LWB Deel 2 BZL – Extra tekstfragment bij ‘De Grote Oorlog’ Fragment uit Abdous oorlog – Geert Spillebeen Patty, Karim en Ali zijn in de ban van de verhalen over Afrikaanse soldaten in de Eerste Wereldoorlog. Verontwaardigd omdat de moedige strijders in de geschiedenis verzwegen worden, willen ze actie ondernemen. Maar hun plannen lopen gevaarlijk uit de hand. De politie voert een onderzoek. In deze fragmenten uit het spannende politieverhaal lees je hoe Abdou de Eerste Wereldoorlog ervoer. 5 10 15 20 25 30 35 40 Nog voor de zomer van 1914 om was, belandde Abdou met zijn regiment in Vlaanderen. Het was een dagenlange treinrit door het machtig mooie Franse landschap, tot ze vlak bij de Belgische grens in Noord-Frankrijk kwamen, in Bailleul. ‘Belle’, noemden de mensen hun stadje. Ze spraken onverstaanbaar Vlaams tegen elkaar, ook als ze zich vrolijk maakten over die vreemde Afrikaanse soldaten, met hun doordringende karbonkelogen* in hun donkere kop. En ze taterden in het Frans als ze iets probeerden te verkopen: flessen bier, of tabak of zelfs zoete koekjes. ‘Arme sloebers,’ hoorde Abdou een oud vrouwtje zuchten, ‘die gasten keren nooit meer terug uit leper.’ ‘Ypres? C’est quoi?’ wilde hij weten. ‘Ginder ligt leper, de stad een eind verderop. Of wat er straks van overblijft! Ah, la guerre! Verschrikkelijke dingen, die oorlog. Zoveel jonge mensen ...’ Oorlog, dacht Abdou. Daarvoor ben ik hier toch! En als onze capitaine vindt dat we naar Ypres moeten, dan doen we dat maar. Hoe sneller, hoe beter. Dan kan ik daarna naar huis terug, naar mijn rijstveldje en de ignams, en naar mijn ouders. Maar de koloniale troepen trokken nog niet meteen naar leper. Vanuit Belle ging het te voet over de pavées*, die vreemde kasseien die door het vlakke land slingerden, over de Catsberg. Eigenlijk was het maar een heuvel, en zo lagen er daar nog een paar. Ze trokken via Bouschepe de Belgische grens over naar Poperinge. Daar krioelde het vooral van de Britse soldaten. Ze zagen er mannen uit de hele wereld. Vreemde creaturen, vond Abdou. Hij keek zijn ogen uit. Er waren ook wat zwarten bij, maar die zagen er helemaal anders uit dan hijzelf en zijn vrienden. ‘Uit NieuwZeeland’, zei een sergeant. Abdou had geen idee in welke zee dat land lag. Trouwens, daar in Poperinge waren ze niet lang gebleven, tussen al die Tommies*. Ze trokken verder en bouwden een tentenkamp op ten westen van Ieper. Vlakbij waren ook andere tirailleurs* uit Afrika gelegerd, troepen uit Marokko. En kijk! Zij droegen verdorie wel van die prachtige uniformen! Rood en blauw met daarbovenop witte riemen! Abdou voelde een steek van jaloezie. De Afrikanen vulden hun dagen vooral met het delven van loopgraven. Ook Abdou en zijn vrienden werkten nu meer met de schop dan het geweer. Hij vond het eigenlijk wel fijn: het deed hem denken aan de arbeid op zijn eigen akkertje in Thiowor. Maar wat een verschil met de mulle grond ach ter zijn hut, deze dikke plakken Vlaamse klei die hij met moeite van zijn schop kon schudden. Ze bouwden mee aan een netwerk van zigzaggende grachten, net diepe wandelpaden, en af en toe een ondergrondse schuilplaats. Het duurde niet lang of ze wisten dat zelfs in die stellingen en achter de muren van zandzakjes niemand veilig was voor overvliegende granaten. Op een zachte zomeravond werd er heen en weer geschoten. De Duitsers lagen maar vijfhonderd meter van hen vandaan, in hun eigen loopgraven. Op sommige plekken lagen ze nog veel dichter, maar de positie van de vij and was altijd iets hoger dan de Franse of Britse. Abdou rustte half op zijn rug, half op zijn zij. Hij mikte tussen de zakjes naar de overkant. Af en toe loste hij een schot, zoals hem opgedragen was. * karbonkelogen: grote vurige ogen * de pavées: de straat, de kasseien * de Tommy: benaming voor een Engelse soldaat * tirailleurs: soldaten, gewapend met een geweer die verspreid werden opgesteld 1 Extra opdrachten 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 2 ‘Op wie moet ik schieten?’ had hij de sergeant gevraagd. ‘Ik ken die Duitsers hun naam niet, ik heb er nog nooit een van dichtbij gezien ...’ Plots kreeg hij een klop van jewelste tegen zijn hoofd. Zijn helm werd weggeslingerd. Abdou zelf vloog een paar meter achteruit. Toen hij weer bijkwam, liep er een straaltje bloed over zijn gezicht. Eerst dacht hij dat iemand hem met een immense knuppel had neergemept. Hij besefte niet meteen dat hij door een sluipschutter was geraakt. De afgeschampte kogel had een rood, rafelig spoor over zijn voorhoofd getrokken. Nog voor hij zijn eerste stormloop meemaakte, hadden die Duitsers het al op hem gemunt! De wonde werd zonder veel poespas dichtgenaaid in een veldhospitaal ver achter de linies. De volgende dag kon Abdou weer naar zijn eenheid terug. Hij schaamde zich haast voor zijn blessure. Vergeleken met de echte ellende die hij daar in die witte tent had zien voorbijkomen terwijl hij op een dokter wachtte, had hij zelf maar een schrammetje. Hij kon aan zijn maats met geen woorden beschrijven wat hij in het veldhospitaal had gezien. Er lagen lange rijen gewonden. Er stond een file van berries tot buiten aan te schuiven. Vloekende hospikken* die niet vooruitkwamen met hun huilende gewonden, radeloze verpleegsters en dokters die niet wisten wie ze eerst zouden helpen. En op de achtergrond het voortdurende gebulder van kanonnen. Abdou vergat er haast zijn eigen wonde bij. Hij staarde verschrikt naar de krijsende mannen die in de hospitaaltent werden binnengesleept, jongens met verhakkelde armen of afgerukte voeten. Slachtoffers van granaatscherven werden druipend en soms spuitend van het bloed naar de dichtstbijzijnde verbandpost achter het front gedragen. Anderen hadden een gapende bajonetsteek* of lagen te rillen met een half opengereten buik die alleen door de knopen van een doorweekte jas bijeengehouden werd. Abdou had het er moeilijk mee dat blanke mannen op hun moeder riepen of gewoon maar stilletjes lagen te huilen. In Afrika had hij alleen maar superieure witte mannen gezien. Het ontbrak Abdou zeker niet aan moed. Hij deed altijd kordaat wat hem opgedragen werd. Het bevel van een overste zou hij nooit in twijfel trekken. Net zo min als dat van een oudere broer, zijn vader of zijn arme oom in Thiowor. Maar in het begin kwam hij echte woede tekort. Er was toch niemand om echt boos op te zijn? Dat veranderde snel na een zoveelste zinloze aanval op open terrein. Ze klommen uit de loopgraaf, liepen in slagorde een lichte helling op, knielden op commando, legden met hun lange geweren aan en schoten op de stellingen waarachter de vijand zich stil en stom hield. Onmiddellijk werden ze ingehaald door de tweede golf tirailleurs die net hetzelfde manoeuvre uitvoerde. Zo ging het twee of drie keer. Elke groep stormde om de beurt naar voren. Plots openden twee Duitse mitrailleursnesten het vuur op de Marokkanen en Senegalezen voor en naast hem. Het bloed spatte in het rond, de gewonden maakten de gekste bokkensprongen door de impact van de kogels en de gruwelijke pijn. ‘Chargez!’ riep de capitaine boven het geschreeuw van gewonden uit. Abdou zag zijn kameraden, enkelen uit zijn dorp ook, neerstuiken en rondtollen als neergemepte wespen. Hij kon geen kant meer uit, dit was een open veld. Iemand helpen was uitgesloten, terugkeren evenzeer. ‘Aanvallen!’ klonk een verre echo voortdurend in zijn hersens. Hij kon de doffe ploffen van de kogels horen die de gevallenen om hen heen raakten. Zijn uniform leek op een roodgevlekte slagersschort. Hij vroeg zich af wiens bloed het was. Ook het zijne? Hier en daar explodeerden steelgranaten, smerige bommetjes die door de vijand op de loop van hun geweer waren gezet om op korte afstand af te vuren. Abdou werd heen en weer geslingerd, tegen de vochtige klei gesmakt. Hij voelde geen echte pijn. Halfverdoofd tastte hij in het rond naar zijn geweer. Langzaam en laag tegen de grond kroop hij verder in de richting van de mitrailleurs. Als in een visioen kwamen de zwaargewonden uit het veldhospitaal in zijn geest voorbij. Opeens hoorde hij iemand vlakbij in zijn moedertaal, het Wolof, roepen om genade en verlossing ... Toen leek het of zijn lichaam instinctief reageerde, als een roofdier. Het duurde één seconde: Abdou spande zijn spieren op. Er zat ineens zoveel samengeperste razernij in zijn lijf dat hij bij het eerstvolgende ‘Chargez! Ten aanval!’ opsprong en als een stier de stelling van de Duitsers bestormde. Hij dook de vijandelijke loopgraaf in en kwam op enkele meters van een mitrailleursnest terecht. Abdou was verrast dat er niet meer mannen achter die borstwering zaten. Ze hadden hem vreemd genoeg niet zien aankomen. Nu schoot hij wakker uit een soort trance. De eerste dode was de moeilijkste, omdat hij persoonlijk niets tegen die tengere Duitse jongen had. Hij stak de loop van zijn geweer met de blinkende bajonet vooruit en plantte de stalen spies van een halve meter in de zachte onderbuik van de jongen. * de hospik: hospitaalsoldaat * de bajonet: steekwapen op de geweerloop Deel 2 Vroeger en nu 95 100 ‘Ik heb nooit geweten hoe hij heette’, zou Abdou zijn hele verdere leven piekeren. Even keken ze elkaar in de ogen. Het kereltje in zijn muisgrijze kleren leek nog iets te willen vragen voor hij op zijn knieën zakte. Maar dan ging het snel. Abdou trok zijn bajonet terug en mikte haastig, nog voor de stervende jongen tegen zijn benen omverviel. De tweede stond verbouwereerd toe te kijken en kreeg een kogel recht in zijn hart. Hij plofte als een paal achterover. De derde stopte net te laat met mitrailleren om te zien wat er aan de hand was. Abdou plantte een dolk in zijn keel. Het ging vlotter dan wanneer hij thuis een geit moest slachten. Donker bloed spoot als een fontein een meter ver en siste kokend tegen de gloeiende loop van het verstomde machinegeweer. Daarmee verloor korporaal Abdoulaye Ndiaye in drie tellen en met evenveel doden voorgoed zijn onschuld. Tot die dag had hij nog nooit een hand tegen iemand opgeheven ... 105 110 115 120 125 Ieper en Gallipoli, 1915 Vlaanderen en Turkije In de lente van het volgende jaar, 1915, maakte Abdou opnieuw diezelfde lange reis naar leper. Het front was er vrij rustig geweest tot midden april, maar toen Abdou in de loopgraven aankwam, stond de hele boogvormige frontlijn ten noorden en oosten van de stad weer in vuur en vlam. Iedereen fluisterde de hele tijd over dat verschrikkelijke nieuwe wapen waarmee de soldaten nu stilletjes en stiekem bestookt werden. ‘Gasssss ...’ Niemand wist wanneer of waar zo’n aanval te verwachten viel, maar iedereen wist verdomd goed dat enkele dagen daarvoor in één klap duizenden Britten – vooral Canadezen – maar ook Belgen en veel Fransen waren gestikt. Zelfs honderden pas gearriveerde Afrikaanse soldaten zoals Abdou. Gifgas?! Hij kon zich niet voorstellen wat het was. Giftige lucht in stalen flessen? ‘Je ziet die geelgroene rollende, kolkende wolken traag op je afkomen, dansend en botsend tegen de omgewoelde aarde’, zei iemand die het ook had van horen zeggen. Onder de Senegalese tirailleurs werd er vooral rondverteld wat de Algerijnen overkomen was. Iedereen huiverde bij de gedachte aan hun gruwelijke doodstrijd: snakkend naar lucht de rode schuimvlokken uit je longen hoesten, langzaam stikken zonder het minste verweer. ‘Bestaat er een laffere aanvalstactiek?’ vroegen ze zich verontwaardigd af. ‘Hoe kan een man zich verweren tegen een wolk?’ Ze kenden de verhalen van de stakkers die nog net uit hun loopgracht waren geraakt. Ze strompelden met brandende ogen en piepende longen mee met de windrichting, achtervolgd door de groene wolk. Ten einde raad sprongen ze een eind verder in het kanaal. Tientallen, honderden tegelijk. Wie niet meteen stikte of in de Ieperlee verdronk, lag halfdood in zijn loop graaf naar zuurstof te happen. Een uurtje later kwam de vijand voorbij. Wie nog bewoog, werd afgemaakt, doodgestoken met een bajonet. 3 Extra opdrachten nis Ken het regiment Woorden uit de tekst Abdous oorlog Het is niet eenvoudig een regiment van 250 manschappen in goede banen te leiden. Een regiment veiligheidsagenten probeerde de rust te herstellen na het uitbreken van de rellen. aantal groepen soldaten het creatuur Bram Stoker werd wereldberoemd met zijn creatuur Dracula. schepsel, vreemde mens immens Voor de startactiviteit sjorren de scoutsleden een immense toren in elkaar. onmetelijk, reusachtig groot afschampen De bosmaaier schampte plots af op een boomwortel. Daardoor liep mijn buurman ernstige wonden op. afketsen het op iemand gemunt hebben Tijdens het sneeuwballengevecht had iedereen het op mij gemunt. eropuit zijn iemand te grazen te nemen zonder veel poespas Mijn oma vindt mosselen natuur – zonder veel poespas – de heerlijkste bereiding. onnodige drukte, overbodig gedoe de linie Een dappere soldaat had zich een weg door een hele linie gebaand. rij naast elkaar opgestelde soldaten de blessure Door een blessure aan het rechterdijbeen kan Frederik zijn eerste interland nu wel vergeten. verwonding de berrie De gewonde speler werd met een berrie van het veld gedragen. draagbare brancard verhakkeld De bestuurder kon nog net op tijd uit het verhakkelde voertuig bevrijd worden. Hij werd in allerijl naar het ziekenhuis gebracht. verscheurd, verbrijzeld opengereten Meeuwen zorgen vaak voor overlast. De opengereten vuilniszakken, het lawaai en de uitwerpselen zijn hinderlijk. stukgescheurd superieur In Parijs-Roubaix was Tom Boonen weer superieur. beter, uitmuntend in slagorde De leerlingen kunnen tijdens de projectweek als Romeinse soldaten in slagorde leren marcheren. in een bepaalde opstelling om slag te leveren 4 Deel 2 Vroeger en nu groot aantal het commando De ruiter kan zijn paard op commando laten groeten. bevel het/de manoeuvre Aan het manoeuvre van de Belgische zeemacht deden ook enkele Britse schepen mee. Tijdens het manoeuvre verloor de bestuurder de controle over zijn stuur en belandde daardoor in de gracht. militaire gevechtsoefening Toen hij zag dat hij zes juiste cijfers had, maakte hij bokkensprongen van vreugde. Nu mijn zakgeld gehalveerd is, moet ik echt geen bokkensprongen meer maken. zonderlinge, kromme sprong als van een bok de impact Windmolens naast een autoweg hebben een heel andere impact op het landschap dan windmolens in zee. invloed, inwerking exploderen Een vulkaanuitbarsting doet soms ook een nabijgelegen vulkaan exploderen. ontploffen het visioen De helderziende zag in zijn visioen waar de schat verborgen lag. droombeeld instinctief Instinctief probeerde de leerling de struikelende leerkracht op te vangen. onbewust, zonder na te denken de borstwering Leun niet te ver over de borstwering, anders val je nog. muur, hek, aarden ophoging om een bouwwerk of plaats te beveiligen of te verdedigen in trance De jonge dj’s brengen met hun steengoede muziek elke dansliefhebber in trance. in een soort droomtoestand verbouwereerd De leerlingen waren verbouwereerd toen ze vernamen dat hun directeur moest opstappen. van streek de hand tegen iemand opheffen Als je hem uitdaagt, zal hij zeker de hand tegen je opheffen. iemand aanvallen huiveren De griezelverhalen van mijn opa doen je huiveren. beven, trillen de bokkensprong bokkensprongen maken beweging om (een voertuig) van richting te (laten) veranderen gekke dingen doen 5 Extra opdrachten BZL // LWB Deel 2 BZL – Opdrachten bij de tekst Abdous oorlog Lees aandachtig De gruwel van Houthulst. In de opdracht hieronder staan enkele inhoudsvragen over die tekst. Opdracht E Beantwoord de vragen. 