Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13
Gebiedsplan 2015-2018
Pernis: zelfvoorzienend dorp in de haven
1
2
Gebiedsplan Pernis
Vastgesteld door de gebiedscommissie op 24 juni 2014.
Contactpersoon:
Victor Nagtegaal
Gebiedsmanager Pernis
[email protected]
06 – 12 21 85 99
3
Inhoudsopgave
1 Inleiding en leeswijzer ...................................................................................................................... 5
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer .............................................................................................. 5
1.2 Participatie................................................................................................................................. 5
2 Pernis ............................................................................................................................................... 6
2.1 De ambities voor Pernis ............................................................................................................ 6
2.1.1 Typering van de wijk .............................................................................................................. 6
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen .............................................................. 6
2.1.3 Scores wijkprofiel ................................................................................................................... 8
2.1.4 De ambitie ............................................................................................................................ 10
2.2 De doelen ................................................................................................................................ 10
2.3 De aanpak ............................................................................................................................... 11
2.3.1 Strategieën........................................................................................................................... 11
2.3.2 Prioriteiten ............................................................................................................................ 12
2.4. Knelpunten ............................................................................................................................. 12
2.5. Ontwikkelagenda.................................................................................................................... 13
3 Bijlagen:
A. Ontwikkelagenda
B. DIN-schema
C. Doelen-Inspanningen-Netwerk Methodiek
D. Achtergrondinformatie Pernis
E. Sidelist wijkspecifieke onderwerpen Pernis
F. Uitwerking Inspanningen 2014-2018
G. Samenvatting participatietraject
4
1 Inleiding en leeswijzer
1.1 Algemene inleiding en leeswijzer
Voor u ligt het gebiedsplan Pernis 2015-2018. In het DIN-schema (bijlage B + F) worden de
doelstellingen van het gebiedsplan voor de aankomende vier jaar uitgewerkt in concrete acties,
zogenaamde “inspanningen”. Het gebiedsplan vormt samen met de uitvoeringsprogramma’s van het
cluster Stadsbeheer, het cluster Stadsontwikkeling, het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling en de
Directie Veiligheid het gebiedsprogramma voor de periode 2015-2018. In het gebiedsplan staat de
ambitie voor het dorp. De doelen, maar ook de strategieën waarmee de doelen bereikt gaan worden.
Bij het opstellen van het schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken geweest.
In de volgende paragraaf zal kort worden weergegeven welke vorm de participatie in Pernis heeft
gehad. In paragraaf twee wordt Pernis als dorp getypeerd. Wat maakt Pernis anders dan andere
wijken in Rotterdam en wat zijn de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van het gebied. Daarna
wordt de ambitie van het dorp uitgelegd en hoe de ambitie bereikt gaat worden. Welke doelen en
strategieën benoemd zijn en welke drie prioriteiten voor het gebied zijn geformuleerd. Als laatste
worden de knelpunten voor het gebied benoemd. Daarnaast zijn een aantal bijlagen aan het
gebiedsplan toegevoegd, onder andere het DIN-schema, achtergrondinformatie over het dorp Pernis
en een uitgebreid verslag van het participatie-traject.
1.2 Participatie
Bij het opstellen van het DIN-schema en het gebiedsplan zijn de inwoners van Pernis betrokken. Het
participatieproces was een interactief proces tussen ambtenaren en bewoners. Gezamenlijk brachten
zij de ambitie voor Pernis en de belangrijkste thema’s voor de toekomst van Pernis in beeld.
