Kader Regelarme inrichting en besturing gebiedsgericht
vormgegeven
Mei 2014
Marjolein Lotsy
Marco van Putten
Annemiek Janzen
https://transitiewb.coopcreation.com/
Inhoud
Kader Regelarme inrichting en besturing gebiedsgericht vormgegeven ................................................ 2
Aanleiding & Leeswijzer .......................................................................................................................... 7
Beleidsnotitie in een voorbeeldgemeente ...................................................................................... 7
Zicht op processen........................................................................................................................... 7
Opgave & belofte samenbrengen ................................................................................................... 7
Doelmatig en Doeltreffend.............................................................................................................. 8
Vingeroefening in keuzes ................................................................................................................ 8
Van globale informatie naar gezamenlijke keuzes .......................................................................... 8
Samenvatting........................................................................................................................................... 9
De gemeente kort geschetst ................................................................................................................. 11
Bevolkingssamenstelling ............................................................................................................... 11
Huidige capaciteit en diversiteit .................................................................................................... 11
Woonvisie ...................................................................................................................................... 12
Toekomstplannen van de gemeente ............................................................................................. 12
Woonvoorzieningen in de gemeente ............................................................................................ 13
Vergelijking vraag en aanbod: regionaal agendapunt................................................................... 13
Opbouw van ons voorzieningenniveau in de gemeente ....................................................................... 14
Zienswijze opnieuw ordenen? ....................................................................................................... 14
De algemene voorzieningen in de gemeente................................................................................ 15
Gebiedsgericht .............................................................................................................................. 15
Dorpsgericht werken ..................................................................................................................... 15
Bewonersgroepen en -participatie ................................................................................................ 15
Dorpshuis en verenigingsleven….. ................................................................................................. 16
Participatie en werk....................................................................................................................... 16
Wet Werk en Bijstand.................................................................................................................... 16
Zoeken naar de inzet, Samen vormgeven ..................................................................................... 17
Jeugdzorg....................................................................................................................................... 17
Ambulant Jongerenwerk ............................................................................................................... 18
Hulp bij keuzes............................................................................................................................... 18
Maatwerkvoorzieningen in beeld ......................................................................................................... 19
Intramurale capaciteitsvraagstuk .................................................................................................. 20
3
Conclusies: uitdagingen voor de gemeente .................................................................................. 21
Transitie en transformatie: zo kunnen we het regelarm doen! ............................................................ 22
Zo eenvoudig en dichtbij mogelijk ................................................................................................ 22
Op welke voorzieningen kan de burger een beroep doen? .......................................................... 22
De stad of het dorp van de toekomst............................................................................................ 22
Samen vormgeven ......................................................................................................................... 22
Dichtbij en op maat organiseren ................................................................................................... 23
Overgangsjaar 2015 en overgangsrecht voor huidige cliënten..................................................... 23
Contactpunt voor elke burger ....................................................................................................... 23
Eenvoud in ons aanbod ................................................................................................................. 24
Organisatie van zorg en voorzieningen in de gemeente ............................................................... 24
De processtappen .......................................................................................................................... 24
Sociaal netwerkstrategie ............................................................................................................... 24
Begeleiding als Maatwerk ............................................................................................................. 25
Arrangementen: methodisch samen optrekken van WVK en WMO ............................................ 26
Wijkverpleegkundige in de wijk .................................................................................................... 26
Geen uurtje factuurtje ................................................................................................................... 26
Richtlijn wijkverpleging ................................................................................................................. 26
Samen regelen we de toegang tot maatwerk en Individuele voorzieningen ............................... 27
De zorgaanbieders en de professional .......................................................................................... 28
Werkproces back office: gemeente en verzekeraar trekken samen op!? .................................... 28
Geïntegreerde zorg en ondersteuningsafspraken met de burger: samen doen Hoe ziet het
werkproces in de gemeentelijke omgeving er uit en hoe in de zorgomgeving?................................... 29
WMO proces.................................................................................................................................. 30
Hoe kan het in de zorg er uit zien? ................................................................................................ 30
NZa: Declareren op basis van zorgplan nu ook al mogelijk ................................................................. 30
Grondslag voor de inzet van maatwerk ........................................................................................ 31
Van tijdsregistratie per cliënt naar dynamisch arrangementbeheer ............................................ 31
Zorg en ondersteuningsplan.......................................................................................................... 31
Zorg/ondersteuningsarrangement ................................................................................................ 31
Van arrangement naar planning ................................................................................................... 32
Planning = Realisatie...................................................................................................................... 32
Facturatie....................................................................................................................................... 32
Regelen van de inrichting informatieverkeer ................................................................................ 32
4
iWmo-standaard............................................................................................................................ 33
Standaard voor berichtenverkeer ................................................................................................. 34
Uitwisseling producten en diensten .............................................................................................. 34
Implementatieondersteuning ....................................................................................................... 34
Controle samen doen .................................................................................................................... 35
High Trust & High Penalty ............................................................................................................. 35
Bekostiging en beschikbaar budget: samenwerking belonen ............................................................... 36
Kiezen voor regionale samenwerking ........................................................................................... 36
Hybride bekostigen ....................................................................................................................... 36
Huisartsen per wijk ........................................................................................................................ 36
Onze uitgangspunten .................................................................................................................... 37
Sociaal wijkteam: hybride gefinancierd ........................................................................................ 38
Aantal wijkverpleegkundigen in de gemeente volgens de hybride systematiek .......................... 38
Bekostiging en beschikbaar budget Begeleiding ........................................................................... 39
Vraag vanuit de burgers die nu begeleiding ontvangen ............................................................... 39
Inzet dorpsteam ............................................................................................................................ 41
Maaltijdservice .............................................................................................................................. 41
Investeren in infrastructuur .......................................................................................................... 41
Combineren van doelgroepen ....................................................................................................... 41
Inzetten van mantelzorg................................................................................................................ 41
Meer opnemen van sport(activiteiten) in het begeleidingsaanbod ............................................. 41
Van individueel naar collectief ...................................................................................................... 42
Inzetten begeleiding op afstand .................................................................................................... 42
Vervoer .......................................................................................................................................... 42
Voorbeeld uitgewerkt.................................................................................................................... 42
Verantwoording en outcome monitor: hybride .................................................................................... 44
Outcomemonitor ........................................................................................................................... 44
Ontwikkelen van een monitor op outcome .......................................................................................... 45
De transitie- en transformatie agenda .................................................................................................. 46
Verbinding regionaal, subregionaal en lokaal beleid versterkt..................................................... 47
In schematisch overzicht ............................................................................................................... 49
Bijlage 1 ................................................................................................................................................. 50
Gebruik van voorzieningen............................................................................................................ 50
Gebruik regelingen zorg en welzijn per huishouden ..................................................................... 50
5
Gebruik regelingen jeugdzorg per huishouden ............................................................................. 51
Gebruik regelingen arbeidsparticitatie en inkomensondersteuning per huishouden .................. 51
Bijlage 2 ................................................................................................................................................. 52
Gezondheidsindicatoren ............................................................................................................... 52
Ouderen die momenteel mantelzorg geven per gemeente: ........................................................ 54
Ouderen die eenzaam zijn (lichtblauw eenzaam, donkerblauw (zeer) ernstig eenzaam) per
gemeente ...................................................................................................................................... 54
Bijlage 3 ................................................................................................................................................. 55
Voorbeelden van burgerinitiatieven in de diverse kernen ............................................................... 55
6
Aanleiding & Leeswijzer
De transitie staat voor de deur. De transformatie agenda voor de komende jaren moet worden
samengesteld. Wat we eerder gezien hebben is dat het belangrijk is de inrichting van de lokale
organisatie en het samenwerkingsproces daarbinnen goed vorm te geven. Als gemeente en zorg- en
welzijnsveld moeten we met elkaar komen tot een toekomstbestendige en duurzame inrichting van
de organisatie van het sociale domein in verbinding met het zorgdomein waarop we de komende
jaren verder kunnen bouwen. In onze gemeente, in onze subregio en in de regio.
Beleidsnotitie in een voorbeeldgemeente
We hebben gekozen voor de vorm van een beleidsnotitie binnen een voorbeeld gemeente. In die
voorbeeldgemeente proberen we te concretiseren hoe de vernieuwing eruit kan zien wanneer we de
geleerde lessen1 en de ontwikkelde inrichtingsprincipes2 toepassen op een willekeurige gemeente in
West Brabant. En het geeft zicht op wat je op regionale schaal zou kunnen doen en wat je vooral
samen met de verzekeraar zou kunnen doen.
Zicht op processen
Met deze notitie proberen we zicht te geven op hoe regelarm organiseren nu zou kunnen gaan
functioneren in onze gemeente. Onder invloed van de media zijn daar vele beelden over gevormd:
het lijkt ons tijd zicht te geven hoe het nu werkelijk kan. En welke inzet we gezamenlijk organiseren
om het binnen onze (sub)regionale gemeenten zo goed mogelijk te organiseren voor onze inwoners.
Opgave & belofte samenbrengen
Die inrichting omvat in ieder geval de spelregels die we samen overeenkomen, de visie die we
hebben op zorg en welzijn en de opgave voor de komende jaren evenals de verdeling van middelen
en de verantwoording daarover. In onze keuzes proberen we ons zoveel mogelijk te laten inspireren
door de belofte die in de transitie en het transformatieproces in de zorg ligt opgesloten. We zoeken
naar:






minder administratieve lasten
afname van indirecte taken voor professionals
betere samenwerking tussen domeinen
afgestemde inkoop, voorkomen van stapeling van regelingen
doelmatig inzet van middelen
geen afwenteling van kosten op elkaar
De huidige schotten tussen het gemeentelijk sociaal en regionaal verzekerd domein moeten geslecht
worden en dat stelt eisen aan de wijze waarop we gaan werken en samenwerken, en de wijze
waarop we de voorzieningen voor onze burgers kunnen vorm geven. Door als gemeenten en als
gemeenten regionaal nauw samen te werken met elkaar en met de verzekeraar kunnen we
voorkomen dat we weer nieuwe (bureaucratische) muren bouwen. Muren die het meestal voor
burgers en professionals al snel tot doolhof laten worden. Dat moet echt voorkomen worden.
1
2
Monitorrapportage Regelarme Transitie Regio West Brabant januari 2014
Kader Regelarme transitie Maatschappelijke begeleiding Regio West Brabant, januari 2014
7
Doelmatig en Doeltreffend
Door zo te werken zorgen we ervoor de beschikbare middelen zo veel mogelijk bij de burgers die het
nodig hebben terecht te laten komen. En de professionals en burgers te ontlasten van veel onnodige
bureaucratie die nu werkplezier en bereikbaarheid soms flink in de weg zit. Doelmatig en
doeltreffend middelen inzetten kunnen we alleen maar samen. Dat is de verplichting die we samen
hebben ten opzichte van onze lokale gemeenschappen. En die we samen met de aanbieders van zorg
en diensten zijn aangegaan.
Aan de hand van de feitelijke situatie in deze gemeente (profiel nu, bevolkingssamenstelling, huidige
niveau van voorzieningen) wordt zichtbaar hoe we de voorzieningen nu en straks in de nieuwe wijze
van samenwerken, ordenen en werken tot hun recht kunnen laten komen. Een voorzieningenniveau
dat past bij de keuzes die we maakten de afgelopen jaren in de gemeentelijke politiek. Voorzieningen
ook die passen op de lokale noodzaak. Niet per definitie overal gelijk van vorm en inzet, wel in
redenatie gelijk op te bouwen.
Vingeroefening in keuzes
De notitie is een eerst oefening in concretisering. De concretisering kan alleen bij een reeks van
keuzes die gemaakt moeten worden. Keuzes die in samenhang met elkaar een logische en
laagdrempelige gemeente en voorzieningen moet opleveren. Doel van deze vingeroefening is dat het
gesprek erover nog concreter gevoerd kan gaan worden en de keuzes verder te verdiepen.
Van globale informatie naar gezamenlijke keuzes
Het is gebouwd op vaak globale beleidsinformatie van de gemeente dat publiekelijk voor handen is.
Per onderdeel is verdieping, aanscherping en vooral ook gezamenlijke interpretatie door betrokken
partijen noodzakelijk. Het geeft grove lijnen weer waarlangs de argumentatie voor de eigen keuzes
verder opgebouwd kan worden.
Niet alle componenten zijn voor 1 januari 2015 te regelen en op te lossen. Deze nemen we
gezamenlijk mee naar onze samenwerkingsagenda voor de komende periode: zo krijgt de
transformatieagenda verder vorm. De aard en inhoud van deze punten komen we in de stappen die
we zetten tegen en verzamelen we op de laatste pagina’s. Hiermee wordt ook zicht gegeven op de
diverse agenda’s voor de komende tijd: lokaal, subregionaal, regionaal en met de verzekeraars en
aanbieders gezamenlijk.
Deze notitie is opgebouwd uit drie delen.
In het eerste deel van de notitie wordt het beeld van een willekeurige gemeente in West Brabant
geschetst. Hoe is de opbouw van de bevolking, welk gevoel is er bij de couleur locale van de
verschillende kernen en welke voorzieningen zijn in de gemeente aanwezig en hoe zijn deze over de
diverse kernen verdeeld.
In het tweede deel wordt de inrichting van de lokale besturingsorganisatie van zorg & welzijn
uitgewerkt aan de hand van de elementen uit het kader Regelarme Transitie Regio West Brabant:
samenwerking, ketenvorming, toegang, bekostiging, verantwoording. De keuzes die we maken laten
zien hoe de regelarme manier van werken er dan uit kan zien. In het derde deel gaan we verder in op
de agenda’s voor de komende tijd. Zowel de transitie als de transformatie vragen om gezamenlijke
agendavoering op de diverse niveaus en tussen de vele actieve netwerken. Hiermee kan zo effectief
mogelijk gewerkt worden aan de opgaven die er liggen.
Veel leesplezier!
mei, 2014
8
Samenvatting
In deze notitie wordt een eerste oefening gedaan gemeentelijk, subregionaal en regionaal beleid met
de transitie te verbinden. Vanuit de werkelijke situatie in een proefgemeente wordt
doorgeredeneerd naar de uitgangspunten en gewenste resultaten van de decentralisaties.
Door dit zo concreet te vertalen naar een lokale situatie beogen we de noodzaak tot nauwe
samenwerking in het brede veld van financiers, gemeenten, cliënten en aanbieders zichtbaar te
maken en wel op elk niveau.
Het willen behalen van de kwalitatieve resultaten die in de transitie het lonkend perspectief bieden
vereist een doordachte inrichting van de organisatie en besturing tot op het werkprocesniveau van
professionals en het zorgproces van cliënten/burgers.
In deze notitie is een voorbeeld uitwerking opgenomen waarin het sociaal domein en de wereld van
de gemeenten zijn samengebracht met het verzekerd domein en de wereld van zorgverzekeraars en
aanbieders. Tegelijkertijd zijn de tot nu toe bekende landelijke afspraken er in verwerkt. Zoveel
mogelijk met verwijzing naar bron en status. Alle inhoud is vertaald naar een inrichting en organisatie
die een aantal basisprincipes volgt om de basis voor de beoogde transformatie goed te leggen. Deze
principes komen ook voort uit de praktijkervaring binnen de AWBZ tot nu toe en de omslag die
daarin wordt beoogd om af te komen van de organisatie van wantrouwen, control en beheersing.
Door de volgende uitgangspunten lokaal, sub regionaal en regionaal te integreren in de organisatie
en besturing wordt er de mogelijkheid gecreëerd tot:








