Innoverend werken aan welzijn

INNOVEREND WERKEN AAN WELZIJN
O P SC H O O L
Met geweldloze communicatie naar een geweldige organisatie
November 2014 INNOVEREND WERKEN AAN WELZIJN OP SCH OOL
Met geweldloze communicatie naar een geweldige organisatie
Conflicten op de werkvloer zijn een belangrijke bron van verspilling: ze
vormen een belangrijke kost voor werkgevers, de overheid en voor de
maatschappij. Dit project wil twee vliegen vangen in één klap: door
kinderen, jongeren, ouders en leerkrachten vertrouwd te maken met
geweldloze communicatie een wezenlijke bijdrage leveren aan de preventie van problemen bij jongeren én aan het doen dalen van de prevalentie van ziekteverzuim door stress en burn-out bij leerkrachten.
Context
We kunnen er niet omheen: van kleins af aan krijgen onze kinderen geweld
met de pap mee ingelepeld. Dat gebeurt niet alleen via televisie, films of allerlei computergames: ook onze dagelijkse taal is doorspekt met een veelheid
van - vaak onbedoelde - uitingen van geweld. En dat is een probleem. Want in
plaats van respectvol om te leren gaan met diversiteit en met elkaar, krijgen
kinderen en jongeren al te vaak een wereldbeeld voorgeschoteld waarin conflict en geweld worden gebanaliseerd of - erger nog - geïdealiseerd.
Een tweede belangrijke vaststelling aan de basis van dit project, is dat conflicten en stress onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. En ook dat resulteert in
een probleem want meer dan de helft van het ziekteverzuim is gevolg van
stress die gerelateerd is aan het werk. Vooral de manier waarop dat werk georganiseerd is, speelt hier een belangrijke rol. Maar ook de manier waarop collega's met elkaar omgaan - op zich ook in grote mate bepaald door de arbeidsorganisatie - is van groot belang. In het onderwijs komt daar nog heel
wat extra dynamiek bovenop: de manier waarop leerlingen omgaan met elkaar
en de dynamiek die speelt tussen leerlingen, leerkrachten en directies.
Daar komt bij dat we in de toekomst allemaal langer zullen moeten gaan werken. De demografische evolutie maakt dat een steeds kleiner wordende actieve
bevolking zorg zal moeten dragen voor een steeds groter wordende vergrijzende populatie. Het is nog maar zeer de vraag in hoeverre onze organisaties
klaar zijn om met dit gegeven om te gaan. Aan de ene kant wordt de "war on
talent" een gegeven dat alsmaar prominenter op de arbeidsmarkt begint te
spelen. Aan de andere moeten organisaties zich beginnen voorbereiden op het
aanpassen van de arbeidsorganisatie aan ouder wordende werknemers.
De pijlers
De belangrijkste invalshoek van het project is de ontwikkeling en implementatie van een kader voor een integraal welzijnsbeleid op school. Een belangrijk
insteek hierbij is het wettelijk kader rond de preventie van stress en burn-out
op de werkvloer. Sinds september zijn werkgevers verplicht de risicofactoren
voor stress en burn-out te inventariseren en werk te maken van een plan voor
de preventie ervan.
Binnen een onderwijscontext zijn er heel wat stakeholders die op één of andere
manier met conflicten worden geconfronteerd en die een belangrijke rol kunnen spelen in de evolutie ervan: leerlingen, ouders, leerkrachten en directies
zijn de meest voor de hand liggende. Maar ook relaties tussen de school en
buurtbewoners of (lokale) autoriteiten, kunnen een belangrijk effect hebben op
het functioneren van de school - en bij uitbreiding op het welzijn van leerlingen, leerkrachten en ouders. Daarbij kijken we verder dan enkel de aanpak en
het zoeken naar oplossingen voor conflicten in ontwikkeling.
"Geweldloze communicatie" is een manier van communiceren waarbij partijen
de eigen behoeften leren (h)erkennen en leren uiten op een verbindende manier. Grondlegger is de klinisch psycholoog Marshall Rosenberg. Met zijn verhaal van jakhals en giraf wist hij een universeel toegankelijke methodiek op de
kaart te zetten om respectvol en constructief met conflicten om te gaan. Geweldloze communicatie heeft niet alleen grote gevolgen voor de kwaliteit van
het conflictoplossend vermogen: geweldloze communicatie draagt in grote
mate bij tot een verbetering van de kwaliteit van relaties - thuis én op het
werk. Dat is een belangrijk element bij de preventie van problemen bij jongeren, maar ook bij het verbeteren van de kwaliteit van de arbeid.
De zorg voor de kwaliteit van de arbeid is zowat het belangrijkste uitgangspunt
van de vorm van innovatieve arbeidsorganisatie die haar oorsprong vindt in de
sociotechniek. Het is een manier van arbeidsorganisatie waarbij gestreefd
wordt naar een verregaande vereenvoudiging van de structuur van de organisatie. Dat moet leiden tot een minimale arbeidsdeling en het reduceren van de
complexiteit van de besluitvorming. Algemeen kan worden gesteld dat innova-
tieve arbeidsorganisatie er naar streeft om regelmogelijkheid en regelnoodzaak
van medewerkers zodanig op elkaar af te stemmen dat ze kunnen komen tot
"uitdagende jobs" of - anders gezegd: kwalitatieve arbeid.
Het project zet dus in op twee belangrijke pijlers: het verhogen van de kwaliteit van de manier waarop kinderen, jongeren en volwassenen met elkaar omgaan én het structureel verbeteren van de manier waarop hun onderlinge samenwerking wordt georganiseerd. We zijn ervan overtuigd dat het verbeteren
van de structuur waarbinnen mensen samen-werken en samen-leven én aandacht voor geweldloos communiceren evenzeer met elkaar verbonden zijn als
conflicten en stress.
Besluit
Conflicten veroorzaken niet alleen veel menselijk leed; ze zorgen voor aanzienlijke financiële verliezen. Daarbij staat vast dat de werkelijke kost van conflicten moeilijk kan worden overschat. Niet alleen rechtstreeks maar ook onrechtstreeks zorgen conflicten op de werkvloer voor extra druk op de welzijnszorg.
Een populatiegerichte aanpak waarbij integrale conflicthantering in de school
wordt geïntroduceerd, heeft niet alleen belangrijke gevolgen op de effecten
van preventie van problemen bij jongeren. Een dergelijke aanpak draagt ook in
belangrijke mate bij tot een verbetering van de kwaliteit van de arbeid van het
onderwijzend personeel. Dit project wil de wisselwerking tussen beiden maximaal positief beïnvloeden en maximaal benutten om bij te dragen aan een beter leer-, leef- én werkklimaat in en rond de scholen in onze provincie.

Download Report