Boren in het hart van de Europese wijk

BOUWBELANGEN
Wilfried Martens-gebouw
Boren in het hart
van de Europese wijk
Voor de verwarming en de koeling van het nieuwe Wilfried Martens-gebouw zijn een
dertigtal geothermische putten geboord met een diepte van maar liefst 240 m. De Brusselse
ondergrond en de ligging – midden in de Europese wijk – maakten daarvoor een sterk staaltje
van technisch vernuft nodig. Dat kon gelukkig geleverd worden door de THV Besix-Jacques
Delens en door de knowhow van Franki Foundations en de Zwitserse firma Augsburger.
MOEILIJKE OPDRACHT – Er moesten 33 geothermische boorputten geslagen worden met een diepte van 240 meter om
de verwarming en de koeling te kunnen verzorgen van het Wilfried Martens-gebouw. De projectontwikkelaar is Atenor
Group nv.
ZWITSERSE EXPERTISE
Pas nadat de funderingswerken voorbij
waren konden de geothermische putboorders in actie komen. Franki Foundations kan een mooi parcours voorleggen
bouwbedrijf - juni 2014
www.confederatiebouw.be
41
PROJECTEN & BEDRIJVEN
Maar dat was niet het enige. De opdrachtgever wilde daarnaast een Breeam Excellent-certificaat halen voor duurzaamheid
én het ging om afbraak gevolgd door
heropbouw. Op de site stond tot voor
kort een gebouw van Bacob dat dateerde
van het midden van de jaren tachtig. De
afbraakwerken begonnen in mei 2013. De
funderingsplaat en de diepwanden bleven
staan maar werden verstevigd met 200
kokerpalen.
SECTOR
SECTOR&&BEROEPEN
BEROEPEN
BREEAM EXCELLENT
Het Wilfried Martens-gebouw is een
uitbreiding van de kantoren van het
Europees parlement. Atenor Group nv,
de ontwikkelaar van dit project, besloot
om geothermie te installeren. Dat mag je
gerust een gedurfde keuze noemen. De
bouwplaats ligt in het midden van de Europese wijk, op de hoek van de Trierstraat en
de Belliardstraat (wat overigens via het
Frans tot de naam Trebel voor het project
leidde). De THV Besix-Jacques Delens stond
dus voor de uitdaging om in één van de
drukste buurten van de hoofdstad diepe
geothermische putten te boren.
DOSSIER
V
oor toepassing in kantoorgebouwen is de diepe geothermie
bezig aan een opmars. Deze techniek is om verschillende redenen
interessant. In de winter kun je warmteenergie uit de grond halen voor de verwarming. In de zomer kun je koelen door de
warmte-energie uit het gebouw te halen
en weer in de grond te stoppen. Onder
meer dat laatste maakt geothermie erg
geschikt voor toepassing in kantoorgebouwen. De factuur van de klimaatregeling valt daar dikwijls erg duur uit.
AFBRAAK EN HEROPBOUW – De funderingsplaat en de diepwanden bleven staan maar werden verstevigd met 200 kokerpalen.
als het aankomt op geotechniek. Voor
deze opdracht bundelde het bedrijf zijn
krachten met het Zwitserse Augsburger.
Deze firma heeft intussen twintig jaar ervaring met diepe geothermie.
Er waren grondige studies nodig om het
aantal en de diepte van de boorputten
te bepalen in functie van de ondergrond
en de energiebehoefte van het nieuwe
gebouw. Dat vertelde ons Dimitri Timbremont (Business Unit Manager Franki Foundations):
een schatting gemaakt van het potentieel
voor warmte-uitwisseling dat de ondergrond biedt.”
