Achtergrondinformatie nieuwe dieren (PDF)

Nieuwe diersoorten 2014










Vreemde Vogels Volière
Monniksparkiet
Grote Alexander parkiet
Halsbandparkiet
Mandarijn eend
Carolina eend
Noord Koreaanse bosfazant
Heilige ibis
Roodwang schildpad
Wasbeer
Stinkdier






ParkietenParadijs
Grasparkiet
Zebravink
Kuifduif
Diamant duif
Manengans
Maskerkievit

WolvenVallei
Grijze wolf



Oehoe Volière
Oehoe
Raaf
Zwarte ooievaar
ParkietenParadijs
Het Park ietenParadijs is een volledig Australisch gethematiseerde volière. De basis van deze
thematiek vormen de Australische graspark ieten, die net als de park ieten uit de ‘Vreemde Vogels
Volière’ veelvuldig als huisdier gehouden worden. Graspark ieten k omen door vrijlaten en ontsnappen
ook in de vrije natuur van Nederland voor. Ze overleven de winter echter niet en zijn dus niet officieel
als exoot of ‘vreemde vogel’ gevestigd in ons land. GaiaZOO toont de grote groep graspark ieten in
een volière met vijf andere Australische vogelsoorten. Zo voelen de graspark ieten zich wat meer thuis
in ons ‘k oude k ik kerlandje’. Net als de graspark iet hebben ook de andere vijf soorten in het
Park ietenParadijs een ‘relatie met de mens’.
Daarnaast wil GaiaZOO met de bouw van het Park ietenParadijs tegemoet k omen aan de wens van
bezoek ers om ‘dichter bij de dieren’ te k unnen k omen. Onderzoek heeft uitgewezen dat dit vooral voor
k inderen belangrijk is (en dit is ook de ervaring sinds de bouw van de KinderBoerderij in 2011). Door
dieren en de natuur van dichtbij te k unnen beleven, ontwik k elen k inderen zich tot sociale individuen,
die respect hebben voor hun omgeving (zowel dieren, mensen als de natuur). De Australische
thematisering versterk t de beleving van de bezoek er, waardoor de educatieve boodschap beter en
langer bek lijft.
Grasparkiet
Huisdier: sinds 1840 veelvuldig als kooivogel gehouden
Mens-dier: levendige handel; door kweek ontstonden heel veel verschillende kleuren. Geïntroduceerd
in o.a. Europa en Noord-Amerika
Weetje: Grasparkieten zijn altijd samen. Als het overdag te warm is, rusten ze of zitten ze met elkaar
te kwetteren. Ze maken dan ook hun veren mooi. Omdat grasparkieten niet hun eigen voorhoofd
kunnen poetsen, helpen ze elkaar. Zo kunnen ze meteen de groepsbanden versterken.
Zebravink
Huisdier: sinds ca 1850 veelvuldig als kooivogel gehouden (vanwege mooie zang)
Mens-dier: mensen hebben 30 verschillende typen zebravinken gekweekt
Weetje: Zebravinken leven in grote groepen samen. De zebravinken uit één groep herkennen elkaar
aan hun zang. Tijdens het broedseizoen splitst de groep op in paartjes. Mannetje en vrouwt je blijven
hun hele leven bij elkaar.
Australische kuifduif
Huisdier: wordt veelvuldig als kooivogel gehouden
Mens-dier: groter leefgebied doordat mensen meer open gebieden en water maakten
Weetje: De Australische kuifduif leeft in grote groepen. Bij het opvliegen hoor je een kenmerkend
fluitend geluid. Het vliegpatroon van de kuifduif lijkt op dat van andere duiven: hard klapwieken en
lange glijvluchten wisselen elkaar af.
Diamant duif
Huisdier: al sinds 1868 gehouden als siervogel
Mens-dier: mensen hebben 27 verschillende kleuren gekweekt
Weetje: Om een vrouwtje te verleiden, buigt de mannelijke diamant duif zich voorover en spreidt zijn
staartveren tot een waaier. Als een paartje gevormd is ‘kussen’ diamant duiven elkaar in de nek en
geven ze elkaar voedsel.
