LESBRIEF Ridders van Holland Van harnas tot lintjesregen Tentoonstelling van 23 april t/m 6 juli 2014 in het Muiderslot Doel: Leerlingen bekend maken met de betekenissen van het begrip ‘ridder’ en hen laten inzien wat het ridderschap door de tijd heen betekent. Klas: 1, 2, 3 (4, 5, 6*) havo/vwo/vmbo Duur: Voorbereiding in de klas: een lesuur, bezoek tentoonstelling: 30 minuten. Eventueel kan het bezoek uitgebreid worden met een bezoek aan het middeleeuwse deel van het kasteel. Sluit aan bij: Lessen Geschiedenis – Middeleeuwen, Gouden Eeuw, Moderne Tijd Kerndoelen: Onderbouw Mens & Maatschappij - kerndoelen E.37, E.38, E.40 Verdieping: Bij de tentoonstelling verschijnt een e-katern met drie essays van deskundigen en de objectcatalogus. Het e-katern biedt verdieping en is geschikt om te gebruiken bij bijvoorbeeld (profiel)werkstukken. Zie www.muiderslot.nl/e-books. Inhoud 1. Inleiding: Ridders met en zonder paard 2. Middeleeuwse ridderorden van Holland 3. Ridders in de zeventiende eeuw 4. Ridders van nu eigenwijs sinds 1285 Inleiding: Ridders met en zonder paard Ridders van Holland vertelt over de geschiedenis van Hollandse ridderorden en de betekenis van het ridderschap, vroeger en nu. Een ridderorde is een georganiseerde groep ridders. In de middeleeuwen moest je van adel zijn om een ridder te kunnen worden. Ridders hadden bepaalde gedragsregels waarmee zij als edelen zich konden onderscheiden van andere mensen. Nu dienen veel ridderorden als een beloning voor bijzondere daden. Maar wat houdt het ridderschap vandaag de dag in? Wie verdient de riddertitel en waar is deze ontstaan? De geschiedenis van de ridderorden geeft een interessante kijk op de cultuur, zoals gewoonten, normen en waarden in het verleden. Wat moest je doen om geridderd te worden? Wat betekende dat ridderschap en wie konden er ridder worden? Dit vertelt veel over de manier waarop mensen met elkaar omgaan en wat belangrijk is in een bepaalde periode. Ridderzegel van Floris V Ridders in soorten en maten Het woord ‘ridder’ werd in de middeleeuwen voor het eerst gebruikt. Het betekende letterlijk ‘bewapende ruiter’. Rond het jaar 1000 vormden deze ridders een gesloten groep die soms zelfs belangrijker was dan de adel. Maar binnen de adel was er ook een rang die ‘ridder’ werd genoemd, naast ‘graaf’, ‘baron’, of ‘hertog’. Het woord ‘ridder’ had dus meerdere betekenissen. In de oudste ridderorden waren alle ridders gelijk. De ridderorde was door een vorst gesticht, en ging van vader op zoon. Maar in de loop van de eeuwen werden mensen benoemd in de ridderorden als beloning of onderscheiding, en niet meer alleen omdat ze van adel waren. Nog later, in de zeventiende eeuw, veranderde dit. Toen kwamen er verschillende rangen in een ridderorde, net als bij de adel. Ridders in de middeleeuwen De ridderorden zijn ontstaan in de middeleeuwen, de tijd van graaf Floris de Vijfde. De eerste middeleeuwse ridders waren kruisridders. Zij gingen op kruistocht naar het Heilige Land, waar nu Israël en Palestina liggen, en de stad Jeruzalem. Dit gebied wilden ze bevrijden van de moslims en in handen geven van de christenen. ANKY VAN GRUNSVEN (1968) UIT ERP RIDDER IN DE ORDE VAN ORANJE-NASSAU SINDS 1997, RIDDER IN DE ORDE VAN DE NEDERLANDSE LEEUW SINDS 2000. HAALDE ALS NEDERLANDSE DRESSUURRUITER DRIE MAAL OP RIJ INDIVIDUEEL GOUD TIJDENS DE OLYMPISCHE SPELEN IN 2000, 2004 EN 2008. OOK WON ZE IN TOTAAL NEGEN KEER DE WERELDBEKERFINALE. HIERMEE IS ZIJ DE MEEST SUCCESVOLLE DRESSUURRUITER ALLER TIJDEN. ‘Ik vond het een hele grote eer om ridder te worden, had er echt een gevoel van “wauw” bij. Het betekent dat wat ik heb gedaan wordt gewaardeerd. Verder voel ik me niet echt een ridder, maar ik vertel mijn kinderen wel vaak dat ik er één ben. Die vinden dat heel stoer. Ik ben natuurlijk wel een ruiter op een paard, net zoals de ridders van vroeger. Alleen een harnas heb ik nog niet!’ ‘Rond mijn achttiende besloot ik dat ik echt in de paardensport verder wilde. En als je iets wilt moet je ervoor gaan; eruit halen wat erin zit. Geestkracht is hierin heel belangrijk. Zo stond ik na de Olympische Spelen in Sydney voor een moeilijke beslissing: doorgaan of niet? Ik wil altijd de uitdaging aangaan, maar waar kon ik naartoe werken als ik het hoogste al had bereikt? De keuze om toch met paarden door te gaan bleek de juiste.’ Ridderportret van Anky van Grunsven Optocht van de H.H. Studenten der Leydsche Hoogeschool (1845) eigenwijs sinds 1285 Tijdens de kruistochten reisden pelgrims mee, gelovigen die op weg waren naar een heilige plaats. Zo’n plaats was bijvoorbeeld het Spaanse Santiago de Compostella van de heilige Sint-Jacobus. Onderweg droegen zij de Sint-Jacobsschelp om herkend te worden als pelgrim. Alle kerken en belangrijke gebouwen die zij tegenkwamen, waren ook versierd met een Sint-Jacobsschelp. Graaf Floris de Vijfde, bouwheer van het Muiderslot, werd in 1277 tijdens een toernooi in Den Haag geridderd. Hij was toen 23 jaar. Nu mocht hij zelf ook andere mensen ridderen, tot ridder ‘slaan’. Op de eerste kerstdag van 1290 sloeg Floris veertig van zijn rijkste burgers tot ridder. Het was erg bijzonder voor die tijd dat gewone burgers tot ridder werden geslagen. Floris beloonde hiermee mensen die goed werk voor hem deden. Veel edellieden waren het hier niet mee eens, want zij vonden dat alleen edellieden geridderd mochten worden . Maar graaf Floris begreep als geen ander dat het belonen voor verdienste een heel sterk bindmiddel is! Middeleeuwse ridderorden van Holland Hieronder staan de drie belangrijkste middeleeuwse ridderorden van Holland: de Orde van de Hollandse Tuin, de Orde van Sint Anthonius en de Orde van het Gulden Vlies. Orde van de Hollandse Tuin De Orde van de Hollandse Tuin is in 1387 opgericht door Willem van Oostervant, graaf van Holland. Hij was de zoon van Albrecht van Beieren die het Muiderslot herbouwd heeft. Willem sloeg alleen mensen van adel tot ridder, als die een goede daad hadden verricht. De Orde van de Hollandse Tuin was eigenlijk geen echte ridderorde, maar een broederschap. De orde was door een graaf gesticht, niet door een vorst. Een broederschap was vooral een goed politiek bindmiddel. De ridders in de Orde van de Hollandse Tuin droegen een gouden halsketting met een ordeteken of herkenningsteken. Dit had de vorm van een gevlochten schutting met een hekje. Het middeleeuwse woord ‘tuin’ of ‘tuun’ betekent ‘schutting’. Het verwijst onder andere naar de ‘besloten tuin’ of het paradijs uit de bijbel. Alle mensen die bij de Orde van de Hollandse Tuin hoorden, waren politieke vrienden van graaf Willem: vriendjespolitiek! De dochter van graaf Willem was gravin Jacoba van Beieren. Zij volgde haar vader op als gravin van Holland. Zij hoorde bij de Orde van de Hollandse Tuin, maar ook bij de Orde van Sint-Anthonius (zie hierna). Jacoba benoemde zelf geen nieuwe ridders meer in de Orde van de Hollandse Tuin. Graven dubbelportret Graaf Willem VI en zijn dochter Jacoba van Beieren Heilige Anthonis de Grote Orde van Sint-Anthonius De Orde van Sint-Anthonius werd in 1382 opgericht als broederschap. De orde is vernoemd naar Sint-Anthonius Abt, de grondlegger van het kloosterleven. Hij hield zich bezig met het verplegen van de zieken. Mensen die bij deze orde hoorden, verpleegden zieken, vooral mensen die aan