Dichterbij MAGAZINE VOOR LEDEN VAN RABOBANK 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN NAJAAR 2014 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN Willem Louwers met Rico Niesten 1219 »18 LOKAAL RABOBANK MANIFESTATIE Ledenraad aan het woord »8 Midden in de samenleving »10 500 jaar Jheronimus Bosch »14 OM DE HOEK 2 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN ’s-Hertogenbosch, haar inwoners en gasten vieren met een meerjarige, internationale manifestatie het vijfhonderdste sterfjaar van schilder Jheronimus Bosch. Van 2010 tot ver na 2016. Het hoogtepunt van de manifestatie is de unieke overzichtsexpositie in 2016 in Het Noordbrabants Museum, waar de Rabobank als partner aan verbonden is. 1219 FOTO: BYMARJO FOTOGRAFIE LEES MEER OVER 500 JAAR JHERONIMUS BOSCH IN HET ARTIKEL OP PAGINA 14-15 3 MR. WILLEM LOUWERS AA VOOR WOORD directievoorzitter FIER! N a 45 Rabojaren ga ik met pensioen. Er is veel veranderd in onze samenleving. De bank en haar medewerkers veranderden mee. Fier staat voor “rechtmatig trots”. Juist in deze tijd behoort een bankier zich de vraag te stellen of hij rechtmatig trots kan zijn. Er is veel fout gegaan. We (politiek, media, economen, banken, toezichthouders, ondernemers en burgers) bejubelden het vrije marktdenken. Maar het paradijs op aarde bleek niet te bestaan. De “schuld” wordt ééndimensionaal bij de bankiers gelegd. Moeten we niet allemaal lessen trekken uit wat er gebeurd is? Een bank heeft een serieuze maatschappelijke rol te vervullen. Spaarders moeten zorgeloos hun geld aan een bank kunnen toevertrouwen en particulieren en ondernemers moeten er geld kunnen lenen voor het realiseren van hun ambities. COLOFON Redactie: Geanne Christis, Nicoline van Hees, Kristel van Lokven, Heidi van de Loo, Natascha Kuijpers, Lars-Erik van Loon en Natasja Smolders. E-mail: [email protected] Tekst: Angely Beekman Fotografie: bymarjo fotografie Zonder schriftelijke toestemming van de Rabobank mag niets uit deze uitgave worden overgenomen of gekopieerd. De Rabobank en vdbj_ besteden uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van alle gepubliceerde data. Onjuistheden kunnen echter voorkomen. De Rabobank en vdbj_, alsmede de aan hen gelieerde ondernemingen en toeleveranciers, zijn niet aansprakelijk voor onjuistheden of enig handelen op grond van de inhoud van dit blad. 4 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN Er ging echter ook heel veel goed en in de afdronk ben ik trots op het oeuvre van de Rabobank. Het kleine, lokale initiatief in de agrarische sector groeide uit tot een bank voor iedereen, particulier en bedrijf, groot en klein. Een financieel sterke bank. Een bank die wordt bestuurd door haar klanten en die het leveren van klantwaarde voorop stelt. Een bank met een groot maatschappelijk hart door vele lokale initiatieven die er “toe doen” te ondersteunen. U had vertrouwen in ons en werd klant. Ik dank u daarvoor zeer. Met veel vertrouwen draag ik mijn verantwoordelijkheden over aan mijn opvolger Rico Niesten. Het was mij een eer de Coöperatieve Rabobank en daarmee u te mogen dienen. Bekijk de aanbieding voor Jheronimus Bosch 500 op pagina 38 Dichterbij 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN THEMA: LOKAAL 8 10 14 16 18 21 32 Ledenraad aan het woord Midden in de samenleving 500 jaar Jheronimus Bosch Maak je sterk voor elkaar Willem Louwers in gesprek met Rico Niesten Liliane Fonds en Rabobank miniMaster Ondernemers OUDERENZORG 22 10 We blijven thuis wonen. Maar hoe? INFOGRAPHIC 26 Produceren zonder afval FINANCIËLE OPVOEDING 28 Jong leren sparen: dat is slim! TOEKOMST 34 Hoe shoppen we in 2020? CYBERCRIMINALITEIT 36 18 Cybercrime: dit kunt u ertegen doen 1219 RUBRIEKEN 10 8 2 6 17 31 38 39 Om de hoek Kort nieuws Meer doen met spaargeld: het kan Tweets @rabodenbosch Aanbiedingen voor leden Column Erik Dobbelsteen 5 KORT NIEUWS Rabobank Kunstroute SAMEN STERKER Samen met maatschappelijk instanties Cello, Reinier van Arkel Groep, SWZ-Zorg, Stichting Prisma, Stichting Eigen-Wijs en HEVO organiseerde Rabobank ’s-Hertogenbosch en Omstreken zondag 6 juli de Rabobank Kunstroute. D e Kunstroute had als doel mensen met een beperking een podium te bieden en hen de mogelijkheid te geven de bijzondere kunst door hen vervaardigd te promoten aan een groter publiek. Op vier locaties in het werkgebied van de bank werd kunst geëxposeerd. Kunst zoals schilderijen, beelden, porseleinen servies en dergelijke gemaakt door mensen met een beperking. Om verbinding te maken met de locaties was er een fietsroute door het werkgebied van de bank uitgestippeld waar alle inwoners van ’s-Hertogenbosch en Omstreken aan mee konden doen. De fietsers maakten kennis met het mooie werkgebied van de bank en men kon op sportieve wijze alle kunstexposities bezoeken. Het geheel werd omlijst met een feestelijk tintje: op iedere locatie werd voor muzikale opluistering gezorgd en de 500 jaar Jheronimus Bosch D e stad 's-Hertogenbosch staat volledig in het teken van Jheronimus Bosch. In 2016 is het 500 jaar geleden dat de beroemde middeleeuwse schilder stierf in de stad waar hij woonde en werkte. Daarom worden onder de noemer ‘Jheronimus Bosch 500’ tussen 2010 en 2020 tal van bijzondere activiteiten en tentoonstellingen georganiseerd. Het hoogtepunt van de manifestatie is de unieke overzichtsexpositie in 2016 in Het 6 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN Noordbrabants Museum, waar de Rabobank als partner aan verbonden is. Niet eerder waren zo veel werken van de kunstenaar op één plek te zien. Lees meer over Jheronimus Bosch 500 in het artikel op pagina 14-15 en bekijk de speciale ledenaanbieding op pagina 38. Of kijk voor meer informatie op www.bosch500.nl. bezoekers werden gastvrij verwelkomd door de medewerkers van de bank. Samen met de bezoekers, de kunstenaars en de maatschappelijke instanties kijken we terug op een mooie dag! SAVE THE DATE Maandag 24 november 2014 vindt het jaarlijkse Ledencafé Rosmalen plaats. Een ontmoetingsmoment dat past bij een betrokken, coöperatieve bank die belang hecht aan een stevige relatie met de lokale gemeenschap. Voorafgaand en tijdens het Ledencafé nodigen wij klanten uit kieskring Rosmalen uit om hun stem uit te brengen op de ingediende projecten voor ‘Maak je sterk voor elkaar’. Lees hierover meer in het artikel op pagina 16. Houd uw mailbox dus in de gaten en zet 24 november alvast in uw agenda! 'NAAR UW VOLGENDE KOOPWONING?' Picknick met een Klik (PmeK) W oensdag 2 juli vond de kick-off plaats van Picknick met een Klik (PmeK); een coachingstraject voor startende ondernemers, waarbij ze gekoppeld worden aan een topondernemer (inspirator) uit ons werkgebied. Donderdag 25 september vindt de picknickdag plaats waarbij door te speeddaten, de startende ondernemers op zoek gaan naar de klik met één van de inspirators. Samen met Rabobank De Langstraat ondersteunen wij deze derde editie van PmeK. Onze overtuiging is dat samenwerken, verbinden en delen van kennis tussen ondernemers leidt tot vernieuwing. De topondernemers tijdens deze editie zijn: Mieke van Deursen van Shoeby/Lake Side, George Banken van Detron, Aad Ouborg van Ouborg Group, Eric Berkhof van Van Mossel Groep, Roger Engelberts van Imagro en Paul van Hek van Redfoxblue. VOOR MEER INFORMATIE OVER PICKNICK MET EEN KLIK: WWW.PICKNICKMETEENKLIK.NL Kom naar onze inloopavonden Wonen WOONMAANDEN D e periode van 15 september tot en met 15 december 2014 staat bij Rabobank ’s-Hertogenbosch en Omstreken in het teken van Wonen. Tijdens deze Woonmaanden organiseren wij diverse interessante bijeenkomsten en staan we klaar om uw woonvragen te beantwoorden tijdens onze wekelijkse Inloopavond Wonen, iedere maandagavond van 18.00 tot 20.00 uur op ons advieskantoor aan de Helftheuvelweg 87-91 te ’s-Hertogenbosch. Een afspraak maken is niet nodig. KIJK VOOR MEER INFORMATIE OVER ONZE INLOOPAVOND WONEN EN DE HIERNAAST GENOEMDE 1219 BIJEENKOMSTEN OP RABOBANK.NL/DENBOSCH Plannen om een andere woning te kopen? Hoe om te gaan met overwaarde op de huidige woning? Ik heb een restschuld, wat nu? Kan ik mijn aflossingsvrije hypotheek meenemen? Welke mogelijkheden heb ik met mijn lopende Kapitaalverzekering Eigen Woning? Deze en veel andere vragen worden beantwoord tijdens de Inspiratieavond 'Op zoek naar uw volgende koopwoning' op 30 september 2014. STARTERSBIJEENKOMST Op zoek naar een eerste woning? Ga je kopen of huren? Waar begin je en hoe pak je de zoektocht aan? Waar moet je op letten? Is het mogelijk dat je ouders of grootouders je hierin financieel steunen? Rabobank ’s-Hertogenbosch en Omstreken organiseert op maandag 13 oktober een bijeenkomst voor starters waar je terecht kunt met al je vragen. 