Boekje Advent Pastoor Franken

Advent
1
Voorwoord
De decembermaand wordt door velen als een ‘drukke’ maand
ervaren. Sinterklaas, Kerstmis en de jaarwisseling vieren we met
familie en vrienden. Er moeten veel boodschappen in huis
gehaald worden en er moet van alles geregeld worden.
Met Kerstmis zitten de kerken weer vol. Terecht, want na Pasen
is Kerst het belangrijkste christelijke feest. De schepper van het
onmetelijke universum wordt als mens geboren. Als je er over
nadenkt, is het gigantisch wat hier gebeurt!
Als je er over nadenkt. Hoeveel tijd hebben we nog om echt na te
denken? Onze samenleving wordt gekenmerkt door haast,
activiteit, drukte. We ‘moeten’ van alles. We worden geleefd.
Waar vind je nog rust?
In de kerk met Kerstmis? Vaak ook niet omdat we zoveel drukke
voorbereidingen hebben gehad. Om toch tot momenten van rust
en bezinning te komen, heb ik een boekje geschreven met voor
elke dag van de Advent een korte meditatie.
Afhankelijk van de dag van de week waarop Kerstmis valt,
varieert de lengte van de Advent elk jaar. Dit boekje kunt u
eventueel meerdere jaren gebruiken. Daarom vindt u alle dagen
van de Advent in de langst mogelijke versie vermeld.
pastoor Franken
2
Eerste zondag van de advent
Weet u het nog? Het was een hype, nog niet zo heel lang
geleden. De talentenjacht op RTL4: “Idols”. Heel Nederland zat
aan de buis gekluisterd. Ik moet u een bekentenis doen. Ik heb
jaren geleden, toen ‘idols’ nog draaide, wel eens overwogen
mijzelf op te geven. “U pastoor? U kunt toch helemaal niet
zingen?” Nee, maar ik heb het toch over mijzelf en ook over ons
allemaal.
Nu zijn ‘the Voice of Holland’ en ‘Everbody dance now’
populair. Toch vind ik de naam ‘ídols’ nog steeds de beste naam.
Zij geeft aan waar zo’n programma eigenlijk voor staat. De
Nederlandse vertaling is idolen. Een idool betekent
oorspronkelijk een ‘afgod’. Hoewel ik misschien helemaal niet
kan zingen, komen u en ik voortdurend in de verleiding van iets
een ‘afgod’ te maken.
Wat betekent iets ‘verafgoden’? In de Bijbel zegt God: “U zult
geen andere goden hebben ten koste van Mij.” (Ex 20,3) De
Amerikaanse predikant Tim Keller heeft hier iets interessants
over geschreven. (Tim Keller, Goed Werk, Ons dagelijks werk
en Gods plan voor de wereld, Franeker 2012) Hij schrijft:
“Iedereen is op zoek naar een manier om te leven met
vertrouwen en te sterven zonder angst en spijt. We zijn allemaal
op zoek naar iets dat ons er van overtuigd dat we ons leven goed
hebben besteed.” Iets verafgoden wil zeggen: “Dat we iets
liefhebben en er meer zin aan ontlenen dan aan de enige ware
God. ….Het houdt in dat we …erop vertrouwen dat we daardoor
de controle, zekerheid, waardigheid, voldoening en
aantrekkingskracht krijgen die alleen God ons kan geven.”(blz.
124)
3
Maandag in de eerste week van de advent
De invloed van afgoden op ons leven is groot, zeker in onze tijd.
Volgens de Amerikaanse predikant Keller “kun je gerust stellen
dat alles wat wij verkeerd doen – elke wrede actie, oneerlijke
uitspraak, verbroken belofte, egocentrische gedraging –
voortkomt uit een overtuiging diep in onze ziel, dat andere
dingen veel crucialer zijn voor geluk en zin dan de liefde van
God.”
“Als we onze hoop stellen op zo’n afgod dan zeggen we tegen
onszelf: ‘Had ik dat maar, dan zou alles beter worden; dan zou
mijn leven zin hebben.’ Als we ergens ‘verlossing’ van
verwachten, dan moeten we dat natuurlijk hebben en daarom valt
er niet over te onderhandelen. Als we het door omstandigheden
dreigen te verliezen, dan raken we verlamd van onbedwingbare
angst. Als het ons door iemand of iets is afgepakt, dan koken we
van woede en blijven we achter met een gevoel van wanhoop”.
(Tim Keller, Goed Werk, Ons dagelijks werk en Gods plan voor
de wereld, Franeker 2012, blz. 126,127)
Is dit herkenbaar? Als ik eerlijk ben, vind ik dit soms terug in
mijn leven. Ik denk wij allemaal. We doen allemaal mee aan
‘idols’. De essentie is volgens mij wat Keller beschrijft: Dat we
verlossing verwachten van iets anders dan God.
4
Dinsdag in de eerste week van de advent
Ergens voelen we allemaal dat zulke afgoden geluk beloven,
maar die belofte nooit nakomen. “Niets meer te wensen, en toch
niet gelukkig”, zeggen we over mensen die alles hebben wat hun
hartje begeert. De meesten weten dat je van ‘geld’ een afgod
kunt maken. Maar werkelijk alles kan in ons als afgod gaan
functioneren en je kan er zo door beheerst worden, dat je niet
zonder kunt en je eigenlijk heel onvrij bent.
Is er een manier hier aan te ontkomen? Terugkeren tot Jezus
Christus zijn? Een relatie met Hem kan je leven wel vullen. Want
we zijn gemaakt om bij Hem te zijn en met Hem gelukkig te zijn.
Zou Augustinus gelijk hebben? Hij zei: “onrustig is ons hart,
God, tot het rust vindt bij U”.
In de Advent bereiden we ons voor op Kerstmis, het feest van de
geboorte van Jezus Christus, voor veel mensen ook het feest van
‘vrede op aarde’. Maar hoe zal er ooit vrede op aarde komen, hoe
zal er ooit vrede tussen volkeren en tussen mensen komen, als
die vrede niet eerst in het hart van de mensen bestaat?
