www.alzheimer-nederland.nl 1/11

Wat willen de lokale politieke partijen realiseren voor mensen met dementie?
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart heeft Alzheimer Nederland een scan gemaakt van 12 verkiezingsprogramma’s van 12
verschillende gemeenten (G4, selectie uit G32 en selectie van kleine gemeenten) voor de vijf grote politieke partijen (VVD, PvdA, CDA, SP en D66) op een
aantal voor Alzheimer Nederland belangrijke thema’s (zorg breed, Wmo, mantelzorg, dementie en dagbesteding). Hieronder volgt de analyse van deze scan.
Analyse
Er zijn redelijk wat verschillen op te merken na het maken van de scan van de verkiezingsprogramma’s van de grootste partijen in de 12 gemeenten.
Verschil grote versus klein gemeenten
Hoe groter de stad, hoe uitgebreider het verkiezingsprogramma. Grote steden hebben oog voor de transitie naar de Wmo – zij zien de ontwikkelingen op zich
af komen. Hoe kleiner de gemeente, hoe meer aandacht voor de verbinding van de Wmo met de ander decentralisaties in het sociale domein (participatie,
jeugdzorg). Kleine gemeenten hebben dan ook vaak alleen een welzijnsagenda – zij koppelen zorg aan welzijn en soms nog aan andere beleidsthema’s
beleid (als wonen en veiligheid. Deze koppeling weerspiegelt zich veelal in de inzet op ”één ambtenaar sociaal domein”, “één loket voor sociale
voorzieningen”, “één aanspreekpunt in de wijk voor zorg en welzijn”.
Verschil tussen partijen
Zorg in de buurt, in wijkteams en de wijkverpleegkundigen komen bijna in ieder programma in iedere stad terug. Met name VVD, D66 en CDA zetten in op het
belang van samenwerking tussen zorgverzekeraars, gemeenten en zorgaanbieders. Hoe liberaler de partij, hoe minder behoefte aan regels in de
decentralisatie van het sociale domein. Op de SP na (die in de meeste programma’s aangeeft dat ze tegen de decentralisatie is) bereiden de partijen zich in
alle gemeentes voor op de grote opgave die gemeenten te wachten staat.
In vrijwel alle VVD programma’s staat aangeven dat ze grote kansen zien in de decentralisatie van zorg (soms staat Wmo benoemd) en andere sociale
domeinen naar de gemeenten. Vaak staat genoemd dat zorg moet worden geregeld van aanspraak naar noodzaak. Zelf redzaamheid en eigen regie staan
centraal. In bijna ieder programma wordt genoemd dat kwaliteit en prijs moet worden meegenomen in de aanbestedingsprocedure, kostenefficiency voorop.
Geen differentiatie naar doelgroepen. In Weert staat beschreven dat mensen met een uitkering ingezet moeten kunnen worden in Wmo-voorzieningen.
Binnen de CDA programma’s is veel aandacht voor de ondersteuning van mantelzorgers en respijtzorg, waar ook dagbesteding wordt genoemd.
Levensloopbestendige woningen krijgen veel aandacht. Het tegengaan van eenzaamheid, persoonsvolgende financiering, functie van het Wmo-loket (waar in
Den haag o.a. aandacht is voor dementie) en één aanspreekpunt in de buurt komen in bijna alle programma’s terug.
28 februari 2014
www.alzheimer-nederland.nl
1/11
Binnen de PvdA-programma’s valt op dat er vaak wordt gerefereerd naar samenredzaamheid en de kwaliteit van zorg. Laatstgenoemde mag niet onder
gesneuveld raken of bedongen worden ten koste van de prijs. Daarnaast wordt vaak het belang van respijtzorg voor met name chronisch zieken genoemd
met dagbesteding als voorbeeld.
De SP legt veel nadruk op indiceren door professionals aan de keukentafel. Is in bijna iedere gemeente tegen marktwerking. Geeft voorrang aan kwaliteit van
zorg en niet de prijs, is dan ook tegen aanbestedingen. Wmo-loketten en clientraden hebben een belangrijke functie in de wijk. De ontlasting van
mantelzorgers wordt in de meeste programma’s als heel belangrijk genoemd. Investeren in dagopvang van ouderen, dagbesteding voor mensen met een
