Heb mij - Jitske-Sophie Producties

Heb mij
lief
(alsjeblíeft)
Verslaving Liefde heeft een keerzijde.
Een liefdesverslaafde kan niet leven
zonder bevestiging.
Tekst: Jitske Sophie Venema
Illustraties: Flos Vingerhoets
T
oen Marrit Jellema (20)
zich twee jaar geleden liet
opnemen in een kliniek
voor jongeren met gedragsproblemen, werd ze
achtereenvolgens verliefd
op de counselor, de coach
en de sportinstructeur. De Friezin wist
dat ze haar leven niet op orde had – ze
dronk te veel en gebruikte vaak drugs –
maar werd pas in de kliniek gewezen op
een andere verslaving. ,,Niemand ging
in op mijn avances, ik werd helemaal
gek. Ik bleek volkomen afhankelijk te
zijn van bevestiging van anderen.”
Verliefdheid wordt vaak bezongen.
Die ander, die volgens clichécoupletten
de zon laat schijnen, zit in het hoofd als
een vrolijke melodie die de hele dag
blijft hangen. Maar voor sommige mensen verandert liefde in een obsessie.
Liefdesverslaafden zijn letterlijk verslaafd aan aandacht. Ze zijn zo bang om
zonder liefde te zitten, dat ze er alles
aan doen die te krijgen.
Verslavingsgevoeligheid is voor een
16 zaterdag 15 februari 2014
deel erfelijk bepaald, maar veel liefdesverslaafden werden ook als kind door
minstens een van de ouders tekortgedaan. De Amerikaanse Robin Norwood stelt in haar boek Als hij maar
gelukkig is dat liefdesverslaafden uit
een ‘ongezond milieu’ komen. ‘Goede
onderlinge communicatie ontbreekt in
deze gezinnen altijd; aandacht voor de
kinderen is er niet of nauwelijks’.
Van nature kiezen mensen relaties
waarmee ze vertrouwd zijn, omdat ze
zich daarin op hun gemak voelen. Liefdesverslaafden kregen het verkeerde
voorbeeld en blijven daardoor terugkeren naar het smeken om aandacht.
Don’t you want somebody to love / Don’t
you need somebody to love / Wouldn't
you love somebody to love / You better
ﬁnd somebody to love
—Jefferson Airplane, Somebody to love
Tot haar 11de vroeg de blonde Marrit
haar ouders, broers en zussen vaak of
zij wel van
haar hielden.
Daarna ging
haar aandacht uit
naar mannen. ,,Als ik
wist dat een bepaalde
leraar dienst had in het
straﬂokaal, liet ik me expres
de les uitsturen. Die docent was
oud en professioneel, maar ik dacht
serieus dat ik leuk genoeg was om hem
te verleiden.” Jongens van haar eigen
leeftijd uit de dorpsdiscotheek waren
geen uitdaging, Marrit aasde op onbereikbare personen. ,,Het gaf een kick als
het me lukte iemand te versieren die
tien jaar ouder of al bezet was. Als iemand zoveel voor mij riskeerde, moest
ik wel heel leuk zijn.”
De 35-jarige Susan uit Limburg heeft
haar liefdesverslaving onder controle
achtergrond
aandachtsjunks
11%
van de vrouwen wil dat
haar partner elke dag
iets romantisch doet
1 op de 12
mensen heeft het
gevoel niet zonder de
partner te kunnen, zelfs
als de relatie slecht is
83%
van de mensen die
verliefd zijn, doet nooit
iets met die gevoelens
sinds
ze naar
groepsgesprekken van
de Sex and Love
Addicts Anonymous
(SLAA) gaat, maar was jarenlang door de liefde geobsedeerd. ,,Ik studeerde aan de
universiteit en had een leuke baan,
maar was altijd met mijn hoofd in de
wolken. Ik was jaloers op mijn vriendinnen: zij konden ﬂirten als onderdeel
van hun leven, naast werk, vriendschappen, familie en hobby’s. Ik kon dat niet.
Mijn liefdesleven wás mijn leven.”