Kan het zijn dat innerlijke vrede alleen te vinden is als je de
relatie met Christus het allerbelangrijkst maakt in je leven? Als je
geen andere ‘goden’ hebt in je leven? Geen ‘idols’?
5
Woensdag in de eerste week van de advent
Op YouTube staat een tekenfilmpje met de titel “Atheïst meets
God”. (Atheïst ontmoet God) Een atheïst loopt op straat en wordt
overreden door een bus. Hij ontmoet na zijn dood God. God, die
regelmatig rood wordt van kwaadheid, legt aan de atheïst uit
waarom hij in de hel terecht komt. Het maakt niet uit dat hij een
goed mens is, die tien jaar als vrijwilliger in een centrum voor
dak en thuislozen gewerkt heeft. Omdat hij God niet prees en
aanbad en omdat hij niet geloofde wat er in de Bijbel staat, loopt
het slecht met hem af.
Toen ik het filmpje zag, dacht ik: Hebben veel mensen niet een
verkeerd idee van het christendom? Dat ze, zeg maar, niet goed
geïnformeerd zijn? En dat ze zich daarom van het geloof hebben
afgekeerd?
Sommigen denken dat God willekeurig een aantal regels heeft
vastgesteld en mensen straft wanneer ze zich daar aan niet
houden. En zo komt een goed mens in de hel terecht. Volstrekt
oneerlijk! Zeker omdat de eeuwige straf in geen verhouding staat
tot de overtreding! Iedere mens is onvolmaakt en maakt wel eens
fouten!
Wanneer je je echter verdiept in de inhoud van het Christendom,
blijkt dat God niet willekeurig een aantal regels vaststelt.
Het verhaal in de H. Schrift heeft duidelijk een ‘plot’.
6
Donderdag in de eerste week van de advent
Het verhaal in de H. Schrift heeft duidelijk een ‘plot’. Het gaat
over een liefhebbende Vader die voortdurend tegen u en mij
zegt: ‘Ik hou van je’. Is dit niet het geluk waarvan iedereen
droomt? Is liefde niet waar we diep in ons hart allemaal het
meest naar verlangen?
‘De mens kan niet zonder liefde leven. Zonder liefde blijft hij
onbegrijpelijk voor zichzelf.’ (Paus Johannes Paulus II,
encycliek Redemptor Hominis)
Liefde is een populair woord tegenwoordig. Soms wordt het
woord op een heel goedkope manier gebruikt. Wat Gods liefde
inhoudt openbaart Jezus aan het kruis. Over dat kruis zijn vele
geleerde boeken geschreven. Maar misschien begrijp je er meer
van als je het stil maakt in jezelf en lang naar een kruisbeeld
kijkt. Hier gaat het over een liefde die geen grenzen kent. Een
liefde die nooit zal zeggen: ‘Nu heb je me zo gekwetst, nu heb je
me zoveel kwaad gedaan dat ik niet meer van je hou’.
Dit is onvoorwaardelijke liefde. Is dat niet waar we in ons hart
allemaal naar op zoek zijn? Waar vind je dat op deze wereld? Als
we reëel zijn weten we:‘Je vindt het uiteindelijk niet bij mensen.’
Het kruis is zo belangrijk in het christendom, omdat het de enige
plek laat zien waar je deze liefde wel vindt.
Deze liefde verlangt maar één ding. Ze wil beantwoord worden!
7
Vrijdag in de eerste week van de advent
Liefde wil maar één ding. Ze wil beantwoord worden! Dat is
waar echte liefde naar verlangt. God wil een persoonlijke band
met u en mij. We zijn voor deze relatie geschapen. Dit is de
essentie van waaruit je het christendom moet bekijken. Zonder
dit zie je door de bomen het bos niet meer.
Wat houdt echte liefde eigenlijk in? In ieder geval vind je de
geliefde kostbaar en de moeite waard. Je houdt niet van iemand
die je waardeloos vindt. Maar liefde zegt dit niet alleen met
woorden. Zij brengt ook offers. Zij geeft dingen op voor de
geliefde. (Iedereen die kinderen grootbrengt weet alles van offers
brengen.)
Als een man meer van zijn vrouw en kinderen houdt dan van
Feyenoord, dan zal hij deze club opgeven, als ze zijn gezinsleven
gaat belemmeren. Is zijn vrouw egoïstisch als ze hem dit vraagt?
Zeker niet. Ze vraagt hem in overeenstemming met de realiteit te
leven. En de realiteit is dat je gezin kostbaarder is dan voetbal.
(jawel!)
God is ook niet egoïstisch wanneer Hij vraagt dat we onze relatie
met Hem prioriteit geven boven alles. Deze relatie is meer waard
dan alles. Zij is het blijvende geluk waarnaar wij verlangen. Dit
is de reden waarom God ons vraagt om onze ‘afgoden’ op te
geven.
8
Zaterdag in de eerste week van de advent
In de Bijbel zegt God: “U zult geen andere goden hebben ten
koste van Mij.” (Ex 20,3) Dit is dus niet een regel die God
willekeurig heeft vastgesteld zoals het filmpje ‘Atheïst meets
God’ veronderstelt. We worden gevraagd alles op te geven wat
in de weg staat in onze relatie met Hem. Wat vooral in de weg
staat is dat we andere zaken ‘god’ maken, dat we van andere
dingen ons geluk, ons heil verwachten. We hebben verkeerde
prioriteiten. Zoals iemand verkeerde prioriteiten heeft als hij
Feyenoord belangrijker vindt dan zijn gezin.
Liefde is dat je dingen nalaat vanwege je dierbaren. Liefde is dat
je jezelf niet op de eerste plaats stelt maar het geluk van de
ander.