1 Door wie en wanneer werd gifgas ingezet in de oorlogsvoering? 2 Werden granaten op grote schaal gebruikt? 3 Hoe komt het dat er in Houthulst zo’n enorme voorraad ligt en dat ze nog dagelijks aangroeit? 4 Wat was de uitwerking (het effect) van de granaten? – – 5 De geschiedenis is soms gruwelijk, bv. in het geval van de geleerden die het gifgas hielpen te ontwikkelen. Hoe staat dat in de tekst? 6 Wat vertelt de tekst over de reactie van de Britten op de Duitse gifaanvallen? 7 Wat doet DOVO met de conventionele granaten? 8 Wat gebeurde er vroeger met de gasgranaten? 9 Wat gebeurt er nu met gasgranaten? 6 Deel 2 Vroeger en nu BZL // Opdracht F Stel dat Abdou een brief had willen schrijven naar zijn ouders. Wat zou hij dan geschreven hebben? Schrijf een korte vertrouwelijke brief. Hoe je dat aanpakt, leerde je vorig jaar al. Opdracht G Wat leerde je uit het fragment over de Eerste Wereldoorlog over: de manier waarop oorlog gevoerd werd? de omstandigheden waarin burgers en soldaten leefden? de wapens die gebruikt werden om oorlog te voeren? de landen die betrokken waren bij het conflict? het voedsel van soldaten? de kledij van soldaten? de dagindeling van de soldaten? de ontspanningsmogelijkheden van soldaten? het contact met thuis? Noteer bij elk item zo veel mogelijk kernwoorden. 7 Extra opdrachten LWB Deel 2 2 Puur leesplezier Opdrachten bij het fragment uit Het mes van Milosh van Roger H. Schoemans Opdracht 1 Beoordeel het fragment met deze beoordelingsschaal: 1: een beetje, 2: tamelijk, 3: heel erg 1 2 3 • Het verhaal – heeft me geboeid; ik wou zeker voortlezen. – vond ik vervelend; ik had eerder zin om ermee te stoppen. 1 2 3 • Het taalgebruik is – modern en niet te moeilijk. – moeilijk en spreekt niet aan. 1 2 3 • De auteur – brengt de personages tot leven; het zijn mensen van vlees en bloed. – werkt zijn personages te weinig uit; je komt weinig te weten over hoe ze denken of zijn. 1 2 3 • Het verhaal – komt realistisch over; het zou echt gebeurd kunnen zijn. – is ongeloofwaardig: de schrijver zoekt het te ver, zoiets kan niet. 1 2 3 • Het verhaal – is goed opgebouwd; je kunt het goed volgen. – zit ingewikkeld in elkaar: soms weet je niet waar je in het verhaal zit. 1 2 3 • Het verhaal – is verrassend; ik had niet verwacht dat het zo zou gaan. – is voorspelbaar; het stelde me teleur omdat ik al wist wat er zou gebeuren. 1 2 3 Schrap wat niet past en kleur het passende balkje. 8 Deel 2 Vroeger en nu Opdracht 2 Wat als mijnheer Vanhee een ander straatje neemt die avond? Wat als de wetsdokter iets opmerkelijks vaststelt bij het onderzoek van het lijk? Herschrijf een stukje van het verhaal, maar zo dat het verhaal een andere wending krijgt. Start met enkele zinnen uit het verhaal en voeg er een eigen vervolg aan toe van 10 à 15 zinnen. Schrijfkader 9 Extra opdrachten LWB Deel 2 3 Poëziecollage – Extra gedicht No Man’s Land – Eric Bogle Well how do you do, Pte William McBride Do you mind if I sit here down by your grave side A rest for awhile in the warm summer sun I’ve been walking all day and I’m nearly done And I see by your gravestone you were only 19 When you joined the glorious fallen in 1916 And I hope you died quick and I hope you died clean Or, William McBride, was it slow and obscene Did they beat the drum slowly did they sound the pipe lowly Did they rifles fire o’er ye as they lowered you down Did the bugle sing “The Last Post” in chorus Did the pipes play “The Flowers o’ the Forest” And did you leave a wife or a sweetheart behind In some loyal heart is your memory