beperking, respijtzorg voor mantelzorgers zijn frases die vaker terugkomen. In het programma voor Rotterdam staat zelfs benoemd dat het “mengen” van
doelgroepen in dagbesteding vaak niet goed werkt. De SP doet in een aantal kleinere gemeenten die we hebben bekeken niet mee met de verkiezingen.
D66 benoemt bijna overal het belang van eigen regie en inzet van PGB. Ook de Wmo/cliëntraden – inspraak van burgers en cliëntorganisaties – vindt de partij
in vrijwel iedere gemeente belangrijk. Ruimte voor kleinschalige wooninitiatieven en ontlasting van mantelzorgers komt ook vaker terug.
Kwaliteit/prijsverhouding moet aandacht krijgen in de aanbestedingen. In Amersfoort staat aangegeven dat er waar mogelijk ook ketenzorg voor chronisch
zieken ingericht moet worden.
Mantelzorg en respijtzorg
De ondersteuning van en het tegengaan van overbelasting van mantelzorgers is in bijna ieder programma aandacht voor (bij het CDA en SP relatief veel).
Vaak wordt de overbelasting van mantelzorgers gekoppeld aan het mogelijk toegang hebben tot respijtzorg. Het is dan de taak van gemeenten om in de
meeste gevallen voorlichting te geven, maar ook het mantelzorgcompliment of een andere mogelijkheid tot vergoeding wordt vaker genoemd. Respijtzorg
wordt in een aantal programma’s ook uitgelegd wat dit betekent, waarbij dagbesteding/activiteiten dan als voorbeeld wordt genoemd. Dit wordt niet vaak
uitgesplitst naar doelgroepen, maar respijtzorg wordt dan gekoppeld aan mantelzorgers die zorgen voor mensen met een beperking of chronisch zieken.
Dementie
In de meeste verkiezingsprogramma’s staan geen specifieke doelgroepen benoemd. Zo komt dementie dan ook in relatief weinig programma’s terug. Toch
benoemt een aantal partijen in een paar steden de aandacht voor mensen met dementie, verspreid over de politieke achtergrond.
PvdA in Amsterdam verwijst naar Alzheimer (inzet nieuwste kennis en ontwikkelingen voor Alzheimer), CDA in Den Haag schrijft dat bij het WMO loket meer
aandacht komt voor opkomende ouderdomsziekten zoals dementie, SP in Rotterdam geeft aan dat “investeren in kleinschalige en diverse
woonvoorzieningen, ook voor dementiepatiënten – bijvoorbeeld in de vorm van hofjes” belangrijk is. Daarnaast vindt de PvdA in Weert dat “bejaarden die hun
dementerende partner verzorgen” voorbeelden zijn van mantelzorgers die het vaak ontzettend zwaar hebben. Ook wil de partij dat er in Weert
mantelzorgondersteuners komen die mantelzorgers opzoeken en helpen met praktische oplossingen. Tot slot gaat het CDA in Den Helder zich “inzetten voor
28 februari 2014
www.alzheimer-nederland.nl
2/11
de mensen die zich als vrijwilliger inzetten om andere mensen te helpen en te ondersteunen, bijvoorbeeld bij (beginnende) dementie” en willen ze
“zorgdragen voor huisvesting voor specifieke groepen zoals dementerende ouderen”.
Opvallende zinnen/frases
De VVD Den Haag schrijft het volgende: “De gemeente is geen zorgdeskundige en kan dat ook niet worden. De zorgverleners zijn dat wel.” De partij in
Groningen ziet “Mogelijkheden om zorg aan te bieden vanuit leegstaande panden van de gemeente en vanuit schoollocaties”.
In Venlo wordt de functie van Het Huis van de Wijk in bijna alle programma’s positief benoemd, met af en toe een link naar respijtzorg en dagbesteding in het
bijzonder.
In Oldenzaal in het programma van D66 stond het volgende over mantelzorgers: “tevreden mantelzorgers zijn de beste preventie tegen oplopende kosten
voor de WMO.”
PvdA in Weert: Van indiceren naar arrangeren. Van balie naar keukentafel.
D66 in Groningen: “Bereid professionals, ambtenaren, burgers en vrijwilligers goed voor op de veranderingen door concrete opleidingen en cursussen
mogelijk te maken”
28 februari 2014
www.alzheimer-nederland.nl
3/11
Overzicht opvallende punten per gemeente per partij
VVD
Amsterdam
Den Haag
Utrecht
Rotterdam