Je kan zelfs zeggen dat we daarvoor gemaakt zijn: om het geluk
van de ander op de eerste plaats te stellen. De ander met een
kleine letter (onze medemens) en de ander met een hoofdletter
(God). Maar soms willen we dit niet. Dan spreken we over
‘zonde’. Dat begrip roept veel misverstanden op. ‘Zonde’ is in
zijn kern echter een weigering om lief te hebben, om de Ander
op de eerste plaats te stellen.
Velen denken tegenwoordig dat ze, door alleen voor zichzelf te
leven, ‘vrij’ zijn. Het paradoxale is dat het dienen van afgoden
onvrij maakt. Een afgod als ‘geld’ of ‘je carriere’ kan je leven
volledig gaan beheersen.
9
Tweede zondag van de advent
In hoofdstuk 3 van Genesis staat het verhaal over Adam en Eva
die een verboden vrucht eten. De essentie van dit verhaal is dat
ze niet afhankelijk van God willen zijn. Ze willen in hun leventje
“gelijk worden aan God”.
Dit is de weigering je diepste identiteit te vinden in je relatie met
God. Mensen willen niet een relatie met God hebben, ze willen
zichzelf in de plaats van God stellen. Zij zijn zelf het centrum, de
‘god’ van hun eigen wereld. Alles draait dan uiteindelijk om hen
zelf.
“De door zichzelf in beslag genomen mens zal niets anders
opvangen dan weerspiegelingen van hemzelf in de waters van de
werkelijkheid.”
Er zijn dan geen referentiepunten meer buiten onszelf. Dit maakt
onze wereld heel klein. Je zou de gevolgen van de zonde kunnen
omschrijven als een opgesloten zitten in zichzelf. Er is geen
opening meer naar God en anderen.
De Amerikaanse predikant Tim Keller heeft een boeiend boek
geschreven over het christelijk geloof in onze tijd..
Dit is volgens Tim Keller het gevaar waar Jezus ons van komt
redden. “Niets maakt ons ellendiger dan narcisme, de eindeloze
vreugdeloze concentratie op onze behoeften, onze wil, onze
bejegening, ons ego en onze staat van dienst.” (Tim Keller, In
alle redelijkheid, christelijk geloof voor welwillende sceptici,
blz. 228)
10
Maandag in de tweede week van de advent
Het grootste gebod van het christendom is daarom ook niet een
regeltje dat God willekeurig heeft vastgesteld!
“Toen iemand van de Schriftgeleerden hen had horen redeneren
en zag dat Hij hun een juist antwoord had gegeven, ging hij Hem
vragen: ‘Wat is het allereerste gebod?’ Jezus antwoordde: ‘Het
eerste is dit: Luister Israël, de Heer onze God is de enige Heer; u
zult de Heer uw God liefhebben met heel uw hart en met heel uw
ziel, met heel uw verstand en met heel uw kracht. Het tweede is
dit: U zult uw naaste liefhebben als uzelf. Een ander gebod,
groter dan deze twee, is er niet.’” (Mc 12,28-31)
Dit is geen willekeurig gebod. God verlangt met heel Zijn hart
dat wij niet opgesloten raken in onszelf!
Het belangrijkste over liefde is nog niet gezegd. Liefde verlangt
naar eenwording met de geliefde persoon!
Je verlangt bij elkaar te zijn en in bepaalde mate één te zijn. Bij
echte liefde geldt: “Haar verdriet is mijn verdriet. Zijn pijn is
mijn pijn. Zijn angst is mijn angst. Haar blijdschap is mijn
blijdschap.” Zo’n eenwording is alleen mogelijk als je tijd voor
elkaar vrijmaakt, dingen samen doet en ervaringen met elkaar
deelt. Ook God verlangt naar deze eenwording in de liefde. In
ons geloof wordt dat uitgedrukt door het begrip Communio.
(Daar komt het woord H.Communie vandaan!)
11
Dinsdag in de tweede week van de advent
In Leiden staat in de Donkersteeg een man op een zeepkistje.
‘Evangelisatie’, roept hij.
Als je met hem in gesprek raakt vraagt hij: ‘Hebt u een
persoonlijke relatie met Jezus Christus?’ Als katholiek mag je
hier volmondig ‘ja’ op antwoorden. Het gaat zelfs een stapje
verder. Jezus wil dat zijn hart mijn hart wordt, zijn liefde mijn
liefde. Met Paulus mag ik zeggen: Niet ik leef. Het is Christus
die leeft in mij (Gal 2,20) We staan niet tegenover of naast
elkaar. Het is niet Christus versus mij, Christus in relatie met mij,
maar Christus in mij. We willen vereniging met Hem.
Vereniging, eenwording is de beste vertaling van het Latijnse
woord Communio. De essentie van het geloof: Christus levend in
ons!
De Gerechtigheid en heiligheid van Christus worden onze
gerechtigheid en heiligheid! Zijn innerlijke bewogenheid,
gedrevenheid en kracht komen in ons! Zijn liefde, zijn goedheid
en zijn kracht worden van ons! Zijn leven wordt van ons.
Dit mag ik heel speciaal geloven op het moment dat ik Christus
ontvang in de heilige Communie! Wat heeft Christus over de
heilige Communie gezegd? “Wie mijn lichaam eet en mijn bloed
drinkt, blijft in mij en ik blijf in hem.” (Joh 6,56) Ik mag Hem
dan uitnodigen in mij te komen met zijn liefde voor zijn Vader,
zijn liefde voor mensen, zijn gebed, zijn stilte en vrede, zijn
compassie en integriteit. Ik bied mijzelf als het ware aan als een
plek waar Hij opnieuw zijn aardse leven mag leven.
12
Woensdag in de tweede week van de advent
De bron van onze kracht komt dan van een Ander. Paus
Franciscus spreekt over ‘bewoond te worden door Iemand
anders’.
