Stabiel naar vernieuwing - GemeenteBelangen Katwijk

Stabiel naar vernieuwing
Rapport van een verkennend onderzoek van de informateur naar de te vormen
coalitie 2014-2018 voor het gemeentebestuur van Katwijk
Niek Jan van Kesteren
2 april 2014
2
Inleiding
De gemeente Katwijk staat aan het begin van een nieuwe collegeperiode, waarin het lokale bestuur
nog steeds wordt geconfronteerd met de gevolgen van de economische crisis en tegelijkertijd een
aantal taken krijgt toebedeeld van het Rijk met een korting op de beschikbare budgetten. Daarnaast
is er op bestuurlijk vlak in de omgeving van Katwijk ook het nodige in beweging. Verschillende
samenwerkingsverbanden worden herijkt en Katwijk moet hier haar eigen positie in bepalen.
Naar aanleiding van de verkiezingsuitslag hebben de lijsttrekkers van de 9 partijen die zitting zullen
hebben in de nieuwe raad van de gemeente Katwijk met elkaar afgesproken dat het proces van
coalitievorming transparant moet zijn. Om dit te bereiken is er voor gekozen om in de eerste fase van
de coalitievorming gebruik te maken van een informateur. Mij is verzocht om als informateur te
onderzoeken welke coalitie voor het gemeentebestuur van Katwijk op het meeste draagvlak kan
rekenen. Daarbij is gekeken naar de visie van elk van de partijen op het beleid van de gemeente in de
komende vier jaren en welke onderwerpen een plek dienen te krijgen in het coalitieakkoord. Ook is
onderzocht welke ideeën er bestaan ten aanzien van de te vormen coalitie en of partijen een
capabele wethouder beschikbaar hebben. De opdracht is als bijlage aan dit rapport toegevoegd.
Voor de invulling van dit onderzoek zijn gesprekken gevoerd met alle lijsttrekkers, waarbij zowel deze
vragen als eventueel andere onderwerpen aan bod zijn gekomen.
Het onderzoek heeft geresulteerd in deze rapportage. Eventuele vragen wil ik gaarne beantwoorden.
Visie partijen op rol gemeente
Alle partijen geven aan dat er veel zaken op de gemeentelijke overheid afkomen. Naast de gevolgen
van de economische crisis is gerefereerd aan de overdracht van taken op het gebied van Werk, Zorg
en Jeugdzorg van het Rijk naar de gemeenten. Tegelijkertijd verwachten burgers en bedrijven steeds
meer dat de gemeente hen betrekt bij het zoeken naar oplossingen voor maatschappelijke
problemen. Alle partijen geven – ieder op hun eigen wijze – aan dat de bestuursstijl in Katwijk hier
meer op moet worden toegesneden. Niet meer zozeer oplossingen bedenken en daar een reactie op
vragen, maar belanghebbenden eerder in het proces bij de probleemstelling betrekken en als
gemeente het proces regisseren om in gezamenlijkheid tot een oplossing te komen. Een andere
bestuursstijl is nodig om het vertrouwen van de burgers en bedrijven in de gemeente te vergroten.
Evenzo is door een aantal partijen ook aangegeven dat de overheid taken moet afstoten c.q. zich
uitermate terughoudend moet opstellen. Deze opvatting strookt niet automatisch met de ambitie
van de gemeente als regisseur voor de aanpak van maatschappelijke problemen.
Er is een breed gedragen opvatting dat de bestuursstijl van de gemeente Katwijk aan vernieuwing toe
is, meer moet worden toegesneden op wat de lokale samenleving anno 2014 van een gemeentelijke
overheid verwacht. En om dat te kunnen waarmaken is een stabiel bestuur nodig dat enerzijds de
gevraagde vernieuwing kan vormgeven, maar tegelijkertijd tegen een stootje kan als het even tegen
zit omdat de verwachtingen hoger zijn dan feitelijk kan worden waargemaakt. Erkend wordt dat zo’n
ontwikkeling niet vanzelf gaat, niet van papier kan worden opgelegd. Dit is een langdurig proces en
zou een overkoepelende gedachte moeten zijn voor een nieuw College.
