Protocol voor verse koeien

> management
Protocollen en arbeidsorganisatie (2)
Protocol voor verse koeien
Tekst en beeld: Bjorn Bulcke (Lintjeshof) en Dries Aerden (Liba)
De ‘verse koeien’ staan voor de koeien die
op korte termijn de hoogste potentie hebben
om melk te produceren. Om deze melk volop
te benutten is een gezonde verse koe nodig.
Maar vers afgekalfde koeien kunnen ook
zwakke koeien zijn. Immers, net voordat
koeien de piekmelk behalen, lopen ze het
grootste risico om ziek te worden.
Concreet bedoelen we met ‘verse koeien’ de
koeien vanaf het afkalven tot 3 à 4 weken na
het afkalven. Het versekoeienprotocol begint
bij het routinematig monitoren van de koeien.
Dit kan enkel op een goede manier werken
wanneer de verse koeien goed te vinden zijn.
Daarom maakt u best ofwel een aparte groep
van de verse koeien, ofwel tekent u de verse
koeien op de flanken.
Er zijn belangrijke voordelen aan het vroegtijdig monitoren van afgekalfde dieren.
• Ernstige ziektes worden tijdig opgemerkt
zodat de behandeling sneller kan starten.
• De koeien worden beschermd wanneer ze
in de moeilijkste, maar ook meest winstgevende fase, van de lactatie zitten.
• Preventie van toekomstige
Markeren van verse koeien
vruchtbaarheidsproblemen.
kalfdatum
(dag van de maand)
Hoge temperatuur
(39,5 °C)
Markeren van verse koeien
20 | www.melkveebedrijf.NL / nr 4 / april 2014 / management
• Minder secundaire verschijnselen zoals
lebmaagdraaiingen.
• Minder vervanging en dode koeien tijdens de
eerste 60 dagen van de lactatie.
Een goede monitoring van verse koeien vereist
discipline van de veehouder zelf. Betrek daarnaast uw dierenarts om de te volgen stappen
en behandelingen te blijven optimaliseren.
Signalen herkennen
begin voor het ophouden van de nageboorte,
lebmaagproblemen, enz.
Aangezien subklinische kalfziekte moeilijk te
herkennen is, kan het zinvol zijn een orale dosis
calcium toe te dienen bij het behandelen van
secundaire verschijnselen zoals problemen
met de nageboorte, enz. De preventie van
kalfziekte is meestal terug te vinden in de
droogstand van de dieren.
Kalfziekte
Men spreekt van kalfziekte wanneer het niveau
van calcium in het bloed te laag is. Er bestaat
een klinische als een subklinische vorm.
1. Voldoende calcium in het rantsoen van de
verse koeien is cruciaal (> 6 g/kg ds).
2.Ook voldoende fosfor in het rantsoen is
cruciaal (3,5 g/kg ds).
3. Werk met de dierenarts een specifiek behandelingsprotocol uit.
Baarmoederproblemen
Bij klinische kalfziekte zijn de tekenen duidelijk.
De koe is zwak en vaak niet in staat recht te
staan.
De subklinische variant is vaak moeilijker te
herkennen. Toch zijn deze gevallen daarom
niet minder belangrijk. Ze betekenen vaak het
Het herkennen van baarmoederproblemen dient te gebeuren door uw ogen
en neus open te houden. Een donkere kleur die
vies ruikt, duidt duidelijk op een ontsteking.
Vaak gaat dit gepaard met een verhoogde
lichaamstemperatuur.
Risicofactoren zijn:
• lage voeropname (al voor de afkalving!);
• moeilijke kalving;
• tweelingen;
• ophouden nageboorte;
• vette koeien;
• hittestress;
• overbezetting;
• gebrek aan hygiëne.
To do-lijst wanneer de koe afkalft
• Noteer de kalfdatum op de flank van de koe.
• Noteer alle gegevens van de kalving en eventuele behandeling.
• Breng de koe naar de opstartgroep of separatieruimte
- Beoordeel intussen de koe.
• Toont de koe symptomen van kalfziekte?
- Sloom, diepere oren, koude oren.
- Pas het protocol in samenspraak met de dierenarts toe.
• Controleer dagelijks de temperatuur tot 10 dagen in lactatie.
- < 38 °C: controleer op lebmaagdraaiing;
- > 39,5 °C: stel protocol op met de dierenarts;
- > 40° C: koorts, behandeling opstellen met de dierenarts. Drenchen met propyleenglycol
en elektrolyten, dehydratatie tegengaan en eetlust opwekken.
• Controleer pensvulling.
- Scorekaart.
• Controleer mest
- Scorekaart.
• Monitor ketose
- Behandeling afstemmen met de dierenarts.
Het scoren van de mestconsistentie van koeien
(visuele score + laarsproef)
Het scoren van de pensvulling bij melkvee
(staande schuin achter de koe)
Score 1
Score 1
De mest is waterdun en niet als zodanig
herkenbaar.
