Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk ! Vlaanderen Vrijwilligt 7MBBNT4UFVOQVOU7SJKXJMMJHFSTXFSLW[Xt)PHF3BBEWPPS7SJKXJMMJHFSTt&VSPQFBO7PMVOUFFS$FOUSF$&7 t"NFSJLBMFJCVTt"OUXFSQFOt#FMHJÑ765VVS)PTUF7PPS[JUUFSQB"NFSJLBMFJCVT" In de praktijk van het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw blijkt dat we de laatste jaren meer telefoons en e-mais ontvangen met betrekking tot het oplossen van problematische situaties binnen organisaties en verenigingen. Geregeld belt een vrijwilliger ons op om verhaal te zoeken naar aanleiding van een conflict, of omdat hij of zij de boodschap kreeg niet meer gewenst te zijn als vrijwilliger. ! Vanzelfsprekend ontvangen we veel minder spontaan voorbeelden van waar en hoe goed het vaak verloopt in het vrijwilligerswerk. Een reden om de bevraging te organiseren en te peilen naar de ‚algemene’ tevredenheid van de vrijwilligers, bestuursvrijwilligers en beroepskrachten over de onderlinge samenwerking. ! Het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw organiseerde daarom in de maanden november/december 1013 en januari 2014 een bevraging, online, om na te gaan hoe vrijwilligers, bestuursvrijwilligers en beroepskrachten denken over de onderlinge samenwerking in het vrijwilligerswerk. ! De vragenlijst werd bekend gemaakt via de website, de nieuwsbrief en sociale media. Er waren 247 mensen die de enquête invulden, maar omwille van beperkingen vanuit het online systeem (Surveymonkey) konden drie antwoorden niet verwerkt worden. ! Hoewel het aantal respondenten vrij hoog ligt, hebben we vanzelfsprekend niet de pretentie te beweren dat dit onderzoek een wetenschappelijke toets zou doorstaan. Het is ook niet de bedoeling op dit soort correctheid na te streven, wel om een vinger aan de pols te krijgen en te voelen waar potentiële spanningsvelden zich situeren. ! Met deze vragenlijst wilden we de pineuten in de samenwerking blootleggen, en verder kijken dat het traditioneel gekende spanningsveld tussen vrijwilligers en beroepskrachten. Uit de reacties blijkt duidelijk dat het niet evident is samen te werken, ook niet tussen vrijwilligers onderling, bestuursvrijwilligers onderling, of in relatie tot elkaar. ! Uit de antwoorden van de respondenten zijn wel tal van aandachtspunten af te leiden om de kwaliteit van het vrijwilligersbeleid te verbeteren. Suggesties en tips hieromtrent zijn terug te vinden in de publicatie die maart 2014 verschijnt onder de titel ‚Samen Vrijwilligen. Werken aan fijne ervaringen’ (uitgeverij Politeia), maar vanzelfsprekend ontsluiten we ook de algemene informatie die we van al die bereidwillige mensen ontvingen. ! Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw, Maart 2014 ! ! ! ! Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !1 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk We legden negen vragen voor, die we hieronder systematisch overlopen. ! 1. Van wie komen de antwoorden? ! In eerste instantie vroegen we vanuit welke positie de respondent deelnam aan de bevraging. ! Binnen de vereniging/organisatie ben ik in de eerste plaats een ! % reacties Aantal Vrijwilliger 27,0% 67 Bestuurslid/ bestuursvrijwilliger 47,5% 116 Beroepskracht 25,0 % 61 Overige (geef nadere toelichting) beantwoorde vraag 9 244 ! De meerderheid van de respondenten zijn mensen die een mandaat opnemen als bestuurslid. Er zijn ongeveer evenveel vrijwilligers als beroepskrachten die vragen beantwoordden. ! Er zijn verschillende respondenten die aangeven dat ze naast hun bestuursmandaat ook elders gewoon ‚vrijwilligen’, dus een ‚uitvoerende functie opnemen. ! Enkele verantwoordelijken stellen deze taak te combineren met hun functie als ‘animator’, in met een taak als personeelsverantwoordelijke of vrijgesteld voor enkele uren per week om vrijwilligers te begeleiden. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !2 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk ! 2. Is de organisatie eerder ‚homogeen’ dan wel ‚heterogeen’ samengesteld ? ! Bestaat er in jullie organisatie/vereniging een mix aan 'soorten' medewerkers (betaalde medewerkers of beroepskrachten, onbetaalde medewerkers of vrijwilligers, stagiairs, ...)? % reacties Aantal Ja 68,0 % 166 Nee 32,0 % 78 beantwoorde vraag 244 ! ! De personen die de vragenlijst invulden, functioneren in de absolute meerderheid van de gevallen in een organisatie waar verschillende groepen medewerkers (vrijwilligers, beroepskrachten, bestuursleden) samenwerken. ! Ongeveer een derde van de respondenten stelt actief te zijn in een organisatie of vereniging waar dit niet het geval is. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !3 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk 3. Hoe verloopt de samenwerking? 