Voorkomen van ondervoeding bij ouderen

Voorkomen van
ondervoeding bij
ouderen
U heeft deze folder gekregen omdat u onbedoeld bent afgevallen of verminderde
eetlust heeft of heeft gehad. Hierdoor heeft u kans op ondervoeding. Het lichaam heeft
energie nodig om te functioneren. Ook wanneer u niets doet heeft het lichaam energie
nodig. Bijvoorbeeld om op temperatuur te blijven, uw hart te laten kloppen en adem te
halen.
U haalt energie uit uw voeding. Energie wordt grotendeels geleverd door verbranding
van vetten en koolhydraten. Het is dus belangrijk om te blijven eten ook al bent u minder
actief of helemaal niet actief. Wanneer u een tijd lang niet of onvoldoende kunt eten,
gebruikt het lichaam uw reservevoorraad energie. Deze reservevoorraad is opgeslagen
als vet. Wanneer dit vet gebruikt wordt, valt u af. U kunt merken dat u afvalt als uw
kleding te wijd wordt of wanneer uw horlogebandje of broekriem een gaatje strakker
moet.
Ondervoeding betekent dat het lichaam een tekort aan voedingsstoffen en energie heeft.
Hierdoor kunt u minder fit zijn en herstelt u minder snel van ziekte, infecties of
operaties.
U heeft kans op ondervoeding als één van onderstaande kenmerken op u van toepassing
is:
 U heeft klachten van het gebit of kauw- en slikproblemen.
 U bent pas geleden geopereerd.
 U bent bedlegerig.
 U bent ouder dan 75 jaar.
 U heeft één of meerdere chronische ziekten.
 U heeft een hersenbloeding of herseninfarct gehad.
 U heeft dementie (ziekte van Alzheimer).
 U bent eenzaam of voelt zich depressief.
 U heeft een verminderde eetlust.
Wat kunt u doen om ondervoeding te voorkomen
Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Het is belangrijk dat u voldoende en gevarieerd eet. Hierbij is het belangrijk om
voldoende calorieën en eiwitten binnen te krijgen. Eiwitten zijn bouwstoffen voor het
lichaam. Eiwitten spelen onder andere een belangrijke rol bij de wondgenezing,
spierbehoud (in combinatie met beweging) en opbouw van het lichaam.
Voedingsmiddelen die veel eiwit leveren zijn: vlees, vis, kip, ei, melk en melkproducten.
Gelre ziekenhuizen | DIET-555 | 12 juni 2014 | pagina 1/6
Daarnaast bevatten peulvruchten zoals witte en bruine bonen, kapucijners of linzen
relatief veel eiwit.
Een ander aandachtspunt is vocht. Probeer 1,5 liter vocht per dag te drinken. Voldoende
eiwitten zijn van belang, kies daarom voor eiwitrijke dranken zoals volle melk,
karnemelk, volle chocolademelk en gezoete zuiveldranken. Kies daarbij ook voor
dranken die veel calorieën bevatten zoals limonade, frisdranken, tweedranken en sappen.
Gebruik het onderstaande voorbeelddagmenu als basis om voldoende voedingsstoffen
binnen te krijgen. U mag meer gebruiken.
Voorbeelddagmenu
Ontbijt
Tussendoortje
Broodmaaltijd
Basis
- 2 sneden bruin brood
- Ruim besmeren met
margarine of roomboter
- Dubbel beleggen met
kaas, vleeswaren,
pindakaas, ei of ruim zoet
beleg
- Zuivelproduct, 1 beker
(bijv. volle melk, volle
chocolademelk of
yoghurtdrank)
Geschikt tussendoortjes
(zie paragraaf
tussendoortjes)
- 2 sneden bruin brood
- Ruim besmeren met
margarine of roomboter
- Dubbel beleggen met
kaas, vleeswaren,
pindakaas, ei, vis, salade of
ruim zoet beleg
- Zuivelproduct, 1 beker
(bijv. volle melk, volle
chocolademelk of
yoghurtdrank)
Gelre ziekenhuizen | DIET-555 | 12 juni 2014 | pagina 2/6
Vervanging
- 200 ml pap
- 1 snee bruin brood kan
vervangen worden door 2
beschuiten, 2 crackers, één
snee krentenbrood, één
bolletje, één croissant of