enshrined And though you died back in 1916 To that faithful heart are you always 19 Or are you just a stranger without even a name Forever enclosed behind some glass-pane In an old photograph torn and tattered and stained And fading to yellow in a brown leather frame Well the sun it shines down on these green fields of France The warm wind blows gently and the red poppies dance The trenches are vanished now under the plough No gas and no barbed wire no guns firing now But here in this graveyard it’s still No Man’s Land And the countless white crosses in mute witness stand To man’s blind indifference to his fellow man And a whole generation who were butchered and downed And I can’t help but wonder now Willie McBride Do all those who lie here know why they died Did you really believe them when they told you the cause Did you really believe that this war would end war But the sufferin’ the sorrow the glory the shame The killing the dying it was all done in vain For, Willie McBride, it’s all happened again And again and again and again and again 10 Deel 2 Vroeger en nu Niemandsland Wel, hoe maak je het, Soldaat William MacBride? Heb je er bezwaar tegen als ik even naast je graf kom zitten Om wat uit te rusten in de warme zomerzon? Ik heb de hele dag gelopen, en ik ben bijna kapot. Ik lees op je grafsteen dat je pas 19 was, Toen jij je in 1916 bij het roemrijke heir* der gesneuvelden aansloot. Ik hoop dat je snel dood was, en dat het netjes ging. Of, William MacBride, stierf je traag en wreedaardig. Sloegen ze traagjes de trom, speelden ze zachtjes de doedelzak? Losten ze schoten boven je hoofd, toen ze de kist neerlieten? Zongen de bugels ‘The Last Post’ in koor? Speelden de doedelzakken ‘The Flowers o’ the Forest’? En liet je vrouw of liefje achter? Wordt de herinnering aan jou in een of ander hart gekoesterd? En, hoewel je in 1916 stierf, Ben je voor dat trouwe hart altijd 19 gebleven Of ben je gewoon een vreemde zonder naam, En voor eeuwig opgesloten achter het glas Van een oude, aan flarden gescheurde en bevlekte foto, Die ergens in een bruin lederen kadertje staat te vergelen. De zon schijnt op die groen Franse velden, De warme wind blaast zacht, en de rode papavers dansen. De loopgraven zijn verdwenen onder de ploeg, Geen gas, geen prikkeldraad, geen ratelende geweren meer. Maar dit kerkhof is nog altijd Niemandsland, En de ontelbare witte kruisen staan er stom te getuigen Van ’s mans botte onverschilligheid tegenover zijn medemens En tegenover een hele generatie die werd afgeslacht, neergeknald. Ik kan het niet helpen, Willie MacBride, dat ik me afvraag: Weten al zij die hier liggen waarom ze stierven? Geloofde jij hun echt, toen ze je de toedracht vertelden? Geloofde jij echt dat deze oorlog de oorlog zou beëindigen? Welnu, het lijden, het leed, de eer, de schaamte, Het doden, het sterven, het was allemaal voor niks, Want, Willie MacBride, het gebeurde opnieuw en opnieuw en opnieuw en opnieuw en opnieuw. * heir: leger 11 Extra opdrachten LWB Deel 2 7 Taal – Extra opdrachten bij de tekst Abdous oorlog In de volgende opdrachten oefen je woorden in uit de tekst Abdous oorlog. Opdracht 1 Vul de zin aan met een woord uit de kenniskoffer. Kies uit: verbouwereerd – bokkensprong – superieur – in trance – visioen – borstwering – linie – afschampen – opengereten – impact – regiment – afhandig maken. 1 Thomas voelt zich . Niemand kan wat hij kan, denkt hij. 2 De troepen braken door de vijandelijke 3 De steen die hij met de katapult geworpen had, een boomstam. 4 Een 5 Met een afleidingsmanoeuvre kon ze de brief die hij van zijn liefje had gekregen , maar verloren veel soldaten. gelukkig op obers stond klaar om alle genodigden te bedienen. . 