Besef van verantwoordelijk-zijn Omstandigheden Metapositie

Empowerment bij kwetsbaar
(aanstaand) ouderschap
Workshop congres Kennispoort Verloskunde
7 februari 2014
Edith Raap
Marieke van Luin
Sylvia Nossent
Welkom
Sylvia: ontwikkelingspsycholoog
1986 tot 2001 universitair docent/onderzoeker
Algemene Sociale Wetenschappen, Universiteit
Utrecht (1995 gepromoveerd: theoretische studie
naar babyonderzoek over epigenese bij baby’s)
Vanaf 2001: zelfstandig gevestigd – ontwikkeling van
methodieken en training voor babyprofessionals
Bestuurslid van de sectie Het Jonge Kind, NIP
Voorzitter stichting Babywerk
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Welkom
Edith: ontwikkelingspsycholoog
1986 – 2012: diverse functies binnen Jeugdzorg,
Kinderopvang, Voor- en Vroegschool en
Opvoedingsondersteuning
Vanaf 2012: docent/trainer aan de Hogeschool
Utrecht, Centrum voor Social Work, afdeling
ouderbegeleiding
Redacteur van Ouderschapskennis
Lid samenwerkingsverband Ouderschap en
Oudergericht werken
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap
© E.Raap M.van Luin & S.Nossent
Welkom
Marieke: verloskundige, coach i.o.
1997-2010 Praktijkhouder Amsterdam-Oost
Vroedvrouwen Ruyschstraat
Vanaf 2010 verloskundige, docent, Lactatiekundige
IBCLC en (Eclectisch) Coachopleiding Amethist
Als docent en voorlichter betrokken bij ZBK, SAG
lessen MBO/VMBO KNOV Gelijke Kansen,
Interculturele Verloskunde, Vroege Voorlichting,
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap
© E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Verwachtingen
Wie zijn jullie?
- verloskundigen
- studenten
- beleidsmedewerkers
- anders
-Wat hopen jullie te vinden / ontvangen /
doen in deze workshop?
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Programma
Deel 1: empowerment
Verwachtingen
Stelling over empowerment
Betekenissen empowerment
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap M.van Luin & S.Nossent
Programma
Deel 2: kwetsbaarheid
Wat maakt ouders kwetsbaar?
Zwangerschap: ontwikkeling van een
nieuwe identiteit
Sensitiviteit voor ouderschap
Buffers
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Programma
Deel 3: buffers ondersteunen
Kwetsbaarheid en empowerment in de
cursus Zwanger, bevallen, een kind
Casus en buffers/gesprekssuggesties
Samenvatting en afsluiting
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap M.van Luin & S.Nossent
Doel workshop
Inzicht in kwetsbaarheid ouderschap
Inzicht in hoe je als verloskundige
het zelfvertrouwen van aanstaande
ouders kunt aanspreken en helpen
vergroten
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
DEEL 1
Empowerment
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Wat versta je
onder empowerment?
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Empowerment = ?
Waar of niet?
Empowerment van aanstaande ouders
behoort tot de taken van de
verloskundige zorgverlener
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Empowerment in deze workshop
veerkracht (resilience)
zelfvertrouwen
zelfmanagement
vertrouwen in andere mensen
hulp durven vragen
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
DEEL 2
Kwetsbaar ouderschap
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Kwetsbaarheid van ouders
Wat maakt (aanstaande en jonge)
ouders kwetsbaar?
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Ontwikkeling van een nieuwe identiteit:
moeder (vader) worden – (Daniel Stern)
• De relatie met je moeder (bijv. van dochter
naar moeder veranderen)
• De relatie met andere vrouwen; meer
belangstelling voor moeders
• De relatie met je partner: hoe zou hij zijn als
vader?
• Driehoek wordt: moeder-moeder-kind.