iets dergelijks.
- één schaaltje volle
yoghurt met muesli, cruesli,
cornflakes of andere
ontbijtgranen.
Zie ontbijt
Tussendoortje
Warme maaltijd
Tussendoortje
Basis
Geschikt tussendoortjes
(zie paragraaf
tussendoortjes)
-100 gram rauw gewogen
vlees, vis of vleesvervaging
-Ruim jus of saus
-Twee aardappelen of twee
flinke opscheplepels rijst of
pasta
-Drie opscheplepels groente
-Schaaltje nagerecht (bijv.
volle vla, yoghurt, pudding
of kwark)
Geschikt tussendoortjes
(zie paragraaf
tussendoortjes)
Vervanging
- (eventueel een extra
klontje boter of scheutje
room door de
aardappelpuree)
- (eventueel een extra
klontje boter door de
groente)
Aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen
Hieronder vind u een overzicht van de hoeveelheid voedingsmiddelen u per dag binnen
hoort te krijgen. Dit is per leeftijdscategorie onderverdeeld.
Voedingsmiddel
Brood
Aardappelen
Groenten
50 - 70 jaar
5 – 6 sneden
150 – 200 gram
3 -4 stuks
200 gram
71 jaar en ouder
4 – 5 sneden
100 – 200 gram
2 – 4 stuks
150 gram
Fruit
200 gram ( 2 porties)
200 gram ( 2 porties)
Kaas
1½ plak (30 gram)
1 plak (20 gram)
Melk(producten)
450 ml
650 ml
Vlees(waren), kip, vis
100 – 125 gram
100 – 125 gram
Margarine, bak en braad
25 – 30 gram (voor 5 -6
sneden brood)
15 ml
1½ - 2 liter
20 – 25 gram(voor 4-5
sneden brood)
15 ml
1½ - 2 liter
olie
Vocht
Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Gelre ziekenhuizen | DIET-555 | 12 juni 2014 | pagina 3/6
Eetlust bevorderen
Hier leest u hoe u uw eetlust kunt bevorderen:
 Neem de moeite om de tafel voor uzelf te dekken.
 Probeer samen met anderen te eten. Samen eten zorgt voor een ontspannen sfeer en
gezelligheid. Dit helpt om beter te eten.
 Zorg voor voldoende afwisseling in uw voeding. Wissel warme en koude gerechten
en zoete en hartige gerechten met elkaar af.
 Zorg voor regelmatige lichaamsbeweging (indien mogelijk). Na wandelen in de
frisse lucht of oefeningen voor het open raam voelt u zich fitter en heeft u meer
eetlust.
 Rook niet en eet in een rookvrije omgeving. Dan proeft u meer en smaakt het eten
beter.
 Indien koken lastig wordt voor u kunt u kiezen voor maaltijdbezorging.
 Indien mogelijk kunt u er voor kiezen om elders te gaan eten.
Makkelijk meer calorieën en eiwitten binnen
krijgen
Hier een aantal tips:
 Eet naast de drie hoofdmaaltijden ook drie à vier keer iets tussendoor. Zie
onderstaande paragraaf ‘Tussendoortjes’.
 Eet gevarieerd. Wissel zoete en hartige gerechten af.
 Gebruik indien mogelijk wat meer (dieet)margarine of roomboter.
 Gebruik indien mogelijk wat meer room of crème fraiche door verschillende
 gerechten.
 Gebruik zo mogelijk wat meer suiker in dranken en gerechten.
 Zorg dat het eten er aantrekkelijk uitziet. Denk hierbij aan variatie in kleur en
 smaak. Serveer niet te grote porties.
 Probeer vaste eettijden aan te houden.
 Eet rustig en kauw goed.
 Eet geen bouillon of soep vlak voor de warme maaltijd als u daardoor minder van
het hoofdgerecht kunt eten. Soep heeft pas voedingswaarde als er veel vlees, boter
of room in is verwerkt.
Tussendoortjes
Voorbeelden van geschikte tussendoortjes zijn:
 (Ontbijt)koek of krentenbrood dik besmeerd met (dieet)margarine of roomboter
 Sneetje brood, knäckebröd of beschuit besmeerd met (dieet)margarine of roomboter
met dubbel beleg
 Gevulde koek of cake
 Slaatje
 Saucijzenbroodje
 (kaas)croissant
 Volle (room) yoghurt, volle (room) vla, kwark of pap
Gelre ziekenhuizen | DIET-555 | 12 juni 2014 | pagina 4/6