Ambtenaren
Bewoners
Project Start Up (PSU)
Maart 2013
Kick-off Pernis 2030
2 Mei 2013
1e bijeenkomst
8 mei 2013
1e bijeenkomst
21 Mei 2013
2e bijeenkomst
29 mei 2013
2e bijeenkomst
17 Juni 2013
3e bijeenkomst
20 juni 2013
Enquête / film jeugd / vragenlijst
aan de waterkant
4e bijeenkomst
10 juli 2013
Markt Pernis 2030
12 juli 2013
5e bijeenkomst
26 september 2013
Slotbijeenkomst
9 oktober 2013
Slotbijeenkomst
14 november 2013
5
Met een groep van circa tien actieve Pernissers (klankbordgroep Pernis 2030) is tijdens vijf
bijeenkomsten nagedacht over de toekomst van Pernis. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn een viertal
thema’s naar voren gekomen die de klankbordgroep erg belangrijk vindt: voorzieningen, vrije tijd,
jeugd en dorpscultuur. Binnen een aantal weken zijn de thema’s verder aangevuld en uitgewerkt
door middel van verschillende activiteiten. Zo is er voor het thema voorzieningen een enquête huis
aan huis verspreid en digitaal beschikbaar gesteld. Ruim 150 Pernissers hebben de enquête
ingevuld. Voor het thema jeugd is een filmpje gemaakt. In het filmpje worden vragen gesteld aan
jongeren in Pernis over hun visie op Pernis in 2030. Daarnaast is een tekenwedstrijd gehouden om
ook de jongere kinderen te betrekken. Voor het thema vrije tijd zijn de verenigingen van Pernis
gevraagd een powerpoint presentatie aan te vullen met foto’s en steekwoorden. In de presentatie
werd gevraagd wat voor de verenigingen in de toekomst noodzakelijk is en wat zij graag in de
toekomst zouden willen hebben (need to have, nice to have). Voor het thema dorpscultuur zijn vier
gasten uitgenodigd uit andere dorpen om meer van elkaar te leren op het gebied van het versterken
en behouden van de dorpscultuur. De resultaten van de verschillende activiteiten zijn samengekomen
tijdens de markt Pernis 2030 op vrijdag 12 juli 2013. Bij de verdere uitwerkingen van de doelstellingen
en inspanningen zullen de inwoners opnieuw betrokken worden.
Naast de bewoners zijn bij het opstellen van het gebiedsplan ook de partners en instellingen (zoals
Stichting welzijn Pernis, de Jongerenwerker, Woningcorporatie Woonbron, de milieudienst DCMR, en
het Havenbedrijf) in het gebied via de accounthouders van de Clusters betrokken. Dit varieerde van
gespreken met betrokkenen tot inhoudelijke werksessies. Bij de uitvoering van de afzonderlijke
inspanningen zullen ook de partners weer worden betrokken.
2 Pernis
2.1 De ambities voor Pernis
2.1.1 Typering van de wijk
Pernis is een tuindorp aan de zuidkant van Rotterdam. Het is rustig, gemoedelijk, heeft veel groen en
een interessante waterkant. Pernis is letterlijk een dorp in de haven, omsloten door de Nieuwe Maas,
de industrie en de rijkswegen A4 en A15. Met de metro is het slechts 20 minuten naar het centrum
van Rotterdam. De groene gordel, historische lintbebouwing en ligging aan het water maken Pernis
tot een aantrekkelijk dorp om in te wonen en te recreëren.
In het Pernisser park (aan de zuidkant van Pernis) bevindt zich het openlucht zwembad, een
speeltuin en een kinderboerderij. Binnen het historisch lint zijn voornamelijk eengezinswoningen te
vinden en enkele appartementencomplexen. Aan de waterkant staat een woontoren met een
schitterend uitzicht op de Maas. Pernis heeft naar verhouding weinig inwoners met een niet-westerse
achtergrond. Het dorpse karakter van Pernis komt tot uiting in een bloeiend verenigingsleven, met
onder andere een voetbal-, ruiter- en een tennisvereniging en de vele activiteiten die enthousiaste
bewoners voor het hele dorp organiseren.
2.1.2 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
Sterkten
Pernis is een veilige en kindvriendelijke wijk van Rotterdam. Over de weg,
het water en over het (metro)spoor is Pernis goed bereikbaar. Het is een
aantrekkelijk groen dorp om in te wonen en te recreëren. De centrale
ligging in de regio, de omliggende (haven)bedrijvigheid en de nabijheid
van grootstedelijke voorzieningen dragen bij aan het unieke karakter van
het dorp en biedt werkgelegenheid in de directe omgeving. Een relatief
groot deel van de Pernissers heeft een gele of groene leefstijl (zie bijlage
D). Pernissers hechten veel waarde aan goede, gezellige, intensieve en sociale contacten in de buurt
waar ze wonen.
6
Zwakten
Pernis heeft veel eengezinswoningen die klein zijn en niet meer
voldoen aan de eisen van deze tijd. Het is lastig om in Pernis een
wooncarrière te maken. Daarnaast zijn een aantal belangrijke
voorzieningen verouderd. Hoewel veel inwoners lid zijn van een
vereniging, is de deelname aan culturele en sportieve activiteiten
lager dan in geheel Rotterdam. Ook heeft de vergrijzing een negatief
effect op het ledenaantal van verschillende verenigingen.