Reflectie op de eigen opvoeding
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Vervolg nieuwe identiteit
• Besef van volle verantwoordelijkheid voor het
leven van een ander
• Besef van je inbedding in een netwerk en een
groeiende behoefte aan steun
• Nieuwe emoties: moeder zijn. Emotioneel
contact, genegenheid, liefde
• Andere gevoeligheden; inleving in andere
ouders (hun kwetsbaarheid, pijn om hun kind)
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap
© E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Vervolg nieuwe identiteit
• Acceptatie van intuïtie, kinderen doen een
beroep op direct reageren
• Een evenwicht tussen baby en carrière; opnieuw
bezien
• Een nieuwe plek in de maatschappij; men kijkt
anders naar je
• Een nieuwe rol in de familie
• Een nieuwe kalender (‘dat was vlak na zijn 2e
verjaardag’)
• Besef van eindverantwoordelijkheid
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Wat maakt ouderschap
kwetsbaar?(Alice van der Pas)
• Het ethisch ‘besef van verantwoordelijk-zijn’
voor een kind (tijdloos en onvoorwaardelijk)
leidt tot schuld- en schaamtegevoelens, zeker
wanneer het minder goed/moeilijker gaat met
het kind.
• In het ‘besef van verantwoordelijk-zijn’ zit een
niet te realiseren opdracht die ouders zichzelf
hebben gesteld.
• Ouderschap roept heftige, ambivalente
emoties op.
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Vervolg: wat maakt
ouderschap kwetsbaar
• Doordat kinderen zich steeds ontwikkelen
loop je als ouder ‘achter de feiten aan’;
intrinsiek onzeker makend.
• Als ouder word je met je eigen
opvoedingsgeschiedenis geconfronteerd en
met eigen belemmeringen.
• Je hebt meerdere rollen en
verantwoordelijkheden: je moet je
‘aandacht verdelen’.
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Vervolg: wat maakt
ouderschap kwetsbaar
• Maatschappelijk geloof in controle. Dus: ook
controle over je opvoeding en je kind.
• Er heersen veel opvattingen die zeggen dat
‘kind-problemen’ door ouders worden
veroorzaakt.
• Opvoeden gebeurt niet in een luchtbel:
‘Publiek’ om ons heen en in ons hoofd.
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap
© E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Kwetsbaarheid:
• Wat betekent deze informatie voor jou?
• Hoe vertaal je dat naar je praktijk?
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap
© E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Buffers (van der Pas)
Besef van verantwoordelijk-zijn
Omstandigheden
Taakverdeling
Werkvloer
s
s
Basisvaardigheden
Zicht op het kind
Timen / doseren
Emoties
Ouderschapsgroei
Metapositie
Solidaire
samenleving
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
DEEL 3
Buffers ondersteunen
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Zwanger, bevallen, een kind (ZBK)
Cursus aanstaande ouders
Z (veelzijdige begeleiding Zwangerschap)
B (gedegen voorbereiding Bevalling)
K (reële voorbereiding komst Kind)
- universele preventieve interventie
- voor aanstaande moeders én vaders
- ingrijpende fase van transitie
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Ontstaan cursus
In 2011 is de cursus ZBK ontwikkeld op basis van
het evaluatieonderzoek van het aanbod van
Thuiszorg Amsterdam
Bij de ontwikkeling waren zeer veel deskundigen en
organisaties betrokken, waaronder ook de KNOV
Ingericht op (toekomstig) effectonderzoek
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Zwanger, bevallen, een kind (ZBK)
Docenten worden als een team getraind en
begeleid
Samenwerking tussen verschillende disciplines:
bewegingsdocent, jeugdverpleegkundige,
verloskundige, lactatiekundige, pedagogisch
adviseur, diëtiste en mannelijk deskundige
(voor aanstaande vaders)
10 bijeenkomsten prenataal
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Zwanger, bevallen, een kind (ZBK)
Deels ‘klassieke’ zwangerschapscursus (met name
gebaseerd op Mensendieck en mindfulness)
Aangevuld met:
- onderdelen met partners samen
- onderdelen voor aanstaande vaders
- onderdelen aanstaand ouderschap:
identiteit, relaties & veranderingen
voorbereiding leven met een kind
contact maken met kind
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Doelen cursus
1. Competentie vergroten
(empowerment / zelfmanagement)
2. Preventie: fysiek, psychisch en sociaal
3. Veilige (prenatale) hechting bevorderen
4. Signalering & ondersteunen bij hulp vinden
- bij fysieke en psychische problemen &
- risico’s psychosociale ontwikkeling baby en ouders
Onderzoek: nut van voorbereiding op ouderschap.
