Modulebeschrijving AR - Actuarieel Genootschap

Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR1
Inleiding in Verzekeringsbedrijf en Pensioenfondsen
Actuarieel geschoolde personen zijn hoofdzakelijk werkzaam in de financiële dienstverlening zoals
verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen. Hun actuariële werkzaamheden zijn gericht op
levensverzekeringen, schadeverzekeringen, zorgverzekeringen en pensioenen. Om u inzicht te
geven in de context waarin u opereert binnen de financiële dienstverlening gaan we met deze
module uitgebreid in op wat er zich afspeelt binnen het verzekeringsbedrijf en de pensioenfondsen.
U krijgt een goed beeld van de sociale en economische betekenis van de hiervoor genoemde
sectoren. We bespreken op welke wijze de overheid door middel van wet- en regelgeving toezicht
houdt op de financiële dienstverlening. Maar ook de wijze waarop de sector is georganiseerd en zelf
zorgt voor transparantie door ondermeer het instellen van klachtenprocedures. Natuurlijk
ontkomen we er niet aan specifiek in te gaan op de "corebusiness”: het overnemen van risico's. U
maakt daarbij kennis met de meest belangrijke verzekeringsvormen ten aanzien van materieel
bezit, aansprakelijkheid, vermogen, gezondheid, (lang) leven en overlijden. Aan de orde komen
tevens
de
diverse
pensioensystemen.
Specifieke
regelgeving
zoals
pensioenrecht,
aansprakelijkheidsrecht en verzekeringsrecht krijgen hierbij ruim aandacht. Fiscale wetgeving
vormt vooral bij levensverzekeringen en pensioenen een belangrijke factor. We brengen u in deze
module de meest elementaire kennis op fiscaal gebied bij.
Literatuur
• Verzekeringsrecht (ISBN 9789001767969)
• WFT-Schadeverzekeringen bedrijven en particulieren (ISBN 9789039527269)
• De Kleine Gids Pensioenen (ISBN 9789013101683)
• Boek levensverzekeringen
• Reader
• PowerPointpresentatie bijeenkomsten
Leerdoelen van de module
De eindtermen zijn vastgesteld door het Actuarieel Genootschap. Aan de hand daarvan zijn voor
deze module onderstaande leerdoelen geformuleerd op basis waarvan het opleidingsprogramma
Inleiding verzekeringsbedrijf en pensioenfondsen is samengesteld.
De student
• kan aangeven welke positie het verzekerings- en pensioenbedrijf inneemt in het economische
en maatschappelijke verkeer en welke rollen zij daarin vervult;
• kan beschrijven welke risico’s personen of bedrijven in de praktijk lopen en daarbij aangeven
welke risico's kunnen leiden tot de noodzaak om deze over te dragen aan een professionele
risicodrager;
• kan uitleggen op welke manier het verzekeringsbedrijf extern is georganiseerd
(belangenorganisaties, klachtenbehandeling, distributiemethodieken e.d.)
• kan de verschillen noemen tussen sociale verzekeringen en particuliere verzekeringen;
• kan de verzekeringstechnische en administratieve processen beschrijven die bij een verzekeraar
en pensioenfonds plaatsvinden gedurende de levensduur van een product (aanvraag, mutaties,
uitkering e.d.) en welke actuariële werkzaamheden daarbij een rol spelen;
• kan een overzicht geven van de belangrijkste eisen waaraan een financieel dienstverlener en
haar producten cq dienstverlening moet voldoen volgens de Wet op het Financieel toezicht (Wft)
en op welke manier daar toezicht op wordt gehouden;
• kan een aantal belangrijke artikelen uit het verzekeringsrecht benoemen en hun werking op de
dagelijkse praktijk illustreren;
• kan een opsomming geven van wetgeving die relevant is voor het pensioenbedrijf en daarvan
de kern formuleren;
• kan de meest gangbare schadeverzekeringen, sommenverzekeringen en pensioensystemen
beschrijven en uitleg geven over de daarbij gebruikte begrippen en afkortingen;
• kan de fiscale wetgeving met betrekking tot inkomensvoorzieningen (lijfrente /
arbeidsongeschiktheid), kapitaaluitkeringen en pensioenen beschrijven;
• kan het boxensysteem in de inkomstenbelasting uitleggen.
Modulebeschrijving
Plaats van de module in het studieprogramma
Dit studieonderdeel is de eerste module van de opleiding Actuarieel Rekenaar (Propedeuse
Actuarieel Analist) en vormt als zodanig een afgesloten geheel. Deze module is vooral bedoeld om
de student kennis en inzicht te geven die relevant is voor het volgen van de overige modules in de
opleiding Actuarieel Rekenaar. Daardoor ontstaat tevens een reprenstatief beeld van de vele
aspecten die uitgebreid en verdiepend aan de orde komen in de vervolgopleidingen Actuarieel
Analist (HBO-Bachelor) en Schakelprogramma (HBO-Master). Het volgen van deze module als een
van de eerste uit de reeks is daarom gewenst.
Berekening studielast
De studielast voor deze module is 6 ECTS, in totaal dus 28 x 6 = 168 uur.
De verdeling is als volgt:
Onderdeel
Studiebelasting (uur)
Contacttijd (colleges)
Voorbereiding colleges
Opdrachten
33
96
6
Examen incl. voorbereiding
totaal
33
168 uur (=6 ECTS)
Examinering
Het aan de module Inleiding verzekeringsbedrijf en pensioenfondsen verbonden examen wordt
schriftelijk afgenomen en bestaat uit meerkeuzevragen en open vragen. De student is geslaagd als
het volgens de toetsingsprocedure berekende cijfer van de examenvragen ten minste een
voldoende is (onafgerond 5,5).
Toetsingsprocedure
Het examen bestaat uit twee onderdelen. Voor beide onderdelen wordt een apart cijfer gegeven.
Onderdeel A bevat 30 meerkeuzevragen waarvoor maximaal 40 punten kunnen worden behaald.
Onderdeel B bevat 12 open vragen waarvoor maximaal 60 punten kunnen worden behaald.
De totale score wordt vervolgens gedeeld door 10.
Onderdeel
Schriftelijk examen
Weegf
actor
A
30 meerkeuzevragen
0,4
B
12 open vragen
0,6
Opdrachten behorende bij module
Opdracht 1 betreft een integratiecasus over schadeverzekeringen.
Opdracht 2 betreft een integratiecasus over levensverzekeringen.
Opdracht 3 betreft een integratiecasus over pensioenen.
Met deze 3 opdrachten kunt u beoordelen in hoeverre u een aantal belangrijke onderdelen van de
leerstof al beheerst. De bedoeling is dat u deze opdrachten thuis uitwerkt. Bespreking door de
docent hiervan vindt op de eerstvolgende bijeenkomst plaats. De integratiecasus geeft samen met
de op de bijeenkomsten behandelde casuïstiek tevens een representatief beeld van de soort en
diepgang van de vraagstelling op het examen.
Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR2
Wiskunde
In deze module wordt de middelbare schoolwiskunde herhaald en verdiept als basis van alle
volgende modules.
Literatuur
De lesstof en heel veel oefenmateriaal is te vinden in het basisboek wiskunde:
"Basisboek Wiskunde" van Jan v.d. Craats en Rob Bosch, 2e ed 2009, Pearson Education. ISBN:
9789043016735
De wiskundeonderdelen die aan bod komen zijn (tussen haakjes het betreffende hoofdstuk uit het
boek):
1. Wiskundige schrijfwijzen en rekenregels:
a) Machten
(H3)
b) Breuken
(H6)
c)
Absoluut tekens
(H16)
d) Combinatoriek: faculteit
(H7)
e) Sommatietekens
(H7)
f)
Ontbinden in factoren; merkwaardige producten (H5)
g) Exponenten en logaritmen
(H18)
2.
a)
b)
c)
d)
e)
Systematisch vergelijkingen oplossen (systematische aanpak)
Lineaire vergelijkingen
(H9)
2e graads vergelijkingen (abc-formule)
(H10)
Gebroken vergelijkingen
(H10)
Ongelijkheden
(H9, H10)
Stelsels vergelijkingen
(H11)
3.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
Functies (verloop kennen en kunnen schetsen)
Rechte lijn en parabolen
Gebroken functies
Machtsfuncties, wortelfuncties
Exponentiële functies en (natuurlijke) logaritmen
Grafische weergave van transformaties
Domein en bereik vaststellen
Inverse
4.
a)
b)
c)
d)
e)
Differentiëren
Richtingscoëfficiënt
Productregel, quotiëntregel
Kettingregel
Hogere afgeleiden
Een inleiding in het integreren (H21)
5.
a)
b)
Goniometrie
Eenheidscirkel, rekenen met radialen
Sinus, cosinus, tangens
6.
a)
b)
c)
Meetkunde
Coördinaten
Lijnen in een vlak
Afstanden
(H12, H16)
(H16)
(H16)
(H18)
(H16)
(H25)
(H25)
(H20)
(H20)
(H20)
(H20)
(H17)
(H17)
(H24)
(H12)
(H13)
Modulebeschrijving
7.
a)
Inleiding bewijzen in de wiskunde
Een voorbeeld van volledige inductie
Aan het eind van deze studiehandleiding zijn 2 pagina’s extra lesstof opgenomen inclusief
oefenopgaven (maar die moeten misschien naar een andere plek).
Leerdoelen van de module
De instroomcursus Wiskunde en statistiek I is de eerste wiskundemodule van de propedeuse
actuarieel rekenaar. De stof die behandeld wordt in deze module zal voor de meeste studenten niet
echt nieuw zijn. De mate van bekendheid hangt natuurlijk af van het niveau en de soort van de
gevolgde wiskunde op de middelbare school. Voor de vervolg modules van de opleiding AR is het
paraat hebben van wiskundekennis en het vlot en foutloos kunnen toepassen daarvan essentieel.
Tijdens deze cursus wordt daarom veel geoefend zodat de student zich in de vervolgmodules
geheel kan concentreren op de nieuwe technieken.
