juni - Ingenieursbureau Drechtsteden

Nieuwsbrief
juni 2014
Het Hof van Dordrecht opgeleverd
Ongeveer anderhalf jaar geleden startte de verbouwing en restauratie van Het Hof. Het
rijksmonument was ooit een Augustijnenklooster, maar heeft ook een unieke historische
waarde omdat in een van de gebouwen, in de Statenzaal, in 1572 de eerste Vrije
Statenvergadering plaatsvond. Een bijeenkomst die de basis zou leggen voor de Staat der
Nederlanden. Bouwmanager Ray Westerhuis is tevreden dat het werk is afgerond, maar vind
het ook jammer om dit bijzondere project achter zich te laten.
Ray: “De verbouwing heeft anderhalf jaar geduurd. Maar
het hele project heeft veel langer geduurd. Het Hof krijgt
straks een publieke functie in de vorm van een
interactief museum over de geschiedenis van de stad.
Voor die toepassing hebben we oorspronkelijk ook andere
locaties bekeken, maar uiteindelijk viel de keuze op Het
Hof. De besluitvorming daarover heeft vanzelfsprekend
de nodige tijd in beslag genomen.”
Daarna volgde een periode met heel veel onderzoek. Ray:
“Het hele complex is verschrikkelijk oud. De fundamenten
van de oudste gebouwen dateren uit de 12e eeuw. Een
groot gedeelte is ooit afgebrand en hergebouwd. Daar
moet je natuurlijk zeer voorzichtig en zorgvuldig mee
omgaan. Daarbij hebben we ook heel nauw
samengewerkt met archeologen en monumentenzorg.
Extra lastig was dat veel niet is gedocumenteerd: de
oudste tekeningen die we hebben gevonden zijn pas uit de jaren 1900.
En ten slotte duurde de verbouwing ook langer dan gepland. “Dat is bijna niet te voorkomen
bij zo’n project. Je komt zoveel onvoorziene zaken tegen. Zo stuitten we op een oude
waterkelder onder het gebouw, achter een voorzetwand kwam een raam tevoorschijn en
onder een vloer verscheen zeer antiek eikenhouten parket. Dan moet je dus tijdens het werk
bepalen wat je met zo’n vondst doet – is het waardevol om het te behouden?
– en vervolgens de plannen daarop aanpassen. Dat maakt het werk natuurlijk enorm
interessant en dynamisch.”
Hoewel er hier en daar nog wat kleine puntjes op de i gezet worden, is het gebouw
inmiddels bouwkundig en voor de installaties opgeleverd en overgedragen aan de gebruiker:
het Dordrechts Museum. “Vanuit het IBD blijven we nog wel bij het project betrokken én bij
de herinrichting van het plein, dat ook wordt aangepakt en nog niet klaar is. Binnen gaat
nu XPEX Experience Experts uit Amsterdam aan de slag om Het Hof tot een plek te maken
waar de geschiedenis van Dordrecht – en daarmee die van het ontstaan van Nederland – kan
worden beleefd en onderzocht.” ‘Beleving’ is de specialiteit van XPEX. Daarnaast maakt het
bureau ook het inrichtingsontwerp voor andere ruimten in Het Hof, zoals de entree en winkel,
de horeca en de nieuwe studiezaal van het Regionaal Archief Dordrecht. De bedoeling is dat
Het Hof in zijn nieuwe functie in het eerste kwartaal van 2015 zijn deuren opent.
Nieuwsbrief
juni 2014 - 2
Veel belangstelling voor nieuw, slim en duurzaam zwembad in
Alblasserdam
Tijdens de Dag van de Bouw, op 24 mei, was er veel belangstelling voor het in aanbouw
zijnde nieuwe zwembad Blokweer in Alblasserdam. En ook voor de geplande excursie naar
het zwembad tijdens het VNG Jaarcongres volgende week zijn heel wat aanmeldingen.
Blokweer is dan ook het eerste zwembad in Nederland dat gebouwd wordt volgens het ‘2521
gewoon zwemmen’ concept van de KNZB. Het is een slim, kosteneffectief en vooral ook
duurzaam concept. Johan de Korte (directievoerder) en Tom Sanders (toezichthouder) zijn
namens het IBD al vanaf het begin nauw bij het project betrokken.
