Transactiekosten bij handelstransacties

Transactiekosten bij handelstransacties
In enkele artikelen hebben we de kenmerken van transactiemanagement en transactiekosten reeds
besproken. In dit artikel wordt er dieper ingegaan op transactiekosten bij handelstransacties. Eerst
wordt besproken waar het concept van transactiekosten vandaan komt waarna de verschillende type
transactiekosten worden behandeld.
Transactiekosten zijn niets nieuws, Coase (1937) formuleerde als een van de eerste zijn denkbeelden
over transactiekosten. Coase bestudeerde waarom bedrijven van enige omvang kunnen bestaan in
een wereld waar de onzichtbare hand van marktmechanisme voor een optimale allocatie van
goederen en middelen zorgt. Zijn conclusie is dat de oorzaak ligt bij de transactiekosten. Daarop
voortbedurend concludeert Coase dat wanneer de prijs van een transactie buiten de organisatie
lager ligt dan binnen de organisatie dit leidt dit tot een opsplitsing van het bedrijf of outsourcing van
bepaalde taken. Het omgekeerde is ook waar en dat leidt tot fusies en overnames.
Met de ontwikkeling van ICT is het de afgelopen jaren steeds makkelijker geworden om te
communiceren, zowel tussen mensen als computers. Dit heeft het mogelijk gemaakt dat taken
kunnen worden opgesplitst en alleen daar worden gedaan waar zij het beste kunnen worden
uitgevoerd. Deze specialisatie leidt wereldwijd tot een toename van het aantal transacties. Hoewel
dit lijft tot een hogere productiviteit zijn er ook meer kosten aan verbonden, dit zijn de
transactiekosten. Elke keer wanneer er een transactie plaatsvindt tussen twee partijen dan zijn hier
kosten aan verbonden. Binnen handelstransacties vallen de kosten onder drie fases, namelijk de
contact fase, contract fase en controle fase.
De kosten in de contact fase zijn kosten voor het investeren in informatie met betrekking tot de
afnemer/leverancier of potentiële producten. En daarnaast kosten voor het investeren in de zakelijke
relatie. Echter, informatie is kostbaar en soms incompleet of onbereikbaar. De kosten die worden
gemaakt in de contact fase zijn zogenaamde verzonken kosten omdat ze worden gemaakt
onafhankelijk van het wel of niet plaatsvinden van de transactie. Op internationaal gebied is er
daarnaast ook vaak nog het probleem van communicatie. Dit kan komen door verschillen in cultuur
of verschillen in wijze van communicatie. Afhankelijk van de situatie kunnen de kosten hoog oplopen.
In de contract fase zijn de transactiekosten voornamelijk de kosten voor het opstellen van een
overeenkomst. Deze afspraken dienen te worden gemaakt om bijvoorbeeld de verdeling van de
winst vast te leggen of om tot een duidelijke vorm van overeenkomst te komen. Op internationaal
gebied is er het risico van afwijkende verwachtingen van partijen en verificatieproblemen en
onzekerheid. Kosten in de contract fase zijn veelal het gevolg van verschillen in cultuur en verschillen
in rechts systemen.
De kosten voor de controle fase worden gemaakt om er zeker van te zijn dat de overeenkomst wordt
nageleefd. Daarnaast zijn er kosten voor het verder investeren in de relatie. Deze maatregelen
stellen de partijen instaat om de andere partij te monitoren. Op internationaal gebied is er veel
onzekerheid doordat er informatie verschil is door de grotere afstand en onbekendheid van het
rechtssysteem en de geldende normen en waarden.
Voor bedrijven is het belangrijk dat deze kosten in kaart worden gebracht omdat ze een steeds groter
deel uitmaken van de totale kosten. In 1994 werd door De Vor (1994) een analyse gedaan naar het
aandeel van de transactiekosten in de productiewaarde van Nederland. Dit kwam uit op 53%. Hoewel
deze cijfers oud zijn geven ze een goede indruk van de mogelijke besparingen die er kunnen worden
gemaakt wanneer bedrijven actief hun transactiekosten managen.
In het tabel hier onder vindt een overzicht van de drie fases en de gerelateerde kosten.
Contact fase
Contract
fase
Controle
fase
Type
transactiekosten
Investeringen in
informatie over
afnemer /
leverancier of
potentiele
producent
Investeren in
relatie
Verklaring
Investering in
kosten van
opstellen
overeenkomst
Verdeling van de
economische
winst
Kosten van
naleving
overeenkomst
Investeren in de
relatie
Frank den Butter
Informatie is
kostbaar.
Internationale
complicatie
Gehinderde
communicatie
Informatie is
onbereikbaar
Afdwingen van
bepalingen uit
overeenkomst
Verschillen in taal
Verschillen in
cultuur
Informatie is
incompleet
Vorm van
overeenkomst
Monitoren
Door bestaan van
Afwijkende
verwachtingen
tussen partijen,
verificatie
problemen en
onzekerheid
Grote onzekerheid
Verschillen in
wijze van
communicatie
Verschillen in
cultuur
Verschillen in
rechtssysteem
Informatieverschil
door grotere
afstand
Problemen van
interpretatie bij
verificatie
Onbekendheid
met
rechtssysteem en
met waarden en
normen