De Pernissers drinken in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
meer alcohol. Ook het gebruik van tabak en drugs door jongeren ligt boven het Rotterdams
gemiddelde. Hoewel Pernis absoluut goed scoort op de veiligheidsindex doet zich wel jeugdoverlast
voor. Het bovenmatig gebruik van alcohol door jongeren, (vaak) in combinatie met drugs, hangen
samen met overlast en vandalisme, met name ’s-avonds en in de weekeinden. Verder kan de ligging
van het dorp gezien worden als een zwakte. Pernis ligt midden in het havengebied. Dat maakt het
dorp kwetsbaar voor calamiteiten. Als laatste kan worden opgemerkt dat het imago van Pernis buiten
het dorp negatief is.
Kansen
Voor Pernis biedt de transitie van het Waal-Eemhavengebied naar een
innovatieve, kennisintensieve en duurzame Rotterdam-City Harbour
(Stadshavens) kansen. Voor het aantrekken van kenniswerkers en hun
gezinnen, het laten benutten van voorzieningen in Pernis door
zogenaamde early adapters (in de pioniersfase van Stadshavens) en om
aan te sluiten bij duurzame en innovatieve ontwikkelingen (zoals het
aanleggen van zonnepanelen). Maar het biedt ook kansen voor het laten
aansluiten van Pernis op het netwerk van (recreatieve) water-, wandel- en
fietsvoorzieningen (duurzame mobiliteit) en bij de levendige stad. Tevens kunnen de huidige inwoners
en bedrijven van Pernis geleidelijk gaan profiteren van nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingsmogelijkheden en consumptieve vraag in het Stadshavengebied (crossing borders).
Bedreigingen
Pernis had eind jaren‘70 7500 inwoners. Door gezinsverdunning is het aantal inwoners begin jaren
’90 teruggelopen tot circa 4600 inwoners. Hierdoor zijn de voorzieningen en verenigingen onder druk
komen te staan. Daarnaast wordt de omgeving rond het centrale plein in Pernis (Arie den Arendplein)
gekenmerkt door leegstand. Door de bouw van circa 200 woningen tussen 2000 en 2010 is het
inwonertal gestabiliseerd rond de 4800. Nog steeds vormt de verdere afname van het inwonertal door
gezinsverdunning en een teruglopend voorzieningenpeil een bedreiging voor Pernis. Het doel van het
gebiedsplan en het nieuwe bestemmingsplan, is het inwonersaantal op termijn te stabiliseren rond de
5000 (circa 200 nieuwe woningen).
Een andere bedreiging is het afnemende vertrouwen in de politie, de
overheid en de buurt. Deze bedreiging kan leiden tot een meer gesloten en
naar binnen gerichte sfeer in het dorp, een afname van de betrokkenheid
met de buurt en een toename van het sociaal isolement. Een laatste grote
constante bedreiging vormt de hoge milieubelasting als gevolg van de
intensivering van het Waal-Eemhavengebied, de petrochemische industrie
(o.a. Vondelingenplaat) en de toenemende infrastructuur (o.a. A4 noord en zuid).
7
Sterkten
- veilig
- kindvriendelijk
- goed bereikbaar, centraal in stadsregio
- unieke ligging aan rivier, in haven, bij stad
- groen woonmilieu, cultuurhistorie
Zwakten
- variatie woningaanbod: veel kleine veroudere
woningen (wijkprofiel)
- overmatig alcoholgebruik (+drugs) jeugd
- lage deelname aan culturele en sportieve
activiteiten
- imago
Bedreigingen
- afname inwonertal
- voorzieningen
- milieudruk
Kansen
- transitie stadshavengebied
- beter benutten ligging en kwaliteiten
- ontwikkelen dagtoerisme
- duurzaamheid
- clustering voorzieningen
2.1.3 Scores wijkprofiel
Het wijkprofiel is een verzameling van
statistische gegevens van de gemeente
Rotterdam op het gebied van veiligheid, welzijn
en voorzieningen die onder andere verkregen
zijn door enquêtes. In de figuur worden de
resultaten van Pernis weergegeven. De donker
groene vlakken geven aan dat Pernis ver
boven het gemiddelde van de gemeente
Rotterdam scoort. Bij de groene vlakken scoort
Pernis ook boven het gemiddelde en de licht
groene vlakken geven aan dat Pernis rond het
gemiddelde scoort. De gele vlakken geven aan
dat Pernis onder het gemiddelde scoort en
oranje vakken geven aan dat de score van
Pernis ver onder het Rotterdams gemiddelde
ligt. In deze paragraaf worden de opvallendste
scores uit het wijkprofiel opgesomd.