“2521 gewoon zwemmen” staat voor de
afmetingen van het bad (25 x 21 meter) en voor
het feit dat je er ‘gewoon’ kunt zwemmen, dus
zonder bubbelbaden, sauna’s of glijbanen.
Tom Sanders: “Het belangrijkste kenmerk van
het zwembad is dat het op maaiveldhoogte wordt
opgebouwd. Traditioneel bouwen we in Nederland
vooral zwembaden ín de grond, met betonnen
wanden die we bekleden met wand- en vloertegels.
Bij dit nieuwe concept bouwen we eigenlijk een
grote hal, waar een bad is ingezet. De stalen
constructie van het zwembad staat op een
betonvloer en is aan de binnenkant bekleed met
een speciaal, onderhoudsvriendelijk folie. In een
helft van het bad is, over de gehele lengte een
beweegbare bodem aangebracht. Zo kan het bad
zowel recreatief als voor wedstrijden worden
gebruikt.”
Het zwembad zelf, dat oorspronkelijk in Italië is bedacht, kan snel worden gerealiseerd, maar
ook het gebouw is slim en uiterst functioneel gebouwd. Tom: “Het is bijvoorbeeld handig
dat alle installaties zich op het maaiveld bevinden. En problemen, zoals lekkage, heb je veel
sneller in beeld. Alles is goed controleerbaar. Daarbij wordt het zwembad tegen een
bestaande sporthal aangebouwd. De nieuwe entree van het zwembad, wordt ook de toegang
tot de sporthal. Dat scheelt enorm in de kosten als je kijkt naar beheer, exploitatie en
personeelsinzet.”
Een laatste onderscheidende factor is dat bij
zwembad Blokweer veel aandacht wordt besteedt
aan duurzaamheid. “Het gebouw, een ontwerp van
Slangen & Koenis, is hoogwaardig geïsoleerd.
Daarnaast is er extra geïnvesteerd in duurzame
installaties voor de (natuurlijke) filtering van het
water en voor de beheersing van de
watertemperatuur en de luchtcondities. Als met
al gaat het om zo’n 30% lagere energiekosten
en 25% minder CO2-uitstoot.” De oplevering van
zwembad Blokweer staat gepland voor
1 september van dit jaar.
Nieuwsbrief
juni 2014 - 3
Audionetics Sophiapark
Op zaterdag 17 mei werden tijdens de Volgerlanden Woondag in Hendrik-Ido-Ambacht twee
‘Audionetics’ in gebruik genomen. Deze informatiezuilen staan in de ecologische zone in het
Sophiapark en geven gesproken informatie over wat er in de directe omgeving te zien is en
gebeurt op het gebied van de flora en de fauna. Het is hiermee een echt educatief natuurpad
geworden. In opdracht van Project De Volgerlanden schreef Jan de Geus van het IBD de
teksten voor de Audionetics en sprak ze ook in. Collega Patrick Kars – ofwel ‘DJ Red’ –
zorgde voor professionele geluidsopnamen.
Het natuurpad in het Sophiapark maakt deel uit van de ecologische route die de
Alblasserwaard en de Hoekse Waard met elkaar verbindt. Deze route loop dwars door De
Volgerlanden en is in het Westelijk deel nu aangelegd. In De Volgerlanden-Oost gaat dat de
komende jaren nog gebeuren. De zone is bedoeld om dieren de ruimte te geven, zoals:
insecten (sprinkhanen en vlinders), maar ook voor vogels, kleine zoogdieren e.d. Bij de
inrichting van de zone is rekening gehouden met de eisen die gesteld worden aan hun
leefgebied. Lopend op het wandelpad zie je een insectenhotel, eendenkorven, is er een
vlindereiland, een vogeleiland, en staan er nu dus ook de twee Audionetics.
Jan de Geus: “De teksten zijn gericht op basisschoolkinderen. Ze zetten de Audionetics in
werking door met hun voet een pedaal in te trappen en te blijven ‘pompen’ om zo
benodigde energie op te wekken. De ene zuil staat bij het insectenhotel. De kinderen horen
onder meer hoe ze bepaalde, veelvoorkomende insecten kunnen herkennen, waarom het
hotel is gebouwd en of ze bang moeten zijn voor de beestjes. De andere zuil richt zich op de
meest algemene vogels in het gebied: watervogels, vogels in bomen en struiken en vogels
op de grond.”