“In het geloof breidt zich het ‘ik’ van de gelovige uit, om
bewoond te worden door Iemand anders, om in een Ander te
leven, en zo verbreedt zich zijn leven in de liefde. Dit is de
eigenlijke werkzaamheid van de Heilige Geest. De christen kan
met de ogen van Jezus zien, Jezus’ gezindheid delen, deel krijgen
aan zijn verhouding tot de Vader, omdat hij deelachtig wordt
aan zijn liefde, die de Heilige Geest is. In deze liefde ontvangt
men in zekere zin de zienswijze van Jezus.” (Encycliek Lumen
Fidei no 21)
In ons geloof zijn de regels/geboden van God niet willekeurig.
Ze zijn bedoeld om onze eenwording met God te beschermen. Ze
zijn bedoeld om de liefde te beschermen!
“Maar pastoor, dit hele verhaal is gebaseerd op de
vooronderstelling dat de relatie met God meer waard is dan
alles. Zij is het geluk waarnaar wij verlangen. We kunnen niet
zonder Hem gelukkig worden. Want we zijn voor de relatie met
Hem gemaakt. Maar is dat allemaal wel zo?”
13
Donderdag in de tweede week van de advent
We kunnen niet zonder God gelukkig worden. Want we zijn voor
de relatie met Hem gemaakt. Is dat wel zo?’
Ik zou het volgende voorbeeld willen noemen. Een jongeman ligt
‘s nachts wakker en vraagt zich af hoe hij rond moet komen.
“Was er maar meer geld, dan waren mijn problemen opgelost."
Een logische gedachte. Gelukkig, hij krijgt een fantastische job.
Het leven lacht hem toe. Kort daarop hoor je hem klagen: “Mijn
flatje is veel te klein. Als ik een grotere kan huren, dan is mijn
leven fantastisch.” Daarna: “Dit is fiscaal wel erg onvoordelig.
Als ik nou een huis kon kopen.” Vervolgens: “ Als ik nou wat
vaker op vakantie kon.” Twintig jaar later, inmiddels getrouwd,
heeft hij een enorme villa en gaat zes keer per jaar op vakantie.
Maar de ontevredenheid is gebleven.
Ik herken dit in mijzelf. Er zit een soort onrust in je waardoor je
méér wilt, altijd méér. Waar komt deze onrust vandaan? Ik wil
vaker op vakantie omdat ik denk dat het mij gelukkig maakt. Dit
is bijna altijd de reden waarom we iets doen. Ons leven lijkt één
lange (soms zwalkende) zoektocht naar geluk.
14
Vrijdag in de tweede week van de advent
Als je echt gelukkig bent denk je: “Dit is zo mooi, Ik wil niet dat
dit moment ooit voorbijgaat.” Helaas, dat is precies wat er
gebeurt. In dit leven gaat alles voorbij. Moet ik het daarom
ergens anders zoeken?
Bestaat er een geluk dat verder gaat dan dit leven? Het zou die
onrust in mij verklaren. Die onrust waardoor ik altijd méér wil
dan deze wereld kan bieden.
We zijn altijd op zoek naar iets wat beter is, meer compleet.
Wel nu: de reden dat niets op aarde onze diepste verlangens
bevredigt is de volgende: Uiteindelijk verlangen we niets op deze
aarde. We verlangen naar God.
We verlangen naar liefde en we verlangen naar
onvoorwaardelijke liefde. Liefde die nooit voorbijgaat. Wat nooit
voorbijgaat kunnen mensen ons niet geven. Dat kan alleen God
ons geven. Andere zaken kunnen ons diepste verlangen nooit
bevredigen. God kan ons geen vrede en geluk geven welke
onafhankelijk zijn van Hem want dit bestaat niet onafhankelijk
van Hem.
15
Zaterdag in de tweede week van de advent
“Kijk uit, wees waakzaam. Want je weet niet wanneer het
moment daar is. Het is als met iemand die naar het buitenland is,
zijn huis heeft achtergelaten en het beheer heeft overgedragen
aan zijn knechten, ieder zijn eigen taak, en aan de poortwachter
heeft opgedragen om waakzaam te zijn. Wees dus waakzaam,
want je weet niet wanneer de heer des huizes komt, ’s avonds
laat of midden in de nacht of bij het kraaien van de haan of bij
het eerste ochtendlicht, zodat hij niet onverwacht komt en jullie
in slaap vindt. Wat Ik jullie zeg, zeg Ik tegen iedereen: wees
waakzaam.’”(Mc 13,33-37)
Deze tekst klinkt aan het begin van de Advent. Zij stelt een
spannende vraag: ‘Ben ik er klaar voor om God te ontmoeten?
Ook wanneer dat totaal onverwacht gebeurt?’
Lang voordat Rowan Atkinson bekend werd als Mr Bean zag ik
een filmpje met hem. (Het is op You Tube te zien en heet Dead
on Time) Hij gaat voor een routine onderzoek naar de dokter en
daar krijgt hij te horen dat hij een ongelofelijk zeldzame ziekte
heeft en nog maar …dertig minuten te leven heeft. Je ziet hem
dan naar buiten hollen om in dertig minuten te doen wat hij altijd
had willen doen maar waar hij nooit aan toegekomen is. Hij loopt
bijvoorbeeld een boekhandel binnen. Want hij had altijd al
‘Oorlog en Vrede’ van Tolstoi willen lezen. Maar dat is een
gigantisch dikke pil. Dus leest hij slechts de achterflap. Zo gaat
het hele filmpje door. Na dertig minuten is hij nog niet dood. En
dan vertelt de dokter dat hij zijn dossier verwisseld heeft. Rowan
is zo blij dat hij zonder te kijken de straat oversteekt. Een
vrachtwagen duikt op. Het beeld staat stil en je hoort alleen nog
gierende remmen.