3.1. Hoe zou je de samenwerking tussen vrijwilligers onderling omschrijven? ! „Sommigen hebben weinig ervaring in teamvorming in het vrijwilligerswerk en zien het belang er niet steeds van in.” ! Hoe verloopt de samenwerking tussen vrijwilligers onderling? ! % reacties Aantal er heerst een vriendschappelijke sfeer 60,5,0 % 196 functioneel, de samenwerking verloopt eerder 'zakelijk' 8,6 % 28 Soms zijn er spanningen 21,3 % 69 er zijn al ernstige conflicten geweest 7,1% 23 er is geen samenwerking 2,4% 8 niet van toepassing (8) 324 (332) ! In 60 procent van de organisaties/verenigingen heerst er een vriendschappelijke sfeer. In twee op tien organisaties worden soms spanningen opgetekend. Een minderheid geeft aan dat er zich al ernstige conflicten hebben voorgedaan. ! Voorts geeft een acht procent aan dat de samenwerking eerder als ‘zakelijk’ te typeren valt. Een miniem aantal respondenten ziet geen enkele vorm van samenwerking. ! We overlopen enkele reacties van de vrijwilligers, omdat dit inzicht geeft in wat mensen kunnen waarderen en wat hen stoort. ! Ervaringen met betrekking tot vriendschappelijke omgang ! “De sfeer is over het algemeen vriendschappelijk; Maar aangezien onze groep uit meer dan 100 vrijwilligers bestaat, komen de verschillende situaties wel eens voor.” ! “De sfeer intern tussen personen kan gewoon niet beschreven worden wij zijn gewoon een hechte groep plezant om er te werken.” Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !4 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk ! Ervaringen met betrekking tot de zakelijke relatie ! Er werden geen voorbeelden genoteerd van wat vrijwilligers beschouwen als een (té?) zakelijke relatie. ! Spanningen ! “Eerder 'meningsverschillen' die (soms na verloop van tijd) toch opgelost raken.” ! “Sommigen zijn van oordeel dat ze enkel de opgedragen taken moeten doen.(Training geven) Andere zijn op de vergaderingen aanwezig en helpen bij nevenactiviteiten. Ze klagen al wel eens dat zij altijd alles moeten doen.” ! “De laatst 2 jaar was de samenwerking zeer stroef in de Afdeling en dit door één persoon, de secretaris.” ! ! Ernstige conflicten ! “Enkele jaren geleden was er een ernstig conflict tussen twee vrijwilligers (hartsvriendinnen) in de werking van het secretariaat, waardoor de VZW in ernstige moeilijkheden kwam.” ! Geen samenwerking ! “Ik werk alleen, er is nog geen gelegenheid geweest andere vrijwilligers te ontmoeten of gelegenheid tot samenwerking wat ik jammer vind.” ! “Er is niet zoveel contact onderling en samenwerking onderling is niet vaak nodig.” ! ! “Onze vrijwilligers hebben allemaal een welomschreven taak, waardoor ze meestal niet echt samenwerken. Ze zien elkaar vooral buiten hun vrijwilligerswerk (feestje, ...). Voor diegenen die toch samenwerken: we letten er toch op om vooral mensen samen te zetten waarvan we 'weten' dat het goed zal klikken. Soms zijn kleine aanpassingen nodig.” Onze vaststellingen In de meerderheid van de gevallen verloopt de samenwerking vlot en vriendschappelijk. Opvallend en een aandachtspunt is dat spanningen vooral ontstaan omdat één persoon zich stug, moeilijk of ‚superieur’ opstelt, waardoor de sfeer dan verpest raakt. Het is van essentieel belang om niet enkel oog te hebben voor elke vrijwilliger apart, als individu, maar ook te zorgen dat het samen ook allemaal kan matchen! ! ! Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !5 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk 3.2. Hoe zou je de samenwerking tussen vrijwilligers en bestuursvrijwilligers typeren? ! „Er is soms een te grote afstand tussen het bestuur en de ‚gewone’ vrijwilligers” ! Hoe verloopt de samenwerking tussen vrijwilligers en het bestuur (bestuursleden of bestuursvrijwilligers,...)? % reacties ! Aantal er heerst een vriendschappelijke sfeer 56,2 % 171 functioneel, de samenwerking verloopt eerder 'zakelijk' 16,8 % 51 soms zijn er spanningen 15,5 % 47 er zijn al ernstige conflicten geweest 5,6 % 17 er is geen samenwerking 5,9 % 18 0 (9) niet van toepassing 304 (313) ! ! Ervaringen met betrekking tot vriendschappelijke omgang ! “Heb hier geen zicht op maar ik veronderstel dat het hier erg vriend- schappelijk en met een grote waardering is. Zo denk ik aan een vrijwilligersfeest, attenties op de dag van de vrijwilliger, ... .” ! “We ontvangen minstens iedere maand een informatiemail over de activiteiten van de maand. Als ik vragen heb kan ik altijd terecht via mail of telefoon of gsm bij onze verantwoordelijke.” ! “Het bestuur zelf heeft beslist om met vrijwilligers te werken, is heel dankbaar en dit wordt ook wel zo gecommuniceerd.” ! Ervaringen met betrekking tot de zakelijke relatie ! “Weinig vrijwilligers hebben regelmatig contact met het bestuur. Ik nu wel als lid van provinciale ploeg.” ! “Er is soms een te grote afstand tussen het bestuur en de "gewone" vrijVlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !6 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk willigers.” ! “Er is haast geen interactie tussen deze partijen, tenzij op vraag van een van beide. De beroepskrachten zijn op dat vlak de tussenpersonen.” ! Spanningen ! “Men ontslaat 75 jarige, 70 jarige moeten een medisch- attest voor te leggen- weigering recht van inzage verzekering voor vrijwilligers;plots mag iedereen terug aan het werken gaan zonder ernstige uitleg; en een klaarblijkelijke