Van aanspraak naar noodzaak
in de care
wie zorg nodig heeft, krijgt zorg
wijkzorgteams






28 februari 2014
De gemeente is geen
zorgdeskundige en kan dat ook
niet worden. De zorgverleners
zijn dat wel.
Ruimte voor maatwerk
Kwaliteit van zorg
Veel aandacht voor
aanbesteding: letten op
kwaliteit/prijsverhouding
Zorg in de wijk
Wijkteams belonen als ze erin
slagen een beroep op de
AWBZ te voorkomen
Geen korting op subsidies
mantelzorgers
www.alzheimer-nederland.nl





Behoefte van cliënt staat
centraal, niet het aanbod
Aansturen op meetbare
prestaties, zoals de kwaliteit
van zorg en kostenbeheersing
In aanbesteding sturen op
kwaliteit
samenwerking tussen de
gemeente, zorgverleners en
zorgverzekeraars zorgt voor
bereikbare en betaalbare zorg
van hoge kwaliteit
indicatiestelling moet doelmatig
zijn
rugdekking voor mantelzorgers



zorg dichtbij
gebruiker betaalt – heffen
eigen bijdrage
efficiënte besteding van
budgetten
aandacht voor vrijwilligers
dagbesteding van
gehandicapten wordt als
nieuwe taak van de gemeenten
als voorbeeld genoemd
4/11
PvdA






samen redzaamheid
tegengaan eenzaamheid
wijkverpleegkundigen – spil in
de buurt
inzet mantelzorgers –
respijtzorg
inzet nieuwste kennis en
ontwikkelingen voor Alzheimer
dagbesteding blijven faciliteren







CDA





persoonsvolgende financiering
buurtzorg
waar iemand mee geholpen is
is leidend, niet waar iemand
recht op heeft
mantelzorger ontlasten –
respijtzorg aanbieden
mantelzorgtegoedbon






28 februari 2014
buurtzorgteam
aandacht voor indicatiestelling
door professional
het aantal mensen beperken
dat bij iemand over de vloer
komt – speelt rol in
aanbesteding
jaarlijks kwaliteit van zorg
checken
geld gereserveerd voor
overgang
tegengaan overbelasting
mantelzorgers bijv d.m.v.
voorlichting– bedrijven en
gemeenten hebben een beleid
hiervoor
respijtzorg, voor chronisch
zieken organiseert gemeente
dagbesteding
cliëntorganisaties betrekken in
beleidsvorming
tegengaan vereenzaming
Respijtzorg om overbelasting
van mantelzorgers tegen te
gaan
goede thuiszorg en
dagbesteding in Den Haag
bij het WMO loket komt meer
aandacht voor opkomende
ouderdomsziekten zoals
dementie
voorzieningen (kwalitatief) met
eigen middelen van de
gemeenten op peil houden
www.alzheimer-nederland.nl






in contracten met aanbieders
aandacht voor de kwaliteit van
de zorg en goed
werkgeverschap - op kwaliteit
wordt niet afgedongen
de PvdA ondersteunt en
bevordert mantelzorg en
vrijwilligerswerk, o.a. door de
respijtzorg zo goed mogelijk te
organiseren.

Buurtteams
Korting huishoudelijke zorg
compenseren – inzetten voor
mantelzorgers
Voor ouderen is
informatievoorziening cruciaal
Dagopvang voor ouderen blijft
bestaan







Inkomensvoorziening voor
chronisch zieken
Maatwerk leveren en
mantelzorgers goed
ondersteunen
Het ouderenbeleid is nog
onvoldoende ingericht op deze
verschillende behoeften en
wensen van ouderen.
Kwaliteit en toegankelijkheid is
belangrijk in aanbesteding
Menselijke maat is maatgevend
Uitdaging om samenwerking te
zoeken met zorgkantoren en
zorgverzekeraars
Overbelasting mantelzorgers
tegen gaan – extra steun
geven
Overbelaste mantelzorgers
kunnen beroep doen op
5/11
Vrijwilligerswerk Rotterdam
SP




WMO loketten in de buurt
Eind aan de marktwerking
Meer zorg en steun voor
mantelzorgers
Respijtzorg voor overbelaste
mantelzorgers wordt uitgebreid.