16
Derde zondag van de advent
Ik las over iemand die een lijstje met dingen heeft, die hij nog
wil doen voordat hij doodgaat. Daar staan dingen op als ‘een reis
door de ruimte maken’ enz. Het zijn allemaal dingen die hem een
‘kick’ moeten geven. Een neef van mij wil daarentegen voor die
tijd zo rijk zijn geworden dat hij nooit meer hoeft te werken. Zelf
zou ik er eerder opzetten: ‘Rustig in een hotelletje in ZuidLimburg zitten en alle boeken lezen die ik altijd al had willen
lezen.’ (En o ja, alle afleveringen van Mr Bean kijken.) Toen ik
over het filmpje van Rowan Atkinson nadacht, kwam er een
spannende vraag bij mij op. Wat als God een lijstje heeft met
dingen die wij moeten doen voordat we sterven?
Wat zou God van mij kunnen vragen? Ik ben maar een
eenvoudig iemand. Van mij kan niet verwacht worden dat ik de
wereld ga redden. In mijn directe omgeving warmte en liefde
brengen? ja, zeker, dat vraagt Hij. Maar ook hier bestaan soms
zulke ingewikkelde situaties, dat ze mijn vermogens te boven
gaan. Hoe kom ik er achter wat op het lijstje van God staat?
17
Maandag in de derde week van de advent
“Want uw gedachten zijn niet mijn gedachten, en mijn wegen
zijn niet uw wegen – godsspraak van de HEER . Want zoals de
hemel hoger is dan de aarde, zo gaan ook mijn wegen uw wegen
te boven, en mijn gedachten uw gedachten.” (Jes 55,8-9)
Als ik deze tekst lees, denk ik: Misschien toch maar Gods visie
aanvaarden? In plaats van te vragen dat Hij ons lijstje met
wensen zegent? (een reis door de ruimte maken enz) Van één
ding ben ik diep overtuigd: God houdt van u en mij met een
onbegrensde onvoorwaardelijke liefde. Zijn lijstje is daarom het
beste wat er is! Ik vermoed dat er zeker opstaat: Dat we aan onze
relatie met God prioriteit geven. Want Hij wil ons via een relatie
met Hem innerlijk vrede geven.
Op mijn lijstje zou moeten staan dat ik deze vrede ga zoeken,
daar werk van ga maken.
Misschien iets om speciaal werk van te maken de laatste dagen
voor Kerstmis? Dat is ten slotte het feest van “Eer aan God in
den hoge en op aarde vrede onder de mensen in wie Hij
welbehagen heeft.” (Luc 2,14)
18
Dinsdag in de derde week van de advent
Herkent u het volgende? Druk, druk, druk. Je hebt een heleboel
te doen. Maar als je eindelijk in je bed kruipt ‘s avonds heb je het
gevoel dat je niets blijvends tot stand hebt gebracht. We gaan van
de ene karwei naar de andere, maar waar het allemaal voor dient?
Wanneer heb je ooit eens tijd om daar over na te denken?
Het wordt alleen maar erger door de sociale media. Ik realiseerde
me dat op 12 september 2012 (verkiezingen Tweede kamer) De
nieuwslezeres kondigt mij bij het ochtendjournaal vrolijk aan dat
ik de verkiezingen de hele dag via Twitter kan volgen. En ze
besluit met: “Mis niets!”
De week daarvoor was ik op vakantie. Waar mensen vroeger
relaxed op een terrasje zaten, zag ik nu voortdurend mensen om
me heen die bezig waren via hun smartphone e-mails te lezen en
berichten te beantwoorden. “Mis niets!”
Er zijn veel mensen die verlangen naar rust. Naar antwoord op de
vraag: waar leef ik voor? Horen we het antwoord niet meer door
al het lawaai? De Bijbel is daar zeer duidelijk over: Alleen in de
stilte zul je God ontmoeten. “Wees stil en weet dat Ik God ben.”
(Ps 46,11)
Wanneer was de laatste keer dat het stil om mij heen was, met
geen afleidingen van televisie, radio, smartphone of laptop?
19
Woensdag in de derde week van de advent
Ik zat ooit met een oom van mij tijdens een vakantie op een
bankje. Het bankje lag aan een mooi stuwmeer in de Eifel. Er
waren verder geen mensen. Je hoorde alleen het water. Verder
was het volmaakt stil. Mijn oom wou eigenlijk alleen maar op
dat bankje zitten en niets doen. In het begin vond ik dat moeilijk.
‘Kom, laten we verder gaan.’ Hij wou blijven zitten en er daalde
een zalige rust over ons beiden. Wat is dat heilzaam! Zulke
momenten heeft elk leven nodig. Wanneer ik aan dat moment
terugdenk, realiseer ik me: ‘We zijn de kunst van het niets doen
verleerd!’
Om God te kunnen horen en achter de zin van het leven te
komen, moeten we rustiger aan doen. Maar is het antwoord niet
een paar minuten stilte per dag waard? De stemmen van het
jachtige moderne leven tot zwijgen brengen is de enige manier
om echt overtuigd te raken van Gods liefde. Ik moet het helemaal
stil maken in mijzelf. Er moet een soort leegte in mij zijn die niet
gevuld is met andere zaken of gedachten. Dan sta ik open voor
Gods aanwezigheid.
Een Syrische monnik Izaak van Nineve schrijft:“Indien u de
waarheid liefhebt, heb de stilte lief. Stilte zal u met God zelf
verenigen. Heb de stilte lief boven alles: ze brengt een vrucht
voort die geen tong kan beschrijven. Aanvankelijk moeten we ons
geweld aandoen om in de stilte te verwijlen. Maar dan wordt in
ons iets geboren dat ons naar de stilte trekt. Moge God u de
ervaring schenken die uit de stilte geboren wordt. Als ge u hierin
maar oefent zal een onvermoede dageraad voor u opgaan.”
20
Donderdag in de derde week van de advent
Innerlijk vrede is een voorwaarde voor geluk. We kunnen tot the
young, famous en beautiful behoren en geld als water hebben
maar als ons leven vol stress is, zullen we niet echt van het leven
genieten.