6 Uit de 7 Wie kan de origineelste 8 Wat is de 9 In een zakken stroomde het graan op straat. maken bij het springen over de plint? van deze maatregel op de verkoop van goederen? zag ze hoe ze eruit zou zien over twintig jaar. 10 De is er voor de veiligheid van de arbeiders die de toren moeten restaureren. 11 De medicijnman raakte 12 De buren reageerden vernamen. bij het opzeggen van de vreemde bezweringen. toen ze het nieuws van het gezinsdrama Opdracht 2 Welk woord dat je beslist wel kent, kun je afleiden van deze woorden uit de kenniskoffer? • exploderen De • instinctief Mijn zegt me dat dit een gevaarlijke situatie is. • huiveren Een liep over mijn rug toen ik dat gruwelijke beeld zag. • manoeuvre Ze kon de auto perfect • creatuur Voor de tentoonstelling • blessure Als je je niet opwarmt, • commando Je moet me niet zo 12 Deel 2 Vroeger en nu veroorzaakte paniek bij de bevolking. tussen de vrachtwagens door. hij speciaal een nieuw kunstwerk. je je veel sneller. ! Opdracht 3 Naar welke uitdrukkingen en vaste woordgroep verwijzen deze afbeeldingen? Opdracht 4 Gebruik de woorden samen in een zin. • blessure – berrie • in slagorde – commando • huiveren – verhakkeld • de creatuur – immens • instinctief – het manoeuvre Opdracht 5 dvd dvd Bekijk de amateurbeelden over de gasexplosie in Luik. Schrijf er een passend commentaarstukje bij. Werk op een kladblad. Gebruik in je tekst deze woorden: exploderen – immens – blessure – berrie – instinctief. Opdracht 6 Bekijk het filmpje over de nieuwe Japanse robot en schrijf er een commentaarstukje bij. Werk op een kladblad. Gebruik in je tekst deze woorden: creatuur – superieur – commando – manoeuvre. 13 Extra opdrachten LWB Deel 2 7.5 Zegswijzen en spreekwoorden – Extra opdracht Welke zegswijzen/spreekwoorden werden in deze zinnen door elkaar gehaald? 1 Karel wil liever zijn eigen appel en een ei doppen. 2 Vergeet het maar; het deksel is de kool niet waard. 3 Fantastisch! Nu zit jij wel met het neusje van de zalm. 4 Voor mij is dat zo; een peulenschil komt om zijn loontje. 5 Het lukt ons; we lopen op kannen en kruiken. 6 Niets aan te doen! Daar is geen hond in de pot tegen gewassen. 7 Spek en bonen worden niet zo heet gegeten als ze worden opgediend. 8 Miet heeft niet veel brokken zoete koek in de melk. 14 Deel 2 Vroeger en nu LWB Deel 2 9.1 Hoofdletters – Extra opdracht In deze tekst zijn alle hoofdletters verdwenen. Corrigeer! simone van der vlugt werd in 1966 geboren in hoorn en verhuisde in 1985 naar amsterdam om daar de lerarenopleiding nederlands en frans aan hogeschool holland te volgen. in 1995 debuteerde ze met haar eerste historische jeugdroman de amulet. simone van der vlugt schreef nog een groot aantal historische jeugdromans. ze vertelt daarin spannende en avontuurlijke verhalen waarin ze allerlei wetenswaardigheden verweeft over de tijd waarin het boek zich afspeelt. daarnaast besteedt ze ruim aandacht aan de gevoelens en gedachten van haar hoofdpersonen. haar boeken beginnen altijd met een spannende scène; als lezer zit je meteen midden in de gebeurtenissen, waardoor je nieuwsgierig wordt naar het verdere verloop van het verhaal. de hoofdpersonen belanden vaak in moeilijke situaties; de schrijfster laat daarmee zien dat mensen veranderen door de dingen die ze meemaken. zo maakt sandrine de billancourt uit de guillotine niet alleen een uiterlijke verandering door – van een rijk meisje met mooie kleren verandert ze in een ‘gewone’ volksmeid – maar ze maakt ook een innerlijke groei door, waardoor ze aan het eind van het verhaal evenwichtiger en serieuzer is geworden en de dingen genuanceerder bekijkt. behalve historische jeugdromans heeft simone van der vlugt twee hedendaagse jeugdromans geschreven over zoë, die helderziend is: schuld en vlinders. Naar: http://www.lemniscaat.nl/Jeugd/Kinder-20en%20jeugdboeken/auteurs/Simone%20van%20der%20Vlugt 15 Extra opdrachten
© Copyright 2024 ExpyDoc