'VAN TE KOOP NAAR VERKOCHT' Op maandag 17 november 2014 organiseren wij een inspirerende avond voor woningverkopers, waarbij u verrassende inzichten en praktische handvatten krijgt om de kans op verkoop van uw woning te vergroten. De avond omvat interactieve presentaties door deskundigen zoals een woningmarketeer, social mediaspecialist en verkoopstylist. 7 LOKAAL LEDENRAAD AAN HET WOORD ’Geen windowdressing, maar oprecht verhaal!’ In gesprek met Ingrid van de Voort en Martien van Bavel. Over hun ervaringen met de Ledenraad en de rol die directievoorzitter Willem Louwers daarin heeft gespeeld. TEKST: ANGELY BEEKMAN FOTO'S: BYMARJO FOTOGRAFIE I Wilt u meer weten over de ledenraad? Kijk op rabobank.nl/denbosch bij Wie zijn we? 8 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN ngrid: ‘Toen ik 8 jaar geleden in Rosmalen kwam wonen en mijn bankzaken ging regelen, werd ik benaderd. Of ik belangstelling had voor de ledenraad? Een plezierig kennismakingsgesprek volgde. De bank was op zoek naar verjonging, meer vrouwen en iemand uit Rosmalen. Ik paste in het profiel.’ ‘Ik werd getriggerd door mijn collega,’ vertelt Martien over zijn beweegreden. ‘Zij is ledenraadslid bij een andere Rabobank en vertelde daar enthousiast over. Persoonlijk heb ik veel affiniteit met coöperatief werken en leefbaarheidsinitiatieven en ook daar kom ik de Rabobank vaak tegen. De stap naar de ledenraad was snel genomen. Ik ben nu een jaar lid.’ Ingrid: ‘De ledenraad is in de afgelopen jaren enorm gegroeid. Van een orgaan dat de Raad van Commissarissen benoemt en de jaarrekening goedkeurt - op gezette tijden door de bank geïnformeerd vanachter de voorzitterstafel en wij in rijen in het publiek - naar nu, een serieus klankbord en de verbindende schakel tussen de bank en de gemeenschap!’ ‘En dat heeft mij bij de start aangenaam verrast,’ vervolgt Martien. ‘De bank zet stevig in op de ledenraad. Ze bespreken onderwerpen die gericht zijn op de toekomst, de strategie en de positie van de klant daarin. Ingrid en ik zitten in de agendacommissie. Wij bepalen samen met de directievoorzitter en de coöperatieadviseur welke onderwerpen we bespreken en hoe. Vaak laten we de medewerkers een onderwerp inleiden. Dan vertellen zij over hoe ze de reorganisatie of de ontwikkelingen op het KlantContactCentrum beleven en dan komt ‘t heel dichtbij.’ ‘Dan kun je als ledenraad echt meepraten’, vult Ingrid aan. ‘Bijvoorbeeld over het nieuwe kantoorconcept in Den Bosch. We krijgen ook altijd een voorproefje van de apps en tools die Ingrid van de Voort, communicatieadviseur Catharina Ziekenhuis, getrouwd en drie dochters. Martien van Bavel, projectleider bij de Provincie Noord-Brabant, getrouwd en vader van een 1219 zoon. ontwikkeld worden. Onze feedback wordt vervolgens echt opgepakt.‘ Martien: ‘Tegelijkertijd wil je als coöperatieve bank meer zijn dan een paar klikken op je mobiel of je scherm. En ook daar praten we over: Hoe maak je het verschil? Hoe blijf je in contact met je klant?’ Ingrid: ‘Een prima voorbeeld daarvan zijn de Ledencafés in de kernen. Dat is een uitgelezen kans om in verbinding te blijven. En om met het coöperatiefonds te investeren in lokale initiatieven die voor de leden belangrijk zijn.’ Martien: ‘Naast geld heeft de bank veel kennis over innovatie, ondernemerschap en coöperatief samenwerken. Die kunnen we nog beter inzetten, bijvoorbeeld bij de energie coöperaties die je ziet ontstaan en die veelal geleid worden door vrijwillige pioniers. Met twee uurtjes kennisoverdracht kan de bank veel betekenen. En wat dacht je van de kennis binnen de ledenraad zelf. Het is een zeer diverse, goede club van mensen die de maatschappij veel te bieden heeft. Nee, de ledenraad is geen windowdressing. Het is een oprecht verhaal. En zo heb ik Willem Louwers ook leren kennen. Een bankier in optima forma, man van statuur. Tegelijkertijd is Willem iemand die er echt iets van wil maken en terecht enthousiast is over de transitie die de bank met haar ledenraad gemaakt heeft.’ ‘En daar is hij zelf een bepalende factor in geweest,’ besluit Ingrid. ‘Ik heb Willem leren kennen als een uiterst aimabele man, die transparantie zeer hoog in ’t vaandel heeft staan. Iemand die ook de lastige discussie over rentetarieven en geldautomaten niet uit de weg gaat. Jammer dat hij afscheid neemt, maar hij kan trots zijn op wat hij achterlaat.’ RABOBANK.NL/ DENBOSCH 9 LOKAAL RABOBANK Midden in de samenleving Weener XL, Nationaal Monument Kamp Vught en Brabant Life Sciences Seeds Fonds over hun ambities en de rol die Willem Louwers daarin speelde. TEKST: ANGELY BEEKMAN FOTO'S: BYMARJO FOTOGRAFIE Sjoerd van het Erve, directeur Weener XL S joerd van het Erve over Weener XL: ‘Wij behartigen de belangen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Onze ambitie is om zoveel mogelijk mensen aan het werk te krijgen. Want werk is het beste medicijn. Het biedt structuur, ontmoeting, trots en eigenwaarde. De beste basis voor een goede gezondheid. 1219 WEENER XL: WERK IS HET BESTE MEDICIJN We hebben een flinke uitdaging om dit bedrijf te laten opereren in een complexe externe markt met een beperkt budget. Dat willen we zo effectief en efficiënt mogelijk doen. Dat we daarbij voor mensen echt het verschil kunnen maken, geeft ons extra voldoening. Willem Louwers was onze eerste ambassadeur. In die tijd moest de verbinding met het bedrijfsleven nog sterk worden uitgebouwd. De taak van de ambassadeurs was tweeledig: klankbord zijn vanuit de markt en Weener in contact brengen met ondernemers die werk kunnen genereren. Met zichtbaar plezier heeft Willem zijn bijdrage geleverd aan de transitie die we gemaakt hebben. Dat was geen eenvoudige opgave gezien het driedimensionale krachtenveld waar Weener XL in verkeert; overheid en particulier, landelijk en lokaal, politiek en ondernemers. Willem was altijd zeer geïnteresseerd en wilde precies weten hoe het zit. Zijn nieuwsgierigheid in combinatie met zijn expertise en het stellen van de juiste vragen, heeft ons verder gebracht. Wat hij met name belangrijk vond, was dat we op de juiste podia de juiste exposure kregen. Daar is uiteindelijk de WeenerAward uit voort gekomen. Dat wij in 2013 - met de WSD-Groep en de Diamant-groep - de eerste schoonmaakcoöperatie in Nederland hebben opgericht, is natuurlijk helemaal mooi!’ 11 NATIONAAL MONUMENT KAMP VUGHT: HERDENKEN IS NADENKEN In zijn krijtstreep pak een man met bancaire status, in het contact zeer down to earth en oprecht betrokken. Zijn beminnelijkheid vind ik typerend. Jeroen van den Eijnde: ‘Wij ontvangen 64.000 bezoekers per jaar waarvan 30.000 scholieren. We organiseren tentoonstellingen, lezingen, films en educatieve programma’s. De kern ligt bij het verhaal van de Tweede Wereldoorlog, maar we schenken sinds kort ook aandacht aan de periode erna; de collaborateurs en de Molukkers die ook op deze plek terecht kwamen. Financiën speelden voor ons altijd al een belangrijke rol. De grootste ommekeer kwam toen ons herinneringscentrum landelijk erkend werd en de rijkssubsidie structureel werd. Vanaf die tijd konden we echt gaan bouwen aan het centrum zoals het nu is. Een plaats waar je de geschiedenis opnieuw kunt beleven, omdat alle sporen zo goed bewaard zijn gebleven. De band met de Rabobank was er vanaf het begin. Een vanzelfsprekende relatie, aangezien de bank zich ook inspant voor het behoud van historisch cultureel erfgoed. Bovendien is de bank lokaal geworteld, net als wij met onze 100 vrijwilligers die allemaal hier uit de omgeving komen. Naast regelmatige financiële steun vervult de Rabobank traditiegetrouw de rol van penningmeester. Zo ook Willem. Voor mij een heel plezierige sparringpartner. Iemand die ik gewoon kan bellen en die dan zegt: ik kom morgen wel even langs om de mogelijkheden te bespreken. In zijn krijtstreep pak een man met bancaire status, in het contact zeer down to earth en oprecht betrokken. Zijn beminnelijkheid vind ik typerend. Ik hoop dat hij zijn rol bij ons nog even blijft voorzetten. Zeker in de aanloop naar 2015. Dan bestaan we 25 jaar en organiseren we tal van activiteiten. Zo kunt u straks rechtstreeks met een bootje vanuit Den Bosch een bezoek brengen aan Kamp Vught.’ Meer weten of beschermer worden van het monument? Kijk op www.nmkampvught.nl. Jeroen van den Eijnde, directeur Nationaal Monument Kamp Vught 12 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN Miranda Janssen (links), Jan van der Hoeven (midden), Brabant Life Sciences Seeds Fonds en Silvy van Tuijl, Lead Pharma (rechts) 1219 BRABANT LIFE SCIENCES SEEDS FONDS: VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST Het investeringsfonds BLSF is in 2009 opgericht. ‘Wij zagen zoveel interessante bedrijfsplannen voorbij komen, daar wilden we graag een stimulerende rol in vervullen,’ licht fondsmanager en mede-oprichter Jan van der Hoeven toe. ‘Het BLSF richt zich op regionale bedrijven die innovatieve producten ontwikkelen en daarbij gebruik maken van Moeder Natuur. Uit 250 bedrijven zijn er uiteindelijk 7 geselecteerd die voor een startkapitaal in aanmerking kwamen.‘ ‘Nu is duurzame ontwikkeling vooral een kwestie van lange adem. Toch verwacht ik dat er de komende vijf jaar daadwerkelijk een aantal producten op de markt komt, dat ertoe doet. Zo zijn er vergevorderde plannen voor een nieuw geneesmiddel tegen kanker en een innovatief product dat de ooggezondheid bevordert. Belangrijke resultaten voor onze toekomst, én voor de werkgelegenheid in de regio.’ ‘Omdat de duurzaamheidsdoelstelling van ons fonds in belangrijke mate overeenkomt met die van de Rabobank, vonden we direct gehoor. De bank is voor 20% eigenaar en Willem Louwers is vanaf de oprichting lid van de Raad van Commissarissen. Wat mij opvalt, is dat hij er in slaagt om zaken heel goed te doorzien. Dat weet hij vervolgens ook helder over te brengen op andere partijen. De sympathieke manier waarop hij dat doet, stimuleert anderen weer in hun samenwerking met elkaar. Ook dat zou je een vorm van duurzame ontwikkeling kunnen noemen...’ 13 MANIFESTATIE ACTIVITEITEN EN EVENEMENTEN Den Bosch eert Jheronimus Bosch ’s-Hertogenbosch, haar inwoners en gasten herdenken met een meerjarige, internationale manifestatie het vijfhonderdste sterfjaar van schilder Jheronimus Bosch. Van 2010 tot ver na 2016. TEKST: VDBJ_, NOORDBRABANTS MUSEUM FOTO'S: JOEP JACOBS J heronimus Bosch (ca. 1450-1516) leefde en werkte in ’s-Hertogenbosch, waar hij vijfhonderd jaar geleden stierf en werd begraven. Om dit te herdenken is in 2010 de manifestatie Jheronimus Bosch 500 gestart, een evenement dat zijn hoogtepunt krijgt in 2016. Op dit moment wordt hard gewerkt aan een internationale tentoonstelling waarvoor zo veel mogelijk van de werken van Bosch weer voor even terug zijn in de stad waar ze zijn ontstaan. INTERNATIONALE BEKENDHEID Jheronimus Bosch werd geboren als vierde kind in de familie Van Aken, maar veranderde zijn achternaam in Bosch toen hij steeds verder buiten zijn stad bekend raakte. Veel kunstenaars noemden zich naar hun woonplaats en in dat verband zou de naam 'Van Aken' verwarrend kunnen werken. In 's-Hertogenbosch maakte hij werk voor opdrachtgevers uit heel Europa. Zijn schilderijen weerspiegelden het leven, denken 14 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN en handelen van de vijftiende-eeuwse Europeanen. Een tijd waarin religie een belangrijke plaats innam en Bosch thema’s als verleiding, zonde en rekenschap op geheel eigen wijze verbeeldde in schilderijen vol illusies en hallucinaties, surrealistische nachtmerries en visioenen. Nu, vijf eeuwen na Bosch’ overlijden, hangt het werk van deze kunstenaar in gerenommeerde musea over de hele wereld, waar het bezoekers, kunstenaars en wetenschappers inspireert. GROOTSE VIERING IN 2016 In 2016 herdenkt Nederland het vijfhonderdste sterfjaar van Jheronimus Bosch met het nationaal evenement Jheronimus Bosch 500. Het wordt een jaar met internationale tentoonstellingen, concerten en voorstellingen. Het zwaartepunt van de festiviteiten ligt in Brabant, met ’s-Hertogenbosch als kloppend hart. Er zijn hier gedurende heel 2016 diverse festivals en grote publieksevenementen te bezoeken met Bosch als Het Noordbrabants Museum in het middeleeuwse centrum van Den Bosch. DE RABOBANK EN JEROEN BOSCH inspiratiebron. Hoogtepunt wordt de overzichtstentoonstelling in Het Noordbrabants Museum, waarvoor veel van de werken van Bosch terugkomen naar zijn stad. Niet eerder zijn zo veel werken van Bosch bijeen te zien als van 11 februari t/m 8 mei 2016. ACTIVITEITEN IN 2014 Ook dit najaar kan het publiek tijdens verschillende evenementen in ’s-Hertogenbosch kennismaken met Jheronimus Bosch: 1219 September Tijdens de Open Monumentendag op 13 en 14 september vindt in de binnenstad De tijd van Bosch plaats. De omgeving rondom het Jheronimus Bosch Art Center wordt daarvoor in middeleeuwse sferen gebracht. Oktober Op 1, 2, 3, 6, 7 en 11 oktober is op de Markt ’t Bosch Mysterie te zien: een grootse muziektheaterproductie met spel, dans, zang en muziek, geïnspireerd op Jheronimus Bosch. De productie is onderdeel van het jubelfeest Miraokuls Spèktaokul van de Oeteldonkse Club. Op 22 oktober is in het Jheronimus Bosch Art Center de Bosch Lezing over het kunsthistorisch onderzoek naar de werken van Bosch. De Rabobank is partner van de overzichtstentoonstelling in 2016 over schilder Jheronimus Bosch in ‘s-Hertogenbosch. Heleen Crielaard, hoofd merk- en marktcommunicatie Rabobank Nederland: ‘Jheronimus Bosch is een wereldberoemde schilder en zijn oeuvre is belangrijk. Met onze steun aan de bijzondere herdenkingstentoonstelling in 2016 willen we onze klanten, jongeren en kunstliefhebbers de gelegenheid bieden van een groot gedeelte van zijn werk te kunnen genieten.’ November In de Sint-Jan klinkt op 7 november het jaarlijkse klassieke concert ter nagedachtenis van Jheronimus Bosch. Tijdens Bosch Requiem van dit jaar voert de Nederlandse Bachvereniging het requiem van Heinrich Biber uit. De Illustre Lieve Vrouwe Broederschap verzorgt op 24 november opnieuw een Zwanenbroederslezing. Vooraanstaande sprekers belichten verschillende aspecten van het werk en de era van Jheronimus Bosch. 15 LOKAAL STEMMEN MAAK JE STERK VOOR ELKAAR TEKST: RABOBANK 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN FOTO: AROLD VAN DER AA it najaar staat ook weer in het teken van 'Maak je sterk voor elkaar' voor de kernen ’s-Hertogenbosch en Rosmalen. Hierbij kunt u stemmen over de verdeling van een bedrag van € 15.000 voor de kern Rosmalen (Empel, Kruistraat, Rosmalen) en € 20.000 voor de kern ’s-Hertogenbosch over een aantal mooie projecten. D In juni vonden de Ledencafés plaats in Vught en Heusden-Vlijmen. In Vught konden de volgende projecten rekenen op een mooie bijdrage uit het Coöperatiefonds: Voedselbank € 3.000, Project Elzenburg € 2.500 (gecombineerde aanvraag van 3 Vughtse jeugdverenigingen), Vughterstede € 2.000, Essche Boys en Tovido (beiden een bedrag van € 1.250). Projecten die ten goede komen aan het groener, sportiever, schoner, socialer, leefbaarder en uiteindelijk sterker maken van de lokale gemeenschap. Projecten die in het teken staan van het lokale wonen, werken of vrije tijd en bovenal ontstaan zijn vanuit vrijwilligersinitiatief. Als coöperatieve bank stellen we deze bijdragen uit het Coöperatiefonds beschikbaar, waarover de leden hun stem uitbrengen over de uiteindelijke verdeling van het bedrag. In Vlijmen kreeg ook de Voedselbank de meeste stemmen, deze verdeelde gezamenlijk met jeugdbrandweer Heusden (2e), K.B.S. Het Kompas afdeling Athena-onderwijs (3e), Stichting en Zorgboerderij De Locatie (4e) en Voetbalvereniging R.K.V.V. Nieuwkuijk (5e) een mooi bedrag van € 10.000 vanuit het Coöperatiefonds. Ook de Top 6 tot en met 10 van 'Maak je sterk voor elkaar' werden in beide kernen met cheques (5 x € 1.000) en bloemen in de picture gezet. Op bovenstaande foto de gelukkige winnaars in Vught. 