Tijdens Susans versierpogingen
kwam het soms niet eens tot daadwerkelijk contact, de fantasieën speelden
zich af in haar hoofd. ,,Een vriendin
kwam te laat op een avond dat we naar
het theater zouden
gaan. Ik begon te ﬂirten met een leuke man
voor de deur van de
foyer en toen de voorstelling begon, ben ik naast
hem gaan zitten. Mijn arm
lag op zijn leuning, ik lachte op
dezelfde momenten, dacht na
over welk ondergoed ik droeg en
hoe ik hem mee naar huis zou
nemen. Van de voorstelling heb ik niets
meegekregen. Maar na het applaus
stond hij op en liep weg.”
De Amsterdamse ondernemer Mirjam (47) zag in de kleinste details tekenen van bevestiging. ,,Iemand hoefde
maar naar me te knipogen en ik dacht
dat we verkering hadden. Ik viel op elke
man die zei dat hij me leuk vond, werd
steeds minder kieskeurig. ‘Ik kies voor
de liefde’ en ‘ik ga op mijn gevoel af’, zei
ik tegen mensen om mij heen als ik
weer eens verliefd was op een foute
man. Het waren softe slogans, die goedpraatten waarom ik niks deed aan mijn
carrière. Ik offerde mijn leven op voor
mijn verslaving.”
Liefdesverslaafden zijn verliefd op het
verliefd zijn. Dat is logisch, zegt orthopedagoog en wetenschapsﬁlosoof Jan
Geurtz, die Verslaafd aan liefde schreef.
,,Verliefdheid brengt het beste in een
mens naar boven. Je voelt je sterk en
durft meer dan normaal. Opeens zing je
op straat, ben je spontaan. Je bent letterlijk high van liefde.” Volgens Geurtz
hebben we die gevoelens van nature,
terwijl we dénken dat we ze krijgen van
die andere persoon. ,,We zijn allemaal
bang om verlaten te worden. Verliefd
zijn voelt veilig en daarom willen we
die ander vasthouden. Maar die reﬂex is
funest: hoe meer je je vastklampt aan
de ander om de liefde veilig te stellen,
hoe meer hij verdwijnt.”
Verliefdheid verschuift bij succes na
verloop van tijd richting ‘houden van’.
Bij een liefdesverslaafde verschuiven
liefkozingen richting afhankelijkheid.
‘Ik hou van je’ wordt: ‘Laat me niet in
de steek’. ‘Ik heb je lief’ wordt: ‘Ik heb je
nodig’. Alle hoop is gevestigd op de
partner: hij moet de behoefte aan geborgenheid vervullen en er is steeds
meer bevestiging nodig om dat te bewerkstelligen.
➜
‘Iemand hoefde maar
te knipogen en ik dacht
dat we verkering hadden.
Ik viel op elke man die zei
dat hij me leuk vond’
magazine 17
Mirjam en
Susan bezoeken
regelmatig
bijeenkomsten
van de Sex and
Love Addicts
Anonymous.
➽ Lotgenoten
praten over hun
verslaving op
vijftien locaties
in Nederland.
➽ Er zijn geen
inschrijvingseisen en alle
deelnemers
blijven anoniem.
➽ Er wordt
gewerkt met een
maatjessysteem,
waarbij de
verslaafden
elkaar helpen.
Oh, can’t you see you belong to me / How
my poor heart aches with every step you
take / Every move you make, every vow
you break / Every smile you fake, every
claim you stake, I’ll be watching you
—The Police, Every breath you take
Een relatie met een liefdesverslaafde is
geen sprookje. Op haar 16de kreeg Marrit voor het eerst een vriend. Ze bleek
onverzadigbaar. ,,Ik wilde niet één roos,
maar een hele kamer vol. Ik wilde niet
één kaars, maar een hele kamer vol.
Ik bleef denken dat hij niet genoeg van
mij hield.”
Na jaren op zoek te zijn geweest naar
een man, raakte ook Susan verstrikt in
een ongezonde relatie. ,,Ik was geobsedeerd: was bezig met zijn uiterlijk, met
wat hij at, belde hem op zijn werk. De
krant lezen was er voor hem niet bij, hij
moest aandacht voor míj hebben. Mijn
focus lag de hele dag op hem, om maar
niet op mezelf te hoeven focussen.”
Mirjam kreeg op haar 17de haar eerste vriend. Na een maand was ze op
hem uitgekeken, maar had geen idee
hoe ze dat tegen hem moest zeggen.