geïntegreerd werken en beheren door samenhangende inkoop en monitoring vanuit
financiers in sociaal en verzekerd;
eenvoudige producten en prijsstellingen waarin ruimte is voor uitoefening mandaat van
professionals met de cliënt;
afgestemde werkprocessen en gezamenlijk gedeelde instrumenten die op
professional/cliëntniveau randvoorwaarde zijn voor o.a. één gezin, één plan maar ook voor
efficiënte inzet (geen dubbele verstrekkingen e.d.);
afgestemde declaratiesystematiek t.b.v. de financiële verantwoording op basis van
arrangementen;
eén systeem ICT t.b.v. berichtenverkeer gemeente, verzekeraar, CAK t.b.v. declaraties, eigen
bijdragen en controle;
organiseren van vertrouwen d.m.v. steekproefcontroles ingebed in eenvoudig en transparant
high trust, high penalty afspraken bij contractering;
regionale outcome monitor organiseren op beoogde resultaten in de gemeenten, vanuit de
lokale omgeving opgebouwd inclusief tevredenheidsmonitor cliënten/burgers;
op termijn de outcome verbreden naar de 3D’s en de eerstelijnsgezondheidszorg in de
wijk/gemeente.
In de hierna opgenomen visualisatie zijn deze elementen in stroomschema opgenomen.
9
10
De gemeente kort geschetst
De centrumgemeente is het grote, groene gebied. De gemeente bestaat uit een zestal dorpen met
daarnaast nog enkele buurtschappen; allen met eigen bijzondere karakteristieke uitstraling. De
plattelandsgemeente betreft het een typisch land- en tuinbouwgebied waarin het toerisme/recreatie
en de agrarische sector belangrijke pijlers zijn. In de totale gemeente wonen ruim 26.500 inwoners.
De gemeente is ontstaan door samenvoeging van enkele dorpen. Sinds 2002 groeit de gemeente
niet meer, bevolkingsprognoses gaan uit van krimp. De verwachting is dat de gemeente in 2025
ongeveer 1.000 inwoners minder zal tellen.
Bevolkingssamenstelling
In de gemeente wonen meer dan 25.000 inwoners, verspreid over de diverse dorpskernen. De
grootste kern is Dorp 4 met een centrumfunctie voor de overige kernen, met bijvoorbeeld het
stadhuis en gevarieerder winkelaanbod. In alle kernen zijn winkels voor de Algemene Dagelijkse
Levensverrichtingen (ADL) zoals een kleine supermarkt aanwezig.
De tendens van ontgroening en vergrijzing lijkt in De gemeente iets sterker te spelen dan gemiddeld
in Brabant, het aandeel bewoners tussen de 45 en 64 jaar is relatief hoog. Het aantal 65 plussers zal
net als overal in Nederland de komende jaren toenemen, van ongeveer 19 % in 2015 naar 21 % in
2020. Verwachting is, dat er in de gemeente steeds meer kleinere huishoudens (qua omvang) bij
zullen komen.
Kern 3
Kern 2
Kern 6
Kern 4
Kern 3
Kern 1
Totaal in
gemeente
inwonersaantallen
aantal 65 plussers
aantal 75 plussers
aantal 80 plussers
aantal 85 plussers
aantal jongeren
jonger dan 15
4.065
540
1.715
185
2.190
295
11.875
1.770
6.290
710
525
55
26.660
5.520 (20 %)
1.190 (5%)
760 (2,8%)
340 (1,5%)
3.705 (14 %)
aantal
huishoudens
aantal
huishoudens met
een regeling of
voorziening
1.745
715
855
4.985
2.755
215
11.270
870
330
420
2.605
1.540
80
5.845
Huidige capaciteit en diversiteit
De woningvoorraad in de gemeente is divers qua bouwjaar, qua prijs en qua woningtype. De
woningvoorraad bestaat voor 76% uit koopwoningen, de overige woningen zijn huurwoningen.
Veruit het grootste deel van de huurwoningen betreft sociale huur. Verder blijkt dat de gemeente
relatief veel woningen heeft uit de periode 1971-1990 (39%). Het aandeel vooroorlogse woningen
(16%) is maar relatief laag. De groei van de woningvoorraad ligt al enige tijd onder het landelijk
gemiddelde.
11
Kern 3
aantal
woningen
koopwoningen
huurwoningen
beschermde
woonvormen
Kern 2
Kern Dorp 6
Kern Dorp 4
Kern Dorp 5
Kern 1
Totaal in
gemeente
10.700
91
25
34
242
86
7
8.132
2.568
485
bron: structuurvisie, februari 2014 gecombineerd met subregiovisie 2004 (informatie over beschermde woonvormen en
maatwerkgegevens per kern uit 2014)
Woonvisie
In de Woonvisie van de gemeente wordt beschreven welke ambities de gemeente heeft om in de
behoefte te voorzien. De gemeente is van mening dat zij de ambities alleen kan realiseren door
samen te werken met bewoners, woningcorporaties, projectontwikkelaars en zorginstellingen. De
gemeente is voornemens de regie te nemen om tot afspraken te komen met en tussen deze partijen
over investeringen in wonen, zorg en welzijn en over de bouwplannen voor seniorenwoningen,
woningen voor beschut en beschermd wonen.
De gemeente treedt daartoe in overleg met zorgaanbieders en ontwikkelaars om plannen verder uit
te werken. Ook zal de gemeente samen met woningcorporaties en zorgaanbieders de mogelijkheden
van domotica3 onderzoeken en eventueel afspraken met hen maken over de toepassing ervan.
Op het gebied van wonen spelen ook particulieren een belangrijke rol. De meeste woningen in de
gemeente zijn immers koopwoningen. Het project Blijvend Thuis in Eigen Huis (BTEH) biedt hen de
mogelijkheid gratis advies te ontvangen over het levensloopbestendig maken van een woning. De
Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), die in 2010 in werking is getreden, als mede de
herziene bestemmingsplannen van de kernen, maken het gemakkelijker om woningen te verbouwen.
Dit biedt mogelijkheden voor het langer thuis kunnen blijven wonen bij het ouder worden, voor
mantelzorg onder eigen dak of voor het inwonen van ouders bij hun kinderen.
Een gewenste verhouding huur – koop in de gemeente van 40 – 60 % wordt losgelaten. Per project
wordt afgewogen wat de verhouding wordt, afhankelijk van de kern waar gebouwd gaat worden, van
locatie specifieke kenmerken en marktomstandigheden. Bij toevoeging van huurwoningen moeten
deze vooral geschikt zijn voor senioren.
Toekomstplannen van de gemeente
De gemeente heeft recent (februari 2014) een nieuwe structuurvisie4 vastgesteld. De visie geeft
antwoord op de vraag waar de gemeente naar toe wil werken. Twee uitgangspunten zijn in dit kader
van belang: het versterken van het aantrekkelijk landelijk woonklimaat in de dorpskernen en het
verbeteren van de kwaliteit van de woningvoorraad en van de openbare ruimten. Hiermee
bijdragend aan een goed woon- en leefklimaat waarin ook kwetsbare inwoners zicht thuis blijven
voelen en thuis kunnen blijven. Voor een optimale sociale samenhang wordt gestreefd naar
gemengde wijken waar jong en oud door elkaar wonen met voldoende aanbod aan
levensloopgeschikte woningen.
3
Domotica is huiselijke elektronica waardoor technologie en dienstverlening worden geïntegreerd. Denk aan systemen voor alarmering
of het automatisch in- en uitschakelen van verwarming en verlichting.
4
Voor de kaart met de belangrijkste gevolgen wordt verwezen naar de bijlage.
12
Woonvoorzieningen in de gemeente
De WMO is er op gericht zijn dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen,
zelfstandig kunnen blijven functioneren in hun vertrouwde omgeving ongeacht de beperking. Op de
langere termijn (2015) zal de bevolking van de gemeente zich ontwikkelen naar meer ouderen,
minder kinderen; er zijn meer huishoudens en de huishoudens zijn kleiner.
Transitie en woonopgave: een regionale opgave
Met de transitie van taken naar de gemeente is er tevens sprake van afbouw van intramurale
(woon)capaciteit in de ouderen-, gehandicapten – en GGZ-zorg en verschuiving van zorg en
behandeling naar de thuissituatie in het verzekerd domein.
Onze gemeente heeft de koers om deze verschuivingen met de corporaties (Woningstichting Goed
wonen5 en Volksbelang6) en zorginstellingen te vertalen naar aangepaste voorraad op de
vergrijzende samenleving die meer zorg behoeft al eerder ingezet. Het op regionale schaal in
afstemming zoeken met en coördinatie op de woningmarkt in relatie tot de intramurale
capaciteitsverschuiving in de zorg is voor de gemeente noodzaak.
Ook landelijk staat het woonbeleid i.r.t. zorgtransitie inmiddels op de agenda van het gezamenlijk
regieoverleg tussen VWS, Sociale Zaken en Wonen met de veldpartijen. Aandachtspunt is dat
herstemmen van leeggekomen zorgappartementen drukken op de mogelijke bouwplannen in de
gemeente en daarmee bouwcapaciteit bezetten. Dit punt wil de gemeente nadrukkelijk laten
meewegen.
Vergelijking vraag en aanbod: regionaal agendapunt
Het in beeld krijgen van de opgave voor de gemeente in relatie tot de transitie van zorg naar de
gemeenten en de capaciteitsverandering in de intramurale zorg is een opgave die in de regio samen
met de verzekeraars ingevuld zal moeten worden.
Waarom dat niet lokaal alleen kan worden opgelost wordt goed geïllustreerd door het volgende: Op
het moment dat inwoners van Dorp 2, Dorp 1 en Dorp 6 zorg nodig hebben die onder beschermd
wonen vallen, zullen zij nu moeten verhuizen naar woningen / wooneenheden (zorginstellingen) in
de andere dorpen. Daarmee doen we een beroep op de buurgemeenten in onze regio. Hiervoor is
goede afstemming noodzakelijk.
Op regionale schaal in West Brabant is het overleg gestart tussen CZ verzekeraar en een afvaardiging
van de 18 samenwerkende gemeenten om onder andere op dit punt samen werking op te bouwen.
Tegelijkertijd wordt sub regionaal de opgave in beeld gebracht, voor ons betreft dit de sub-regionale
gemeenten. Een aantal agendapunten:
- in welk tempo zal de afbouw van intramurale plaatsen vorm krijgen?
- op grond van welke uitgangspunten wordt gekozen?
- welke afspraken zijn hierover inmiddels gemaakt tussen aanbieders en zorgkantoor?
- wat zijn de consequenties voor de locaties die we nu in de dorpen en kernen hebben?
- zijn er andere voorzieningen in de intramurale locaties die dreigen te verdwijnen door de krimp van
lage ZZP’s?
5
Wonen is een kleine woningcorporatie, die huizen en winkels bezit in dorp 3, dorp 2 en dorp 7. Op dit
moment gaat het om ruim 600 panden en dit aantal neemt nog toe.
6
belang bezit 2000 verhuureenheden in de gemeente. Het bezit bestaat uit woningen, garages en commerciële
ruimtes in de kernen 1, 4, 5 en 6.
13
- zijn er alternatieve bestemmingen voor de leeggekomen plaatsten binnen de intramurale
voorzieningen?
- welke consequenties voorzien wij voor de (kleine) kernen en buurtschappen?
- kunnen we komen tot een gezamenlijk beleid om de woon en zorgomgeving in de nabijheid van een
ieder te blijven organiseren?
Voor 1-1-2015 zal deze opgave niet zijn ingevuld. Wel zal de komende tijd de basis gelegd moeten
worden onder koers en afspraken over de wijze waarop we dit onderdeel in de transitie en daarop
volgende transformatieperiode vorm gaan geven binnen het (sub)regionaal samenwerkingsverband.
Opbouw van ons voorzieningenniveau in de gemeente
Zienswijze opnieuw ordenen?
Het opnieuw ordenen van wat in de gemeente aanwezig is, nodig is en evt. moet komen is nodig om
aan te sluiten bij de kanteling in de denk- en zienswijze op de organisatie van zorg- en welzijn. Dat
vraagt om een ordeningskader dat het model van geïntegreerde zorg en welzijn kan laten zien.
In dit beeld is de nieuwe ordening7 zichtbaar :
- in de gele balk: de hoofdordening van aanbod in algemene voorzieningen, maatwerk en
specialistische zorg;
- in de blauwe bollen: de aaneenschakeling van voorzieningen die als een flexibele keten moeten
gaan functioneren;
- en welke financier de voorzieningen inkoopt.
De beoogde werkwijze in deze ordening wordt gekenmerkt door de uitgangspunten van Eigen kracht
en Eigen regie. Hiermee wordt gezocht naar werkwijzen die burgers helpen zoveel mogelijk zelf of
binnen de laagdrempelige algemene voorzieningen op te lossen.
7
model van geïntegreerde zorg, bron: notitie kadervorming regelarme transitie
maatschappelijke begeleiding, januari 2014
14




uitgaan van wat mensen (nog) wel kunnen in plaats van wat zij niet kunnen, kwaliteit van
leven (welbevinden) staat voorop
als ondersteuning nodig is wordt eerst gekeken naar het eigen sociale netwerk en de
financiële mogelijkheden van betrokkenen en wordt hulp dichtbij georganiseerd
voor wie ook met steun uit eigen omgeving niet (meer) zelfredzaam kan zijn is er altijd op
participatie gerichte ondersteuning en/of passende zorg
de meest kwetsbare mensen krijgen recht op passende zorg in een beschermende,
