2 Cultuurhistorie en de culturele basisvaardigheden

© 2012 Noordhoff Uitgevers bv
2 Cultuurhistorie en de culturele
basisvaardigheden
2.1
Leren van cultureel erfgoed
De cultuurgeschiedenis of cultuurhistorie gaan in op het denken en het gedrag van
mensen in een bepaalde periode, vaak aan de hand van wat ze maakten. De
cultuurgeschiedenis is onderverdeeld in cultuurperioden. Dat zijn fases in de
geschiedenis die vaak achteraf pas zijn te onderscheiden. De cultuurgeschiedenis
kun je zien als een vorm van ‘collectief geheugen’. De cultuurgeschiedenis is
waarneembaar in cultureel erfgoed en de culturele media.
2.2
C ulture le basisvaardighed en
De culturele basisvaardigheden helpen je om meer inzicht te krijgen in de cultuur
en cultuurhistorie en de samenhang van alle aspecten daarin.
Er zijn vier culturele basisvaardigheden:
• waarnemen is het voelen, ruiken, horen, proeven en zien. Waarnemen is
subjectief, je ervaart de werkelijkheid vanuit je eigen standpunt en ervaring.
• verbeelden is met waarnemingen en herinneringen ‘spelen’ door te dromen,
fantaseren en te associëren.
• conceptualiseren is het proces van het ordenen van waarnemingen. Aan de
waarneming worden ook begrippen verbonden. Taal helpt om te kunnen
nadenken en communiceren over waarnemingen.
• analyseren is het onderzoeken welke structuren aan de waarnemingen ten
grondslag liggen. En volgens welke wetmatigheden de structuren zich
gedragen.
2.3
L e ren o v e r c ul tu ur
De canon van Nederland is een overzicht in vijftig vensters van de belangrijkste
gebeurtenissen in de Nederlandse geschiedenis.
De cultuurgeschiedenis is in de kerndoelen verdeeld in acht perioden.
1
Grieken en Romeinen − klassieke oudheid (3000 v Chr-500 na Chr)
De wortels van het hedendaagse Europa liggen bij de Grieken en Romeinen. Zij
ontdekten en ontwikkelden veel principes op het gebied van wetenschap, handel en
politiek (democratie, senaat).
2
Monniken en ridders − Kloosters en burchten (500-1000)
Tijd waarin de adel en de geestelijkheid het voor het zeggen hadden. Oorlogen,
ziekte, armoede en het dreigende oordeel van God geven de Middeleeuwen een
sfeer van donkerheid.
3.
Steden en staten − Ontdekkers en hervormers (1000-1600)
De tijd waarin de mens zelfbewuster wordt door het humanisme en de reformatie
vindt plaats met de Beeldenstorm en de Statenvertaling als gevolg. Mensen reizen
Samenvatting Basisboek cultuuronderwijs
| 1
© 2012 Noordhoff Uitgevers bv
meer, dus is er meer uitwisseling van cultuur en wetenschap. De wedergeboorte
van de kennis en kunst van de klassieke oudheid noemen we renaissance.
4
Regenten en vorsten − Gouden Eeuw in Nederland (1600-1700)
In Nederland bloeit de handel op. Rijke koopmannen vragen kunstenaars om
portretten en mooie spullen voor hun huizen te maken. De burgerij is ook de baas
in Nederland. In bijvoorbeeld Frankrijk laat de koning (Lodewijk de XIV) met veel
pracht en praal zien dat hij vergelijkbaar is met de goden.
5
Pruiken en revoluties − Verlichting en opkomst industrie (17001800)
In de tijd van de verlichting herontdekt de mens haar verstand, de rede. Het gevolg
daarvan is dat de zelfstandige en rationeel denkende mensen zich verdiepen in de
wetenschap. Kerk en koningshuizen raken hun absolute macht kwijt.
6
Burgers en stoommachines − Industriële revolutie (1800-1900)
De eerste helft van de 19e eeuw heet de Romantiek. Kunstenaars leggen gevoelens
vast. Men gaat uit van intuïtie, niet van regels en kennis. In de kunsten vlucht men
naar verre oorden, andere tijden of fantasiewerelden.
De opkomst van wetenschap leidt in deze tijd tot industrialisering. De uitvinding
van de fotografie dwingt beeldend kunstenaars om nieuwe genres te ontwikkelen.
7
Wereldoorlogen en Holocaust − Modernisme (1900-1950)
Na de eerste wereldoorlog hoopte men door te vernieuwen de gruwelen van de
oorlog achter zich te laten, wat leidt tot het modernisme. In de muziek zorgt de
uitvinding van de grammofoon voor verspreiding van muziek over de hele wereld
en de film ontwikkelt zich tot volwaardig amusement en kunstuiting.
8
Televisie en computer − 1950 tot heden
De welvaart neemt enorm toe en de mens krijgt het gevoel dat zijn wereld
maakbaar is. Alles is mogelijk en vernieuwing is vooruitgang. Kunstenaars zoeken
naar nieuwe vormen en grenzen.
Samenvatting Basisboek cultuuronderwijs
| 2

Download Report