Vastgoed:
Het
percentage
kleine
eengezinswoningen met een woonoppervlak
van minder dan 75m² is in Pernis 35% (5% in Rotterdam). Deze kleine woningen hebben een relatief
kwetsbare positie op de woningmarkt omdat ze vaak niet aan de eisen van deze tijd voldoen.
Voorzieningen: Hoewel 64% van de huishoudens aangeeft dat winkels voor dagelijkse
boodschappen (ruim) voldoende aanwezig zijn in en rond Pernis (Rotterdam 85%) staan deze
voorzieningen wel onder druk. De afgelopen jaren zijn de nodige winkels en recent de Rabobank en
een basisschool op het Arie de Arendplein leeg komen te staan. Herstructurering van het plein is dan
ook één van de drie prioriteiten.
Daarnaast geeft 73% van de huishoudens aan dat openbaar vervoer (ruim) voldoende aanwezig is in
Pernis (Rotterdam 90%). Het behouden van spitslijn blijft wel een aandachtspunt. Er ligt nog wel een
kans om Pernis aan te sluiten op regulier vervoer over water.
8
Milieu: In Pernis bevindt 80% van de woningen zich in een geluidscontour vanaf 55 db (52% in
Rotterdam). 12% van de huishoudens geeft aan zelf veel overlast te ervaren van stank veroorzaakt
door bedrijven en/of industrie. In geheel Rotterdam ligt het gemiddelde op 3%. 16% van de
huishoudens geeft aan geluidsoverlast van bedrijvigheid te ervaren (Rotterdam 3%).Geluidsoverlast,
maar ook andere milieu- overlast vanuit de omgeving is een constant zorgpunt. Via de strategie milieu
en duurzaamheid worden verschillende inspanningen gedaan om dit te verbeteren.
8% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren in tuin/binnenterrein (Rotterdam
5%). 9% van de huishoudens geeft aan zelf veel wateroverlast te ervaren van water onder de woning
(Rotterdam 5%). Door voorlichting worden de inwoners geïnformeerd over wat zij kunnen doen bij
wateroverlast.
Meedoen: 15% van de Pernissers (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker
een activiteit in een wijkgebouw, bibliotheek of lokaal cultuur centrum bezoekt (Rotterdam 16%). 27%
van de Pernisser (15 jaar en ouder) zegt dat hij of zij een keer per maand of vaker een film- of
theatervoorstelling, concert, cultureel festival of museum bezoekt (Rotterdam 36%). Via de strategie
(dorps) cultuur en vrije tijd wordt een inspanning geleverd om de deelname aan sociaal-culturele
activiteiten te vergroten.
Binding: 53% van de Pernissers voelt zich (zeer) verbonden met Rotterdam (67%). 21% van de
Pernissers denkt dat Rotterdam over twee jaar is verbeterd (Rotterdam 29%). Veel inwoners van
Pernis voelen zich verbonden met het dorp. Dit blijkt onder andere uit het grote aantal vrijwilligers dat
actief is.
9
2.1.4 De ambitie
De ambitie is het beeld van Pernis op de lange termijn (2030). Gezamenlijk is de volgende ambitie
voor Pernis tot stand gekomen:
Pernis zelfvoorzienend dorp
Pernis is en blijft een vitaal dorp waar inwoners van alle leeftijdscategorieën met elkaar
samenleven in harmonie met hun omgeving (haven en industrie) en waar de
basisvoorzieningen op orde zijn.
De couleur locale die voor Pernis is gekozen komt tot uiting in de woorden vitaal dorp, omgeving en
basisvoorzieningen.