intramurale omgeving in een nieuwe overblijvende kern-AWBZ
De (laagdrempelige) algemene voorzieningen in de gemeente hebben een belangrijke functie in het
sociale netwerk/vangnet van onze gemeenschappen. Advies, contact, activiteiten, ontmoeting,
samen zorgen voor, eerste opvang, burenhulp, vrijwilligers, mantelzorgondersteuning, verenigingen,
platforms etc. Stimuleren, betrekken, verbinden, samen is wat dit in zich draagt. In vogelvlucht de
uitgangspunten en voorzieningen op een rij.
De algemene voorzieningen in de gemeente
In het kader van de verschillende decentralisaties wordt vooral een blik geworpen op de zorg- en
welzijnsvoorzieningen en de woonvoorzieningen. Samen vormen deze de ruggengraat van de
aanwezige sociale infrastructuur. De gemeente overziend is er sprake van verschillen tussen de
kernen. Daar is soms een verband te leggen met inwonersaantallen of -opbouw; soms is de historie
de voornaamste verklarende factor. Wat in de ene kern zeer vanzelfsprekend is, is dat in de andere
kern dus niet. Dit kan mogelijk ook verklaard worden vanuit de couleur locale.
Gebiedsgericht
Door middel van dorpsgericht werken heeft de gemeente een werkwijze geïntroduceerd (2010) die
gericht is op het (uit)bouwen van sociale netwerken. Het is een manier van gebiedsgericht werken
waarbij bewoners, instanties en verenigingen nauw samenwerken om de leefbaarheid, veiligheid en
sociale betrokkenheid in de dorpen te versterken.
Dorpsgericht werken
In elke kern worden actieve bewonersgroepen gestimuleerd. Partners in dit proces zijn
dorpsbewoners, bewonersgroepen, de gemeentelijke organisatie, politie, Woningstichting,
Woningstichting, Welzijn, Welzijn en Ondersteuning, ouderenwerk en jeugd- en jongerenwerk, een
gemeentelijke coördinator dorpsgericht werken en incidenteel overige organisaties en verenigingen
als maatschappelijke dienstverlening, onderwijs, winkeliersverenigingen en bedrijven.
Wat betreft de afbakening richt het Dorpsgericht werken zich op leefbaarheid, veiligheid en sociale
betrokkenheid. Gezamenlijk wordt nagedacht en uitvoering gegeven aan de aanpak van zaken die
groepen bewoners en de leefomgeving in de dorpen aangaan. Bijvoorbeeld dorpsvoorzieningen- en
activiteiten, openbare ruimte, verkeersveiligheid en overlast. Het zijn die onderwerpen waarbij
verwacht kan worden dat ze direct effect of invloed hebben op de bewoners.
Bewonersgroepen en -participatie
In elk dorp in De gemeente is een bewonersgroep actief: Bewonersplatform Dorp 3, Dorp 1, SAM
Dorp 4, platform Dorp 5, Dorpsraad Dorp 6 en Dorp 2 Voor Mekaar.
In alle dorpen in de gemeente wordt ook dorpssignaal toegepast; een methode om leefbaarheid,
veiligheid en sociale betrokkenheid effectief te verbeteren door gezamenlijke inspanning van
15
professionele partners en bewoners. Door middel van diepgaande interviews wordt een beeld
verkregen van wat er leeft in een dorp op het gebied van leefbaarheid (woonplezier), veiligheid en
sociale betrokkenheid. Vervolgens worden resultaten gepresenteerd, gezamenlijk prioriteiten gesteld
en plannen van aanpak gemaakt en uitgevoerd.
Binnen de gemeente is het (nog) heel gebruikelijk om mantelzorg te verlenen: steun
aan iemand in de omgeving die vanwege een ziekte of handicap huishoudelijke en/of
zelf verzorgende activiteiten niet kan uitvoeren. 10 % van de inwoners van de gemeente
tussen 19 en 69 jaar verleent mantelzorg.
Dorpshuis en verenigingsleven…..
In elke dorpskern is een dorpshuis aanwezig dat een centrale functie heeft met activiteiten etc.
Fysieke aanwezigheid in iedere kern blijft het streven. Omdat steeds meer voorzieningen via internet
geregeld kunnen worden, is optimale digitale bereikbaarheid van groot belang. De gemeente streeft
daarom naar een snelle digitale verbinding in de hele gemeente.
……in combinatie met Begeleiding
Dorpshuizen zijn met name voor het levendige verenigingsleven en sociale binding in de kleine
kernen essentieel. De gemeente streeft naar een combinatie met een ontmoetingsplek/dagopvang
voor ouderen in iedere kern. Daarbij is het belangrijk dat voorzieningen naar de mensen toe kunnen
of dat de mensen naar de voorzieningen gebracht kunnen worden.
Participatie en werk
De gemeente heeft geen regionale werkgelegenheidsfunctie. Binnen de gemeente is werk voor
ongeveer de helft van de eigen beroepsbevolking (13.800 werkenden en 7.200 banen). De grootste
werkgevende sectoren zijn de gezondheidszorg (17,5 %), zakelijke dienstverlening (20 %), de
detailhandel (13 %), bouwnijvernheid (17,5 %) en recreatie en toerisme (6 %). De werkgelegenheid in
de gemeente is afgelopen periode afgenomen met 4% (-321 banen); deze daling is groter dan het
gemiddelde van West-Brabant (-1%). Werkgelegenheidsgroei is vooral te vinden in de sector
advisering en onderzoek en onderwijs. De gemeente kent verhoudingsgewijs een relatief "oude"
beroepsbevolking. Het merendeel (48%) is te vinden in de leeftijdscategorie tussen 25 en 44 jaar en
30% tussen de 45 en 54 jaar; ruim 13% is ouder dan 55 jaar. Vergeleken met het landelijke beeld kent
de gemeente relatief weinig jongeren (15-24 jaar, minder dan 10 %) en veel 45+ inwoners.
Hieronder bevinden zich relatief veel ouderen. Het aantal werklozen ligt onder het landelijk
gemiddelde.
Wet Werk en Bijstand
De Wet werk en bijstand (Wwb) maakt het mogelijk om mensen met een bijstandsuitkering in te
zetten voor de WMO. Bijvoorbeeld door hen op te leiden tot alfahulp of door inzet als mantelzorger
of vrijwilliger op sociale dienstverlening.
De gemeente kent ook dergelijke initiatieven. Een voorbeeld hiervan het project waarin een aantal
uitkeringsgerechtigden zijn opgeleid tot alfahulp. Voor uitkeringsgerechtigden met een grotere
afstand tot de arbeidsmarkt bemiddelt de gemeente in het vinden van een stageplaats of
vrijwilligerswerk.
16
Zoeken naar de inzet, Samen vormgeven
Sommige gemeenten vragen uitkeringsgerechtigden vrijwilligerswerk te doen als tegenprestatie voor
de uitkering. Deze mogelijkheid is vanaf 2013 opgenomen in de Wwb. De gemeente heeft nog geen
ervaring met de toepassing van deze mogelijkheid.
De notitie Samen vormgeven aan begeleiding in de Subregionale gemeenten voorziet in het maken
en uitvoeren van een plan voor het werven van vrijwilligers opdat het aanbod aan vrijwilligers kan
worden vergroot.
Zo is binnen de context van de WMO te denken aan het stimuleren van vrijwilligerswerk ook door
mensen met een beperking. Door de beperking is iemand aangewezen op (vrijwillige of
professionele) ondersteuning maar kan ook zijn of haar mogelijkheden inzetten voor de
maatschappij. Deze wederkerigheid verder vorm geven helpt de verbinding met en deelname aan de
gemeenschap te versterken.
Jeugdzorg
Het preventief jeugdbeleid kan niet meer los gezien worden van de transitie. Daarom vindt de
gemeente het nodig om het preventief jeugdbeleid “transitieproof “ te maken. Dit gebeurt onder
meer door opbouw en versterking van het CJG in de gemeente. Instanties die advies en hulp over
opvoeden en opgroeien kunnen bieden werken samen in het CJG8.
In de jeugdregio (9 gemeenten) wordt op dit moment op basis van de opgedane ervaringen in de
afgelopen jaren nagegaan hoe er een standaard kan worden afgesproken voor dienstverlening,
zonder daarbij het lokale perspectief uit het oog te verliezen. Hierin is De gemeenteactief in de
jeugdregio betrokken en verwacht daarmee ook tot het eigen beleid te kunnen komen.
Uitgegaan wordt van versterking van de eigen kracht van ouders en jeugdigen en zorg en hulp
dichtbij, met één aanspreekpunt. Als het gaat om datgene te behouden waarover tevredenheid
heerst, dan kan geconcludeerd worden dat het schoolmaatschappelijk werk op de basisscholen een
8
Dit zijn de GGD West-Brabant, Jeugdgezondheidszorg, Welzijn, Welzijn, de GGz regio Breda, MEE West-Brabant en Bureau Jeugdzorg.
17
hulpverleningsvorm is die prima past bij hulp en zorg dichtbij huis. Met betrekking tot de verbinding
onderwijs en jeugd, valt er nog het een en ander te verbeteren, zeker omdat scholen meer zorgtaken
krijgen in het kader van passend onderwijs.
Ambulant Jongerenwerk
Met betrekking tot het ambulant jongerenwerk zijn de ervaringen goed en geldt ook hierbij dat het
nuttig is om dit werk voort te zetten. De uitbreiding van de uren die in 2009 gestart is, heeft er toe
geleid dat de ambulante jongerenwerker in staat is om jongeren die hulp en zorg nodig hebben ook
daadwerkelijk te bereiken en ze te ondersteunen. De jongeren weten de jongerenwerker beter te
vinden: de jongerenwerker heeft een activiteitenbudget en organiseert inloopavonden. Daarmee is
de jongerenwerker zichtbaarder geworden. De ambulante jongerenwerker zou een spil kunnen zijn
richting jongeren om jongerenparticipatie in het CJG te bevorderen (jongeren die andere jongeren
helpen, samen informatie delen, etc.).
Voor een overzicht van het gebruik van regelingen in de verschillende domeinen in de gemeente
wordt naar de eerste bijlage verwezen.
Hulp bij keuzes
Eén van de beleidsdoelstellingen waar mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen met
behulp van hun sociale netwerk en eventuele gemeentelijke ondersteuning vraagt om zicht op de
infrastructuur. Het is van belang dat we als gemeente kiezen voor elke dorpskern en helpen
bijdragen aan voldoende vitaliteit, leefbaarheid en ondersteuning van eigen kracht en
zelfredzaamheid. Een rijk en bloeiend club- en verenigingsleven kan de sociale cohesie versterken
en het potentieel aan samenredzaamheid vergroten. Maar hoe bepalen we nu wat een voldoende
krachtige infrastructuur is? Naast de hiervoor aangegeven activiteiten is een meer objectief
instrument mogelijk behulpzaam in de discussie.
Vergelijking vraag en aanbod
Om een inschatting te kunnen maken hoe rijk of hoe arm de plaatselijke aanwezige infrastructuur is, kan op basis
van landelijke kengetallen een vergelijking worden gemaakt tussen wat in de gemeente aanwezig is en wat in
Nederland als vuistregel voor planning van voorzieningen wordt gebruikt.
voorzieningen
huisarts
fysiotherapeut
oefentheapeut
apotheek
tandarts
consultatiebureau NB per 1.000 0 - 4 jarigen
buurthuis of dorpshuis
jongerencentrum NB per 1.000 12-19 jarigen
2
algemeen
maatschappelijk werk
bibliotheek
gymzaal
overdekt zwembad
sportaccomodatie
overdekte sporthal voor bv tennis
voetbalveld
onoverdekte tennisbaan
winkels voor dagelijkse goederen
horeca vestiging
bron: STIPO, kennisbank voorzieingenscan. Van mensen naar meters, 2012.
kengetal per 1.000 inwoners
0,43
0,88
0,07
0,13
0,52
1,3
0,12
0,23
0,82
0,07
0,33
0,029
0,087
0,044
0,42
0,34
1,74
0,41
18
Maatwerkvoorzieningen in beeld
Naast de algemene voorzieningen zijn er ook voorzieningen beschikbaar waar een beroep op gedaan
kan worden als het echt nodig is. Als het zelf even niet meer gaat. Wanneer we de voorzieningen per
kern ordenen ontstaat het volgende beeld.
Kern 3
inwonersaantallen
aantal 65 plussers
aantal huishoudens
aantal huisartsen en
huisartsenpraktijken
aantal apothekers
aantal
zorgaanbieders9
verpleging en
verzorging
Kern 2
Kern Dorp 6
Kern Dorp 4
Kern Dorp 5
Totaal in
gemeente
4.065
540
1.745
2+1
1.715
185
715
-
2.190
295
855
1+1
11.875
1.770
4.985
7 +2
6.290
710
2.755
6+2
525
55
215
-
2
0
2
2
5
1
5
0
woonzorgcentrum
24
verpleeghuis
48
woonzorgcentrum
42
kleinschalig wonen
31
woonzorgcentrum
60
aanleunwoningen
en nieuwbouw in
ontwikkeling
aanleunwoningen
87
KSW Pm
gehandicaptenzorg
(vooral vg)
Kern 1
Beschermd
wonen
Dorp 6
8
revalidatie
26.660
5.520
11.270
8
aanleunwoningen 18
Beschermd wonen
242
Dagactiviteitencentrum
115
Dagactiviteitencentrum
65
Dagactiviteitencentrum
25
Dagactiviteitencentrum
45
De kernen 1 en 3 moeten het stellen zonder een in die plaats gevestigde huisarts, tandarts, apotheek
en fysiotherapeut. De overige kernen huisvesten wel deze diensten.
Ingezette capaciteit
thuiszorg
Totaal gemeente
82.130
aantal huishoudelijke
verzorgingsuren per jaar
aantal uren verpleging per
jaar
8.740
aantal uren persoonlijke
verzorging per jaar
9
5.725
In de gemeente zijn de volgende zorgaanbieders actief:

