Verslag van het panelgesprek in workshop 6

Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen
Studiedag
‘Thuiscompagnie, draaiboek voor versterkend en verbindend werken met kwetsbare
gezinnen’ (Brussel, 22 oktober 2014)
Verslag Workshop 6
Workshop 6: De troeven van gezinszorg in het kader van armoedebestrijding
Na een kort filmfragment gaat een panel, in dialoog met de aanwezigen, op zoek naar de troeven
van gezinszorg. Wat betekent een versterkende en verbindende gezinszorg voor kwetsbare
gezinnen? Waarom moeten diensten gezinszorg mee inzetten op armoedebestrijding? Wat vraagt
het van diensten en van het beleid om die troeven ten volle te (kunnen) benutten?
Panelleden
Koen Vansevenant: Bind-Krachttrainer
Stijn Paesmans: Adjunct directeur Welzijnsregio Noord Limburg
Ellen Cypers: coach Familiehulp
Mieja Engelen: projectmanager Provincie Limburg
Jacqueline Wevers: verzorgende familiehulp
Wat kan gezinszorg betekenen voor kwetsbare gezinnen? Gezinszorg is een belangrijk instrument in
armoedebestrijding mits er aan een aantal voorwaarden voldaan wordt. In dit panel werd besproken
wat de belangrijkste aspecten zijn van (de werking van) Thuiscompagnie om met kwetsbare
gezinnen succesvol te kunnen werken
Benaderen kwetsbare gezinnen
Bij het benaderen van kwetsbare gezinnen is het van belang om Thuiscompagnie zo laagdrempelig
mogelijk voor te stellen. De verzorgende gaat dan in eerste instantie bij hen aan tafel zitten met een
tasje koffie en vragen: “Waar kan ik jullie bij helpen? Wat hebben jullie nodig? En wat willen jullie
graag zien veranderen?” Pas de tweede stap is samen op pad gaan: door het huis, door hun routine,
door hun gewoontes… Sleutelwoord is hier: samen. De verzorgende moet met hen mee-lopen,
hij/zij moet zich kunnen inleven in hun situatie en gevoelens. Zo wek je ook vertrouwen op.
Praten met het gezin is minstens even belangrijk als het uitvoerende deel van de taken van een
verzorgende. Praten kan ook terwijl je samen taken doet.
Tijdens de vorming van de verzorgende is er aandacht voor de specifieke competenties van elke
verzorgende. Daar wordt dan ook rekening mee gehouden bij het plaatsen van een verzorgende in
een gezin, afhankelijk van de noden van het gezin.
Werk en kwetsbare gezinnen
Veel mensen denken dat werk hebben de uitweg is uit kansarmoede. De realiteit is echter veel
complexer. Omdat vast werk gepaard gaat met het aanvaarden van gezag en met van buitenaf
Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen
opgelegde structuren, kan dit voor velen in eerste instantie een toename van de draaglast en stress
betekenen. Daarnaast raken ook veel (laaggeschoolde) werknemers gedemotiveerd omdat de enige
jobs waarvoor ze in aanmerking komen oninteressant, niet uitdagend en zinloos zijn of lijken.
Soms heeft de werkloosheid ook te maken met normen en waarden: voor sommige vrouwen
bijvoorbeeld zou het ondenkbaar zijn hun kinderen alleen thuis te laten of door een ander te laten
opvoeden. In zulke gevallen kan er ook weerstand zijn tegenover een verzorgende van
Thuiscompagnie die een rol krijgt binnen het gezin. Het is dan belangrijk om van in het begin
duidelijk te maken dat zij de moeder blijven, en dat de verzorgende slechts ondersteuning biedt.
Alles gebeurt in samenspraak met de moeder/de ouders.
Kracht van verwondering
De verzorgenden van Thuiscompagnie beschikken over de kracht van verwondering. Dat is het
tegenovergestelde van vooroordelen hebben. Een voorbeeld: een verzorgende van Thuiscompagnie
kwam in een gezin en zag twee hopen was op de grond liggen. In plaats van meteen te zuchten of te
veroordelen, heeft die verzorgende met beleefde verwondering hiernaar geïnformeerd. Daan bleek
dat één van de twee hopen al proper is en enkel nog moest opgevouwen worden.
Die kracht van verwondering wordt wel telkens opnieuw op de proef gesteld. Het is een soort test
die een verzorgende in elk nieuw gezin zal ondergaan. Lichaamstaal is daarin heel belangrijk.
Wanneer een verzorgende bij het eerste contact koffie krijgt aangeboden in een vuile tas, zegt het
heel veel over die persoon of hij/zij toch de koffie opdrinkt of niet. Je hebt eigenlijk ook een soort
van moed nodig om je in die gezinnen en in die huizen te begeven.
Verzorgende als brugfiguur
Verzorgenden geven zo veel mogelijk complimenten en prijzen de cliënten zo veel mogelijk over alle
kleine en grote veranderingen sinds de beginsituatie. Zo gaat het zelfvertrouwen van de gezinsleden
omhoog, want weinig zelfvertrouwen is vaak een probleem bij kansarme gezinnen.
Wanneer iemand van bijvoorbeeld het OCMW langskomt, gedragen cliënten zich vaak anders dan
bij de thuisverzorgende. Andere hulpverleners hebben daarom vaak een heel andere kijk op cliënten
(als moeilijk of risicovol of…). Een verzorgende van Thuiscompagnie kan dan de positieve kanten
van het gezin tonen. Want de verzorgende staat niet enkel centraal in het gezin, maar is ook een
brug naar de hulpverlening.
Andere hulpverleners hebben daarnaast vaak geen weet van de andere problematieken binnen het
gezin, dan degene waarvoor zij zijn toegewezen. Daarom is de thuisverzorgende zo belangrijk: hij/zij
kan de gezinsleden toe leiden naar de juiste hulpverlening, naar lotgenotengroepen of
zelfhulpvormingen en zelfs naar leuke initiatieven, zoals een sociaal restaurant.
Thuiscompagnie als preventie
Thuiscompagnie is een belangrijk preventie-instrument. Kleine bijsturingen in het gezin, zoals
ervoor zorgen dat de kinderen ’s morgens proper gewassen en met een voedzaam ontbijt achter de
kiezen naar school vertrekken, voorkomt een heleboel andere problemen, o.a. op sociaal en
medisch vlak.
Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen
Ook huiswerkbegeleiding is een aspect van preventie waar Thuiscompagnie in kan voorzien. In
samenspraak met de school kan de verzorgende zelfs na de lesuren op school met het kind de
huiswerkbegeleiding doen, indien de thuisomgeving niet geschikt is hiervoor.
Organisaties die de methode van Thuiscompagnie willen opnemen, moeten wel voorbereid zijn op
een complexere en meer tijdrovende manier van werken. Het vraagt ook veel flexibiliteit van de
verzorgende, maar men kijkt altijd naar wat voor de verzorgende haalbaar is. Verzorgenden kiezen
zelf welke uren zij wel en niet kunnen besteden aan hun gezinnen.

Download Report