonden in het Max Avondconcert van Radio 4. Kijk voor meer informatie op www.maxavondconcert.nl. Elke bezoeker van onze concerten kan zitten op de winnende stoel. Met uw plaatsbewijs maakt u kans op twee gratis concertkaarten. Kijk op de donderdag na het concert op www.orkest.nl of uw stoel het winnende nummer heeft. Gezocht: vrienden met hart voor klassieke muziek! U houdt van klassieke muziek? Bezegel deze liefde door Vriend te worden van het Nederlands Philharmonisch Orkest | Nederlands Kamerorkest. Met uw vriendschap maakt u de eerste maten van een symfonie, een solopartij van de pauken, of de rekwisieten van een kinderconcert mogelijk. Als geen ander zet het orkest zich ervoor in om de wereld mooier te maken met muziek en iedereen de schoonheid van klassieke muziek te laten ervaren. Zonder uw steun zou dat niet lukken. Uw vriendschap maakt het verschil! Schrijf u vanavond nog in bij de Vriendenbalie (tegenover de garderobe van Het Concertgebouw) of neem contact op met de Vriendenadministratie [email protected] | 020 521 75 28.
© Copyright 2024 ExpyDoc