16 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN UW STEM TELT Wij nodigen iedereen uit de kieskring ’s-Hertogenbosch en Rosmalen uit om een stem uit te brengen op de ingediende projecten voor ‘Maak je sterk voor elkaar’. Iedere stem telt, zo ook uw stem. U bepaalt, door te stemmen, welk project de hoogste bijdrage ontvangt. Houd dus uw mailbox goed in de gaten met de oproep om te gaan stemmen en laat uw stem niet verloren gaan! FEITEN OVER SPAREN Sparen kunnen Nederlanders als de beste. Weet u voor welk doel we het meest sparen? Tips om meer te doen met uw spaargeld vindt u op www.rabobank.nl/slim. 1219 TEKST: PETER VAN STEEN TOP 5 DOELEN: VAKANTIE, WONING, HUISHOUDELIJKE APPARATEN, AUTO, AANVULLING PENSIOEN /// GEMIDDELD SPAREN WE 3.048 EURO PER JAAR VOOR DE AFLOSSING VAN DE HYPOTHEEK /// TIP: IS EEN DEEL VAN UW SPAARGELD NIET DIRECT NODIG? BELEGGEN KAN INTERESSANT ZIJN OM UW GELD TE LATEN GROEIEN /// BESTEDING VAKANTIEGELD: SPAREN 43%, VAKANTIE 34%, HUIS 13%, OVERIG 10% /// TIP: LOS MET UW SPAARGELD SCHULDEN AF. U BETAALT VAAK MEER RENTE DAN U ONTVANGT /// WE SPAREN GEMIDDELD 1410 EURO PER JAAR VOOR DE VAKANTIE 17 LOKAAL Op 1 oktober neemt directievoorzitter Willem Louwers afscheid. Trots en met opgeheven hoofd. ‘Omdat ik het hele oeuvre van de bank meeweeg in mijn terugblik.’ Over zijn opvolger Rico Niesten is hij heel duidelijk: een natuurtalent! TEKST: ANGELY BEEKMAN FOTO'S: BYMARJO FOTOGRAFIE BANCAIRE NUTSFUNCTIE EN MAATSCHAPPELIJKE OPDRACHT STAAN VOOROP Willem Louwers in gesprek met Rico Niesten ‘ Ik vind de wijze waarop de rol van de bankiers op dit moment bekritiseerd wordt nogal ééndimensionaal,’ stelt Willem. ‘Onrechtvaardig ook. Omdat je moet blijven kijken naar het hele oeuvre van de bank. Dat verhaal wordt niet genoeg verteld.’ ‘Op de eerste plaats heeft de bank een nutsfunctie: het zijn van een betrouwbaar adres voor onze spaarders en het beschikbaar stellen van geld voor particulieren en bedrijven met ambitie. Dat is voor de economie en voor ons welzijn van groot belang. Waar dat toe kan leiden zie je aan de agrarische sector zoals die nu is. Ruim 100 jaar geleden is de coöperatieve Rabobank opgericht door de boeren om zelfredzaam te kunnen zijn. Dat heeft rechtstreeks bijgedragen aan de foodsector die vandaag de dag op wereldwijde schaal de voedselvoorziening beheert, die vooruitgang op het gebied van milieu, technologie en dierwelzijn heeft gerealiseerd en die exportsector nummer 1 van Nederland is. Ondernemers, van klein tot groot, waren 18 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN welkom bij de Rabobank en werden ondersteund bij het opstarten of laten doorgroeien van hun bedrijf. Ook heeft de bank, in het verlengde van de ambitie van de Nederlandse politiek en het fiscale overheidsbeleid, het kopen van een eigen huis voor heel veel mensen mogelijk gemaakt. We zijn de meest loyale sportsponsor van Nederland. Langdurig verbonden aan de wielersport, hockey en paardensport. En tot slot ondersteunen de Rabobanken in Nederland via hun Coöperatiefondsen “vanuit het hart” talloze lokale initiatieven die er maatschappelijk toe doen. Onze winsten hebben we 100 jaar toegevoegd aan onze reserves waardoor we de zware gevolgen van de financiële- en economische crisis zelf op konden vangen. Ik ga het debat over de rol van de Rabobankiers daarom, ondanks onze onvergefelijke LIBOR-uitglijer, graag aan.’ Willem Louwers baseert zijn terugblik op een brede ervaring in alle facetten van het bankiersvak. Bij Rabobank Nederland groeide Rico Niesten: 1219 'Hier in Den Bosch en omgeving is een prettig leef- en woonklimaat en een diversiteit aan bedrijven. Met hele duidelijke netwerken en een goede samenwerking tussen onderwijs, ondernemers en overheid. Bovendien een plek waar ik met veel plezier heb gewerkt, dus toen deze functie voorbij kwam heb ik mijn hand opgestoken.’ 19 hij op in de zakelijke kredietverlening, onder andere verantwoordelijk voor “Bijzondere Kredieten”. ‘Ik zag in die 45 jaar een ware metamorfose: van de logistieke processen van geld tellen, cheques verzamelen en opdrachten verwerken tot de geldmachines, betaalautomaten, mobiel bankieren en de adviesfunctie als financiële huisarts van vandaag de dag.’ EVENWICHTSKUNST ‘Toen ik in 2005 directievoorzitter van Rabobank ’s-Hertogenbosch e.O. werd, was Rico Niesten directeur Bedrijfsmanagement. Wat van begin af aan opviel, was dat Rico heel evenwichtig naar vraagstukken kijkt. Hij betrekt ook de domeinen die buiten zijn gezichtsveld liggen erbij. De manier waarop hij zijn standpunt op een verbindende manier naar voren wist te brengen maakte glashelder: we hebben te maken met een natuurtalent.’ Rico Niesten: ‘In 2006 maakte ik de overstap van Bedrijfsmanagement naar Bedrijven en Private Banking. Het waren jaren van forse conjuncturele groei met volop investeringsplannen bij ondernemers en consumenten. In die overspannen vraag waren wij welwillend, maar kritisch. We hebben ook in die tijd de nodige debatten gevoerd, rondom overcreditering, het beschermen van de klant en het inschatten van reële risico’s. Op zoek naar dat gezonde evenwicht vonden Willem en ik elkaar altijd. Onder Willems leiding hebben we het statutaire model van de bank veranderd. De rol 'Door kennis te maken met onze klanten, met de ledenraad en uiteraard de medewerkers. Ik zie uit naar die kennismaking en nieuwe ontmoetingen.' 20 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN Rico Niesten (42) getrouwd en vader van een zoon en dochter van de Raad van Commissarissen werd aangescherpt, de ledenraad is opgericht en de ledeninvloed is stevig verankerd in onze organisatie. Persoonlijk maakte ik in 2010 de overstap naar de functie van marketingdirecteur MKB bij Rabobank Nederland. De crisis was volop gaande en de financiële sector stond op zijn fundament te trillen. Ik wilde graag een bijdrage leveren aan het bepalen van de nieuwe koers. Dat ik nu als directievoorzitter de kans krijg om lokaal invulling te geven aan die nieuwe koers, is heel mooi.’ Willem: ‘Ook ik ben blij met de keuze die de Raad van Commissarissen gemaakt heeft. Want zij, klanten van de bank, benoemen de directie. En dat was een weloverwogen keuze na een zorgvuldige en transparante procedure. Aan Rico de uitdaging om op zoek te gaan naar een nieuw evenwicht. Met behoud van onze Rabobank identiteit, maar met een andere balans tussen ratio en emotie. Terwijl de wereld verder digitaliseert en de bank ook fysiek dichtbij wil blijven.’ EEN NIEUWE KENNISMAKING ‘Het kantoorconcept hartje Den Bosch is daar al een prima voorbeeld van,’ aldus Rico. ‘We stellen onze ruimte beschikbaar aan maatschappelijke initiatieven, jongeren kunnen de nieuwste apps uitproberen en senioren helpen we waar nodig persoonlijk bij het bedienen van apparatuur. Dit najaar zal ik een actueel beeld vormen bij de markt- en klantbehoeften in Den Bosch en omgeving. Door kennis te maken met onze klanten, met de ledenraad en uiteraard de medewerkers. Ik zie uit naar die kennismaking en nieuwe ontmoetingen.’ LOKAAL LILIANE FONDS EN RABOBANK TEKST: RABOBANK 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN FOTO: RABOBANK 1219 H et Liliane Fonds en de Rabobank zijn geen partijen die je direct aan elkaar linkt. De bank en het fonds dat zich inzet voor kinderen met een handicap in ontwikkelingslanden werken echter nauw samen. Met trots kunnen wij u melden dat deze samenwerking heeft geleid tot een partnerschap tussen Rabobank Foundation, het Liliane Fonds en Aflatoun Child Social & Financial Education. Samen sterk. Dát is de kracht van een coöperatie. Het is ook het idee achter Rabobank Foundation. Investeren in de zelfredzaamheid van mensen is het belangrijkste doel. Jaarlijks dragen wij een gedeelte van de winst af aan Rabobank Foundation en met het partnerschap kunnen we ervoor zorgen dat het Liliane Fonds aan kan sluiten bij het financieel educatieprogramma van Aflatoun. Het Liliane Fonds wil eraan bijdragen, dat de levenskwaliteit van kinderen en jongeren met een handicap in ontwikkelingslanden verbetert en dat ze, nu en later als volwassenen, meetellen en meedoen in de samenleving. Het programma van Aflatoun is een combinatie van sociaal en financieel onderwijs, gericht op duurzaam resultaat. De samenwerking met het Liliane Fonds heeft als doel het omzetten van het educatieprogramma van Aflatoun met een speciale focus op kinderen met een handicap. De door Aflatoun ontwikkelde materialen dienen zodanig te worden aangepast dat deze geschikt zijn voor programma’s met kinderen met een handicap. Een belangrijk onderdeel van het programma is leren sparen en kennismaken met en toegang hebben tot een bank. Daar komt de Rabobank Foundation om de hoek kijken. Zij koppelen Musoni, een spaaren kredietcoöperatie (vergelijkbaar met een mini Rabobank), aan de kinderen die financiële educatie krijgen. Deze kinderen kunnen nu een bankrekening openen bij de bank die gesteund wordt door de Rabobank Foundation. De eerste stappen in de samenwerking zijn nu gezet. In een volgende editie van de Dichterbij vertellen we u hier graag meer over. LEREN OMGAAN MET GELD Met het onderwijsprogramma van Aflatoun leren kinderen het belang van geld, van sparen en hoe je met goed (samen) werken eerlijk je geld kunt verdienen. Het programma combineert sociaal en financieel onderwijs, met als doel om kinderen te inspireren zichzelf sociaal en economisch te ontwikkelen. Bovendien leren ze essentiële vaardigheden waar ze de rest van hun leven baat bij hebben. Het resultaat is dat ze bewust en zelfverzekerd zijn en weten hoe ze met geld moeten omgaan. Door de samenwerking met het Liliane Fonds wordt dit programma ook opengesteld voor kinderen met een handicap. 21 Zorg op afstand met apps voor tablets OUDERENZORG TECHNOLOGIE HELPT Oud worden in eigen huis De bevolking vergrijst en steeds meer verzorgingshuizen sluiten hun deuren vanwege de hoge kosten. Dus waar moeten ouderen van nu en straks naartoe? TEKST: JOS LEIJEN FOTO'S: ISTOCK 1219 S taatssecretaris Martin van Rijn wil de zorg in hoog tempo veranderen. Verzorgingshuizen moeten dicht omdat de ouderenzorg veel te duur wordt. Bovendien willen ouderen zelf ook liever zelfstandig blijven wonen. Dit heeft grote gevolgen voor de woningmarkt. Weliswaar woont niet meer dan 5 procent van de ouderen in een verzorgingshuis, maar als die plaatsen verdwijnen, komt er een grote vraag naar geschikte woonruimte. Naar schatting zijn er de komende jaren 100.000 appartementen nodig. BOUWEN EN AANPASSEN ‘In het verleden is er vooral gebouwd voor jonge gezinnen en te weinig voor ouderen’, zegt Paul de Vries, woningmarkteconoom bij de Rabobank. ‘Daardoor sluiten vraag en aanbod niet op elkaar aan. En wat er aan senioren- appartementen is, voldoet nauwelijks aan de wensen van ouderen van nu.’ De uitdaging voor de komende tijd is om voldoende appartementen te bouwen. Daarnaast moeten bestaande woningen worden aangepast, zodat senioren daar kunnen blijven wonen als ze meer zorg nodig hebben. De vraag is echter: wie gaat dat betalen. Voorzitter Marc Calon van Aedes, de vereniging van woningcorporaties, zei eerder dit jaar nog in het NOS-journaal dat de corporaties niet genoeg geld hebben om hun woningen geschikt te maken voor senioren. Hoewel woningbezitters beter op hun oude dag zijn voorbereid, overschrijden echte aanpassingen vaak ook hun budget. En ook gemeenten kunnen moeilijk bijspringen, omdat zij te maken krijgen met bezuinigingen. WOONSTRATEGIE ‘Er zal meer verantwoordelijkheid bij de burger komen te 23 ‘De zorg moet nu echt werk maken van innovaties die al beschikbaar zijn’ 24 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN liggen’, voorspelt Michel van Schaik, directeur Gezondheidszorg bij de Rabobank. ‘De tijd dat de staat het regelde als we zorg nodig hadden, ligt achter ons. Mensen moeten zich afvragen hoe hun toekomst eruitziet als ze meer zorg nodig hebben, en stappen ondernemen. Ze zullen vaker zelf voor de kosten opdraaien.’ Van Schaik adviseert mensen om een woonstrategie op te stellen. Wat doe je als je zorgbehoefte toeneemt? Ga je verhuizen naar een ‘nultredenwoning’, of ga je je woning aanpassen? Als je een koopwoning hebt, kun je die dan verkopen om vervolgens een appartement te huren of te kopen? En hoe ziet het financiële plaatje eruit? SERIOUS GAME De Rabobank ontwikkelt samen met pensioenreus PGGM, enkele verzekeraars en woningcorporaties een ‘serious game’, een computerspel waarmee u de gevolgen kunt zien van financiële beslissingen en economische ontwikkelingen voor uw pensioen, inkomen in de toekomst, en de armslag om te betalen voor extra zorg en aanpassingen. ‘Zo willen we klanten bewustmaken van verschillende scenario’s’, zegt Van Schaik. Hij kondigt verder aan dat de Rabobank nieuwe arrangementen ontwikkelt om klanten te helpen hun financiële toekomst te regelen. Daarbij wordt rekening gehouden met diverse aspecten, zoals het verwachte pensioen, de waardeontwikkeling van de eigen woning en eventuele zorgkosten. ‘Nu worden die zaken nog te vaak los van elkaar gezien. Terwijl ze wel degelijk met elkaar te maken hebben. Wij gaan onze advisering daar meer op toespitsen.’ Niet alleen de woningmarkt moet inspelen op de vergrijzing en de veranderende vraag van senioren. Ook de zorgsector staat voor een grote uitdaging. Die moet steeds meer zorg aan huis leveren, terwijl de thuiszorg tegelijk te maken krijgt met bezuinigingen. ‘Daar is een grote omslag voor nodig’, zegt Van Schaik. ‘De zorg moet nu echt werk maken van innovaties die al beschikbaar zijn, maar nog onvoldoende SAMEN ZORGEN VOOR LATER 1219 Consumenten krijgen steeds meer eigen verantwoordelijkheid voor wonen en zorg als ze ouder worden. Niet alleen voor hoe ze wonen en welke zorg ze ontvangen, maar ook voor de financiering daarvan. Het is verstandig om hiermee rekening te houden bij uw financiële planning. De adviseur van de Rabobank helpt u graag inzicht te krijgen in uw financiële toekomst. Samen zorgen voor later, dat is het idee. worden toegepast.’ De Rabobank heeft recent met een aantal bedrijven en zorgexperts een boek gepubliceerd onder de titel ‘Diagnose Zorginnovatie: over technologie en ondernemerschap’ met daarin een concrete innovatieagenda voor de zorgsector. KLANTVRIENDELIJKE IPAD Focus Cura is een van de bedrijven die zich bezighouden met innovaties in de (thuis)zorg. De onderneming ontwikkelt onder meer systemen voor zorg op afstand met gebruikmaking van apps voor tablets. ‘In het verleden was er vaak weerstand bij zorgorganisaties om innovaties te omarmen’, weet commercieel directeur Jeroen van der Heijden. ‘Zorgprofessionals vonden het vaak een inbreuk op hun werkwijze en vreesden voor hun baan. Daarom betrekken wij die professionals nadrukkelijk bij de ontwikkeling en implementatie.’ Van der Heijden ziet dat de argwaan plaatsmaakt voor nieuwsgierigheid. Ook ouderen zelf hebben belangstelling. ‘Mensen kunnen zelf metingen doen en de resultaten doorgeven aan de centrale. Ze hoeven niet te wachten op een verpleegkundige en die verpleegkundige hoeft niet voor kleine dingen op pad. Het gaat allemaal efficiënter en het is klantvriendelijker. En ouderen van nu kunnen steeds beter met een iPad omgaan. Het is niet alleen een hulpmiddel voor de zorg, maar ook een venster op de wereld en een communicatiemiddel met bijvoorbeeld de kleinkinderen.’ INNOVATIEPRIJS ZORG EN WELZIJN Sinds 2013 kent de Herman Wijffels Innovatieprijs een speciale onderscheiding in de categorie Zorg en Welzijn. Deze categorie is toegevoegd om zorginnovatie te stimuleren, vooral vindingen die mensen helpen om zelfstandig te blijven wonen. De Rabobank wil bijdragen om de zorg meer te richten op preventie. 