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Aansluiten bij onderzoek
Realistische prenatale verwachtingen over de
postnatale periode dragen bij aan:
- de mate van tevredenheid over de relatie met de
partner (Ahlborg & Strandmark, 2001; Bogan,
2004)
- het gevoel van competentie als ouder en een
soepele aanpassing aan de eisen van het
ouderschap (Delmore-Ko, Pancer en Hunsberger,
2000)
- het functioneren van het kind (Paterson & Sanson
1999)
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Aansluiten bij onderzoek
Complexere en meer gedifferentieerde prenatale
verwachtingen over het ouderschap hebben positief
verband met:
- meer zelfvertrouwen
- minder depressie
- voorspoediger aanpassing op relationeel gebied in de
postnatale periode
(Pancer, Pratt, Hunsberger & Gallant, 2000)
Ouders met een realistische verwachting over het
gedrag van (jonge) kinderen blijken relatief weinig
geneigd tot kindermishandeling
(Schumacher, Slep & Heyman, 2001)
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Groepen extra kwetsbare
aanstaande ouders
Aan welke groepen denk je bij voorbeeld?
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Kwetsbaar ouderschap en ZBK
Investeren in professionaliteit:
• Uitgebreide basis- en vervolgtraining:
samenwerking in team van diverse
deskundigen, intervisie
• Training /ondersteuning in signalering van
diverse problemen, gebruik logboek,
overleg met collega-docenten
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap
© E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Groepen extra kwetsbare
aanstaande ouders
Stichting Babywerk is op dit moment
bezig met de ontwikkeling van sterk
visuele voorlichting voor laaggeletterde
aanstaande ouders
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Casus
• Wat doe je nu al om veerkracht,
zelfvertrouwen, zelfmanagement,
vertrouwen in anderen en om hulp
durven vragen te bevorderen?
• Wat zou je nog meer kunnen doen?
• Kun je gebruik maken van de buffers?
• Hoe ga je in gesprek? Wat ga je zeggen?
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Gesprekssuggesties en
behulpzame zinnen
- vragen naar de ervaring
- vragen wat iemand nodig heeft
- informatie algemeen inbrengen (sommige
vrouwen helpt het om …. etc.) en checken
of het voor hen ook geldt
- vragen of iemand iemand anders kent die
het op een bepaalde manier heeft opgelost
en of dat bij hen ook zou helpen
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Gesprekssuggesties en
behulpzame zinnen
- vragen hoe iemand eerder een bepaald
(vergelijkbaar) probleem heeft overwonnen
en of dat hier zou helpen
- vragen wat helpt de bezorgdheid weg te
nemen
- vragen op wat voor manier ze ergens over
praat met belangrijke anderen om haar heen
- kortom: geen advies geven, maar samen
zoeken naar oplossingen en steeds checken of
iets aansluit
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Afsluiting
Samenvatting:
Empowerment (betekenissen)
Kwetsbaar ouderschap (theorie)
Buffers/gesprekssuggesties
(ondersteunen in de praktijk)
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Is het doel van de workshop bereikt?
Inzicht in kwetsbaarheid ouderschap
Inzicht in hoe je als verloskundige het
zelfvertrouwen van aanstaande ouders
kunt aanspreken en helpen vergroten
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap © E.Raap, M.van Luin & S.Nossent
Afsluiting
Hebben jullie tips of waardevolle
ervaringen
die je met ons wilt delen?
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Workshop Empowerment bij kwetsbaar (aanstaand) ouderschap
© E.Raap, M.van Luin & S.Nossent

Download Report