notitie

Driesporenmodel Innovatieraad Openbare Bibliotheken
Juni 2014
De innovatieraad wil de in openbare bibliotheken aanwezige innovatiekracht stimuleren, o.a. met
behulp van krachtenbundeling en het creëren van draagvlak. Daarmee worden eveneens de
investeringen in en inhoudelijke richting van de landelijke innovatieagenda bepaald. Een van de taken
van de raad is het formuleren en uitdragen van een gezamenlijke visie op bibliotheekinnovatie. Het
hieronder beschreven driesporenmodel is een onderdeel daarvan. Met dit model brengt de raad focus
aan in zijn betrokkenheid bij activiteiten. Het model brengt tot uitdrukking dat verschillende soorten
innovaties worden erkend en ondersteund.
In de afgelopen jaren sloot er gemiddeld iedere week een bibliotheekvestiging.i Ontwikkelingen in media
en informatie (zoekmachines, gratis content op internet, mobiele devices), overheidsfinanciën en
(lokale) bevolkingssamenstelling vormen uitdagingen voor de bibliotheek.ii Op een deel van haar
kernfuncties en -activiteiten is er een concurrerend aanbod ontstaan. Vanuit haar publieke waarden
(onafhankelijkheid, betrouwbaarheid, toegankelijkheid, pluriformiteit en authenticiteit; artikel 4 van de
Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen) wil de bibliotheek een baken blijven in het uitdijende
en (qua betrouwbaarheid en onafhankelijkheid) ondoorzichtige kennis- en informatielandschap. Dat
daarvoor innovatie van voorzieningen en diensten nodig is, en dat de vernieuwing urgent is, wordt vrij
algemeen onderschreven.
De innovatieraad is in het leven geroepen om op deze transitie te ondersteunen en te versnellen en om
de innovatiekracht van de Nederlandse openbare bibliotheken te versterken. Daarvoor zijn verschillende
instrumenten voorhanden; enerzijds (financiële) ondersteuning, anderzijds het leggen van contacten en
verbanden. De (financiële) ondersteuning verloopt over drie sporen, zoals het model hieronder laat zien.
Versterken
Innovatie is geen magie, maar routine:iii alle organisaties, dus ook bibliotheken, moeten structureel in
beweging zijn, willen ze relevant blijven. Innovatie moet in feite business as usual (routine) worden
binnen de bibliotheekorganisaties; er moet een cultuur van innovatie tot stand komen. Van organisaties
of personen bij wie/waar innovatie routine is en die daarmee voor lopen op haar medebibliotheken, valt
wat te leren. De raad wil ervoor zorgen dat deze organisaties of personen opgemerkt worden en een
duwtje in de rug krijgen om successen en lessen te delen.
Groeien
Geslaagde ideeën of initiatieven lukt het soms niet om buiten de (regionale of inhoudelijke) grenzen te
komen vanwege bijvoorbeeld onvoldoende prioriteit, budget of een overdaad aan bureaucratie. Om
innovatie structureel onderdeel te laten uitmaken van de bedrijfsvoering van bibliotheken, is het
noodzakelijk dat bestaande goede ideeën een kans krijgen om door te groeien en dat de resultaten
ervan blijvend zijn.. Ideeën in deze categorie zijn niet direct disruptive,iv maar dragen bij aan het
vernieuwend vermogen van een organisatie.
1
Inspireren
Voor het komen tot echt vernieuwende ideeën moet er ruimte zijn voor experimenten, creativiteit en
inspiratie, om baanbrekende vernieuwingen te signaleren en ermee te experimenteren. Van groot
belang is hier om bij het navelstaren weg te blijven en externe invloeden en adviezen op te zoeken: het
onbekende in plaats van het vertrouwde.
Bij het inzetten van dit driesporenbeleid heeft de raad twee belangrijke randvoorwaarden:
Steun, geen last
De ‘innovatoren’ in de sector moeten zich kunnen blijven richten op innovatie; de gevraagde
inspanning voor het schrijven van plannen en rapporten moet minimaal blijven.
Kracht door steun zichtbaar maken en delen
Daarnaast is ontwikkeling van gezamenlijke expertise en kennis een belangrijk doel: daartoe worden
onder andere ervaringen en resultaten van de ondersteunde ideeën en projecten ieder jaar
verzameld, gebundeld en gepubliceerd.
i
Deckers, M., ‘Er sluit elke week een bibliotheekvestiging... 3 tips voor de Bibliotheekwet’, 23-01-2014.
http://www.markdeckers.net/2014/01/er-sluit-elke-week-een.html
ii
Jones, R., ‘Libraries – have a sense of urgency’, Dysart & Jones, 20-05-2014. http://dysartjones.com/2014/05/libraries-have-a-sense-ofurgency/
iii
Juryrapport bibliotheekinnovatieprijs 2009.
iv
http://www.claytonchristensen.com/key-concepts/
2

Download Report