Wijkteams
Kleinschalige
woonvoorzieningen voor
ouderen
Belangrijke rol voor
cliëntenorganisaties
Geen aanbestedingen meer,
maar afspraken o.b.v. kwaliteit
i.p.v. prijs
Mantelzorgers kunnen voor
advies, steun en respijtzorg
terecht bij steunpunten
mantelzorg
Dagbesteding voor mensen
met beperking





Tegen sluiten van
verzorgingstehuizen en tegen
marktwerking in de zorg
Wijkverpleegkundigen kan
indiceren
Invoeren mantelzorgtoeslag
Respijtzorg voor overbelaste
mantelzorgers wordt uitgebreid.
Investeren in dagopvang en
activiteiten voor ouderen en
hulpbehoevenden







28 februari 2014
www.alzheimer-nederland.nl
compenseren van
bezuinigingen op dagbesteding
zo veel mogelijk uit
gemeentelijke middelen
buurtzorgconcept
Naast wijkposten komen er
overal in de stad plekken voor
dagopvang en besteding voor
ouderen, kinderen,
verstandelijk gehandicapten en
mensen met een
psychiatrische ziekte
PGB
Wmo-raden
Onafhankelijke inspectie moet
toezien op kwaliteit
investeren in kleinschalige en
diverse woonvoorzieningen,
ook voor dementiepatiënten –
6/11

D66





zelfredzaamheid en eigen regie
van de zorgconsument
PGB
Wmo gericht op vangnet voor
kwetsbare groepen
D66 vindt dat mantelzorg
plaatsvindt op vrijwillige, maar
niet vrijblijvende basis – inzet
buddysysteem
Tegengaan overbelasting
mantelzorger – inzet respijtzorg







VVD
Eigen regie
invoering van een nieuwe
zorgadviesraad voor gevraagd
en ongevraagd advies aan
wethouder over zorg
enquête over kwaliteit in te
vullen door gebruiker
PGB
In ieder stadscentrum is een
Centrum voor Ouderen
Gemeenten biedt actief
informatie aan over
mantelzorgondersteuning, bijv.
over respijtzorg
Voor mensen met beperking
moet dagopvang mogelijk zijn –
kwaliteit borgen door mensen
te betrekken





Buurtteams
Indicatie op locatie
Kwetsbare ouderen tijdig in
beeld brengen
de ondersteuning van
vrijwilligers en mantelzorgers
structureel verbeterteren
Keuze en variatie in
dagbesteding




bijvoorbeeld in de vorm van
hofjes
Het 'mengen' van doelgroepen
in dagbesteding werkt meestal
niet goed. De diverse groepen
verdienen professionele op hun
situatie toegespitste hulp en
zorg.
Eigen regie
Één raad voor zorg en welzijn
Inkomenstoets in Wmo
Een mantelzorgpunt waar
mantelzorgers om steun,
advies en hulp kunnen vragen
als zij dat nodig hebben.
Amersfoort
Delft
Groningen
Venlo





wie zorg nodig heeft, krijgt
zorg, maar noodzaak voorop
28 februari 2014
Eigen regie: wat kan iemand
wel
www.alzheimer-nederland.nl
Mogelijkheden om zorg aan te
bieden vanuit leegstaande
Zelfredzaamheid
Van aanspraak naar noodzaak
7/11

PvdA




CDA



1 coördinerend wethouder
binnen het sociaal domein
Zorg in de wijk
Verbinding welzijn en zorg
inkoop van zorgtaken niet
alleen gunnen op prijs maar
ook op kwaliteit
mantelzorgers die overbelast
raken ontzien en ontlasten.
Wijkzuster
Adviesorganen als de
seniorenraad en de WMO-raad
krijgen een groter mandaat
Mantelzorgers worden
gecoacht en begeleid