Waarom is vrede zo moeilijk te vinden tegenwoordig? Tegenslag
heeft iedereen in het leven. ook het lijden valt niet te ontlopen.
Dat is de realiteit. En toch kennen we mensen die in de meest
vreselijke omstandigheden de vrede bewaren. Bijv. De man die
net te horen heeft gekregen dat hij terminaal kanker heeft, maar
de rust zelve blijft en enkel bezig is zijn geliefden te troosten.
Waar haal hij de kracht vandaan?
Zou het antwoord geloof kunnen zijn? Het verbaast niet als de
man uit het voorbeeld iemand is met een sterk geloof. Vrede –
echte vrede- komt van God. “De HEER zegent zijn volk met
vrede.” (Ps 29,11)
Echte vrede maakt deel uit van Gods natuur. God is zelf de
volheid van vrede. Elke vrede die geen band heeft met God zou
wel eens oppervlakkig en van korte duur kunnen zijn. Meditatie
en ontspanningstechnieken kunnen onze dagelijkse ergernissen
misschien kleiner maken, maar het zijn slechts middelen. Ze zijn
niet het doel. Je kan vele technieken gebruiken, maar als er echt
iets verdrietigs gebeurt, helpen deze dan nog? Ze geven nooit de
vrede die God geeft. De vrede die van God komt zit dieper dan
de oppervlakte en lijkt onafhankelijk van goede of slechte
emoties en goede of slechte gebeurtenissen.
21
Vrijdag in de derde week van de advent
De vrede die van God komt zit dieper dan de oppervlakte, is
onafhankelijk van goede of slechte emoties en goede of slechte
gebeurtenissen.
Is dat zo? Stress kan veroorzaakt worden door verdrietige
externe gebeurtenissen in mijn leven. Maar er is daarnaast een
oorzaak die tegenwoordig over het hoofd wordt gezien. Wanneer
ik bezig ben mijn bedrijf door fraude te benadelen, zou God mij
dan vrede geven? Nee, Hij geeft me eerder stress, twijfel, angst
dat ik gepakt word en schuldgevoel. Om vrede te vinden moeten
we ons houden aan Zijn wegen. “Had u maar geluisterd naar
mijn geboden, dan was uw vrede als een rivier geweest, en uw
welzijn als de golven van de zee.” (Jes 48,18) Vrede heeft hier te
maken dat we in eenheid met God leven. Als mijn relatie met
God het allerbelangrijkste is, kunnen nog steeds heel verdrietige
dingen gebeuren, maar ik zal altijd toegang hebben tot vrede
omdat ik vrede in God vind.
Wanneer God echt op de eerste plaats komt, in je binnenste, dan
ga je een hoop relativeren. Binnen in je ga je zelfs een stukje
vrijheid ervaren. Vrijheid van alle stress, van alles waar iedereen
zich druk over maakt, dat je moet doen wat iedereen doet, dat je
weer moet meedoen met de nieuwste hype enz. Het gaat over
vrede op een plek diep binnen in je. Aan de oppervlakte zal je
nog steeds emoties als angst en bezorgdheid ervaren. Emoties
kun je niet volledig controleren. Maar de innerlijke vrede diep
binnen in je, heeft te maken met een beslissing. De beslissing om
God op de eerste plaats te stellen.
22
Zaterdag in de derde week van de advent
Voordat de economische crisis is 2008 losbarstte las ik in de
krant over een onderzoek. ‘Nederland is het gelukkigste land van
Europa’, concludeerde het onderzoek. ‘Nergens hebben de
meeste mensen het zo goed. Nergens is er zoveel ontevredenheid
en wordt er zoveel gemopperd.’ ‘Hoe kan dat?’ vroeg de krant
zich af.
Recentelijk heb ik een boekje gelezen waar ik iets van een
antwoord op deze vraag vind. Het is van de predikant Tim Keller
en heet: “Bevrijd van jezelf, de weg naar echte christelijke
blijdschap.” (Franeker, 2012)
Keller vraagt zich af waar wij ons gevoel van identiteit (ons ego)
op bouwen. Ons ego is volgens hem op zoek “naar iets waardoor
het een gevoel van eigenwaarde krijgt, een gevoel dat het
bijzonder is, dat het een doel heeft.” Er is echter iets mis, want
ons ego trekt voortdurend de aandacht.
“Het is ongelooflijk druk met twee dingen – vergelijken en
opscheppen.” “Het zorgt er voortdurend voor dat we nadenken
over ons uiterlijk en de manier waarop we behandeld worden.
Mensen zeggen soms dat hun gevoelens gekwetst zijn. Maar
onze gevoelens kunnen niet zeer doen. Het is het ego dat pijn
doet – mijn gevoel van eigenwaarde, mijn identiteit.”(blz. 12-14)
23
Vierde zondag van de advent
Ons ego trekt volgens de predikant Tim Keller voortdurend de
aandacht.
De apostel Paulus bereikt volgens Keller in de eerste brief aan de
Korinthiërs een punt waarop zijn ego niet meer de aandacht trekt.
Als Paulus iets goeds of iets slechts doet verbindt hij dat niet met
zijn gevoel van eigenwaarde.
“Dit betekent dat ik ophoud om iedere ervaring, elk gesprek met
mijzelf te verbinden. In feite houd ik op met nadenken over
mezelf. Het is de vrijheid om niet meer aan jezelf te denken. De
heerlijke rust die we krijgen wanneer we dat niet meer hoeven te
doen.” (blz. 28)
“Ik kan oprecht genieten van dingen op zich. Ze zijn niet bedoeld
voor mijn carrière. Ze gebeuren niet om mij in het stralende
middelpunt te zetten.”(blz. 31)
Keller vertelt over een interview met de popster Madonna.
“Iedere keer dat zij iets bereikt, heeft ze dit soort gedachten: ’Nu
heb ik het bewijs dat ik iemand ben.’ Maar de volgende dag
realiseer ik mij dat stilstand achteruitgang is. Mijn ego is nooit
tevreden.” Zo bepalen wij tegenwoordig onze identiteit.