Het boek bevat op elke linker pagina oefenopgaven waarvan de stof op de rechter bladzijde worden
uitgelegd. Hoofdstuk 24 t/m 26 hebben geen oefenopgaven, deze hoofdstukken bevatten
wiskundige achtergronden.
Tussen de mate waarin u de leerstof moet beheersen wordt het volgende onderscheid gemaakt:
Bij de eerste drie genoemde onderwerpen: Wiskundige schrijfwijzen en rekenregels, Systematisch
vergelijkingen oplossen en Functies is het de bedoeling dat deze kennis toegepast kan worden om
alle voorkomende opgave te kunnen oplossen en ook in nieuwe context gebruikt kunnen worden
om berekeningen uit te voeren.
Bij de overige onderwerpen betreft het een (hernieuwde) kennismaking of introductie op het
onderwerp waarbij de opgave zoals uit het boek gereproduceerd moeten kunnen worden maar de
verdere toepassing behandeld zal worden bij Wiskunde II.
Plaats van de module in het studieprogramma
De module Wiskunde en Statistiek 1 is de eerste of tweede module die de propedeuse student zal
tegenkomen en een hoeksteen voor de verdere studie. Het succesvol afsluiten van deze module is
een voorwaarde voor verdere studie.
Berekening studielast
De studielast voor deze module is 6 ECTS, in totaal dus 28 x 6 = 168 uur. Dit zal bestaan uit 33
contacturen, 3 uur examen. Als huiswerk zal per les voor ongeveer 8 uur zelfstudie gevraagd
worden. Er zijn 2 tussentijdse kleinere toetsen waaraan 6 uur studie per toets besteed moet
worden en voor het goed voorbereiden van het examen, inclusief het oefenen van de voorbeeld
examen is dan nog 32 uur beschikbaar.
Onderdeel
Studiebelasting (uur)
Contacttijd (colleges)
33
Voorbereiding colleges
88
Tussentijdse toetsen
6
Examen incl. voorbereiding
35
totaal
168 uur (=6 ECTS)
Modulebeschrijving
Examinering
De module Wiskunde en Statistiek 1 wordt afgesloten met een theoretisch examen van 3 uur. In
dit examen zal de student de opgedane kennis over de alle wiskundeonderdelen vlot moeten
kunnen toepassen. Daarbij mag een eenvoudig rekenmachientje (geen grafische) gebruikt worden
maar aangezien de opgave regelmatig wortels en breuken zullen bevatten is een stapel kladpapier
waarschijnlijk van groter nut.
De examenvraagstukken zullen niet alleen enkelvoudige bewerkingen zijn maar ook een combinatie
van verschillende oplossingsstrategieën vragen zodat de student kan demonstreren dat alle
verschillende technieken gehanteerd kunnen worden.
Hoewel aanwezigheid niet verplicht is, is het aan te raden om elke les te komen. De enige manier
om wiskundige toepassingen snel en foutloos te kunnen uitvoeren is door oefenen en toepassen.
Tijdens de lessen zal naast het behandelen van nieuwe theorie ook veel tijd ingeruimd worden om
zelfstandig opgaven te maken. De docent zal op deze momenten ook individueel kunnen helpen.
Aan het eind van de les zullen de juiste antwoorden en oplos strategieën van een aantal sleutel
opgaven uitgedeeld worden zodat er ook thuis met nieuwe opgaven effectief geoefend kan worden.
Toetsingsprocedure
Tijdens de lessen wordt 2 maal in een half uur een kleine tussentijdse toets afgenomen. Deze
toetsen zijn niet verplicht en kunnen niet herkanst worden. Met deze toetsen kan in totaal
maximaal 0.5 extra punt verdient worden die opgeteld wordt bij het examenresultaat tot een totaal
van maximaal 10 punten.
Onderdeel
Voorbeeld
Weegf
actor
Tussentijdse toets over H1 – H7
+0,2
Tussentijdse toets over H9 –H13
+0,3
Tentamen
10
over alle stof.
Het totale cijfer van deze module bestaat uit het rekenkundig gemiddeld voor het kennisgedeelte
en het vaardigheidsgedeelte.
Minimaal toegestaan resultaat per onderdeel: 5.5
Overige eisen
Aanwezigheidsplicht ingeval van groepswerk.
Voor wat betreft de softskills
De studenten maken een start met een persoonlijk verslag dat wordt besproken in het eind
gesprek na het volgende vak/trimester
Toetsingsprocedure
Onderdeel
Kennisgedeelte
Weegf
actor
Tentamen ten aanzien van inhoudelijke kennis (individueel)
MC – vragen en cases
3
Examenopdracht (groep)
1
Nb. Beide onderdelen moeten voldoende zijn > 5,5
Modulebeschrijving
Vaardighedengedeelte
Onderdeel
Weegfactor
Aanwezigheid en actieve deelname
30%
Presentaties en reviews (opdracht A4) tijdens lessen
30%
Opdrachten A2
15%
Opdrachten A3
15%
Opdracht B
10%
Totaal
Alle onderdelen
voldaan
Opdrachten behorende bij module
<Tekst>
voldoende
=
Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR3a
Inleiding Risk Management
In deze module staan de algemeen economische en bedrijfseconomische beginselen op het
programma. Vragen die aan de orde zullen komen zijn onder meer de volgende;
-
-
Welke voor- en nadelen heeft de Euro als valuta voor een EU-land ten opzichte van een
nationale munt?
Waarom is de inflatie in sommige landen zo hoog?
Wat zijn de gevolgen van een begrotingstekort van de overheid?
Hoe kan de overheid de belastingen als instrument gebruiken om de werkgelegenheid te
stimuleren?
Welke gevolgen heeft het ‘omvallen’ van een bank? Hoe bereken je de liquiditeit van een
bedrijf?
Om antwoord te kunnen geven op deze vragen is kennis nodig van diverse algemene
economische begrippen, macro-economische theorieën, financiële markten en de hiermee
verband houdende fiscale en juridische kaders.
Hoe kun je een bedrijf beoordelen op basis van liquiditeit, solvabiliteit, activiteit en rentabiliteit
aan de hand van een jaarrekening;
Welke waarderingsgrondslagen spelen bij de beoordeling van een jaarrekening op hoofdlijnen
een belangrijke rol?
Wat zijn de fiscale hoofdlijnen met betrekking tot de vennootschapsbelasting en de daaruit
voortvloeiende hoofdlijnen voor waardering in een fiscale jaarrekening?
Wat wordt verstaan onder het hefboomeffect van de financiële en kostenstructuur
Bij de beantwoording van de voorgaande vragen zal ook een jaarverslag van een instelling uit het
bank- en verzekeringswezen gebruikt worden om direct de vertaalslag te kunnen maken tussen
deze theorie en het belang en de consequenties voor de praktijk van de actuaris.
Leerdoelen van de module
Inleiding bedrijfskunde, recht en algemene economie
-
Heeft kennis van de belangrijkste juridische kenmerken en fiscale aspecten van
rechtspersonen en personenvennootschappen.
Weet op hoofdlijnen welke belastingen er in Nederland zijn, waarom deze geheven
worden en wat de vindplaatsen zijn van de regels van het belastingrecht.
Heeft begrip van de belangrijkste kenmerken van vennootschapsbelasting, de
bijbehorende fiscale waarderingsgrondslagen, de fiscale eenheid en
deelnemingsvrijstelling.
Heeft inzicht in de belastingen waarmee verzekeringsondernemingen en
pensioeninstellingen te maken hebben en op welke wijze zij belast worden.
Heeft kennis van de belangrijkste methoden van investeringsselectie zoals
terugverdientijd, interne rentabiliteit en netto contante waarde.
Kan de belangrijkste ratio´s ten behoeve van de analyse van een niet –
gecompliceerde jaarrekening (rentabiliteit, solvabiliteit, liquiditeit en activiteit)
toepassen.
Heeft kennis van de kostensoorten (constante, variabele, directe en indirecte kosten)
en kostenallocatie-methoden.
Heeft begrip van de verschillen tussen ontvangsten en opbrengsten respectievelijk
uitgaven en kosten.
Heeft begrip van de verschillen tussen een resultaten- en liquiditeitsbegroting.
Heeft inzicht in de nutstheorie en het consumentengedrag (inclusief analyses van de
verzekeringsproblematiek).
Heeft basiskennis van de verschillende financiële markten.
Modulebeschrijving
-
-
Heeft inzicht in hoe het nationaal inkomen, de consumptie, investeringen, inflatie en
werkloosheid beïnvloed kan worden door economische subjecten.
Heeft begrip van de economie van de financiële markten naar de praktijk van de
actuaris.
Heeft kennis van bedrijfskundige theorieën onder verschillende marktstructuren.
Heeft globale kennis van de instrumenten die overheden, alsmede centrale banken
hebben om (internationale) economische variabelen te beïnvloeden, en inzicht in hoe
deze worden gebruikt om sturing en inhoud te geven aan het economische en
monetair beleid.
Kent enige macro-economische theorieën en hun vooronderstellingen betreffende
groei en conjunctuur.
Heeft inzicht in de relatie vanuit het micro-economische fundament naar de macroeconomische theorie.
Heeft inzicht in hoe internationale handel en wisselkoersen tot stand komen en welke
invloed deze uitoefenen op economische variabelen en vice versa.
Plaats van de module in het studieprogramma
De leerstof uit deze module vormt de basis van de bachelor van actuarieel analist. Hier worden
verschillende economische en juridische aspecten uit de beroepspraktijk van een actuaris
behandeld. De algemeen economische kennis is noodzakelijk om de aankomende actuarissen
inzicht te geven in rente en inflatieontwikkelingen en overheidspolitiek op economisch terrein. De
bedrijfseconomische basiskennis bouwt voort op hetgeen al over de jaarrekening is behandeld in
het kader van boekhouden en waarderingsprincipes. Deze module is dan ook met name bedoeld
voor het verkrijgen van meer inzicht in de performance van bedrijven.