Dimitri Timbremont: “Er bestaan blijkbaar geen goede studies van de Brusselse
ondergrond. Het enige wat we gevonden
hebben is een boring tot 170 m die ooit is
uitgevoerd in het nabijgelegen Leopoldpark. De betrokken studiebureaus hebben
33 KEER 240 METER
Zouden de theoretische conclusies uit de
studies samenvallen met de werkelijkheid? Dat was de vraag in december 2013,
toen twee putten geboord werden om
een thermische responstest (TRT) uit te
voeren. Ze bevestigden de juistheid van
de berekeningen door de studiebureaus
TPF Engineering en GEOLYS. Het niveau
van warmte-uitwisseling met de ondergrond per meter putdiepte kon bepaald
worden. Op de site was 3000 m² oppervlakte beschikbaar voor boringen. Op basis
van deze gegevens werd besloten om 33
putten met een diepte van 240 meter te
boren.
De testen gaven ook een beter beeld van
de Brusselse ondergrond. De eerste 120
meter laten een opeenvolging zien van
leem, zand, klei, zand/klei, krijt/klei en
opnieuw zand. Vanaf dan werd het wat
gecompliceerder. Om een diepte van 240
te halen moest door rots geboord worden.
GEFASEERD – De verschillende stadia van het aanleggen van een diepe geothermische put.
42
bouwbedrijf - juni 2014
www.confederatiebouw.be
Dimitri Timbremont: “Doorgaans boor je
voor geothermie alleen in losse ondergrond. Je geraakt aan de gewenste
warmte-uitwisseling door meer putten
BOUWBELANGEN
aan te leggen. Voor een optimaal resultaat moeten deze ver genoeg van elkaar
liggen, anders riskeer je de bodem uit
te putten. Maar wij hadden maar een
beperkte oppervlakte ter beschikking.
Uiteindelijk hebben we ervoor gekozen om
tot 240 meter diepte te gaan. Dat is een
primeur voor Brussel. Je begrijpt de reden
voor de samenwerking met onze Zwitserse
partner. Zij hadden in eigen land al ervaring opgedaan met boringen in rotslagen.”
DOSSIER
THERMISCHE GELEIDBAARHEID
Boren in gesteente is gecompliceerder,
maar toch zijn rotslagen een bondgenoot
voor geothermie. Hun thermische geleidbaarheid is bijvoorbeeld twee tot drie keer
groter dan die van zand. De in onze ondergrond alomtegenwoordige klei is veel
minder geschikt, vooral omdat klei isolerende eigenschappen heeft.
De boorwerken waren aan het einde van
mei voorbij. Het hele Wilfried Martensgebouw wordt normaal gezien opgeleverd
in het voorjaar van 2016. n
PROJECTEN & BEDRIJVEN
In de putten worden vier leidingen van
polyethyleen geplaatst waardoor later een
mengsel van water en glycol zal circuleren,
en een buis om cement te injecteren.
Langs deze laatste wordt de put opgevuld
een speciale cementsoort. Deze fixeert de
leidingen en verzekert de thermische geleiding tussen de polyethyleen leidingen en
de ondergrond. Na deze operatie kunnen
de stalen buizen weggehaald worden
en zijn de putten klaar om verbonden te
worden met de warmtewisselaar van een
warmtepomp.
SECTOR
SECTOR&&BEROEPEN
BEROEPEN
COMPLEXE BORINGEN
Gezien de gemengde ondergrond gaven
de aannemers uiteindelijk de voorkeur aan
een luchtboorhamer, in het Engels een
Down the Hole Hammer, om de putten
te slaan. Met een mobiele compressor
werd lucht onder een druk van 30 bar in
het boorgat geblazen. Deze perste het
boorpuin naar boven terwijl de roterende
boorkop aan het einde van de boorhamer
in de bodem drong en een put sloeg.
Terwijl de boorhamer dieper doordrong
werden in de zachte bodemlagen stalen
buizen ingebracht in het boorgat, om
te vermijden dat de wanden zouden
instorten. De diameter van de boorgaten
nam af met de diepte.
GESLOTEN CIRCUIT – Er zitten in de putten vier leidingen van polyethyleen. Er circuleert een mengsel van water en
glycol in dat de warmte transporteert.
INFO
www.besix.com – www.jacquesdelens.be – www.ffgb.be – www.atenor.be
bouwbedrijf - juni 2014
www.confederatiebouw.be
43

Download Report