25 CIRCULAIRE ECONOMIE 1219 FINANCIËLE OPVOEDING Jong leren sparen, daar hebben kinderen hun leven lang profijt van. De manier waarop maakt weinig uit. ‘Het belangrijkste is dát een kind spaart.’ TEKST: ANNETTE PRINS FOTO'S: ERNST COPPEJANS VERTROUWD RAKEN MET SPAREN Klein beginnen is het halve werk S 1219 paren is leuk, weet Lucy Walvisch (12). Want als je spaart, kun je iets mooiers en groters kopen dan wanneer je je geld meteen uitgeeft aan kleine dingetjes. ‘Je kunt jezelf belonen. Iets kopen van je eigen geld geeft ook een mooier gevoel dan wanneer je hetzelfde gewoon van je ouders krijgt. Omdat je er zelf wat voor gedaan hebt.’ Kinderen die op jonge leeftijd vertrouwd raken met sparen, leren keuzes maken, doelen stellen, budgetteren, geduld oefenen en inspelen op onvoorziene situaties. Dat legt de basis voor een financieel bewustzijn waar zij de rest van hun leven profijt van hebben. Verreweg de meeste kinderen sparen wel eens. Ze bewaren hun zakgeld, verjaardaggeld, rapportgeld of de euro’s die ze met klusjes verdienen voor een waveboard, iPad Mini of een boek. Een concreet doel is prettig om het sparen leuk te houden. Het is raadzaam daarbij klein te beginnen, met een overzichtelijk bedrag en een 28 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN korte periode, en de spaardoelen langzaam op te bouwen. SPAARPOT OF -REKENING? Op welke manier een kind spaart, maakt volgens Ellis Ramakers, marketeer bij de Rabobank, weinig uit. ‘Het gaat erom dát een kind spaart. Voor jonge kinderen, vanaf een jaar of zes, is een spaarpot het fijnst. Muntjes tellen helpt om het besef te krijgen hoeveel vijftig cent is en hoeveel vijf euro. Voor oudere kinderen is een spaarrekening handig, om hen vertrouwd te maken met digitaal geld.’ Het beste moment voor het openen van een bankrekening verschilt van kind tot kind. Brandt het zakgeld elke week in de broekzak, dan kan het slim zijn een deel daarvan al vroeg, samen met uw kind, veilig te stellen op de bank. Lucy kreeg een eigen bankrekening voor haar zevende verjaardag. Ze voelde zich ‘echt heel groot’. Sindsdien zit er in haar spaarpot zelden meer dan een tientje: alles daarboven 1219 brengt ze naar de bank. ‘Op de afschriften kan ik beter zien hoeveel ik heb,’ vertelt ze, ‘en als ik iets wil kopen, hoef ik alleen mijn pasje mee te nemen. Zo heb ik nooit te weinig geld bij me.’ Lucy krijgt haar zakgeld in twee delen: maandelijks haar leeftijd in euro’s op de bank en elke week een euro in de hand. Het sparen gaat haar inmiddels goed af. ‘Vroeger durfde ik soms niets uit te geven of kocht ik ineens allemaal plastic speelgoed. Nu denk ik na over wat ik écht graag wil hebben.’ LEERGELD Kinderen kunnen het beste al doende ontdekken hoe zij zich verhouden tot geld. Willen ze het meteen uitgeven of liever bewaren? Hebben ze grote materiële verlangens, of kleine? En hoe zit het met hun geduld? ‘Sommige ouders betalen alles voor hun kind,’ zegt Ramakers, ‘vanuit de gedachte dat het kind zijn zakgeld dan ‘lekker kan sparen’.’ Goedbedoeld, maar leren sparen is slechts een deel van de financiële opvoeding. Leren uitge- ven is minstens zo belangrijk. Zakgeld is leergeld, zegt het Nibud niet voor niets. Het is voor kinderen enorm leerzaam als het een keer fout gaat: als ze iets moeten of willen kopen en hun geld is op. Dergelijke fouten kun je beter maken op jonge leeftijd met een klein bedrag, dan als twintiger met flinke uitgaven. Elk kind moet zelf de balans vinden tussen uitgeven en oppotten.’ LESPROGRAMMA’S De Rabobank heeft allerhande hulpmiddelen en diensten om kinderen spelenderwijs te leren omgaan met geld. In samenwerking met KlasseTV wordt aan basisscholen bijvoorbeeld gratis het internationaal bekroonde lesprogramma Leren Omgaan met Geld aangeboden. Tijdens de Week van het Geld verzorgen medewerkers van lokale Rabobanken zo’n 1400 gastlessen op scholen en voor tieners is er een interactieve theatervoorstelling. Thuis kunnen kinderen aan de slag met de educatieve app 29 KidsGeldWijs en de website www.baasovereigengeld.nl. ‘Maar de voornaamste taak blijft toch voor de ouders weggelegd’, stelt Ramakers. ‘Alleen zij kunnen het omgaan met geld echt concreet maken. Bovendien fungeren ze als voorbeeld. Kinderen doen immers niet wat je zegt, maar wat je doet. Daarom is het zo belangrijk open te zijn over de keuzes die je maakt. Vertel je kinderen eens waarom je iets wel of niet koopt en waarom je geld opzijzet. En bespreek dan wat zij zelf met hun zakgeld kunnen of willen doen.’ Aflatoun bereikt ruim 3 miljoen kinderen in meer dan honderd landen. De lessen hebben niet alleen een positief effect op hun eigen leven, maar op dat van het hele gezin en zelfs van de gemeenschap waarin ze wonen. ‘Leren sparen helpt kinderen waar ook ter wereld om zelfredzaam te worden’, zegt Ramakers. ‘Wij geloven dat financiële zelfredzaamheid ervoor zorgt dat je kansrijker in het leven staat. Grip op je geld bespaart je veel zorgen.’ FINANCIËLE ZELFREDZAAMHEID dat de samenwerking tussen het Liliane Fonds en Rabobank 's-Hertogenbosch en Omstreken heeft geleid tot een partnerschap tussen Rabobank Foundation, het Liliane Fonds en Aflatoun Child Social & Financial Education. Door deze samenwerking wordt het onderwijsprogramma van Aflatoun ook opengesteld voor kinderen met een handicap. Lees hierover meer op pagina 21. Leren sparen is belangrijk voor kinderen over de hele wereld. Zeker voor kinderen in ontwikkelingslanden, die soms generaties lang gevangen zitten in een cyclus van armoede. De Rabobank Foundation steunt daarom projecten van Aflatoun, een internationaal programma waarin kinderen van 3 tot 18 jaar verschillende sociale en economische vaardigheden leren. 30 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN SAMENWERKING LILIANE FONDS EN RABOBANK Met trots kunnen wij u melden TWEETS Wist u dat wij ook te vinden zijn op Twitter? Volg ons via @rabodenbosch en blijf op de hoogte van activiteiten, nieuws en weetjes. RABOBANK 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN 1219 ‘DE FIETSERS MELDEN ZICH BIJ DE STAND VOOR HET KANTOOR @RABODENBOSCH OM DE #KUNSTROUTE TE FIETSEN TUSSEN DE 4 LOCATIES’ @BertvanRooij ‘ SUPER AVOND @PICKNICKKLIK @RABODEN BOSCH PITCHEN NAAR DE BESTE INSPIRATOREN. NATUURLIJK VOOR #FORTIFIEDFOODCOATINGS’ @DJCBruins ‘VANAVOND BIJ DRUK BEZOCHT LEDENCAFE VAN RABOBANK #HEUSDEN #VLIJMEN. THEMA IS O.A. SAMENWERKING TUSSEN DE KERNEN’ @ThomBlankers 31 COÖPERATIEF ONDERNEMEN MINIMASTER ONDERNEMERS: Terug in de schoolbank Ondernemers die samen nieuwe kennis en inspiratie opdoen onder begeleiding van topdocenten. Dat is het idee achter de miniMaster Ondernemers. TEKST: SCHRIJF-SCHRIJF & DE COÖPERATIE FABRIEK FOTO'S: FRANK LODDER FOTOGRAFIE I n deze tijd staan ondernemers voor interessante uitdagingen. Natuurlijk is er in de eerste plaats de lastige economische situatie, die zowel een bedreiging vormt als kansen biedt. Daarnaast is er ook de druk om zich te onderscheiden van de concurrentie, om financieel gezond te blijven en om een goede balans te houden tussen privé en zakelijk. Maar voor veel ondernemers, directeuren en groot-aandeelhouders is het ‘lonely at the top’. Ze hebben behoefte om te sparren met collegaondernemers. Niet even babbelen op de businessclub, maar écht inhoudelijk in gesprek gaan over actuele uitdagingen. En inspiratie te vinden in elkaars ideeën en oplossingen. Om dit te faciliteren, organiseerde Rabobank 's-Hertogenbosch en Omstreken de miniMaster Ondernemers. LEERGIERIG Twintig lokale ondernemers namen deel aan deze miniMaster. Het programma besloeg acht bijeenkomsten - gedurende 3,5 32 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN maand - met elk een ander thema. Van ‘Marketing’ tot ‘Strategisch Management’ en van ‘MVO’ tot ‘Persoonlijk Leiderschap’. Elke bijeenkomst werd geleid door een topdocent die behalve veel theoretische kennis ook beschikt over een ruime praktijkervaring. Deze docenten werken volgens de methode van ‘action learning’: deelnemers leren vooral van de praktijkgerichte oplossingen waarover zij met hun mededeelnemers discussiëren. Op de eerste avond keken ze nog wat onwennig om zich heen. Voor de meeste ondernemers die deelnamen aan de miniMaster Ondernemers was het lang geleden dat ze in de schoolbanken zaten. Sommigen kenden elkaar al, de meesten vaak alleen van gezicht. Maar tijdens de acht bijeenkomsten bouwden de ondernemers een band met elkaar op. Nieuwe netwerken en samenwerkingen zagen het licht. De miniMaster Ondernemers is een onderwijsprogramma van de Coöperatie Fabriek. Deelnemers in gesprek tijdens de miniMaster Ondernemers 1219 ACTION LEARNING Directeur Berd Warmelts: ‘Ondernemers zijn heel leergierig. Maar ze hebben meestal geen tijd en geen zin om langdurig onderwijs te volgen en daarvoor huiswerk te maken. Daarom hebben we speciaal voor klanten van Rabobank een programma ontwikkeld met de hoge kwaliteit van een regulier onderwijsprogramma, maar zonder de flinke belasting daarvan. De miniMaster is bovendien heel praktijkgericht en biedt veel ideeën die meteen toepasbaar zijn, iets wat ondernemers erg waarderen.’ INSPIRATIE Accountmanager Zakelijke Relaties Bob Oosterbaan van Rabobank 's-Hertogenbosch en Omstreken: ‘Wat mij het meeste opvalt bij de miniMaster is de openheid van de ondernemers naar elkaar toe. Men durft zich kwetsbaar op te stellen en de onzekerheden die ze hebben binnen hun bedrijf te delen. Voordeel hierbij is de grote diversiteit van de ondernemingen. Toch komen ze er samen achter dat er veel overeenkomsten zijn in die verschillende ondernemingen.’ Imme Bakker, directeur/grootaandeelhouder van VeeService IDAC nam deel aan de miniMaster: ‘Bijzonder leerzaam en boeiend’, vindt zij. ‘Dit programma gaf me de kans mijn kennis over verschillende thema’s bij te spijkeren. Ook heb ik inspiratie opgedaan om op een andere manier naar ondernemen en management te kijken. Dit alles is deels natuurlijk te danken aan de inbreng van de professionele docenten. Maar vooral de gesprekken en discussies met de collegaondernemers waren heel leerzaam. Het is prettig om onder professionele begeleiding de diepte in te gaan met zo’n diverse groep ondernemers en het is meteen een avondje uit.’ Goede vragen stellen, inzichten delen en samen de koppeling tussen theorie en praktijk maken. Onder leiding van een ervaren docent die vooral het leerproces tussen deelnemers onderling stimuleert. Dat maakt ‘action learning’ erg geschikt voor pragmatische ondernemers. Want tijdens de bijeenkomsten zijn het niet fictieve vraagstukken die centraal staan, maar concrete kwesties uit de eigen organisatie. Deelnemers zoeken samen naar strategieën om die uitdagingen te lijf te gaan. 33 TOEKOMST WINKELEN 3.0 Shoppen in de winkel van 2020 Shoppen we in het jaar 2020 anders dan nu? Met behulp van slimme apparaten? Is er van enige privacy dan nog sprake? En hoe bereiden retailers zich voor op de toekomst? TEKST: PAUL VAN HORN FOTO'S: STUDIO SPASS D e fysieke en virtuele wereld lopen steeds meer in elkaar over, zegt Marcel Evers, manager Beleid & Advies bij Inretail, de grootste brancheorganisatie voor ondernemers in de woon-, mode-, schoenen- en sportbranche. ‘Onlinewinkels worden fysiek en fysieke winkels gaan online. Consumenten gebruiken vaker smartphone, tablet of laptop om zich te oriënteren en te bestellen. Hun bestelling halen ze vervolgens op bij de winkel of een speciaal afhaalpunt. Ook op de winkelvloer zie je verandering. Straks hebben winkelmedewerkers een iPad bij zich zodat ze de klant actuele informatie kunnen geven. In winkels verschijnen internetzuilen. Is een product niet voorradig, dan kan de klant dit zelf in de winkel bestellen. Gegevens intoetsen, afrekenen met je mobiel en kiezen of je het product later afhaalt of wil laten bezorgen. De rij bij de kassa verdwijnt; mensen betalen mobiel.’ Edwin de Ron, specialist e-commerce bij de 34 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN Rabobank, onderschrijft die stelling. ‘Nu moet je nog naar een counter om te betalen. Mobiel betalen kan straks op twee manieren: je houdt je mobiele telefoon bij een betaalautomaat en er wordt automatisch betaald, of je toetst je pincode op het schermpje van je telefoon als er om een betaling wordt gevraagd. Binnen vijf jaar breekt mobiel betalen door.’ MEER MOGELIJK MET UW MOBIEL Naomi Bisschop, hoofd Marketing & Service Particulieren bij Rabobank Nederland, wijst op de talloze mogelijkheden die de mobiele telefoon biedt voor de consument: ‘Het versnelt het afrekenen bij de kassa. Even je telefoon bij het apparaat houden en het is gepiept. Het bedrag wordt direct van je rekening afgeschreven, je hoeft dus geen saldo op te waarderen, zoals bij de chipknip. Bedragen tot 25 euro betaal je snel zonder pincode, daarboven betaal je met de zogenoemde pin. Straks komen daar allerlei toepassingen bij.’ De Ron: ‘Met MyOrder van de Uw bestelling ter plekke laten produceren door een 3D-printer ... het is niet ondenkbaar. WAT IS MYORDER? 1219 Met MyOrder kan de consument zelf bestellen én afrekenen. Gemak voor hemzelf, maar ook voor de ondernemer. Op circa 11.000 locaties zoals in de horeca, bij bioscopen, in steeds meer steden bij parkeergelegenheden en bij bezorgrestaurants is bestellen en betalen met MyOrder mogelijk. MyOrder werkt zowel via stand-alone- als geïntegreerde kassa’s. Meer weten? Kijk op myorder.nl. Rabobank kunnen retailers inhaken op deze ontwikkelingen. Dankzij de mobiele telefoon ‘herkent’ de retailer zijn klanten.’ PRIVACY Maar wil de consument dat wel? Privacy blijft een gevoelige kwestie. De Ron nuanceert: ‘Een consument kan ervoor kiezen om zich bij binnenkomst in de winkel bekend te maken. Daar gebruikt hij zijn smartphone voor. Hierdoor weet de retailer wie er in zijn winkel is. Hoe meer informatie de klant met hem deelt, hoe gerichter de winkelier de consument kan benaderen.’ Ook Evers gelooft niet dat de privacy een grote rol speelt. ‘De jongere generatie is gewend alles met elkaar te delen. Voor retailers zijn de social media dan ook belangrijk om in contact te komen met hun doelgroep. Het is wel de kunst om het juiste medium in te zetten. Voor een modewinkel gericht op jongeren, is misschien niet Facebook, maar juist Pinterest de beste keuze, omdat je goed kan laten zien wat jouw winkelconcept inhoudt.’ Zullen deze social media ook in 2020 relevant zijn? Bisschop: ‘Social media evolueren; de een blijft, de ander verdwijnt of verandert. We kunnen de gevolgen van nieuwe technische ontwikkelingen nog niet helemaal overzien. Zal een nieuwe iPhone of smartphone mogelijkheden hebben die we nu nog niet kennen? Zal Google Glass het gebruik van social media beïnvloeden? Je ziet wel dat de contacten met de klant steeds meer online verlopen en als het kan 24 uur per dag. Hij wil dat alles gewoon goed geregeld is, gemakkelijk en snel. Basisinformatie is makkelijk online te vinden. Voor specifieke vragen of diensten, persoonlijke aandacht, gaat de consument extra betalen. Uiteindelijk krijgt de consument meer en meer keus.’ 35 CYBERCRIMINALITEIT VIJF ZAKEN OM ALERT OP TE ZIJN Geef digitale dieven geen kans Burgers zijn bijna even vaak slachtoffer van hacken als van diefstal. Met alertheid en voldoende veiligheidsmaatregelen kunt u veel narigheid voorkomen. TEKST: ARJAN VAN BIJNEN FOTO'S: STUDIO PING P 1219 hishing, malware, hacking: het zijn slechts enkele voorbeelden van manieren waarop criminelen toegang proberen te krijgen tot uw geld en gegevens. We zetten de vijf meest voorkomende vormen van cyberdiefstal op een rij. 1. MALWARE Malware is kwaadaardige software die niet door de virusscanner wordt herkend. Deze verzamelt ongemerkt privégegevens, die kunnen worden gebruikt voor allerlei doeleinden: spionage, fraude, afpersing, enzovoort. Wim Hafkamp, chief information security officer Rabobank Group: ‘Wees voorzichtig met het bezoeken van onbekende websites. Zo verklein je de kans op infecties. Het is echter geen garantie, want malware wordt ook wel eens via bekende sites verspreid.’ Sandro Etalle, hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven, waarschuwt voor de opkomst van “social media malware”. ‘Mensen hebben de neiging een link eerder te vertrouwen als het 36 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN lijkt of een bekende uit hun netwerk die heeft geplaatst.’ 2. PHISHING Via e-mails (zogenaamd afkomstig van de bank) of telefoon wordt u gevraagd om uw (inlog)gegevens. Hafkamp: ‘Criminelen worden hierin steeds sluwer. Zo vissen ze tegenwoordig vaak naar de eenmalige signeercodes via slinkse “social engineering”trucs, waarbij ze het slachtoffer in feite zelf een transactie laten goedkeuren onder het mom van een controle. Geef dus nooit codes aan derden.’ 3. CYBERAANVALLEN Cyberaanvallen zijn vrijwel nooit gericht op personen, maar op organisaties. Bekende voorbeelden zijn de aanvallen van de anarchistische hackersbeweging Anonymous. Het doel van dit soort aanvallen is om een computer, netwerk of dienst onbruikbaar te maken. Vaak wordt de infrastructuur van het aangevallen systeem gebruikt om een mailbom te versturen. Als gebruiker Criminelen vinden steeds brutalere manieren om toegang te krijgen tot uw gegevens. 1219 EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID merkt u dat bijvoorbeeld een site niet meer werkt of extreem traag is. Ook kunt u ineens phishingmails ontvangen vanuit de getroffen netwerken. 4. IDENTITEITSDIEFSTAL Het is voor geoefende hackers niet moeilijk om socialmedia-accounts te hacken. Maar ook klassieke identiteitsdiefstal is makkelijker geworden. Etalle: ‘Veel mensen hebben een kopie van hun paspoort opgeslagen op hun computer of online. Als criminelen die kopie in handen krijgen, kunnen ze een deel van je identiteit overnemen.’ Het Centraal Meld- en informatiepunt Identiteitsfraude en -fouten (CMI) adviseert om op de kopie van uw identiteitsbewijs groot te schrijven dat het een kopie is, voor wie deze bedoeld is en op welke datum de kopie is gemaakt. Ook het doorstrepen van het burgerservicenummer, dat tweemaal op het identiteitsbewijs staat vermeld, is aan te bevelen. Door verschillende ingewikkelde wachtwoorden te gebruiken, verkleint u het risico op een complete kaping van uw online-identiteit. 5. LEKKEN ‘Bedrijven hebben meer maatregelen tegen cybercriminaliteit dan burgers, maar iedere werknemer is een potentiële ingang’, waarschuwt Etalle. De trend om de eigen smartphone of tablet mee naar het werk te nemen, vormt een aanvullend risico. ‘Een systeembeheerder kan de herkomst van malware niet traceren wanneer die van een apparaat komt dat hij niet beheert.’ Volgens Hafkamp zit het gevaar meer in het lekken van informatie die op de apparaten wordt geraadpleegd en opgeslagen. Hier bewust mee omgaan is, naast het versleutelen van het apparaat en maatregelen door de werkgever, essentieel om bedrijfsgeheimen geheim te houden. Wie slachtoffer is geworden van cyberdiefstal, kan niet vanzelfsprekend rekenen op een vergoeding van de geleden schade door de bank. Dat hangt van de situatie af. U bent zelf verantwoordelijk voor bescherming van uw gegevens, bijvoorbeeld via regelmatige saldocontroles, het up-todate houden van software en verantwoord internetten. Wanneer u vrijwillig codes hebt afgegeven aan derden (phishing), valt de schade buiten het vergoedingsbeleid. VEILIGBANKIEREN.NL 37 AANBIEDINGEN Als lid van de Rabobank kunt u profiteren van aantrekkelijke kortingen. Kijk voor het volledige aanbod en meer info op rabobank.nl/dichterbij. EFTELING EFTELING THEATER MAAK KANS OP DE FAMILY CHALLENGE SPROOKJESBOOM DE MUSICAL MET KORTING Zaterdag 8 november vindt de Family Challenge plaats: een speurtocht in de Efteling met gezinsopdrachten. Het gezin met de meeste punten wint een overnachting in de ‘Vergulde Suite’ in het Efteling Vanaf 17 september 2014 exclusief te zien in het Efteling Theater: Sprookjesboom de musical, een wonderlijk muziekfeest. In de periode van 5 oktober t/m 9 november betaalt u geen €18,50, maar slechts €13,50 Hotel, inclusief parkbezoek. Wilt u kans maken op deelname aan de Family Challenge? Spaar en doe mee met de digitale spaarweken op rabobank.nl/Dichterbij. Actie geldt voor kinderen t/m 12 jaar. per kaartje (excl. reserveringskosten). Reserveren kan via het Efteling Contact Center: 0900-0161 (€ 0,60 per gesprek) o.v.v. Rabobank Dichterbij. Kijk voor meer informatie op rabobank.nl/dichterbij. BOSCH MANIFESTATIE ONTDEK DE STAD EN HET WERK VAN BOSCH 1219 Het 500e sterfjaar van schilder Jheronimus Bosch (ca. 1450-1516) wordt groots gevierd in ’s-Hertogenbosch. Maar liefst tien jaar lang zijn er tal van activiteiten en tentoonstellingen. Voor leden en klanten heeft de Rabobank een speciaal arrangement om de stad én het werk van Jheronimus Bosch te ontdekken. Een overnachting in één van de geselecteerde hotels in ’s-Hertogen38 'S-HERTOGENBOSCH EN OMSTREKEN bosch, inclusief ontvangst met prosecco en een bezoek aan het Museumkwartier. Hier vindt u een veelheid aan kunst, cultuurhistorisch erfgoed en design. Bij bezoek aan Het Noordbrabants en Stedelijk Museum is de tweede persoon gratis. Combineer dit bijvoorbeeld met de festiviteiten van de Bosch 500 manifestatie! Kijk voor meer info op: rabobank.nl/dichterbij. COLUMN ERIK DOBBELSTEEN FFP vermogensmanager Uitvinden A ls vermogensmanager heb ik het genoegen om bij iedere klant, bij iedere klantvraag uit te vinden hoe we zo goed mogelijk kunnen helpen. Afhankelijk van de wensen van de klant en de specifieke vraag die speelt, ga ik aan de slag. Ik voel me soms net Louis van Gaal, onze uitvinder van het nieuwe Oranje, die met zijn staf ons Oranje deze zomer tot grote hoogte heeft doen stijgen. Het begint bij iedere klant met het uitvinden van een doordacht plan. Waar Louis overweegt om met 5-3-2 te spelen of met 4-3-3, kijk ik steeds weer hoe we binnen onze organisatie de verschillende vermogensvraagstukken het beste kunnen aanpakken. Ook ik stel het beste team op, dat voor de klant het meeste toevoegt en een goed resultaat oplevert. En waar Louis een penaltykiller van de bank haalt, schuif ik op het juiste moment de juiste specialist aan tafel. Ik houd de regie. Aan de basis ligt een doordacht plan. Dit plan is de ultieme voorbereiding voor een optimale vermogensinvulling. 1219 Het begint bij iedere klant met het uitvinden van een doordacht plan Het uitvinden van een goede vermogensinvulling is maatwerk. We kunnen de scoringskansen verhogen door volop in de aanval te gaan, maar dan nemen we veel risico op een tegengoal. Maar wanneer we alleen verdedigen, zal het scoren van die soms zo belangrijke goal nooit lukken. Afhankelijk van het resultaat dat we ten doel stellen, passen we het systeem aan om de verdeling van verdediging tot aanval over het financiële veld zo optimaal mogelijk te spreiden. Zodat de scoringskansen zo hoog mogelijk zijn, gecombineerd met een zo’n klein mogelijke kans op een tegengoal. Zowel het goed doordachte financiële plan als de vermogensinvulling verzorgen we met een zorgvuldig samengesteld persoonlijk klantteam. Voor wie het nog niet wist: Mijn passie is voetbal. En ik maak graag de metafoor met mijn werk als vermogensmanager bij de Rabobank. En dan komen we bij Willem’s wereld, Willem die altijd goed in ogenschouw heeft dat we als coöperatie één belangrijk doel voor ogen hebben, onze klanten. Dat we alleen maar adviseren wat past bij onze klant en dat we gaan voor de lange termijn relatie. Zijn gedachtengoed is stevig verankerd binnen onze organisatie en is een belangrijke basis om op verder te bouwen. Het biedt mij de mogelijkheid om een perfecte ‘bonds’coach te zijn voor mijn klanten. Mocht de KNVB omhoog zitten, ik kan Willem aanbevelen! 39 en uw volgende stap bepalen. Kom tot een doordacht besluit met ons hypotheekadvies. Als uw woonwens serieuzer wordt, wilt u graag weten wat haalbaar is. Tijdens een adviesgesprek kijken we naar uw financiële situatie en geven we inzicht in uw mogelijkheden. Zo kunt u zelf een goede keuze maken, voor nu en later. Meer weten? Kijk op rabobank.nl/denbosch Samen sterker 1219 Uw woonmogelijkheden verkennen
© Copyright 2025 ExpyDoc