De inhoud van de module sluit goed aan op (financieel) risicomanagement en het aanbod en de
vraag naar financiële producten. In het vervolg van de opleiding zal onder meer vanuit een macroeconomisch perspectief de beleggingstheorie diepgaand worden behandeld. Ook wordt in de lijn
accounting en control voortgebouwd op de in deze module aangebrachte kennis bijvoorbeeld
International Financial Reporting Standards en consolidatievraagstukken.
Opzet van de module
In de module wordt een bedrijf vanuit vele bedrijfseconomische en algemeen economische
invalshoeken bekeken. Er wordt gestart met juridische en fiscale aspecten van verschillende typen
ondernemingen. De ondernemingsvormen zullen op hoofdlijnen behandeld worden vanuit juridisch
en fiscaal perspectief. Aansluitend zal dieper worden ingegaan op de vennootschapsbelasting en
specifiek de belastingaspecten ten aanzien van verzekeringsondernemingen en pensioeninstellingen
worden besproken. Hierna worden er enkele inleidende hoofdstukken ten behoeve van ratioanalyse
en investeringsselectie behandeld. De groepsopdracht met betrekking tot de jaarrekening van SNS
Reaal zal dan worden ingeleid / toegelicht. Vervolgens bespreken we enkele hoofdstukken in
verband met kostenallocatie vanuit een bedrijfseconomisch perspectief. Daarna zullen vanuit een
micro-economisch perspectief diverse zaken over vraag en aanbod bij diverse marktvormen
worden behandeld. Tot slot zal de macro-economie en internationale economie op hoofdlijnen aan
bod komen.
Examinering
De examinering bestaat uit een integrale opdracht over de twee vakgebieden bedrijfseconomie en
algemene economie en een examen met MC-vragen en open vragen waarbij de kennis en het
begrip van de student met betrekking tot de gehele module Inleiding bedrijfskunde, economie en
recht zal worden getoetst.
Weging
66,66% (examen)
33,33% (opdracht)
Modulebeschrijving
Zowel het examen als de opdracht moet minimaal met een 5.5 worden afgerond.
Overige eisen
Er is sprake van een aanwezigheidsplicht. Maximaal drie lessen mogen gemist worden. Het volgen
van de lessen is noodzakelijk anders kan de opdracht die voor 33,33 % meetelt in de eindweging
niet voldoende gemaakt worden.
Toetsingsprocedure
Onderdeel
Voorbeeld
Weegf
actor
Examen ten aanzien van inhoudelijke kennis
2
Groepsopdracht
1
Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR3b
Inleiding Risk Management
In deze module staan de modellen die bij risicomanagement gebruikt worden centraal. In deze
module komen tevens een aantal inzichten en vaardigheden op het terrein van communicatie aan
de orde die de effectiviteit van de Rekenaar kunnen vergroten. Een aantal thema’s van
risicomanagement zullen worden geïntegreerd in de vaardigheidsoefeningen.
Het uitgangspunt van deze module is een jaarrekening van een bankverzekeraar. Tevens zal een
risicomanagementmodel van de Pensioenfederatie, die bij de meeste pensioenfondsen gebruikt
wordt, worden behandeld. Hierbij zal het 7–stapsmodel per stap op hoofdlijnen besproken worden.
Er wordt op onderdelen van het 7–staps risicomanagementmodel voor pensioenfondsen iets dieper
ingegaan. Ook worden de paragrafen in het jaarverslag van een bankverzekeraar over
risicorapportage op hoofdlijnen besproken.
Deze module bevat ook een aantal inleidende colleges over individuele communicatievaardigheden
en groep communicatievaardigheden.
Op het terrein van communicatie (softskills) wordt ingegaan op mondelinge en schriftelijke
communicatie in 2-gesprekken en in groepen en t.o. een groep collega’s (presenteren).
Literatuur
Literatuur kennisgedeelte
1. Handreiking risicomanagement (HR), ( te downloaden van www.pensioenfederatie.nl
2. P. Claes, S. Janicijevic, R. Lengkeek (2012), Risicomanagement Noordhoff Uitgevers , vijfde druk.
ISBN 978-90-01-80954-6
3. Jaarrekening van SNS Reaal over 2011
Literatuur softskills
1. Communicatie Essentials Karlien Vanderheyden, Veronique Warmoes 148 blz.
2. Formuleren (uit de serie Taaltopics), Noordhof Uitgevers, 2007, 115 p.
3. Presenteren (uit de serie Taaltopics), Noordhof Uitgevers, 2010, 125 p.
4. Leve het verschil!, Jaco van der Schoor, Margreeth Kloppenburg, Rob Groen , Academic
Service, 2009, Nederlandstalig, 150 p.
Overige, niet verplichte, aanbevolen literatuur
Een boek / artikelen waar het onderwerp 'integriteit' in verband met de fraude bij SNS Reaal op de
voorgrond staat zoals:
1. Vasco van der Boon e.a. De val van SNS - Reaal
2. Hetty van der Laar; De ondergang van SNS – Reaal
3. Themanummer Actuarieel Instituut: Risicomanagement, Juli 2014
Voor het kennis-gedeelte
o Kent de verschillende risicomanagementmodellen en de voor- en nadelen van elk model.
o Heeft begrip van de kwantitatieve en kwalitatieve onderdelen van risicomanagementmodellen.
o Heeft begrip van een risicorapportage uit de praktijk (zowel van verzekeraars als van
pensioenfondsen) en heeft deze bestudeerd.
o Heeft basale kennis van actualiteiten zoals Solvency II, Basel III, FTK (doel: hoe ziet het eruit).
o Kent de rol van toezichthouders.
Voor het softskill-gedeelte
o Kan uitleggen welke elementen van belang zijn voor het verzamelen (halen) en overdragen
(brengen) van informatie en kan dit toepassen in de praktijk.
o Kan verstoringen binnen een gesprek signaleren.
o Kan de basisprincipes van een mondelinge presentatie demonstreren.
o Kan een basisopbouw van een presentatie demonstreren.
Modulebeschrijving
o
o
o
o
Kan mondeling aan een groep collega’s of zijn/haar leidinggevende rapporteren.
Kan intern rapporteren aan collega’s aan de hand van diverse methodieken (email, memo,
intern kort rapport, managementletter).
Herkent de dynamiek van verschillende karakters en kwaliteiten in samenwerkingsprocessen.
Kent zijn eigen teamrolkwaliteiten en de manier waarop die invloed hebben in samenwerking
Plaats van de module in het studieprogramma
Deze module is als derde module in het leerjaar 1 van actuarieel rekenaar geplaatst.
In deze module worden de beginselen van risicomanagement voor een actuaris behandeld. In deze
module worden op hoofdlijnen de verschillende risicomanagementmodellen besproken.
Deze onderwerpen zullen later in de opleiding bij actuarieel analist verder worden uitgediept.
Voor het kennis-gedeelte
o Kent de verschillende risicomanagementmodellen en de voor- en nadelen van elk model.
o Heeft begrip van de kwantitatieve en kwalitatieve onderdelen van risicomanagementmodellen.
o Heeft begrip van een risicorapportage uit de praktijk (zowel van verzekeraars als van
pensioenfondsen) en heeft deze bestudeerd.
o Heeft basale kennis van actualiteiten zoals Solvency II, Basel III, FTK (doel: hoe ziet het eruit).
o Kent de rol van toezichthouders.
Voor het softskill-gedeelte
o Kan uitleggen welke elementen van belang zijn voor het verzamelen (halen) en overdragen
(brengen) van informatie en kan dit toepassen in de praktijk.
o Kan verstoringen binnen een gesprek signaleren.
o Kan de basisprincipes van een mondelinge presentatie demonstreren.
o Kan een basisopbouw van een presentatie demonstreren.
o Kan mondeling aan een groep collega’s of zijn/haar leidinggevende rapporteren.
o Kan intern rapporteren aan collega’s aan de hand van diverse methodieken (email, memo,
intern kort rapport, managementletter).
o Herkent de dynamiek van verschillende karakters en kwaliteiten in samenwerkingsprocessen.
o Kent zijn eigen teamrolkwaliteiten en de manier waarop die invloed hebben in samenwerking
Plaats van de module in het studieprogramma
Deze module is als derde module in het leerjaar 1 van actuarieel rekenaar geplaatst.
In deze module worden de beginselen van risicomanagement voor een actuaris behandeld. In deze
module worden op hoofdlijnen de verschillende risicomanagementmodellen besproken.
Deze onderwerpen zullen later in de opleiding bij actuarieel analist verder worden uitgediept.
Examinering
Het totale cijfer van deze module bestaat uit het rekenkundig gemiddeld voor het kennisgedeelte
en het vaardigheidsgedeelte.
Minimaal toegestaan resultaat per onderdeel: 5.5
Overige eisen
Aanwezigheidsplicht ingeval van groepswerk.
Voor wat betreft de softskills
De studenten maken een start met een persoonlijk verslag dat wordt besproken in het eind
gesprek na het volgende vak/trimester
Modulebeschrijving
Toetsingsprocedure
Onderdeel
Kennisgedeelte
Weegf
actor
Tentamen ten aanzien van inhoudelijke kennis (individueel)
MC – vragen en cases
3
Examenopdracht (groep)
1
Nb. Beide onderdelen moeten voldoende zijn > 5,5
Vaardighedengedeelte
Onderdeel
Weegfactor
Aanwezigheid en actieve deelname
30%
Presentaties en reviews (opdracht A4) tijdens lessen
30%
Opdrachten A2
15%
Opdrachten A3
15%
Opdracht B
10%
Totaal
Alle onderdelen
voldaan
voldoende
=
Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR4
Inleiding Waarderen
De module Inleiding Waarderen gaat over het toekennen van waarden aan toekomstige
kasstromen van leningen en eenvoudige levensverzekeringen.