De ultieme test is volgens Jan of het de kinderen gaat aanspreken. Tijdens de Woondag leek
dat zeker het geval en ook Jan heeft er, vanuit zijn ervaring, een goed gevoel bij. Hij was
ruim tien jaar ‘natuurouder’ op de basisschool van zijn kinderen en werd voor de klus
gevraagd vanwege zijn besmettelijke enthousiasme waar het gaat om ecologie en
natuurontwikkeling. Jan: “De teksten hebben we bewust kort gehouden en heel erg
toegespitst op wat er te zien is. Daarbij sluiten de teksten van beide Audinetics af met
informatie over wat de kinderen zelf kunnen doen om insecten en vogels in hun tuin te
krijgen. Zo hopen we dat we ook op de wat langere termijn hun aandacht voor de natuur
kunnen vasthouden.“
Nieuwsbrief
juni 2014 - 4
Ontwerp spelzaal Blekersdijk zo goed als rond
In november 2012 kwam vanuit de gemeente Dordrecht het verzoek aan het IBD om een
onderzoek te doen naar een nieuwe, gemeenschappelijke gym-accomodatie voor de
basisscholen in de binnenstad. De maximale loopafstand tot de accommodatie mocht daarbij
maximaal 750 meter zijn. Op basis van een analyse van de mogelijkheden, werd uiteindelijk
gekozen voor een scenario met een nieuw te bouwen, dubbele gymzaal (spelzaal) aan de
Blekersdijk. Het ontwerp van die spelzaal was een behoorlijke puzzel, maar is inmiddels zo
goed als rond.
De dubbele spelzaal zijn eigenlijk twee gymzalen tegen
elkaar aan, met ieder een afzonderlijke toegang en eigen
voorzieningen, zodat de leerlingen van twee scholen geen
kleedkamers hoeven te delen. Tussen de twee zalen moet
een demontabele wand komen, zodat de ruimte ook als
één grote zaal gebruikt kan worden.
Ontwerper Mazin Abdullsada legt uit wat de interessante
uitdaging was in deze opdracht. “We moesten een balans
zien te vinden tussen functionaliteit, omgevingsaspecten,
wettelijke normen en budget. Dat viel niet mee. Voor het
oorspronkelijke concept, waarin de twee zalen
zijdelings tegen elkaar bedacht waren, met aan
weerskanten een entree en kleedkamers, bleek de locatie
niet groot genoeg. Dan zou het gebouw te dicht op zijn
omgeving komen te staan. We zijn toen gaan kijken naar mogelijkheden om de diepte of de
hoogte in te gaan. Maar zodra er sprake is van meerdere verdiepingen, krijg je te maken met
extra vierkante meters, voor trappen en verkeersruimtes. Je moet immers goed rekening
houden met de logica binnen het gebouw: dat verschillende groepen elkaar niet in de weg
lopen en dat er goede vluchtroutes zijn in geval van calamiteiten. Maar extra vierkante
meters, kosten ook extra geld.”
Uiteindelijk ligt er nu een ontwerp dat voldoet aan de eisen, binnen budget te realiseren is
en dat compacter is dan het oorspronkelijke concept. Ondanks dat de voorzieningen in dit
ontwerp over twee etages verdeeld zijn, oogt het ontwerp door de verschillende niveaus niet
massief. “Het is belangrijk dat zo’n gebouw niet alleen functioneel is, maar ook past in zijn
omgeving. In dat opzicht vind ik het ook goed dat het gebouw in het ontwerp nu een centrale
entree krijgt aan de hoofdstraat, tegenover het nieuwe schoolgebouw.” Het schetsontwerp
en de stichtingskosten zijn gereed. Na goedkeuring van de opdrachtgever (MO, Gemeente
Dordrecht) kan gestart worden met de nadere uitwerking van het plan.
Actie De Holland
De renovatie van gebouw De Holland, het toekomstige gebouw
van het Onderwijsmuseum, is in volle gang. De schoorsteen
maakte de bijzondere en markante uitstraling van gebouw De
Holland
compleet. Om De Holland weer in volle glorie te laten herrijzen,
wil het museum de schoorsteen met zijn bekroning graag
terugbrengen. U kunt een bijdrage leveren aan het project via
een donatie (kijk op www.onderwĳsmuseum.nl) of door te
bieden op een straatnaambord via www.biedopeenbord.nl.