Vitaal dorp is een belangrijk onderdeel uit de ambitie. Pernis is momenteel een vitaal dorp maar zal
dat in de toekomst ook moeten blijven. Het inwonertal is in de jaren 1970-1990 teruggelopen van
rond de 7000 naar ongeveer 4600. Met het toevoegen van circa 200 woningen tussen 2004 en 2007
is het inwonertal gestabiliseerd op circa 4800 inwoners. De eerder genoemde afname heeft gevolgen
gehad voor het voorzieningenpeil in het dorp. Daarnaast wonen in Pernis relatief veel ouderen en
jeugd. Het is het lastig om een wooncarrière te doorlopen. Het voornaamste doel is het inwonertal van
5000 inwoners te bereiken en te behouden. Door middel van sloop en nieuwbouw kan meer variëteit
in het woningaanbod worden gecreëerd. Hierdoor kunnen huidige bewoners een wooncarrière binnen
Pernis maken en kunnen ook nieuwe inwoners worden aangetrokken. Het gewenste inwonertal zal op
peil blijven en draagt hiermee bij aan het vitale dorp.
Omgeving. De ligging van Pernis is uniek. Het dorp is omringd door haven en industrie. De
milieudruk is hoog en de ligging maakt Pernis kwetsbaar voor eventuele calamiteiten. Ter
compensatie van de milieudruk heeft Pernis veel groen. Om het dorp ligt een groene gordel, waar
volop mogelijkheden zijn om te sporten en te recreëren. Het is van groot belang dat de balans tussen
milieu en omgeving behouden blijft. Hiervoor zijn dan ook inspanningen in het DIN-schema
opgenomen om de Pernisser Waterkant en het Pernisser Park aantrekkelijker te maken. Verder is
het belangrijk dat ook in de toekomst een goede samenwerking met omliggende bedrijven en partners
blijft bestaan om in harmonie te kunnen samenleven, zeker gezien de toenemende industrie,
havenactiviteiten en infrastructuur.
Basisvoorzieningen. Pernis heeft een rijk verenigingsleven en beschikt over basisvoorzieningen.
Gezien de ligging van Pernis zijn de inwoners van oudsher georiënteerd op voorzieningen in het dorp.
Om deze voorzieningen in de toekomst te kunnen behouden is het van belang dat het
bovengenoemde inwoneraantal van 5000 wordt gerealiseerd. Naast de fysieke voorzieningen moeten
verenigingen ook specifiek kijken hoe ze de jeugd aan hun vereniging kunnen blijven binden. Met
voldoende inwoners is het mogelijk om een vitaal dorp te blijven waar de basisvoorzieningen op orde
zijn.
2.2 De doelen
De drie doelen voor Pernis zijn:
• Aantrekkelijker groen tuindorp. Een dorp met voldoende inwoners (5000) om zelfvoorzienend
te zijn.
• Vitaal. Zelfredzaam(er), levensloopbestendiger en gezonder.
• Samen. Samenlevingskarakter (sociale cohesie) dorp behouden en waar mogelijk versterken.
Samen-redzaam met hoge participatiegraad.
10
De ER doelen worden bereikt door middel van strategieën. De strategieën worden toegelicht in de
volgende paragraaf.
ER-Doel
Aantrekkelijker groen tuindorp
Vitaal
Samen
SMART-Doel 2018
Indexcijfer tevredenheid woning
algemeen stijgt van 149 naar
154
Tevredenheid
sport/spelvoorzieningen
indexcijfer blijft gelijk op 118
Tevredenheid
maatschappelijke
voorzieningen indexcijfer blijft
gelijk op 168
Tevredenheid
leefomgeving
adequate sociale voorzieningen
blijft gelijk op 131
Deelname sociaal-culturele en
sportactiviteiten
van
81
omhoog naar 85
Tevredenheid
aantrekkelijke
sociale leefomgeving nu 179
blijft gelijk
Strategie
Inzet
op
milieu
en
duurzaamheid & Inzet op
wonen en infrastructuur.
Inzet op voorzieningen & Inzet
op jeugd.
Inzet op (dorps)cultuur en vrije
tijd.
2.3 De aanpak
2.3.1 Strategieën
Inzet op milieu en duurzaamheid: wonen en werken in harmonie met elkaar (balans mens-milieu en
economie) in een hele dynamische omgeving. De Pernissers, maar ook het dorp als geheel dient
zelfvoorzienender te worden op het gebied van energie, duurzame ontwikkeling en beheer van het
gebied. Hiervoor wordt de samenwerking met de omgeving geïntensiveerd (DIN inspanning 1) en
worden zonnepanelen aangelegd in relatie met het verduurzamen van woningen.
Inzet op wonen en infrastructuur: het behouden van de huidige bewoners,
doorstroommogelijkheden voor jongeren en jonge gezinnen (wooncarrière) en de instroom en
regulering van nieuwe bewoners. Als basis en start zal in 2014 een woonmonitor worden opgesteld.