Een inleiding wordt gegeven in de financiële rekenkunde; het waarderen van gefixeerde
geldstromen en het omgaan met begrippen als oprenten en disconteren. We bespreken de
begrippen actuariële equivalentie van geldstromen en voorzieningen voor een gegeven geldstroom.
De actuariële notatie voor diverse annuïteiten wordt geïntroduceerd. Daarna wordt de levensduur
bestudeerd, kansrekening op één leven en twee levens, het gebruik van overlevingstafels en de
daarbij behorende symbolen. Vervolgens worden interest en levensduur gecombineerd in de studie
van een aantal eenvoudige levensverzekeringsvormen op één leven.
Met de techniek van actuariële waardering kunnen netto koopsommen, netto premies en netto
voorzieningen worden vastgesteld van verzekeringen op één leven. De student leert netto
voorzieningen te bepalen en een methode hoe de kosten van levensverzekeringsproducten in
rekening gebracht kunnen worden.
In de module komen berekeningen van leningen, netto en bruto koopsom en premie aan de orde
alsmede voorzieningsmethoden. Verder worden de kansen op één en twee levens behandeld.
Oefening van de in de syllabus
spreadsheetprogramma (Excel).
opgenomen
stof
vindt
plaats
met
gebruik
van
een
Literatuur
Herman Couperus en Hans Oomis, Praktische Levensverzekeringswiskunde met Excel, Noordhoff
Uitgevers, ISBN 978-90-01-82066-2
Tijdens de contactmomenten worden kopieën uitgereikt van voorbeeldberekeningen.
Op de site van het Actuarieel Instituut www.ag-ai.nl kan ook informatie worden ingewonnen zoals
geplande examendata en oefenmateriaal.
Leerdoelen van de module
De leerdoelen zijn:
•
•
•
•
•
•
•
•
het kunnen berekenen van de slotwaarde en de contante waarde van één of meerdere
betalingen
kennis
hebben
van
de
kanssystemen
die
ten
grondslag
liggen
aan
de
levensverzekeringswiskunde
kennisnemen van verschillende soorten levensverzekeringen
kennismaken
met
allerlei
aspecten
van
levensverzekeringen
zoals
interest,
leeftijdsterugstelling, overlevingstabellen en kostenaspecten
het kunnen uitvoeren van actuariële berekeningen voor zowel premies als voorzieningen
het na kunnen rekenen van (gedeelten van) het werk van een (certificerend) actuaris
een basis leggen voor het testen van actuariële software met behulp van Excel
globale effecten van wijzigingen door kunnen rekenen; dit kunnen allerlei soorten wijzigingen
zijn: economische, juridische of kwantitatieve.
Na afronding van deze module is de student in staat actuariële berekeningen uit te voeren op
verzekeringen op een leven.
Daarnaast is de student inzetbaar om actuariële berekeningen te beschrijven, uitkomsten te
beoordelen en testactiviteiten te kunnen verrichten voor een automatiseringstraject.
Modulebeschrijving
Met de kennis van deze module, de kennis van de module Waarderen Leven en de kennis op te
doen in de module Waarderen Pensioenen beschikt de student over de actuariële kennis die binnen
de totale opleiding tot Actuarieel rekenaar wordt verondersteld.
Plaats van de module in het studieprogramma
Voor het volgen van de module Inleiding Waarderen is het noodzakelijk om kennis te hebben van
de modules Inleiding in het verzekeringsbedrijf en pensioenfondsen (AR1) en Wiskunde en
statistiek 1 (AR2).
Deze module vormt de basis voor de actuariële berekeningen die in de volgende modules
Waarderen Leven (AR6) en Waarderen Pensioenen (AR8) plaatsvinden.
Naast genoemde modules zal na afronding van de module Waarderen Non-life (AR10) de student in
het bezit komen van het diploma Actuarieel Rekenaar hetgeen gelijkgesteld is aan de propedeuse
voor de opleiding tot Actuaris.
Berekening studielast
De studiebelasting voor deze module ziet er als volgt uit (in besteedbare uren):
Aantal contacturen
Leren de theorie
Oefenen m.b.v. de opgaven
Voorbereiding volgende les
Oefenen proefexamens
Voorbereiden examen
Afleggen examen
Totaal
33,0
25,0
54,5
20,0
10,0
23,0
2,5
uur
uur
uur
uur
uur
uur
uur
168,0 uur
Examinering
De theorie zal tijdens de lessen allemaal aan de orde komen en toegelicht. Het is dan ook van
groot belang dat de student alle lessen en op tijd aanwezig is op de contacturen.
Ongeacht het al dan niet aanwezig zijn tijdens de contacturen kan de student zich wel inschrijven
voor het examen.
Opdrachten behorende bij module
Naast het tot zich nemen van de theorie uit het boek is het van belang dat de student zich
voldoende oefent om zich de theorie eigen te maken. Daarvoor zijn aan elk hoofdstuk opgaven
toegevoegd waarmee de student de opgedane kennis kan toetsen.
Verder zijn in de bijlage drie oefenexamens opgenomen die in de laatste les van deze module
zullen worden besproken.
Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR5
Accounting en Control
Deze module geeft een inleidend beeld van onderwerpen die spelen bij verslaglegging. Het
uitgangspunt van deze module is het verkrijgen van globaal inzicht op welke wijze de resultaten
van een verzekeraar en pensioenfonds worden weergeven en kunnen worden beoordeeld.
Voordat kan worden ingegaan op de uiteindelijke verslaglegging, is basiskennis op een aantal
vakgebieden noodzakelijk. Het gaat daarbij om kennis van boekhouden, actuariaat,
financieringssystemen en beleggen.
In deze module worden elementaire aspecten van boekhouden behandeld. Deze module verschaft
verder inzicht in de jaarwerkprocessen bij pensioenfondsen en verzekeraars en begrip over de
inhoud van de uiteindelijke verslaglegging ten aanzien van jaarwerkzaamheden, te weten het
jaarverslag en de jaarrekening. Er wordt ook aandacht gegeven aan externe rapportages.
Bij de opzet van de module is gekozen voor een combinatie van theorie en praktijk. Dit komt tot
uiting in de combinatie van de behandeling van de stof, het geven van voorbeelden, het maken van
opdrachten en het stellen en beantwoorden van vragen.
Omdat vele disciplines betrokken zijn bij verslaglegging is het onmogelijk binnen deze module van
alle disciplines de materie diepgaand te behandelen. De stof is zodanig gekozen dat voldoende
kennis wordt verkregen om de beschreven doelstellingen te kunnen bereiken.
Literatuur
Verplichte literatuur
- Kennis bedrijfsadministratie, theorieboek, Auteur(s) A.A. Bakker ISBN 978 90 5752 259 8 .
Hoofdstuk 7, 8, 9 en 10 (pagina 163 t/m 214, circa 50 pagina’s)
- Elementair Boekhouden in Balans, 7e druk, Sarina van Vlimmeren, ISBN 9789491653001
- Invulkatern Elementair Boekhouden in Balans, 7e druk, Sarina van Vlimmeren, ISBN
9789491653087
- Reader:
o Relevante onderdelen uit Handboek Jaarrekening 2013 (Ernst & Young).
- Pagina 1283 t/m 1328 Verzekeringsmaatschappijen
- Pagina 1365 t/m 1391 Pensioenfondsen
o Jaarverslag 2012 Nationale Nederlanden Levensverzekeringsmaatschappij
o Jaarverslag 2012 Rabobank pensioenfonds
Aanbevolen leesstof:
- Titel 9 Boek 2 BW, beschikbaar via overheid.nl
- Financieel Toetsingskader (FTK), beschikbaar via overheid.nl
- Regeling solvabiliteitsmarge en technische voorzieningen verzekeraars, beschikbaar via
overheid.nl
- Prudentiele regels Wft, beschikbaar via overheid.nl
Deze informatie is ook te vinden op www.ag-ai.nl.
Leerdoelen van de module
De algemene leerdoelen voor deze module zijn vastgesteld door het Actuarieel Genootschap. Aan
de hand daarvan zijn specifieke leerdoelen geformuleerd op basis waarvan het
opleidingsprogramma Inleiding Accounting & Control is samengesteld.
Modulebeschrijving
Algemene leerdoelen
Na afronding van de module Inleiding Accounting
• heeft u basiskennis van elementair boekhouden (balans en verlies- en winstrekening);
• bent u in staat uit te leggen wat de belangrijkste posten op de balans en in de verlies- en
winstrekening betekenen;
• weet u van het bestaan van specifieke wet- en regelgeving die relevant is voor externe
verslaggeving bij verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen;
• bent u in staat uit te leggen wat de relevantie en de plaats van externe verslaggeving in het
werkveld van de actuaris is;
• kan u een reken technische bijdrage leveren aan het verslagleggingsproces van een
pensioenfonds en verzekeraar op het gebied van:
o
Voorzieningen berekenen,
o
Verloop van een voorziening berekenen,
o
De aansluiting tussen financieel en actuarieel.
•
•
heeft u kennis van, uitgaande van de balans en resultatenberekening, technieken om de
resultaten naar enkele winstbronnen toe te delen;
heeft u kennis van de wettelijke solvabiliteitseisen en methodes voor toetsing.