Blokje kaas of stukje worst uit het vuistje
Gebakken vis of haring
Noten of pinda’s
Pannenkoeken, flensjes of poffertjes
Gekookt of gebakken ei
Volle melk of melkproducten
Suggesties voor de verschillende maaltijden
Broodmaaltijd




Brood
Bijvoorbeeld: dunne sneetjes brood, evt. zonder korst, toost, beschuit, crackers. Er
zijn veel verschillend soorten brood, kies ook eens brood met sesam- of maanzaad of
zonnebloempitten. Probeer ook eens muesli, croissants, krentenbrood of een tosti.
(warme toost neemt extra veel boter op).
Boter
Kies (dieet)margarine of roomboter op brood (geen halvarine), smeer royaal boter.
Beleg
Beleg uw brood met een ruime hoeveelheid beleg. Kies bij voorkeur wat vettere
soorten, zoals worstsoorten, corned beef, gebraden gehakt en dergelijke. Wanneer
het gewone beleg niet zo goed gaat, probeer dan eens zacht smeerbaar beleg: zoals
smeerkaas 48+, roomkaas, volle kwark, Hüttenkäse, geraspte kaas, leverpastei,
paté, salades of pindakaas.
Pap
Brood kunt u vervangen door pap. Er zijn verschillende soorten zoals havermout,
brinta, griesmeel, karnemelksepap of rijstepap. De pap kunt u energierijker maken
met suikers of voedingssuiker en/of een scheutje room.
Warme maaltijd



Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Vlees
In plaats van vlees kunt u ook gebruik maken van vis, kip, kaas, peulvruchten,
sojaproducten of een ei. Bijvoorbeeld een omelet met kaas en champignons of een
roerei. Als warm vlees u tegen staat, kunt u ook koude vleeswaren eten bij de warme
maaltijd of verwerken in een salade.
Groenten
U kunt alle soorten groenten gebruiken, bij voorkeur met een sausje of klontje
boter. Kies bij voorkeur gekookte groente. Rauwe groente vult snel, waardoor u er
maar weinig van gebruikt. U kunt een schaaltje appelmoes of andere vruchtenmoes
bij de warme maaltijd nemen. Gebruik hierin extra voedingssuiker.
Aardappelen
Veel energie leveren gebakken aardappels of patat. U kunt van de aardappelen ook
puree maken. Gebruik hierbij volle melk en een extra klontje margarine of
roomboter. U kunt de aardappelen ook met groente en eventueel het vlees
verwerken tot een stamppot. Hier kunt u dan wat extra room, boter of jus
toevoegen. Als afwisseling kunt u eens macaroni, bami, nasi en dergelijke
gebruiken.
Gelre ziekenhuizen | DIET-555 | 12 juni 2014 | pagina 5/6
Nagerechten

Vla, yoghurt, pudding, milkshake (zie: Recepten voor energieverrijkte dranken en
milkshakes), vruchtenmoes, vruchtencompote, ijs e.d. Hieraan kunt u ook
voedingssuiker en room toevoegen.
Adviezen bij vermoeidheid
Als uw snel vermoeid bent dan adviseren wij u het volgende:
 Rust even voor het eten en ontbijt ’s morgens eerst voordat u zich wast en
aankleedt.
 Maak indien nodig gebruik van maaltijdbezorging.
 Zorg ervoor dat er voldoende voedingsmiddelen in huis aanwezig zijn om uit te
kiezen.
 Kies voor eten dat makkelijk klaar te maken is, zoals voorgesneden groente, groente
uit pot, voorgekookte aardappelen, krieltjes of (diepvries) kant en klaar maaltijden.
Let op!


Als u van uw behandeld arts of diëtist een dieet heeft voorgeschreven gekregen,
overleg dan eerst met hen voor u deze adviezen opvolgt.
Weeg u eenmaal per week om uw gewicht in de gaten te houden. Neem bij
ongewenst gewichtsverlies contact op met uw huisarts of diëtist.
Vragen?
Heeft u na het lezen van deze brochure vragen over voeding? Dan kunt u terecht bij de
diëtisten van Gelre ziekenhuizen. Vragen van medische aard kunt u het beste stellen aan
uw huisarts of specialist.
Naam diëtist: ………………………………………………Datum: ………………………


Gelre Apeldoorn, tel: 055 - 581 80 80
Telefonisch spreekuur, ma t/m don: 8.30 - 12.00 uur
Gelre Zutphen, tel: 0575 - 592 487
Telefonisch spreekuur, ma t/m vrij: 8.30 - 10.00 uur en 13.00 - 14.00 uur
Indien u begeleiding van de thuiszorg nodig heeft zal de geriater dit met u bespreken.
Tevens kan er gekozen worden voor begeleiding bij een zelfstandige diëtist. Indien u
begeleiding wenst van de thuiszorgdiëtist kunt u contact opnemen met de volgende
instanties:


Voor Apeldoorn en omstreken kunt u contact opnemen met Verian:
Zorglijn: 0900 - 92 55
Voor Zutphen en omstreken kunt u contact opnemen met Sensire:
Zorglijn: 0900 - 88 56
Gelre ziekenhuizen | DIET-555 | 12 juni 2014 | pagina 6/6

Download Report