Inzet op voorzieningen. Pernis beschikt over basisvoorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse
boodschappen, twee basisscholen, een fysiotherapeut, twee huisartsen en cultuur- en
sportverenigingen. De landelijke trend van vergrijzing en individualisering treft ook Pernis. Mede door
deze ontwikkelingen komen voorzieningen onder druk te staan. Met onder andere de bouw van het
MFC wordt een duurzame inspanning gerealiseerd.
Inzet op jeugd. Door in te zetten op jeugd kan hun perspectief worden vergroot. Het percentage
jongeren dat in Pernis drinkt of drugs gebruikt is relatief hoog in vergelijking met het Rotterdams
gemiddelde. Daarnaast blijkt uit de cijfers dat jongeren in Pernis zich relatief eenzaam voelen. Om de
jongeren meer perspectief te bieden worden verschillende inspanningen uitgevoerd. Het talent van de
jongeren zal worden gestimuleerd, zodat zij dit (verder) kunnen ontwikkelen. Daarnaast wordt het
huidige alcoholbeleid voortgezet en wordt de aanpak van drugsproblematiek meegenomen in het
beleid.
11
Inzet op dorpscultuur en vrije tijd: Pernis heeft een karakteristieke dorpskern met goede
(groen)voorzieningen. Het is een relatief veilig gebied in verhouding tot het Rotterdams gemiddelde
en het is kindvriendelijk. De sociale binding in Pernis is hoog. Men kent elkaar en spreekt elkaar aan
als dat nodig is, maar staat ook open voor nieuwkomers. De sociale binding wordt ook door de jeugd
als prettig ervaren. De betrokkenheid van de inwoners bij het dorp komt tot uiting in de vele
activiteiten die in Pernis worden georganiseerd en de vele actieve vrijwilligers, die een bijdrage
leveren aan het verenigingsleven. Het behouden van deze vrijwilligers, het aantrekken van nieuwe en
jongere vrijwilligers, maar ook het matchen van de vraag en het aanbod van vrijwilligers is een
concrete inspanning.
2.3.2 Prioriteiten
In 2018 is het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Pernis gerealiseerd en zijn er in Pernis twee
duurzame scholen. Met de realisatie van het MFC is de accommodatie voor culturele en
sportverenigingen gewaarborgd. Het MFC zal naast het huidige openlucht zwembad worden
gebouwd. Innovatieve en duurzame koppelingen met het huidige zwembad en de toekomstige aanleg
van duurzame energie (zonnepanelen op Robbenoord) bieden veel kansen. Tevens zijn de
basisscholen duurzaam gerenoveerd. Het wijk-inlooppunt biedt onderdak aan burgerschap
bevorderende activiteiten, burgerparticipatie, de vergaderingen van de gebiedscommissie en tevens
wordt de dienstverlening van overheidswege vraaggericht aangeboden (onder andere spreekuren
Woonbron, bouwinspecteur en kamer wijkagent).
In 2018 is de woonzorgzone aangepast aan de nieuwe situatie en zijn de faciliteiten voor ouderen
goed geregeld. Wonen en zorg worden gescheiden en ouderen zijn gedwongen langer thuis te blijven
wonen. Met de aanpassing kunnen de faciliteiten en activiteiten van het verzorgingstehuis Het
Havenlicht blijven bestaan. Tevens zal er coördinatie plaatsvinden tussen de verschillende
zorgaanbieders en vrijwilligers. Ook blijft de zorgketen in Pernis behouden.
In 2018 is een plan van aanpak opgesteld ten behoeve van het Arie den Arendplein. Een aantal
winkelpanden en het schoolgebouw aan het plein staat leeg. Het plein is recent opgeknapt en
geschikt gemaakt voor evenementen en andere activiteiten. Het is belangrijk dat ook de omgeving
van het plein, dat het hart van het dorp is, weer levendig wordt en de leegstand een nieuwe invulling
krijgt.
2.4. Knelpunten
Een knelpunt is het uitbreiden van de Bouwweg. De inspanning Bouwweg betreft het onderzoeken
welke mogelijkheden bestaan om de huidige bouwweg aan de Noordkant van Pernis om te vormen
tot een extra ontsluitingsweg. Hiermee wordt niet alleen de oude Pastoriedijk ontlast, maar kan de
weg ook gebruikt worden als extra parkeervoorziening op speeldagen van de voetbalvereniging. De
kosten voor de inspanning (onderzoek) zijn gedekt, echter de aanpassingen aan de weg zelf niet. De
kosten die hiermee samenhangen betreffen € 100.000 tot €200.000 euro.