Breed gedragen is ook dat de economische situatie noopt tot een behoedzaam en solide financieel
beleid, waarin investeringen steeds goed op nut en noodzaak moeten worden afgewogen.
3
Coalitieakkoord
Tijdens de gesprekken zijn diverse onderwerpen de revue gepasseerd. Een aantal onderwerpen
wordt door alle partijen als belangrijk genoemd. Onderstaand wordt op deze onderwerpen ingegaan.
Bestuurscultuur
Gezien de breed gedragen visie op de rol van de overheid, is het wenselijk om de ambities m.b.t. de
bestuursstijl als overkoepelend thema in het coalitieakkoord op te nemen.
Zorg
Rode draad is dat alle partijen zien dat er een belangrijke taak op de gemeente af komt, met nog veel
(financiële) onzekerheden. Breed gedragen is de gedachte dat de nieuwe taak wordt uitgevoerd
binnen de beschikbare budgetten, maar ook dat het de taak van de gemeentelijke overheid is om de
zwakkeren in de samenleving te beschermen. Het is wenselijk om over de invulling van deze taak en
de financiële condities die hieraan worden verbonden, afspraken op te nemen in het coalitieakkoord.
Woningbouwprogramma
Prominent thema op dit terrein is de bebouwing van Nieuw-Valkenburg. De meeste partijen zien de
afspraken met betrekking tot de bebouwing van het voormalig vliegveld als een gegeven. Twee
partijen willen überhaupt geen bebouwing, of fors minder. Dit wordt door de andere partijen niet als
een realistische optie gezien, er zijn immers al afspraken over gemaakt. De meeste partijen kiezen
voor een bouwprogramma voor Nieuw-Valkenburg dat niet concurreert met het
woningbouwprogramma van de gemeente Katwijk. Algemeen is de opvatting dat Nieuw-Valkenburg
als het sluitstuk van het woningbouwprogramma moet worden gezien, met andere woorden dat er
zo lang mogelijk moet worden gewacht met bouwen.
Verder wordt aandacht gevraagd voor betaalbare woningen in het algemeen en voor starters in het
bijzonder. Een enkele partij benadrukt de noodzaak van meer huurwoningen.
Bereikbaarheid
Een goede bereikbaarheid van Katwijk wordt breed gezien als een belangrijk thema, waarbij ook
eisen worden gesteld aan de leefbaarheid.
 Voor de RLR betekent dit een goede inpassing. Meerdere partijen onderkennen de relatie
tussen het nakomen van de afspraken m.b.t. het bebouwen van Nieuw-Valkenburg en het
realiseren van deze verbinding.
 De ondertunneling van de N206 wordt breed gedragen, waarbij meerdere partijen wel
aangeven dat hierbij rekening moet worden gehouden met de financiële mogelijkheden. Op
grond hiervan wordt de zgn DODO-variant realistischer geacht dan volledige ondertunneling.
 Met betrekking tot het doortrekken van de Westerbaan is nog steeds sprake van verschil van
opvatting tussen de diverse partijen. De tegenstanders onderkennen dat een meerderheid
voor doortrekken van de Westerbaan is, het is daarom geen breekpunt. Wel is benadrukt dat
het tijd is om een volwaardig alternatief te ontwikkelen aangezien het al lange tijd niet lukt
om definitieve toestemming voor doortrekken te krijgen. Een goede ontsluiting via het
Bosplein wordt als meest realistisch gezien.
 Alle partijen achten het werken aan de Noordelijke Randweg Rijnsburg wenselijk.
Economie
Naast versterken van de traditionele sectoren, is ook door meerdere partijen aangegeven dat de
gemeente moet investeren in het vestigingsklimaat in Katwijk. Daarnaast bestaat breed draagvlak
voor het investeren in vernieuwing van de economie, hierbij is gerefereerd aan de relatie met het Bio
Science Park. Bereikbaarheid is een belangrijke randvoorwaarde voor de economische ontwikkeling.
4
Centrale bibliotheek
Er lijkt grote overeenstemming te zijn over de invulling van een centrale bibliotheekfunctie, inclusief
een zaal met 100 tot 200 stoelen. Voor het concept van Cultuurhuis is geen draagvlak. De locatie
Baljuwplein, in combinatie met doortrekken naar de Voorstraat is meermalen aan de orde geweest.
