Verslag Nationale Balanstop 2014

Verslag 29 januari 2014
Enthousiasme en voorzichtig optimisme tijdens
Nationale Balans Top 29 januari 2014
‘De JOGG-aanpak heeft een vlucht genomen. Er is geen discussie meer over ‘of’ we iets moeten
doen tegen overgewicht en obesitas, maar de vraag is ‘hoe’ we het gaan doen.’ Dat zei Paul
Rosenmöller, voorzitter van het Convenant Gezond Gewicht en ambassadeur van JOGG (Jongeren
Op Gezond Gewicht) in zijn openingswoord tijdens de Nationale Balanstop, afgelopen woensdag in
Utrecht.
Het was een exclusieve groep die het voorprogramma van de Balanstop bijwoonde. Wethouders van
JOGG-gemeenten en bijna JOGG-gemeenten vulden de zaal in het Spoorwegmuseum om elkaar te
inspireren. ‘JOGG is een middel om iets te bereiken’, zei Rosenmöller. Hij kon die bewering ook
kracht bijzetten met concrete resultaten: 2013 was het jaar van de eerste oogst. Hij wees op de
resultaten in de JOGG-wijken in de gemeente Zwolle, waar de overgewichtcijfers voor het eerst een
daling laten zien, ook noemde hij de positieve cijfers van de lokale aanpak in Rotterdam en
Dordrecht. Hij meldde dat het aantal JOGG-gemeenten is gegroeid naar 37 en dat de teller februari
2014 op 48 zal staan.
Volgend jaar willen we 75 JOGG-gemeenten hebben er is een beweging in gang gezet waar
gemeenten zich straks als vanzelf bij aan willen sluiten.’ Paul nam de gemeente Uden als voorbeeld.
De gemeente ligt ingesloten tussen JOGG-gemeente van het eerste uur Veghel, bijna JOGG-stad Den
Bosch, de JOGG-gemeente Cuijk en aspirant JOGG-gemeente Oss. ‘Dan gaan er toch vragen worden
gesteld in de raad van Uden, waarom Uden nog niet bij die club hoort’, voorspelde Paul Rosenmöller.
En dan waren er ook nog, heet van de naald, de positieve resultaten in de gemeente Utrecht, waar in
de JOGG-wijken het overgewichtpercentage daalde van 25% naar 22%. ‘We hebben met JOGG een
tool in handen om het monster te verslaan’, aldus de voorzitter, die eraan toevoegde dat voorzichtig
optimisme vandaag wel op zijn plaats was.
Fotografie: Hilbert Krane
‘Samen Werkt’
‘Samen Werkt’, de kracht van lokale initiatieven, was het thema van deze
Nationale Balanstop. En het programma zat vol voorbeelden die
aantoonden dat publiek-private samenwerking op lokaal niveau, in de
wijken, ook écht werkt. Erik Dannenberg, wethouder in Zwolle
bijvoorbeeld schreef het succes in zijn gemeente vooral toe aan een
praktische aanpak. ‘Zorg voor bijvoorbeeld voldoende fietspaden, parken,
speelplekken. En maak gebruik van de professionals in de wijk, de juf, de
sportcoach. Dat zijn vertrouwde mensen. Stel vragen aan de bewoners.
Kan uw kind veilig naar school fietsen, zou u het leuk vinden om een
pluktuin te hebben? Daar komen de mooiste dingen uit voort. Je moet
aansluiten bij hun leefwereld. Als je jongeren achter hun game vandaan
wilt halen, moet je de game op straat zetten,’ zei hij.
