artikel NRC - GGz Centraal

‘Anita Wordt Opgenomen’ (KRO), met Jur.
Zap
Anita Witzier had nog
nooit een gek ontmoet
Door Hans Beerekamp
E
en realityshow in een psychiatrische inrichting, waarin op een natuurlijke manier
patiënten en personeel de kans krijgen te
vertellen over wat daar gebeurt, dat klinkt te
mooi om waar te zijn. Toch is dat precies wat A nita Word t O pgenom en (KRO) doet, en dan ook nog
op een redelijk tijdstip op de populairste zender
(NPO1), voor gemiddeld ruim een miljoen kijkers.
De woordspelige titel is niet helemaal correct.
Anita Witzier, de doorgaans wat afstandelijke
presentator van bijvoorbeeld M em ories, brengt
met onderbrekingen drie maanden door in twee
psychiatrische klinieken: de gesloten afdeling
van De Meregaard in Almere en de open afdeling
van Rembrandthof in Hilversum. Maar van een
opname is geen sprake. Voor haar doen toont
Witzier veel warmte en persoonlijke betrokkenheid, ze leert een aantal hoofdpersonen goed
kennen en vindt ze aardig.
Het opvallendst is haar band met Jur (27), een
grote vriendelijke reus met schizofrenieproblemen. Hij werd opgenomen als de prototypische
verwarde man, die in de Etos overal islamieten
van ISIS zag, die boos keken en hem wat wilden
aandoen. Maar het gaat inmiddels beter. Als de
bloedwaarden weer goed zijn, mag hij naar huis.
Hij wil een knuffelbeerbedrijf beginnen. Dat wil
zeggen: hij biedt zichzelf aan. En als mensen niet
betalen kunnen, dan geven ze hem maar een zak
uien, dan is het ook goed.
Verbazingwekkend aan het effectieve en sympathieke programma (alleen die popballads op
de soundtrack zijn nergens goed voor) is de al dan
niet geveinsde onbekendheid met de geestelijke
gezondheidszorg. De kijker wordt steeds opnieuw verteld dat we naar een vreemde wereld
kijken, waar je normaal gesproken nooit toegang
toe krijgt. In D e Wereld D raait D oor vertelde Witzier dat ze het allemaal „heftig” vond en dat ze eigenlijk nooit eerder iemand met een ernstige depressie was tegengekomen. Matthijs van Nieuwkerk begreep dat: „Ik ook niet.”
Maar hoe veel documentaires en speelfilms zijn
er al niet gemaakt over (anti-)psychiatrie? Is het in
het Nederland van de 21ste eeuw echt mogelijk
nooit een borderliner als collega of een bipolair
familielid tegen te komen? Terwijl de tendens in
de samenleving juist is om de inrichtingen open
te gooien en mensen te vroeg vrij te laten, zodat
de sociale omgeving verzorgingstaken kan overnemen.
Het is een van de grote problemen van televisie: de mensen die de programma’s maken, leven
in een cocon van succesvolle en welgestelde
soortgenoten en herkennen niet meer goed hoe
de wereld daarbuiten er uitziet. Die wereld waarin mensen veel meer kunnen dan ze in Hilversum
denken, maar waar ook veel misgaat. De wereld
waarin lelijkheid en pech feiten zijn die je maar
beter kunt accepteren. Een plekje geven, heet dat
dan.