Workshop 3.14 Wat is de overeenkomst? Parkinsondementie Danny Hommel AIOTO Specialisme Ouderengeneeskunde Bernadette van Rooijen GZ psycholoog Ziekte van Parkinson • Jong of oud, hoog- of laag opgeleid • 2 per 1000 mannen en 1,5 per 1000 vrouwen • Toename komende 20 jaar (vergrijzing) • Vraagt intensieve zorg • Is complexe zorg • Bij Parkinson dementie kan de patiënt dit niet meer zelf Parkinson introductie • Afbraak in de hersenen – Neurodegeneratieve aandoening • Zwarte kernen – Substantia nigra Workshop inhoud Ziekte van Parkinson: • Parkinson introductie • Bewegingsstoornissen • Niet-motore problemen – Speekselvloed – Urge-incontinentie – Obstipatie • Spraakproblemen Ziekte van Parkinson en Dementie: • Introductie • Parkinsondementie vs andere vormen dementie • Hallucinaties en wanen • Vertraagd tempo van informatieverwerking • Ruimtelijk inzicht • Ontremd gedrag • Passiviteit • Dance for Health – een therapie Wat is Parkinson • Boodschapperstof – Neurotransmitter • Normale prikkeloverdracht • Niet te genezen • Tekort dopamine 1 Wat is Parkinson Loopproblemen en freezing • Beschadigde cellen Substantia Nigra (zwarte kernen) • Vastplakken aan de grond ↓ • Tekort aan boodschapperstof dopamine ontstaat ↓ • Signalen komen slechter door ↓ • Symptomen Parkinson • Vallen! • Oorzaken: – Ziekte – Te weinig medicatie/ onjuiste medicatie – Stress – Fysieke inspanning • Behandeling: – Medicatie instellen – Oefenen fysiotherapeut Filmpje! Beven (Tremor) • 1 op de 3 a 4 geen tremor • http://www.youtube.com/watch?v=aaY3gz5tJSk • Rusttremor • Wisselend in ernst • Emotie/moeheid • Één kant meer dan de andere Filmpjes! Traagheid (bradykinesie) • http://www.youtube.com/watch?v=Q3Ls01GHrLc • Bewuste bewegingen • http://www.youtube.com/watch?v=7uhT2ipQpKs • Maskergelaat • Kleine passen • Verminderde armzwaai 2 Spierstijfheid (Rigiditeit) Overbeweeglijkheid • Spieren constant licht aangespannen. • Oorzaak: – Ziekte – (Te veel) medicatie • Begint vaak in nek, schouder of arm • Zowel in actie als in rust! • Maskergelaat • Dansachtige bewegingen over het gehele lichaam • Rugspieren Filmpje! • http://www.youtube.com/watch?v=ECkPVTZlfP8 Off – on – overbeweegelijk in beeld 5dd sinemet 250 mg (7:00 – 10:30 – 13:30- 17:00 – 2200) • Wat zou je kiezen: – Off – Overbewegelijk Tips Tips • Strikte naleving van de voorgeschreven medicatietijden • Zorgmomenten zoveel mogelijk plannen tijdens on-fase (herinneringsalarm) • Geen belangrijke gesprekken voeren tijdens off-fase • Start 1e medicatie voor uit bed gaan / voor de ADL • Bij onduidelijk patroon MER lijst invullen en bespreken met arts • Bij voorkeur geen levodopa geven tijdens de maaltijd of met eiwitten • Vraag tips aan paramedici hoe je de patiënt het best kunt ondersteunen tijdens een off 3 Non-motore symptomen Speekselvloed • Maskergelaat • Veel zweten. • Libidoproblemen • Reukverlies • Pijn • Gevoel van tintelingen • Cognitieve problemen • Slikproblemen • Speekselvloed • Obstipatie • Incontinentie • ’s Nacht veel plassen (nycturie) • Droge ogen • Oorzaak: – Maskergelaat – Weinig slikken – Houding naar voren gebogen • Overmatig slaperig overdag • Slapeloosheid • Levendige dromen • ‘Uitvoeren’ dromen • Rusteloze benen • Angst, verwarring • Hallucinaties • Obsessief gedrag • Ontremd gedrag • Depressie • Dementie • Gaat vaak gepaard met schaamte • Is behandeling voor mogelijk! Urge-incontinentie Obstipatie • Oorzaak: – ziekte • Hevige aandrang