Manengans
Huisdier: veel gehouden in watervogelcollecties
Mens-dier: mensen maakten zoetwater structuren en weides, daar profiteert de manengans van
Weetje: De manengans leeft altijd in de buurt van water. Toch zwemt hij maar zelden. Overdag graas t
hij op het land en ‘s nachts slaapt hij vaak in een boom. De manengans is eigenlijk geen gans maar
een eend.
Masker kievit
Huisdier: wordt nauwelijks gehouden als volièrevogel
Mens-dier: op vliegvelden vormen deze kieviten een groot probleem als ze hun nest en jongen
beschermen
Weetje: De maskerkievit is erg zorgzaam. Ze verdedigen nest en jongen fel tegen gevaar. Eerst zullen
ze luid roepen en wild opvliegen. Daarna vallen ze de belager zelfs aan met de gele spoor (stekel)
aan hun vleugel.
Vreemde Vogels Voliere
In Nederland leven vele duizenden diersoorten die eigenlijk in een ander werelddeel of in een ander
land thuishoren. Biologen noemen ze ‘exoten’ – omdat ze van oorsprong niet voork wamen in
Nederland. Hoe zijn deze ‘vreemde vogels’ dan toch in ons land terecht gek omen? Door de mens. Ze
reisden stiek em mee op schepen; we namen ze mee uit verre oorden om met ze te k unnen pronk en in
siervogelcollecties of om op ze te jagen; we willen ze als huisdier houden; of voor de bonthandel. Er
zijn ook heel veel ‘vreemde vogels’ die per ongeluk naar ons land k wamen (in onze k leding, aan de
poten van dieren of in het ballastwater van schepen).
Vaste voet aan de grond?
Slechts een heel klein deel van de buitenlandse dieren en planten die naar Nederland verhuizen, is in
staat om zich ook daadwerkelijk in ons land te vestigen. Gemiddeld genomen krijgt slechts een tiende
van de binnenkomende buitenlandse soorten vaste voet aan de grond in een nieuw land. Over het
algemeen geldt trouwens dat soorten die over een oost-west route verplaatst worden zich eerder
zullen vestigen in het nieuwe land, dan wanneer ze zuid-noord verplaatst worden. Dit heeft er mee te
maken dat ze via een oost-west route vaak in dezelfde klimatologische omstandigheden blijven.
Gevolgen van ‘vreemde vogels’
Omdat ‘vreemde vogels’ hier van oorsprong niet thuis horen, kan hun aanwezigheid gevolgen hebben
voor de Nederlandse natuur. Ze kunnen oorspronkelijke bewoners verdringen of ‘wegjagen’; ze
kunnen ziektes meenemen waar onze inheemse dieren gevoelig voor zijn; en ze kunnen veel schade
toebrengen aan landbouw of veeteelt; en zelfs de menselijke gezondheid in gevaar brengen. Als je
een exotisch huisdier hebt waar je niet meer voor kunt of wilt zorgen, zet deze dan dus niet uit in de
natuur…
Vreemde vogels in GaiaZOO
GaiaZOO wil graag aandacht besteden aan het voorkomen van ‘vreemde vogels’ in ons land. Hoe
kunnen we op de beste manier met deze soorten samenleven? Of moeten we juist voorkomen dat ze
zich in Nederland vestigen? Om deze problematiek dichter naar de bezoekers te brengen, is vanaf 28
juni een tiental ‘vreemde vogels’ in GaiaZOO te bewonderen. Via aantrekkelijke bebording en de
mascotte Willie Wasbeer leren bezoekers van alles hen.
Wie, wat, waar per diersoort
Hieronder per diersoort een kort overzicht van de reden van introductie in Nederland, wanneer de
soort hier arriveerde, hoeveel er in Nederland leven, welke problemen ze eventueel veroorzaken en
waar ze van oorsprong vandaan komen.
Monniksparkiet
Waarom in Nederland: gehouden als siervogel
Wanneer in Nederland: 1995
Hoeveel in Nederland: ca 50 – de populatie kan alleen in stand blijven door bijvoeren door mensen.
Waar in Nederland: rondom Ouddorp en Herkingen in Zuid-Holland en Deventer.
Problemen? : vooralsnog niet
Waar vandaan: zuidoost Zuid-Amerika
Grote Alexander parkiet
Waarom in Nederland: gehouden als kooivogel (al meer dan 2.000 jaar)
Wanneer in Nederland: 1997
Hoeveel in Nederland: ca 70
Waar in Nederland: Amsterdam en Haarlem
Problemen? : ze broeden in boomholtes waar ook inheemse spechten en boomklevers gebruik van
willen maken – de soort plant zich voort en breidt zich uit.