Regionale Kruisvereniging

Thuiszorg

Thuiszorg

Thuiszorg en kraamzorg

Stichting voor zorg en wonen (verpleeghuis en verzorgingshuizen)

Zorgcentrum V&V
19
bron: vraag en aanbod analyse monitor (VAAM, NPCF)
Capaciteit Wet Langdurige
Zorg
v en v ZZP 5 en hoger
Totaal gemeente
v en v beschermd wonen,
ZZP lager dan 5
GZ, ongedifferentieerd
231
87
242
Intramurale capaciteitsvraagstuk
Met de decentralisatie van AWBZ taken naar de gemeenten loopt tegelijkertijd de beperking van de
toegang tot de intramurale capaciteit. In AWBZ terminoogie heeft starks allen nog ZZP 5 en hoger
toegang tot intramurale voorzieningen. Dit betekent dat er een herschikking van plaatsen in de regio
zal gaan plaats vinden. Vrij komen van ‘lichte’zorg plaatsen en evt. herbestemmen van de
vrijgekomen ‘woonruimte met zorginfrastructuur’.
De capaciteit intramurale zorgplaatsen voor zwaardere zorg in de gemeente kan niet los worden
gezien van de regionale capaciteit. Binnen de grenzen van de regio zou sprake moeten zijn van
voldoende plaasten en specialismen. Welke maatwerkvoorzieningen regionaal, subregionaal of lokaal
gewenst zijn en de weg naar adequate inrichting en spreiding is een gezamenlijke weg van
aanbieders, verzekeraar, zorgkantoor en gemeenten.
Berekening regionale intramurale capaciteit verpleging en verzorging
Voor de berekening van de capaciteit voor zorgvraag ZZP 5 en hoger wordt gebruik gemaakt van een
landelijke norm. Deze norm is nog in ontwikkeling, en schommelt in de verschillende (zorgkantoor)regio's
tussen de 125 en 150 plaatsen per 1.000 personen van 80 en ouder.
Voorbeeld:
Op basis van deze norm zou een gewenste capaciteit aanwezig moeten zijn in de gemeente van
ongeveer 115 plaatsen. Er zijn er minder (87) hetgeen vraagt om verdere analyse. Is dat omdat meer
koopwoningen geschikt zijn gemaakt voor zwaardere zorg? Of gaan inwoners naar naburige
gemeenten? Of bestaan er inmiddels burgerinitiatieven die we zouden kunnen ondersteunen om
hiermee ook in deze behoefte te kunnen voorzien? Bestaat er een wachtlijst? Is er een echt
probleem? Duidelijk is dat dit vraagt om een plaats op de transformatieagenda.
20
Conclusies: uitdagingen voor de gemeente
De gemeente is opgebouwd uit de diverse kernen. De samenstelling van de bevolking verschilt per
kern of dorp. Elk hebben hun eigen karakter. De bevolking krimpt en verandert langzaam van
samenstelling: meer ouderen en minder jeugd. Uit voorgaande beschrijving wordt zichtbaar dat het
voorzieningenniveau daar nog niet geheel op aansluit.
De verhuizingbereidheid tussen de kernen is redelijk laag; burgers voelen zich onderdeel van hun
eigen dorp. Daarom is het van belang om het basisvoorzieningenniveau van elk dorp of kern goed op
orde te hebben. Investeren in de Algemene Voorzieningen in de diverse kernen ondersteunt de eigen
kracht gedachte en het werken aan toekomstbestendigheid en de duurzaamheid van de gemeente.
Hier ligt een kans om door middel van o.a. het sociaal wijkteam de algemene voorzieningen te
versterken en het dorpsgericht werken verder integraal te ontwikkelen.
Bij mogelijkheden tot uitbreiding van de woningvoorraad zou het ontwikkelen van passende
woningen voorrang moeten krijgen. In de totale regio is de ambitie neergelegd dat de totale
woningvoorraad tot 2040 met tenminste 15 % toe zal moeten nemen. Deze beoogde groei van de
woningvoorraad is nodig om de groei in huishoudens op te vangen en om bestaande tekorten terug
te dringen10. Zo wordt speciaal aandacht gevraagd voor passende huisvesting voor kwetsbaren. Toch
kan ook nog met de bril van de transitie opnieuw naar de woningvoorraadopgave gekeken worden.
Het betrekken van de mogelijkheden in de koopwoningen, de burgerinitiatieven, herbestemming van
‘lichte ZZP plaatsen” e.d. kan een ander beeld opleveren.
De gemeente heeft al ervaring met en stimuleert dorpsgericht werken. Er zijn buurtnetwerken actief
en er zijn in de diverse dorphuizen en activiteitencentra veel mogelijkheden aanwezig. Toch valt op
dat in vergelijking met andere gemeenten in West Brabant het aantal ouderen dat zich ernstig tot
zeer ernstig eenzaam voelt en aan de bovenkant van de norm binnen de regio zit.
Wanneer gekeken wordt naar de genoemde landelijke kengetallen bij hulp bij keuzes kan door
vergelijking van de normen een beeld worden gevormd van de robuustheid van de aanwezige
infrastructuur. Het aantal aanwezige huisartsen, therapeuten, apotheken en tandartsen benaderen
de genoemde landelijke normen. De spreiding van voorzieningen over de diverse kernen is een punt
van aandacht.
Daarbij is het van belang dat de gemeente zich een mogelijk beeld vormt: zo ligt er een
fundamentele keuze of in alle kernen een basisinfrastructuur aanwezig moet zijn (optimale spreiding
en elke kern of wijk zelfvoorzienend of dat een zekere mate van overconcentratie in een van de
wijken of kernen kan bestaan omdat deze kernen kunnen een bovenlokale regionale functie
vervullen. Voorbeeld hiervan is de fysieke concentratie van voorzieningen voor gehandicapten in de
kern Dorp 5.
Het gesprek is nodig om met elkaar te bekijken welke algemene voorzieningen een dusdanige rol
spelen in de infrastructuur van een wijk dat ze niet kunnen ontbreken omdat de zelfredzaamheid
daardoor te sterk negatief wordt beïnvloed. Een concreet voorbeeld is het ontbreken van ADL
winkels in de nabije omgeving of geen ontmoetingspunt dichtbij.
10
bron: bijgestelde regionale bouwprognose van de provincie Noord Brabant, maart 2012. voor de totale regio West brabant wordt daarin
een programma benoemd tot 2024 van 147 woningen in het segment beschermd wonen, 177 woningen in het segment verzorgd wonen en
122 woningen in het segment geschikt wonen.
21
Transitie en transformatie: zo kunnen we het regelarm doen!
Zo eenvoudig en dichtbij mogelijk
Geredeneerd vanuit de burger is de route voor de burger op zoek naar welzijn, diensten of zorg
gelijk. De burger meldt zich, gaat in gesprek en komt samen met professional tot een advies,
afspraak, een plan of de gewenste informatie. Vanuit de optiek van de burger is het dan ook logisch
dat bij hem in de buurt het gehele pallet bespreekbaar is. Om dat te organiseren is de wijkgebonden
gezamenlijke inrichting van algemene voorzieningen en zorgmaatwerk cruciaal. En daar kiezen we
dan ook voor. Voor de burger is dit eenduidig en eenvoudig, en vooral ook dichtbij.
Op welke voorzieningen kan de burger een beroep doen?
In onze gemeente is sprake van een al lang lopend beleid op welzijn en maatschappelijk
dienstverlening, vrijwilligersorganisaties en mantelzorgondersteuning. Ook voert de gemeente beleid
uit rond werk & Inkomen en geeft vorm aan de bredere participatiesamenleving in onze wijken en
kernen. Daarnaast kunnen onze burgers een beroep doen op de woon- en zorgvoorzieningen in onze
gemeente.
De transitie AWBZ gefinancierde begeleiding en 5% V&V stelt de gemeente samen met de aanbieders
en zorgverzekeraar beter in staat de voorzieningen in de gemeente goed te organiseren en op elkaar
af te stemmen. Stapelingen, langs elkaar heen werkende professionals, dubbele voorzieningen voor
aparte doelgroepen naast elkaar. Hier kiezen we als gemeente niet meer voor. Het kan anders, het
kan beter, het kan meer met de burger samen en meer vertrouwd en dichtbij.
Dat betekent dat er veranderingen plaats zullen gaan vinden. Maar die veranderingen zullen niet per
1-1-2015 tot stand gebracht zijn. De keuze die wij als gemeente maken is om nu dat wat kan in tact
te laten voor de burgers. En de verplichting aan te gaan met de samenwerkingspartners om daar
waar er problemen optreden deze ook samen met de burger op te lossen. Hierdoor zal 2015 een
overgangsjaar zijn.
Er zullen naast de algemene voorzieningen zoals bijvoorbeeld het buurthuis, de middelen voor de
ondersteuning van de vrijwilligers die zullen blijven, ook maatwerkvoorzieningen komen. De
verzekeraar zal per gemeente de wijkverpleegkundige zorg inkopen zodat die nauw kan
samenwerken in de wijken en met de WMO consulent in de gemeente.
De stad of het dorp van de toekomst
De gemeenten van de toekomst is er een die je samen vorm geeft. Samen met burgers, organisaties,
bedrijven, lokale overheden en andere geïnteresseerden hebben we gewerkt aan het vormen van
beelden en formuleren van oplossingen voor onze zorg en dienstverlening. Samen leggen we nu het
fundament neer waarop we de komende jaren voortbouwen. En dat is en blijft een belangrijk
principe: samen ontwikkelen en leren. Samen dus ook verbeteren en steeds stappen zetten die het
nog beter maken, meer passend laten worden. Dat is de belofte die in de transities huist. En die
belofte gaan we inlossen met elkaar.
Samen vormgeven
Cocreatie bijeenkomsten rondom diverse thema’s hebben ons geholpen zicht te krijgen op de keuzes
die gemaakt moeten worden. Daarbij gaat het om de zorg en diensten aan onze inwoners die dat
22
nodig hebben. En op een wijze die past, prettig is en in wederkerigheid kan worden georganiseerd.
Tussen burger en dienst- of zorgverlener. Zonder onnodige regels en bureaucratie, fair en
transparant in uitvoering. Samen worden we verantwoordelijk voor het goed benutten van de
middelen die we hiervoor krijgen. Daarom gaan we met al onze bestaande aanbieders en mogelijke
nieuwe partijen een langdurige relatie aan. Binnen de bestuurlijke aanbesteding die we wensen voor
te bereiden is daar ruimte toe. Meerjaren afspraken waarbij we zorgen voor voldoende speelruimte
om onderweg de contracten te herzien. Dit past bij de komende transformatieperiode: niemand
weet nog exact de gekozen oplossingen en wegen die we zullen inslaan. Voor iedere partij moet dan
ook er ruimte zijn te herzien. Spelregels die dit regelen stellen we daartoe op.
Dichtbij en op maat organiseren
Organiseren van de zorg en diensten doe je dus dichtbij: daar waar het nodig is. En alleen daar, niet
overal omdat het er nu eenmaal kan zijn. Dichtbij, in de eigen gemeente, in de eigen buurt of
dorpskern. Op maat omdat niet iedere buurt of inwoner met dezelfde vraag kampt en de zelfde
voorzieningen nodig heeft. Maar wel zo dat daar waar het nodig is er ook adequate voorzieningen
zijn. Zo lang als nodig: niet korter, niet langer.
Overgangsjaar 2015 en overgangsrecht voor huidige cliënten
Op 1 januari 2015 is de decentralisatie van verantwoordelijkheden en middelen een feit. Dat wil niet
zeggen dat op die dag ook alles anders zal worden. Voor de bestaande AWBZ zorg en diensten
bestaat de overgangsregeling 2015. Behoudt van recht op de voorzieningen waarbij het gesprek
tussen burger en leveranciers opnieuw zal plaats vinden om samen te kijken wat anders kan. Stap
voor stap zal de ruimte ontstaan om nieuwe voorzieningen in de wijk of gemeente in te richten die
plaats innemen van een deel van het huidige aanbod. Het is als volgt geformuleerd:
Bestaande AWBZ cliënten hebben in het wetsvoorstel een overgangsrecht van een periode van 1 jaar
na de invoering van de wet, tenzij de gemeente met goedkeuring van de cliënt een ander
arrangement kan aanbieden11
In de aanloop gedurende 2014 wordt gaandeweg al volgens deze nieuwe methode gewerkt.
Gemeenteconsulent en wijkverpleegkundige trekken samen op en leggen huisbezoeken af voor het
keukentafelgesprek. Dit kan ook op initiatief van de burger zelf plaats vinden.
Contactpunt voor elke burger
Iedere burger kan terecht bij de WMO consulent in uw gemeente, voor alle vragen over zorg en
welzijn. Ook de wijkverpleegkundige in wijk of dorp kan via dit loket of via de huisarts benaderd
worden. Elke zorgaanbieder heeft en houdt ook het eigen loket beschikbaar om vragen van burgers
te beantwoorden en op te volgen.
11
De hoofdregel is dat personen die AWBZ zorg ontvangen op het tijdstip waarop de aanspraak daarop ingevolge dit
wetsvoorstel vervalt (1 januari 2015), gedurende de looptijd van hun indicatiebesluit – maar uiterlijk tot het einde van dat
jaar – recht houden op die zorg, onder de condities die daarvoor onder de AWBZ van toepassing waren (ook wat betreft de
eigen bijdragen). Dat betekent ook dat zij er recht op hebben dat die zorg geleverd wordt door de zorgaanbieder van wie zij
die zorg dan ontvangen, zelfs indien deze niet door de gemeente is gecontracteerd.
Het college krijgt echter ook de bevoegdheid om met inachtneming van de daarvoor door het wetsvoorstel voorgeschreven
procedures, op een eerder tijdstip een besluit in de plaats te stellen van het eerder afgegeven AWBZ-indicatiebesluit over
de ondersteuning die betrokkene van de gemeente zal ontvangen. Indien de gemeente op zorgvuldige wijze tot een
dergelijk besluit komt en betrokkene daarmee instemt dan wel het nieuwe besluit – al dan niet nadat betrokkene daartegen
in bezwaar en beroep is gegaan – onherroepelijk is geworden, eindigt de overgangstermijn voor die cliënt eerder dan
volgens de hoofdregel het geval zou zijn.
23
Eenvoud in ons aanbod
Een belangrijk uitgangspunt in het organiseren van onze gemeentediensten is eenvoud en
duidelijkheid. Zonder onnodige bureaucratie en snel en adequaat beschikbaar voor wie het nodig
heeft. Om dat te bepalen kiezen we samen met de verzekeraar voor een zelfde methode van werken
die samen op blijven trekken zolang als er diensten van de een of ander worden afgenomen. En in die
methode heeft ook de burger en zijn naasten een centrale rol en verantwoordelijkheid. Professionals
en burgers zullen zo samen komen tot de juiste inzet, voor een juiste periode, afgestemd op die
unieke situatie bij die burger. De begeleiding kan individueel zijn, in groepsverband, incidenteel of
structureel, op locatie of bij u thuis.
Organisatie van zorg en voorzieningen in de gemeente
Het goed organiseren van zorg en diensten in het sociale domein vraagt om duidelijke
uitgangspunten voor elke fase van de zorg- en dienstverlening. De procedure, de werkwijze, het
aanbod en de kwaliteit van dat aanbod is waar het om gaat. Cruciaal is daarin de samenwerking:
samenwerking tussen burger en professionals, samenwerking tussen professionals in zorg en welzijn.
Dit moet leiden tot minder stapeling, minder formulieren en meer regie van de burger. De
samenwerking in en tussen de gemeenten in de regio en met het zorgkantoor en de verzekeraar
moet dit verder mogelijk maken en versterken.
De processtappen
In onderstaande figuur ziet u drie fictieve stappen: onderdelen die aan de orde kunnen komen in het
contact met de burger. Afhankelijk van de vraag en situatie.
Sociaal netwerk strategie:
(Sociaal) wijkteam
Inzet algemene buurtvoorzieningen
Keukentafelgesprek
Doelgroep behandeling :
Zichtbare Schakel/ WMO consulent
verbonden in wijk(team)
Doelgroepselectie/screening WMO+ZvW
maatwerk
Casemanagement: sociaal netwerk en
maatwerk verbinden tot Eén gezin, Eén
plan
Backoffice
WMO beschikking
Zorgtoewijzing
12
Sociaal netwerkstrategie
De eerste stap is in de buurt of dorp en met de professionals die daar werken. Zij kennen de
voorzieningen, kunnen introduceren, verder helpen in het organiseren van de eigen kracht. Daarin
gaat het om het verbinden: van initiatieven, van mensen, burgers aan maatschappelijke initiatieven,
12
Casemanagement is in de zorgverzekeringswet geregeld in de aanspraak wijkverpleging
24
maatschappelijk middenveld aan professionals etc. Voorzieningen die u al kent spelen hierin een rol,
maar ook kunnen nieuwe initiatieven ontstaan. In onze gemeente kunt u dan denken aan hulp van
vrijwilligers, samen werken aan een vitale en sociale gemeenschap.
Sociale wijkteams of niet?
Sociale wijkteams is een begrip in de transitie gelanceerd om vooral de rollen van verbinden, regelen,
ogen en oren in de wijk vorm te geven. Zo een team zou keukentafeloplossingen verder kunnen
helpen. Wat we in de experimenten met sociale wijkteams hebben gezien is dat het voor de huidige
professionals lastig is te schakelen van individuele zorg naar buurt zorg, zorg voor de wijk als geheel.
Niet zelf als professional gaan zorg verlenen maar mensen verbinden het zelf te kunnen gaan doen,
faciliteren van burgers en netwerken. Dat is een vaardigheid die opnieuw moet worden ontwikkeld
en tijd vraagt. Uitkristalliseren van de toegevoegde waarde van een specifiek sociaal wijkteam moet
daartoe verder plaats vinden.
In onze gemeente kiezen we er dan ook voor in aanvang slechts beperkt te werken met specifiek
georganiseerde sociale wijkteams. Daar waar de problematiek om brede aanpak vraagt die in nauwe
coördinatie werkt aan oplossing van problematiek kan dit worden ingezet. Het netwerk van zowel de
WMO- consulent als de wijkverpleegkundige is dermate toegankelijk dat snel geschakeld kan
worden. De beslissingsruimte van beide is dat eveneens.
Wel vinden we de rollen verbinder, netwerker, facilitator van belang. Deze rollen organiseren we
door de WMO deskundige en de wijkverpleegkundigen nauw op dorpsniveau te laten samenwerken
en het welzijnswerk een specifieke opdracht te verstrekken de sociale netwerkstrategie in de wijken
vorm te geven samen met het maatschappelijk middenveld. In nauwe samenwerking met WMO
deskundige en Wijkverpleegkundige waar nodig. Deze drie-eenheid kent de andere professionals
(huisarts, POH’s, SPV, cliënt ondersteuners etc.) in de wijk, die professionals kennen hen. Door zo
dichtbij mensen te werken en met elkaar op wijkniveau op te trekken is het schakelen tussen
voorzieningen eenvoudig te organiseren en het contact met specialistische zorg eenvoudig.
Begeleiding als Maatwerk
Uiteraard zal er bij een deel van de burgers ook behoefte zijn aan individueel maatwerk. Individueel
of in groep georganiseerd. Incidenteel of structureel en over een langere periode. Uitgangspunt is
dat de burger die het nodig heeft begeleiding krijgt, in een vorm die past en voor een periode op
maat. Als onderdeel van een arrangement ook vaak.
We willen dat de maatwerkvoorzieningen terecht komen bij de mensen die het werkelijk nodig
hebben. Maatwerk is voor mensen die met ernstige problematiek te kampen hebben. Niet iedereen
hoeft bij elke vraag door een heel onderzoek heen. Selectie is een middel om de mensen met
multiproblematiek te onderscheiden en daarmee op te nemen in het proces naar maatschappelijke
begeleiding en formele zorgverlening. Eenduidig en transparant werken vraagt om een helder proces
van vraagverheldering tot inzetbepaling, in het gesprek tussen cliënt en WVK en/of WMO-consulent.
Samen komen zij tot een goed arrangement. In het volgende plaatje is dat proces in stappen
opgedeeld (naar CZ Zowel model). De stappen leiden uiteindelijk tot inzet/aanbod op maat.
25
Selectie
meervoudige
problematiek
• Indicatoren:
• lichamelijk,
psychisch, sociaal
problematiek
• NIet in staat regie te
voeren over zorg en
ondersteuning
Keukentafel
gesprek
• Medische status
• ADL - functioneren
• Maatschappelijke
participatie
• Leefsituatie
Individueel zorg- en
odersteuningsplan
opstellen o.b.v.
pyramide
• formele zorg
• maatschappelijke
ondersteuning
• informeel netwerk
• zelfredzaamheid
Arrangementen: methodisch samen optrekken van WVK en WMO
De toe te passen methodiek in het keukentafelgesprek en de beoordeling van inzet in het individuele
ondersteunings- en zorgplan is een punt van ontwikkeling. In de experimenten is in onze gemeenten
geoefend met de methodiek van een cliëntondersteuningsorganisatie. Landelijk wordt door de
beroepsvereniging van verpleegkundigen, de V&VN, op verzoek van het ministerie van VWS een
advies ontwikkeld welke moet leiden tot een standaard voor het bepalen van verzorgend/
verpleegkundig maatwerk.
De aansluiting hierop vanuit het WMO domein moet samen met de verzekeraar in de regio verder
ingevuld worden. Voorzien wordt dat 1 juli het advies klaar ligt. Tot die tijd kiezen we voor de inzet
van de huidige methodiek. Hiertoe zijn de medewerkers getraind en worden in de toepassing ervan
verder begeleid.
Wijkverpleegkundige in de wijk13
Mensen kunnen vanaf 2015 rechtstreeks of bijvoorbeeld via hun huisarts, WMO-loket of
gezondheidscentrum in contact komen met een wijkverpleegkundige. Zij staat aan de zijde van
cliënten bij het beoordelen van wat ze nodig hebben aan verpleegkundige zorg om langer thuis te
kunnen wonen. De wijkverpleegkundige hoeft niet altijd de persoon te zijn die daadwerkelijk de zorg
verleent. Deze kan ook verleend worden door een verpleegkundige, een verzorgende of een
casemanager dementie. De wijkverpleegkundige coördineert alle zorg rondom de cliënt en stemt af
met andere hulpverleners, zoals de huisarts, medisch specialist en de maatschappelijk werker.
Geen uurtje factuurtje
De wijkverpleegkundigen krijgen straks de ruimte om zelf in te schatten hoeveel tijd er nodig is voor
een cliënt. Ze worden dus niet op pad gestuurd met de boodschap dat ze maar x minuten of uren per
cliënt mogen besteden. “De wijkverpleegkundige in een nieuw jasje dus, zonder stopwatch”, aldus
Van Rijn. Op deze manier krijgen ze ruimte voor inzet van hun professionaliteit.
Richtlijn wijkverpleging
De beroepsgroep voor verpleegkundigen en verzorgenden Nederland (V&VN) ontwikkelt een richtlijn
waarin wordt omschreven hoe een wijkverpleegkundige beoordeeld wat een cliënt aan zorg nodig
heeft en hoe de aansluiting met gemeentelijke ondersteuning in praktijk vorm zal kunnen krijgen.
13
Verkorte versie van de meest recente afspraken Wijkverpleging
26
De aanspraak wijkverpleging
In het (concept) Besluit zorgverzekering wordt de nieuwe aanspraak wijkverpleging als volgt gedefinieerd.
‘Verpleging en verzorging omvat zorg zoals verpleegkundigen die plegen te bieden, waarbij die zorg:
- verband houdt met de behoefte aan de geneeskundige zorg of een hoog risico daarop,
- niet gepaard gaat met verblijf, en
- geen kraamzorg betreft.
Onder deze zorg valt niet verzorging aan verzekerden tot achttien jaar, tenzij er sprake is van verzorging vanwege complexe
somatische problematiek of vanwege een lichamelijke handicap, waarbij:
- sprake is van behoefte aan permanent toezicht, of
- vierentwintig uur per dag zorg in de nabijheid beschikbaar moet zijn en die zorg gepaard gaat met een of meer specifieke
verpleegkundige handelingen.’
Samen regelen we de toegang tot maatwerk en Individuele voorzieningen
In de gemeente is geëxperimenteerd met een model van een dorpsteam, waarin een dorpsregisseur
fungeert die professionals rond een cliëntvraag bij elkaar brengt en op basis van de eigen kracht
piramide een antwoord formuleert. In dit experiment is geleerd dat een Sociaal Wijkteam niet groot
en geïnstitutionaliseerd moet zijn maar juist moet werken vanuit professionele verantwoordelijkheid
en compact samenwerken als nodig. Met een groot netwerk er omheen van aanbieders en
specialisten. Een duo14 als kern van het sociale wijkteam: de wijkverpleegkundige en de WMO
deskundige.
De wijkverpleegkundige (die de verzekeraar in het gebied heeft gecontracteerd in het kader van de
aanspraak wijkverpleging die vanaf 2015 in de basisverzekering opgenomen gaat worden)
coördineert alle zorg rondom de cliënt en stemt af met andere hulpverleners, zoals de huisarts, GGZ,
welzijnswerkers, vrijwilligers, medisch specialist en de maatschappelijk werker.
De WMO- deskundige, een persoon die vanuit dan wel namens de gemeente de mogelijkheid heeft
om besluiten te nemen en/of een beschikking af te geven op basis waarvan de burger een beroep
kan doen op ondersteuning.
Hiervoor zijn de volgende afspraken nodig:


14
14
het duo van wijkverpleegkundige en de WMO deskundige kan samen beslissen over de inzet
van de zorg en diensten en heeft daarmee als het ware inzicht en (mede)zeggenschap over
elkaars portemonnee;
het duo wordt gezien en gepositioneerd als basisvoorziening in de wijk en gezamenlijk
gefinancierd door verzekeraar en gemeente 15
Het Zowel model is ontwikkeld door CZ om aan te geven hoe wijkverpleegkundige en gemeentelijk/WMO deskundige samen kunnen
werken en het sociale domein en verzekerde domein zouden kunnen verbinden. zie: http://www.cz.nl/zorg-en-welzijn-model.pdf
15
Binnen de WMO stelt VWS €50 miljoen ter beschikking om sociale wijkteams in te richten, die het mede mogelijk moeten maken dat
mensen met ondersteuning en zorg thuis kunnen blijven wonen. Daarnaast trekt het kabinet €200 miljoen uit in de ZvW voor de inzet van
wijkverpleegkundigen, zodat thuis wonen ook langer mogelijk blijft. Het wijkteam bestaat volgens voorstel uit een wijkverpleegkundige,
waarvoor dus geld beschikbaar komt bij zorgverzekeraars, en een WMO-deskundige, waarvoor de gemeente financieel verantwoordelijk is.
27

