Verslag - Europa decentraal

‘’ From subsidiarity and proportionality to better EU Governance’’.
Op 7 mei 2014 heeft de internationale conferentie over ’’EU Smart Regulation’’ plaatsgevonden. In
de ochtend was er, voorafgaand aan de conferentie, een bijeenkomst op het ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Deze bijeenkomst stond in het teken van
subsidiariteit,proportionaliteit en het belang voor het openbaar bestuur: ‘’ From subsidiarity and
proportionality to better EU Governance’’.
‘’Zowel Europa als het Nederlandse openbaar bestuur zijn in ontwikkeling. Dit biedt mogelijkheden
voor nu en in de toekomst’’.
De ochtend werd geopend door de directeur generaal Bestuur en Koninkrijksrelaties, de heer Gert
Jan Buitendijk. In zijn welkomstwoord is het belang van een dialoog over subsidiariteit en
proportionaliteit onderstreept. Onder andere door het feit dat Europa en de lidstaten continue in
ontwikkeling en aan verandering onderhevig zijn. Dit vraagt dan ook constant aandacht voor de
omgang met en verbetering van Europa. Steeds meer nationale wetgeving heeft een Europese
grondslag en bepaalt onze nationale beleidskaders. Er is sprake van meer samenwerking in Europees
verband. Tegelijkertijd is sprake van een decentraliserende beweging in Nederland. En hier is
Nederland niet uniek in. Zowel Europa als het Nederlandse openbaar bestuur zijn in ontwikkeling. Dit
biedt mogelijkheden nu en in de toekomst. Deze toenemende invloed, hervormingen in het
openbaar bestuur, het huidige economische klimaat en de publieke opinie zorgen voor een actuele
discussie over deze samenwerking. Er wordt een debat gevoerd over de verdeling van taken tussen
de decentrale overheden, de nationale overheid en de Europese Unie. Een debat over het
subsidiariteitsbeginsel. En daar waar taken terecht op Europees niveau zijn belegd, hoe zorgen we
dat deze proportioneel zijn en uitvoerbaar? Hoe kunnen we dit organiseren en wat kan de huidige
Smart Regulation discussie hierin betekenen?
Bijlage: welkomstwoord directeur Generaal bestuur en koninkrijksrelaties Gert Jan Buitendijk
‘’Testing European legislation for subsidiarity and proportionality’’
In 2012 heeft het kabinet Rutte II in het regeerakkoord ‘Bruggen bouwen’’ het voornemen
opgenomen om een inventarisatie uit te voeren naar Europese regelgeving waarvan we in Nederland
willen dat die voortaan (weer) op nationaal niveau wordt ingevuld – op basis van het beginsel van
subsidiariteit –, als op regelgeving die in onze ogen is ingevuld of dreigt te worden ingevuld op een
wijze die verder gaat dan nodig is– op basis van het beginsel van proportionaliteit. Over deze
exercitie is de coördinator van dit proces, de heer Joop Nijssen van Buitenlandse zaken een
toelichting komen geven.
Wat is er gedaan:
Alle departementen hebben een analyse gemaakt van de bestaande en verwachte toekomstige EUregelgeving. Daarbij zijn ook verschillende organisaties van experts en belanghebbenden
geconsulteerd. De uitkomsten van deze inventarisatie zijn vervat in een lijst van 54 actiepunten,
waarvan Nederland zou willen dat ze anders worden ingericht of aangepakt. Dit betekent niet dat
Nederland uitsluitend negatief is over regelgeving op EU-niveau. Onderhandelingen worden
voortgezet in de werkgroepen waar deze discussie hoort plaats te vinden. Het is niet de intentie om
over de lijst op zichzelf een discussie te voeren. Dat geldt wel voor onderstaande aanbevelingen.
Hier wordt in EU-verband aandacht voor gevraagd en draagvlak voor gezocht.
I.
II.
Elk optreden van de EU dient te worden gemotiveerd op basis van een duidelijke
rechtsgrondslag in de Verdragen.
Als voor een bepaald beleidsterrein in de Verdragen geen bevoegdheid voor de EU is
vastgelegd, dient de Commissie in beginsel ook af te zien van het uitbrengen van – niet
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
bindende – mededelingen of aanbevelingen of op een andere manier activistisch te zijn op
dat beleidsterrein.
Daar waar onder de lidstaten in de Raad breed gedeelde bezwaren bestaan tegen EU
regelgeving, kunnen - zonder dat het acquis behoeft te worden aangepast - politieke
afspraken worden gemaakt tussen de Raad en de Commissie, waarin wordt vastgelegd dat de
Commissie zal afzien van nadere initiatieven.
EU-regelgeving dient zich waar mogelijk te richten op hoofdlijnen en op de te bereiken
doelen in plaats van gedetailleerd voor te schrijven hoe die doelen bereikt moeten worden.
De (uitvoerings-)kosten die voortvloeien uit EU-regelgeving, zowel op EU-niveau als op
nationaal niveau, dienen door de Commissie in haar voorstellen zo expliciet mogelijk te
worden uitgewerkt.
Om zeker te stellen dat EU-regelgeving in de juiste verhouding staat tot het doel dat ermee
wordt beoogd (proportionaliteit), kan beter en structureler gebruik worden gemaakt van
impact assessments en dienen waar nodig horizon- en evaluatiebepalingen te worden
ingebouwd.
Lidstaten dienen maximaal betrokken te worden zodra voor hen relevante EU regelgeving tot
stand komt via uitvoeringshandelingen, gedelegeerde handelingen of uitvoering en
uitwerking door agentschappen. Daarbij dient zoveel mogelijk rekening gehouden te worden
met de uitvoeringspraktijk in lidstaten.