Specifieke leerdoelen
Meer specifiek geldt dat na afronding van de module Inleiding Accounting dat u:
- kennis heeft van het grootboek, journaalposten, saldi- en de kolommenbalans;
- een eenvoudige proefbalans en saldibalans kan opstellen;
- een kolommenbalans en de rekening Eigen Vermogen kunt opstellen;
- een eenvoudige balans kunt opstellen;
- een eenvoudige verlies- en winstrekening kunt opstellen;
- kennis heeft van de verschillende aspecten van het eigen vermogen;
- kennis heeft van de verschillende vormen van de jaarrekening;
- het verschil begrijpt tussen een enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening;
- heeft kennis van het wettelijke kader van externe verslaggeving;
- in staat bent uit te leggen wat de belangrijkste posten op de balans en in de verlies- en
winstrekening betekenen van zowel een pensioenfonds als een verzekeraar;
- de verschillende groepen belanghebbenden begrijpt;
- de verschillende onderdelen van de verslaglegging kent;
- zich bewust bent van u rol en begrijpt uw eigen bijdrage aan de verslaglegging;
- het belang van juiste en volledige basisgegevens, de begrippen administratieve organisatie en
maatregelen voor interne controle begrijpt;
- weet van het bestaan van wet- en regelgeving die relevant is voor externe verslaggeving bij
verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen zoals de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving,
de Wet Financieel Toezicht (WFT) en het Financieel Toetsingskader;
- in staat bent eenvoudige voorzieningen te berekenen en het verloop van deze voorzieningen
tussen twee momenten op te stellen;
- het belang begrijpt van technische grondslagen;
- in staat bent om met behulp van een balans en een resultatenberekening een eenvoudige
resultaatanalyse naar de winstbronnen intrest en sterfte te maken;
- heeft kennis van de wettelijke solvabiliteitseisen en methodes voor toetsing.
Plaats van de module in het studieprogramma
Deze module is onderdeel van de opleiding Actuarieel Rekenaar (Propedeuse Actuarieel Analist). In
de vervolgopleiding Actuarieel Analist (HBO bachelor) wordt verdere diepgang bereikt middels de
module Basis Controleleer (7 EC), Pensioenfondsverslaglegging (7 EC) en Rapportages en
verslaglegging verzekeraars (7 EC). Tot slot wordt in het schakelprogramma (HBO master) de
laatste verdiepingsslag op dit gebied gemaakt door de module Accounting & Control (6 EC).
Modulebeschrijving
Berekening studielast
De studielast voor deze module is 6 ECTS, in totaal dus 28 x 6 = 168 uur.
Onderdeel
Specificatie
Uren
Contacturen
11 colleges van 3 uur
33
Zelfstudie, opdrachten per college 7 x 9 uur en 3 x 13
102
Examenvoorbereiding
30½
Examen
2½
Totaal
168
Examinering
Het vak wordt afgesloten met een theoretisch tentamen. Dit tentamen telt voor 70% van het
eindcijfer. De rest, 30% van het eindcijfer wordt bepaald door de drie opdrachten over de
voorzieningen, verloopstaten en resultaatanalyse.
De opdracht bestaat feitelijk uit 3 deelopdrachten. Alle onderdelen tellen even zwaar. Bij de
beoordeling van de opdrachten wordt zowel gekeken naar inhoud, juistheid en volledigheid als de
presentatie.
Toetsingsprocedure
<Toelichting: Hier moet u informatie opnemen over de weging van verschillende activiteiten in het
kader van bijvoorbeeld een werkcollege. Hierbij kan gedacht worden aan:
Onderdeel
Voorbeeld
Weegf
actor
Tentamen
Schriftelijk examen
70
Opdracht
Opdracht, bestaande uit 3 deel opdrachten, iedere opdracht 10 30
punten
Opdrachten behorende bij module
IN BEWERKING
Opdracht A , B en C gaan over dezelfde casus (gegevens etc)
Maken met behulp van excel. Uitkomsten in word.
Bestand en tarievenset worden aangeleverd.
Balans en V&W ook
Opdracht A
Stel dat een xx werknemers een xx eindloonregeling hebben en …..
Deelname …. Opbouw % …
Alleen ouderdomspensioen (1 leven)
Op het moment van berekening van de VPV is ….
Voorziening op de balans….
Grondslagen wijzigen..
Extra OP en NP (2 levens)
.
Modulebeschrijving
Opdracht B
Maak een opstelling van de ontwikkeling van de voorziening in 2014 voor het verzekerdenbestand
waarbij
- Een toeslag van 3% op het ouderdomspensioen wordt verleend
- Alle verzekerden nog in leven zijn aan het eind van 2010
Maak opnieuw een opstelling van de ontwikkeling van de VPV in 2014, uitgaande van dezelfde
gegevens maar waarbij …….overleden op 1 juli 2014.
Maak opnieuw een opstelling van de ontwikkeling van de VPV in 2014, uitgaande van dezelfde
gegevens maar waarbij ……. rentewijziging op 1 juli 2014.
Opdracht C
Verder maar nu focus op
- sterfteresultaat
- interestresultaat
.
Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR6
Waarderen Leven
De module Waarderen Leven behandelt de actuariële berekeningen voor levensverzekeringen en
pensioenverzekeringen, met name op twee levens.
In de module komen berekeningen van netto en bruto koopsom en premie aan de orde alsmede
voorzieningsmethoden. Verder worden de gevolgen van mutaties op verzekeringen toegelicht.
Van belang is dat de berekeningen veelal in kasstromen worden uitgeschreven, gebaseerd op zowel
overlevingstafels als generatietafels (prognosetafels). Verder vindt contantmaking plaats met
variabele rente.
Oefening van de in de syllabus
spreadsheetprogramma (Excel).
opgenomen
stof
vindt
plaats
met
gebruik
van
een
Literatuur
Hoofdzakelijk is de te bestuderen stof terug te vinden in de syllabus Waarderen Leven. Als bijlage
hieraan is toegevoegd de diverse benodigde rekengegevens zoals overlevingstafels en verschillende
rentetermijnstructuren.
Tijdens de contactmomenten vindt uitreiking plaats van kopieën van voorbeeldberekeningen.
Eveneens worden actuele zaken op papier uitgereikt danwel vindt verwijzing plaats naar de
plaatsen waar informatie is terug te vinden, b.v. op internet.
Op de site van het Actuarieel Instituut www.ag-ai.nl is ook informatie terug te vinden waaronder
ook geplande examendata en oefenmateriaal.
Leerdoelen van de module
Na het afronden van deze module is de student in staat om de volgende berekeningen te kunnen
uitvoeren:
•
bepalen van de netto vergoeding die een verzekeraar nodig heeft voor een verzekering op
twee levens
•
bepalen van de bruto vergoeding die een verzekeraar wil ontvangen voor een verzekering op
twee levens
•
de netto voorziening bepalen die de verzekeraar moet aanleggen om aan de toekomstige
verplichtingen van een verzekering op twee levens te kunnen voldoen
•
de voorziening bepalen die de verzekeraar moet aanleggen om gemaakte kosten en
toekomstige kosten op een verzekering op twee levens te kunnen voldoen
•
de voorziening kunnen bepalen met prudente prognosegegevens en contant gemaakt met de
meest actuele rentevoeten
•
de voorziening aan het einde van het verzekeringsjaar kunnen bepalen uit de voorziening van
het begin van het jaar én de transacties die dat jaar plaatsvinden (recursieve methode). De
theorie m.b.t. deze recrsieformule wordt in deze module zowel voor verzekeringen op één
leven als op twee levens behandeld
•
de financiële consequenties kunnen bepalen van wijzigingen op een bestaande individuele
verzekering op één en twee levens.
Na afronding van deze module is de student in staat actuariële berekeningen uit te voeren op
verzekeringen op twee levens.
Daarnaast is de student inzetbaar om actuariële
berekeningen te beschrijven en uitkomsten te beoordelen.
Modulebeschrijving
Plaats van de module in het studieprogramma
Voor het volgen van de module Waarderen Leven is het noodzakelijk om kennis te hebben van de
module Inleiding analyse (AR2) en de module Inleiding Waarderen (AR8).
Deze module vormt de basis voor de actuariële berekeningen die in de volgende module
Waarderen Pensioenen (AR4) plaatsvinden.
Naast genoemde modules zal na afronding van de module Waarderen Non-life (AR5) zal de student
in het bezit komen van het diploma Actuarieel Rekenaar hetgeen gelijkgesteld is aan de
propedeuse voor de opleiding tot Actuaris.
Berekening studielast
De studiebelasting voor deze module ziet er als volgt uit (in besteedbare uren):
Aantal contacturen
Voorbereiding start module
Leren de theorie
Oefenen m.b.v. de opgaven
Voorbereiding volgende les
Oefenen proefexamens
Afleggen examen
Totaal
27,5
1,0
35,0
70,0
20,0
12,0
2,5
uur
uur
uur
uur
uur
uur
uur
168,0 uur
Examinering
De theorie zal tijdens de lessen allemaal aan de orde komen en toegelicht. Het is dan ook van
groot belang dat de student alle lessen en op tijd aanwezig is op de contacturen.
Ongeacht het al dan niet aanwezig zijn tijdens de contacturen kan de student zich wel inschrijven
voor het examen.
Opdrachten behorende bij module
De theorie m.b.t. verzekeringen op twee levens staat centraal. Naast hetgeen hierover in de
syllabus is beschreven zal de docent in de lessen informatie verstrekken indien zich actuele zaken
voordoen die betrekking hebben op de theorie. Van de student wordt verwacht dat deze eveneens
voldoende aandacht schenkt aan de consequenties die hieruit voort kunnen komen m.b.t. zijn of
haar leerdoelen.
Na bestudering van de theorie is het van essentieel belang a.d.h.v. de opgaven in de module de
kennis over het betreffende onderwerp te toetsen. Elk hoofdstuk bevat opgaven waarmee de
student kan toetsen of zijn of haar kennis van de theorie voldoende is.
Verder zijn in de bijlage drie oefenexamens opgenomen waarmee de student kan toetsen of de
benodigde kennis om het examen van deze module met goed gevolg af te leggen voldoende is. De
student moet in staat zijn deze oefentoetsen zelfstandig uit te werken waarna deze in de laatste les
van deze module zullen worden besproken.
Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR7
Productontwikkeling 1
Dit is het eerste vak in de serie Productontwikkeling. U wordt hier meegenomen in het hele proces
van productontwikkeling: van het genereren van een idee tot aan het in de markt zetten van het
nieuwe product. Bij het genereren van een nieuw idee wordt gekeken naar de interne en externe
factoren die bepalen of een idee wel of niet uitgevoerd kan worden. Denk hierbij aan de
concurrentie, de sterke en zwakke punten van het bedrijf, de cultuur, de technologie etc. In de
voorbereidende fase van het ontwikkelingsproces leidt dit tot een definitieve keuze van het te
ontwerpen product.