vervalsing van het verslag van deze vergadering.” ! “Met sommigen heerst er een echte vriendschappelijke sfeer, anderen zijn daar jaloers van.” ! ! “Te weinig onderlinge communicatie.” “Wanneer een vrijwilliger een activiteit organiseert, en sommige formaliteiten eerder slordig afhandelt, kan dit beperkte spanningen geven.” ! ! “Bepaalde leiding houdt zich niet altijd aan duidelijk gemaakte afspraken.” ! “Vrijwilligersgroepen die het niet eens zijn met het beleid dat de RvB aanhoudt hebben minder contact met de koepel en engageren zich minder op regionaal of Vlaams niveau: ze plooien terug op zichzelf.” Ernstige conflicten ! “ ! Conflicten vooral met Raad van Bestuur (vrijwilligers).” “Sommige vrijwilligers lopen uit de band en die hebben wij uit het project moeten verwijderen.” ! Geen samenwerking ! “ ! ! Ik weet niet wie er in mijn bestuur zit.” “Bestuur is oppermachtig.” “Wij hebben een eerder professionele band, vrijwilligers worden beschouwd als ‘medewerkers.” ! “Stroef, er is onlangs een coördinator aangesteld die de link moet vormen tussen bestuurders en vrijwilligers. Zijn taak zal zijn om een gestructureerde vrijwilligerswerking uit te bouwen en te structureren.” ! “Tijdens mijn ziekte en mijn coma wilden bepaalde mensen zich manifesteren: sommigen wilden vzw opdoeken, anderen wilden verder.” ! ! Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !7 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk Onze vaststellingen Er is iets minder vriendschappelijkheid te bespeuren in de samenwerking tussen bestuursvrijwilligers en vrijwilligers, hoewel het procentueel verschil niet significant is. Er worden minder spanningen opgetekend dan tussen vrijwilligers onderling. Het lijkt nog vaak dat de afstand tussen bestuur en vrijwilligers erg groot is, wat vanzelfsprekend de verstandhouding niet bevordert. ! 3.3. Hoe zou je de samenwerking tussen vrijwilligers en beroepskrachten omschrijven? ! „Er is altijd een vriendschappelijk sfeer, ondanks het feit dat sommige collega's bij het begin van de vrijwilligerswerking niet akkoord waren met het feit dat er vrijwilligers kwamen. Na een drietal jaar zien alle collega's de grote meerwaarde en is er een goeie sfeer.” ! Hoe verloopt de samenwerking tussen vrijwilligers en beroepskrachten? Percenta ge reacties Aantal reactie s er heerst een vriendschappelijke sfeer 58,2% 131 functioneel, de samenwerking verloopt eerder 'zakelijk' 18,6 42 soms zijn er spanningen 18,2 % 41 er zijn al ernstige conflicten geweest 4% 9 er is geen samenwerking 0,9% 2 niet van toepassing beantwoorde vraag 73 225 (298) ! Ervaringen met betrekking tot vriendschappelijke omgang ! “Daar ik naar verschillende leefgroepen ga om bewoners is de samenwerking overal zeer goed iedere begeleider maak er altijd het beste van. Ik moet mij overal aanpassen aan de beperking van de bewoner . Dit geeft goede resultaten en maakt ons allemaal samen gelukkig.” “Onze aanwezigheid wordt geapprecieerd.” ! Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !8 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk “De inzet van vrijwilligers wordt heel erg gewaardeerd. We vinden het belangrijk dat ze zich welkom voelen in onze organisatie.” ! “Meestal een goed contact, de vrijwilligers hebben het soms wel moeilijk.” ! Ervaringen met betrekking tot de zakelijke relatie ! “Wij hebben een eerder professionele band, vrijwilligers worden beschouwd als 'medewerkers. grote wederzijdse appreciatie.” ! Spanningen ! “We werken voornamelijk met jongeren samen, die niet per definitie de- zelfde doelen als een bestuur nastreven, noch blindelings volgzaam zijn in het parcours dat we willen afleggen. Maar door de goede verstandhoudingen, en in de kern dezelfde intrinsieke ambities kunnen er open (soms heftige) dialogen gevoerd worden om tot compromissen te komen.” ! “Veel gedreven vrijwilligers en een zeer kleine kern van beroepskrachten: welke vraag van welke vrijwilliger(sgroep) krijgt dan prioriteit?” ! ! Ernstige conflicten ! “Sommigen vinden dat ook zij recht hebben op een vaste vergoeding, daar ze heel veel werk (uren) aan de clubwerking besteden.” ! “Zij verdedigen hun loon in de eerste plaats dan het werk.” ! Geen samenwerking ! “ ! Afhankelijk van de persoon van de vrijwilliger of beroepskracht.” “Buiten de trainers waren er tot voor kort geen andere betaalde krachten. Met de komst van onze coördinator is dit voor het eerst doorbroken.” ! “Beroepskrachten is een misplaatst woord Er zijn mensen die er iets voor krijgen (maar ik investeer deze in materiaal en terug clinic volgen).” ! ! “Soms verwachten we er teveel van, daar wij als vrijwilliger zoveel doen om de grote groep opvoeders te kennen. ( en omgekeerd soms ook).” Onze vaststellingen Op het vlak van vriendschappelijkheid, is het percentage gelijkaardig. Er is wel meer functionaliteit (meer dan 18% in de relatie tussen vrijwilligers en beroepskrachten, ongeveer 8% in het geval het gaat om vrijwilligers neerlig), wat te verklaren is door het feit dat er vanzelfsprekend in heel wat organisaties ene heus vrijwilligersbeleid wordt gevoerd. De ‚echte conflicten’ liggen procentueel ook lager dan bij de andere samenwerkingsrelaties. Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !9 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk ! Samenwerking tussen vrijwilligers en andere medewerkers krijgt van de respondenten een zes op tien, dat is een goede voldoende, maar geen onderscheiding. Samenwerking kan tot spanningen leiden, die ergerlijk zijn, maar er kan zeker niet gestes worden dat het vrijwilligerswerkveld een slagveld is waar het ene conflict aan het andere geregen wordt. ! 4. Hoe bekijken de groepen elkaar? ! Wat zijn vaak voorkomende vooroordelen van Aantal Reactie s vrijwilligers ten aanzien van andere vrijwilligers 200 vrijwilligers ten aanzien van het bestuur (als collectief, bestuursleden of bestuursvrijwilligers) 185 vrijwilligers ten aanzien van beroepskrachten 163 beroepskrachten ten aanzien van vrijwilligers 166 beroepskrachten ten aanzien van het bestuur (als collectief, bestuursleden of bestuursvrijwilligers) 134 ! De grote respons op de vragen naar vooroordelen geven enigszins een vertekend beeld, omdat de respondenten verplicht werden alle vragen te beantwoorden. Er is dus een aanzienlijk deel van mensen die als antwoord gaven ‘niet van toepassing’, ‘geen’, ‘geen idee’,… ! 4.1. Vooroordelen tussen vrijwilligers onderling ! ! „Wie niet op een bepaald niveau presteert of wie niet regelmatig vrijwilligerswerk doet, is geen goede vrijwilliger.” Geen luisterbereidheid - werken niet voldoende - ik doe het goed - die andere heeft niet genoeg kennis voor die job - te veel nieuwelingen die zich niet aanpassen aan het systeem - het werk als vrijwilliger soms te vrijblijvend zien - te weinig discretie betreffende de gebruikers - na-ijver? - de ene persoon doet meer dan de andere - krijgen betere/leukere opdrachten Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !10 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk de anderen volgen de afspraken niet - te weinig inzet - jaloezie - jaloersheid omdat ene vrijwilliger meer aangesproken wordt dan andere - niet iedereen is even actief - sommigen denken dat zij heel veel doen en zien de inbreng van anderen moeilijk - expertise onderschatten - de anderen lopen de kantjes ervan af en komen de afspraken niet na - ze zijn enkel van de partij als er (gratis) te eten of te drinken valt - te weinig betrokken - gebrek aan verantwoordelijkheidszin - ze willen er iets aan verdienen - ik zet me meer in, en krijg toch minder waardering… - jonge mensen willen zich niet meer inzetten - ze doen niets, ze kennen er niets van - vertrouwen, achterdocht andere visie - vriendjespolitiek - het anders invullen van het opgedragen werk bemoeizucht - werk niet evenredig verdeeld… - de ene denkt dat de andere meer profiteur is -"altijd dezelfden” - tijdens een activiteit vroegtijdig afhaken "daar kan je niet op rekenen” - lui - profiteurs - ouderwets - dominant nieuwe vrijwilliger die vreest niet te worden opgenomen in een select groepje dat hard aan elkaar hangt - er is soms een verschil te voelen tussen hoger en lager opgeleide vrijwilligers - ieder heeft zijn domein en wil dit verdedigen opmerking over uiterlijk voorkomen - babbelt te veel - is niet bekwaam - willen baas zijn,…. ! Onze vaststellingen Vrijwilligers onderling zijn zeker ook geen doetjes en er circuleren vaak en veel vooroordelen tegenover elkaar, waaraan in feite paal en perk dient gesteld te worden. Een groot knelpunt is het idee van de ‚echte, de ware en pure vrijwilliger’ versus de zogenaamde ‚opportunist’, of machtsverhoudingen waardoor bepaalde vrijwilligers niet meer te (bege)leiden zijn, of voorwaarden stellen zodat de samenwerking onmogelijk wordt. Het is van groot belang om te investeren in de samenwerking en het reduceren van vooroordelen omdat het een negatieve sfeer binnen de werking brengt en omdat het ook de resultaten in gevaar brengt. ! 4.2. Vooroordelen van vrijwilligers tegenover het bestuur ! Ze zitten in een ivoren toren! ! Geen communicatie -er wordt geen rekening gehouwen met ons - ze waarderen ons niet - ze kunnen zich niet in onze positie inleven - grote afstand - het bestuur is niet altijd op de hoogte van de noden en wensen van de ‚basis’ - ze vinden alles wat we doen vanzelfsprekend - ze komen niet op voor de vrijwilligers er wordt geen rekening gehouden met voorstellen geformuleerd door een vrijwilliger - zegeven geen kans tot medezeggenschap - omdat ze weinig tot geen praktijkervaringen hebben oordelen of beslissen ze vaak fout - de bestuursleden laten zich weinig of niet zien, dus ze hebben geen interesse in ons en in ons werk - ze doen dit om op hun CV te zetten - alles wordt zomaar in 'Brussel' beslist - ze spelen de ‚baas’ - ze communiceren niet - ze kennen ons niet - het bestuur wil resultaat maar het mag niks kosten - zij denken dat ze het beter weten, zij moeien zich te veel - traagheid in de uitvoering van genomen besluiten - bestuur heeft soms een andere visie, vooral als er geld aan te pas komt - ze laten te weinig ruimte - te functiegericht - eigen doelstellingen zijn prioritair aan overkoepelende doelstellingen - delegeren te weinig - ze zijn lui lui - die van het bestuur vergaderen alleen maar en drinken dan hun pintje - Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !11 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk niet flexibel - wanbeleid - willekeur - zij nemen beslissingen boven ons hoofd ze buiten ons uit - ! Onze vaststellingen Vrijwilligers hebben te weinig contact en te weinig voeling met het bestuur, die ze dan zien als een club die in duistere catacomben besluiten nemen en daarvoor niet of niet duidelijk gnoeg communiceren. Essentieel is dat er aandacht ontwikkeld wordt voor een grotere transparantie en dat bestuursvrijwilligers ook consequenter zouden kunnen informeren en communiceren over de genomen beslissingen en de darrend opgebouwd argumentatie. Belangrijk is ook dat mensen duidelijk moeten inzien dat een bestuur, louter bestaande uit vrijwilligers, veelal ook meer tijd nodig heeft. Beslissingsprocedures nemen daarom vaker meer tijd in beslag. ! 4.3. Vooroordelen van vrijwilligers tegenover beroepskrachten ! ! Beroepskrachten lijken minder engagement te tonen, hoewel ze toch betaald worden voor hun taken? Ze denken dat ze meer mogen dan wij - je mag hen niet storen gebrek aan enthousiasme - betuttelend - ze beschouwen de vrijwilliger als minderwaardig - ze werken onvoldoende - de vrijwilliger voelt zich soms niet geapprecieerd, moet vuile werkjes doen - zij beslissen uiteindelijk altijd - ze kennen de werking in het praktijkveld niet goed - ze hebben er geen idee van wat wij allemaal presteren - ze kunnen zich aanstellen - ze bekommeren zich te weinig om ons, te weinig waardering - ze hebben geen tijd - ze communiceren niet onderling en dan krijg je als vrijwilliger soms zelfs tegenstrijdige instructies - ze zijn niet aanwezig tijdens onze vergaderingen, hoe kunnen ze dan bijsturen? "ze zijn betaald, maar als ze eens gratis moeten komen helpen zien we ze niet” sommige zijn zo afstandelijk dat je er niks aan kan of durft te vragen - ze bieden onvoldoende hulp of geven de noodzakelijke informatie niet… ! Onze vaststellingen Het feit dat beroepskrachten een loon ontvangen voor hun werk, maakt sommige vrijwilligers blijkbaar kregelig, omdat ze niet steeds zien waarmee de betalen medewerkers bezig zijn, en ze zich zelf onvoldoende ondersteund of gewaardeerd voelen. Het is belangrijk om systemen op te zetten binnen de organisatie om uitwisseling van informatie tussen vrijwilligers en beroepskrachten te bevorderen. Essentieel is dat de alle betaalde medewerkers nut en meerwaarde zien in de inschakeling van vrijwilligers. Dat vergt investering binnen de werking zelf. Vrijwilligers moeten ook inzien dat de inzet van beroepskrachten ook een specifieke finaliteit heeft, waarvoor evenzeer respect opgebracht dient te worden. ! ! ! ! ! Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !12 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk 4.4. Vooroordelen van beroepskrachten t.o.v. vrijwilligers ! „Die vrijwilligers mogen altijd de leuke dingen doen.” ! Ze kennen er niet zoveel van - pottekijkers - ze kunnen geen afstand houden ze maken soms misbruik van hun positie - vrijwilligers nemen alles nogal gemakkelijk op - vrijwilliger komt zich moeien met afspraken van beroepskrachten - ze geven meer werk dan dat ze oplossen te zwakke vrijwilligers - ze kijken niet verder dan hun eigen ideeën en waarheden - ze overschatten hun expertise - ze staan niet open voor verandering - ze willen koppig hun eigen willetje doordrijven - je kan er niet écht op rekenen komen hun afspraken niet na - ze kunnen lastig doen - vrijwillig maar ook vaak vrijblijvend - ze volgen de evoluties niet op - ze lopen in de weg - ze hebben weinig of geen oog voor efficiëntie en ze bepalen de prioriteiten niet op basis van het maatschappelijk doel van de organisatie maar teveel vanuit wat ze zelf prettig of belangrijk vinden - ouderwets - ze functioneren niet ‚professioneel’ genoeg - komen om betaald werk te zoeken binnen organisatie - als ze vrijwilligerswerk willen doen dan zullen ze zeker ook met een problematiek worstelen - ze overschrijden voortdurend de grenzen - ze hebben voortduwend medelijden met zichzelf - ze zien vaak het ruimere geheel niet - je moet heel veel investeren alvorens ze nuttige medewerkers worden,…. ! Onze vaststellingen Betaalde medewerkers zien niet altijd de meerwaarde in van de vrijwilligers die ingeschakeld zijn, en hebben er vooral problemen mee dat bepaalde vrijwilligers afspraken negeren of het gezag van de betaalde medewerkers uitdagen. Het ontwikkelen en toepassen van een strikt vrijwilligersbeleid, met een klare visie waarbij ook voldoende aandacht gaat naar de dagelijkse ondersteuning van vrijwilligers kan hier soelaas bieden. Organisaties waarbij beroepskrachten aangestuurd worden door een bestuur bestaande uit vrijwilligers, hebben te maken met een ander ritme in de besluitvorming, en moeten oog hebben voor het feit dat de verschillende ‘groepen’ ageren vanuit verschillende perspectieven. ! 