Een ander knelpunt is het beter benutten van de waterkant
en het park. De waterkant van Pernis is uniek. Uit korte
interviews, gehouden door twee leden van de klankbordgroep
Pernis 2030, blijkt dat voor veel Pernissers de waterkant hun
favoriete plek is. Om de waterkant beter te benutten en
aantrekkelijker te maken wordt nagedacht over de
mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld een hardloop, fiets- en
skateronde die ook doorloopt in het park. Wanneer een
hardloopronde
ontwikkeld
wordt,
worden
Pernissers
gestimuleerd te sporten. Daarnaast kan gedacht worden aan
kleine ontmoetingsplekken of rustplaatsen aan deze ronde,
waar gebruikers rustig kunnen genieten van het uitzicht terwijl zij andere inwoners/gebruikers
ontmoeten of weer energie opdoen om de ronde verder uit te rennen.
12
Hierdoor kunnen mensen fitter worden en/of kan de eenzaamheid worden doorbroken. Daarnaast
kwam uit de enquête van de klankbordgroep 2030 naar voren dat Pernissers graag een
horecagelegenheid aan de Maas zien. Hier liggen dan ook kansen om aansluiting te zoeken bij de
stedelijke programma’s groen en recreatie langs de oevers van de Maas en levendige Stad.
Aandachtspunt is het beheer. Het aantrekkelijker maken en beter benutten van de waterkant dan wel
park kunnen gevolgen hebben voor het beheer. De kosten worden vooralsnog geschat op circa €
200.000 euro.
Een ander knelpunt is het Arie den Arendplein. Momenteel
staan een aantal panden langs het plein leeg. Recent
hebben een tweetal winkelpanden een andere invulling
gekregen. Zo is de fysiotherapeut uitgebreid en is een
dansstudio geopend. Ondanks deze positieve ontwikkelingen
blijft het draagvlak van de winkels fragiel. Daarnaast is het
de zorg of de overige twee winkels stand kunnen houden op
hun huidige locatie.
Het plein is recent op één hoogte gebracht waardoor het
plein geschikter is voor evenementen en (wellicht in de
toekomst) een markt. Hierdoor is en blijft het plein het hart
van de Pernisser samenleving. Eind 2013 is de aan het plein
grenzende basisschool leegkomen te staan. In het plan van aanpak zullen verschillende toekomst
scenario’s worden uitgewerkt. Het Arie den Arendplein is een plein waar Pernissers elkaar kunnen
ontmoeten en samen kunnen participeren in de evenementen die georganiseerd worden.
Verplaatsing van de huidige winkeliers en stimulering van ander gebruik van de ruimten of
herontwikkeling van schoolgebouw wordt geschat op circa €50.000-€200.000.
2.5. Ontwikkelagenda
Op de ontwikkelagenda staan de knelpunten genoemd bij 2.4 voor de lange termijn 2014-2024. De
inspanningen voor de periode 2014-2018 die in het DIN-schema zijn opgenomen zijn financieel
gedekt of worden in de uitvoeringsprogramma’s van de clusters opgenomen.
Overige ontwikkelpunten betreffen woningbouw zoals opgenomen in het bestemmingsplan voor de
periode 2011-2021. Daarnaast heeft het gebied Pernis te maken met ontwikkelingen door Partners in
de omgeving met gevolgen voor de milieudruk en verkeer en vervoer in en rond Pernis, onder andere
uitbreiding van bedrijven in de Petrochemische industrie, Waal- en Eemhavengebied (Coolport) en
het doortrekken van de A4-Zuid en de intensivering van scheep- en binnenvaart.
13

nevenfuncties van de leden van de gebiedscommissie Pernis

Mijn naam is Floortje van Wijk, ik woon in Pernis. In

Pernis

Agen 27-06-2014 - Duivensport Rotterdam

DOE MEE - Rotterdam Sportstad

De Botlek 1 - 22 oktober 2014 pagina 5

ECT Delta Shuttle

Concept notulen BAvA 1 oktober 2014

Arnout-Jan van der Meer

De Botlek 2 - 29 oktober 2014 pagina 9