Het is raadzaam om over dit onderwerp afspraken te maken in het coalitieakkoord.
Zeejachthaven
De standpunten m.b.t. de wenselijkheid van een Zeejachthaven zijn onveranderd. Wel kan worden
vastgesteld dat geen enkele partij het realistisch acht dat in de komende collegeperiode financiers
zullen opstaan om dit project te realiseren. Zeker niet als het standpunt blijft dat de gemeente geen
financiële bijdrage mag leveren en er geen omvangrijk woningbouwprogramma wordt toegestaan.
Duurzaamheid
Meerdere partijen hebben aangegeven over dit thema afspraken te willen maken. Dit betreft zowel
afspraken over energiezuinige gebouwen, alternatieve energie ed. Ook is aangegeven dat afspraken
wenselijk zijn over maatschappelijke duurzaamheid.
Zondagsrust
Dat de meerderheid van Katwijk hecht aan het handhaven van de zondagsrust, is een bekend
gegeven. De meeste niet-confessionele partijen hebben aangegeven hier geen breekpunt van te
willen maken.
Financiën
Er is een breed gedragen wens om afspraken te maken over een solide financieel beleid, waarbij een
duidelijke priortering moet worden aangegeven voor het geval de financiën tegen vallen. Ook wordt
door meerdere partijen aangegeven dat men de gemeentelijke belastingen in Katwijk op het huidige
niveau wil houden, met zekere marges als daar noodzaak toe is.
Het is onmiskenbaar nodig om in het coalitieakkoord afspraken te maken over hoe met de
gemeentelijke belastingen om te gaan.
Coalitie(s)
De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen geeft een duidelijk beeld. Er is sprake van een
meerderheid van de drie confessionele partijen, tegelijkertijd kan worden vastgesteld dat de
verhouding tussen confessionele en niet-confessionele partijen niet is veranderd. Tussen de
confessionele partijen is sprake van een kleine verschuiving, de grootste wijzigingen zijn een gevolg
van de komst van 4 nieuwe partijen met een niet-confessioneel karakter.
Tegelijkertijd kan worden vastgesteld dat de tegenstelling tussen confessionele en niet-confessionele
partijen niet meer zo pregnant is als in het verleden. De verschillen die er nog zijn leiden niet tot
breekpunten.
Verder blijkt sprake te zijn van een grote programmatische overeenstemming tussen de partijen. Op
een beperkt aantal thema’s kan worden vastgesteld dat enkele partijen iets scherpere standpunten
hebben dat de andere partijen.
Alle drie de confessionele partijen hebben aangegeven dat men een coalitie met deze partijen
aangevuld met een niet-confessionele partij het meest wenselijk acht. Een variant van twee
confessionele en twee niet-confessionele partijen kan op meer draagvlak rekenen bij de nietconfessionele partijen. Voornaamste motief daarbij is dat een nieuw College ook rekening moet
houden met de wensen en belangen van 45% van de (niet-confessionele) stemmers in Katwijk.
5
Rode draad bij alle partijen is dat het nieuwe College een afspiegeling moet vormen van de Katwijkse
samenleving.
Alle partijen hebben aangegeven te beschikken over capabele kandidaten voor het wethouderschap.
De meeste partijen hebben hierbij opgemerkt dat de kandidaten gemeentelijke ervaring hebben en
in Katwijk wonen. Een enkele partij heeft aangegeven een wethouder uit een landelijke pool te
kunnen leveren.
Advies
Rode draad in de gesprekken is dat de gemeenten voor een aantal forse opgaven staat de komende
periode. Zowel als gevolg van de economische crisis als vanwege de overdracht van taken door het
Rijk die gepaard gaat met een efficiencykorting.
Daarnaast is in verschillende bewoordingen aangegeven dat het noodzakelijk is om op een andere
manier met maatschappelijke vraagstukken om te gaan dat tot nu toe gebruikelijk is geweest. Dit
vraagt om een andere bestuursstijl, meer gericht op het stimuleren van participatie door
belanghebbenden en het accepteren dat daar andere oplossingen uit voort kunnen komen dan
oorspronkelijk door raad en college zijn bedacht. Overigens moet hierbij worden bedacht dat een
gedetailleerd coalitieakkoord op gespannen voet kan staan met de wens om belanghebbenden
eerder in het besluitvormingsproces te betrekken. De coalitiepartijen hebben dan namelijk al een
standpunt ingenomen.