4.4. Vooroordelen van beroepskrachten t.o.v. het bestuur ! „Ons bestuur blinkt uit in onbekwaamheid. Ze nemen beslissingen die niet in het belang zijn van de organisatie.” ! Gebrek aan ondersteuning(soms) - verzwijgen van problemen - argwanend - geven geen inspraak - staan vaak zelf niet achter bepaalde dingen dat ze weinig tot geen praktijkervaringen hebben en dus vaak fout oordelen of beslissen - logge machine die veel te traag op gang komt - er wordt te weinig rekening gehouden met onze noden - bemoeien zich te veel - ze zetten zich te weinig in - ze doen hun bestuurstaken weinig professioneel - zijn autoritair - ze denken dat alles zomaar vanzelf gaat - bemoeien zich met de interne werking, … ! Onze vaststellingen Ook tussen beroepskrachten en bestuur botert het niet altijd, en veel is t wijten aan het gebrek aan communicatie en/of inzicht hoe de beslissingsVlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !13 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk procedures werken. Dit kan ten dele worden opgelost door maatregelen te nemen waardoor er ontmoeting tussen beide groepen ontstaat, maar ook gewerkt wordt aan het inzicht bieden in besluitvormingsprocessen. ! 5. Wat zijn de belangrijkste probleemvelden? ! Zoals hoger geschetst vliegen de vooroordelen over en weer, en doen er zich wel eens spanningen voor in vrijwilligersland. Maar over wat gaat het dan precies? ! Wat wekt het meeste wrevel op in de samenwerking? Percenta ge reacties Aantal reactie s Verschil in visie 13,1 % 60 Verschil in aanpak 12,0 % 55 Gebrek aan kennis 8,5 % 39 Gebrek aan inlevingsvermogen 10,7 % 49 6,7 % 31 20,3 % 93 Vooroordelen Gebrekkige communicatie, misverstanden Niet naleven van gemaakte afspraken Onduidelijkheid op het gebied van taakuitvoering en/of taakinvulling 16,8 % 77 11,8 % 54 Overige (geef nadere toelichting) 21 458 ! Verschil in visie ! “Bepaalde trainers zijn mee met de toekomstvisie. Voor andere schijnt deze visie niet duidelijk te zijn. Het is een uitdaging voor het bestuur om dit duidelijk te maken.” ! “Als iemand van de vrijwilligers koste wat kost zijn idee, visie wil doordrijven en andere vrijwilligers niet hoort.” Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !14 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk ! “Vrijwilliger verdedigt eigen standpunt op extern overleg ipv standpunt van de organisatie (ondanks afspraken hier rond).” ! ! “Niet op dezelfde lijn geraken.” “Vrijwilligers die zich niet houden aan de gemaakte afspraak, hun engagement te buiten gaan en die, nadat hierover met hen een gesprek gevoerd is, hier onverstoorbaar mee doorgaan omdat zij vinden dat zij toch een betere kijk op de zaak hebben.” ! Verschil in aanpak ! “Soms is het ook moeilijk om verwachtingen die sommige vrijwilligers te hebben af te bouwen: ze willen te veel, is de verwachting anders,….” ! “Beroepskrachten missen soms het vermogen om diplomatisch om te gaan met vrijwilligers. De gevoelige teentjes en het té veel willen afbakenen van het eigen terrein is geen goede uitgangshouding van de beroepskrachten.” ! “Te traag, teveel nutteloos overleg, ingebouwde vertragingen om soms vernieuwingen en inspraak te weren.” ! “Bestuursleden die te veel met geld bezig zijn ipv met de goede sfeer, de werking en de dienstverlening. Bestuursleden die de hoofdorganisatie steeds bekladden.” ! ! “Er gebeurt teveel ad hoc.” “Medewerker vraagt hulp van een vrijwilliger maar trekt zijn vraag in omdat hij de 'samenwerking' met de vrijwilliger die zich aanbiedt niet ziet zitten.” ! Gebrek aan inlevingsvermogen ! “Als we wandelen gaan, dat de mensen niet klaar zijn voor de wandeling ( vooral de rolstoelpatiënten).” ! ! “Gebrek aan respect voor elkaar.” “Vrijwilligers die teveel verantwoordelijkheid willen nemen en gaan neuzen in zaken die niet voor hen bedoeld zijn.” ! “Personeel dat vrijwilligers behandelt als onmondige marionetten: zwijgen en doen wat ik zeg.” ! ! “Zonder overleg de taak van iemand anders uit handen nemen.” “Vergeten' opruimen na een training. - Mensen die zich storen aan anderen die graag pronken, de show stelen. - Tekort aan wederzijds respect, of Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !15 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk slechte communicatie.” ! “Als beroepskracht enorm over je eigen grenzen gaan (want het blijft werk!) en horen dat de vrijwilligers er veel meer tijd insteken (als verwijt).” ! “Als vrijwilligers zelf op onderzoek uitgaan en initiatief nemen voor nieuwe projecten zonder dat eerst me mij te bespreken, vind ik dat lastig.” ! “Vrijwilligers die ook tijdens het weekend of je verlofperiode verwachten dat je er voor hen altijd bent…" ! ! Vooroordelen ! (zie punt 4) ! Gebrekkige communicatie, misverstanden ! “ ! Wel een ideeën bus maar geen respons.” “Communicatie vanuit de koepel stroomt niet makkelijk door tot bij de gewone vrijwilliger in de lokale groep, ondanks alle inspanningen die er worden