De volgende stap is het ontwerp van het product. Hier wordt zeer nadrukkelijk gekeken naar de
klant. Wie is die klant, wat wil hij en hoe kan die klant bedient worden. Dit moet tot uitdrukking
komen in de kenmerken van het product. Deze kenmerken worden ook getoetst door een Product
Approval Process. Dit proces staat onder toezicht van de AFM die daar ook richtlijnen voor heeft
uitgezet.
Een belangrijk onderdeel van het product is de prijsstelling. Hier wordt ook nadrukkelijk op
ingegaan, waarbij als voorbeeld een schade product wordt genomen. Voorkennis hiervan is niet
nodig.
Nadat het product (bijna) klaar is (qua ontwerp), moet het ook nog in een administratiesysteem
passen. Dat kan een nieuw systeem zijn of een bestaand systeem. Er zal een gastcollege verzorgd
worden waarin dieper wordt ingegaan op productontwikkeling en het administreren van een
product. Daarbij zal ook ingegaan worden op de verschillen tussen traditionele producten en
beleggingsproducten.
Wat een wezenlijk onderdeel is van een nieuw product is het testen daarvan. U wordt bekend
gemaakt met de terminologie van het testen, maar ook met praktische oefeningen die horen bij het
testen (zoals het opstellen van testspecificaties). Voor het onderdeel testen zijn 3 volle lessen
ingeregeld.
Als laatste theorieles wordt ook de laatste stap in het productontwikkeling proces gezet: hoe breng
je het product naar de markt.
In de meeste van de lessen wordt de theorie gecombineerd met een opdracht. Deze opdracht staat
achterin deze handleiding.
Literatuur
Verplichte literatuur (boeken):
- Annacchino, M. (2004), The Pursuit of New Product Development: the business development
process. Burlington: Butterworth–Heinemann.
- Koomen, T., van der Aalst, L., Broekman, B., Vroon, M. (2006), TMap Next voor
resultaatgericht testen
- Werner, G., Modlin, C. (2010), Basic Ratemaking, Casualty Actuarial Society 2010
Verplichte literatuur (artikelen):
- Heeney, D., Probert, T. (2002), Actuaries and Product Development: A step beyond Px:n =
Ax:n / äx:n. Trans 27th ICA Cancun.
- Tumicki, E. (2009), Life Insurers Confront Product Development. Society of Actuaries: Product
Matters! February 2009 – Issue 73
Modulebeschrijving
- IBM (2006), Insurance 2020: Innovating beyond old models
- Bieck, C., Bisker, J.H. (2009), Updates on Insurance 2020 - Innovating Beyond Old Models.
Society of Actuaries: Actuary of the Future May 2009 – Issue 26
- Casus Uitvaartverzekeringen AFM
Leerdoelen van de module
De volgende leerdoelen worden behaald na het afronden van de module; u:
•
Kent de terminologie die hoort bij testen
•
Kent diverse soorten testen, testomgevingen en testvormen
•
Heeft kennis van de administratieve bijzonderheden van traditionele verzekeringen
versus beleggingsverzekeringen
•
Heeft kennis van het ‘bouwen’ van het product
•
Overziet het gehele proces van product ontwikkeling
•
Overziet het gehele testproces
•
Doorziet het kader en belang van testen
•
Heeft inzicht in het Product Approval Process
•
Heeft inzicht in de verschillende onderdelen van pricing van een nieuw product
•
Snapt hoe productontwikkeling binnen de strategie van het bedrijf past
•
Begrijpt hoe en waarom het product ontworpen wordt
•
Begrijpt de rol van leveranciers van datamanagementsystemen
•
Begrijpt de rol van marketing in het gehele proces
•
Past testtools en testontwerptechnieken (waaronder testspecificaties) toe
Plaats van de module in het studieprogramma
Dit is het eerste vak in de serie Productontwikkeling. Indien de Actuarieel Rekenaar verder gaat
met de opleidingen Actuarieel Analist en de HBO Master opleiding, dan volgen nog de vakken AN
Productontwikkeling 2, AN Productverbetering en Datamanagement, AN Productbeheer en Recht en
HBO Product Development.
Dit vak zal een afgeronde basis van het hele proces Productontwikkeling neerleggen. De
vervolgopleidingen zullen een verdieping brengen in sommige elementen.
Berekening studielast
De studielast voor deze module is 6 ECTS, in totaal dus 28 x 6 = 168 uur.
De verdeling is als volgt:
Onderdeel
Studiebelasting (uur)
Contacttijd (colleges)
33
Voorbereiding colleges
102
Examen incl. voorbereiding
33
totaal
168 uur (=6 ECTS)
Examinering
Aanwezigheidsplicht
Gedurende deze module worden de stappen van het productontwikkelproces doorlopen. De
basisboeken zijn zeer algemeen en niet gericht op het actuariële en/of verzekeringstechnische vlak.
De colleges/lessen zullen aan de hand van praktijkvoorbeelden, casussen en gastcolleges een
verdere invulling geven aan de algemene theorie. Ook het uitvoeren van een opdracht tijdens de
lessen draagt hieraan bij. Vandaar dat voor dit vak een aanwezigheidsplicht geldt. Minimaal 8 van
Modulebeschrijving
de 10 lessen dient men aanwezig te zijn. Daarnaast is de inhoud van iedere les mogelijk
examenstof. Vooral lessen waar geen literatuur voor is (denk aan gastcollege) zijn dan belangrijk.
Toetsingsprocedure
Onderdeel
Voorbeeld
Weegf
actor
Examen
Tentamen ten aanzien van inhoudelijke kennis
100%
Opdracht behorende bij module
Gedurende deze module worden de stappen van het productontwikkelproces doorlopen. De
bedoeling is dat u tijdens de module een productontwikkelproces voor een nieuw product
doorloopt. Al in de eerste les wordt aan u gevraagd een nieuw product te bedenken voor de tweede
les. Deze input wordt gebruikt om in de volgende lessen dit nieuwe product verder te ontwikkelen
aan de hand van de theorie die geleerd wordt. Dit wordt in groepsverband gedaan.
Iedere uitkomst van de groep sessie wordt aan het einde van de les gepresenteerd.
De onderwerpen die in de opdracht o.a. verwerkt gaan worden zijn:
- Het genereren van een idee
- Hoe past het product in de strategie van het bedrijf
- Wat zijn de kenmerken van het product
- De toepassing van (een deel van) het Product Approval Process
- Hoe wordt de prijs van het product bepaald
- Hoe ga je het administreren?
- Hoe stel je testspecificaties voor dit product op
- Hoe ziet de marketing eruit
De nadruk ligt vooral op het proces. De fantasie mag hier een redelijk vrije rol hebben en de
getallen hoeven niet te kloppen. Het mag dus een mooi ‘verhaal’ worden, zolang het proces maar
goed doorlopen wordt en u goed laten merken dat over het proces nagedacht
Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR8
Waarderen Pensioenen
Doel van de Module Waarderen Pensioenen (in één zin)
Het kunnen waarderen van financiële kasstromen, premies en
voorzieningen voor (collectieve) pensioenen.
Studiehandleiding van de module Waarderen Pensioenen (versie 1)
Leerdoelen van de module
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kennisnemen van het Nederlandse pensioensysteem (drie pijlers);
Kennis hebben van de verschillende pensioensoorten (ouderdomspensioen, nabestaandenpensioen
en arbeidsongeschiktheidspensioen);
Kennis hebben van rechtenopbouw-systemen (eindloon, middelloon, beschikbare premie);
Kennis hebben van (verwachte) kasstromen van pensioensoorten ten behoeve van voorzieningen
en premies/stortingskoopsommen;
Kunnen waarderen van (verwachte) kasstromen (direct/recursief);
Kennisnemen van inflatie en reële verwachte kasstromen;
Kennisnemen van effecten van sterftetrends (periodetafels vs generatietafels);
Kennisnemen van mutaties (uitstel/vervroegen, uitruil, waardeoverdracht, hoog/laag);
Ontwikkelen reken-vaardigheden met behulp van Excel;
Plaats van de module in het studieprogramma
De module Waarderen Pensioenen is een vervolg op de modules Inleiding Waarderen en
Waarderen Leven (deze modules zijn verplichte voorkennis).
Nog in te vullen:
Relatie van het onderdeel tot de eindtermen van de studiefase propedeuse
Berekening studielast
Nog in te vullen:
In de studiehandleiding dient een precieze berekening te worden gemaakt van de studiebelasting
op basis van het beschikbare aantal ECTS. De calculatie is gebaseerd op: het aantal contacturen,
voorbereiding en nawerk verbonden aan een college, het uitvoeren van opgedragen taken
(opdrachten zoals becommentariëren bijdrage van anderen, voorbereiden en schrijven paper,
voorbereiden mondelinge presentatie, enz.), zelfstudie (lezen en bestuderen literatuur,
voorbereiden examens en het examen zelf)
Voorstel:
Aantal contacturen
Voorbereiding college
Nawerk college
Uitvoeren van opgedragen taken
Zelfstudie
27,5
11,0
11,0
30,0
30,0
uur (11 colleges van 2,5 uur)
uur (11 colleges)
uur (11 colleges)
uur
uur
Examinering
Voorstel
De wekelijkse Excel-opdrachten (10 in totaal) zijn verplicht en tellen voor 5% per opdracht mee
voor het eindresultaat. Daarnaast dient iedere student een eindopdracht te maken, bestaande uit
Modulebeschrijving
twee subopdrachten. Iedere subopdracht betreft een Excel-opdracht met een bijbehorende meer
theoretische toelichting in verslagvorm.
Te bespreken: vorm van het examen (thuisopdracht of centraal onder toezicht).
Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR9
Technisch Risk Management voor de Rekenaar
De module ‘Technisch Risk Management voor de Rekenaar’ Geeft u basisinzicht in de technische
aspecten van het risico management voor zowel verzekeraars als pensioenfondsen. De module is
het vervolg van de module ‘Inleiding Risk Management’.
Waar de module ‘Inleiding Risk Management’ ingaat op het begrip risico, risicomanagement en
algemene risicomodellen, behandelt deze module de specifieke risico’s waarmee verzekeraars en
pensioenfondsen te maken hebben. Daarbij gaat deze module met name in op het identificeren van
de verschillende typen verzekeringstechnische risico’s, hoe dit verzekeringstechnische risico
onderdeel is van het grotere risicoraamwerk en op welke manier deze risico’s gekwantificeerd
kunnen worden. Ook wordt ingegaan op welke middelen er bestaan voor mitigering van dit
verzekeringstechnische risico.
Softskills
Daarnaast zal de lijn rondom softskills die ingezet is in ‘Inleiding Risk Management’ voortgezet
worden. De Softskill doelen zijn uitgesplitst in verschillende thema’s. Zo ontstaan binnen het
lintvak Softskills enkele leerlijnen, vergelijkbaar met andere vakken die in Actuarieel Rekenaar op
een basaal nivo aan de orde komen en waarin in Actuarieel Analist en de HBO Master wordt
voortgebouwd.
De thema’s in dit vak zijn:
−
Communiceren Mondeling
−
Communiceren Schriftelijk
−
Presenteren
−
Projectmatig Werken
−
Persoonlijke ontwikkeling
U
•
•
•
als Rekenaar:
werkt op uitvoerend niveau in concrete opdrachten
rapporteert aan een teamleider/manager/projectleider (intern)
heeft veelal te maken met mensen die qua interesse en ervaring bekend zijn met of
geïnteresseerd in de actuariële inhoud.
De focus van softskills in deze module ligt op schriftelijke en mondelinge communicatie, en
presenteren. U leert hoe “moeilijke” materie op een duidelijke manier overgebracht wordt aan
derden (ook niet-actuarissen) en u oefent feedback geven op memo’s en presentaties (vormreviews) van anderen.
In het thema Projectmatig werken ligt de focus op de basale begrippen en documenten in een
project en wordt ingegaan op de do’s en dont’s voor de projectmedewerker).
De module bestaat uit 11 lessen. 4 lessen zullen in de vorm van een hoorcollege besteed worden
aan het theoretische gedeelte. Daarna volgen een 6-tal praktijkcolleges waarin de theorie in
praktische opdrachten behandeld wordt inclusief softskill opdrachten en oefeningen. De elfde les
zal een samenvattend college zijn waarin nogmaals de belangrijkste onderwerpen aangestipt
worden inclusief het behandelen van een oefenexamen.
Modulebeschrijving
De 4 hoorcolleges hebben de volgende onderwerpen:
1. Inleiding risk management: wat is het kader van de module?
2. Risico identificatie: wat is verzekeringstechnisch risico?
3. Risico mitigering verzekeringstechnisch risico
4. Risicofinanciering
3 werkcolleges met de volgende onderwerpen:
1. Het inschatten van verzekeringstechnische levenrisico’s
3 Softskill colleges
1. Inleiding communicatie & projecten
2. Review presenteren en schrijfopdrachten I
3. Review presenteren en schrijfopdrachten II
1 afsluitend college met een de behandeling van een proefexamen en beantwoorden van vragen.
Het doel van de praktijkcolleges is, dat u bekent raakt met hoe risico’s in de praktijk bepaald en
gekwantificeerd kunnen worden. Ook komen de onderwerpen van de softskills aan bod. U gaat aan
de slag met ieder een specifieke opdracht. U schrijft een memo en u maakt een presentatie die u
deelt met de anderen.
Het examen bestaat uit 2 delen. Het inhoudelijke risk management deel wordt afgesloten met een
schriftelijk examen. Voor het softskill deel worden de verschillende opdrachten (memo’s en
presentaties) en reviews beoordeeld. De module wordt met een voldoende afgesloten indien u naar
beoordeling van de docent(en) aan alle eisen van de uit te voeren opdrachten heeft voldaan en
voor de examens tenminste een voldoende heeft behaald.
Literatuur
Verplichte literatuur:
1. Risk Management for Insurers”, Doff R., 2011 hoofdstuk 1 t/m 3.
2. Sheets colleges
Verplichte literatuur Softskills:
De literatuur uit het softskill deel van AR 3 Inleiding Risk Management
5. Leve het verschil!, Jaco van der Schoor, Margreeth Kloppenburg, Rob Groen , Academic
Service, 2009, Nederlandstalig, 150 p.
6. Presenteren (uit de serie Taaltopics), Noordhof Uitgevers, 2010, 125 p.
7. Formuleren (uit de serie Taaltopics), Noordhof Uitgevers, 2007, 115 p.
+
8. Projectmatig werken, Hoe doe je dat? Patries Quant, Thema, 2012, 118 blz.
9. Basisboek Interviewen, Ben Baarda, Monique vd Hulst, Martijn Goede, Noordhoff, 2012, 130 p
Modulebeschrijving
Leerdoelen van de module
De leerdoelen van de module zijn onder te verdelen in 3 gebieden. Risicotheorie, Risicopraktijk en
softskills.
Risicotheorie
U als student:
1. begrijpt welke risico’s zich in de praktijk voordoen bij verzekeraars en pensioenfondsen en
welke impact deze hebben.
2. kan verschillende verzekeringstechnische risico’s benoemen, omschrijven en herkennen. Het
gaat daarbij met name om de volgende risico’s:
•
Kortleven risico
•
Langleven risico
•
Premierisico
•
Schaderisico
3. Kan aangeven op welke manier leven en niet-levenrisico zich manifesteert in verschillende
verzekeringsproducten
4. kan verschillende mitigerende maatregelen benoemen t.a.v. leven / schade / zorg / pensioen.
5. kan verschillende soorten herverzekeringen i.v.m. mitigerende maatregelen benoemen,
beschrijven en weet wat de verschillende kenmerken zijn.
•
Quota share
•
Surplus
•
Stop Loss
•
Excess of loss
6. kan uitleggen dat verzekeringstechnische risico’s verlegd kunnen worden naar de
verzekerde(n) dan wel een herverzekeraar en hierbij verschillende voorbeelden benoemen.
7. heeft (basis)kennis van diversificatie (risicoreductie) binnen verzekeringsportefeuilles.
Risicopraktijk
U als student:
8. kent de formule van de verwachtingswaarde en variantie van de levensverwachting
9. kunt de verwachtingswaarde bepalen van kort- en langlevenrisico
10. kunt naast bepaling van de verwachtingswaarde ook berekeningen maken onder diverse
andere veronderstellingen om daarmee een beeld te vormen van afwijkingen op de
verwachtingswaarde
Softskills
De student:
11. Kan als expert intern mondeling alternatieven voorleggen aan derden.
12. Kan als expert intern schriftelijk alternatieven voorleggen aan derden.
13. Kan feedback geven aan derden op het gebied van mondelinge en schriftelijke communicatie .
14. Kan een overzicht geven van de basisprincipes van de beheersmatige kant van een project.
15. Begrijpt de rollen en taken binnen een project.
16. Begrijpt wat de do’s en de don’t zijn van een projectmedewerker.
17. Weet wat van hem/haar verwacht wordt t.a.v. projectdocumentatie.
18. Heeft het beeld van zijn eigen kwaliteiten en persoonlijke stijl aangescherpt
Modulebeschrijving
Plaats van de module in het studieprogramma
De module vindt plaats in het 2e trimester van het 2e jaar van Actuarieel Rekenaar en is de 2e
module in de lijn van Risk Management. De module vormt samen met de 1e module Ïnleiding Risk
Management” de basis van het Risk Management binnen de rest van de opleiding tot Actuaris. In
Actuarieel Analist zullen de behandelde onderwerpen verder worden uitgediept.
Berekening studielast
Onderdeel
Studiebelasting (uur)
Contacttijd (colleges)
36
Voorbereiding colleges
50
Opdrachten
57
Examen incl. voorbereiding
25
totaal
168 uur (=6 ECTS)
Examinering
Aanwezigheid bij de praktijk- en softskillcolleges is verplicht. Bij afwezigheid van 1 college dient u
een aanvullende opdracht te doen.
Toetsingsprocedure
De toetsingsprocedure voor het niet softskill gedeelte bestaat uit de optelsom van de 2
excelopdrachten en het afsluitende schriftelijke examen. De gehanteerde wegingsfactorren zijn:
Onderdeel
Weegfactor
Schriftelijk examen theorie
100%
Softskills
Aanwezigheid en actieve deelname
30%
Opdracht A (schrijfopdracht) + review/feedback 30%
Opdracht B (presentatie) + review/feedback
30%
Opdracht C (reflectie en leerverslag)
10%
Totaal Softskills
Alle onderdelen voldoende = voldaan
Opdrachten behorende bij module
Binnen de module wordt een drietal werkcolleges gegeven. Doel van deze werkcolleges is om de
behandelde Risicotheorie in de praktijk te brengen. In deze werkcolleges werkt u
aan een
aangereikte rekenopdrachten ten aanzien van (een deel van) een levenportefeuille met
verschillende levenproducten. Deze dienen in Excel verwerkt te worden.
Naast de excelopdrachten dient u ook een memo en een presentatie te maken over de
Excelopdracht in het kader van de softskills. Doel hiervan is dat u leert “moeilijke” materie op een
duidelijke manier over te brengen op derden waaronder ook niet-actuarissen. Daarnaast leert u
hoe u feedback op derden kunt geven aan de hand van oefeningen tijdens de colleges en aan de
hand van de memo’s en presentaties.
Modulebeschrijving
Modulebeschrijving AR10
Waarderen Non Life
In de actuariële wiskunde wordt veelal eerst opgeleid in de techniek rondom levensverzekeringen.
