BIDOC
(bibliotheek en documentatie)
Dienst Weg- en Waterbouwkunde
Postbus 5044, 2600 GA DELFT
Tel. 015-2518 363/364
Klei uit Bagger
srondstof
Dienst Weg- en Waterbouwkunde
y&r'Twit1 \
B
I
D
O
j-g»/*r^ 6o
C
(bibliotheek en documentatk •
- g f ^ > Dienst Weg- en Waterbouw!:: i.-ae
Postbus 5u44, 2600 ÜA Onü-T
Tel 015-2518 363/360
Baggerspecie
in Nederland
Afval of secundaire grondstof?
West- en Noord - Nederland zijn voor een
belangrijk deel ontstaan uit rivierafzettingen.
Door waterlopen te beheersen, polders te bemalen
en het rivierslib als bodemverbeteraar te gebruiken, ontstond een landschap dat vele functies
kon herbergen.
Door diverse oorzaken is er weinig ruimte meer
voor het slib dat de rivieren nog steeds aanvoeren. Toch moet er iets mee gebeuren, want
de watergangen slibben dicht. Ongebruikt storten van de baggerspecie vraagt op de langere
termijn veel van de schaarse ruimte in Nederland.
Is de baggerspecie dan niet meer te gebruiken?
Natuurlijk wel: Bij zandige specie kan men het
zand afscheiden en hergebruiken. Door de minder zandige specie te ontwateren en te laten
rijpen verandert de bagger na circa 1 jaar weer in
goed bruikbare (zandige) klei. Door de kringloop
opnieuw te sluiten kunnen verschillende problemen opgelost worden.
Beleid baggerspecie
De Vierde Nota Waterhuishouding heeft als één
van de speerpunten het verwerken en hergebruiken van baggerspecie om zodoende de
stortcapaciteit te beperken. Eén van de hoofddoelstellingen van het vigerende Structuurschema Oppervlaktedelfstoffen is te bevorderen
dat op een verantwoorde manier zoveel mogelijk
secundaire grondstoffen worden ingezet. Dit
beleidsdoel draagt bij tot het zuiniger omgaan
met de schaarse ruimte in ons land doordat zo
minder nieuwe ('primaire') materialen hoeven te
worden gewonnen.
Dat gaat allemaal niet vanzelf. De huidige kwaliteit van de baggerspecie vraagt om een gecontroleerd systeem van selectie van de herbruikbare
bagger, de rijping en toepassing van klei. Rijkswaterstaat werkt met verschillende partners aan
een dergelijk systeem. Dit betekent dat op korte
termijn:
er een goede rijpingsinfrastructuur bestaat die
voldoende constructief en milieuhygiënisch geschikte klei levert voor wegophogingen, dijklichamen etc;
toepassing van klei uit bagger als vervanging van
3
herbruikbaar
milieuhygiënisch
civieltechnisch
ï*fcf
ophoogzand (in bepaalde situaties) goedkoper is
toepassing in wegen en/of dijken, als vervanging
dan het storten van de baggerspecie;
voor ophoogzand. De andere helft is, vanwege
een hoog organisch stofgehalte, alleen geschikt
logistieke en procedurele voorzieningen getroffen
voor geluidswallen e.d.
zijn die het toepassen van klei uit baggerspecie
gemakkelijk uitvoerbaar maken;
Bagger in ons milieu
voldoende effectieve regelgeving bestaat rond
toepassing van klei in diverse constructies.
Van oudsher moeten de waterwegen in de Nederlandse polders gebaggerd worden, om te zorgen
Hoeveelheden
Verwacht wordt dat er zo'n 230 miljoen m 3 niet
verspreidbare baggerspecie verwijderd moet worden in de komende 10 jaar om alle achterstand in
dat het water snel afgevoerd kan worden.
Het slib werd op de kant te drogen gelegd of, als
het baggeren weg te werken. Dat is ruwweg 23
miljoen m 3 per jaar. Als je deze totale
hoeveel-
het om grote hoeveelheden ging, gebruikt om
heid baggerspecie in een laag van 10 cm dik
uitsmeert
Groningen
kun je hier bijna de gehele
provincie
nieuw te gebruiken land te verhogen.
mee bedekken. Van al deze bagger is
een groot deel her te gebruiken. Niet alle bagger
M e t de watervervuiling door de industrie raakte
is geschikt qua verontreinigingen en qua samen-
ook het slib verontreinigd. In woonwijken die
stelling en ook is het niet altijd praktisch of
gebouwd waren op baggerspecie onstond in de
economisch haalbaar om baggerspecie te laten
jaren '80 onrust over de gezondheidsrisico's van
rijpen tot herbruikbare klei. Ongeveer 6 5 % van
het wonen op verontreinigde bagger. Bagger
het totale aanbod aan natte baggerspecie komt
kreeg een slechte naam en de toepassing hiervan
theoretisch in aanmerking voor rijping tot toe-
werd verboden of aan strenge regels gebonden.
pasbare grond. Hiervan is de helft geschikt voor
Storten was het enige wat resteerde met diverse
4
grootschalige depots tot gevolg. Tegen deze
depots is momenteel grote maatschappelijke
weerstand.