Gebruiker betaalt
Subsidies voor speciale
doelgroepen zijn gestopt.
Maatwerk
Belangrijke rol voor WMO-raad
betere spreiding van
zorgvoorzieningen
bij huisvesting op maat nabij de
mantelzorgers
behoudt de dagbesteding voor
mensen die dat nodig hebben
inzet techniek
schaalverkleining
Levensloopbestendige bouw
met domoticafaciliteiten
stimuleren in her- en
nieuwbouw.
Wmo-vervoer borgen in
ontwikkeling beleid OV
1 centrale intake









panden van de gemeente en
vanuit schoollocaties
Samenwerking sociale domein
Eigen verantwoordelijk voor je
kwaliteit van leven
wijkzorg - geen ‘polonaise aan
hun lijf’ krijgen van
verschillende hulpverleners
1 contactpersoon voor
meerdere gebieden – zorg,
inkomen, huisvesting etc.
Samenwerking sociale domein

Inzetten op kwaliteit

1 aanspreekbuurt in de wijk
Thuiszorg is erg belangrijk
PGB
Hulp op maat vanuit de
gemeente is nodig om
mantelzorgers te ondersteunen



Zorg en welzijn terug naar
menselijk maat in de buurt
Sociale Wijkteam stimuleert
samenwerking met vrijwilligers
en mantelzorgers, want deze
zijn geen bedreiging voor de
reguliere banen
Het Huis van de Wijk is een
ontmoetingsplek voor alle
buurtbewoners - plek voor
activiteiten, zoals dagbesteding
Zorg en welzijn op wijkniveau
Levensloopbestendig wonen
Huis van de wijk wordt
genoemd in kader van
ouderenbonden ondersteunen
persoonsgebonden budget of
vouchersysteem
Ondersteuning van
mantelzorgers door respijtzorg,
emotionele en praktische hulp,
is van groot belang - Het CDA
zal zich blijven inzetten om
respijtzorg mogelijk te maken.
Vanuit de Huizen van de wijk
worden dagbestedingen
aangeboden.
Geen programma





SP

Indicatiestellingen door
professionals in persoonlijk
28 februari 2014

Zo laag mogelijke eigen
bijdrage
www.alzheimer-nederland.nl


buurt en wijkniveau
ondanks alle bezuinigingen wil

8/11



D66





VVD
gesprek
Behoud werkgelegenheid in de
zorg
positie van cliëntenraden voor
de WMO versterken
Mantelzorg mag alleen
aanvullend zijn en geen
vervanging zijn van
professionele zorg

Waar mogelijk ketenzorg wordt
voor chronisch zieken ingericht
Huisvesting voor ouderen in de
wijk stimuleren
Grotere invloed voor
clientraden
Mantelzorgers ondersteunen
Mantelzorg waar het kan,
professionele zorg waar het
nodig is







voorgenomen sluiting van bijna
alle verzorgingstehuizen in
Delft terugdraaien
indicatiestelling bij mensen
thuis
inzet vrijwilligers mag niet ten
koste gaan van de
professionele begeleiding bij
dagbesteding en/of de
activiteiten in buurthuizen
Keuzevrijheid: passende zorg
tegen goede kwaliteit/prijs
verhouding – o.a. door inzet
PBG of PVB
Gezonde leefbare wijken
mantelzorgers betrekken in
intakegesprek
gemeente moet in overleg met
werkgevers ruimte voor
mantelzorgers creëren
D66 wil het aanbod van
dagbesteding met een frisse
blik herzien
de SP wel dat goede en
passende dagbesteding
mogelijk is.




Ondersteun inzet
mantelzorgers en ontlast ze
door bijv. respijt zorg te
financieren
Samenwerking op buurtniveau
Buurtzorg
Bereid professionals,
ambtenaren, burgers en
vrijwilligers goed voor op de
veranderingen door concrete
opleidingen en cursussen
mogelijk te maken