Nieuwsbrief
juni 2014 - 5
Constructieve toets kademuren
“Duiken in de Dordtse onderwereld”
Onlangs verscheen een kort bericht in het AD De Dordtenaar over het onderzoek naar de
constructieve staat van de kade van Wolwevershaven. Deze werkzaamheden vormen
onderdeel van een groter onderzoek naar de bouwkundige staat van oude kademuren in
Dordrecht, de zogenaamde constructieve toets. Hans Hilgers is vanuit het IBD bij het
project betrokken: “Dordrecht is de oudste havenstad van Nederland. Overal waar je
onderzoek doet, duik je diep in de geschiedenis. Zo is de Korte Engelenburgerkade gebouwd
op oude restanten van de stadsmuur. Daar zijn we gestuit op het hout van die stadsmuur uit
de 15e eeuw.”
De gemiddelde levensduur van een kade is ongeveer 70
jaar. Het water en de bewegingen in het water tasten de
kademuren aan, maar ook het veranderende gebruik van
de kade en bijvoorbeeld de wortels van bomen kunnen
van invloed zijn op de constructieve staat. In de Dordtse
binnenstad zijn veel verschillende kadeconstructies. Zo
bestaat de Wolwevershaven al uit elf verschillende
kadesecties die in verschillende perioden zijn gebouwd.
De kademuur die we nu onderzoeken is zo’n 140 jaar oud
en daarmee de oudste van Dordrecht die nog door de
scheepvaart wordt gebruikt. Hans: “Uit archiefonderzoek
weten we inmiddels dat de kademuur al verschillende
keren op de rol heeft gestaan. In de jaren ’30 was er al
sprake van het aanpakken van de kademuur. Het heeft
tot ’41 geduurd tot er een bestek was en vervolgens is het project door de bezetter
stilgelegd. De tweede keer was de Wolwevershaven in beeld in 1963. De sanering van de
Dordtse binnenstad kreeg toen echter prioriteit en de kademuren vielen weer buiten de boot.
Net als in 1969, toen drie andere kades zeer dringend onderhoud nodig bleken te hebben.
Daarna is de kade kennelijk uit zicht geraakt.”
Hans Hilgers benadrukt dat dit geen reden is tot paniek,
maar de Wolwevershaven wordt nu ook grondig
onderzocht, naast de vijf andere kademuren uit het
project. “Dat onderzoek begint met een archiefonderzoek
in het archief Hellingen en het regionaal archief. Dat is
een behoorlijke speurtocht, maar het geeft vaak al een
redelijk beeld van wat je kunt gaan tegenkomen. Een
andere bron is het beheersysteem van Stadsbeheer. Met
behulp van ‘meetboutjes’ in de kademuren meten zij om
de twee jaar vervormingen en verplaatsingen. In
aanvulling hierop zijn op de kade aan de Wolwevershaven
hellingsmeters geplaatst, waarmee de verplaatsingen nog
nauwkeuriger kunnen worden gevolgd. Daarnaast worden
alle kaden regelmatig onder en boven water
geïnspecteerd waarbij zonodig ook houtmonsters uit de
fundering worden genomen.”
De resultaten van deze zoektocht vormen de input voor
het veldonderzoek dat vervolgens plaatsvindt. Hans:
“Daarbij maken we gebruik van verschillende technieken.
We maken bijvoorbeeld proefsleuven, waarbij we kunnen
zien hoe de kade werkelijk is opgebouwd. Dat verschilt
nogal eens van de ontwerptekeningen, en soms
ontbreken de ontwerpgegevens geheel. Als de kade
teveel water doorlaat om een proefsleuf te kunnen
graven, passen we bijzondere technieken toe. We doen
ook kernboringen, waarbij we met een holle diamantboor
meters diep door het metselwerk gaan. Met een
grondradarscan kunnen we over het kadeoppervlak gaan
om zo per laag holtes en andere veranderingen in de
bodemstructuur te kunnen vastleggen.
Vervolg zie volgende pagina.