de pest leden. Ook burgers die niet van adel waren, hielpen bij het verplegen en hoorden voortaan bij de broederschap van Sint-Anthonius. Als ordeteken droegen zij kruisjes in de vorm van een grote ‘T’ en medaillons met een kruis, vaak met daaronder een bel. Die verwees naar de bel die de zieken moesten luiden om anderen te waarschuwen voor besmetting. Ook werden er kruisen van stof op de kleding genaaid. eigenwijs sinds 1285 Orde van het Gulden Vlies De Orde van het Gulden Vlies was de eerste echte vorstelijke ridderorde in het gebied dat we nu als Nederland kennen. Deze orde is opgericht in 1430 in Brugge. Nederland heette toen het ‘graafschap Holland’. Het was een deel van het groot Bourgondische rijk, een deel van het Frankrijk van nu. Deze orde werd gesticht door Filips de Goede (1396 – 1467), ook bekend als Filips III van Bourgondië. Deze vorst was landsheer en hertog van Vlaanderen, Brabant, Namen en Limburg, graaf van Holland en Zeeland en speelde een belangrijke rol in de Nederlandse geschiedenis. Zo heeft hij de Staten-Generaal bedacht, die bestaat nog steeds in Nederland. Ook was hij door de oprichting van deze orde de baas over de adel in veel verschillende gebieden. In 1559 werd de orde ‘verplaatst’ naar de Spaanse kroon in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog met Spanje. Weer later werd de orde gesplitst in een Spaanse en een Oostenrijkse orde. Deze orden bestaan nog steeds. Koning Juan Carlos van Spanje ridderde drie koninginnen, onder wie de vroegere koningin Beatrix. Vanaf de late middeleeuwen (1300-1500) werd Holland steeds meer een land van burgers. Vaak hadden niet-adellijke mensen het voor het zeggen over een gebied. Wel speelden ridders nog steeds dezelfde rol in de maatschappij en dat zou nog eeuwen zo zijn. De ridders waren een club van edellieden die zichzelf heel belangrijk vonden, maar eigenlijk juist minder macht kregen. Er kwamen ook steeds meer burgers bij de ridderorden. Spaanse Orde van het Gulden Vlies, halsketen van een ridder Ridders in de zeventiende eeuw Tijdens de Tachtigjarige Oorlog met Spanje had Holland het zwaar te verduren. Veel steden werden aangevallen. De Republiek had geen eigen ridderorden. Helden in de vrijheidsstrijd werden daarom beloond met gouden medailles; zogenoemde ‘triomfpenningen’. Stadhouder en prins Willem van Oranje werd onderscheiden met de ‘Geuzenpenning’ die stond voor het verzet tegen de Spanjaarden. P.C. Hooft, ridder in de Orde van Sint-Michael Gravure van P.C. Hooft In de zeventiende en achttiende eeuw werden er steeds meer kunstenaars, wetenschappers en andere niet-adellijke burgers benoemd in de Orde van Sint-Michael. Voor hen was geen plek in de Orde van de Heilige Geest; daar zat de ‘geboren adel’ die op hen neerkeek. eigenwijs sinds 1285 In de zeventiende eeuw bleek dat Floris al erg modern was met het ridderen van gewone burgers. De beroemdste bewoner van het Muiderslot: Pieter Corneliszoon Hooft werd als niet-adellijke persoon geridderd in de Franse Orde van Sint-Michael. Met deze benoeming werd hij meteen ook van adel, want de orde accepteerde alleen edellieden. Hij kreeg deze titel als beloning voor zijn biografie over het leven van Hendrik IV, de koning van Frankrijk. De zoon van de koning heeft ervoor gezorgd dat P.C. Hooft werd geridderd. De Orde van Sint-Michael werd in 1469 door koning Lodewijk de Elfde gesticht ter ere van SintMichael, de beschermheilige van Frankrijk. Lodewijk stichtte deze orde, omdat hij net zo’n machtige ridderorde wilde als de Orde van het Gulden Vlies. In 1579 kwam er een tweede vorstelijke ridderorde: de Orde van de Heilige Geest. Om hier toegelaten te