Deze opgaven in combinatie met een ontwikkeling naar een andere bestuursstijl, vragen om een
stabiel bestuur, gebaseerd op voldoende onderling vertrouwen om eventuele tegenslagen te kunnen
opvangen.
Ik heb vastgesteld dat de drie confessionele partijen deze weg met elkaar willen inslaan, het liefst
met een vierde (niet-confessionele) partij erbij om een zo breed mogelijk draagvlak voor het te
voeren beleid te hebben.
Van de diverse kandidaten komt GemeenteBelangen als meest logische vierde partij naar voren.
Want hoewel GemeenteBelangen drie zetels heeft verloren, is deze partij in aantal zetels de vierde
partij en lijkt het ook haalbaar om met GemeenteBelangen programmatische afspraken te maken.
Bovendien kent GemeenteBelangen een lange bestuurlijke traditie in Katwijk.
Op grond van mijn verkenning is mijn advies dan ook om een coalitieakkoord op te stellen met de
partijen CDA, ChristenUnie, SGP en GemeenteBelangen, waarin in ieder geval de thema’s zijn
opgenomen die hiervoor zijn genoemd. Deze coalitie biedt mijns inziens de meeste waarborgen voor
een stabiel College dat kan werken aan de benodigde vernieuwing.
Aanvullend adviseer ik om in de formulering van de afspraken rekening te houden met de ambities
met betrekking tot de bestuursstijl.
6
Opdracht voor de informateur van de raad van Katwijk
Geachte heer van Kesteren,
De lijsttrekkers van de 9 partijen die zitting zullen hebben in de nieuwe raad van de gemeente
Katwijk hebben op 24 maart op initiatief van het CDA met elkaar gesproken over het proces om te
komen tot een nieuwe coalitie en een nieuw college. Alle partijen hebben daarbij uitgesproken dat
dit proces transparant moet zijn. Om dit te bereiken is er voor gekozen om in de eerste fase van de
coalitievorming gebruik te maken van een informateur. U heeft aangegeven bereid te zijn deze rol op
u te willen nemen. Door ondertekening van deze opdracht spreken alle betrokkenen hun vertrouwen
uit in uw deskundige en onafhankelijke invulling van deze rol.
Middels deze opdrachtverlening verzoeken wij u een onderzoek in te stellen naar de te vormen
coalitie voor het gemeentebestuur van Katwijk. Wij verzoeken u de volgende vragen bij de partijen in
de raad te onderzoeken:
1. Wat is de visie van elk van de partijen op het beleid van de gemeente in de komende vier
jaren
2. Welke onderwerpen dienen een plek te krijgen in het coalitieakkoord en wat zijn de
standpunten van de verschillen partijen omtrent die onderwerpen
3. Welke ideeën bestaan er ten aanzien van de te vormen coalitie, zowel ten aanzien van de
mogelijke samenwerking als ten aanzien van de randvoorwaarden
4. Hebben de partijen die bereid zijn toe te treden tot een coalitie een capabele wethouder
beschikbaar.
Wij verzoeken u uw bevindingen vast te leggen in een schriftelijke rapportage en het liefst voor 5
april aanstaande aan te bieden aan de raad. Natuurlijk zult u, desgewenst, vanuit de gemeente
worden ondersteund in de uitvoering van dit onderzoek.
Wij wensen u veel succes met uw opdracht en zien uw rapportage met belangstelling tegemoet.
Met vriendelijke groet,
Willem van Duijn (CDA)
Klaas Jan van der Bent (ChristenUnie)
Wouter-Jan Vroegindeweij (SGP)
Gerard Bol (GemeenteBelangen)
Anita van Ginkel (Hart voor Katwijk)
Nico van Hoogdalem (VVD)
Nelly Smits (PvdA)
Ralf Boland (D66)
Jaap Haasnoot (KiesKatwijk)
7

Download Report