Waar vandaan: Zuid en zuidoost Azië
Halsband parkiet
Waarom: gehouden als gezelschapsdier
Wanneer in Nederland: 1968
Hoeveel in Nederland: ca 11.000 – de populatie wordt mede in stand gehouden door bijvoeren door
mensen. – de soort plant zich voort en breidt zich uit.
Waar in Nederland: in en rond grote steden (Haarlem, Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht);
recent verspreiding naar landelijk gebied.
Problemen? : broedt in boomholtes waar ook grote bonte specht en boomklever gebruik van willen
maken; ze eten veel vruchten waardoor fruittelers schade oplopen; bij de nestbomen veroorzaken ze
voor omwonenden veel geluidsoverlast
Waar vandaan: Zuidwest Azië en midden Afrika
Mandarijneend
Waarom in Nederland: gehouden als siervogel
Wanneer in Nederland: waarschijnlijk al sinds enkele honderden jaren
Hoeveel in Nederland: ca 125 – de soort plant zich voort en breidt zich uit.
Waar in Nederland: rondom Arnhem, Midden Limburg; ook kleine kernen in Kerkrade en Brunssum
Problemen? : broedt in holen van zwarte specht, maar gevolgen hiervan zijn onbekend.
Waar vandaan: Oost Siberië, Oost China, noordelijk Noord-Korea
Carolina eend
Waarom in Nederland: gehouden als siervogel
Wanneer in Nederland: rond 1985
Hoeveel in Nederland: ca 10 – de soort plant zich voort en breidt zich uit.
Waar in Nederland: rondom Arnhem en Noord-Brabant
Problemen? : soms kruisingen met wilde eend
Waar vandaan: Noord-Amerika
Noord Koreaanse bosfazant
Waarom in Nederland : gehouden als siervogel en uitgezet voor de jacht
Wanneer in Nederland: 600 na Christus
Hoeveel in Nederland: 80.000-100.000
Waar in Nederland: hele land m.u.v. Hoge Veluwe, Flevoland en delen van Friesland
Problemen? : niet van toepassing. Deze exoot mag sinds 1993 niet meer worden uitgezet t.b.v.
plezierjacht. Daarna namen de aantallen af.
Waar vandaan: grote delen van Azië, van de Kaukasus tot China
Heilige ibis
Waarom in Nederland: ontsnapt uit vogelparken
Wanneer in Nederland: 2001
Hoeveel in Nederland: ca 10 – ontsnapte exemplaren werden teruggevangen waardoor aantallen
beperkt zijn.
Waar in Nederland: Botshol
Problemen? : In Nederland nauwelijks vanwege geringe aantallen, maar in Frankrijk leeft een grote
populatie. Daar prederen heilige ibissen op kustvogels en is er kans op verdringen van kwetsbare
vogelsoorten; tevens concurrentie om nestplaatsen met inheemse koloniebroedende kustvogels.
Waar vandaan: Afrika, onder de Sahel
Roodwang schildpad
Waarom in Nederland: gehouden als huisdier
Wanneer in Nederland: 1951
Hoeveel in Nederland: onbekend – plant zich nog niet succesvol voort
Waar in Nederland: meren en vijvers rond stedelijke gebieden (Randstad en Limburg)
Problemen? : vooralsnog geen aanwijzingen voor ecologische schade in Nederland, maar bij hogere
aantallen kan dit veranderen. Sinds 1997 mag de soort niet meer worden geimporeerd in de EU. In
andere landen zijn wel gevolgen bekend voor kwetsbare inheemse s oorten (o.a. competitie om
zonlekjes, nestruimte, voedsel; introductie van ziektes; schade aan zeldzame planten en dieren via
consumptie). Vooral bedreigde Europese zoetwater schilpad loopt gevaar. De roodwang schilpad
staat op de lijst van de 100 meest schadelijke exoten.
Waar vandaan: oostelijk Noord-Amerika
Wasbeer
Waarom: gehouden als pelsdier in Rusland en Duitsland, later losgelaten voor de jacht
Wanneer in Nederland: rond 1970
Hoeveel in Nederland: enkele tientallen – nog geen officiële vestiging omdat de soort zich voor zover
bekend nog niet voortplant in Nederland.