worden, moest je al ridder in de Orde van Sint-Michael zijn. Ridders van nu In 1795 werd door de Franse Revolutie het koningschap afgeschaft en daarmee ook veel koninklijke orden. Maar door de vele oorlogen was er behoefte aan een beloning voor dappere burgers. Daarom stichtte Napoleon Bonaparte in 1802 de Orde van het Legioen van Eer. In 1806 werd het eerste koninkrijk opgericht door Napoleon: ‘Koninkrijk Hollant’. Zijn broer, Lodewijk Napoleon, was de eerste koning van het koninkrijk. Hij stelde direct twee nieuwe ridderorden in: de Orde van Verdienste en Orde van de Unie. Een jaar later werden deze twee orden samengevoegd tot de Koninklijke Orde van Holland. Later bedacht Lodewijk Napoleon nog een nieuwe ridderorde: de Hollandse Unie. Hij wilde mensen belonen die iets voor het nieuwe koninkrijk gedaan hadden. Hij stelde het moderne ordestelsel in, dat nog steeds bestaat. In 1814 werd Willem Frederik als koning Willem I ingehuldigd in Amsterdam. De dag daarvoor was er een nieuwe grondwet ingevoerd. In deze wet stond dat de koning opnieuw de adelstand kon instellen en ridderorden kon oprichten. Vandaag de dag horen duizenden ridders bij de Hollandse orden. Maar wie zijn die ridders van nu? Het ridderschap van nu Tegenwoordig kent het Koninkrijk der Nederlanden drie ridderorden: • • • De Militaire Willems-Orde De Orde van de Nederlandse Leeuw De Orde van Oranje-Nassau De Militaire Willems-Orde is de oudste en hoogste Nederlandse ridderorde. Deze orde is ingesteld door koning Willem I in 1815. Deze onderscheiding is vooral bedoeld voor militaire prestaties. Portret van Lodewijk Napoleon (1809, collectie Rijksmuseum Amsterdam) Daarnaast zijn er ook vier Koninklijke ‘huisorden’: • De Huisorde van Oranje • De Huisorde van de Gouden Leeuw van Nassau • De Kroonorde De Orde van Trouw en Verdienste Een huisorde is een persoonlijke orde van de heersende vorst (koning of koningin). De vost bepaalt wie er wordt toegelaten. Zo hebben bijvoorbeeld de artsen van de zieke prinsen Claus en Bernhard een onderscheiding ontvangen in de Huisorde van Oranje. De riddermores Van ridders wordt verwacht dat zij zich op een bepaalde manier gedragen. In Stockholm staat een Ridderhuis dat is gebouwd tussen 1641 en 1647. Hier worden bijeenkomsten van ridders gehouden. Boven de ingang staat het motto van de ridders: ‘Arte et Marte’ (kunst en oorlog). De beelden op het dak staan symbool voor de riddermores, de ongeschreven gedragsregels van de ridders: • • • • • • Nobilitas (edelheid) Studium (ijver) Valor (moed) Honor (eer) Prudentia (wijsheid) Fortitudo (kracht) eigenwijs sinds 1285 Foto van Cornelis Reder Deze riddermores gelden voor alle ridders door de tijd heen. Het zijn nog steeds de redenen waarom een persoon geridderd wordt. Maar ze worden anders benoemd, zoals je inzetten voor andere mensen (edelheid en ijver). Van de ‘ridder’ wordt verwacht dat hij of zij zich aan deze riddermores houdt en zich als een ridder blijft gedragen. Reder - rijder – redder – ridder De riddermores waren ook de redenen dat Cornelis Reder geridderd werd. Cornelis Reder was een Haagse trambestuurder in 1908. Op lijn 8 in de Haagse Parkstraat wist hij op het nippertje een botsing te voorkomen met het koninklijke rijtuig van koningin Wilhelmina. De regering beloonde zijn heldhaftige optreden met een ridderkruis. Later mocht hij als beheerder in het Muiderslot wonen en werken. Nieuwe Ridders van Holland Vandaag de dag maakt het niet uit van welke familie je komt, welk geloof je hebt of hoeveel macht je hebt. Je kunt een onderscheiding krijgen als je iets goeds hebt gedaan voor het land of een uitzonderlijke prestatie hebt geleverd. Iedereen kan een persoon opgeven die volgens hem geridderd moet worden. Vanuit de orde wordt een aantal personen geridderd tijdens de ‘lintjesregen’, een plechtige bijeenkomst. De nieuwe ridder André Kuipers zei hierover: ‘Op zo’n moment voel je je ook een ridder. Je voelt het belang en je bent nerveus. Ik was hiervoor nerveuzer dan voor een lancering!’ Een ridder hoeft dus niet meer letterlijk te vechten om een ridder te worden. Wel moet een ridder hard werken om gewaardeerd te worden. De acteur Rutger Hauer zei: ‘Kennis is groot goed, maar kan je ook ergens van weerhouden. Moed houdt je nooit tegen. Moed is vaak onwijs onzinnig. In mijn vak kun je zonder durf beter de deur niet uit. Ik ben van nature niet bang en zou een dik boek vol kunnen schrijven over alle niet-wijze dingen die ik heb ondernomen om de wereld te ontdekken. Begrip en een goede neus vind ik de beste kwaliteiten voor de hedendaagse ridders van Oranje. Daar kan ook de onwijze “keizer zonder kleren” wat van leren!’ 2012. NEDERLANDSE RUIMTEVAARDER VAN DE EUROPESE RUIMTEVAARTORGANISATIE ESA. VERTROK IN 2004 EN 2011 OP RUIMTEREIS. IS DAARNAAST AMBASSADEUR VAN O.M. HET WNF EN EREBURGER VAN DE GEMEENTEN HAARLEMMERMEER EN OUDERAMSTEL. WAS KONING VAN WAPENEN TIJDENS DE INHULDIGING VAN Z.K.H. WILLEM-ALEXANDER. ‘Op mijn twaalfde wist ik al dat ik de ruimte in wilde. Als niemand daar aandacht aan had besteed had ik het ook wel gedaan. Ik wilde gewoon mijn dromen waarmaken. Toen ik geridderd werd was ik erg vereerd: je krijgt respect en waardering voor de lange weg die je ervoor hebt afgelegd. Zo heb ik jarenlang getraind, waarbij ik ook vaak angsten heb moeten overwinnen. Zo’n lintje laat zien dat je toch echt iets hebt neergezet.’ ‘Iemand die een hoge onderscheiding krijgt hoort ridderlijk gedrag te vertonen en zich beschaafd te gedragen. Doet degene dat niet, dan voel je toch wat plaatsvervangende schaamte voor de koning. Ik probeer dan ook altijd gewetensvol te handelen en draag mijn lintjes met respect en eergevoel. Dat ik ze tijdens de inhuldiging kon dragen vond ik dan ook ontzettend mooi. Die hele gebeurtenis was schitterend: ik voelde me even een echte ridder.’ Ridderportret van André Kuipers RUTGER HAUER (1944) UIT LOS ANGELES RIDDER IN DE ORDE VAN DE NEDERLANDSE LEEUW SINDS 2013. BRAK DOOR MET HOOFDROLLEN IN DE SERIE FLORIS EN Een echte ridder werkt hard, omdat hij of zij vindt dat dat belangrijk is. Museumdirecteur van het Maritiem Museum (Rotterdam), de geridderde Harry de Bles zei: ‘Het gaat vanuit het hart, niet alleen het verstand. Het gaat erom dat je het met passie doet. Dat is de belangrijkste drijfveer voor een echte ridder. Die doet het met passie, niet met verstand.’ HARRY DE BLES (1960) UIT ALKMAAR ANDRÉ KUIPERS (1958) UIT VIJFHUIZEN RIDDER IN DE ORDE VAN ORANJE-NASSAU SINDS 2004 EN RIDDER IN DE ORDE VAN DE NEDERLANDSE LEEUW SINDS DE FILM SOLDAAT VAN ORANJE. SINDS DE JAREN ‘80 IS HIJ VOORNAMELIJK TE ZIEN IN ENGELSTALIG FILMWERK; HIJ HEEFT INMIDDELS IN RUIM 140 FILMS MEEGESPEELD EN VERSCHILLENDE PRIJZEN OP ZIJN NAAM STAAN. DAARNAAST ZET HIJ ZICH IN VOOR MEERDERE GOEDE DOELEN, ZOALS ZIJN AIDS STICHTING DE RUTGER HAUER STARFISH ASSOCIATION IN ITALIË. ‘Het is mooi als het publiek waardeert wat je doet, dat is ook het doel. Maar een lintje uit koninklijke hand is echt uitzonderlijk. Ik moest meteen denken aan Erik Hazelhoff Roelfzema, de Soldaat van Oranje die werd onderscheiden met een Militaire WillemsOrde. Ook hierdoor voel ik me voor altijd met hem verbonden en kan ik mezelf vriend en ook ‘collega ridder’ noemen. Tijdens de uitreiking voelde ik me ook weer een beetje ‘Soldaat van Oranje’. ‘Kennis is een groot goed, maar kan je ook ergens van weerhouden. Moed houdt je nooit tegen. Moed is vaak onwijs onzinnig. In mijn vak kun je zonder durf beter de deur niet uit. Ik ben van nature niet bang en zou een dik boek vol kunnen schrijven over alle niet-wijze dingen die ik heb ondernomen om de wereld te ontdekken. Begrip en een goede neus vind ik de beste kwaliteiten voor de hedendaagse ridders van Oranje. Daar kan ook de onwijze keizer zonder kleren wat van leren!’ Ridderportret van Rutger Hauer LID IN DE ORDE VAN ORANJE-NASSAU MET DE ZWAARDEN SINDS 2012. WERKT AL MEER DAN 25 JAAR BIJ HET MARINEMUSEUM IN DEN HELDER. ALS DIRECTEUR ZETTE HIJ HET MUSEUM Quisquis ades LANDELIJK OP DE KAART EN MAAKTE ER EEN OPVALLEND UITHANGBORD VAN DE MARINE VAN. BINNEN EN BUITEN DEFENSIE IS HIJ ACTIEF IN VELE COMMISSIES EN BESTUREN, ZOALS DE TRADITIECOMMISSIE EN DE ‘8 OCTOBER VEREENIGING ALKMAARS ONTZET’. ‘De onderscheiding was echt een verrassing. Bij Defensie hebben we een can do-mentaliteit. Je 24/7 inzetten hoort erbij. Ik verwacht niet voor alles een schouderklopje, maar als ik het krijg waardeer ik dat wel. Mijn lintje draag ik met trots. Verder ben ik gewoon de nuchtere museumdirecteur gebleven. Als leidinggevende bij Defensie is het mijn taak om mensen te motiveren en inspireren en dat zal ik blijven doen, met of zonder lintje.’ ‘Ik zie het als een morele plicht om betrokken te zijn. Musea hebben grote maatschappelijke waarde in hun verbindende functie. Vooral voor wie thuis geen kunst of een kast vol geschiedenisboeken heeft staan. In mijn museum laat ik bezoekers op een unieke manier de betekenis van de zeemacht beleven, voor de veiligheid op en vanuit zee, vroeger en nu. Ik kan en wil niet volstaan met het open en dicht doen van de deur, maar kan niets anders dan er vol voor gaan!’ Ridderportret van Harry de Bles SARAH-QUITA OFFRINGA (1991) UIT UTRECHT RIDDER IN DE ORDE VAN ORANJE-NASSAU SINDS 2013. PROFESSIONELE WINDSURFER UIT ARUBA. ZEVENVOUDIG WERELDKAMPIOEN, WORDT OOK WEL GEZIEN ALS ‘THE QUEEN OF FREESTYLE’. DAARNAAST RONDT ZE DIT VOORJAAR HAAR STUDIE NATUUR- EN INNOVATIEWETENSCHAP AF IN UTRECHT. ZE IS DE JONGSTE GEDECOREERDE VAN 2013. ‘Ik vind het vaak moeilijk om mijn studie en het windsurfen allebei op hoog niveau te houden. Zo had ik vorige zomer allemaal wedstrijden, maar zat ik de twee maanden ervoor keihard te werken aan mijn scriptie. Dan is het heel moeilijk om het surfen los te laten. Het lintje gaf mij die extra motivatie om in beide maximaal te blijven investeren. Op Aruba ben ik ook een beetje een rolmodel: ik laat zien dat je kunt sporten én studeren.’ Dat ik nu een ridder ben besef ik wel: je merkt dat mensen soms tegen je opkijken. Het is moeilijk om met die extra aandacht om te gaan. Ik wil er niet meer van maken dan het is, want ik doe uiteindelijk wat ik het leukst vind. Ik houd gewoon heel veel van windsurfen en dat maakt het ook makkelijk om daarin door te zetten. Uiteindelijk gaat het erom dat je het voor jezelf doet, niet voor de erkenning.’ Ridderportret van Sarah-Quita Offringa Kortom, het lintje is een beloning voor een goede daad. Als je een ridder bent, dan ben je een voorbeeld voor de andere mensen. De 19-jarige windsurfkampioen Sarah-Quita Offringa is de jongste ridder van de Orde van Oranje-Nassau en zij vertelde: ‘ Het was echt een motivatie. Ik vind het vaak moeilijk om studie en windsurfen allebei op een hoog niveau te houden. En als ik op school ben denk ik vaak aan surfen. Het is moeilijk om los te laten. Dat lintje geeft wel erkenning en motivatie om – ook al is het soms moeilijk – dit allebei te blijven doen.’ eigenwijs sinds 1285
© Copyright 2024 ExpyDoc