gedaan.” ! ! ! “Geen communicatie naar vrijwilligers bij bvb. afgelastingen.” “Mail of sms leiden tot misverstanden.” “Invulling van beschikbare zaaluren. Welke groep van de vereniging heeft prioriteit? Jeugd? Topploeg? Recreatieve ploeg? Eigen volk eerst? gemaakte afspraken worden met de voeten getreden. vB. reeds lange geplande datum voor activiteit blijkt plots niet haalbaar bij de ene of slechts beperkt in tijd wat betreft de andere zodat de ganse organisatie, voorbereiding, afbouw en evaluatie bij enkelen terecht komt. Maar vooral dat de feedback hieromtrent en de dossierkennis bij die enkelingen blijft.” ! “Soms moet je veel mailtjes sturen of telefoneren voor je van alle vrijwilligers reactie krijgt.” ! Niet naleven van gemaakte afspraken ! “Het is ook soms moeilijk om met vrijwilligers te werken die zich niet aan de afspraken houden of afbellen vlak voordat ze moeten beginnen wat veel in de war brengt en het plots toch zwaar wordt voor de personeelsleden.” ! “Dat je soms als verantwoordelijke voor de vrijwilligers actief en steeds opnieuw heel hard je best moet doen om iets gedaan te krijgen, terwijl je dat zelf eigenlijk evident vindt….." Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !16 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk ! “Vrijwilligers die gemaakte afspraken niet nakomen en steeds weer uitvluchten hebben om zichzelf goed te praten.” ! “Sommige vrijwilligers nemen het niet nauw met hun afspraken en je kan ze er ook niet over berispen want het zijn tenslotte ‘vrijwilligers’.” ! “Eenzijdig afspraken wijzigen en de betreffende taak overnemen. bij de taakverdeling kan dat nog, maar niet op de dag van uitvoering zelf.” ! Onduidelijkheid om het gebied van taakuitvoering en/of taakinvulling ! “Een klaarblijkelijke angst om de vrijwilliger wegwijs te maken, wat er juist verwacht wordt,een gebrek aan vertrouwen??” ! “Tekort aan vrijwilligers om taken op bepaalde momenten over te nemen.” ! “Het is moeilijk in te schatten wat een vrijwilliger nu net mag: wij werken met bewoners en vaak is het net het doel van de vrijwilliger om praktische taken uit te voeren: strijken, was plooien, gras afrijden,... en soms merk ik dat vrijwilligers deze taken doen maar toch liever mee gaan wandelen of op activiteit gaan.” ! “Soms zien mensen een engagement als een gezellige 'koffiekletsbedoening' om vooral hun verhaal te kunnen doen maar er moet ook doelgericht gewerkt worden natuurlijk.” ! “Het invullen van de taak (als er niet genoeg werk is voor de vrijwilliger (4u aanwezig en maar voor 2u werk).” ! “Dat ze proberen je taken te laten uitvoeren waar je geen bevoegdheid voor hebt.” ! “ ! Je komt en dan zie je wel hoe het gaat! dus zoek het zelf uit.” “Hoe hoger de functie, hoe moeilijker om duidelijk te maken wat die in- ! houdt. Dit leidt ook soms tot onbegrip (tot op het moment dat men zelf doorschuift naar een 'hogere' functie en plots beseft dat niet alles zwartwit is en/of makkelijk te realiseren…).” 6. Voorbeelden van situaties in verband met de samenwerking die men als erg vervelend tot ronduit storend beschouwt ! “Wanneer er wrevel is tussen de beroepskrachten vraagt onze opstelling veel zin voor diplomatie.” ! “Het melden van een onveilige werksituatie die niet helemaal au-sérieux wordt genomen.” ! Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !17 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk “Vrijwilligers die iets komen melden over een collega- vrijwilliger, maar het niet rechtstreeks durven zeggen, en verwachten dat de staf dit oplost.” ! “Samenwerking onder vrijwilligers waarbij één van de vrijwilligers gevi- seerd werd om wille van persoonlijke problemen (lichaams hygiëne). Zeer gevoelig onderwerp om aan te kaarten en waarbij het niet altijd gemakkelijk is voor collega vrijwilligers om begrip op te brengen. Als personeelslid ook niet altijd eenvoudig om hulp te blijven bieden als er weinig/geen beterschap volgt.” ! “Een vrijwilliger komt zonder enige contactname met vast personeel onze instelling binnen en blijft op de kamer van cliënten en houdt zich afzijdig en antwoordt met moeite op kennismakende vragen van het personeel. Hij geeft aan dat personeel daar weinig mee te maken heeft, hij kent de bewoners goed en daar gaat het om. Meerdere personeelsleden kregen een ongemakkelijk gevoel bij de aanwezigheid van deze persoon. Ik kan dit geen samenwerking noemen. Momenteel wordt alles steeds uitgebreid besproken ,( wat verwachten wij en wat kan er allemaal en wat verwacht de vrijwilliger).” ! “De steeds terugkerende vraag/ verwachting van het college om de speelpleinwerking alle weken van de zomer te organiseren, ondanks de duidelijke boodschap dat de vrijwilligers dit niet willen, kunnen, gaan doen, om een aantal weken van hun verlof te vrijwaren van hun engagement voor de jeugd.” ! “Ik vind het storend als vrijwilligers elkaar beoordelen. Bv. Een van onze vrijwilligers heeft een beperking waardoor hij een aangepaste taak uitvoert. Vrijwilligerswerk heeft op hem en zijn persoonlijk functioneren een positieve invloed