De ervaringen met rijping van polders zijn de
laatste jaren aangevuld met specifieke kennis
over constructieve aspecten en afbraak van
verontreinigingen. Met deze voortschrijdende
inzichten is uit een gedeelte van de baggerspecie
een goed bruikbare bouwstof te maken die de
nieuwe bouwstoffen uit ontgrondingen, zoals
ophoogzand kan vervangen. Dit product voldoet
aan de eisen die in het Bouwstoffenbesluit
gesteld zijn. Wanneer uitloging van sulfaat geen
probleem zou zijn, kan naar verwachting 80%
van het potentieel van gerijpte klei uit baggerspecie afgezet worden als categorie 1 grond en
20% als iets minder schone categorie 2 grond.
Alleen de momenteel gemeten uitloging van sulfaat overschrijdt de eisen van het Bouwstoffenbesluit. Op dit moment wordt nog onderzocht
of dit komt door onvolkomenheden in de bepalingswijze en of deze uitloging werkelijk schade
oplevert voor het milieu.
Klei in onze leefomgeving
In West-Nederland wordt veel grond verzet voor
de bouw van wegen, het bouwrijp maken van
woonwijken, dijkverzwaring, afdekking van stortplaatsen. Niet elke grond is echter voor alle toepassingen geschikt.
Bij de selectie van grond voor de aanleg van
wegen en dijken let men o.a. op:
- verwerkbaarheid
- stabiliteit, evenwichtsdraagvermogen
- volumevastheid, zetting
- vormveranderingsdraagvermogen, stijfheid
- erosiebestendigheid.
De eisen zijn gestandaardiseerd in de standaard
RAW bepalingen, waarbij gebruik gemaakt is van
de rijke praktijkervaring in de weg- en waterbouw in Nederland.
Het grootste gedeelte van de potentieel voor
hergebruik beschikbare bagger levert een
product op dat voldoet aan een deel van de hierboven gestelde constructieve eisen.
Kiezen voor 'klei uit bagger' of primair ophoogzand: een praktische afweging
Nu 'klei uit bagger' een reëel alternatief wordt
voor primair ophoogzand, wordt het de moeite
waard om een aantal argumenten af te wegen.
Tandling
rijping
stabilisatie
Kosten
Klei uit bagger wordt in bepaalde situaties goedkoper dan primair ophoogzand voor die partijen
die zowel de kosten voor het storten van baggerspecie als de kosten voor het inkopen van
(schoon) zand dragen. Dit komt doordat de
overheid mogelijk heffingen gaat zetten op het
storten van baggerspecie en het winnen van
zand.
Voor Rijkswaterstaat, waterschappen en regionale overheden als provincies en gemeentes is
het kostentechnisch dan ook aantrekkelijk om te
bekijken waar en wanneer geld bespaard kan
worden door hergebruik van 'klei uit bagger'.
Praktische realisatie
Hergebruik van 'klei uit bagger' kan gerealiseerd
toepassingsmaatregelen
marge hergebruik
worden door de inrichting en het beheer van
rijpingsvelden op een praktische manier uit te
voeren. Zo kan het rijpingsdepot tevens als
tijdelijke opslagvoorziening fungeren. Bij kleinere afzetpartijen wordt de gerijpte klei direct
vanuit het depot naar de eindbestemming
afgevoerd.
Om de afzet veilig te stellen zullen specieaanbod en afzetmogelijkheden op elkaar afgestemd en planmatig gekoppeld moeten worden.
Een goed beheer van de rijpingsvelden en deze
logistieke afstemming is van groot belang.
Rijkswaterstaat gaat met regionale directies,
waterbeheerders en andere belanghebbenden
concreet werken aan organisatorische constructies hiervoor. De tijd is rijp om te gaan rijpen.
6
Stetan O u b o t e r
N O K - N , Gouda
grafisch o n t w e r p
Kristel Braunius,
Amsterdam
druk en l i t h o g r a f i e
Spinhex, A m s t e r d a m
(milteugecertificeerde
onderneming SIMZ)
fotografie
"Dienst W e g - en
Waterbouwkunde
Meetkundige
Dienst, D e l f t
F.J.Vermeulen,
Utrecht
omslag:
HH, Amsterdam
De Dienst Weg- en Waterbouwkunde
is de adviesdienst van Rijkswaterstaat
voor techniek en milieu voor de wegen waterbouw, die adviseert,
onderzoekt en kennis overdraagt in
de constructieve weg- en waterbouw,
de natuur- en milieutechniek van
fysieke infrastructuur, waterkeringen
en watersystemen en de grondstoffenvoorziening voor de bouw, inclusief
de milieuaspecten.
De D W W voert onderzoek uit, geeft
adviezen en produceert richtlijnen en
handboeken. De D W W maakt
onderdeel uit van het Advies- en
Kenniscentrum Waterbodems (AKWA)
AKWA is een samenwerkingsverband
van Rijkswaterstaat op het gebied van
vervuilde waterbodems.
Informatie: 015-2518202
Senta Modder / W i m Polderman.
© Copyright 2024 ExpyDoc