Waar in Nederland: in alle provincies, maar met name in Limburg (in loofbossen met voldoende water)
Problemen? : eet broedende vogels, eieren en nestjongen (zowel op de grond, als in bomen en
holtes). Exacte impact is onbekend omdat onderzoek hiernaar ontbreekt. De wasbeer kan drager zijn
van ziektes die schadelijk kunnen zijn voor de volksgezondheid en biodivesiteit (o.a. rabiës, west
Nijlvirus, toxoplasmose, trichinella). W asberen mogen in Nederland worden bestreden door afschot.
Waar vandaan: Noord-Amerika en Canada
Gestreept stinkdier
Waarom: gehouden als pelsdier en huisdier
Wanneer in Nederland: rond 2005
Hoeveel in Nederland: ca 30 stuks – planten zich waarschijnlijk voort
Waar in Nederland: zuidoost Friesland; standdieren waardoor verspreiding beperkt blijft
Problemen? : drager van diverse zoönosen (rabiës, konijnenkoorts, toxoplasmose)
Waar vandaan: Noord-Amerika en Canada
WolvenVallei
Inheemse dieren die in het verleden uit Nederland (en grote delen van Europa) verdwenen door
toedoen van de mens. We waren namelijk bang voor deze grote roofdieren en daardoor vervolgden
we ze. Ze k wamen alleen nog voor in onherbergzame gebieden. Nu k omen wolven en andere grote
roofdieren met hulp van de mens weer (bijna) terug in ons land.
Grijze wolf
Terug in Nederland?
De grijze wolf is in 2013 op slechts 30km vanaf de Nederlandse grens in Duitsland gesignaleerd.
In juni 2014 bracht een wolf waarschijnlijk 48 uur door in Drenthe.
Wolven kunnen per dag zo’n 50 kilometer afleggen als ze op zoek zijn naar voedsel
Het is een kwestie van tijd totdat de wolf zich weer in Nederland zal vestigen.
Wees niet bang…
Van nature hebben wolven angst voor mensen. Ze zullen ook in het drukbevolkte Nederland een
rustig leefgebied kiezen, met zo min mogelijk menselijke verstoring. In het ruime verblijf van GaiaZOO
kunnen bezoekers oog in oog staan met de wolven en zo ervaren dat het belangrijk is om respect voor
deze machtige roofdieren te hebben. Dat is ook de belangrijkste les om samen te leven met wolven in
de Nederlandse natuur: respect en afstand bewaren. Dan hoeven we niet bang te zijn voor de ‘boze
wolf’.
Oehoe volière
De oehoevolière heeft hetzelfde thema als de WolvenVallei.
Oehoe
De Europese oehoe was bijna verdwenen uit Nederland. Door actie vanuit de ‘oehoe werkgroep’ is de
soort voor ons land behouden gebleven.
In 2014 heeft een record aantal oehoes in Limburg gebroed; wel 14 broedparen.
De oehoe breidt zijn oorspronkelijke leefgebied vanuit Zuid-Limburg uit naar de Achterhoek en
Brabant. Het gaat dus weer goed met deze grootste uil ter wereld!
De oorpluimen op de kop van de oehoe hebben geen functie voor het gehoor.
Raaf
Raven zijn aaseters. Vroeger waren boeren niet blij met raven, omdat ze dachten dat ze jong vee
opaten. Doordat ze raven vergiftigden, verdwenen ze rond 1900 uit Nederland
Gelukkig gaven natuurbeschermers hen weer een tweede kans. Dankzij herintroductie in 1966, leven
er weer ca 100 raven op en rond de Veluwe.
In 2014 heeft de raaf voor het eerst sinds 1870 weer in Limburg gebroed (in de Maasduinen).
Zwarte ooievaar
Vele decennia geleden broedde de zwarte ooievaar ook in Nederland – in de ooibossen. Door het
verdwijnen van de ooibossen verdween ook het broedgebied van zwarte ooievaars.
In natuurgebied de Gelderse Poort (3.000 hectare) wordt getracht om opnieuw geschikt
broedgelegenheid voor de zwarte ooievaar te creëren.
Als zwarte ooievaars bij slecht weer over ons land trekken, rusten en foerageren ze vaak in de Peel.
Daar worden wel eens groepjes van 10 gezien. De ondiepe plassen en rustige gebieden bieden
voldoende voedsel.

Download Report