heeft. Als organisatie zijn we met hem deze samenwerking aangegaan, omdat wij hem de nodige ondersteuning kunnen bieden. De vrijwilligers waar hij mee samenwerkt, zijn - gedeeltelijk - van zijn situatie op de hoogte. Toch zijn er een aantal die bepaalde taken in vraag stellen: Is hij wel goed genoeg om dit of dat te doen? Ook naar hem toe durven sommigen hun ongenoegen uiten.” ! “Als je geen écht vrijwilligersbeleid hebt (oa. iemand die ervoor verant- woordelijk is), dan neem je dit tussendoor er even bij maar dat is voor niemand goed, je moet er als organisatie dus echt op inzetten en die ruimte is er niet altijd, onmiddellijk 'rendement' ook niet, dus in tijden van besparingen …” ! “Twee jaar geleden is er een verandering gekomen in het dagelijks be- stuur van de afdeling. Vader en zoon hebben een belangrijke functie in het bestuur. Vooral vader wil niet samenwerken , doet veel op zijn manier en maakt veel fouten. Wil dit nooit toegeven . Is verkozen voor een periode van vier jaar en zet ondertussen andere vrijwilligers op tegen de oudere bestuursleden. Ik vind het geen goede zaak dat vader en zoon in één dagelijks bestuur zitten. Zou in de vzw-wet moeten komen. In de politiek kunnen vader en zoon toch ook niet gelijk zetelen.” ! “Als voorzitter vind het zeer storend wanneer er personen niet op de ge- plande vergaderingen aanwezig zijn, zeker zonder te verwittigen. Ook het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !18 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk vroegtijdige verlaten van de vergaderingen (al dan niet terecht) vind ik zeer vervelend, daardoor ontstaan er communicatie problemen met alle gevolgen van dien.” ! “Het nadeel van werken met vrijwilligers als verantwoordelijke is de vrijblijvendheid van het engagement. Er is geen drukkingsmogelijkheid ten aanzien van de inzet.” ! “Onduidelijk verantwoordelijkheidsgevoel: een vrijwilliger neemt een be- stelling aan, zet deze klaar en maakt een factuur op. Twee weken later belt de klant om te vragen wanneer de bestelling geleverd wordt. Vrijwilliger heeft de levering niet georganiseerd en ging er van uit dat iemand anders dit wel deed. Er werd geen volledige verantwoordelijkheid genomen om de opdracht van de klant tot een goed einde te brengen waardoor klant ontevreden is over lange wachttijd. Er wordt vaak geklaagd over andere vrijwilligers die hun taken niet volledig uitvoeren. Werkt demotiverend want als één persoon de taak niet uitvoert en nog steeds mag blijven, waarom zou de andere dan wel braaf de taak uitvoeren.” ! “Er wordt een vormingsdag in de omgeving gepland. 8 van de 90 vrijwilli- gers zijn aanwezig. Veel te weinig. Terwijl vrijwilligers wel vaak met dezelfde vragen komen of achtergrondinformatie missen, die op een dergelijke vormingsdag besproken wordt. Hoe kan ik vrijwilligers het belang van zo'n vorming doen inzien en motiveren om zich bij te scholen? “ ! “Vrijwilligers die het gezag van mij als leider openlijk betwisten en niet ! ! ! willen luisteren. Vrijwilligers die voortdurend willen coachen, terwijl dat nog niet aan de orde is. Vrijwilligers die voortdurend willen kletsen over problemen en daardoor taakuitvoering boycotten.” Tot slot Samenwerken vormt altijd een uitdaging. Meestal loopt het goed, ook in het vrijwilligerswerk. Als de zaken gesmeerd lopen, ervaart men dit als vanzelfsprekend. Van zodra er een kink (of zelfs meerdere kinken) in de kabel komt, dan is het mogelijk dat spanningen zich opstapelen en zelfs een nefaste invloed hebben op de hele werking: het functioneren van de mensen, de sfeer, de relatie naar de buitenwereld,… ! Essentieel om problemen te vermijden is niet enkel afspraken te maken, maar ook systemen op te zetten opdat die afspraken nageleefd worden. Uit heel wat reacties kunnen we immers afleiden dat heel wat miserie kan vermeden worden als gewoon iedereen zijn of haar ding doet, zoals dat van hem of haar verwacht wordt. ! Het grootste probleem stelt zich op vlak van misverstanden door gebrekkige communicatie onderling, waardoor vrijwilligers niet goed geïnformeerd worden, er weinig uitwisseling is tussen alle soorten medewerkers, beslissingen niet voldoende geduid (dus niet gedragen) worden, en zo meer. Investeren in klare en consequente communicatie is essentieel. ! Bovendien kan samenwerking maar goed verlopen als iedereen volVlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !19 Wrijvingen en botsingen in het vrijwilligerswerk doende respect opbrengt voor de andere. Door verschillen in positie en perceptie wil men niet altijd het gelijk of de waarde van de andere erkennen. Een absoluut werkpunt! ! ! Samenwerken lijkt evident, maar is het zeker niet. Voor meer duiding, tips om beter samen te vrijwilligen, raden we onze publicatie ‚Samen Vrijwilligen. Werken aan fijne ervaringen (maart 2014, een publicatie van het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk i.s.m. uitgeverij Politeia) ten zeerste aan. Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw - Februari 2014 !20
© Copyright 2024 ExpyDoc