Als het EU-Hof van Justitie EU-regelgeving op een wijze interpreteert die door de EU
wetgever niet was voorzien en/of niet was bedoeld, dan dient dit zo veel mogelijk te worden
geadresseerd door aanpassing van de EU-regelgeving.
Het aantreden van een nieuwe Europese Commissie in 2014 dient aangegrepen te worden
voor een herbezinning op de prioritering van de taken van de EU als geheel.
Draagvlak:
De exercitie heeft een aanzet gegeven om te werken aan een ‘agenda’ gericht op een bescheidenere,
soberdere en tegelijkertijd effectievere EU, met als uitgangspunt: ‘Europees wat moet, nationaal wat
kan’. Deze agenda kan en wil Nederland niet zelfstandig opzetten. De lidstaten hebben positief
gereageerd op de Nederlandse oproep tot een discussie over een betere prioriteitstelling van de
Europese Unie. In contacten is belangstellend geïnformeerd naar de Nederlandse ideeën op dit vlak.
Om de lidstaten verder mee te nemen in het proces is een bijeenkomst georganiseerd in
samenwerking met Clingendael. Daar is het rapport: ‘’from subsidiarity to better EU Governance’’ uit
voort gekomen. Lidstaten lijken voorstander van een betere, ‘optimised’ EU, die zich binnen het
bestaande kader, (net zoals Nederland geen verdragswijziging) concentreert op de hoofdzaken.
En nu verder:
De exercitie en de aanbevelingen zijn verbonden met een breed scala aan onderwerpen. Het raakt en
geeft input voor tal van discussies over bijvoorbeeld de rol van nationale parlementen,
democratische legitimiteit, de inzet van smart regulation instrumenten, REFIT en het Interinstitutioneel akkoord ‘Beter wetgeven’. Daarnaast wordt hier in de Raad van Algemene Zaken
specifiek aandacht aan gegeven. Ook wordt de komende periode interessant. Wat worden de
prioriteiten van de nieuwe Europese Commissie en het Europees Parlement in 2014. Wat zal de visie
van de Europese Raad voor Europa hierop zijn?
Bijlagen: 1). Clingendael/CEPS report ‘‘From subsidiarity to Better EU Governance’’, March 2014;
2). ‘‘Testing European legislation for subsidiarity and proportionality – Dutch list of points for action’’,
June 2013, ministry of Foreign Affairs;
Contact: [email protected]
‘’European subsidiarity review in the Netherlands a regional and local perspective’’
Namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) is
door de heer Caspar Sluiter de visie van de lokale en provinciale overheden gegeven op de
Nederlandse subsidiariteitsexercitie, waar VNG aan deelgenomen heeft. Het uitgangspunt van de
exercitie: ‘Europees wat moet, nationaal wat kan’ sluit aan bij de uitgangspositie in Nederland:
‘nationaal wat moet, decentraal wat kan’’. Niet enkel subsidiariteit, maar ook zeker het aspect van
proportionaliteit, is voor de lokale en provinciale overheden van belang. Gemeenten en provincies
worden in toenemende mate, met oog op de trends van decentralisatie en Europeanisering,
geconfronteerd met (belastende) EU regelgeving waarbij zij verantwoordelijk zijn voor de uitvoering.
Voor de lokale en regionale overheden wordt het volgende belangrijk gevonden:
- Proportionele regels, gericht zijn op hoofddoelstellingen, vergezeld door uitvoerige impact
assessments met informatie over implementatiekosten, administratieve lasten en territoriale
gevolgen
- Transparant wetgevingproces met ruimte voor betrokkenheid, dialoog en consultatie gedurende
het gehele EU besluitvormingsproces
- Alternatieven voor wetgeving, waarbij de EU gemeenten en provincies financieel kan
ondersteunen en als platform geldt voor uitwisseling van ideeën en best practices.
Bijlage: Presentation C. Sluiter, Netherlands Association of Municipalities and the Dutch association
of Provinces
Contact: [email protected]
‘’Subsidiarity control, the Austrian approach’’
De ochtend werd afgesloten met een presentatie van Dr. Klemens H. FISCHER, Minister
plenipotentiary uit Oostenrijk. Met deze presentatie is een toelichting gegeven op de wijze waarop
in Oostenrijk om wordt gegaan met de principes van subsidiariteit en proportionaliteit in het EU
besluitvormingsproces. In Oostenrijk, een federatie met negen deelstaten (de bundesländer) vraagt
dit om een afstemmingsproces. Hierbij zijn de volgende ‘’key findings’’ naar voren gekomen:
-
Het EU besluitvormingsproces is complex maar onderhevig aan duidelijke regels.
De toets van subsidiariteit vindt nu enkel in het begin van het besluitvormingsproces plaats;
De naleving van het subsidiariteitsbeginsel moet worden gemonitord gedurende het gehele
besluitvormingsproces;
Het subsidiariteitsbeginsel is van belang voor alle overheidslagen. Het is een onderdeel van de
nationale Multi-level approach richting de Europese Unie;
De länder in Oostenrijk hebben een uitgebreide ‘’ toolbox’’ aan mogelijkheden om hun standpunt
naar voren te brengen;
Het Oostenrijkse proces wordt gekarakteriseerd door het gebruiken van alle mogelijke informatie
en kanalen voor het positioneren van hun standpunt;
Bijlage: Presentatie K.Fischer over subsidiariteitstoets in Oostenrijk
Contact: [email protected]
Voor algemene vragen kunt u contact opnemen met: [email protected]

Download Report