Diep ingevallen linkerflank, de huid over de
dwarsuitsteeksels van de lendenwervels stulpt
naar binnen. De huidplooi vanaf de
heupbeenknobbel loopt in verticale richting
omlaag. De pensgroeve achter de ribboog is
meer dan een hand breed. Van opzij is het
beeld van dit flankgedeelte rechthoekig
Score 2
Score 2
De mest ziet eruit als dunne vla en is wel als
dusdanig herkenbaar. De mest spettert ver
uiteen bij neerkomen op harde bodem.
De huid over de dwarsuitsteeksels van de
lendenwervels stulpt naar binnen. De huidplooi
vanaf de heupbeenknobbel loopt schuin naar
voren, naar de ribboog.
De pensgroeve achter de ribboog is een hand
breed.
Van opzij gezien is het beeld driehoekig
Score 3
Score 3
De mest ziet eruit als dikke vla die bijeen blijft.
Bij vallen klikt er een licht ploppend geluid.
Laarsproef: er blijft geen zoolprofiel achter op
de flat en de mest zuigt niet aan bij optillen van
de laars.
De huid over de dwarsuitsteeksels van de
lendenwervels gaat eerst verticaal omlaag en
buigt daarna naar buiten. De huidplooi vanaf de
heupbeenknobbel is niet zichtbaar.
De pensgroeve achter de ribboog is zichtbaar.
Score 4
Score 4
De mest is dik, er klinkt een zwaar ploppend
geluid bij vallen. De mestflat is duidelijk
omschreven en stapelt in meerdere ringen.
Laarsproef: het zoolprofiel blijft achter op de
mestflat en de mest zuigt vast bij optillen van
de laars.
De huid over de dwarsuitsteeksels van de
lendenwervels buigt direct naar buiten. Er is
achter de ribboog geen pensgroeve zichtbaar.
Score 5
Score 5
De mest ligt in stijve mestballen (vergelijk
paardenmest).
Laarsproef: het zoolprofiel van de laars staat op
de mest.
De dwarsuitsteeksels van de lendenwervels zijn
niet zichtbaar door de sterk gevulde pens. De
buikhuid is tonrond gespannen. Er is geen
overgang te zien van flank naar ribben
D. Zaaijer, W.D.J. Kremer, J.P.T.M. Noordhuizen
Bij milde ontstekingen lijkt een behandeling
met prostaglandine rond dag 14 het meest
effectief. Een behandeling in de baarmoeder
lijkt niet altijd gunstig. Het maakt de zaak vaak
zelfs erger.
Ophouden nageboorte
De koe houdt de nageboorte langer dan
twaalf uur na de kalving op. De risicofactoren
zijn grofweg dezelfde als bij baarmoederproblemen. Stel een behandelprotocol op in
samenspraak met uw dierenarts. Een handmatige verwijdering doet meer kwaad dan
goed.
Ketose
Ketose is een duidelijk teken dat de koe te
weinig energie vanuit het rantsoen binnenkrijgt. Vaak is de voeropname lager vanwege
andere problemen. Te veel afbraakproducten
van vetten - ketonen - maken de koe ziek.
Diagnose ketose
- De koe is niet volgevreten.
- De melkproductie is dalende.
- Sommige mensen ruiken een acetongeur.
- Ketose kan getest worden in bloed, urine
en melk.
In extreme gevallen zal de lever vervetten. De
behandeling is hier dezelfde als bij een erge
vorm van ketose.
Stel voor ketose een goed protocol op met uw
dierenarts.
Vertering
Gezien de grote rantsoenverandering aan het
begin van de lactatie, in combinatie met de
vaak wisselende voeropname, ziet men vaak
D. Zaaijer, W.D.J. Kremer, J.P.T.M. Noordhuizen
wat verteringsproblemen bij verse koeien. Ze
duiden soms op een verkeerd samengesteld
rantsoen. Vaak duiden ze tevens op het feit dat
de koe niet regelmatig vreet en een te grote
portie per keer neemt.
Controleer de vertering van de koeien aan de
hand van de mestscore.
Dieren met te dunne mest aan het begin
van de lactatie kunnen ondersteund worden
door bijvoorbeeld de koe te drenchen met 40
liter water in combinatie met elektrolyten en
natriumbicarbonaat.
<
Registreer
Wanneer u een duidelijk versekoeienprotocol instelt, is het belangrijk dat u de gemeten
resultaten bij de koeien goed registreert. Dit kan op papier en wordt bij voorkeur ook in het
managementsysteem ingegeven. Zo kan er na een periode van bijvoorbeeld een half jaar
geanalyseerd worden waar de belangrijkste pijnpunten op het bedrijf zich bevinden.
www.melkveebedrijf.NL / nr 4 / april 2014 / management |
21

Download Report