In het filmpje dat Zwolle had gemaakt over de JOGG-activiteiten in de gemeente, was een ‘SUTUwand’ te zien. Een digitale voetbalmuur met verschillende spelelementen, te bedienen met je
smartphone. ‘En je scores kun je via social media delen met je vrienden’, voegde Erik Dannenberg
toe. Het was misschien wel het meest innovatieve voorbeeld van de dag. Maar dat ook eenvoudiger
middelen werken, vertelde Antoinette Laan, wethouder in Rotterdam. Daar stabiliseren de
overgewichtcijfers. ‘We hebben samenwerking gezocht met waterbedrijf Evides. Kinderen kregen
een persoonlijk waterflesje. Gadgets, daar zijn ze gevoelig voor. ‘
Grote bedrijven hebben marketingkennis
Discussie was er over het participeren van grote bedrijven, zoals Mars in Veghel en Coca-Cola in de
gemeente Dongen. Wethouder Peeters van gemeente Almere (‘ik heb het contract gisteren
getekend’) zei dat er in zijn raad veel discussie was geweest over de deelname van dit soort
bedrijven, maar de wethouders van Veghel en Dongen hielden een vlammend weerwoord. ‘We
kunnen gebruik maken van hun marketingkennis’, was één van de argumenten. Maar ook:
‘Onderschat niet wat deze bedrijven willen doen voor de kinderen in hun gemeenten op het gebied
van overgewicht en obesitas. En: ‘De kinderen van nu zijn straks hun gezonde werknemers.’
‘Iets aanleren op jonge leeftijd is makkelijker dan iets afleren op latere leeftijd’
Verder ging Rob Oudkerk, adviseur sociaal- en jeugdbeleid, in op de decentralisatie van onder
andere de jeugdzorg. ‘Een gezond leven leidt tot zoveel dingen die je kunt voorkomen. Minder
schooluitval, meer diploma’s, gezonde burgers, minder uitkeringen, minder jeugdzorg. En ja, er is
minder geld. Maar het lukt ook met minder geld als je het anders organiseert. Je kunt met kleine
dingen grote verschillen maken. Goede jeugdzorg hoeft niet te wachten op de politiek. Er is zo weinig
ruimte vanuit Den Haag, zoek de grenzen van de wetgeving op. Bij jongeren zijn
gedragsveranderingen het meest eenvoudig. Iets aanleren op jongere leeftijd is veel makkelijker dan
iets afleren op oudere leeftijd. Waar wachten we nog op?’
Fotografie: Hilbert Krane
Utrecht en Veghel verlengen contract
Vlak voor de pauze beklommen wethouders Victor
Everhardt van Utrecht en Riny van Rinsum van
Veghel, samen met Paul Rosenmöller, het podium.
De JOGG-gemeenten van het eerste uur hebben
besloten ook de komende jaren met JOGG aan de
slag te blijven. Onder het toeziend oog van collegawethouders tekenden beiden de
samenwerkingsovereenkomst.
‘Het is zaak om de behaalde resultaten vast te
houden en juist die groepen te bereiken
waaronder overgewicht het meest voorkomt’, zei
wethouder Everhardt. ‘De resultaten zijn bemoedigend. Maar we zijn er nog niet.’ En Riny van
Rinsum voegde toe: ‘Langdurig commitment en samenwerking van partners is noodzakelijk.’
‘We kunnen de trend samen keren’
Tijdens de besloten lunch, werd er nog driftig doorgepraat. Terwijl tussen de perrons van het
Spoorwegmuseum, een etage lager, de gasten voor het middagprogramma binnendruppelden. De
zaal zat tjokvol, een opkomst die onderstreepte hoe zeer het thema ‘overgewicht en obesitas’ leeft in
Nederland. ‘Ik kom nog wel eens mensen tegen die zeggen: deze strijd ga je nooit winnen’, zei Paul
Rosenmöller. ‘Maar de resultaten zijn veelzeggend. Er is nog geen trendbreuk, maar we kunnen wel
de trend samen keren. We zijn bezig om antwoord te vinden op iets dat al in de jaren ’60 is
begonnen.’ Hij haalde de samenwerking aan tussen Convenantpartners, maar ook met partijen als de
landelijke private partners. En hij memoreerde dat de Koning en Koningin tijdens hun bezoek aan de
BES-eilanden aandacht vroegen voor het thema. ‘Samen Werkt’, dat is duidelijk. De BES-eilanden zijn
inmiddels ook JOGG-gemeenten.