,,Toen ik eens piekerend voor me uit
staarde, vroeg hij wat er was. Ik antwoordde dat ik van hem hield, waardoor het nog moeilijker werd eerlijk te
zijn. Uiteindelijk ben ik zeven jaar bij
hem gebleven. Ik ging op in de illusie:
na de zomervakantie zou het leuker
worden, ik zou van hem gaan houden
als hij afstudeerde, als hij een baan had.
Ik was vooral hard bezig met hoe hij
zou kunnen worden. Ik wist letterlijk
niet hoe ik moest bestaan zonder hem.”
My ﬁngertips are holding on to the cracks
in our foundation / And I know that I
should let go, but I can’t / And every time
De band tussen een
liefdesverslaafde en
zijn of haar partner is
vergelijkbaar met die tussen
een gokverslaafde en een
fruitautomaat
18 zaterdag 15 februari 2014
we ﬁght I know it’s not right / Every time
that you’re upset and I smile / I know I
should forget, but I can’t.
—Kate Nash, Foundations
In een poging om iets wat ooit zo veelbelovend leek vast te houden, achtervolgt de liefdesjunk zijn partner als een
hondje. Hij bereikt er meestal precies
het tegenovergestelde mee. Onbegrijpelijk, voor de liefdesjunk. Afwijzingen
versterken de onzekerheid en hij zal
nog harder proberen de partner voor
zich te winnen.
Om de gewenste liefde te ontvangen,
wringen liefdesverslaafden zich in allerlei bochten. Vrijpartijen ontpoppen zich
tot wanhoopspogingen om weer dat gevoel van verbondenheid te hebben en
het eigen leven wordt weggecijferd. Irreële logica wordt ingezet om afwijzingen te verklaren: ‘Als ik verander, komt
het goed.’ De liefdesjunk is altijd beschikbaar, voor het geval de partner
liefde wil komen geven. Want alleen
zijn, dát kan de liefdesjunk niet.
De band tussen een liefdesverslaafde
en de partner is vergelijkbaar met die
tussen een gokverslaafde en een fruitautomaat: het is zo verslavend door de
kans op de jackpot. Hoe vaker het níet
raak is, hoe meer je gaat hopen de prijs
een keer te winnen. Opgeven lijkt zonde
van de investering en dus gooi je er nog
maar een muntje in. Er is maar één bevredigend resultaat: winnen. De liefdesverslaafde weet niet wanneer hij gaat
winnen – liefde krijgt – en dat houdt
hem geboeid. Hij slikt meer narigheid
dan de relatie aan geluk oplevert. Daarvan is Mirjam (47) zich bewust: ,,Het
heet liefdesverslaving, maar er komt
verdomd weinig liefde bij kijken.”
In een waas hoor ik je zeggen / Dat je
alles op wilt geven / Dat je alles met je
meeneemt / Wat me lief is in dit leven
—Marco Borsato, Margherita
Het verbreken van een relatie is het ergste wat een liefdesverslaafde zich voor
kan stellen. Mirjam begon na zeven jaar
een affaire, zodat haar vriend een reden
had hun relatie te verbreken. ,,Ik zei
vaak dat ik bij hem weg zou gaan, in de
hoop dat hij zou zeggen dat hij niet
zonder me kon. Dat was het mooiste
dat ik kon horen. Maar ik zou nooit zelf
de knoop hebben doorgehakt.”
Net als verslaafden aan drank en
drugs krijgen liefdesverslaafden die
18%
is in stilte nog verliefd
op een ex-partner
Wetenschappelijk experiment
Een onderzoek met muizen
geeft inzicht in de werking van
de verslaving.
De muizen werden onderverdeeld
in drie groepen en leerden aan een
belletje te trekken in ruil voor voedsel. In groep één werden ze altijd
beloond met voedsel als zij aan het
belletje trokken, in groep twee kregen ze nooit meer voer en in groep
drie af en toe. De eerste groep
bleef relaxt: die wist dat ze te allen
tijde aan voedsel kon komen. Groep
twee werd depressief, omdat de
muizen geen invloed hadden op
hun omstandigheden. Groep drie
werkte het hardst en had de
meeste stresshormonen. Deze
muizen wisten nooit wanneer ze
beloond werden en bleven daardoor wanhopig aan het belletje
trekken. Hun leven bestond uit een
obsessie met een belletje
en de hoop dat dat voedsel
tevoorschijn zou toveren.
worden verlaten afkickverschijnselen.