Nieuwsbrief
juni 2014 - 6
Vervolg: Constructieve toets kademuren
Dat hebben we bijvoorbeeld ook gedaan voor de intocht van
Sinterklaas in 2011, om te kijken of het grote aantal bezoekers
op de kade geen risico zou opleveren. Verder meten we de
grondwaterstand die achter de kade blijft staan wanneer het
laagwater wordt, en kijken we o.a. ook naar de belasting van
bomen op de kade, de kracht die op bolders wordt uitgeoefend,
de veranderingen in de tijd van de waterbodemdiepte voor de
kade, hoe de kade aansluit op de naastgelegen kademuren en
in hoeverre de kade veel publiek te dragen krijgt.”
De getijbeweging is een ander typisch Dordts aspect. Waar de
kaden in veel andere steden met een min of meer vaste
waterstand te maken hebben, staan de Dordtse kaden onder
invloed van de eb en vloedbeweging en van wisselingen als gevolg van de variërende
rivierafvoer. Bij het onderzoek van de oude kaden moet ook gekeken worden naar de
waterstanden die voor 1970 optraden, toen het Haringvliet nog in open verbinding met de
zee stond. De getijslag was toen een stuk groter dan nu.
Elke oude kade is uniek. De resultaten van het veldonderzoek leveren niet zelden zoveel
nieuwe inzichten op dat ook de onderzoeksstrategie tussentijds moet worden aangepast. Alle
informatie bij elkaar resulteert in een degelijke beoordeling van de constructieve staat van
de kade. Deze beoordeling en de ruimtelijke aspecten vormen uiteindelijk de input voor het
hersteladvies van het IBD aan de gemeente.
Klankbordgroep helpt te komen tot een gedragen plan
Steeds meer gemeenten zien het belang van vroegtijdige burgerparticipatie bij de
planvorming rond de herinrichting van openbare ruimte. Zo ook Zwijndrecht. Het IBD
ondersteunt de gemeente bij het inzetten van klankbordgroepen bij de projecten
Burgemeester de Bruïnelaan en Develpoort.
Lyda Hertogh neemt, samen met collega’s Bas Pijl (Burg. de
Bruïnelaan) en Peter van den Eijnden (Develpoort), aan de
klankbordgroep van de beide projecten deel. “De burgerparticipatie is bij
de twee projecten verschillend ingestoken. Bij de Develpoort hebben we
eerst een avond georganiseerd waarop we de aanwezige problemen en
wensen hebben geïnventariseerd en die zijn we vervolgens gaan vertalen
naar een conceptplan. Bij de Burg. de Bruïnelaan heeft er eerst interne
ideevorming plaatsgevonden. Daarna hebben we tijdens een algemene
bijeenkomst de ideeën gepresenteerd en voorgelegd waar de keuzes
zaten.”
De aanwezigen bij de inspraakavonden konden zich aanmelden voor de
klankbordgroepen. Bij de Develpoort telde de klankbordgroep uiteindelijk
10 leden, bij de Burg. de Bruïnelaan zelfs 25. “In de praktijk blijkt 25 wel
wat veel om het gesprek goed te structureren. Maar bij beide groepen
vormden de leden een redelijk goede afspiegeling van de omgeving. Bovendien blijken ze
uitstekend in staat niet alleen in eigenbelang te denken, maar ook het totaalplaatje te
beoordelen.”
Inmiddels is het plan voor Develpoort goedgekeurd in de klankbordgroep en is het reeds in
het college geweest. Onlangs heeft een inspraakavond
plaatsgevonden en inmiddels loopt de inspraaktermijn
Colofon
van 6 weken. Daarna komt de groep weer bij elkaar. Bij
de Burg. de Bruïnelaan wordt het plan rond september
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het
Ingenieursbureau Drechtsteden
in de Raad verwacht en volgt daarna de
informatieavond. Lyda: “Het lijkt erop dat deze
Spuiweg 5-9
aanpak goed werkt. Door vooraf rekening te houden
3311 GT Dordrecht
Tel. 078-770 2810
met wensen, krijg je minder klachten achteraf.
ingenieursbureaudrechtsteden.nl
Bovendien hebben we gemerkt dat, doordat mensen
Reageren? Mail: [email protected]
weten wat de plannen zijn en zich daar ook
medeverantwoordelijk voor voelen, er meer begrip is
De volgende nieuwsbrief verschijnt eind juli
voor eventuele overlast tijdens de werkzaamheden.”

Download Report