Na een basiskennis actuariële wiskunde voor levensverzekeringen volgt nu dus een module voor
schadeverzekeringen (ook wel Non-life of General Insurance genoemd).
De basis van schadeverzekeringen ligt bij de statistiek. In deze module wordt daarom steeds elk
onderdeel verdeeld in een deel statistiek en een deel schadeverzekeringen op algemeen niveau.
De kennis rondom statistiek is van belang voor schadeverzekeringen. Het aanvullend deel betreft
het leren van de beginselen rondom schadeverzekeringen. Er worden diverse voorbeelden
meegegeven van bestaande portefeuilles ten aanzien van claims, verdelingen, risicopremies en
voorzieningen.
Naast het studieboek is een hulpstudieboek aangeboden. Dit boek is zodanig geschreven dat dit als
zelfstudie ten aanzien van statistiek dient. Het lezen van dit hulpboek (het stripverhaal van de
statistiek) vereenvoudigt aanzienlijk het leren van het studieboek.
Literatuur
Studiemateriaal: inleiding tot de statistiek en schadeverzekeringen
Boek:
Intorductory statistics with applications in general insurance
(verder ISGI genoemd)
Auteurs: I.B. Hossack, J.H. Pollard, B. Zehnwirth
ISBN:
0-521-65534-X (paperback) / 0-521-65234-0 (hardcover)
Studiemateriaal: inleiding tot de statistiek
Boek:
Het stripverhaal van de statistiek
(verder SVS genoemd)
Auteurs:
Larry Gonick & Woolcott Smith
ISBN:
978-90-5041-037-3
Studiemateriaal: schadeverzekeringen
Syllabus:
RE7 (Actuarieel Instituut)
Auteurs:
Michiel van Heijzen, Rian de Jonge, Bart Kling, Noud Marquinie, Harmen Palsma,
Jan Willem Vulto
Leerdoelen van de module
De stof wordt onderverdeeld in een combinatie van statistiek en schadeverzekeringen. Na het
bestuderen van de stof van statistiek worden steeds toepassingen op schadeverzekeringen
bestudeerd. De toepassing van de berekeningsmethodieken en notatie bij volgende begrippen
wordt dan als bekend verondersteld na het volgen van de module:
Statistiekkennis:
Eenvoudige verzameling en beschrijving van gegevens
o Het maken en aflezen van een frequentietabel
o Het maken en aflezen van een relatieve frequentiehistogram
o Het bepalen van gemiddelden (mediaan, modus, rekenkundig)
o Bepalen van de spreiding en kwartielen van een verdeling
o Bepalen van de mate van spreiding (standaardafwijking)
Kan de waarschijnlijkheidswetten van kansen toepassen:
o Bepalen van elementaire uitkomsten en uitkomstenruimte van een stochastisch
experiment
Modulebeschrijving
-
-
-
-
-
-
o Beschrijven van een gebeurtenis
o Sommatie, aftrek en vermenigvuldigingsregel van kansen
o Bepalen van een voorwaardelijke kans
Stochastische variabelen
o Kan gemiddelde, verwachtingswaarde, variantie en standaard deviatie van discrete
en continue stochasten berekenen
o Vaststellen van een Kansdichtheid
o Optellen van stochasten
Verdelingen
o Kan de Binomiale verdeling opschrijven
o Kan de Standaard normale verdeling opschrijven
o Kan de Normale verdeling opschrijven
o Kan de Centrale limietstelling toepassen
o Kan een continuïteitscorrectie toepassen
o Kan een transformatie doorvoeren
Steekproeven
o Bepalen van de steekproefomvang, -kans en -fout
o Verdeling van een steekproefgemiddelde toetsen
o Kan de student t-verdeling opschrijven
Betrouwbaarheidsintervallen
o Bepalen van standaarddeviatie van de verdeling van steekproefgemiddelden en
aantal vrijheidsgraden
o Oppervlakte van een verdeling bepalen bij bepaalde betrouwbaarheid
o Bepalen van een tabel met kritieke waarden bij verschillende graden van zekerheid
Toetsen van hypothesen
o Formuleren van nulhypothese en alternatieve hypothese
o Bepaling van de p-waarde
o Bepaling van het significantieniveau
o Verwerpen of accepteren van de nulhypothese
o Kent het verschil tussen grote en kleine steekproeven
Vergelijking van twee populaties
o Bepalen van standaarddeviatie , gemiddelde van twee steekproefverdelingen
o Berekenen van betrouwbaarheidsintervallen
o Toetsen van bepaalde hypothesen
Schadekennis:
o Weet wat risico, verzekeren en verzekering is
o Begrijpt het effect van moral hazard en antiselectie
o Kan inloop- en uitlooprisico beschrijven
o Kan uitleggen wat een verwachtingswaarde is
o Begrijpt het fenomeen homogene risicoklasse
o Kan uitleggen het verschil tussen individueel en collectief risicomodel
o Bepalen van een frequentie met kansverdeling
o Bepalen van een schadelast met frequentieverdeling
o Heeft uitleg bij kleine, grote schades en catastroferisico’s
o Kan herverzekering beschrijven
o Kan uitleggen wat een voorziening onverdiende premie is
o Kan uitleggen wat een voorziening toekomstig toenemende risico’s is
o Kan een schadevoorziening bepalen
o Kan een IBNR-voorziening bepalen
o Kan uitleggen wat een voorziening schadebehandelingskosten is
o Kan een risicopremie bepalen
o Begrijpt het effect marktsegmentatie en multicolineariteit
Modulebeschrijving
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Kan diverse premie componenten benoemen
Kan het verschil benoemen tussen commerciële en actuariële premie
Kent het verschil tussen algemene en gedifferentieerde premieaanpassing
Kent de diverse soorten voorzieningen (premie-, schade- en kostenvoorzieningen)
kan splitsen naar dossier, IBNR, IBNER
Kan IBNR-technieken toepassen
Kan met de chain-laddermethodiek een voorziening bepalen
Kan een voorziening toetsen
Kan berekenen en weet het verschil tussen geboekte en verdiende premie,
premievoorziening
Kan de geboekte en geleden schade splitsen
Kan een WVV (Wiskundig vastgestelde voorziening) bepalen
Kan de geboekte provisie, provisielast en provisieactiva bepalen
Kan het resultaat na herverzekering en herverzekeringsactiva berekenen
Kan de Balans V&W uit WFT lezen en uitleggen
Kan de Loss ratio berekenen
Kan de Combined ratio berekenen
Kan de Verdisconteerde schadevoorziening berekenen
Kent definitie en wetgeving van arbeidsongeschiktheid
Kent risico’s en risicofactoren arbeidsongeschiktheid
Kan de Wettelijke Uitkeringen berekenen van arbeidsongeschiktheid
Kent de verschillen in Private verzekeringen van arbeidsongeschiktheid
Kan het Basismodellen verzuim en arbeidsongeschiktheid uitleggen
Kan een Premiestelling vastleggen van arbeidsongeschiktheid
Plaats van de module in het studieprogramma
Deze module wordt aan het einde van de opleiding actuarieel rekenaar gegeven. De reden hiervoor
is dat schadeverzekeringen nogal complex zijn. Daarom is het volgen van andere modules
raadzaam voor het volgen van deze module.
Met deze module kan een actuarieel rekenaar basisberekeningen voor een actuaris uitvoeren op
het gebied van schadeverzekeringen. Verder kan de actuarieel rekenaar dan discussies volgen
aangaande bovenstaande.
Berekening studielast
De studielast voor deze module is 6 ECTS, in totaal dus 28 x 6 = 168 uur. Dit zal bestaan uit 12 *
3 uur = 36 contacturen en een examen van 3 uur. Resteert 132 uur zelfstudie. Voorstel is om per
les ongeveer 6 à 7 uur aan zelfstudie (voorbereiden en maken van opgaven) te doen. De studielast
is in onderstaand tabel verdeeld naar les:
Les
Onderdeel
Uren
1
Voorbereidend aan les 1: Bestuderen SVS
Les
3
3
2
Opgaven ISGI
Bestuderen SVS
Les
3
3
3
2
Opgaven ISGI
Bestuderen SVS
Les
3
3
3
3
Opgaven ISGI
Bestuderen SVS
3
3
Modulebeschrijving
Les
3
4
Opgaven ISGI
Bestuderen SVS
Les
3
3
3
5
Opgaven ISGI
Bestuderen SVS
Les
3
3
3
6
Opgaven ISGI
Bestuderen SVS
Les
3
3
3
7
Opgaven ISGI
Bestuderen RE7
Les
3
3
3
8
Opgaven RE7
Les
Voorbereiding examen
3
3
3
9
Opgaven RE7
Les
Voorbereiding examen
3
3
3
10
Opgaven RE7
Les
Bestuderen RE7
Voorbereiding examen
3
3
3
3
11
Opgaven ISGI
Opgaven RE7
Bestuderen RE7
Les
Voorbereiding examen
3
3
2
3
3
12
Oefening van examen
Opgaven RE7
Voorbereiding op examen
Les
Herhalen ISGI
Herhalen SVS
Herhalen RE7
3
3
5
3
4
4
4
13
Leren ISGI
Leren RE7
Herhalen SVS
Maken van proefexamen
Afleggen examen
Totaal
10
10
10
5,5
2,5
168
Examinering
Examinering is pas mogelijk na het aantoonbaar hebben gevolgd en/of afgerond van:
- De module AR 2: Wiskunde en statistiek 1,
- De module AR 6: Waarderen – Leven 1.
Toetsingsprocedure
De toetsing geschiedt door middel van een examen. De uitslag van dit examen bepaalt of dit met
succes is of niet.
Modulebeschrijving
Onderdeel
Voorbeeld
Weegf
actor
Examen
afgelegd tentamen op grond van basisliteratuur (bij begin 100%
collegereeks)
Het examen zal in het algemeen twee opgaven van statistiek,
drie opgaven van schadeverzekering en een kennisopgave
bevatten.

Download Report