Ze worden overvallen door een allesoverheersend gevoel niet zonder die ene
persoon verder te kunnen. Jan Geurtz:
,,Sommigen gaan direct op zoek naar
een andere partner om de eenzaamheid
te maskeren. Ze lopen weg voor de
wond en proberen die toe te dekken
met nieuwe liefde. Anderen blijven verslaafd aan het verlangen naar de verloren geliefde en klampen zich vast aan
fantasieën om maar niet in dat gapende
gat van het relatieloze leven te vallen.”
Toen Susans foute relatie werd verbroken, heeft ze haar ex nog een jaar
gestalkt. ,,‘Andere mensen doen dit niet’,
zei ik tegen mezelf, terwijl ik door zijn
straat ﬁetste, hem opzocht op internet
en hem ‘toevallig’ tegen probeerde te
komen. Dat viel nog mee, want in mijn
hoofd ging het veel verder.”
De liefdesverslaving kan niet genezen,
maar wel tot staan worden gebracht
door hulp. Mirjam en Susan bezoeken
meerdere keren per week zelfhulpgroepen van de SLAA. Susan: ,,Ik kan niks
veranderen aan het feit dat ik deze
ziekte heb, maar ik kan zoveel wél veranderen door hulp te zoeken en hulp te
geven aan andere vrouwen.”
De therapie tegen liefdesverslaving lijkt
op die tegen roken. De sleutel ligt in het
veranderen van overtuigingen. Ís roken
wel zo lekker? Ís deze relatie wel zo belangrijk? Stoppen met roken is pas gelukt als iemand niet naar een sigaret
grijpt op het moment dat de trek in een
sigaret zich aandient. Maar een sigaret
is concreet. Waar moet een liefdesverslaafde mee stoppen om af te kicken?
Dat verschilt: de een praat niet meer
met iemand van het andere geslacht, de
ander besluit alleen geen relatie meer
aan te gaan. Mirjams onthouding houdt
in dat ze geen mensen meer gebruikt.
,,Vroeger dacht ik alleen maar aan wat
ik kon krijgen. Dat was monsterlijk.
Nu kijk ik naar mensen vanuit respect,
interesse en géven.”
Susan is tegenwoordig gelukkig getrouwd en moeder van een dochter.
,,Een nieuw leven opbouwen is dus echt
mogelijk. Mijn relatie voelt niet meer
als een gevangenis en ik kan van mijn
dochter genieten als ik met haar in het
park wandel, in plaats van op zoek te
gaan naar mannen. Ik besef nu dat ik
jaren in een roes heb geleefd en daardoor heb ik niet voor 100 procent geleefd. Ik was met mannen bezig, in
plaats van met collega’s of vrienden of
het kijken van mooie ﬁlms. Dat vind
ik spijtig.”
De groepsgesprekken bij de SLAA
hebben Mirjam geleerd naar zichzelf
te kijken. ,,Ik heb op dit moment geen
relatie met een ander, maar des te meer
met mezelf. Ik kan genieten van mijn
eigen gezelschap en kan me daardoor
langzaam gaan voorstellen dat iemand
anders daar ook van kan genieten.”
Voor Marrit is het nu twee jaar geleden dat ze afscheid nam van de kliniek.
Marrit leerde zichzelf te waarderen,
zonder gespeelde rol en hang naar bevestiging. In de kliniek ontdekte ze dat
het schrijven van gedichten haar voldoening gaf en dat dit positiever werkte
dan drugs, alcohol of minnaar. ,,Ik heb
een dichtbundel uitgebracht: Liefde,
lust en een gebroken hart. Ik wil blijven
schrijven en andere jongeren met dezelfde problemen helpen.”
Drank en drugs kan ze tegenwoordig
met veel moeite laten staan, maar de
liefdesverslaving ligt nog altijd op de
loer. ,,Mijn behandelaars hebben me
aangeraden om twee jaar vrijgezel te
blijven, maar ik word om de haverklap
verliefd.” Haar verdriet is regelmatig
vers. ,,Vorige week vrijdag liep het weer
slecht af met een contact. Mijn hele wereld stortte in: waarom wilde diegene
niet bij me blijven? Op zaterdag ging
het al beter en op maandag wist ik weer
dat ik helemaal nog niet klaar ben voor
een relatie.” ■
De namen Susan en Mirjam zijn geﬁngeerd.
magazine 19

Download Report