het duo werkt aan van te voren afgesproken outcome indicatoren die voor die wijk van
belang zijn; deze worden zo mogelijk in samenhang met de outcome afspraken met
huisartsen gemaakt.
De zorgaanbieders en de professional
Het contracteren van zorg en diensten zoals we dat in onze gemeenten voor ogen hebben kent als
belangrijke voorwaarde dat aanbieders aantoonbaar en met elkaar tot afgestemde zorg en welzijn bij
de burgers komen. Dit vereist een goede samenwerking op wijk, dorp en gemeenteniveau. Een
goede samenwerking tussen vrijwilligers, professionals van allerlei aard en de (zorg)specialisten. Een
goede samenwerking ook bestuurlijk.
Door als gemeenten samen met de zorgverzekeraar te kiezen voor de inrichting van het bovenstaand
proces van eigen kracht tot individueel zorgplan krijgen de professionals de ruimte. Dit leidt tot
minder administratieve lasten en een hogere arbeidssatisfactie. Professionals hebben meer tijd voor
de burger/cliënt en de verhouding tussen directe en indirecte uren verandert voor de
verpleegkundigen (minder overhead).
Deze twee bewegingen versterken elkaar. De gemeente kiest voor een goed proces voor haar
burgers en koopt de juiste kwaliteit in; de verzekeraar zorgt met de gemeente voor de gezamenlijke
aansluiting in de wijk tussen sociaal en verzekerde inzet, de aanbieders zorgen voor effectieve en
efficiënte inzet van goede kwaliteit. De burger is de spil in eigen regie, al of niet ondersteund: samen
met haar komt dit alles tot stand.
TOEGANG
INZET
Professionele beslisruimte in domeinen (Zichtbare
Schakel en WMO consulent)
Zorgplan = Zorglevering = declaratie
Mandaat toegang tot maatwerk in de wijk bij ZS en
WMOC
Eenvoud in maatwerkproducten
Differentiatie per doelgroep minimaal
Ruimte prof. samenwerking en afstemming ZW
Registratie/Verantwoording
aantal clienten per maand
Opbouwen outcomeindicatoren resultaat
Benchmark tussen wijken/gemeenten op
inzet/populatie, resultaat, tevredenheid
Terug begeleiding naar Algemeen
Werkproces back office: gemeente en verzekeraar trekken samen op!?
De parallel tussen de werking van het proces voor de burgers en de noodzakelijke inrichting van het
werkproces van professionals is in onderstaand plaatje in een oogopslag duidelijk.
In de rol van opdrachtgever is de gemeente en de zorgverzekeraar te zien. Centraal staat het
integraal (keukentafel)gesprek en de verbinding tussen burger en zijn omgeving en de professional
en het netwerk in de wijk. Vanuit dat gesprek worden de activiteiten in samenhang georganiseerd.
De professional is hier de sleutel tussen burger en het afgesproken systeem.
Vanuit de professional wordt de berichtgeving, de inzet en het samenwerken met de omgeving van
de burger verder op gang gebracht. Zowel inhoudelijk als administratief. Het is evident dat de
28
professional aan de (keuken)tafel en de aanbieder het meest gediend zijn bij eenduidigheid in
systeem en werkproces voor sociaal en verzekerd domein.
Gescheiden systemen zorgen voor dubbele boekhoudingen, dubbele werkzaamheden en
kunstmatige scheidingen in handelingen van personeel die voor beide domeinen soms
werkzaamheden uitvoeren. Elke herhaalactie of dubbele invoer is extra werk, tijd en dus geld. Door
dit in aanvang al eenduidig te organiseren is een groot deel van de administratieve last die nu drukt
op bijv. de uitvoering van de HV in de WMO weg te nemen evenals die binnen de huidige V&V.
Geïntegreerde zorg en ondersteuningsafspraken met de burger: samen doen
Hoe ziet het werkproces in de gemeentelijke omgeving er uit en hoe in de zorgomgeving?
.
29
WMO proces
Zowel het gemeentelijk werkproces als het regelarme zorgproces is schematisch in kaart gebracht. In
bovenstaand processchema ziet u welke stappen hiervoor gezet moeten worden.
De keuze om de Wijkverpleegkundige en de WMO consulent in de wijk of dorp samen de inzet van
zorg en ondersteuning te laten organiseren vereist een werkproces die aansluit en het hen ook
mogelijk maakt. En wel zonder last te hebben van de diversiteit in financiers en hun systeemeisen.
Hoe kan het in de zorg er uit zien?
De ruimte om te mogen beslissen, de wijze van samenwerken met de burger en de wijze van
verantwoorden bepaalt in belangrijke mate de arbeidsintensiteit en bureaucratie van dit
stappenmodel. Deze lessen zijn in de AWBZ zorg geleerd en hebben geleid tot ruimte in de zorg om
dit anders te organiseren en te stroomlijnen in de geest van. Er ligt geen belemmering op landelijk
niveau om dit regionaal met elkaar, gemeenten en verzekeraar, in te richten.
NZa: Declareren op basis van zorgplan nu ook al mogelijk
01-05-2013
Er zijn geen belemmeringen in de huidige regelgeving om op basis van een zorgplan te declareren. Dat constateert de
Nederlandse Zorgautoriteit na een toets van de regelgeving op verzoek van de staatssecretaris. Sterker nog, declareren met
een zorgplan is nu ook al mogelijk in de extramurale AWBZ-zorg.
De NZa schreef en schrijft geen bepaalde manier van registreren voor in de thuiszorg, dus ook geen minutenregistratie. Het
registreren en declareren van zorg kan op verschillende manieren. Zo kan de personeelsplanning daarvoor gebruikt worden,
of het zorgplan, waarin staat welke zorg wanneer geleverd wordt.
Het is aan het zorgkantoor en de zorgaanbieder om vervolgens samen afspraken te maken over de manier waarop de
zorgaanbieder verantwoording aflegt over de uren zorg die daadwerkelijk zijn geleverd. Dat kan bijvoorbeeld door de cliënt
periodiek het zorgplan te laten ondertekenen.
In onderstaand figuur is de keten van afspraken tussen cliënt en (maatwerk)leverancier systematisch
in beeld gebracht. De stappen zijn in feite in beide processen gelijk: gemeentelijk of verzekerd. We
lopen de stappen kort langs om inzichtelijk te maken hoe dit kan verlopen op een burgervriendelijke,
transparante wijze.
30
Doelen op zorg en
ondersteuning die je moet
bereiken
Plan wordt
overeengekomen
tussen aanbieder
en client
2.
Arrangementsafspraak
Soort zorg en ondersteuning,
hoeveelheid, duur en
frequen e
De te leveren zorg
en ondersteuning
wordt
overeengekomen
3. Zorgrealisa e
We leveren zorg en
ondersteuning op basis van
cliëntplanning en
personeelsplanning
De geleverde zorg
en ondersteuning
4. Factura e & Eigen
bijdrage
Factura e van geleverde zorg/
OS bij het zorgkantoor t.b.v.
betaling; indiening geleverde
zorg bij CAK t.b.v. eigen bijdrage
Factuur voor
zorgkantoor en
CAK
5. Controle
1. Zorgplan
Grondslag voor de inzet van maatwerk
De inkoop regelt de randvoorwaarden van waaruit de professional mag werken met de burgers.
Daarin worden afspraken gemaakt over de in te zetten producten, de prijs en kwaliteit of het budget
per wijk. Onze keuze voor een sterk vereenvoudigd maatwerk productpakket geeft maximaal ruimte
aan burger, sociaal wijknetwerk en professionals om maatwerk te leveren. De kern is dat de afspraak
leidend is voor de inzet. De flexibiliteit ligt er in dat wijkverpleegkundige en/of de WMO consulent
samen met de klant dit proces expliciet managen.
Van tijdsregistratie per cliënt naar dynamisch arrangementbeheer
Eenvoud en afname van bureaucratie is in de transitie van groot belang. Door om te schakelen van
minutenindicatie en -registratie naar het planning = realisatiesysteem zoals dat nu al mogelijk is in de
AWBZ en daarop aan te sluiten ook in de procesgang voor Ondersteuning/Begeleiding, beogen we de
gezamenlijke werkwijze ook hierin consistent in te richten voor professionals en burgers.
Stapsgewijs zou dit er uit kunnen zien zoals als volgt beschreven.
Zorg en ondersteuningsplan
Dit plan dat wordt opgesteld door de wijkverpleegkundige dan wel de WMO consulent en is de basis
voor de inzet die wordt gedaan door de aanbieder. Hieraan gekoppeld wordt de wettelijke basis voor
de levering geregeld: de beschikking van de gemeente dan wel de indicatie voor de ZvW. De wijze
waarop de indicatie voor de ZvW wordt gesteld wordt nu ontwikkeld (landelijk) door de V&VN.
Zorg/ondersteuningsarrangement
De door de burger gekozen aanbieder maakt samen met de cliënt het arrangement en zet zorg en/of
ondersteuning in.
31
Dit arrangement speelt een cruciale rol in de AO. In het arrangement wordt de zorg en ondersteuning
zo ingericht met die deskundigheid om de doelstelling verwoord in het zorgplan te kunnen halen. In
het arrangement worden afspraken gemaakt op basis van gemiddelde inzet om de flexibiliteit te
houden. Bij structurele veranderingen wordt het arrangement aangepast, evt. tevens het zorgplan.
Het arrangement vormt de basis voor de eigen bijdrage.
Van arrangement naar planning
Het omzetten van de arrangementsafspraken in inzet wordt door het team in de cliënt- en
personeelsplanning gedaan. Het gaat om de doelen en de inzet daarop. Zolang de realisatie binnen
het arrangement past en de afwijkingen niet structureel zijn hoeft dit niet tot wijziging van het
arrangement te leiden. Indien dit samen met cliënt wel als structureel wordt ervaren kan
arrangement worden aangepast wat dan leidt tot een nieuwe planning. De bij aanvang frequente
evaluatieafspraken bieden hiervoor gestructureerd de ruimte.
Planning = Realisatie
De zorgrealisatie is gebaseerd op de planning die is gemaakt op basis van het arrangement. De
planning legt dag en tijdstip vast. De aanbieder administreert het arrangement dat is opgenomen in
de planning van zorg en personeel conform de productieafspraken die hij gemaakt heeft met de
financier.
Facturatie
De omvang van de facturatie is het gemiddelde van de geleverde zorg en ondersteuning bij
zorgverzekeraar, CAK en bij de gemeente conform de inkoopafspraken. De grondslag van de
facturatie komt overeen met de gemiddelde geleverde zorg zoals in het arrangement is afgesproken.
Uiteraard wordt alleen gefactureerd als er geleverd is.
De opstelling van het arrangement is geschikt voor de facturatie en de interne informatiebehoefte:
het laat gekoppeld aan de doelen de inzet zien met de frequentie per week. Dit is de input voor de
planning die daarop is samengesteld: voor personeel en voor cliënt.
Zowel voor CAK (berekenen van eigen bijdrage) als voor zorgverzekeraar/gemeente (facturatie)
wordt een set van basisgegevens gebruikt. Dus ook de grondslag voor de eigen bijdrage wordt
gevormd door de gemiddelde overeengekomen inzet in het arrangement.
Regelen van de inrichting informatieverkeer
Het regelen van het berichtenverkeer tussen aanbieders, financiers en CAK is noodzakelijk voor het
administratieve en financiële proces.
Ook binnen de zorg is er een bestaand werkproces tussen aanbieders en opdrachtgever/financier. Dit
wordt ook wel ‘AZR 16’ genoemd. AZR is een systematiek voor het volgen van de cliënt in alle fasen
in de keten; het indiceren, het toewijzen, het leveren van de zorg en het opleggen van de eigen
bijdrage. Het doel is het eenduidig ondersteunen van een snelle en efficiënte inzet van zorg en
bijdragen aan afname van administratieve lasten. Alle aanbieders en zorgkantoren wisselen zo hun
16
De AWBZ-brede zorgregistratie (AZR) is een systematiek voor het volgen van de cliënt in alle fasen van de keten: het indiceren, het
toewijzen en het leveren van zorg en het opleggen van de eigen bijdrage aan cliënten. Het doel van de AZR is het ondersteunen van een
snelle en efficiënte inzet van zorg en bijdragen aan een afname van administratieve lasten. AZR wisselt op cliëntniveau elektronisch
gegevens uit tussen ketenpartijen. Dit gebeurt op basis van landelijk vastgestelde standaarden.
32
berichten uit op dit basisproces. In schema ziet het berichtenverkeer AZR er als volgt uit:
Door dit procesdeel, het administratief berichtenverkeer, vanuit gemeente en verzekeraar samen en
eenduidig in te richten voorkomen we veel extra kosten bij aanbieders en gemeenten.
Standaardisatie zorgt voor duidelijk verkeer tussen partijen en vergelijkbare informatie op elk niveau.
Aansluiten bij het advies van de stuurgroep i-HLZ wordt door onze gemeente dan ook nagestreefd.
Hoe ziet de praktische planning er uit? Hieronder een doorkijkje naar de landelijke aansluiting die wij
maken.
iWmo-standaard
De iWmo standaard is ontwikkeld om gemeenten en andere betrokken partijen te ondersteunen bij
de transitie van de AWBZ naar de Wmo 2015. De iWmo standaard sluit zoveel mogelijk aan bij de
werkwijze in de AWBZ waardoor optimaal gebruik wordt gemaakt van de huidige kennis en
systemen. Om het gebruik van de standaard in het gemeentelijk proces toe te lichten wordt door
VWS een handreiking geschreven.
Op 10 april 2014 heeft de stuurgroep i-HLZ de functionele standaard voor het elektronische
berichtenverkeer in de nieuwe WMO vastgesteld. Met deze standaard worden de bestaande
specificaties in de AWBZ optimaal hergebruikt. De standaard is tot stand gekomen in nauwe
samenwerking met gemeenten, aanbieders, softwareleveranciers, zorgkantoren en
beheerorganisaties. De vaststelling markeert een belangrijke stap in het ondersteunen van de
transitie naar de nieuwe WMO. De WMO-standaard wordt niet verplicht gesteld, maar het belang
van standaardisatie wordt wel door alle partijen binnen de WMO onderschreven.
De technische uitwerking van de standaarden wordt rond 1 juni a.s. gepubliceerd op www.platformizo.nl. De definitieve specificaties volgen op 1 juli 2014 en zijn dan beschikbaar op het nieuwe
informatieportaal van Zorginstituut Nederland, www.istandaarden.nl (voorheen zorgregistratie.nl).
De ondersteunende validatie module om berichten te testen komt beschikbaar in augustus 2014.
33
Standaard voor berichtenverkeer17
Maandag 26 mei heeft de derde en laatste bijeenkomst van de landelijke Referentiegroep iWmo
plaatsgevonden. Vertegenwoordigers vanuit zorgaanbieders, gemeenten, softwareleveranciers,
zorgkantoren, CAK, SVB, KING, VNG, Vektis, VWS en Zorginstituut Nederland hebben gezamenlijk de
concept standaard aangescherpt en gesproken over welke ondersteuning nodig is bij implementatie
van de standaard. De bijeenkomsten zijn georganiseerd door Zorginstituut Nederland dat in opdracht
van VWS het beheer van de iWmo-standaard in 2014 op zich neemt. In de eerste week van juni
worden de uitgewerkte conceptspecificaties gepubliceerd.
Uitwisseling producten en diensten
In het Wmo-berichtenverkeer wisselen partijen straks informatie uit over de producten en diensten
die worden geleverd. Hierbij is het uitgangspunt dat gemeenten beleidsvrijheid hebben in de
uitvoering van de Wmo. Om deze uitwisseling mogelijk te maken worden vaak codetabellen gebruikt.
Uit de referentiegroep kwam naar voren dat enerzijds iedereen er belang bij heeft om een standaard
codetabel te gebruiken, maar dat anderzijds dit niet ten koste mag gaan van de vrijheid van
gemeenten om lokaal nieuwe producten en diensten te definiëren. In de referentiegroep is gezocht
naar een oplossing hiervoor. Afgesproken is dat er een productcodetabel wordt opgesteld met een
aantal landelijk vastgestelde productcategorieën, waaronder gemeenten productcodes kunnen
definiëren. In overleg met de VNG wordt de samenhang tussen de productcategorieën en de lijsten
voor financiële verantwoording vanuit de gemeenten bekeken.
Implementatieondersteuning
Om de implementatie en het gebruik van de standaard te faciliteren heeft Zorginstituut Nederland
een servicedesk ingericht. Deze servicedesk is bereikbaar via [email protected]. Daarnaast
wordt in augustus een Testmodule opgeleverd waarin ketenpartijen hun Wmo-berichten kunnen
valideren. Ook komt er een XML-conversieservice. Om de kennis over de Wmo en het werken met
standaarden te vergroten wordt er in samenwerking met alle partijen een WMO Kennisportaal
ontwikkeld. Net als voor het beheer van de standaarden in de AWBZ wordt een overlegstructuur
ingericht om de voortgang te bewaken en afstemming met de ketenpartners te organiseren.
17
bron: Zorginstituut Nederland
34
Controle samen doen
In de controle gaat het om de aansluiting tussen geplande, geleverde en gefactureerde zorg. De
betrouwbaarheid, consistentie en toetsbaarheid is leidend in de opzet. Hierop komen controle,
samenwerking van gemeente met zorgverzekeraar en de werkwijzen van de aanbieders samen.
Periodieke afspraken tussen aanbieders en financiers zouden gewenst zijn om de kwalitatieve
toetsing van de arrangementen en de realisatie enerzijds als ook afspraken rondom de
kostenontwikkeling en gemiddelde kosten per cliënt vorm te kunnen gaan geven. Dit zo inrichten is
noodzakelijk om in gezamenlijkheid in control te zijn en past ook in onze aanpak om meerjaren
afspraken te maken met aanbieders in onze gemeente. Wij kiezen hier met de aanbieders voor deze
werkwijze die voortbouwt op relatie en samenwerking.
High Trust & High Penalty
Deze wijze van samenwerken en organiseren in de gemeente om zo de gebiedsgerichte aanpak,
toegang en inzet vorm te geven is een grote stap voorwaarts in het bieden van ruimte aan
professionals, regie bij de burger en afname van bureaucratische tijd en kosten bij zowel de
financiers als de aanbieders.
Het vraagt ook een andere wijze van besturen en controleren. De keuze impliceert een zekere mate
van gecontroleerd vertrouwen die de financier geeft aan de aanbieders en de professionals. Dit is
geen naïef vertrouwen. Het is een contract dat voor beide partijen, financier en leverancier, het
nodige op het spel zet. Dit contract regelt het proces, de randvoorwaarden waaronder, de eisen aan
uitvoering en kwaliteit. Tegelijkertijd is in dat contract geregeld wat de controle betekent en welke
penalty’s te verwachten zijn. De penalty’s zijn zo van betekenis dat dit iets is waar rekening mee
gehouden wordt.
Voorbeeld CIZ High trust, high penalty
Veel zorgaanbieders werken met een taakmandaat van het CIZ. Dit betekent dat zij indicaties mogen
stellen en direct kunnen inzetten. Het CIZ heeft het Informatieprotocol toezicht indicatiestelling met
taakmandaat opgesteld. In dit toezicht wordt gecontroleerd op o.a. upcoding. Dit protocol op slechts
één pagina maakt inzichtelijk welke maatregelen gelden, wie welke informatie krijgt over het toezicht
door het CIZ op de indicatiestelling via taakmandaat en hoe de informatie aan de desbetreffende
partijen wordt verstrekt. Voor meer informatie zie:
https://transitiewb.coopcreation.com/LAB/Kennisbank/?Action=showConversation&key=31bd265e-c985e311-ab17-ac162dbe5a57
High Penalty is dat de mandaatrechten kunnen worden afgenomen van aanbieders. Zij mogen geen
indicaties meer stellen en ook niet direct zorg inzetten bij cliënten. Indien het mandaat wordt
afgenomen wordt dit publiek gemaakt.
35
Bekostiging en beschikbaar budget: samenwerking belonen
De samenwerking tussen intramurale (specialistische) voorzieningen, huisartsen,
wijkverpleegkundigen, sociaal wijkteam en andere WMO voorzieningen is cruciaal voor de juiste
zorg- dienstverlening in onze gemeente. De verzekeraar en het zorgkantoor contracteren de
medische zorg en de intramurale zorg, de gemeente draagt zorg voor het sociaalwijkteam en de
WMO voorzieningen. In West Brabant hebben met name CZ en VGZ een groot marktaandeel. CZ
vervult voor de regio West Brabant de zorgkantoor rol en contracteert aanbieders in de care en voor
2015 de wijkverpleging voor de hele regio.
Kiezen voor regionale samenwerking
In de gemeente steunen we de regionale samenwerking van onze 18 gemeenten. In dat verband
werken we samen aan een eenduidig en slimmere afgestemde inkoop en contracten. Hierdoor moet
er minder of geen sprake zijn van stapelingen van regelingen en interventies, geen schotten ontstaan
tussen systemen. Samen werken we aan zorg en ondersteuningsaanbod over de
financieringsstromen heen. En specialismen organiseren we zoveel mogelijk regionaal. We streven
naar minimale overhead. En dat kunnen we vooral doen ook door samen te werken als gemeenten in
de regio en met de verzekeraar.
Hybride bekostigen
De populatie- en prestatiebekostiging gebeurt binnen zowel het sociale als het verzekerd domein op
basis van dezelfde grondslagen. Zo kunnen bijvoorbeeld de op -en afslagen van de financiering bij de
huisarts ook gebruikt worden om te differentiëren in de bekostiging van het sociaal wijkteam. Een
wijk of dorp met een bovengemiddeld aantal kwetsbaren (80-plussers of mensen met een
lichamelijke of verstandelijke beperking) zal naar verwachting een hoger beroep ondervinden op de
toegangspoort dan een wijk of dorp waar dat niet het geval is.
Huisartsen per wijk
De huisartsen worden al op de hybride wijze ingekocht. Er is sprake van een mix van
populatiebekostiging en outcome -indicatoren. In het verzekerde domein is de huisarts vaak het
eerste aanspreekpunt. Bij lichamelijke of psychische klachten of een vraag over de gezondheid,
fungeert deze als een poortwachter: de huisarts stelt een gezondheidsprobleem vast en bepaalt of er
een behandeling moet worden ingezet, en zo ja, welke behandeling. Wanneer we kijken naar wat de
inzet in de gemeente is komt dat op de volgende inrichting neer:
aantal huisartsen
aantal fysiotherapeuten
aantal inwoners die gezondheid als matig tot slecht
ervaren
Gemeente
11,2 FTE
14 personen
20,8 FTE
10,8 %
36
Huisartsen: contracteren en de weg naar populatie en uitkomstbekostiging
De gemiddelde huisartsendichtheid in Nederland is 2.379 inwoners per FTE huisarts. Huisartsen worden betaald op basis
van de populatie van hun praktijk; het aantal jongeren, het aantal ouderen, mensen uit andere culturen etc. Door de
verzekeraar gecontracteerde huisartsen voldoen aan bepaalde basiseisen, zo hebben ze een goede waarneemregeling en
garanderen ze ook 's avonds, 's nachts en in het weekend huisartsenzorg.
Naast deze basisafspraken kunnen huisartsen aanvullende afspraken maken met een verzekeraar. Hiervoor worden ze dan
extra beloond: hoe hoger het niveau van kwaliteit en service, hoe hoger het bedrag wat de huisarts ontvangt van de
verzekeraar. Een van de onderdelen waarover bijvoorbeeld afspraken gemaakt kunnen worden tussen verzekeraar en
huisarts is de mate van samenwerking met het sociale wijkteam.
Er is dus sprake van een hybride bekostiging waarbij zowel naar populatie als prestatie gekeken wordt.
Onze uitgangspunten
Het vraagstuk van bekostiging van de voorzieningen in de gemeente beschouwen we vanuit drie
overwegingen:
- het staat in relatie tot het voorzieningenniveau dat we ons als gemeente wensen
- het beschikbaar budget;
- het moet aansluiten bij de systematiek: gebiedsgericht, eigen kracht, flexibiliteit voor professionals
en cliënten, gericht op versterken van samenwerking;
- keuze voor bekostigingswijze ook in relatie tot verantwoording en outcome die we ons wensen.
Dit sluit aan bij de begroting binnen onze gemeente. De begroting 2014 is gebouwd op tien
programma's die een uitwerking zijn van het coalitieakkoord. Per programma is in de begroting
aangegeven: de doelstellingen, kaders die gehanteerd worden en activiteiten. Vervolgens zijn de
kosten aangegeven en prestatie indicatoren. Door de prestatieindicatoren waar mogelijk te
verbinden met de outcome indicatoren die voorzien worden binnen de activiteiten vanuit de WMO
en de Zorgverzekeringswet versterken we de aanpak en uitvoering in onze eigen gemeente.
Zo wordt voor het programma in de zorg als doelstellingen benoemd:

het behouden van het rapportcijfer 7,5 voor de dienstverlening en de WMO producten

Het behouden van het niveau 2012 voor de uitstroom van uitkeringsgerechtigden (dus naar
214 burgers)

Het behouden van het niveau 2012 voor het aantal mensen in traject schuldhulpverlening
(dus naar 60 burgers)

Het terugdringen en voorkomen van eenzaamheid onder ouderen (75+) met jaarlijks 2%
evenals het vergroten van de zelfredzaamheid van ouderen (75+), waardoor ze langer
zelfstandig kunnen blijven wonen in onze gemeente (dus naar 45 %)

Het terugdringen en voorkomen van schadelijk alcoholgebruik (dus naar 11 %) en van
overgewicht (dus naar 48 % ) met jaarlijks 2%
De opgave voor 1-1-2015 is vooral te zorgen dat de basis goed gelegd wordt onder extra activiteiten
en dat er doorontwikkeld kan worden de jaren erna. Dat betekent dat we ons in dit verband focussen
op de nieuwe rollen en producten. Achtereenvolgens staan we stil bij het Sociale wijkteam, de WMO
deskundige, de verbinding van de wijkverpleegkundige in de duo-rol en het product begeleiding.
37
Sociaal wijkteam: hybride gefinancierd
De afspraken die we hierover kunnen maken passen hoogstwaarschijnlijk binnen de bestaande
werkzaamheden van welzijn- en zorgmedewerkers in de wijk. Het zijn vooral professionals in de wijk
die netwerken vormen rondom cliënten(groepen) en op die wijze samen werken.
Naast de professionals werken de wijkverpleegkundigen en WMO-deskundige in duo in de wijk.
CZ stelt een denkrichting voor om te bepalen hoeveel uren de wijkverpleegkundige beschikbaar moet
zijn voor een bepaalde wijk of dorp: in eerste instantie is dit het aantal inwoners ouder dan 65 jaar
en de sociaaleconomische status (SES score )zijn voor CZ belangrijke indicatoren voor het bepalen
van het aantal benodigde uren wijkverpleegkundige coördinatie. Daarbij wordt een schaal van
ongeveer 15.000 inwoners verbonden met een wijk of dorp.
Beschikbare uren van het wijkduo worden vastgesteld op basis van een dergelijke weegmand.
Benodigd budget is afkomstig van verzekeraar (voor de inzet van de wijkverpleegkundige) en de
gemeente (voor de inzet van een WMO- deskundige). Voorstel is om naast populatiebekostiging te
werken met belonen van outcome van gezondheidsuitkomsten, ook wel de hybride
bekostigingsvorm genoemd. Deze outcome monitor zal gezamenlijk vorm gegeven moeten worden.
Hybride bekostigen
In populatiebekostiging wordt op basis van bewonerssamenstelling gecombineerd met bijvoorbeeld sociaal economische
status een rekenfactor opgesteld. In feite is het een gelijke redenatie als subsidiering van diensten die al veel langer in de
gemeente plaats vindt in bijv. maatschappelijk of welzijnswerk. Dit deel is voor een groot deel een vast budget. Daarnaast
zou een deel variabel te maken zijn en wel zo dat een prikkel wordt ingebouwd om bijvoorbeeld goede
gezondheidsresultaten resultaten na te streven die geënt zijn op de gemeente of (sub)regio. De verzekeraar CZ zal in de
hele regio de inkoop organiseren van de wijkverpleegkundige rollen.
Aantal wijkverpleegkundigen in de gemeente volgens de hybride systematiek
Om dat de SES score in de gemeente tussen de -1 en 1 ligt 18, wordt in een mogelijke berekening van
het aantal uur uitgegaan van 13 uur per 1.000 65 plussers. Het aantal 65 plussers in de gemeente
bedraagt 5.520. Dit geeft een volgend beeld per kern over het aantal beschikbare uren van de
wijkverpleegkundige waardoor duidelijk is dat gedacht kan worden aan twee full timers per week
voor de totale gemeente.
Kern 3
inwonersaantallen
aantal 65 plussers
aantal uur
wijkverpleegkundigen
18
Kern 2
4.065
540
1.715
185
Kern Dorp 6
2.190
295
Kern Dorp 4
11.875
1.770
Kern Dorp 5
Kern 1
6.290
710
Totaal in
gemeente
525
55
26.660
5.520
72 uur
De SES score voor de hele gemeente ligt op - 0,113.
38
Bekostiging en beschikbaar budget Begeleiding
Het gaat in de gezamenlijke opgave van verzekeraar en gemeente om naar schatting 850 mensen die
nu extramurale begeleiding of persoonlijke verzorging vanuit de AWBZ ontvangen. Voorlopig wordt
gerekend met een bedrag van 7,5 miljoen euro dat overgaat naar de gemeente (Begeleiding) en naar
de zorgverzekeraar (persoonlijke verzorging).
Begeleiding
Het gaat in de gemeente om ongeveer 185 burgers die nu vanuit de AWBZ begeleiding krijgen, zowel
individueel als in groepsverband. In totaal ontvangen zorgaanbieders ongeveer 2,1 miljoen euro per
jaar om de 185 burgers te begeleiden. Van deze 2,1 miljoen zal naar schatting 1,6 miljoen (korting
25%) worden overgeheveld naar de gemeente om de begeleiding voor deze groep burgers te
organiseren.
In de onderstaande tabel is dit weergegeven per dorp inclusief de vergoedingen die vanuit de huidige
regelingen beschikbaar zijn voor de begeleiding van deze mensen. De kernen Dorp 4 en Dorp 5
hebben verreweg de meeste burgers die nu begeleiding ontvangen:
dorp 5
dorp 6
dorp 3
dorp 2
dorp 1
30
5
10
5
0
20
5
5
5
0
15
5
5
5
0
€
€
€
€
€
295.003,28
42.597,10
112.402,16
23.359,70
-
€
€
€
€
€
237.559,14
37.957,92
47.447,40
36.232,56
-
€
€
€
€
€
29.966,04
7.710,56
9.638,20
7.360,08
-
€
€
€
€
€
562.528,46
88.265,58
169.487,76
66.952,34
-
€
€
€
€
€
421.896
66.199
127.116
50.214
-
De beide kernen beschikken, in tegenstelling tot de andere kernen, over bestaande voorzieningen
voor gehandicapten (dagactiviteitencentra) en ouderen (verzorgingshuis, aanleunwoningen) en
hebben ook een regionale functie.
Vraag vanuit de burgers die nu begeleiding ontvangen
Begeleiding is bedoeld om de zelfredzaamheid van burgers te bevorderen, te behouden of te
compenseren zodat een verblijf in een instelling zo lang mogelijk wordt uitgesteld waarbij
verwaarlozing wordt voorkomen. Begeleiding, zoals het nu is georganiseerd, is mogelijk in de vorm
van individuele begeleiding of als begeleiding in groepsverband. Er zijn in de huidige AWBZ meerdere
grondslagen voor de indicatie mogelijk:






Somatische aandoening/beperking (SOM);
Psychogeriatrische aandoening/ beperking (PG);
Psychiatrische aandoening/ beperking (PSY);
Lichamelijke handicap (LG);
Verstandelijke handicap (VG);
Zintuiglijke handicap (ZG).
Onder beide functies gaat een veelvoud aan activiteiten en zorgaanbieders schuil. Individuele
begeleiding wordt ingezet voor onder andere woonbegeleiding of thuisbegeleiding. Onder
groepsbegeleiding valt onder meer dagbesteding en dagopvang. Voorbeelden van de huidige
extramurale AWBZ-begeleiding zijn:

woonbegeleiding, thuisbegeleiding en activerende psychiatrische thuiszorg
39





praktische pedagogische thuishulp en gezinsondersteuning
dagopvang / dagbesteding voor kinderen, volwassenen, dementerenden en mensen met
psychiatrische problematiek
gespecialiseerde buitenschoolse opvang en logeerhuizen
begeleiding bij rehabilitatietrajecten verslaafden
ontmoetingsgroepen en inloopvoorzieningen
De ondersteuning van mensen is vaak gericht op het versterken van de (dag)structuur en het
dagritme. Tevens is ondersteuning gericht op praktische hulp op het gebied van het dagelijks leven,
het huishouden en de administratie. De ondersteuning kan kortdurend of van structurele aard zijn.
Korte intensieve begeleiding is bijvoorbeeld nodig tijdens de beginfase van een begeleidingstraject,
bij een crisissituatie of na een traumatische gebeurtenis.
In de onderstaande tabel is de verdeling naar grondslag voor Dorp 4 weergegeven:
dorp 4
Aantal inwoners met indicatie begeleiding Aantal
Waarvan individueel uren
Waarvan groep Dagdelen
SOM
15
0
15
5,8
PG
10
0
10
5,5
PSY
35
20
2,2
15
4,2
LGH
30
10
4,6
20
5,6
VG
10
10
3,8
ZG
0
0
NB
0
0
Totaal
100
40
3,53
60
5,275
Voor Dorp 4 geldt dat een meerderheid van de burgers met een indicatie voor begeleiding deze
begeleiding in groepsverband ontvangt. Gemiddeld is deze begeleiding ruim 5 dagdelen per week.
Deze groepsbegeleiding is breed verdeeld over mensen met een somatisch probleem,
psychogeriatrie, een psychiatrische grondslag en mensen met een lichamelijke handicap. De
individuele begeleiding is gemiddeld 3,5 uur per week en wordt veelal geboden aan burgers met een
psychiatrische aandoening.
In Dorp 5 ontvangt een meerderheid van de burgers met een indicatie voor begeleiding deze
individueel, voor ongeveer 3 uur per week. De meeste burgers ontvangen deze begeleiding als gevolg
van problemen met een psychiatrische grondslag. De groepsbegeleiding is met name voor mensen
met somatische problemen en psychogeriatrie.
Dorp
5
Aantal inwoners met indicatie
begeleiding
SOM
PG
Aantal
Uren
10
5
Waarvan
individueel
0
0
Waarvan
groep
10
5
Dagdelen
PSY
20
15
LGH
5
5
2,2
5
4,6
4,3
0
VG
10
10
ZG
0
0
2,9
0
NB
0
0
Totaal
50
30
5,1
6,9
0
0
3,13
20
5,53
40
Het huidig aanbod van begeleiding voor de burgers zal deels verdwijnen of anders opgezet worden.
Voortzetten van het huidige aanbod zal namelijk leiden tot verschraling. Uitgangspunt voor de
gemeente(en de andere Subregio-gemeenten) is het inzetten op het gebruikmaken van algemene en
collectieve voorzieningen en het stimuleren van onderlinge steun. Dit moet leiden tot minder beroep
op individuele voorzieningen. Hoe kan het anders? Enkele mogelijkheden hiervoor zijn:
Inzet dorpsteam
Het dorpsteam / sociaal wijkteam kan preventief werken voor de huidige en de nieuwe groep
mensen die behoefte hebben aan begeleiding. De WMO deskundige kan, in samenwerking met de
wijkverpleegkundige, met inzet van de principes van de eigen kracht pyramide met de burgers
bekijken hoe de behoefte aan begeleiding in het eigen netwerk kan worden vervuld en welke vragen
met het inzetten van informele zorg beantwoord kunnen worden, zonder een beroep te doen op
professionals.
Maaltijdservice
De maaltijddienst is er om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. Ouderen die niet
(meer) in staat zijn voor de eigen warme maaltijd te zorgen of het gezellig vinden om samen met
anderen te eten, kunnen deelnemen aan deze zorgvoorziening. Deze zorg in Dorp 4 en de gemeente
wordt uitgevoerd door de vrijwilligers onder begeleiding van aanbieder V&V.
Investeren in infrastructuur
Een deel van de huidige begeleiding wordt ingezet om eenzaamheid van met name ouderen te
doorbreken. Dit wordt met name via dagbesteding ingevuld. Het creëren van een wijkcentrum (in
een school of in de kerk) waarin de ouderen elkaar kunnen ontmoeten kan een deel van de behoefte
aan dagbesteding worden vervuld.
Combineren van doelgroepen
Een andere mogelijkheid is om doelgroepen te combineren. Dagbesteding voor ouderen kan
gecombineerd worden met dagbesteding voor mensen met verstandelijke en lichamelijke beperking.
Een andere optie is om bijvoorbeeld de doelgroep volwassenen met psychiatrische problematiek
gebruik te laten maken van het aanbod van een wijkcentrum. Het wijkcentrum en de GGZ moeten
hierbij nauw samenwerken. Een specifieke voorziening voor de doelgroep blijkt hierdoor niet
noodzakelijk.
Inzetten van mantelzorg
Net als in de persoonlijke verzorging is het mogelijk om mantelzorgers en familie meer te betrekken
bij de begeleiding. De vraag is wel hoe lang de mantelzorger de extra inzet die van hem/haar wordt
verwacht ook daadwerkelijk weet vol te houden. Met name bij PG is de draagkracht van de
mantelzorgers een belangrijk punt. De gemeente kan dit aanpakken enerzijds door hen direct te
ondersteunen en door respijtzorg te bieden. Anderzijds door bestaande sociale systemen rondom
zorgvragers te ontlasten en te versterken door inzet van vrijwilligers en welzijnsorganisaties.
Meer opnemen van sport(activiteiten) in het begeleidingsaanbod
Sport biedt kansen om de zelfredzaamheid van mensen met een beperking te vergroten. Daarnaast
kunnen sportverenigingen ook activiteiten aanbieden in het kader van dagbesteding. Uiteraard in
samenwerking met de zorgaanbieders uit de regio.
41
Van individueel naar collectief
Een optie om voor een deel van de burgers waarvoor nog weinig alternatieven zijn, is om de
individuele begeleiding in 2015 over te zetten naar groepsbegeleiding. Uit berekeningen van het
huidige budget blijkt dat het overzetten van individuele begeleiding minimaal 20% kostenbesparing
oplevert. Niet alleen vanuit het oogpunt van maatschappelijke kosten is de omzetting relevant, maar
in de eerste plaats om mensen te helpen (weer) een netwerk op te bouwen.
Inzetten begeleiding op afstand
Begeleiding op afstand is een mogelijkheid om de begeleiding veel meer op de vraag van de burger te
richten en tegelijkertijd de kosten voor de begeleiding te verlagen (met name de reistijd). Inmiddels
zijn er tal van voorbeelden beschikbaar die aantonen dat het inzetten van bijvoorbeeld
beeldschermzorg forse besparingen oplevert, met name op reistijd maar ook op tijd voor
begeleiding.
Vervoer
Na de decentralisatie is het vervoer van en naar de dagbesteding een gemeentelijke
verantwoordelijkheid. Deze is in de regio West Brabant regionaal opgepakt en uitgewerkt tot een
gezamenlijk beleid. Dichtbij wat dichtbij kan, in de eigen woonomgeving zoveel mogelijk. Dit past
goed in het te voeren en ontwikkelen beleid als gevolg van de transitie.
Voorbeeld uitgewerkt
Welke mogelijkheden zijn er voor Dorp 4 en Dorp 5 om de vraag naar de huidige begeleiding te
beantwoorden en te financieren via collectieve voorzieningen? Een voorbeeld:
In totaal zijn er 150 burgers die op dit moment gebruik maken van individuele- en groepsbegeleiding
in Dorp 4. Het budget (inclusief de korting) wat overkomt voor deze groep is 1,3 miljoen euro per
jaar, inclusief de vergoeding voor vervoer.
Het streven van de gemeente is om de vraag naar begeleiding voor het grootste deel van deze 150
burgers via algemene voorzieningen te beantwoorden. Het dorpsteam is hiervoor de eerste stap. Zij
gaan met deze groep burgers, aan de hand van de eigen kracht pyramide, vaststellen hoe en in welke
mate de belemmeringen die zij nu ervaren in hun leven zelfstandig kunnen oplossen. Dit levert
inzicht in de mogelijkheden en onmogelijkheden van de huidige groep burgers om de huidige
begeleiding op een andere wijze te kunnen invullen.
De aanname(ambitie) is dat van deze groep burgers een aanzienlijke groep via de inzet van algemene
voorzieningen (zoals het dagelijks kunnen bezoeken van een dorpshuis), het versterken van hun
eigen netwerk, de inzet van participatie bij en met werkgevers, van de sportverenigingen etc. in hun
behoefte aan begeleiding en ondersteuning voorzien kunnen worden.
Voor de overige burgers die onvoldoende via de inzet van de algemene voorzieningen ondersteund
kunnen worden, biedt de gemeente een maatwerkoplossing. Het streven van de gemeente is om
voor deze groep het maatwerk zoveel mogelijk via groepsbegeleiding aan te bieden. Individuele
begeleiding zal gericht en met een duidelijke structuur aangeboden worden waar dat echt nodig is en
resultaat kan bieden. Een dergelijke uitwerking en berekening zal de gemeente komend jaar moeten
gaan maken. De route hierbij is:
42
1. In gesprek met de burgers die nu een indicatie voor begeleiding hebben. Het
wijkteam/dorpsteam lijkt hiervoor een geschikt middel om vast te stellen wat de behoeften zijn
vanuit de huidige groep en in hoeverre dit opgevangen kan worden met algemene
voorzieningen. Dit moet voor 1 januari gerealiseerd zijn om de huidige groep burgers met een
indicatie voor te bereiden op de veranderingen waar zij vanaf 2015 mee te maken krijgen.
2. Vaststellen van het aanbod wat via de algemene voorzieningen geleverd kan worden en
afspraken maken met organisaties en vrijwilligers om deze voorzieningen aan te passen aan de
vraag van de burgers die nu begeleiding ontvangen. Vervolgens de financiële middelen
vaststellen voor deze voorzieningen. De middelenverdeling vindt plaats op basis van
populatiekenmerken van de burgers die wonen in de wijken/kernen.
3. Vaststellen resterend budget voor de maatwerkvoorzieningen en contracteren van de aanbieders
van deze maatwerkvoorzieningen. De middelenverdeling van dit resterend budget vindt plaats
op basis van prestatiebekostiging. Dit kan bijvoorbeeld op de wijze zoals de gemeente Breda dit
heeft geregeld. Breda gaat uit van één tarief voor de mogelijke vormen van begeleiding zoals
beschreven19. Belonen van gezondheidsuitkomsten
De algemene voorzieningen en de maatwerkoplossingen worden respectievelijk via
populatiebekostiging en prestatiebekostiging gefinancierd. Een derde manier van financiering is via
uitkomstbekostiging. Het beschikbare budget hiervoor is afhankelijk van het budget wat de
gemeente hiervoor beschikbaar wil stellen in overleg met de verzekeraar en de outcome-indicatoren
die vastgesteld worden. Enkele voorbeelden van outcome-indicatoren die binnen de gemeente
gehanteerd kunnen worden zijn:




19
Aantal inwoners dat mantelzorg verleent en ontvangt neemt toe
Aantal inwoners dat aangeeft dat de mate van zelfstandigheid is toegenomen
De draagkracht van de mantelzorgers neemt toe
Aantal eenzame kwetsbare burgers neemt af
Zie hiervoor: www.breda.nl/system/files/artikelen/20140224_overeenkomst_maatwerkvoorziening_begeleiding.pdf
43
Verantwoording en outcome monitor: hybride
We zoeken samen naar de mogelijkheid om slim zorg en ondersteuning aan te bieden waardoor de
kosten voor registratie en verantwoording ‘verdeeld’ kunnen worden over de aanbiedende en
regisserende partijen. Hiermee willen we onder andere afwenteling van de (negatieve)
consequenties op elkaar voorkomen. We weten samen immers al te goed dat de effecten van een
goed zorgaanbod van gemeenten doorwerken op het zorgaanbod van de zorgverzekeraar en vice
versa. Het beheersen van het waterbed effect helpt alle partijen.
Het kunnen monitoren van inzet en gebruik van middelen is natuurlijk een noodzaak. Gezocht
hebben we naar een zo regelarm mogelijke insteek die het meeste recht doet aan de professionele
ruimte die we aan de WMO-deskundige en de Wijkverpleegkundige willen geven als ook aan de
flexibiliteit waarmee cliënten kunnen worden geholpen. Door te kiezen voor een eenvoudig
productomschrijving , een prijs per maand/per cliënt is de administratieve last minimaal, de
flexibiliteit maximaal. Er is in de contractering tussen gemeente en aanbieder de mogelijkheid om
daar bovenop specifieke afspraken te maken voor een specifiek product en/of groep cliënten.
Outcomemonitor
In 2013 is de nota Lokaal gezondheidsbeleid gemeente 2013-2016 vastgesteld. Deze nota geeft zicht
op de gezondheid van onze inwoners. Daarnaast geeft het zicht op diverse voorgenomen
maatregelen om de gezondheid van de inwoners te bevorderen.
Daarbij gaat het soms om maatregelen met een preventieve werking ten aanzien van het gebruik van
WMO-voorzieningen, soms vooral gericht op terugdringen van gebruik van de duurdere
voorzieningen in WMO of Zorgverzekeringswet. Denk hierbij aan zaken als jeugdgezondheidszorg,
het bevorderen van een gezonde leefstijl (bestrijden van overgewicht, drankmisbruik en
drugsverslaving) en ouderengezondheidszorg (valpreventie, omgaan met dementie, voorkomen van
eenzaamheid). Uit deze nota blijkt dat er ongeveer 450 inwoners van de gemeente te kampen
hebben met dementie. Dat aantal zal in de komende 15 jaar verdubbelen. Schatting is dat het aantal
personen met dementie zal oplopen naar een op de 57 Nederlanders. In dat verband is het van
belang om vormen van opvang te beschouwen.
Gezamenlijke speerpunten van beleid?
Wanneer de speerpunten van beleid tussen gemeente en verzekeraar overeenkomen is het logisch
dat er vanuit en tussen beide financiers afspraken gemaakt worden om de gewenste prikkels te
versterken. Wordt er bijvoorbeeld door gemeente en verzekeraar samen geïnvesteerd in de
ondersteuning van dementerenden, dan zal bij succesvol en aantoonbaar uitstellen van intramuraal
opname het dorp daarvoor beloond kunnen worden door een bonus op de middelen.
Outcome indicatoren bepaal je samen en op basis van populatiekenmerken. Voorbeelden in
onderstaand quadrant voor onze gemeente.
44
indicator
veld
bron
Aantal inwoners dat mantelzorg verleent
en ontvangt
Samenredzaamheid, sociale cohesie kern
jaarlijkse GGD monitor
Aantal inwoners dat de dingen kan doen
die ze willen doen
Zelfredzaamheid
Jaarlijkse GGD monitor
Aantal kwetsbaren dat zich eenzaam en/of
zeer eenzaam voelt
Participatiemogelijkheden
jaarlijkse GGD monitor
Wachttijd voor bijzondere vormen van
huisvesting
Passende woonomgeving
Landelijk Woonwensenonderzoek
Ontwikkelen van een monitor op outcome
In de gemeente en in de regio is de afgelopen anderhalf jaar geëxperimenteerd met de nieuwe
werkwijzen. De experimenten zijn gevolgd en beschreven in de monitor in het programma. In
toenemende mate is zicht ontstaan op en de behoefte aan het meetbaar maken van de resulaten.
In het monitoringproces van de experimenten komen indicaties naar voren van de resultaten die
kunnen worden behaald:


bij het stroomlijnen van de werkprocessen (minder overhead/systeemkosten)
bij het verminderen van het beroep op (professionele) ondersteuning (op cliëntniveau)
De mate waarin die indicaties ‘hard’ zullen zijn, is onzeker. Dat is namelijk afhankelijk van de mate
waarin – vanuit de experimenten/gemeenten – de nieuwe werkprocessen uitkristalliseren en de
nieuwe werkwijzen rond cliënten tot concrete andere oplossingen leiden. Vooralsnog blijven de
dossiers die hierbij in het kader van de monitor worden bestudeerd te veel op een beschrijvend,
kwalitatief niveau steken en blijkt het lastig om – gegeven een oplossing – het alternatief (op basis
van de andere werkwijze) zodanig scherp te stellen dat daarmee een kwantificering mogelijk is.
Op basis van een verkenning in de regio door het experimentenprogramma, is de indruk dat er vanuit
de gemeenten behoefte is aan ondersteuning bij het proces om de vermindering van het beroep op
ondersteuning in beeld te brengen en te kwantificeren. Concreet is in Breda, Oosterhout en
Roosendaal het idee uitgesproken om dit met een beperkt aantal cases te gaan uitwerken.
Aansluitend is er vanuit gemeenten (en aanbieders) een behoefte aan houvast voor een
kwantitatieve invulling rond de verantwoording na de transitie. Daarbij is inzicht gewenst in volume,
klantperspectief en meer algemeen: ‘outcome’. De insteek hierbij is om door een slimme combinatie
van landelijke bronnen en lokale gegevens een instrument te ontwikkelen dat het voor de
gemeenten in de regio mogelijk maakt om de resultaten in de tijd te volgen en onderling (met elkaar)
te vergelijken (benchmark).
45
Om te komen tot een dergelijk instrument moet nog wel het nodige worden scherpgesteld: welke
volumes, welke outcome, welke aspecten van klantenperspectief? Redenerend vanuit het M&S
toetsingskader dat in de regio wordt omarmd, is er echter al wel richting en kan die exercitie beperkt
blijven en tot een concreet resultaat leiden dat vermoedelijk ook elders in het land van nut kan zijn.
In onze gemeente kiezen we voor de ontwikkeling van de monitor ervoor aan te sluiten bij de
regionale ontwikkeling. Die biedt de meeste kans op een goed instrument die aansluiting weet te
maken op landelijke bronnen, (sub)regionale afspraken tussen gemeenten en met de verzekeraar en
de inbreng van de lokale omgeving in die afspraken. Door te kunnen vergelijken in de regio tussen
aanpak en keuzes geeft het tevens een instrument om kritisch ons beleid te volgen t.o.v. de andere
gemeenten. Op dit moment is dit een belangrijk punt van aandacht in ons regionale samenwerking
tbv de transitie.
De transitie- en transformatie agenda
Het vormgeven aan de transitie beoogd de overheveling van middelen per 1-1-2015 en de nieuwe
verantwoordelijkheden van de diverse partijen daarin te organiseren. De transformatieagenda
behelst de vernieuwing en ontwikkeling van zorg en welzijn in de nieuwe constellatie als gevolg van
de transitie. Gemeenschappelijke elementen in de transities zijn:





noodzaak van inhoudelijke vernieuwing, de transformatie
versterking van de eigen kracht en zelfredzaamheid
(kosten)effectiever, lagere kosten
zonder schotten, werkend vanuit integrale benadering: één gezin, één plan over alle
domeinen heen
minder bureaucratie, terugdringen administratieve lasten: regelarm
Toegewerkt wordt naar een stelsel dat verbindt, zich stelselmatig verbetert en niet versnippert. Van
belang zijn:
realiseren van continuïteit van zorg
In de voorbereiding naar dit nieuwe stelsel is de continuïteit van zorg en ondersteuning een
belangrijk uitgangspunt. Een bijzonder aandachtspunt hierbinnen zijn de overgangsrechten van
bestaande cliënten, die van het ene naar het andere systeem meeverhuizen. Er moet onder meer
geregeld worden dat huidige aanbieders zodanig hun werkzaamheden kunnen voortzetten dat zij
niet in hun voortbestaan worden bedreigd zodat tenminste een overgangstermijn kan ontstaan van
oud naar nieuw (tenminste een jaar na 2015). Frictiekosten worden zoveel als mogelijk voorkomen
en cliënten worden niet de dupe van overheveling van taken en middelen.
op lokaal niveau diverse expertises borgen
Het ondersteuningsplan kan aan kwaliteit winnen wanneer professionals betrokken worden met
specialistische kennis wanneer dat nodig is. Het gaat daarbij om professionals die niet in meest
directe netwerken participeren maar in kringen eromheen. Gedacht wordt aan expertise over
bijvoorbeeld zorg voor personen met een lichamelijk of verstandelijk beperking, expertise rond
dementie en/of expertise op GGZ vraagstukken etc.
46
reservering van kosten
Het macro budget is het uitgangpunt. Daarnaast wordt een aantal kosten gereserveerd. Daarbij
wordt gedacht aan beheerskosten voor het systeem, kosten voor toegang en verantwoording. In de
kosten voor zorg en ondersteuning wordt een onderscheid gemaakt tussen kosten van algemene
voorzieningen (vrij toegankelijk, onderdeel van de infrastructuur van de wijk of dorp) en
maatwerkvoorzieningen. Ten aanzien van de maatwerkvoorzieningen wordt afgesproken dat het duo
als spil (wijkverpleegkundige en WMO deskundige) van het sociale wijknetwerk samen op basis van
het ondersteuningsplan de indicatie dan wel de toegang kunnen geven tot maatwerkvoorzieningen.
samenhangende keuzes in inkoop en contractering
Om domeinen met elkaar te kunnen verbinden en het totale spectrum aan mogelijkheden voor
cliënten toegankelijk te maken is het van belang dat de financiers hun beleidskeuzes afstemmen en
gezamenlijke randvoorwaarden mogelijk maken. Onderliggend is één systeem van bekostiging nodig,
dat hybride is ingericht vanuit een combinatie van populatie- en prestatiegerichte bekostiging, zoveel
als mogelijk over de domeinen heen en opgebouwd vanuit dezelfde grondslagen.
Daarnaast heeft de gemeente te maken met een nieuwe rol in een netwerk dat meer integraal moet
gaan functioneren; er is meer samenhang en samenwerking nodig tussen aanbieders van zorg en
welzijn. Dat betekent bouwen aan relaties en smeden van nieuwe verbindingen. Een langere
termijndoelstelling. Een keuze voor relationele vormen van aanbesteding waarin met elkaar gewerkt
wordt naar resultaten past daarin. En vormt onderdeel van de transformatie agenda.
Onderliggend is ook één systeem van verantwoording noodzakelijk, waarmee gestuurd kan worden
op (betere) prestaties en resultaten in een wijk of dorp. Hier kan een regionale benchmark helpen
om de gezondheidsresultaten bijvoorbeeld per inwoner per tijdsperiode te kunnen vergelijken. Een
systeem gebaseerd niet op eindeloze controle en beheersing met verdere bureaucratie maar op high
trust-high penalty. Dit systeem van verantwoording kan gekoppeld zijn aan een systeem van
declaratie zodat eenmalige registratie ook over domeinen heen kan volstaan.
zoveel als mogelijk transformeren in de gewenste richting
De transitie agenda sluit aan op de transformatie agenda. Het is van belang dat er keuzes gemaakt
worden in de transitie die stroken met de gewenste richting op de langere termijn.
Verbinding regionaal, subregionaal en lokaal beleid versterkt
Het maken van verbinding binnen de regio op allerlei niveau is
In bijgaand overzicht geven we zicht op de diverse overlegtafels die de komende maanden nodig zijn
en de agendapunten die we op dit moment voorzien. Er is sprake van drie ‘tafels’ die in feite
gevormd zouden moeten worden. De tafels voeden en versterken elkaar. Tevens kan het tot
versnelling leiden.
Een korte toelichting per tafel:
1. Gezamenlijke Inkoop door regiogemeenten en CZ/VGZ
In dit overleg komt de samenwerking tot stand tussen de financiers, de gemeente en de verzekeraar.
De agenda is voor de korte termijn, 1 januari 2015 transitie organiseren en levert tevens input voor
de langere termijn agenda: de transformatie. Hierop zijn samenwerkings- en ontwikkelafspraken te
maken.
47
2. Afspraken op regionale schaal en evt. contractering
De verzekeraar koopt regionaal in, de voorzieningen zullen deels regionaal worden georganiseerd in
verband met noodzakelijke schaal grootte en de verantwoordingslasten zijn terug te dringen door
regionaal te organiseren en te meten. Hoe gaan we dit doen met elkaar? Kunnen we komen tot een
werkbare structuur? En welke ambities hebben we dan om te komen tot innovaties?
3. Subregionale afspraken en contractering
Dit subregionale niveau is in feite al in alle subregio’s ingericht en van start met het vorm geven aan
de inkoop van maatwerk door middel van een bestuurlijke aanbesteding. Door op dit niveau samen
regelarm in te richten en te organiseren kun je scherpte geven aan ook de regionale schaal.
Gaandeweg zal duidelijk worden welke zaken subregionaal en welke zaken regionaal opgepakt
zouden moeten worden. De wisselwerking goed tot stand laten komen zal beide ontwikkeling helpen
focus en koers te zetten.
48
In schematisch overzicht
Inkoopkader
Deelnemers
Aanleiding
Deelonderwerpen
Specifiek
CZ, VGZ, Breda (18
gemeenten)
Gezamenlijk kader
t.b.v. inkoop en sturing
- Bekostiging/tariefstelling
- Verantwoording
Maatwerk
Maatwerk
- Verbindingsafspraak
Sociaal en verzekerd
domein in toegangsrol,
inzetbepaling en
financiering
Inzet
wijkverpleegkundige/WMO
in toegang/inzet
- High Trust, High Penalty
- Gezondheidsmonitor, evt.
aangevuld met indicatoren
op sociale
index/veiligheid/woonindex
etc.
TVB in kwaliteit, toegang
en inzet
formuleren/penalty
Gezondheidsresultaten CZ
en indicatoren gemeenten
Gezamenlijk opbrengsten
inzetten
- Shared Revenue
- Speerpunten beleid
Regionale afspraken
Regio (18 gemeenten)
en aanbieders, CZ
Regievraagstuk
Inrichting governance LT
Regionale tafel
Zorginfrastructuur
Regionale voorzieningen
Indiv. maatwerk,
infrastructuur,
beschikbaarheidstelling
vervoer, specialistisch,
domotica e.d.
Kwaliteit, MKB
Innovatie
- Maatschappelijk Effecten
samen formuleren
- (Zingevings)Monitor
Innovatie stimulering
Speerpunten
/transformatieagenda
Subregionale en
lokale afspraken
Subregionale
gemeenten en
aanbieders
SWK ovk, spelregels
Overlegtafel,
besluitvormingsafspraken,
Sub./lokaal
tariefstelling
Alg.
voorzieningenniveau
en organisatie
Subsidie
Maatwerk
Gebied-specifieke
onderwerpen
Invulling met
subregionaal/lokale
parameters
Subregionale, Lokale
parameters
Omvang,
voorzieningenniveau
Volume
Individueel en niet-indiv.
toerekenbaar
Populatie metingen en
resultaten op regionaal
niveau
WLZ CAPACITEIT – (spec.)
woonvoorraad
Regionale resultaten
Woningvoorraad,
arbeidsmarkt, zicht op
democratische legitimatie
,
democratische legitimering
bijv. in stand houding
voorzieningenniveau,
afbouw dubbele
voorzieningen
WLZ CAPACITEIT woonvoorraad
Bijv. mate van integratie
Zorg en Sociaal
infrastructuur
Beschikbaarheid,
bereikbaarheid,
voorzieningenniveau
Sub-regionale of lokale
resultaten
49
Bijlage 1
Gebruik van voorzieningen
Gebruik regelingen zorg en welzijn per huishouden
Kern 3
Kern 2
inwonersaantallen
4.065
1.715
aantal
1.745
715
huishoudens
gebruik Wmo
huishoudelijke
verzorging
gebruik AWBZ
persoonlijke
verzorging
gebruik AWBZ
verpleging
gebruik AWBZ
individuele
begeleiding
gebruik AWBZ
groepsbegeleiding
indicatie AWBZ
persoonlijke
verzorging
indicatie AWBZ
verpleging
indicatie AWBZ
individuele
begeleiding
indicatie AWBZ
groepsbegeleiding
indicatie AWBZ
behandeling
Indicatie AWBZ
kort verblijf
Indicatie AWBZ
zorg met verblijf
bron: stapelingsmonitor, waar staat je gemeente
Kern Dorp 6
2.190
855
Kern
Dorp 4
11.875
4.985
Kern Dorp 5
6.290
2.755
Kern 1
Totaal in
gemeente
525
215
26.660
11.270
400
460
165
105
175
530
170
150
195
65
30
660
50
Gebruik regelingen jeugdzorg per huishouden
Kern Dorp 3
Kern Dorp
2
Kern Dorp 6
Kern
Dorp 4
inwonersaantallen
4.065
1.715
2.190
11.875
aantal huishoudens
1.745
715
855
4.985
jeugdzorg onder
toezichtstelling
jeugdzorg voogdij
Jeugdzorg reclassering
ambulante jeugdzorg
jeugdzorg
dagbehandeling
residentiële jeugdzorg
jeugdzorg pleegzorg
speciaal onderwijs
bemoeizorg obv
verstoord sociaal
gedrag
bemoeizorg obv
opvoedingsproblemen
en/of ontwikkelingsachterstand
bemoeizorg obv
lichamelijke
problemen
bron: combinatie stapelingsmonitor(cijfers uit 2013) en GGD monitor (cijfers uit 2009)
Kern Dorp 5
Kern 1
6.290
2.755
Totaal in
gemeente
525
215
26.660
11.270
20
10
15
50
10
15
185
11
3
2
Gebruik regelingen arbeidsparticitatie en inkomensondersteuning per huishouden
Kern Dorp 3
Kern Dorp 2
inwonersaantallen
4.065
1.715
aantal
1.745
715
huishoudens
WAO
WIA
WAZ
Wajong
WW
WWIB
bijzondere
bijstand
ziektewet
aftrek bijzondere
ziektekosten
bron: stapelingsmonitor, waar staat je gemeente
Kern Dorp 6
2.190
855
Kern
Dorp 4
11.875
4.985
Kern Dorp 5
6.290
2.755
Kern 1
Totaal in
gemeente
525
215
26.660
11.270
565
160
60
335
735
175
145
240
1.580
51
Bijlage 2
Gezondheidsindicatoren
West Brabant
Aantallen
waarvan in onze gemeente
Zelfredzaam
kan de dingen doen die men zou willen doen,
ook al is de gezondheid misschien niet
optimaal
kwetsbaar
Lichamelijke gezondheid
heeft chronische ziekte (bv hoge bloeddruk
of gewrichtsslijtage)
is beperkt in horen, zien of bewegen
heeft gehoorprobleem
heeft gezichtsbeperking
heeft mobiliteitsprobleem
is beperkt in zijn/haar bezigheden door de
lichamelijke gezondheid
is beperkt in één of meer huishoudelijke
activiteiten: zij kunnen deze wel uitvoeren,
maar met enige of veel moeite
is beperkt in één of meer dagelijkse
activiteiten
Geestelijke gezondheid
psychisch gezond
matig of hoog risico op het krijgen van een
angststoornis of depressie
in bepaalde mate eenzaam
Omgeving en veiligheid
voelt zich ’s avonds of ’snachts wel eens
onveilig
voelt zich overdag wel eens onveilig
heeft zijn/haar uitgaansgedrag gewijzigd om
te voorkomen dat men slachtoffer wordt van
een misdrijf
Maatschappelijke participatie
meer mensen verrichten onbetaald
vrijwilligerswerk en participeren op deze
manier in toenemende mate in de
samenleving
ontevreden over de betrokkenheid in de
buurt (sociale cohesie)
Mantelzorg geven
geeft mantelzorg (iemand die onbetaalde
zorg verleent van minstens drie maanden of
minstens acht uur per week
 twee keer zoveel volwassen
vrouwen dan volwassen mannen zijn
mantelzorger
inwoners
ouderen
(65 plussers)
680.000
26.600
400.000
5.520
93 %
80 %
33 %
30 %
75 %
31 %
8%
10 %
25 %
25 %
27 %
15 %
82 %
37 %
(lager dan landelijk
gemiddelde)
36 %
79 %
42 %
(hoger dan landelijke
gemiddelde)
50 %
20 %
22 %
8%
11 %
17 %
Van 22 naar 26 %
idem
50 %
idem
12 %
(lager dan landelijke
gemiddelde)
idem
52

hoogste percentage mantelzorgers
onder de 55 t/m 64 jarigen
zwaar belaste mantelzorgers onder 75 t/m
84 jarigen
Mantelzorg ontvangen
ontvangt mantelzorg
19-24 jaar
85 en ouder
geeft aan dat er geen hulp beschikbaar is van
uit de eigen omgeving wanneer die behoefte
er nu of in de toekomst is vanwege de
gezondheid
65-74 jaar
75-84 jaar
85 en ouder
Zorg en hulp
heeft contact gehad met de huisarts de
afgelopen twee maanden
85 en ouder
geeft aan behoefte te hebben aan meer hulp
in verband met de gezondheid
Wmo en welzijnsvoorzieningen
is ondersteund bij het geven van mantelzorg
heeft gebruik gemaakt van opgroei- en
opvoedingsondersteuning voor ouders met
kinderen
heeft gebruik gemaakt van dagopvang,
dagverzorging of dagbehandeling
weet waar men terecht kan in de gemeente
voor vragen en informatie over WMOvoorzieningen
wil informatie over een of meer Wmo
voorzieningen, maar weet niet waar deze te
verkrijgen is
maakt wel eens gebruik van één of meer
welzijnsvoorzieningen, het meest van hulp bij
administratieve of financiële activiteiten,
recreatieve of culturele activiteiten en een
algemene gezondheidscheck
16 %
3%
0,8 %
12 %
47%
15 %
27 %
30 %
36 %
50 %
68 %
6%
2%
idem
4%
2%
38 %
50 %
9%
23 %
35 %
bron: GGD West Brabant, cijfers uit 2012 over heel West Brabant
bron: agenda voor een gezonde samenleving, GGD West Brabant, 2012
53
Ouderen die momenteel mantelzorg geven per gemeente:
Ouderen die eenzaam zijn (lichtblauw eenzaam, donkerblauw (zeer) ernstig eenzaam)
per gemeente
bron: agenda voor een gezonde samenleving, GGD West Brabant, 2012
54
Bijlage 3
Voorbeelden van burgerinitiatieven in de diverse kernen
Dorp 2:
Drenkelingenkerkhofje
In Dorp 2 hebben bewoners het kerkhofje herbouwd en hebben de leerlingen van basisschool de Schittering dit
geadopteerd. Het groen rond het kerkhofje wordt door bewoners onderhouden.
Onderhoud en beheer hertenkamp
In Dorp 2 hebben bewoners in samenwerking met Dorp 2 Voor Mekaar het beheer en onderhoud van het hertenkamp
overgenomen van de gemeente.
Dorp 6
Starterwoningen: op initiatief van een starter/ lid dorpsraad Dorp 6 worden er in samenwerking met starters, de
dorpsraad, Volksbelang en gemeente starterwoningen gebouwd aan de -weg.
Structureel zwerfvuil ruimen
De woonvoorziening gehandicapten in Dorp 6 wilde hun bewoners een zinvolle dagbesteding geven en hebben contact
opgenomen met de gemeente. Hieruit is het structureel prikken van zwerfvuil op het plein en Rondom de Toren ontstaan.
Vliegende Brigades
Op initiatief van Samen Actief Dorp 4 is in 2009 in samenwerking met gemeente en politie gestart met een Vliegende
Brigade naar aanleiding van de woninginbraken. In de dorpen Dorp 4, Dorp 5, Dorp 3 en Dorp 6 is er een Vliegende Brigade.
Dit is een groep bewoners die de extra ogen en oren zijn in de dorpen. Zij letten op verdachte personen, situaties en
voertuigen. In samenwerking met de bewonersgroepen, Vliegende Brigades, gemeente en politie vinden regelmatig
preventieve acties plaats. Zowel de coördinator Dorpsgericht werken als de ambtenaar Openbare Orde en Veiligheid als de
wijkagent zijn hier actief bij betrokken.
Visie Dorp 6
De dorpsraad Dorp 6 is actief betrokken bij de toekomstvisie ‘Vitaal Dorp 6’.
Onderhoud en beheer volkstuinen
De gemeente ziet voor zichzelf in het kader van de kerntakendiscussie geen rol meer weggelegd bij het onderhoud en de
uitgifte van de volkstuinen. Het onderhoud van de volkstuinen in Dorp 6 wordt gedaan door de volkstuinders. De dorpsraad
Dorp 6 neemt de organisatie en administratie op zich en de stichting vervult hiermee de rol van huurder van het complex.
55
Dorp 4
Schouw glastuinbouwgebied Dorp 4
Op verzoek van de ondernemers in het glastuinbouwgebied in Dorp 4 heeft in samenwerking met de gemeente, politie,
Samen Actief Dorp 4 en ondernemers een schouw plaats gevonden. Met deze schouw is een aantal knelpunten in beeld
gebracht. Daar waar mogelijk is hierop actie ondernomen.
Opening buitenruimte project Langstaat
In samenwerking met Stichting Welzijn en de GGD heeft het Dorpsgericht werken de opening van de buitenruimte van het
project -straat georganiseerd. Hierbij heeft ook nauwe samenwerking plaatsgevonden met de basisschool, Welzijn,
Gehandicaptenzorg en de Dagmarkt.
Toegankelijkheid winkelstraat Dorp 4
In Dorp 4 is in samenwerking met WWZ en Samen Actief Dorp 4 een project vanwege de slechte toegankelijkheid van de
winkelstraat voor mensen met scootmobiel, rolstoel, rollator en kinderwagen. Leerlingen van het college, hebben
meegedacht om oplossingen/ verbeteringen te bedenken.
Buddydienst
In Dorp 4 is in samenwerking met Samen Actief Dorp 4, een aantal bewoners en gemeente een buddydienst opgezet. Bij dit
project willen ouderen een steuntje in de rug vormen voor jongeren die dat nodig hebben.
Dorp 1
Visie dorp 1
In dorp 1 is in samenwerking met bewoners, de bewonersgroep Hart voor dorp 1, ondernemers, gemeente en een
stedenbouwkundig bureau een visie opgesteld voor het dorp 1 de oude haven.
Griendje
In dorp 1 is op initiatief van één van de bewoners in samenwerking met Hart voor dorp 1 een griendje gemaakt bij de
binnenkomst van dorp 1, aan de kant van de polder. Het wordt onderhouden door de bewoners, die hiervoor zelf een groep
bij elkaar hebben gebracht.
Bloemenrand veldje
Hart Voor dorp 1 heeft in samenwerking met de Agrarische Natuur Vereniging en in overleg met de gemeente op het veldje
een bloemenrand gemaakt. Zij onderhouden dit stukje groen zelf.
Klok
In dorp 1 wordt de klok in de straat beheerd en onderhouden door de bewoners.
56
Dorp 3
Burendag
Het bewonersplatform Dorp 3 heeft in samenwerking met de Ganshoek in 2011 een burendag georganiseerd. Hierbij was
ook de jeugdbrandweer aanwezig.
Scootmobielschouw
In Dorp 4 en Dorp 3 is in samenwerking met WWZ (wonen, welzijn en zorg), de bewonersgroep en bewoners met
scootmobiel, een scootmobielschouw gehouden. Met deze schouw hebben we de knelpunten voor mensen met een
scootmobiel, rollator, rolstoel en kinderwagen in beeld gebracht. Deze punten zijn doorgegeven aan Openbare werken met
het verzoek deze mee te nemen op het moment dat er werkzaamheden uitgevoerd zullen worden.
Adoptietieproject Liniecrosser
Op initiatief van een bewoner is in Dorp 3 in samenwerking met het bewonersplatform Dorp 3, de basisscholen, de
Heemkundekring, Cultuurspot en de gemeente een project en herdenking rondom het monument georganiseerd. Dit
project en herdenking zullen jaarlijks herhaald worden.
Dorp 5
Onderhoud en beheer zandbakken
Het is de intentie om de zandbakken, die vanwege de bezuiniging weg zouden moeten, in Dorp 4 en Dorp 5 onderhouden
gaan worden door bewoners, in overleg met de bewonersgroepen en gemeente. Hierover worden op dit moment
afspraken gemaakt
Initiatieven vanuit de gemeente
Krant Dorpsgericht werken
De krant Dorpsgericht werken verschijnt jaarlijks en wordt in samenwerking met de bewonersgroepen, gemeente en
samenwerkingpartners gemaakt. Via deze krant kunnen de bewonersgroepen aan hun achterban vertellen wie ze zijn en
waar ze mee bezig zijn. Daarnaast worden er in de krant ook allerlei initiatieven geplaatst om bewoners te informeren.
Buurtbemiddeling
Vanaf 2011 is in samenwerking met gemeente, woningstichtingen, politie en Welzijn een pilot gestart met
Buurtbemiddeling. Hierbij bemiddelen vrijwilligers onder begeleiding van Welzijn bij burenconflicten. Zowel in de interne
organisatie als bij de samenwerkingspartners was en is hier een breed draagvlak voor. Het initiatief wordt intern
gecoördineerd door de coördinator Dorpsgericht werken samen met een juridisch medewerker van de afdeling Bestuur en
Management Ondersteuning.
57

Arnout-Jan van der Meer

Het schoolbezoek tijdens ons verblijf in de 1 ste week van oktober

Laseur, Edo 2

Pieterbuurster Courant, 16 oktober 2014

Motie BGL-CPB-CDA-D66 - Masterplan Oldemarkt

ma ma ma ma ma ma ma di di di di di di di di wo wo wo wo wo wo

Notulen 17-3-2014 - Dorpsraad Oploo

Print - Pararius

Info nieuwe verkeersregeling rond gemeentescholen (persbericht)

5 november 2014 pagina 16