24
Maandag in de vierde week van de advent
Keller vertelt over een interview met de popster Madonna.
“Iedere keer dat zij iets bereikt, heeft ze dit soort gedachten: ’Nu
heb ik het bewijs dat ik iemand ben.” Zo bepalen wij
tegenwoordig onze identiteit.
Wat wij tot stand brengen, wat wij doen, schrijft Keller, bepaalt
echter onze identiteit niet. Deze wordt bepaald door de dood van
Jezus aan het kruis. Hij droeg al onze mislukkingen, al ons
kwaad. “Dus ik hoef God alleen maar te vragen of Hij mij wil
aanvaarden om wat Jezus gedaan heeft. dan kijkt de enige van
wie de mening telt naar mij en Hij vindt mij kostbaarder dan alle
juwelen op aarde.” (blz. 37)
Henri Nouwen heeft hierover een inspirerend boek geschreven.
(Henri Nouwen. Een parel in Gods ogen, Lannoo, 2011) Hierin
schrijft hij: “In onze samenleving moet je je steeds groter
voordoen dan je bent. Je moet je steeds bewijzen. Want pas als ik
presteer, krijg ik respect van mensen. Pas als ik presteer wordt er
van mij gehouden. Maar in Jezus zegt God tegen iedere mens: Ik
hou van je. Voor mij hoef jij je niet eerst te bewijzen. Voor mij
hoef je niet eerst te presteren. Ik hou al van jou, voordat je ook
maar iets gepresteerd hebt. Ik hou onvoorwaardelijk van jou.”
Dat is de blijvende vreugde welk geloof in de kruisdood van
Jezus geeft!
Is geloof daarmee niet iets wat heel erg ‘van deze tijd ’is?
25
Dinsdag in de vierde week van de advent
C.S. Lewis, de schrijver van de Narnia-verhalen, was onder meer
bevriend met Tolkien (de schrijver van ‘de Hobbit’ en ‘In de Ban
van de Ring’) en de schrijver Charles Williams. Deze stierf
plotseling.
Lewis schrijft hier over: “In elk van mijn vrienden is iets
aanwezig, dat alleen een andere vriend naar boven kan halen. Ik
ben in mijn eentje niet groot genoeg om de hele mens te
activeren; ik heb meer belichtingen dan alleen de mijne nodig om
alle facetten te laten oplichten. Nu Karel (Charles Williams) er
niet meer is, zal ik nooit meer Ronalds (Tolkiens) reactie op een
typische Karelgrap zien. In plaats van dat ik meer van Ronald
ontvang omdat ik, zonder Karel erbij, hem nu helemaal ‘voor
mezelf’ zou hebben, krijg ik juist minder van hem……Op dit
punt vertoont vriendschap een prachtige …gelijkenis met de
hemel zelf, waar juist de grote hoeveelheid van hen die zalig
worden (een schare die niemand tellen kan) het beleven van
Gods nabijheid doet toenemen.” (C.S. Lewis, de vier liefdes,
Franeker 1992, pp. 64-65)
Veel mensen hebben slechte ervaringen gehad met kerken en
willen er niets meer mee te maken hebben. Ze zijn wel
geïnteresseerd in een relatie met God, maar willen niet bij ‘het
instituut’ horen. Lewis zegt hier eigenlijk dat een groep nodig is
om een individu te leren kennen. Zou dit ook niet gelden voor
het leren kennen van Jezus? In je eentje zal het je nooit lukken.
26
Woensdag in de vierde week van de advent
Waarom blijf ik in de kerk? , vraagt de beroemde theoloog Hans
Urs von Balthasar zich af. “De verzameling van zondaars in de
kerk, tot wie wij allemaal behoren, heeft zich behoorlijk idioot
gedragen door de eeuwen heen.” Hij antwoordt: “Omdat ik
alleen in haar het Brood van het Leven ontvang.” Daarop hernam
Jezus: “Waarachtig, Ik verzeker u: als u het vlees van de
Mensenzoon niet eet, als u zijn bloed niet drinkt, is er geen leven
in u. Maar wie mijn vlees en bloed eet en drinkt, die bezit eeuwig
leven.” (Joh 6,53,54)
‘Kerk’ is voor Balthasar groter dan een groep van mensen die bij
elkaar komt en die een gemeenschap vormen. Het is meer voor
hem. Hij ontvangt in de Heilige Communie Gods totale en
onvoorwaardelijke liefde. En deze is oneindig groter dan
menselijke liefde en daarom daar niet mee te vergelijken. Maar
vooral, schrijft hij, blijf ik in de kerk “omdat het de enige kans is
te ontsnappen aan mijzelf, van deze vloek van de eigen
belangrijkheid, van het jezelf serieus nemen.”
27
Donderdag in de vierde week van de advent
Maar vooral, schrijft Balthasar, blijf ik in de kerk “omdat het de
enige kans is te ontsnappen aan mijzelf, van deze vloek van de
eigen belangrijkheid, van het jezelf serieus nemen.”
De Amerikaanse predikant Keller schrijft hierover: “Niets maakt
ons ellendiger dan narcisme, de eindeloze, vreugdeloze
concentratie op onze behoeften, onze wil, onze bejegening, ons
ego en onze staat van dienst.” (Tim Keller, In alle redelijkheid,
christelijk geloof voor welwillende sceptici, Franeker 2012, blz.