Geen punten over zorg
Den Helder
Eersel
Oldenzaal
Weert







Zelfredzaamheid
‘één vrager en daarbij
passende zorg’ (de
zogenoemde ‘kanteling’).
Gebruiker betaalt
Ouderenbeleid is integraal
onderdeel van andere
28 februari 2014
Geen programma
Geen programma



www.alzheimer-nederland.nl
Samenwerking met gemeentes
en zorgverzekeraars en
zorgaanbieders
Kwaliteit van zorg behouden
Mensen met uitkering inzetten
voor Wmo voorzieningen
Mantelzorgers zijn cruciaal, ze
9/11
beleidsterreinen als veiligheid
en wonen.
PvdA




CDA





Wijkgerichte benadering: zorg
en welzijn dichtbij mensen
De PvdA wil dat de
ondersteuners van de
mantelzorg extra capaciteit
krijgen om mantelzorgers op te
zoeken en te helpen met
praktische oplossingen.
Alle mantelzorgers willen we
extra ondersteunen om ook
hun eigen leven te kunnen
blijven leiden.
We ondersteunen verlichting
van de mantelzorg via
respijtzorg in bijvoorbeeld het
weekend of tijdens vakanties

Wijkteams
Maatwerk
Blij met Mantelzorgcentrum
om te zorgen dat
mantelzorgers zichzelf niet
vergeten en ook hun rust
nemen wil het CDA respijtzorg
inzetten
inzetten voor de mensen die
zich als vrijwilliger inzetten om
andere mensen te helpen en te
ondersteunen, bijvoorbeeld bij
(beginnende) dementie

28 februari 2014


Er wordt continue rekening
gehouden met mensen met
beperkingen en chronisch
zieken.
Inzet op ondersteuning van
mantelzorgers
Wmo-raden



zelf de regie over hun
ondersteuningsvraag
maatwerk i.p.v.
instellingsbelang
loketfunctie servicegericht






Niet beschikbaar




Cliënt centraal
Samenwerking
zorgorganisaties
Inzet op preventie
Positie mantelzorger
versterken





www.alzheimer-nederland.nl
ondersteunen bijv. d.m.v.
voorlichting en opleiding. VVD
pleit voor plan van aanpak
welzijn en zorg verbinden
samenredzaamheid
indiceren naar arrangeren. Van
balie naar keukentafel
wijkgerichte benadering
levensloopbestendige
woningen en kleinschalige
woonvormen
bejaarden die hun
dementerende partner
verzorgen - deze
mantelzorgers hebben het vaak
ontzettend zwaar. De PvdA
Weert wil dat er
mantelzorgondersteuners
komen die mantelzorgers
opzoeken en helpen met
praktische oplossingen.
Thuis wonen
Scherpe keuzes
CDA zich in om mantelzorg te
vergemakkelijken en te
ondersteunen
Platform Wmo wordt steeds
belangrijker
levensbestendige woningen
10/11

SP

D66





Zorgdragen voor huisvesting
voor specifieke groepen zoals
dementerende ouderen
Doet niet mee aan
verkiezingen
wijkverpleegkundige als
(zorg)coördinator en ‘zichtbare
schakel’ tussen zorg en welzijn
D66 vindt dat basiszorg voor
chronisch zieken in Den Helder
aanwezig moet zijn.
Mantelzorger wordt
ondersteund
Kwaliteit in
aanbedstedingstrajecten
Patiëntenbelangenbehartiging
van groot belang
28 februari 2014

Doet niet mee aan
verkiezingen

Doet niet mee aan
verkiezingen



Niet beschikbaar

Samenwerking tussen
zorgverleners, waarbij zij
gezamenlijk streven naar de
beste mix van kwaliteit van
zorg en ingezette middelen
Keuzevrijheid
Pgb
Kijken wat iemand nodig heeft
Het is in belang van de
gemeente om goed te zorgen
voor mantelzorgers. Tevreden
mantelzorgers zijn de beste
preventie tegen oplopende
kosten voor de WMO.





www.alzheimer-nederland.nl



Zorg dichtbij
Geen privatiseringen, geen
topsalarissen en de
gemeente(raad) aan het roer.
Kleinschalige woonvormen in
de wijk
Koppeling Wmo en participatie
Aandacht voor
ontmoetingsplekken in de buurt
Mantelzorgers worden zo
mogelijk nog belangrijker dan
ze al waren. Het WMO-loket
moet mantelzorgers goed
informeren over wet- en
regelgeving en
ondersteuningsmogelijkheden.
11/11

Download Report