Paprikachips, dat is aardappel en paprika, dus twee
keer gezond’
Bas Evegaars, wethouder in Dongen, presenteerde de
lokale vertaling van de JOGG-aanpak in zijn gemeente:
‘Dongen Beweegt’. ‘Wij zijn een kleine gemeente, we
zitten er bovenop. Duurzame verandering duurt lang,
maar als je het dichtbij brengt, naar de scholen, de
sportclubs, dan kun je weldegelijk iets bereiken.’
Wethouder Eric van der Burg van Amsterdam begon met een aardige vergelijking: ‘Als 51 op de
100.000 mensen griep hebben, spreken we in Nederland van een epidemie. Vergelijk dat eens met
de cijfers van overgewicht. Er zijn nog steeds gemeenten die niet door hebben dat obesitas een
probleem is.’ Hij noemde op wat Amsterdam op het lijstje heeft staan voor de bestrijding van
overgewicht. ‘Wij kunnen als grote gemeente natuurlijk meer doen. Onderzoek, opleidingen, maar
concreter in de wijken met voorlichting bijvoorbeeld. Ik kom mensen tegen die, serieus, zeggen: ik
geef mijn kind paprikachips. Dat is aardappel en paprika, twee groenten, dus gezond. En water
drinken is in bepaalde culturen een teken van armoede. Die gedachten proberen we te keren.
Fotografie: Hilbert Krane
Hockeybond zet in op de gezonde sportkantine tijdens WK
Johan Wakkie, voorzitter van de Koninklijke
Nederlandse Hockeybond, vertelde dat er tijdens het
WK Hockey deze zomer in Den Haag volop aandacht
wordt gevraagd voor het belang van de gezonde
sportkantine. ‘Ook in onze sportkantines willen we het
gezonde voorbeeld geven’. Achthonderd kinderen per
dag gaan het Hockey Park bezoeken, waar gezonde
voeding centraal staat. Voor het WK wordt een kas
gebouwd waarin groenten en fruit worden geteeld.
‘Want er zijn echt kinderen die denken dat Albert Heijn
de tomaten maakt.’
Zelf aan de slag
De vele woorden en presentaties werden ook nog even onderbroken. Want wie de hele dag praat
over gezond leven en bewegen, moet zelf ook aan de bak. Dus was danser en JOGG-ambassadeur
van Zaanstad, Juvat Westendorp uitgenodigd om met de zaal wat ‘dance moves’ uit te proberen.
Het was even wennen, maar de aanwezigen lieten zich door Juvat behoorlijk opzwepen. Het was de
opmaat naar het laatste programmaonderdeel, de praktijktafels en de masterclasses. De aanwezigen
zwierven uit over de verschillende zalen van het Spoorwegmuseum om in discussies met experts
meer te weten te komen over de thema’s van het Convenant en JOGG. Het ging van de kracht van
burgers tot het waarom van een lokale aanpak en van het verbinden en netwerken tot kennisdelen.
In de oude wachtruimtes en restauratie van het Spoorwegmuseum waren ondertussen ronde
tafelgesprekken bezig over thema’s uit de praktijk, zoals de gezonde schoolkantine, de DrinkWateraanpak en de gezonde werkvloer.
Fotografie: Hilbert Krane
‘Wie samenwerkt, zal ook oogsten’
Rond vijven eindigde het middagprogramma en was er een afsluitende borrel.
Wie naar huis ging, ontving bij de uitgang het jaarverslag 2013 van het
Convenant Gezond Gewicht en JOGG. Daarin wordt teruggeblikt op 2013, maar
ook vooruitgekeken naar 2014. Allemaal vanuit het thema ‘Samen Werkt’, want
‘Wie samenwerkt, zal oogsten’, schrijft de enthousiaste voorzitter Paul
Rosenmöller in zijn voorwoord.
Graag tot ziens bij een volgende Nationale Balans Top in 2015!
Fotografie: Hilbert Krane

Download Report