om te plassen • Oorzaak: – Ziekte – Weinig bewegen – Dieet • Frequent plassen in kleine beetjes • Medicatie wordt minder goed opgenomen • Niet kunnen bewegen / opstaan • Is behandeling voor mogelijk! – Dietist – Laxantia • Risico op urineweginfectie • Is weinig behandeling voor mogelijk – Uroloog Spraakproblemen Filmpje! • Oorzaak: – Ziekte • http://www.youtube.com/watch?v=T0qBn3dSYb4 • Wat zegt meneer? • Zachter praten • Waarom praat de interviewer langzaam? • Moeilijker praten • In combinatie met maskergelaat en vertraagde informatieverwerking • à zeer frustrerend voor luisteraar en patiënt • Is weinig behandeling voor mogelijk: – Logopedie 4 Relatie Dementie en Ziekte van Parkinson (ZvP) • 40% ZvP ontwikkelt dementie • Parkinson Dementia Disease of Lewy Body Dementie: zelfde spectrum? Parkinsondementie vs andere vormen Parkinson dementie Alzheimer dementie • Uitvoerende functies afname (vooruit denken, aandacht, impulsen) • Minder vaak afasie, apraxie, agnosie • Herkenning blijft goed • Profijt van cueing (steuntje) • Stoornis in ophalen info • Afname meerdere functies globaal • Afasie vroeg aanwezig • Stoornis in opslaan info Problemen in de zorg • Hallucinaties en wanen • Depressie • Vertraagd tempo informatieverwerking • Ruimtelijk inzicht • Medicatie inname (vergeten, dosering) • Ontremd gedrag • Passiviteit • Communicatie (spraakproblemen) Hallucinaties Enkele problemen toegelicht Hallucinaties • Doen: • Benigne hallucinatie of psychose • Bij dementie afname zelfcorrectie • Wanen als reactie op hallucinaties; achterdocht • Medicatie controleren • Antipsychotica: slechts enkele geschikt bij ZvP • Delier uitsluiten • Geruststellen en er in meegaan (serieus nemen) • Niet alleen zijn • Afleiding aanbieden • Voorkom onder- of overstimulatie 5 Vertraagd tempo informatieverwerking Ruimtelijk inzicht Problemen met het verwerken van visuele informatie in de omgeving • Meer tijd nodig om een vraag te verwerken • Meer tijd nodig om te antwoorden • Afname reactie snelheid (valgevaar) • Doen: • Tijd geven • Korte vragen stellen • Veroorzaak geen stress want dit werkt averechts • “ff snel” werkt niet bij deze patiënten Ontremd gedrag • de weg vinden buitenshuis • afstand inschatten bij iets pakken • afstand inschatten bij bewegen (valgevaar) • soms onjuist waarnemen of hallucinaties (de vloer die beweegt) Ontremd gedrag • Literatuur: 6 á 7% • Onderrapportage? Mogelijk 35% • Drempel om bespreekbaar te maken • Hyperseksualiteit • Compulsief kopen • Pathologisch gokken • Binge eating • Compulsief internetgebruik • Punding • Dopamine afhankelijkheid syndroom Apathie / passiviteit Dance for Health - behandelvorm • Depressie? Dementie? ZvP? • Zeer belastend voor cl en mantelzorger/omgeving • Relatie onder spanning • In combinatie met maskerachtig gelaat, slechte spraak: communicatieproblemen • Dopamine speelt een rol • Medicamenteus lastig te beïnvloeden • Bij dans/muziek andere motorische programma’s gebruikt • Gevoel van vrijheid • Toename zelfvertrouwen lichaam • Plezier in contact met anderen • Balans verbetert • ….. en mensen bewegen!! 6 Dans en Parkinson Dans en Parkinson (dementie) • E:\dansenfilm.mp4 • Balans • Cueing en ritme • https://www.youtube.com/watch?v=pL_LZgAEsnM Deskundigheid en patiënten samen bij ParkinsonNet EINDE WORKSHOP DANK VOOR UW AANDACHT http://www.parkinsonnet.nl/ Regionaal revalidatie en behandelcentrum De Weihoek, Roosendaal 7
© Copyright 2024 ExpyDoc