228) De verlossing die Jezus brengt wordt door hem daarom als
volgt beschreven: “Dit betekent dat ik ophoud om iedere
ervaring, elk gesprek met mijzelf te verbinden. In feite houd ik
op met nadenken over mezelf. Het is de vrijheid om niet meer
aan jezelf te denken. De heerlijke rust die we krijgen wanneer we
dat niet meer hoeven te doen.” “Ik kan oprecht genieten van
dingen op zich. Ze zijn niet bedoeld voor mijn carrière. Ze
gebeuren niet om mij in het stralende middelpunt te zetten.” (
Tim Keller, Bevrijd van jezelf, de weg naar echte christelijke
blijdschap.” , Franeker, 2012, blz. 28,31)
Maar is hiervoor samen geloven, in een gemeenschap, niet
onontbeerlijk? Heeft Jezus er daarom voor gekozen dat we de
Communie alleen ontvangen via de kerk? Want in mijn eentje zal
me dit echt niet lukken!
28
Vrijdag in de vierde week van de advent
Maar pastoor, dit is mooi allemaal, maar kunt u bewijzen dat er
een God is die van mij houdt?
Paus Franciscus heeft daar iets moois over geschreven in zijn
encycliek ‘Lumen Fidei’. (Dat betekent ‘het licht van het
geloof’.) Omdat Kerst voor velen het feest van ‘licht’ is. lijkt me
het toepasselijk hieruit te citeren.
“In de tweede eeuw beschuldigde de heiden Celsus de christenen
van een opvatting die hij als een illusie en bedrog beschouwde:
namelijk te geloven dat God de wereld voor de mens geschapen
heeft en dat Hij de mens aan het hoofd van de hele kosmos heeft
gesteld. Celsus vroeg zich af: ‘Waarom beweert men dat de
planten veeleer voor de mensen groeien dan voor de meest wilde
van de redeloze dieren?’. Indien iemand vanuit de hemel op ons
zou neerkijken, welk onderscheid zou hij dan zien tussen onze
bedrijvigheid en die van de mieren of bijen?’ In de kern van het
Bijbelse geloof staat de liefde van God, zijn concrete
zorgzaamheid voor iedere mens, zijn heilsplan dat de hele
mensheid en de gehele schepping omvat en dat zijn hoogtepunt
bereikt in de menswording, in de dood en in de verrijzenis van
Jezus. Wanneer deze werkelijkheid verduisterd wordt, valt het
criterium weg om te kunnen onderscheiden wat het menselijk
leven waardevol en uniek maakt.”
29
Zaterdag in de vierde week van de advent
Reinier Sonneveld schrijft:“Als je naar de feiten kijkt is allebei
mogelijk: God kan bestaan, God kan niet bestaan. Het is allebei
even vreemd en even logisch…..Hoe onoplosbaar dit dilemma
ook is, je kiest hoe dan ook een richting. Met je levenshouding
doe je uitspraken en neem je beslissingen. Ook al wéét je het
niet, je doet het toch. Waarom zou je dan niet kiezen voor het
mooiste wat je kent? Voor een verhaal dat vertelt over oneindige
liefde, oneindige waarde, oneindig leven?.....Is uiteindelijk alles
een bouwval, of is er een schat verborgen, een geheim in de
diepte van de geschiedenis? Zijn we allemaal nutteloze rozen
omdat ‘niemand voor je kan sterven’, of zijn we gezien en
bewonderd en geliefd en is er inderdaad iemand voor ons
gestorven?.Maar er zijn toch veel meer keuzes dan deze twee,
voeren we aan – maar nee, dit zijn de twee uitersten, namelijk óf
je gaat voor een leven dat uiteindelijk geen enkele zin kent, óf
een leven dat zinvol is en blijvende waarde heeft. En zijn die
twee uitersten wel zo extreem?, proberen we nog. Is en leven
zonder zin wel zo erg en is een leven met zin wel zo mooi? Maar
ik zou niet weten wat erger is dan een zinloos leven, noch wat
mooier is dan een zinvol leven! Dat is waar iedereen naar streeft
– naar betekenis, waarde, geheim, liefde. En nu is er een verhaal,
het verhaal van Jezus waarin hier voor het eerst over bericht
wordt dat er voor alles en iedereen hoop is, dat alles en iedereen
geliefd is dat alles en iedereen waarde heeft. Ik kan me geen
mooier verhaal voorstellen. Daar wil ik mijn leven aan wijden,
als ik tussen alle wereldbeelden die er zijn dan toch moet kiezen,
ook al kan ik nooit beslissende bewijzen vinden.” (R.Sonneveld,
De stilte van God, Waarom geloven moeilijk is, Amsterdam,
2013, blz. 313-315)
30
Eerste Kerstdag
In de zomer van 1993 werd Paus Johannes Paulus II
geïnterviewd door de Italiaanse journalist Vittorio Messori. Het
daaruit volgende boek,‘Over de drempel van de hoop’, werd in
53 talen gepubliceerd. Wereldwijd werden er meer dan 20
miljoen exemplaren van verkocht.
De journalist vraagt hem: “Er bestaan, zeker, redenen om te
geloven maar zoals de ervaring van de geschiedenis toont, er zijn
ook redenen om te twijfelen of regelrecht te ontkennen. Zou het
niet eenvoudiger zijn als zijn bestaan evident was?” “Waarom
ontbreken er duidelijker bewijzen over het Godsbestaan?
Waarom lijkt God zich te verbergen alsof Hij verstoppertje speelt
met zijn schepping? Zou dat alles niet veel eenvoudiger moeten
zijn? Zou zijn bestaan niet iets moeten zijn, dat voor de hand
ligt?” ( Paus Johannes Paulus II, Over de drempel van de hoop’,
Amsterdam/Antwerpen, 1994, blz. 53,54)
De Paus antwoordt hierop: “Laten we nu eens proberen eerlijk te
zijn in ons redeneren: kon God nog verder gaan in zijn
toegeeflijkheid, in zijn tegemoetkomen aan de mens en het
menselijk bevattingsvermogen? Waarachtig, het schijnt dat Hij
zo ver is gegaan als maar mogelijk is. Verder had Hij niet
kunnen gaan.”
Immers: de onzichtbare God heeft zich geopenbaard in de
zichtbare mens Christus! Hij is mens geworden!
Dat vieren we vandaag! Zalig Kerstfeest!
31

Download Report